Beschermende isolatie en mondverzorging
Beschermende isolatie
Door uw ziekte en de behandeling met chemotherapie en/ of immunotherapie, heeft u weinig afweer tegen infecties, doordat de witte bloedlichaampjes zijn verminderd. Daarom is het belangrijk om uzelf te beschermen tegen bacteriën van buitenaf en binnenuit uw lichaam. Dat betekent dat er een aantal beschermende maatregelen zijn getroffen om infecties zoveel mogelijk te voorkomen. De hele afdeling en de patiëntenkamers zijn aangesloten op een luchtfilter- en sluissysteem, waardoor er een ‘schone’ luchtbeheersing is op de verpleegafdeling. Wat dit voor u betekent leest u in deze folder.
Uw persoonlijke hygiëne
• • • • •
• • •
Verzorg u zelf goed door een dagelijkse douche of wasbeurt. De huid is namelijk een bron van infecties. Gebruik hiervoor huidvriendelijke, ph-neutrale verzorgingsproducten. U mag geen make-up of sterk geparfumeerde deodorant gebruiken. Wees alert op puistjes, open plekjes, puntbloedinkjes en wondjes. Het is belangrijk dat u deze aan de arts of verpleegkundige doorgeeft. Kleine ontstekingen worden 2x maal daags met betadine jodium ingesmeerd. Wanneer uw haren uit gaan vallen kan dit een onaangenaam gevoel gevenaan de hoofdhuid. Het kan verlichting geven wanneer de haren dan afgeschoren worden. De verpleegkundige kan dit, indien u dit wenst, voor u doen. Een goede mondverzorging is erg belangrijk, zie informatie in deze folder onder het hoofdstuk mondverzorgingsprotocol. Trekt u minstens om de dag schone kleding aan. Het is prettig om tijdens uw opname voldoende ruimzittende, comfortabele kleding bij u te hebben. Daarnaast het liefst kleding die wasbaar is op 40 graden. Draagt u overdag dezelfde kleding als ’s nachts dan verzoeken wij u dagelijks schone kleding aan te trekken. U mag tijdens uw verblijf geen sieraden dragen in verband met de hygiëne. Ook mag u geen contactlenzen dragen in verband met irritatie van het oog en de hygiëne. Trek bij het uit bed komen slippers aan. De meeste bacteriën bevinden zich namelijk op de grond. Gebruik voor het douchen een tweede paar badslippers.
1
• •
Was uw handen vóór iedere maaltijd. Na gebruik van toilet moet u uw handen wassen en desinfecteren. Op de kamers en sommige badkamers zijn waterfilters op de kranen aangesloten. Alleen uit de kranen met een filter mag water gedronken worden. Voor mondverzorging dus alleen deze kranen gebruiken.
Voor mannen: Wanneer u tijdens de opname nog een baard of snor heeft adviseren wij u, in verband met hygiëne, deze af te scheren. Tijdens uw opname moet u zich elektrisch gaan scheren. Het zogenoemde ‘natscheren’ kan namelijk wondjes veroorzaken en verhoogt het risico op infecties. In de periode dat u besmet bent met cytostatica verzoeken wij u zittend te plassen, dit veroorzaakt minder spatten. Omdat de cytostatica ook in uw urine zit kunnen kleine spatjes al schadelijk zijn voor uw omgeving.
• •
Voor informatie over voeding, zie patiëntenfolder: Hygiënische voedingsrichtlijn Hematologie. Uw kamer De hele afdeling is voorzien van een overdruksysteem. Bij entree van de verpleegafdeling bevindt zich een sluis, waarvan de ene deur pas open kan als de andere is gesloten. De sluizen voor de patiëntenkamers zijn allemaal voorzien van schuifdeuren. De deur van de patiëntenkamer zelf mag pas geopend worden als de schuifdeur is gesloten, en andersom. Spullen die op de grond gevallen zijn, mogen niet door u opgeraapt worden, deze dienen eerst gereinigd te worden door een verpleegkundige. Op de kamer bevindt zich, naast het normale licht ook een knop om het licht te dimmen. Bij het bed zit een lampje dat u bescheiden licht geeft voor de nacht zodat niet de hele kamer donker hoeft te zijn als u dat niet prettig vindt. Op de badkamer bevindt zich voor iedere patiënt een schapje. Hier kunt u uw spullen voor de lichaamsverzorging op neerzetten. Er is een aansluiting voor een computer/laptop aanwezig. U mag schrijf-, lees - en hobbymateriaal meebrengen. Ook kunt u de krant, tijdschriften en post ontvangen. Tevens is er een klein koelkastje aanwezig. Wilt u hier alleen frisdrank in kleinverpakking en
2
wat snoepgoed in bewaren en geen zuivelproducten (daar is de koelcapaciteit niet voldoende voor). Onderzoek buiten de verpleegafdeling Wanneer u voor een onderzoek de afdeling moet verlaten, krijgt u een mondkapje voor, een molton om uw hoofd geslagen en een laken over uw bed. Dit dient ter bescherming tegen mogelijke ziektekiemen. Dit zal verwijderd worden in de sluis voor uw kamer als u weer terug komt van het onderzoek. Slippers/schoenen worden in een plastic zakje meegegeven. Bezoek Als uw bezoek verkouden is, zich ziek voelt of ergens een ontsteking heeft, is het beter dat zij niet op bezoek komen. Bespreek het met de verpleegkundige als u twijfelt. De jassen van de bezoekers kunnen in de voorruimte (= sluis) van de kamer worden opgehangen. Uw bezoek moet vóór het betreden van de kamer eerst de handen wassen en vervolgens desinfecteren in de voorruimte. Sieraden aan handen moeten af. Laat deze niet in de voorruimte liggen. U mag niet meer dan twee bezoekers tegelijk op uw kamer ontvangen. Heeft u meer bezoek dan dienen zij elkaar af te wisselen. De rest kan gebruik maken van het dagverblijf, waar koffie en thee te krijgen is.
3
Mondverzorgingsprotocol Waarom mondverzorging? U start binnenkort met de behandeling voor chemotherapie. In de behandelingsperiode is een goede mondverzorging heel belangrijk. In normale omstandigheden vormt het mondslijmvlies een barrière tegen het binnendringen van allerlei bacteriën, schimmels en virussen die in de mond voorkomen. Door chemotherapie verliest het mondslijmvlies deze beschermende functie, waardoor uw gezonde mondslijmvlies wordt aangetast. Als dit gebeurd is er sprake van orale mucositis. De eerste verschijnselen hiervan zijn roodheid en een lichte zwelling van de slijmvliezen, er kunnen zweertjes ontstaan en u kunt een pijnlijk, branderig gevoel krijgen in de mond. Ook kan uw mond heel droog zijn. Eten en drinken kan hierdoor met moeite gaan. Daarna kunt u ook wondjes en bloedingen in de mond krijgen, en meer pijn. Het eten en drinken kan in deze fase zelfs zeer moeizaam gaan. Bovendien is door uw behandeling uw afweer verminderd, waardoor u vatbaarder bent voor infecties. De zweertjes en/of wondjes in uw mond kunnen daardoor sneller dan normaal geïnfecteerd raken. Om de kans op infecties via wondjes in uw mond te verminderen, is een goede en regelmatige mondverzorging heel belangrijk. De verpleegkundige beoordeelt elke dag de toestand van uw mondslijmvlies. U krijgt het advies uw mond vaker te gaan verzorgen als de toestand van uw mondslijmvlies in zijn beschermende functie achteruit gaat. Tanden poetsen Poets uw tanden 4x per dag (na iedere maaltijd en voor het slapen) met een fluoride bevattende tandpasta. Gebruik een zachte tandenborstel of electrische borstelkop om te poetsen. Poets minimaal twee minuten. Maak de tandenborstel nadien goed schoon en leg hem droog weg, met de haren omhoog. Spoel na het poetsen de mond met kraanwater. Op de kranen op de afdeling zit een filter waardoor het water schoon is en vrij van schimmels e.d. Vervang uw tandenborstel iedere week.
• • • • • •
4
Mondverzorgingsprotocol voor eigen gebit Instructie elektrisch poetsen 1. Houdt een vaste poetsvolgorde aan. Begin hierbij eerst aan de binnenkant, poets vervolgens de buitenkant van uw tanden en als laatst de bovenkant. Zo houdt u een vaste volgorde aan waardoor er geen plekken in de mond worden overgeslagen met poetsen. 2. Plaats de borstelkop, zonder druk, schuin op de overgang van tand en tandvlees. Zet de borstel op deze plek onder een hoek van 45 graden op de overgang tandvlees – tand of kies, zodat de borstelharen zowel de tand als het randje van het tandvlees goed raken. Bacteriën en plaque hopen zich namelijk hier op. 3. Poets vervolgens tand voor tand en laat de borstel het werk doen. 4. Let erop dat u de borstelkop diep tussen de kiezen en de tong in plaatst. Anders raken de borstelharen de kiezen niet goed en wordt het randje van het tandvlees niet schoon. 5. Poets ook de achterkant van de laatste kiezen zorgvuldig. 6. Poets dan de hele buitenkant van de onderkaak. Doe dat ook weer tand voor tand. 7. Poets vervolgens bovenop de kiezen (de kauwvlakken). Poets ook hier weer kies voor kies.
Bovenkaak
Plaatsing borstel
Binnenkant
Buitenkant
5
Bovenop
Onderkaak
Binnenkant + goed
Binnenkant
Buitenkant
Bovenop
de achterzijde laatste kies
Instructie handtandenborstel 1. Houdt net als bij het elektrisch tandenpoetsen een vaste poetsvolgorde aan. Het is hier van belang dat u volgens de 3 B’s poetst. Binnen, buiten en bovenop de tanden en kiezen. 2. Plaats de borstel, zonder druk, schuin op de overgang van tand en tandvlees. Het is hierbij van belang dat de borstel op de overgang van het tandvlees naar de tand of kies wordt geplaatst. 3. Zet de borstel op deze plek onder een hoek van 45 graden de overgang tandvlees – tand of kies. 4. Maak bij het poetsen met de handtandenborstel korte heen- en weergaande vibrerende bewegingen. Poets vervolgens tand voor tand.
Bovenkaak Bovenkaak
Plaatsing borstel
Plaatsing borstel
Onderkaak
Buitenkant
Binnenkant
Binnenkant
Buitenkant
Binnenkant
Buitenkant
6
Bovenop Bovenop
Bovenop
Bovenkaak
Plaatsing borstel Onderkaak Plaatsing borstel Onderkaak Onderkaak
Binnenkant
Buitenkant
Bovenop
Binnenkant
Buitenkant
Bovenop
Binnenkant Binnenkant
Buitenkant Buitenkant
Bovenop Bovenop
Binnenkant
Buitenkant
Bovenop
Achterzijde laatste kies Achterzijde laatste kies
Achterzijde laatste kies
Mondverzorging
• • •
Als u last heeft van een droge mond of overmatig slijm, kunt u het spoelen met kraanwater naar behoefte uitbreiden. Het is belangrijk om uw mondslijmvlies vochtig te houden. Als u last krijgt van taai slijm kan de verpleegkundige u een extra spoelmiddel geven om het taaie slijm enigszins op te lossen. Dit middel heet natriumbicarbonaat. Zodra u last heeft van droge lippen, kunt u deze invetten met steriele vaseline. Het is verstandig hiervoor wattenstokjes te gebruiken. Deze kunt u aan de verpleegkundige vragen.
Mondverzorgingsprotocol voor een prothese Reinigen gebitsprothese Heeft u een volledige of een gedeeltelijke prothese, dan moet u deze altijd uitdoen voordat u uw mond gaat verzorgen. Het is aan te raden om uw gebit ’s nachts uit te doen en in een bakje droog weg te leggen. Doet u dit liever niet dan is het verstandig voor het slapen gaan uw gebit goed te poetsen en Versie mei 2014 de mond te spoelen. Spoel na iedere maaltijd de prothese en de mond schoon met water. Versie mei 2014
•
•
7
• • •
Voor het reinigen van de prothese kunt u gebruik maken van een speciale protheseborstel. Spoel vervolgens de prothese goed schoon met water. Breng vervolgens de prothese weer in de mond. Breng eerst de bovenprothese in.
Reinigen mondslijmvlies Naast het reinigen van de prothese, is het ook belangrijk dat het slijmvlies waarop de prothese rust (de kaken, het gehemelte, en de overgang van de kaak naar de wang) worden schoongemaakt. Masseer het slijmvlies minstens één keer per dag met een zachte handtandenborstel en water of met een nat gaasje wat om de wijsvinger gewikkeld kan worden. Besteed hierbij extra aandacht aan het gehemelte. Om hieraan te wennen is het verstandig om vanuit het midden naar opzij en achteren te werken. Dit gaat ook de kokhalsreflex tegen. Gebruik na het poetsen een nat gaasje wat om de wijsvinger gewikkeld wordt. Plaats deze zover mogelijk achter in de wang en maak een vegende beweging naar voren. Doe dit bij iedere wang. Wanneer het gaasje vuil is, pak meteen een nieuwe. Vervang tevens ook 1 keer per week de prothese- als de tandenborstel waar u mee poetst.
• • • •
Mondverzorging Als u last heeft van een droge mond of overmatig slijm, kunt u het spoelen met kraanwater naar behoefte uitbreiden. Het is belangrijk om uw mondslijmvlies vochtig te houden. Als u last krijgt van taai slijm kan de verpleegkundige u een extra spoelmiddel geven om het taaie slijm enigszins op te lossen. Dit middel heet natriumbicarbonaat. Zodra u last heeft van droge lippen, kunt u deze invetten met steriele vaseline. Het is verstandig hiervoor wattenstokjes te gebruiken. Deze kunt u aan de verpleegkundige vragen.
• • •
8
06-2014-7413
Adres Afdeling Hematologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 492 6525 GA Nijmegen Postadres Radboudumc 492 Verpleegafdeling Hematologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Contact Verpleegafdeling Hematologie/E00 024- 361 50 41
Radboud universitair medisch centrum
