Beroepsonderwijs voor de publieke veiligheid

Beroepsonderwijs voor de publieke veiligheid Praktijkleren op straat

De zorg voor een veilige leefomgeving vraagt om goed opgeleide professionals. Daarom zijn er nu officieel erkende beroepsopleidingen voor de publieke veiligheid.

Beroepsonderwijs en bedrijfsleven: dat werkt!

Praktijkleren

op straat

Een groeiende behoefte In Nederland wordt door allerlei professionals dagelijks hard gewerkt om de veiligheid en leefbaarheid te verbeteren. Zwerfafval, kapotte straatverlichting, auto’s op de stoep, lawaai van hangjongeren... Veel burgers ergeren zich eraan. Er is dus behoefte aan mensen die de openbare ruimte veilig en leefbaar houden. Steeds meer gemeenten realiseren zich dat dit werk is voor professionals. Deze ‘toezichthouders’ surveilleren in uniform op straat, treden waar nodig corrigerend of handhavend op, maar staan ook klaar om mensen bijvoorbeeld de weg te wijzen. Bij ongevallen schakelen ze hulpdiensten in en verlenen ze eerste hulp. Ze zijn integer en stressbestendig. Door hun communicatieve vaardigheden weten ze lastige en agressieve personen te kalmeren en escalaties te voorkomen. Ze vormen een eerste linie in de zorg voor een veilige leefomgeving. Bij dit verantwoordelijke werk hoort een reguliere dienstbetrekking, met passende arbeidsvoorwaarden. En vooral ook: een goede opleiding.

Erkende mbo-opleidingen ECABO heeft een landelijke opleidingsstructuur ontwikkeld voor publieke veiligheid. In samenspraak met de branche – de Landelijke Vereniging Belangengroep Stadstoezicht, de Politieacademie en de Politieonderwijsraad – heeft ECABO opleidingseisen opgesteld voor toezichthouders op drie niveaus: assistent, medewerker en handhaver. Deze ‘kwalificaties’ zijn goedgekeurd door de minister van Onderwijs. Daardoor kunnen ze als erkende

mbo-opleidingen worden aangeboden, met financiering door het ministerie. Zowel regionale opleidingencentra (ROC’s) als particuliere opleiders doen dat inmiddels. Wat zijn de verschillen tussen de drie niveaus? Zowel de assistent als de medewerker toezicht en veiligheid surveilleren en corrigeren, maar de assistent doet dat altijd onder toezicht van een medewerker of handhaver. De handhaver op zijn beurt heeft extra bevoegdheden: hij is bijzonder opsporingsambtenaar (BOA) en kan dus sancties opleggen (het BOA-examen van Cito maakt onderdeel uit van de opleiding). Verder neemt hij waar nodig ook deel aan overleg over zaken als buurtpreventie.

De organisatie bepaalt het takenpakket Het precieze takenpakket van de toezichthouder wordt bepaald door de organisatie waar hij voor werkt. Veel gemeenten zetten gespecialiseerde handhavers in. Die houden zich bijvoorbeeld bezig met milieutoezicht, parkeercontroles, en het controleren van horecavergunningen. Toezichthouders kunnen ook worden ingezet bij grote evenementen zoals de intocht van Sinterklaas of jaarmarkten. Ook voorlichting geven over misdaadpreventie zit in het takenpakket, zowel bij medewerkers zoals bij handhavers. Gemeenten zijn overigens niet de enige werkgevers: ook andere organisaties hebben behoefte aan mensen die zorgen voor publieke veiligheid, bijvoorbeeld provincies, waterschappen en douane.

Praktijkgerichte opleidingen Alle opleidingen voor publieke veiligheid zijn sterk praktijkgericht. Uiteraard leren de deelnemers op school het nodige over wet- en regelgeving, maar ze moeten zich in de eerste plaats de juiste houding en vaardigheden eigen maken. Het belangrijkste middel daartoe is de beroepspraktijkvorming (BPV): meedraaien op de werkvloer, dus op straat. De BPV vormt een vast bestanddeel van alle opleidingen. Ze moet worden gevolgd bij een organisatie die belast is met toezicht en die als leerbedrijf erkend is door het kenniscentrum ECABO. De BPV kan bestaan uit een of meer stages als aanvulling op een binnenschoolse opleiding bij een ROC, of uit een normaal dienstverband dat wordt gecombineerd met één of twee dagen school per week. In het eerste geval spreken we van de beroepsopleidende leerweg (BOL); in het tweede van de beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Binnen de BOL bedraagt

de BPV minimaal 20% maar minder dan 60% van de totale opleiding. Binnen de BBL is het percentage minimaal 60% van de opleidingstijd. Tijdens de BPV wordt de deelnemer begeleid door een praktijkopleider. Dit is een ervaren beroepskracht. Hij brengt de deelnemer niet alleen de kneepjes van het vak bij, maar houdt ook geregeld voortgangsgesprekken en beoordeelt de praktijktoetsen die de deelnemer tijdens de BPV moet afleggen. De deelnemer zelf draait in principe zo normaal mogelijk mee met het werk. Daarnaast voert hij praktijkopdrachten uit die hij meekrijgt van de school. Hij maakt geregeld reflectieverslagen over zijn ervaringen. Deze verslagen worden verzameld in zijn examendossier, samen met de praktijkopdrachten, de beoordelingen van de praktijktoetsen en de benodigde documenten van de school. Als het dossier compleet is, kan de deelnemer zich aanmelden bij de Exameninstelling Toezicht en Handhaving (ExTH).

Toezichthouder worden? Bent u zelf geïnteresseerd in werk als toezichthouder? Dan moet u zichzelf herkennen in de volgende kenmerken. •  U staat pal voor orde en veiligheid in uw werkgebied. Als er iets mis is, grijpt u in. •  Daarbij houdt u steeds de regels voor ogen, inclusief de grenzen van uw bevoegdheid. •  U legt gemakkelijk contact met allerlei soorten mensen. Als ze vervelend of agressief tegen u zijn blijft u rustig, zodat de situatie niet uit de hand loopt. •  U kunt situaties goed inschatten: als het nodig is,

roept u tijdig hulp in van politie of andere diensten. •  U heeft de Nederlandse nationaliteit. •  U heeft geen strafblad.

Als dit allemaal op u van toepassing is, dan kunt u op zoek gaan naar een opleiding. Informeer bij een regionaal opleidingencentrum (ROC) of particulier opleidingsinstituut naar de mogelijkheden. U kunt ook een gemeente of een stadstoezichtorganisatie benaderen om te zien of het mogelijk is om de opleiding via een BBL-traject te volgen.

Diensten voor leerbedrijven Voor praktijkopleiders heeft ECABO de leergang medewerker toezicht en veiligheid ontwikkeld. Deze leergang leert hoe stagiairs meteen op het goede spoor gezet en gehouden kunnen worden. Zo halen de deelnemer én het bedrijf optimaal resultaat uit de stage. De leergang bestaat uit een intake-gesprek, acht dagdelen training, het uitwerken van praktijkopdrachten op de werkplek en een begeleidingsbezoek op de werkvloer.

De training kan worden gevolgd bij ECABO in Amersfoort, maar ook in-company worden gegeven. Andere diensten van ECABO voor leerbedrijven: •  voorlichting over de mbo-opleiding en het invullen van de BPV •  ondersteuning en coaching van praktijkopleiders door een ECABO-adviseur Meer informatie: www.ecabo.nl/bedrijven/diensten, [email protected] of telefoon 033 450 47 32.

Het mbo-opleidingsstelsel voor de publieke veiligheid Toezicht en veiligheid (niveau 1, 2 en 3) Het werk van een functionaris toezicht en veiligheid bestaat uit drie kerntaken: Hij houdt preventief toezicht, hij handelt als er een incident of calamiteit optreedt, bijvoorbeeld bij ongevallen en overtredingen, en ook voert hij dienstverlenende werkzaamheden uit. Hij wijst bezoekers de weg, adviseert mensen over een parkeerplaats etc. Daarnaast ontvangt hij bezoekers vanuit een portiersloge, of vanachter een balie. Hij voert (dienstverlenende) administratieve handelingen uit naargelang deze behoren tot de functie. Hij geeft voorlichting over criminaliteitpreventie. Er zijn drie niveaus:

■■ Assistent toezicht en veiligheid (niveau 1) De assistent toezicht en veiligheid houdt onder begeleiding toezicht op de orde en veiligheid. Hij werkt dan ook altijd samen met een ervaren medewerker. De assistent is gericht op preventief toezicht houden, waarbij hij voornamelijk afwijkende en ongewenste zaken signaleert en meldt. Zeker in riskante situaties grijpt hij niet zelf in, maar roept hij hulp in. De assistent kan wel eerste hulp verlenen. Hij is veel bezig met het informeren en verwijzen van mensen. Een assistent kan doorgroeien naar de functie van medewerker, of doorleren voor beveiliger. Deze opleiding is drempelloos: er zijn geen toelatingsvoorwaarden. ■■ Medewerker toezicht en veiligheid (niveau 2) De medewerker toezicht en veiligheid houdt toezicht op een juist gebruik van de (semi-)openbare ruimte.

Hij is de eerste professionele schakel in de keten van publieke veiligheid. Hij werkt vooral op straat, houdt preventief toezicht en verleent service. De medewerker kan in verschillende beroepssituaties opgeleid worden. Bijvoorbeeld binnen de stadswachtorganisaties of bij de politie. Een medewerker toezicht en veiligheid kan doorgroeien naar de functie van handhaver, of doorleren op de politieacademie. Toelatingsvoorwaarden: minimaal vmbo basisberoepsgericht.

■■ Handhaver toezicht en veiligheid (niveau 3) De handhaver toezicht en veiligheid ziet toe op orde en veiligheid in het publieke domein. Hij treedt op bij incidenten en calamiteiten en voert dienstverlenende werkzaamheden uit. De handhaver toezicht en veiligheid heeft verdergaande bevoegdheden, zoals staande houden en inbeslagname van goederen. Ook kan hij afhankelijk van afspraken en bevoegdheden overgaan tot sanctioneren en is hij verantwoordelijk voor de administratieve (af)handeling van het procesverbaal. De handhaver is in het bezit van een BOAcertificaat en afhankelijk van de aanstelling reikt zijn bevoegdheid. Een handhaver kan doorleren op de politieacademie, of een andere opleiding gaan volgen: bijvoorbeeld voor teamleider, handhaver milieu of AIVD-medewerker. Toelatingsvoorwaarden: minimaal vmbo kaderberoepsgericht.

E-learningprogramma Toezichthouder Samen met de branche en een aantal ROC’s heeft ECABO een e-learningprogramma ontwikkeld dat leerlingen voorbereidt op de praktijk. Dit programma, genaamd Toezichthouder, bestaat uit theoriemodules en gefilmde praktijksituaties, animaties en vragen die in de publieke veiligheid centraal staan. In het programma worden alle kritische beroepssituaties behandeld. Het deelnemersdeel bestaat uit: •  praktijktoetsen •  praktijkopdrachten •  leerwerkboek •  verkeersregelaar •  rechts- en wetskennis Het docentendeel bestaat uit: •  vijf mappen signalementsleer, plus instructie voor

opdrachten •  diverse ondersteunende lesopdrachten •  readers Verkeersregelaar en Rechts- en wetken-

nis, plus een uitleg van inhoud en toepassing, en (toets-)procedures Op www.ecabo.nl kunt u een indruk krijgen van het e-learningprogramma. Daar is een compilatie van het docentenmateriaal te zien. ROC’s die zijn aangesloten bij de Stichting Praktijkleren, kunnen het programma verkrijgen via [email protected]. Andere geïnteresseerden kunnen contact opnemen met ECABO via [email protected] of telefoon 033 450 46 44.

ExTH: Betrouwbare examens Naarmate de behoefte aan professionele toezichthouders toenam, groeide ook de vraag naar betrouwbare examens voor deze beroepsgroep. Daarom hebben de Landelijke Vereniging Belangengroep Stadstoezicht, de politie en het middelbaar beroepsonderwijs samen de Exameninstelling Toezicht en Handhaving (ExTH) opgericht. De exameninstelling ExTH is erkend door de minister van Onderwijs. Kandidaten die voldaan hebben aan alle eisen van hun opleiding, inclusief beroepspraktijkvorming, kunnen bij ExTH een praktijkexamen afleggen. Dit gebeurt op een centrale plaats in Nederland, in een ‘examenstraat’, waar praktijksituaties van het beroep levensecht worden nagebootst door acteurs. De examenkandidaten moeten hun vakbekwaamheid

bewijzen door samen met een mede-kandidaat deze situaties adequaat aan te pakken. Als laatste examenonderdeel schrijft de kandidaat een rapportage over een van de examenopdrachten. Een kandidaat wordt beoordeeld door twee deskundige beoordelaars, afkomstig van een onderwijsinstelling en van een toezichtorganisatie. De beoordelaars hanteren daarbij vastgestelde beoordelingsmodellen. Zodoende wordt de betrouwbaarheid verzekerd van het ExTH-diploma als hét paspoort naar een baan in de publieke veiligheid. Meer informatie: www.exth.nl of telefoon 033 489 29 60.

Diensten voor scholen Scholen die onderwijs willen aanbieden voor publieke veiligheid, kunnen snel tot goede opleidingen komen door gebruik te maken van diensten van ECABO: •  voorlichting over de kwalificaties •  het e-learningprogramma Toezichthouder •  mee-ontwikkelen van het curriculum en van de didactische toepassing van het e-learningprogramma

•  begeleiding van deelnemers (bijvoorbeeld via POP-

gesprekken en tijdens de stage) •  afname en beoordeling van praktijktoetsen

Meer informatie: www.ecabo.nl/bedrijven/diensten, [email protected] of telefoon 033 450 47 32.

Beroepsonderwijs en bedrijfsleven: dat werkt!

Kenniscentrum beroepsonderwijs en bedrijfsleven Disketteweg 6 Postbus 230 3800 BE Amersfoort Telefoon 033 450 46 46 Fax 033 450 46 66 [email protected] www.ecabo.nl

© ECABO 2008 alle rechten voorbehouden

mtv082008