Middenbouw
Beroepen bij het spoor
De trein geeft mensen werk
at
w
Al meer dan 170 jaar rijdt de trein langs Delft. Al die jaren heeft de trein veel mensen werk gegeven. Sommige beroepen die vroeger bij de trein hoorden, bestaan niet meer. De bouw van de spoortunnel van Delft geeft ook weer veel mensen werk. De mensen die dagelijks aan het werk zijn in de Spoorzone, hebben heel verschillende beroepen. Bij elk beroep horen andere gebruiksvoorwerpen. Wat herken jij?
j? jes i b pas et t hier ng
ni We e lk van deze teke pd o pas t bij welk beroep s? volgen e pagina’ d
27
De kolenschepper
vroeger
De kolenschepper heette ook wel de stoker. Hij schepte de kolen in de vuurkist (de brandende motor van de trein. Zo zorgde hij dat het vuur bleef branden, zodat de trein kon rijden. Dat was zwaar werk. Dit beroep bestaat bijna niet meer, alleen op oude stoomtreinen.
De machinist
Welke brandstof? er
hi
w a a st n d p t va van en Kies e rpen e voorw e
bl ad z
28
Alle foto’s op deze pagina: Spoorwegmuseum Utrecht
De bestuurder van een trein heet machinist. Vroeger werkte die meestal samen met de kolenschepper. Maar nu werkt hij alleen.
bij ?
ijd e2 7.
opdracht
1 DENK
De trein reed vroeger op gestookte kolen. Welke brandstof gebruikt een trein nu?
A benzine
c diesel
b elektriciteit
d zonne-energie
De conducteur
opdracht
2
DENK
Hoe controleer je een treinkaartje? Hoe wordt nu gecontroleerd of je treinkaartje geldig is?
A de conducteur scant het kaartje. b Je moet nu met een pasje inchecken en uitchecken.
foto: ANP - B. Hansen
c de conducteur scheurt een hoekje van het kaartje af. d Er zijn geen kaartjes meer. De conducteur hoeft niet
meer te controleren.
De chef van het station
p
K i as t ij ? es h b i e r vo t or wee va n de we . rpe n van bladzijde 27
foto: Spoorwegmuseum Utrecht
Vroeger blies de conducteur op zijn fluit als de trein kon vertrekken. Daarna liep hij de trein door om kaartjes van reizigers te controleren. Als het een geldig kaartje was, knipte hij er een gaatje in. Toen er nog geen gangpad in de trein was, moest de conducteur aan de buitenkant van de trein over een treeplank lopen.
vroeger
t wa
Op elk station had je een stationschef. Hij was de baas van iedereen die op het station werkte: de mensen die aan het loket treinkaartjes verkochten, mensen die het station en het perron moesten schoon houden en mensen die bagage hielpen dragen. De stationschef woonde met zijn gezin in een woning op of bij het station. Zo was hij altijd lekker dicht bij zijn werk en merkte hij het meteen als er iets aan de hand was. 29
vroeger
De overwegwachter
De overwegwachter stond bij de overgang van de spoorwegen, met een lampion en soms met een bel. Hij moest zorgen dat niemand het spoor overstak als er een trein aankwam. Later kwamen er spoorbomen en was er geen overwegwachter meer nodig. In Delft was er nog lange tijd een man die de spoorbomen bediende e zoon Het verhaal vagnwdachter én die als brugwachter de brug e w r e v o e d n a v over de gracht moest openen als , er ht ac w eg w er ov er een boot moest passeren. Eind jaren ’50 liet de
Op elk station had je vroeger een of meer kruiers. Die vervoerden kleine vrachtjes voor bedrijven. En ze droegen de bagage van de reizigers van en naar de trein. Veel kruiers gebruikten daarbij een wagen of kruikar, maar op oude foto’s zie je de kruiers ook vaak grote koffers in de hand dragen. Passagiers betaalden de kruier een stuiver of een dubbeltje voor het dragen van de bagage.
pa st ie s
hier bij? e o r en v we a rpe n de n van bladzijde 27.
ook een brug die behalve de spoorbomen e meehelpen tj on zo jn zi , en en di be st oe m wachter bij zijn werk. Als de overweg n de brug, va en en op t he et m as w uk dr en openen mocht de jongen de spoorbom n dag fout ee op t he t da ot T . en it slu en spoorbomen ging. De jongen opende de bijna op de te ts bo to au n ee en el sn te reen schrok ! trein die langs kwam. Iede jn vader Daarna mocht de jongen zi niet meer helpen.
De kruier
t wa K o v
30 foto: Spoorwegmuseum Utrecht
Helmen hebben betekenis Op een bouwplaats zoals de Spoorzone dragen alle mensen een helm. Dat moet, voor de veiligheid. Zie je dat de helmen verschillende kleuren hebben? Elke kleur heeft een betekenis. In een andere bouwput gebruiken de bouwers andere helmkleuren met andere betekenissen.
foto: Spoorzone Delft.
Blauwe helm: Deze man geeft leiding
Witte helm: Deze man werkt dagelijks in de Spoorzone
nu Wit is voor iedereen die elke dag op de bouwplaats werkt. Blauw is voor mensen die leiding geven of die beslissen over de veiligheid. Op de foto en in het echt zie je nog meer kleuren helmen: geel, rood, blauw en oranje. Die kleuren hebben niet altijd een betekenis. Vaak zijn dit mensen die voor een ander bedrijf werken en tijdelijk meehelpen in de Spoorzone.
Rode helm: Deze man werkt tijdelijk in de Spoorzone
31
De wethouder Elke morgen fietst Milène Junius naar haar werk. Langs Spoorzone Delft, langs de kranen, hekken en borden. Milène is de wethouder die over de Spoorzone beslist. Een soort minister, maar dan bij een gemeente. Hoe ziet een werkdag van een wethouder eruit?
Ik praat veel met mensen, met Delftenaren, ambtenaren en met journalisten. En natuurlijk ben ik ook veel aan het vergaderen. Als wethouder moet je altijd goed nadenken over de dingen. En oplossingen bedenken.
foto’s bladzijde 32-37: Spoorzone Delft.
nu
Neem nu de Spoorzone. Met zo’n grote bouwput in de stad, is het heel belangrijk dat we zorgen dat reizigers en bezoekers makkelijk en veilig van en naar het centrum kunnen. Dat de auto’s de stad kunnen blijven bereiken. En dat onze mooie stad aantrekkelijk blijft. Dat is belangrijk voor alle Delftenaren: bewoners, winkeliers en toeristen.
w
ier
a t pa s t h z de l a d b an Kies een v van n voorwerpe
bi j?
ijd e2 7.
32
Over een paar jaar staat er een fonkelnieuw stadskantoor en een modern station. En dan rijden de treinen door de spoortunnel, onder de grond. Ik ben er trots op dat ik daar als wethouder aan mag meewerken.
De uitvoerder
Kom er zo aan hoor!
nu
Rudy Rasschaert heeft het druk. Het is nog vroeg, zes uur in de ochtend. Dan is Rudy net bezig om zijn mensen aan het werk te zetten. Rudy is uitvoerder bij een groot project: Spoorzone Delft. Hij is de baas op de bouwplaats, zou je kunnen zeggen. Iedereen moet naar hem luisteren. Want hij weet wat er moet gebeuren.
Ik moet ervoor zorgen dat het veilig is op de bouwplaats en dat er goede dingen gemaakt worden. Mijn zoontje kwam eens kijken wat ik doe op het werk. En weet je wat hij thuis vertelde? ‘Pappa doet niets. Hij vertelt alleen maar!’
Ik moet vaak praten met mensen. Ik weet wat er moet gebeuren en wanneer. Dus ik zet mijn mensen aan het werk, begeleid ze, geef aanwijzingen, zeg wat ze moeten doen en hoe. En wanneer het af moet natuurlijk.
Mijn werk is heel afwisselend. Ik beoordeel bouwtekeningen, zorg er voor dat de bouwtekeningen en het werk buiten kloppen. En altijd bedenken hoe het beter kan. Of dat een mooie baan is? Jazeker, ik zou niets anders willen doen.
En weet je wat ook zo mooi is aan dit werk? Je bent vaak buiten en nooit alleen. Zelfs tussen de middag eten we hier samen gezellig een boterhammetje in de keet.
33
nu
opdracht DOE
Woordzoeker Zoek alle woorden uit het rijtje. Weet je wat al die woorden betekenen? Zoek de betekenis op van de woorden die je niet kent. Schrijf de letters die overblijven hieronder. Wat staat daar?
34
4 wethouder hijskraan grondwerker kraanmachinist
uitvoerder helm blauw wit rood spoortunnel
riool kabel leidingen zand stenen keet
buiten samenwerken veilig bouw kantoor computer
tram molen viaduct bagijnetoren station kruier
Z B R U K A B E L S A M E N W E R K E N A B I I W B U I T E N E R O V E I L I G N L O T E K R A A N M A C H I N I S T C D A O V T S T E N E N B O U W E P E T O N U L O H H K K A N T O O R B I J H R M E W T E O E E L E I D I N G E N S P A P W I T R U L E M O L E N O O R D E T M U R E I D D M T N G E E F T K R U I E R T M E N E E R O O D V I A D U C T S E N E W E R R R S P O O R T U N N E L K ! ! R H I J S K R A A N G R O N D W E R K E R B A G I J N E T O R E N S T A T I O N !
De grondwerker
nu
pa
Ik doe veel meer dan je denkt. Want weet je wat er allemaal in de grond zit? Kabels en leidingen voor de telefoons, de televisie, internet en nog veel meer. Die kabels en leidingen leg ik aan. Maar ik leg ook zand en stenen klaar voor de stratenmakers, zodat zij weer mooie straten kunnen maken. En die grote rioolbuizen leggen, dat vind ik het mooiste om te doen. Ja, dat is heel zwaar werk. Ik ben ‘s avonds ook best moe.
? st Ki hier bij es e vo or en van de we 27. rpen van bladzijde
Klaas de Haaij is grondwerker. Grondwerker? Wat doe je dan precies?
t a w
Weet je wanneer ik mijn werk het leukst vind? Als er een probleem opgelost moet worden. Ingewikkelde dingen uitpluizen, iets oplossen, waarvan anderen denken: dat kan toch niet? Dan heb ik het zó naar mijn zin. Want zand klaarleggen voor de stratenmakers, dat kan iedereen.
Ik hou niet van standaard werk. En van binnen zitten. Je moet mij niet opsluiten in een kantoor met een pen en computer. Brrr. Ik wil buiten werken, dat vind ik heel speciaal. En als het te zwaar wordt? Dan ga ik iets anders doen. Machinist worden. Want dat kan ik ook.
35
nu
De kraanmachinist Aat Krijgsman is kraanmachinist. Al héél lang. Wat doet een kraanmachinist eigenlijk met die kraan?
Wel duizend dingen. Zware spullen hijsen en verplaatsen, zoals staal en betonplaten. Maar graven, dat is toch wel het belangrijkste. En mijn machine? Daar ben ik helemaal zelf verantwoordelijk voor.
DOE Soms moet ik met die grote machine door het verkeer rijden, over smalle weggetjes. Dat is spannend!
Als je graaft, komt er soms iets tevoorschijn. Zoals een paardenschedel uit de middeleeuwen. Of een stuk van een oude weg. Dan zie ik het helemaal voor me: hoe er over die oude weg ooit ridders met hun paarden hebben gesjokt.
opdracht
Bouw een hijskraan Net als de echte kraanmachinist moet jij iets gaan verplaatsen: je eigen pen. Voor deze opdracht bouw je zelf een hijskraan. Overleg met je juf of meester of je nog bouwmateriaal mee van huis moet nemen. In elk geval heb je allerlei verschillende dingen nodig. En visdraad, maar daar zorgt je juf of meester voor. Als je klaar ben met bouwen, kun je de hijskraan testen.
a Lukt het om je pen te verplaatsen? b Waardoor werkt je hijskraan wel/niet? c Lijkt je hijskraan op een echte? Is dat belangrijk?
36
5
jk woord voor iemand i l i e o m ijft over r: een r u h e s c i s v De communicatieadviseur Communicatiead e uitlegt en e Spoorzone. d di
nu
Francien Machielse is communicatieadviseur.
opdracht Ik ben sinds januari 2011 communicatieadviseur bij Spoorzone Delft. Samen met mijn 6 collega’s vertel ik een heleboel verschillende mensen over de bouw van de Spoorzone. En ik leg uit hoe het gebied er, als alles klaar is, komt uit te zien. Zowel onder als boven de grond.
Ik schrijf brieven aan bewoners als er werk wordt uitgevoerd dat overlast veroorzaakt, zoals geluid of trillingen. Ook plaats ik teksten op de website, verstuur ik tweets en Facebookberichten. Het organiseren van evenementen zoals bewonersavonden, bijeenkomsten voor de pers, rondleidingen langs het bouwterrein en de Dag van de Bouw doe ik ook.
6
DOE
Maak een poster Jij kruipt in de huid van de communicatieadviseur van de Spoorzone. De bewoners van Delft zijn welkom bij een informatiemiddag. Daar horen ze hoe ver het met de bouw is. Er is ook groot nieuws. Wat dat nieuws is, mag jij zelf verzinnen.
a bedenk welke tekst er
at
w
Het ene moment sta ik met een bouwhelm op in een stuk tunnel dat al klaar is. Het andere moment beantwoord ik een vraag van een verontruste bewoner. Er is geen dag hetzelfde.
op de poster moet. Let op: houd het zo simpel en kort mogelijk. Op posters staan altijd meer ‘kreten’ dan hele zinnen.
pas
ij ? b r
t hie Kie 7. 2 s e en van de voo ij d e z d a rwerpen van bl
b Bepaal de kleuren en de afbeeldingen, foto’s of plaatjes die je wilt gebruiken.
c Maak je poster. 37
opdracht
Wat wil jij worden?
toekomst
Nu lees en leer je over de beroepen van andere mensen. Heb je al eens nagedacht over wat jij wilt worden? Iets bij de trein? Of juist niet? Volg de vragen en kijk wat jij later kunt worden. Maar: er zijn natuurlijk nog veel meer beroepen, dus misschien staat jouw droombaan hier niet bij! Ben jij nieuwsgierig? Wil jij altijd alles weten?
JA
Hou jij van reizen?
Journalist Schrijver
JA
NEE
Hou jij ervan om andere mensen te helpen?
Hou jij van rekenen en computers? JA
NEE
NEE Hou je van dieren verzorgen?
Acteur Zanger Presentator
NEE
JA
Vind je het leuk om op te treden?
NEE
JA
Wiskundige Econoom Computerprogrammeur
Hou jij van taal?
JA
JA
Hou je van techniek?
NEE 38
Hou jij van een uniform?
NEE
Bioloog Dierenarts Dolfijnentrainer
DOE
Ontdekkingsreiziger
NEE
JA
7
JA
Soldaat Politieagent Brandweerman Conducteur Verpleegkundige
Machinist Kraanmachinist Uitvoerder Grondwerker
Communicatieadviseur
Wat zou jij willen worden? Vul hier zelf iets in.
