BENJAMIN HERMAN - Schreef rake jazzscore voor Deal

FILMMUZIEKMAGAZINE

BENJAMIN HERMAN - Schreef rake jazzscore voor Deal NUMMER 169 – 41ste JAARGANG – OKTOBER 2012

1

Score 169 Oktober 2012 41ste jaargang ISSN-nummer: 09212612 Het e-zine Score is een uitgave van de stichting Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek Informatienummer: +31 050-5251991 E-mail: [email protected]

Hoofdredactie: Paul Stevelmans Eindredactie: Paul Stevelmans Redactie: Henk Maassen, Albert Pouw, Paul Stevelmans, Sijbold Tonkens, Robert Valkenburg, Julius J.C. Wolthuis Vormgeving: Paul Stevelmans

Met dank aan: Benjamin Herman, DOX Records, Annette Focks, Herman Witkam, Richard Kaufman, Patrick Russ, Warren Sherk, Florence Eves

FILMMUZIEKMAGAZINE REDACTIONEEL Score is na de lange zomervakantie weer terug met deze uitgave. Misschien is het u opgevallen dat we de afgelopen maanden enkele artikelen hebben gepubliceerd op onze website: een cd-recensie of een interview naar aanleiding van een film die in roulatie was gegaan. We willen in een enkel geval niet wachten met publicatie totdat er weer een digitaal nummer van Score verschijnt. Ook in de toekomst kan het voorkomen dat we een interview met een filmcomponist eerst online plaatsen en vervolgens opnieuw in Score. Het interview met Benjamin Herman stond onlangs al op onze website, maar staat ook in deze Score 169. Zodat u niets ontgaat. Herman is een van de vele debutanten in de Nederlandse filmmuziek dit jaar. Een opvallende trend is de reeks kinderof familiefilms van eigen bodem die dit jaar in première is gegaan. Mees Kees hoort tot deze reeks en voor deze film schreef nieuwkomer Herman Witkam een vrolijke score. U leert hem kennen elders in dit nummer. Tot slot zijn er de laatste tijd veel oude scores op cd verschenen. Wij maakten daar een selectie uit die u verderop in deze editie aantreft.

INHOUDSOPGAVE

3 Interview met Benjamin Herman 5 Interview met Annette Focks 7 Interview met Herman Witkam 10 Herinneringen aan Dimitri Tiomkin 14 Boekbespreking

2

15 Cd-recensies

JAZZMUZIEK MET EEN LAAG STRIJKERS Benjamin Herman over zijn muziek voor Deal Dit jaar schreven diverse muzikanten hun eerste score voor een speelfilm. Onder meer Pascal Plantinga en Helge Slikker verrasten met hun debuutscore voor respectievelijk 170 Hz en Kauwboy. Bij dit illustere gezelschap voegt zich nu Benjamin Herman (foto), vooral bekend als voorman van New Cool Collective. Voor Deal, Eddy Terstalls nieuwe film, schreef hij een aangenaam jazzy score compleet met strijkers. Echte filmmuziek dus. muziek die hij met zijn collectief uit alle hoeken van de wereld meeneemt wordt hier aan de luisteraar gepresenteerd. Improviseren In zijn radioprogramma besteedt Herman nu en dan aandacht aan filmmuziek. John Barry, Lalo Schifrin, Serge Gainsbourg en Rogier van Otterloo behoren tot zijn favoriete filmcomponisten die vooral in de jaren '60 en '70 scores componeerden waarbij jazz regelmatig de boventoon voerde. In het bijzonder de muziek die Rogier van Otterloo voor Turks fruit schreef, mag rekenen op Hermans instemming. ʽVeel filmmuziek voor Hollywoodproducties is heel erg uitgedacht en bombastisch, er wordt dan weinig geïmproviseerd. Wat ik heel leuk vind aan Turks fruit en waarom het volgens mij nog steeds een leuke plaat is om naar te luisteren, is dat je hoort dat de muzikanten de muziek ook zelf invullen en daar de vrijheid toe hebben. Dat heb ik meegenomen in de opzet van het maken van Deal.ʼ

Benjamin Herman (1968) begon al op vroege leeftijd met drummen. Op zijn dertiende stapte hij over op de saxofoon en volgde ook zijn eerste optreden. Na zijn studie aan het conservatorium van Hilversum en de Manhattan School of Music in New York is hij altijd muziek blijven spelen. Zijn grootste bekendheid verwierf hij met zijn band New Cool Collective. Hun aanstekelijke mix van jazz, pop en verschillende exotische muziekstijlen zorgt al twee decennia lang voor succesvolle optredens in binnen- en buitenland. Sinds 2005 heeft Herman zijn eigen platenlabel Roach Records en voorts presenteert hij elke maandagavond een twee uur durend programma op Radio 6. Onder meer de

Deal is een hilarische komedie van Eddy Terstall over Midas, een jonge student, en het barmeisje Sara die in een Amsterdams café een heel bijzondere deal sluiten. Terstall had nauwelijks wensen ten aanzien van de muziek en bemoeide zich dan ook weinig met de rol van de score. Aldus vulde Herman de score grotendeels zelf in: ʽHet leek me prachtig om aan die hoofdpersoon Midas die toch een beetje een 3

Roberta Petzoldt en Teun Kuilboer in Deal

sukkel is ook een melancholische ondertoon te geven. Hij wil de hele tijd met dat barmeisje naar bed maar die wil niet tenzij hij daarvoor betaalt; ik vond dat heel triest. Ik wilde er daarom een extra lading aan geven en niet van die hele vrolijke muziek of niks-aan-de-hand-muziek gebruiken. Dat heb ik Eddy voorgelegd en dat vond hij een goed idee.ʼ

verder van Herman bekende coole jazzklanken die al eerder in de Amsterdamse Studio 150 waren opgenomen? ʽDoor de strijkers komt er als het ware een hele golf muziek overheen en dat klinkt allemaal erg mooi, zeker samen met een oude galm die we in Studio 150 opnamen en die erg belangrijk is voor de sound van de plaat.ʼ Terugkijkend merkt Herman op dat deze eerste score een leerzame ervaring was. Ter ondersteuning riep hij de hulp in van Ruud Jacobs, producent van onder meer Turks fruit en andere muziek van Rogier van Otterloo. ʽIk heb Ruud op een gegeven moment een kopie van de ruwe mixen gestuurd en toen ontzettend op mijn kop gekregen. Hij belde me op met een hele lijst met wat er allemaal niet goed was en wat ik de volgende keer anders moest doen.ʼ Kunnen we in de toekomst meer filmmuziek verwachten van Herman? ʽIk ga met New Cool Collective de soundtrack doen voor de nieuwe film van Ari Deelder. En dat is spannend, want dat heb ik met de band nog nooit gedaan. Het is een ware uitdaging, want Ari is heel specifiek in wat ze wil. Zij is van huis uit een muziekkenner en ik heb nog nooit iets gemaakt voor iemand die zegt: zo moet het!ʼ PS

Galm Hermans deelname aan Deal werd twee jaar geleden groots aangekondigd. Aanvankelijk was sprake van een korte film, maar al gauw werd duidelijk dat Deal een avondvullende speelfilm zou gaan worden. Ook werd de releasedatum steeds vooruitgeschoven waardoor hij extra tijd kreeg om een meer uitgebalanceerde score te schrijven en op te nemen. ʽDat vond ik prettig, want ik werk altijd op het laatste moment, maar nu had ik in een keer een heleboel tijd om aan de score te gaan sleutelen, dus toen ben ik in januari voor opnames naar Praag gegaan en daarna heb ik nog een hele maand alles gemixt.ʼ In de Tsjechische hoofdstad werden met het Praags Philharmonisch Orkest de strijkerspartijen opgenomen. Wat voegen die toe aan de 4

ʽDE MUZIEK IS DE PLOT VAN DE FILMʼ Annette Focks en haar score voor Simon Marianne Fredrikssons roman Simon was een groot succes in ons land. Onlangs verscheen de verfilming van Simon onder de titel Simon and the Oaks in de bioscoop. Voor de muziek van de film van Lisa Ohlin werd de Duitse filmcomponiste Annette Focks gevraagd. Ze schreef een meeslepende score die de dramatische film veel diepgang verleent. spannend,ʼ zo licht de componiste haar liefde voor filmmuziek toe. Slotconcert Tot nu toe heeft Focks meer dan vijftig scores voor film en televisie geschreven. Een groot succes beleefde ze met haar muziek voor het ook bij ons uitgebrachte drama Vier Minuten van Chris Kraus. In deze film over een jonge gedetineerde vrouw speelt muziek een grote rol. In het bijzonder het pianostuk waarmee de gevangene aan het einde van de film eindelijk haar verdrongen voorliefde voor het pianospel weer durft te laten horen, was een grote uitdaging voor de componiste. ʽHet Vier Minuten-slotconcert heb ik vóór de opnames gecomponeerd. Ik kende het script weliswaar, maar met de regisseur heb ik pas veel later kennis gemaakt. Vlak vóór de opnames stond voor de regisseur en zijn team vast dat het muziekstuk de plot van de film moest worden. De druk was dan ook enorm en het is maar goed dat ik er niet van op de hoogte was. Ik voelde me helemaal vrij en ik heb geprobeerd me te verplaatsen in het hoofdpersonage. Het stuk heeft veel raakvlakken met mijzelf en is echt een van mijn meest persoonlijke filmmuziekcomposities geworden.ʼ

In Nederland is Annette Focks (foto) nog vrij onbekend. Films met haar muziek die bij ons te zien waren, zijn onder andere Vier Minuten (2006), Krabat (2008) en John Rabe (2009). Ze werd in 1964 geboren niet ver van de Nederlandse grens in Thuine, Nedersaksen. Haar studie volgde ze aan de Muziekhogeschool in Keulen en aan de Hogeschool voor Muziek en Theater in München. Met een studiebeurs zette ze haar opleiding gedurende twee jaar voort aan de European Biennial for Music en daarna bezocht ze een orkestratieworkshop van Steven Scott Smarley in Los Angeles. ʽHet componeren bij beelden, de relatie tussen muziek en film vond ik altijd al

Vandaag de dag hoort Annette Focks tot de vooraanstaande en meest gevraagde Duitse filmcomponisten. Gemiddeld werkt ze aan drie tot vier films per jaar. Het is dan ook een lange weg geweest van de korte stu5

dentenfilms uit de jaren '90 naar het succes en de erkenning van nu. ʽHet heeft lang geduurd voordat ik kon leven van filmmuziek. Je kunt nergens solliciteren. Ik heb een hele reeks studentenfilms gedaan voordat ik het aanbod kreeg om lange films te doen. Het is een zaak van lange adem, maar sinds een paar jaar krijg ik genoeg opdrachten. In Duitsland is er een kring van filmcomponisten die af en toe bij elkaar komt en dan ervaringen uitwisselt.ʼ

gaan spelen. Het joodse element wilden we daarentegen in eerste instantie slechts licht aanstippen om het vervolgens gedurende het vioolconcert in volle glorie te laten weerklinken.ʼ In de film worstelt de titelfiguur als opgroeiende jongen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog met zijn

Niet alleen voor Duitse films wordt Focks thans gevraagd, ook voor buitenlandse producties heeft ze enkele keren gewerkt zoals het Zuidafrikaans-Duitse drama Themba (2010). Onlangs rondde ze de opnames voor de internationale coproductie Night Train to Lisbon van Bille August af. De verfilming van Pascal Merciers bestseller met sterbezetting gaat hoogstwaarschijnlijk eind februari 2013 in Duitsland in première. Tussen deze internationale producties schreef Focks voor Simon and the Oaks een indringende, rijke score. Hoe ontstond de samenwerking? ʽSimon werd geproduceerd door Deense, Zweedse, Noorse en Duitse producenten. De Duitse coproducenten Schmidtz, Katze Filmkollektiv hebben mij aan boord gehaald. We kenden elkaar niet persoonlijk, maar ik had al eens van hen gehoord en zij kenden enkele van mijn scores, onder meer mijn muziek voor Vier Minuten. In Simon and the Oaks zit net als bij Vier Minuten een sleutelscène waarin een solerende muzikant live op het toneel speelt. Het vioolconcert moest daarom net als het pianoconcert van Vier Minuten vóór de opnames worden gecomponeerd en opgenomen. Ook bij Simon is de muziek de plot van de film.ʼ

Helen Sjöholm en Jonatan S. Wächter in Simon

identiteit. Hij vermoedt dat zijn ouders niet zijn biologische ouders zijn. Komt deze worsteling ook tot uitdrukking in de score? ʽDe score moest de rode draad door het verhaal worden. Het geheim van de echte vader, een joodse soloviolist uit Berlijn, speelt een grote rol in de film, maar gedurende lange passages meer onderhuids. De muziek verwijst naar dit geheim en lost het aan het einde van de film op. De muziek is de subtekst van de filmhandeling.ʼ Is na deze ervaringen met Europese films een opdracht uit Hollywood de volgende stap? ʽHet bevalt me prima om met Europese filmmakers samen te werken, maar natuurlijk zou ik ook wel in Amerika willen werken. Het belangrijkste is dat een filmproject mijn interesse wekt. Wanneer het script mij niet aanspreekt en ik er persoonlijk geen affiniteit mee heb, blaas ik een film af. Muziek componeren is voor mij een zeer persoonlijke aangelegenheid, ik draag maandenlang het verhaal met mij mee. Dat kan ik alleen maar als het script mij ook werkelijk raakt.ʼ

Soloviool Hoe intensief was de samenwerking met regisseuse Lisa Ohlin? ʽWe hebben vooraf intensief met elkaar over de film en de muziek gesproken. Vanaf het begin was het duidelijk dat op grond van het verhaal de soloviool een hoofdrol in de muziek zou

PS

6

OP DE GRENS VAN MUZIEK EN SOUNDDESIGN In gesprek met de jonge filmcomponist Herman Witkam Jeugdfilms van eigen bodem doen het nog steeds goed. Kortgeleden, op 3 oktober, gingen zelfs drie Nederlandse jeugdfilms tegelijk in roulatie: De club van Sinterklaas en het geheim van de speelgoeddokter, Nono het zigzagkind en Mees Kees. Voor de laatste film schreef de jonge filmcomponist Herman Witkam (foto) een score waarvoor hij een breed scala aan instrumenten gebruikte. muziek en wat heel goed werkt bij beeld in bepaalde situaties. Ik denk dat mensen die les van Rens hebben gehad een voorsprong hebben op mensen die geen les van hem hebben gehad.ʼ Korte filmpjes Naast de HKU deed Witkam ook een studie audio engineering van een jaar aan het SAE Instituut in Rotterdam. Deze geluidstechnische opleiding kon hij mooi combineren met de meer theoretische muziekstudie aan de HKU. Al bij zijn afstuderen in 2008 had Witkam voor een twintigtal korte filmpjes de muziek geschreven. ʽIk kwam in 2005, tijdens mijn studie, in aanraking met een internetforum waar drie keer per jaar een online filmfestival werd georganiseerd met altijd een bepaald thema. Het ging om korte films van zes minuten, dat waren eigenlijk de eerste vingeroefeningen die ik deed en voor een aantal heb ik prijzen gewonnen op festivals.ʼ Deze praktijk bleek al gauw uiterst leerzaam en ook geschikt voor de broodnodige routine van een beginnend filmcomponist. ʽJe krijgt een link en dan download je alle filmpjes en dan kun je die allemaal bekijken. Dat zijn er meestal een stuk of dertig tot vijftig, afhankelijk van het thema. Op gegeven moment deed ik minimaal drie van die filmpjes per festival, en zo had ik een paar weken om een aantal van die filmpjes te doen. Dat zorgt er dan weer voor dat je de spanningsboog van een scène beter gaat begrijpen omdat je zoveel korte filmpjes

Een leven zonder muziek is voor Herman Witkam (Leiden, 1985) nauwelijks voorstelbaar. Zijn vader speelde blokfluit en gitaar, instrumenten waaraan Witkam zich op jonge leeftijd ook waagde. Op de middelbare school speelde hij in diverse bandjes en vervolgens bezocht hij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU). Vlak vóór zijn studie aan de HKU kwam hij steeds meer in aanraking met etnische instrumenten zoals de Armeense duduk. Op de HKU kreeg Witkam onder meer les van filmcomponist Rens Machielse. Over zijn studie en Machielse is Witkam meer dan tevreden: ʽIk heb heel veel van zijn lessen opgestoken. Hij was degene die het meeste wist van de verhouding beeld en 7

doet en dat kun je vervolgens toepassen op een speelfilm. Het enige verschil natuurlijk is dat je bij een speelfilm een grote lijn hebt en bij een korte film niet.ʼ

meer als een sounddesigntool gebruikt vind ik heel interessant.ʼ Over de relatie tussen muziek en sounddesign: ʽMuziek en sounddesign werden in eerste instantie meer als gescheiden gezien. In Hollywood heb je er meestal aparte teams voor. Nu wordt er steeds meer samengewerkt. En muzikaal sounddesign wordt ook steeds belangrijker aangezien er steeds meer virtuele instrumenten worden gebruikt.ʼ

Voor de tientallen vooral Amerikaanse en Britse filmpjes schreef Witkam muziek in zeer uiteenlopende genres: van orkestraal tot pop, met soms een experimentele zijsprong. Daarnaast zette hij zijn eerste schreden op het pad van muziek voor videogames en hield de relatie tussen muziek en sounddesign hem tot op heden bezig. ʽSounddesign heb ik als bijvak gevolgd en uiteindelijk heb ik mijn afstudeerscriptie over conceptueel sounddesign geschreven. Daar had ik me nog iets meer in willen verdiepen. Het is namelijk een vage grens tussen muziek en sounddesign en misschien is er wel helemaal geen grens, want waar houdt muziek op en waar begint sounddesign?ʼ

Breed instrumentarium Deed Witkam vorig jaar nog veel korte films, dit jaar nemen de lange films de overhand. Voor de Amerikaanse documentaire My Amityville Horror schreef hij duistere, griezelige muziek die vaak richting sounddesign gaat. En toen kwam Mees Kees op zijn pad. Eigenlijk zou Tjeerd Oosterhuis de score doen, maar zijn bijdrage beperkte zich uiteindelijk tot twee liedjes waarvan een tijdens de eindtitels wordt gezongen. Via de editor van de film kwam Witkam aan boord. Regisseuse Barbara Bredero gaf hem veel vrijheid. Zo kon Witkam zich naar hartenlust uitleven in de keuze van uiteenlopende instrumenten. Speciaal voor de film kocht bij onder meer een melodica en een banjo. Tijdens een van de beginscènes in de klas, wanneer de kinderen er een chaos van maken, horen we diverse instrumenten. ʽDat vond ik eigenlijk wel goed werken. Er is wat voor te zeggen om het met minder instrumenten te doen en er zijn zat scores waar ik dat ook wel doe, alleen had ik hier het gevoel dat er wel wat meer nodig waren.ʼ Ook vallen de vele snaarinstrumenten op: ʽMeestal zijn de snaren voor de kinderen en Mees Kees. Dreus, het schoolhoofd, heeft ook een eigen instrument: de klavecimbel. Dat is lekker truttig en middeleeuws; haar fetisj, het harnas wordt daarmee benadrukt.ʼ

Voor de vorig jaar op internet uitgebrachte Nederlandse horrorfilm Claustrofobia schreef Witkam een angstaanjagende score. ʽHet was leuk om soms op de grens te zitten van sounddesign. Dat je het orkest

Ook strijkers duiken op, met name gedurende enkele gevoelige momenten.

8

Sanne Wallis de Vries, Brent Thomassen en Willem Voogd in Mees Kees

Zijn de strijkers opgenomen met een orkest? ʽNee, daar was niet echt een budget voor. Ik ben sinds mijn studie met virtuele orkestratie bezig en ik heb er inmiddels wel een gevoel voor ontwikkeld hoe je bepaalde libraries het beste kunt gebruiken en hoe je kunt vermijden dat het heel erg hoorbaar is dat het geen echte strijkers zijn.ʼ Behalve de trompet die tijdens de hilarische gymzaalscène voor enthousiasme en beweging moet zorgen, heeft Witkam alle solo-instrumenten zelf ingespeeld zoals de snaarinstrumenten, de melodica en: ʽIk heb zelf ook gefloten.ʼ

dus heb ik veel piano gebruikt. Ik heb ook wel stiekem wat andere instrumenten gebruikt en toen bleek ze die op een aantal plekken heel mooi te vinden. Dus dat is een beetje een contrast met Mees Kees. Het is wel leuk om in een jaar twee speelfilmprojecten te hebben voor kinderen, hoewel Mees Kees misschien meer een kinderfilm is en De groeten van Mike! iets meer een familiefilm.ʼ De groeten van Mike! gaat in première op 12 12 12. PS

Wie heeft genoten van Witkams inventieve score hoeft niet lang te wachten op zijn volgende. Binnenkort kunnen we De groeten van Mike! van Maria Peters aanschouwen, de zoveelste jeugdfilm dit jaar. Is de muziek van deze film identiek aan die voor Mees Kees? ʽDat is echt een wereld van verschil. Dat heeft ook met de muzikale smaak van Maria te maken. Die is heel anders dan die van Barbara die helemaal gek was van al die kleine snaarinstrumenten. Maria vindt piano veel mooier, 9

EEN PASSEND EERBETOON AAN DIMITRI TIOMKIN Onlangs verscheen een cd van een concert met muziek van Dimitri Tiomkin waardoor deze opnieuw in de schijnwerpers is komen te staan. De in Rusland geboren componist werd gehuldigd met muziek van zijn bekende scores voor The Alamo, The High and the Mighty, High Noon en andere films. Het concert werd uitgevoerd door het London Symphony Orchestra, gedirigeerd door Richard Kaufman die de muziek van de Hollywood-componist erg bewondert. Hij en andere medewerkers van het concert, Patrick Russ en Warren Sherk, denken terug aan Tiomkin (foto) en zijn muziek. zonder de noten te kennen. In feite speelde ik gewoon terwijl ik de noten zelf bedacht en zo probeerde ik met de andere muzikanten mee te doen. Ik herinner me dat ik dat bij enkele elpees deed waaronder die van The High and the Mighty. Ik geloof niet dat ik de naam Dimitri Tiomkin net zo goed kende als zijn thema's. Pas toen ik ouder werd associeerde ik zijn muziek met zijn persoon.ʼ Wat maakte zijn muziek zo bijzonder? ʽIk denk dat Tiomkin om verschillende redenen een opmerkelijk filmcomponist was. Ten eerste schreef hij prachtige melodieën. Hij schreef muziek voor zoveel verschillende genres en verschillende soorten verhalen. Daarnaast leek hij emoties te kunnen verklanken, of het nu gaat om een western, een komedie, Hitchcockiaanse suspense of een film als The Sundowners, een western die zich afspeelt in de outback van Australië. Vervolgens houd ik van de manier waarop hij het orkest gebruikt evenals de kleuren van het orkest: van de traditionele instrumenten tot de harmonica, accordeon en het klavecimbel. Als dirigent, staande tegenover een orkest van negentig man, hoor je alle kleuren die het orkest te bieden heeft en dat is werkelijk ongelooflijk. Wat ik daarnaast ook wonderbaarlijk vind, is dat hij - ook al is hij geboren in Rusland - de Amerikaanse ziel van de western weet te raken en de mars uit Circus World heeft geschreven. Volgens mij zou John Philip Sousa die mars hebben bewonderd.ʼ

Dimitri Tiomkin (1894-1979) is geen onbekende voor Richard Kaufman, dirigent van het concert dat in het Barbican in Londen plaatsvond op 27 oktober 2011. Kaufman groeide min of meer op met de vele composities van de flamboyante componist die behoort tot de grote filmcomponisten uit de gouden jaren van Hollywood. Kaufman: ʽAl op jonge leeftijd luisterde ik naar filmmuziek. Enkele voorbeelden daarvan waren Friendly Persuasion, The Alamo, High Noon en de tv-serie Rawhide en zo leerde ik de prachtige thema's kennen die Dimitri Tiomkin had geschreven. Ik begon met viool spelen toen ik zeven was. Mijn ouders kochten in die tijd soundtrack elpees en als ik die draaide speelde ik mee 10

te zetten net zoals de veldslag die daar plaatsvond waarbij hij het geluid van het Mexicaanse leger laat weerklinken. Ten slotte schreef hij een liedje, Green Leaves of Summer, waarvan de melodie je ten diepste raakt vanwege de gebeurtenissen die de helden in de Alamo meemaakten. Hij gaat te werk als een schilder wiens palet elke kleur bevat die ooit is gebruikt en die vervolgens al deze kleuren gebruikt.’ Kent zijn filmmuziek Russische invloeden? ʽVolgens mij zit die invloed in zijn techniek, in de hartstocht die zijn muziek net zozeer als het Russische volk kenmerkt. Die hartstocht past hij toe op de verhalen en het drama. Je kunt het vergelijken met iemand die een huis bouwt: hij heeft al het vereiste gereedschap tot zijn beschikking waarmee hij allemaal huizen bouwt in verschillende stijlen maar steeds met dezelfde instrumenten en hetzelfde gereedschap.’

Westerns Het is nog steeds een van de grote wonderen in de geschiedenis van de Amerikaanse filmmuziek: hoe een in Rusland geboren componist tot een van de grote westerncomponisten van Hollywood wist uit te groeien. Kaufman: ʽElmer Bernstein kreeg ooit de vraag voorgelegd: Wat is de belangrijkste eigenschap van een filmcomponist? Hij antwoordde: Boven alles moet een filmcomponist een groot dramatisch inzicht hebben. Dat houdt in dat hij eerst naar een film zonder muziek kijkt en daarna in overleg met de regisseur moet kunnen begrijpen wat de hoofdfiguren beweegt maar net zozeer wat de historische achtergrond van deze figuren is. Voor een western als High Noon moet de componist de spanning kunnen vangen en tegelijkertijd de ambiance van een westernstadje. Tiomkin wist de feeling van het oude

Tiomkin bracht in 1959 zijn memoires uit. De titel van het boek was zijn bekende uitspraak: Please don’t hate me. Hoewel Kaufman nooit het geluk heeft gehad persoonlijk kennis te maken met de componist weet hij hem levendig te beschrijven: ʽHij was een geweldige man, erg grappig maar ook serieus en met een groot gevoel voor humor. Anders dan de meeste componisten verscheen hij regelmatig in tv-programma’s waar hij meedeed in tragikomische sketches met mensen als Jack Benny. Ik denk niet dat er veel componisten waren die zoiets deden.’ Doelend op Tiomkins hilarische kreet Please don’t hate me merkt Kaufman op: ʽEen componist moet ook de rol van diplomaat op zich kunnen nemen. Regisseurs kunnen bezeten zijn van hun film, ze weten dan goed wat ze willen. Als een regisseur een componist inhuurt van het kaliber Tiomkin die ideeën heeft om de film vooruit te helpen, zal de regisseur wellicht niet zo geneigd zijn daarnaar te luisteren, waardoor de componist een manier moet vinden om het ijs te breken teneinde de regisseur het gevoel te geven dat het uiteindelijk toch zijn of haar film is.

Richard Kaufman

Westen te verklanken en daarom was hij in staat om dat ook te doen voor The Alamo, een van de belangrijkste en meest tragische verhalen in de gehele geschiedenis van Amerika. Hij wist de personen die daar waren zoals Davy Crockett muzikaal neer 11

Als Tiomkin dan ook Please don’t hate me zegt, valt hij in de gunst bij de regisseur en kan hij alsnog zijn zegje doen.’

wolken. De muziek werkt nu net zo goed als ze indertijd deed.’ Het concert Patrick Russ is een bekende orkestrator uit Hollywood die in deze hoedanigheid een belangrijke rol speelde bij het concert in Londen. Wat was precies zijn rol? ʽDoor de jaren heen heb ik een reeks concertsuites met filmmuziek van Tiomkin bewerkt, hetzij helemaal alleen, hetzij gebaseerd op het werk van mijn mentor, de Britse arrangeur en schrijver Christopher Palmer. De taakomschrijving van een symfonisch orkestrator is dat hij de schetsen van de componist gebruikt en die bewerkt voor een volledig symfonieorkest. Vaak had Christopher een of twee geselecteerde stukken gearrangeerd voor opnames zoals The Alamo en Giant, maar die stukken waren niet altijd voldoende om op zichzelf te staan voor een concert of ze waren bestemd voor een gezelschap dat afwijkt van een standaard orkest. Soms nam ik Christophers werk over of ik breidde het uit terwijl ik op andere momenten werkte op basis van Tiomkins originele schetsen.ʼ Volgens Russ ʽhad het London Symphony Orchestra nauwelijks vragen omtrent noten voor het 84 minuten durende concert dankzij het nauwgezette correctiewerk van Paul Henning, Warren Sherk en Daniel Chan. De gehele repetitietijd werd besteed aan het leren van de nieuwe muziek en het vormgeven van de uitvoeringen. Het London Symphony Orchestra bestaat uit eersteklas muzikanten die nauwelijks gebruik hebben gemaakt van bladmuziek. Ik heb een aantal opnames voor recente scores met hen georkestreerd, dus ik zag allemaal bekende gezichten.ʼ Warren Sherk, een van de correctoren, beheert samen met Patrick Russ de officiële website van Tiomkin (www.dimitritiomkin.com). Terugkijkend op het concert vertelt hij: ʽIk heb alle repetities bijgewoond evenals het concert. Het London Symphony Orchestra heeft een geweldig concert gegeven. Dirigent Richard Kauf-

In 1952 startte Tiomkin (foto) met zijn liedje Do Not Forsake Me (op tekst van Ned Washington) uit High Noon een trend die tot de dag van vandaag heeft voortgeduurd. Het zal niemand verbazen dat het liedje werd gespeeld tijdens het concert in Londen. Een van de andere liedjes die diezelfde avond werden gespeeld was het titellied uit Wild is the Wind, opnieuw op tekst van Ned Washington. Kaufmans dochter Whitney Claire zong Wild is the Wind in een nieuw arrangement van Nan Schwartz. Over dit liedje zegt Kaufman: ʽEen liedje als Wild is the Wind is volgens mij tijdloos omdat het in principe draait om een universeel liefdesgevoel. En als je het hebt over menselijke emoties, dan veranderen die door de jaren heen niet echt: er is sprake van liefde, woede, haat en hartstocht. Scores als Rawhide en High Noon zijn meer kronieken die ons herinneren aan een bepaalde periode uit het verleden. Als je anderzijds luistert naar de muziek uit The High and the Mighty, dan zie je als het ware op 10 kilometer hoogte de

12

man zorgde voor een perfecte interpretatie met precieze tempos die de muziek ten goede kwamen. Voor mij, als bezoeker van een concert met uitsluitend werken van Tiomkin, werd opnieuw het bewijs geleverd hoe geniaal hij als componist was. Zijn stilistische consistentie, gekoppeld aan zijn enorme diversiteit, melodische vindingrijkheid en doelgerichte composities droegen bij aan een unieke, onvergetelijke avond. Het is de droom van iedere componist om een concert helemaal gewijd aan eigen werk te mogen hebben. Dat het London Symphony Orchestra dit concert uitvoerde en het feit dat Tiomkin graag in Londen zijn muziek opnam en er de laatste jaren van zijn leven heeft doorgebracht, versterken alleen maar het belang van dit evenement. Dit concert zal ik nooit vergeten.ʼ

aantal hits geëvenaard dat Tiomkin heeft gekend. Maar bij Tiomkin gaat het om meer dan alleen maar krachtige thema's; zijn orkestrale composities zijn bijzonder rijk en veelgelaagd.ʼ Kaufman: ʽEr zijn zoveel uitzonderlijke componisten uit dat gouden tijdperk: Alfred Newman, Bernard Herrmann, Max Steiner, Hugo Friedhofer, Franz Waxman en de lijst gaat maar door.

Een mooi bewijs van zijn roem kwam dertien jaar geleden. De Amerikaanse Posterijen kwamen met herdenkingszegels die volgens hen de zes grootste filmcomponisten aller tijden huldigden en een van die zes was Dimitri Tiomkin.ʼ PS De cd The Greatest Film Scores of Dimitri Tiomkin verscheen op het LSO label (LSO0720). De cd bevat 16 tracks en heeft een speelduur van 77:05.

Het is inmiddels alweer 33 jaar geleden dat Tiomkin overleed. Waar staat hij tussen de grote componisten van Hollywood? Russ: ʽTiomkin was een van de grote componisten uit het gouden tijdperk van de filmmuziek. Met zijn muziek voor High Noon startte hij de praktijk om een liedje als hoofdthema te laten fungeren en dat was in dit geval Do Not Forsake Me dat zes miljoen maal over de toonbank ging. Ook al hebben veel andere componisten een of twee hitliedjes voor hun scores geschreven, toch heeft geen andere componist het 13

BOEKBESPREKING:

Zucht naar erkenning

Veel biografieën van filmcomponisten verschijnen er doorgaans niet. Als er dan een wordt uitgegeven, is dat groot nieuws. Zoals de biografie over Henry Mancini die eerder dit jaar is verschenen. Mancini is een nog steeds geliefde componist die een gedegen biografie verdient. De Amerikaanse schrijver John Caps voorziet met dit boek in deze behoefte. aan hij zijn reputatie grotendeels te danken had. Op experimentele scores als The Molly Maguires (1970) en The Night Visitor (1971) gaat Caps dan ook uitgebreid in. Ook experimenten met instrumenten en ongewone scores als White Dawn (1974) passeren de revue. Deze scores staan volgens Caps helaas teveel in de schaduw van de bekende reeks: Breakfast at Tiffany's (1961), Hatari! (1962), Charade (1963), The Pink Panther (1963) etc. Mancini had toen al - zo blijkt uit deze biografie - veel meer in zijn mars en dat gold net zo goed voor de latere fasen in zijn carrière, zoals zijn miskende score voor Lifeforce (1985) onderstreept. Echter, toen was zijn neergang op filmmuziekgebied al begonnen. Zijn laatste jaren in Hollywood waren vaak pijnlijk te noemen; zijn aansluiting bij het nieuwe Hollywood wilde maar niet van de grond komen.

Henry Mancini (1924-1994) publiceerde in 1989 onder de titel Did They Mention the Music? zijn autobiografie, samen met Gene Lees. John Caps heeft weinig gebruik gemaakt van deze voor de hand liggende bron. Veel komen we derhalve niet te weten over Mancini's jeugd en latere privéleven. Des te meer aandacht schenkt Caps aan Mancini's muzikale ontwikkeling met een nadruk op zijn filmscores. Het nieuwe muziekvocabulaire dat mede dankzij Mancini gemeengoed werd in Hollywood komt vanzelfsprekend uitvoerig aan bod. Met name de exemplarische samenwerking met Blake Edwards wordt in enkele hoofdstukken belicht alsook de breuk die een samenwerking gedurende enkele jaren onmogelijk maakte. Uiteraard lezen we ook over de verzoening tussen de bevriende collega's enkele jaren later.

John Caps schrijft het allemaal zonder al te veel uit te weiden. Hij bespreekt praktisch elke score van Mancini in muzikale termen en met een heldere link naar de betreffende film. Pas in het laatste hoofdstuk gaat hij in op de ondertitel van het boek: Reinventing Film Music. Maar dat had de lezer elders in het boek al begrepen, immers Mancini's plaats in de geschiedenis van de Amerikaanse filmmuziek, maar evenzeer die in de pop/jazz-historie, ja zelfs in de Amerikaanse cultuur is allang bekend. Deze welkome biografie onderbouwt deze unieke positie op een wetenschappelijke, maar vooral ook liefdevolle wijze.

Misschien het belangrijkste wat Caps onderzoekt is Mancini's zucht naar erkenning als serieus filmcomponist die diepgang weet aan te brengen met zijn muziek en niet alleen maar de hitcomponist is waar-

Henry Mancini .... Reinventing Film Music. John Caps. University of Illinois Press, Urbana, Chicago en Springfield, 2012. ISBN: 978-0-252-03673-6, 286 blz. Prijs: € 26,99 (bol.com). PS 14

CD-RECENSIES SIMON AND THE OAKS Alhambra A 9009 29 tracks, 79:26 De cd met de score van de verfilming van Marianne Fredrikssons bestseller Simon zit boordevol muziek. Op een stuk van Hector Berlioz na is alle muziek geschreven door de Duitse filmcomponiste Annette Focks die een stemmige, gedragen en serieuze score heeft gecomponeerd. Een onbetwiste hoofdrol is daarbij weggelegd voor de soloviool die gedurende de gehele film de afwezige vader van de titelfiguur symboliseert. Veel vrolijke muziek komt op de cd niet voor, daarvoor is de lange zoektocht van Simon naar een uiteindelijk ongemakkelijke waarheid te onthutsend. De vele van weemoed doortrokken stukken worden terughoudend uitgevoerd. In de film treedt de muziek nauwelijks op de voorgrond, zodat het prachtige hoofdthema beter uit de verf komt op deze cd. Wel nadrukkelijk zijn de klassieke stukken die in de film door een echt orkest worden uitgevoerd. Dat geldt bovenal voor het door Focks gecomponeerde zes minuten durende joodse vioolconcert dat in de film een sleutelpositie inneemt. Simon och ekarna - zoals de film oorspronkelijk heet - is zowel binnen als buiten de film een meeslepende, knap geconstrueerde score die Annette Focks' toewijding en talent voortdurend onderstreept. PS A ROYAL AFFAIR MovieScore Media MSM 12006 15 tracks, 36:46 En kongelig affære is een Deens koningsdrama dat onder de titel A Royal Affair onlangs ook in Nederland te zien is geweest. De film van Nikolaj Arcel verhaalt over waargebeurde intriges aan het Deense hof in de achttiende eeuw. Gabriel Yared en Cyrille Aufort schreven een geheel symfonische score die in Caroline's Theme, het hoofdthema waarmee de cd begint, het naderende onheil onderhuids aankondigt. De eerste tien tracks kennen een gedragen, voortkabbelend ritme, waarna met Revolution de spanning hoorbaar stijgt en het ritme aanmerkelijk sneller wordt. Het hoofdthema komt zowel terug in een vurige liefdessequentie (het ging er indertijd stormachtig aan toe aan het Deense hof) als op onstuimige wijze in Execution, het dramatische hoogtepunt van de film. Deze degelijke score moet het vooral hebben van een krachtig hoofdthema dat in uiteenlopende variaties wordt herhaald. De reeks rustige en veelal korte nummers daaromheen zijn daarentegen wat ondergesneeuwd. PS 15

THE STRANGE LOVE OF MARTHA IVERS Kritzerland KR 20022-9 11 tracks, 48:29 Film noir was populair in 1946. Er waren films als The Killers, Blue Dahlia, The Big Sleep en The Strange Love of Martha Ivers. De laatste was een “A” film van Paramount met Barbara Stanwyck en een debuterende Kirk Douglas in de hoofdrollen. Miklós Rózsa, geboren in 1907, was een groot componist in die jaren met een eigen stijl. Hij was zijn filmcarrière begonnen in 1937 met Knight Without Armour en toen hij Martha Ivers deed in 1946 had hij al negen Oscarnominaties en een Oscar gewonnen (voor Alfred Hitchcocks Spellbound). Bijzonder voor iemand die nog maar tien jaar voor films componeerde. De muziek komt qua stijl dichtbij Double Indemnity en The Lost Weekend. Het hoofdthema is alles wat een hoofdthema in die tijd moest zijn: een groots thema dat op veel verzamelplaten terechtkwam. De rest van de tracks is ook melodieus en symfonisch, maar wel typerend voor die tijd. Het is voor het eerst dat de muziek in zijn geheel op cd staat. Men heeft de acetaatplaten in de archieven van Paramount teruggevonden en opgepoetst. De cd klinkt goed, er is een informatief boekje, geïllustreerd met foto’s uit de film. Een beperkte oplage van 1.000 cd's maakte dat het schijfje al snel uitverkocht was. Een must voor de Rózsa fans. Dit was een ontbrekende titel in de cd-kast. ST PARANORMAN Relativity Music Group RMG1036-1 16 tracks, 65:44 De Amerikaanse filmcomponist Jon Brion is een meester in het componeren van melodieuze, pakkende liedjes. Op de cd met muziek uit de animatiefilm ParaNorman horen we aan het begin het thema van Norman, de dromerige jongen die de bijzondere gave heeft om met de doden te communiceren. Het hoofdthema klinkt als een liedje zoals Brion die ooit voor films als PunchDrunk Love (2002) heeft geschreven. Motieven van dit onweerstaanbare hoofdthema heeft Brion behendig in de rest van de score geweven. Die rest is wat je kunt verwachten van een score voor een hedendaagse animatiefilm: geen bijster welluidende luisterervaring maar als filmische begeleiding des te trefzekerder. Waar andere componisten in dat opzicht wel eens vervallen in oordverdovend muzikaal lawaai, blijft het bij Brion beheerst en zo verwerkt hij spanning, vaart, af en toe een kwinkslag, humor en zelfs ironie in zijn muzikale omlijsting met soms een uithaal als welkom geluidseffect. ParaNorman is een film voor kinderen vanaf negen jaar en daarom wordt het nergens sinister, maar eerder cool, grappig, speels, met regelmatig een nerdy knipoog naar het publiek. En regelmatig keert dat prachtige liedje, eh thema, terug. PS 16

DEAL DOX 158/Roach Records 13 tracks, 45:34 Ze zijn schaars, maar hier is gelukkig weer een Nederlandse cd met een echte score. Voor Eddy Terstalls nieuwste film Deal schreef tenorsaxofonist Benjamin Herman een jazzscore met een sterk improviserend karakter. Een woud aan strijkers, nu eens rustig op de achtergrond dan weer prominenter met de saxofoon wedijverend, zorgt voor een aangename filmische sound. De score bestaat naast een pakkend, soms zelfs opzwepend hoofdthema uit een reeks sterke, vaak melodieuze composities die menigmaal doen herinneren aan jaren '60 scores van onder meer John Barry. In nummers als Sara, Sunbathing en A Man With a Plan doet een hammondorgel er nog een schepje bovenop en wanen we ons in tintelende sferen van weleer. Ook een nummer als Room 1618 met zijn ultra-coole sax behoort tot de hoogtepunten. Benjamin Herman heeft met zijn verzameling composities een score samengesteld die niet alleen de film ten goede komt, maar evenzeer zorgt voor een meer dan aangenaam luistergenot. Zijn spel koerst als rode draad door alle nummers: nu eens scheurend, soms ontregelend, maar meestentijds intens. We mogen hopen dat hij in de toekomst nog meer scores schrijft en speelt. PS OGRO Digitmovies CDDM 208 20 tracks, 43:31 Ennio Morricone hoeft geen introductie: de hedendaagse componist met de meeste films op zijn naam en ook de meeste soundtracks. Het is voor het eerst dat de soundtrack Ogro op cd verschijnt. De makers bij Digitmovies hebben de moeite genomen om er acht bonustracks bij op te zetten. Deze tracks zijn andere orkestraties van de tracks die eerder al op lp zijn verschenen in 1984. De muziek is voor een film met een waar gebeurd verhaal over de ETA beweging in Spaans Baskenland. Maestro Morricone schreef er een complexe score voor die los van de film moeilijk in het gehoor ligt. Maar hij zal het ongetwijfeld bij de film goed doen. Daar is het immers ook voor geschreven. Aan de orkestraties hoor je direct de stijl van Morricone. Het wordt bij het beluisteren ook duidelijk waarom het zo lang op zich heeft laten wachten. Toch kent de score ook een paar pakkende tracks die het de aanschaf weer waard maken. Track 2 - In fondo al tunnel - met piano, dwarsfluit en strijkers is daar een voorbeeld van. De kracht van Ennio’s muziek zit niet alleen in de thema’s maar vooral in de orkestraties. De muziek varieert een beetje tussen religieuze en donkere atmosferen. De religieuze muziek zit hem in het gebruik van een kerkorgel bij sommige tracks. Een must voor de Morricone-fans die de boel compleet willen houden. Het boekwerkje geeft in het kort de verhaallijn van de film weer in het Italiaans en Engels en staat vol foto’s en posters van de film. ST 17

GARBO AND OTHER GODDESSES OF CINEMA ICDISC NL 1202/03 Cd 1: 13 tracks, 66:40 Cd 2: 10 tracks, 55:40 Het Nederlandse muziekgezelschap I Compani onder leiding van Bo van de Graaf is erin geslaagd om voor het eerst een dubbel-cd uit te brengen. Ik wil eens beginnen met het hoesje: dit is een grafisch hoogstandje. Een ingenieus vouwwerkje waar door middel van rillijnen en stansgaten een prachtige hoes uit komt. De afbeeldingen zijn van de diva’s van het witte doek: Greta Garbo, Jane Fonda, Brigitte Bardot en Elizabeth Taylor om er een paar te noe-men. Kees Moerbeek was de ontwerper van de hoes. De muziek is uit diverse films. Het begint met Et Dieu … créa la femme van Paul Misraki in een arrangement van Arjen Gorter. Het wijkt weinig af van het origineel. Le notti bianche van Nino Rota is de enige andere filmtrack op deze eerste cd. Hier heeft Bo het arrangement gedaan. Hij is bekend geworden met Rota’s muziek. En ook hier is de muziek weer typisch I Compani: mooi, jazzy, ingetogen en bovenal herkenbaar Rota. De andere tracks op deze cd zijn voornamelijk composities van Bo van de Graaf en met titels als Barbarella, Mae West, Garbo en Bardot geven ze een eigen muzikale impressie aan deze titels. De muziek is jazz met een rijke orkestratie. Ook viool en altviool zijn te horen, evenals een bandoneon. Aardig is de track Bardot, waarin Bo een eigen draai geeft aan een liedje uit mijn jeugd, Brigitte Bardot, Bardot, die had ze niet zo maar ZO. De tweede cd heet Tango and Impro Concert dedicated to the memory of Maria Schneider. Hier horen we composities van Bo van de Graaf. En muziek uit de films Last Tango in Paris (Gato Barbieri in een arrangement van Loek Dikker) en La notte di San Lorenzo (Nicola Piovani, arrangement: Bo van de Graaf). De track Brand heeft dialogen met Maria Schneider en Jack Nicholson uit de film The Passenger van Michelangelo Antonioni. Al met al een gevarieerde dubbel-cd. ST RED LIGHTS Lakeshore Records LKS 342622 21 tracks, 52:20 Victor Reyes is een 50-jarige Spaanse filmcomponist die een slordige 50 scores voor film en televisie op zijn naam heeft staan. Red Lights is de derde lange speelfilm van Rodrigo Cortés. Voor alle drie schreef Reyes de muziek, waaronder het opmerkelijke Buried (2010). Red Lights is een bovennatuurlijke thriller met Cillian Murphy, Robert De Niro en Sigourney Weaver in de hoofdrollen. De score begint met een overrompelend hoofdthema vol dreigende orkestrale evenals elektronische klanken. Tussen dit vrij melodieuze begin en de laatste vier tracks, te beginnen met It's a Code - behorend bij de verrassende sleutelscène - horen we korte tracks die grotendeels uit klanktapijten bestaan vol aanzwellende muziek en regelmatige zwaar aangezette elektronische beats. Dit middengedeelte van de score klinkt als een ware achtbaan vol spannende, dreigende, pompende muziek. In de film werkt de score dan uiterst effectief, maar op de cd is het nogal monotoon. Voor meer luistergenot zorgen dan de laatste tracks, waaronder de stukken die we horen tijdens de aftiteling. PS 18

CELLULOID BMRD-A001 15 tracks, 48:23 Een cd die simpelweg Celluloid heet. Dat verwijst naar filmmuziek. Wat horen we? Sterk door gitaar gedreven, veelal uptempo nummers die rechtstreeks uit begin jaren '60 lijken te stammen. Muziek zoals The Shadows en The Ventures destijds speelden: gitaarmuziek zonder zang en met die herkenbare twangy gitaarklanken waarop ooit Duane Eddy het patent leek te hebben. Bevel Emboss heet de vierkoppige band die de vijftien nummers op Celluloid speelt. Gitarist Louis de Wit, ook drummer bij Van Dik Hout, schreef alle nummers die worden gekenmerkt door sterke, direct gemakkelijk in het gehoor liggende melodieën. Is dit filmmuziek? Niet de traditionele, orkestrale muziek die vroeger en vandaag in de filmwereld nog steeds de toon aangeeft. Wel is het muziek die goed bij een hedendaagse film als muzikale achtergrond zou kunnen fungeren, getuige tracks als Straighten a Dash waarin de mellotron uitblinkt, het melancholieke sfeervolle Façade, Rocky Miller dat dankzij een trompet naar Mexico verwijst en natuurlijk het aansprekende I Like Movies. Dankzij de aanstekelijke melodieën en de swingende sound is Celluloid een soundtrack geworden voor een nog niet bestaande film. En dat zou best wel eens een roadmovie kunnen zijn want deze muziek klinkt vooral tijdens het autorijden uiterst opwindend. PS WOMEN IN LOVE Quartet Records SCE044 22 tracks, 47:48 Met Women in Love (1969) brak regisseur Ken Russell door als regisseur om rekening mee te houden. Voor de muziek van deze verfilming van een roman van D.H. Lawrence vroeg hij de Franse filmcomponist Georges Delerue met wie hij al eerder had samengewerkt. Delerue was eind jaren '60 een van de grote componisten van de Franse film. Voor enkele Britse producties had hij reeds gecomponeerd. Delerues handelsmerk, poëtische muziek, horen we in deze film nauwelijks. In Women in Love gaan twee zussen op zoek naar een geschikte man. Binnen de ene zich ontwikkelende verhouding horen we heel even een lyrisch liefdesthema, terwijl de andere verhouding door grillige, soms haast avant-gardistische muziek wordt begeleid. Een treffend voorbeeld van die laatste liefdesrelatie/muziekstijl is de scène met de stieren waar een opmerkelijke instrumentkeuze met een hoofdrol voor de klarinet de passievolle evenals noodlottige relatie reeds aankondigt. De 125 minuten durende film bevat weinig muziek. Die verscheen eerder op diverse geluidsdragers, echter nog nooit compleet. Op deze welkome uitgave van Quartet Records horen we de gehele, 35 minuten durende originele score die wordt aangevuld met source muziek die in deze film bijna net zo'n wezenlijke rol speelt als de score van Delerue. PS 19

CATTIVA Legend/GDM 4204 16 tracks, 41:40 Armando Trovajoli schreef deze score in 1991 voor een psychologisch detectiveverhaal. Een film met in de hoofdrollen Giuliana de Sio en Julian Sands. Maestro Trovajoli weet door de jaren heen altijd wel een paar mooie thema’s in een film te stoppen. Deze film gaat over een psychisch gestoorde vrouw die slechte dingen doet (Cattiva betekent slechte vrouw). Ze wordt behandeld door psychiater Carl Gustav Jung. Hij was net als Freud een pionier in de psychologie. De score heeft ook een paar muzikale thema’s die psychedelisch klinken met een keyboard. Maar orkestwerk is er ook volop. Licht klassiek bijna, soms met dwarsfluit en cello. Trovajoli dirigeerde het nog zelf op 84 jarige leeftijd. Ook zijn pianothema’s zijn pakkend, vaak vergezeld met strijkers. Armando’s stijl is herkenbaar en doet soms denken aan Henry Mancini. Pas vorig jaar werd deze cd uitgebracht, twintig jaar na de film. De score verdient ook een uitgave. Het boekje is rijk aan foto’s in kleur met scènes uit de film en omvat ook een beschrijving van de film in het Engels en Italiaans. ST SUNSET Quartet Records SCE045 29 tracks, 62:36 Sunset was een van de laatste films van Blake Edwards. De film werd in 1988 weinig enthousiast ontvangen door de pers. Plaats van handeling is het Hollywood van 1929 waar twee legendes van weleer, Tom Mix en Wyatt Earp, een moordzaak oplossen. Voor deze even komische als spannende film deed Edwards wederom een beroep op zijn vaste componist Henry Mancini. Die kon zich uitleven in een gevarieerde score vol spanning, avontuur, humor, romantiek en actie. Gedurende de eerste helft van de film kunnen we enkele dramatische cues nauwelijks horen, wel is er de overweldigende muziek bij de beginscène waar Mancini hetzelfde muziekidioom gebruikt als eerder Jerome Moross deed voor The Big Country: Aaron Coplands idealistische Americana-muziek. Op deze cd kunnen we de onhoorbare composities beter beluisteren en enkele daarvan - zoals Theme for Cheryl en The Insurance Policy - vallen op door hun inventieve instrumentatie en prachtige arrangementen. Mancini bedient zich van diverse muziekstijlen, uiteenlopend van bigband tot een uitbundige mars. De cd bestaat uit vier delen: de score, source muziek, Mexicaanse muziek (voor de scène in de Mexicaanse bar) en enkele bonustracks. Mancini, hier in zijn nadagen, schreef een score zonder pophits die grotendeels langs de lijnen van traditionele scores verloopt en die mede door zijn feilloze arrangeerkwaliteit en zijn zoals altijd uiterst melodieuze composities bij vlagen boeiend te noemen is. PS

20

NORTH BY NORTHWEST Intrada Special Collection Volume 207 28 tracks, 70:04 In 1995 kwam Rhino Records in Amerika met een soundtrack van deze film met maar liefst 50 tracks. Alle fans van Bernard Herrmann gingen uit hun dak want deze klassieker was nog nooit zo compleet uitgebracht. Waarom zou men dan nu nog eens een cd uitbrengen met dezelfde score? Is hier een markt voor, want de doorgewinterde verzamelaar heeft hem toch al? Intrada is een gerenommeerd label waar menig verzamelaar prachtige uitgaven van in de kast heeft staan. En als uitgerekend Intrada van deze score een cd uitbrengt, moet dat iets betekenen. De nieuwe versie heeft zes minuten meer muziek en de tracks zijn allemaal geremastered waardoor het nu klinkt als nooit tevoren. Het is of het orkest bij je in de kamer zit. Bernard Herrmann is een begrip in filmmuziekland. De film North by Northwest is een klassieker van Alfred Hitchcock met Cary Grant in de hoofdrol. Een film waar Herrmann een prachtige score voor schreef. Bij de eerste noten hoor je al: dit is geen gewone score. Geen fanfares of groots orkestraal tutti. Maar een vaag Spaans ritme op trommels, eindigend in een opkomende en neergaande half step uit de dieptes van het orkest. Het klinkt of de componist ons al wil meenemen in het verhaal. Herrmanns muziek heeft de kracht om je een ongemakkelijk gevoel bij de film te geven. De melodie gaat vaak nergens heen maar circuleert waardoor er een spanning ontstaat. En dat is precies wat het doet bij de film. Hitchcocks films zijn spannend, niet eng, dat is wat anders. Herrmann was een meester in dit genre. Zijn samenwerking met Hitchcock begon met The Trouble with Harry in 1955, een piek met Psycho in 1960, en liep op de klippen met Torn Curtain in 1966. Deze cd is er een die je niet mag missen. De geluidskwaliteit is zo goed, mogelijk de mooiste heruitgegeven soundtrack van 2012. ST

21