Beleidsplan Stichting De Schierstins

Beleidsplan Stichting De Schierstins 2010-2015

Colofon Tekst: Marjan Brouwer Ontwerp omslag: © Bob de Boer Januari 2010

2

Voorwoord

U hebt het beleidsplan 2010-2015 van De Schierstins in handen. U zult eruit vernemen dat het bestuur ernaar streeft een aantal doelen te verwezenlijken in deze periode: 1. Meer nadruk op historie en uniciteit van toren en gebouw van de Stins. We willen proberen in samenwerking met de provincie een archeologisch steunpunt in het gebouw en over het gebouw te realiseren. 2. Meer nadruk op educatie van groepen. We zullen een werkgroep formeren van mensen met historische interesse en educatieve kwaliteiten. Die werkgroep zal educatief materiaal produceren voor in eerste instantie de middengroepen van de basisschool. 3. Meer nadruk op cultuurhistorisch toerisme. De Schierstins is bijvoorbeeld een knooppunt in de kloosterpadroute Dokkum-Drachten. Deze doelen passen in het provinciaal beleid; zie bijvoorbeeld de nota "Erfgoed 2010-2013" van de provincie. Om deze doelen naast de bestaande functie (cultureel centrum) te verwezenlijken, is het nodig dat we over meer ruimte beschikken. Het gebouw moet, na voorafgaand archeologisch bodemonderzoek, worden uitgebreid. Adema Architecten uit Dokkum heeft voor ons een plan gemaakt. Dat omvat uitbreiding met gebruik van eigentijdse baksteen, zodat de geschiedenis van de fasen van bouwen met baksteen in de loop der eeuwen te zien is en blijft. Begin 2010 zal het bestuur in overleg met de gemeente Dantumadiel gesprekken beginnen over de financiering van deze plannen. U treft in dit beleidsplan een aantal bijlagen aan: 1. een sterkte/zwakte analyse van De Schierstins 2. tekeningen van een verbouwingsplan door Adema Architecten in Dokkum 3. een begroting van de verbouwing Het bestuur zal zich, gesteund door de positieve houding van de gemeente Dantumadiel, de komende jaren inzetten om de plannen te verwezenlijken. Namens het bestuur, drs. R. Brouwer, voorzitter Januari 2010

3

Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Aanleiding . . . . . . . . . 1.2 De Schierstins: van verdedigingswerk naar cultureel centrum 1.3 Doelstelling . . . . . . . . .

. . .

. . .

5 5 5

2. Het publiek 2.1 Huidige omvang en samenstelling publiek . 2.2 Gewenste omvang en samenstelling publiek 2.3 Communicatie en PR . . . . 2.4 Samenwerkingsverbanden . . .

. . . .

. . . .

6 7 7 8

. . . .

. . . .

. . . .

3. Het aanbod 3.1 Wisselexposities en activiteiten . . . . . . 3.2 Informatie voor het publiek . . . . . . . 3.3 De huidige permanente tentoonstelling . . . . . 3.4 Een nieuwe permanente tentoonstelling . . . . . 3.4.1. Nieuwe tentoonstelling als Archeologisch Steunpunt 3.4.2. Museale publieksaspecten van een nieuwe permanente tentoonstelling . . . . . . . 3.4.3 Werkgroep ‘Historie en archeologie van De Schierstins’ 3.5 Educatief aanbod . . . . . . . . .

. . . . .

8 9 10 11 12

. . .

13 14 14

4. Bedrijfsvoering 4.1 Huisvesting en faciliteiten . . 4.1.1 Nieuwbouw . . 4.1.2 Archeologisch onderzoek 4.2 Veiligheid . . . . . 4.3 Personeel en organisatie . . . 4.4 Automatisering . . . . 4.5 Verzekeringen . . . . 4.6 Financiën . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

15 16 16 18 18 18 19 19

5. Globale planning werkzaamheden .

.

.

.

.

.

.

.

19

Bijlage 1 SWOT-analyse

.

.

.

.

.

.

.

20

Bijlage 2 Ontwerp voor de verbouwing van De Schierstins

.

.

.

.

38

Bijlage 3 Begroting van verbouwingskosten

.

.

.

.

44

.

.

.

.

.

.

4

1. Inleiding

1.1 Aanleiding De aanleiding om een beleidsplan te maken voor Stichting De Schierstins is dat het bestuur van de stichting de komende jaren verschillende plannen ten uitvoer wil brengen. Deze plannen, die in dit beleidsplan zullen worden besproken, zullen naar verwachting invloed hebben op de financiën, de beschikbare ruimte, de inhoud van de vaste tentoonstelling, de kwaliteit van het gebodene, de bezoekerssamenstelling en de dagelijkse gang van zaken in De Schierstins. Het bestuur realiseert zich dat de plannen zodanig ingrijpend en zo met elkaar verweven zijn, dat enkele keuzes onvermijdelijk zijn en een fasering van de plannen wenselijk is. Dit beleidsplan dient helderheid te scheppen in de plannen die tot 2015 hun beslag moeten krijgen.

1.2 De Schierstins: van verdedigingswerk naar cultureel centrum De Schierstins is de enige bewaard gebleven torenstins van Noord-Nederland. Het gebouw stamt uit de 13de of het begin van de 14de eeuw en is gebouwd als verdedigbare woontoren. Wie de opdracht tot de bouw gaf is onbekend. Wellicht was het een lid van de familie Idszengha. Aan het begin van de 15de eeuw is de stins een uithof geworden van klooster Klaarkamp in Rinsumageest. Na de onteigening van kloosterbezittingen in 1580, werd de Schierstins door verschillende families bewoond. De verdedigingsfunctie verviel in de 16de eeuw en de bewoners maakten er een statig huis van, door middel van een aanbouw. Er werden in de loop van de volgende eeuwen diverse bouwkundige veranderingen aangebracht. Aan het begin van de 20ste eeuw was het gebouw tot een ruïne vervallen, maar werd in 1906 gerestaureerd. In 1960-61 vond de tweede restauratie plaats. Na deze restauratie begon de stins toeristen te trekken en in 1984 werd de Stichting Cultureel Centrum De Schierstins opgericht. De stins was toen ook al aangewezen als rijksmonument. In 1991 werd de Schierstins opnieuw gerestaureerd. Er werd aandacht besteed aan de kelder, waarvan de bogen na de restauratie prachtig zichtbaar zijn gemaakt. In 1999 werd de tentoonstelling ‘Ljocht en Skaad. Midsieuske boukeunst en it kerstenjen’ ingericht.

1.3 Doelstelling De doelstelling van de stichting zoals opgenomen in haar statuten luidt: ‘De stichting heeft tot doel het beheren en exploiteren –zonder oogmerk van het maken van winst- van de aan de gemeente Dantumadiel in eigendom toebehorende Schierstins, plaatselijk bekend Hoofdstraat nummer 1 te Veenwouden met bijbehorende tuin en paden voorzover deze zich bevinden binnen de omringende gracht,- een en ander ten behoeve van daarvoor in aanmerking komende culturele doeleinden, waaronder concerten, toneel-, en cabaretuitvoeringen, lezingen, cursussen, tentoonstellingen van schilders, tekenaars, beeldhouwers, fotografen etcetera, alsmede een bezoekerscentrum, een permanente expositie en de exploitatie ten behoeve van huwelijksvoltrekkingen’.

5

In de loop der jaren is gebleken dat er zoveel belangstelling van bezoekers voor de Schierstins als gebouw is dat de doelstelling van de stichting voor de komende beleidsperiode als volgt wordt geformuleerd: o De Schierstins wil meer doelgroepen aanspreken en hiertoe haar educatief aanbod voor kinderen en volwassenen uitbreiden en het aanbod kwalitatief verbeteren. De stins als uniek erfgoed en haar historische verhaal moeten meer worden uitgedragen en moeten de basis vormen voor nieuwe activiteiten. Voor de realisering van deze doelstellingen ziet het bestuur kansen in de aansluiting bij organisaties als Markant Friesland en de Archeologische Steunpunten. Als gevolg van het verbeterde aanbod zal De Schierstins naar verwachting meer bezoekers krijgen. Daarnaast wil De Schierstins het gebouw beter laten functioneren voor haar doel, dus een betere accommodatie realiseren voor alle taken die de stichting nu uitvoert.

2. Het publiek

2.1 Huidige omvang en samenstelling publiek De huidige omvang en samenstelling van het publiek wordt in de SWOT-analyse (bijlage 1, blz. 3-5) uitgebreid beschreven. Hier worden slechts beknopte conclusies van de analyse weergegeven: De Schierstins heeft sinds 2000 jaarlijks tussen de 3000 en 4900 bezoekers. De bezoekersaantallen worden per activiteit handmatig bijgehouden. De samenstelling van het bezoek wordt niet bijgehouden, maar jarenlange ervaring geeft de volgende schatting: Soorten bezoekers: Individuele bezoekers Kinderfeestje Concertbezoekers Bezoekers in groep

ca. 2800 ca. 100 ca. 450 ca. 470

Over de herkomst is het volgende bekend: Herkomst individueel bezoek: Noordoost-Fryslân Noord-Nederland Nederland en Vlaanderen

ca. 60 % ca. 30 % ca. 10 %

Herkomst groepsbezoek: Noord-Nederland Nederland en Vlaanderen

ca. 90 % ca. 10 %

6

Over de leeftijdssamenstelling van de individuele bezoekers is het volgende bekend: Ouderen (45-plus) Gezinnen met kinderen Jongeren

ca. 80 % ca. 15 % ca. 5 %

Over de leeftijdssamenstelling van de groepsbezoekers is het volgende bekend: Ouderen (45-plus) ca. 95 % Jongeren ca. 5 % Voorts is bekend dat een bezoek 45 minuten tot 1,5 uur duurt en dat individuele bezoekers uit Noordoost-Fryslân regelmatig terugkomen voor een bezoek. Individuele bezoekers komen voornamelijk in juli en augustus, terwijl groepen juist in het voor- en najaar komen. Scholen komen zeer weinig in De Schierstins. Voor kinderen van individuele bezoekers is een speurtocht te doen. De activiteiten van de Schierstins worden bekend gemaakt door middel van het verspreiden van een flyer in het dorp en in de buurt en het publiceren van persberichten naar de lokale kranten en Omrop Fryslân. Aan de werving van bezoekers kan meer aandacht worden besteed

2.2 Gewenste omvang en samenstelling publiek Het bestuur van de Stichting De Schierstins heeft niet in de eerste plaats als doel de bezoekerscijfers te vergroten. Wel wil het bestuur meer en beter aanbod creëren. Als gevolg van het verbeterde aanbod zal De Schierstins naar verwachting meer bezoekers krijgen. De huidige wisseltentoonstellingen voldoen goed. Er komen genoeg bezoekers op af en het niveau van de tentoonstellingen is wisselend maar per saldo goed. De concerten en theatervoorstellingen worden meestal goed bezocht. Dit niveau moet worden gehandhaafd. In 2009 is geëxperimenteerd met ruimere openingstijden. In juli, augustus en september was de stins geopend van dinsdag tot en met zondag. Normaliter is de stins op zondag gesloten. De zondag als extra dag is goed bevallen en het bestuur wil dit dan ook voortzetten. De Schierstins trekt zeer weinig schoolklassen. Dit moet worden verbeterd. In §3.5 worden deze plannen nader besproken. De toegangsprijs is aan de lage kant, zoals blijkt uit de SWOT-analyse (bijlage 1, blz. 56-26). Het bestuur wil de komende beleidsperiode de toegangsprijs verhogen en een korting voor 65-plussers invoeren. De Schierstins hanteert geen groepstarief maar wil dit in de komende beleidsperiode invoeren. De Schierstins neemt niet deel aan het Cultureel Jongeren Paspoort en is niet van plan dit de komende tijd in te voeren. De grote administratieve rompslomp weegt zwaarder dan het kleine aantal bezoekers dat dit naar verwachting zal opleveren. De Schierstins moet bekender worden als bestemming voor groepsbezoek. De stins moet daarnaast voor de individuele bezoeker bekender worden als uniek erfgoed. Dit beleid moet gestalte krijgen door de activiteiten die in de volgende paragrafen worden besproken.

7

2.3 Communicatie en PR De huidige communicatie van De Schierstins bestaat uit persberichten naar de lokale en regionale media, de website en de verspreiding van flyers in Feanwâlden en omstreken. Deze media werken goed zoals blijkt uit de bezoekersaantallen die op de verschillende tentoonstellingen en activiteiten afkomen. De persberichten, website en flyers zijn uitsluitend gericht op de tentoonstellingen en activiteiten. Een duurzame presentatie van de stins over haar historie en uniciteit is, behalve op de eigen website, niet beschikbaar. Wel is er een particulier initiatief, www.stinzeninfriesland.nl, maar deze website geeft beperkte en achterhaalde informatie. De boodschap dat De Schierstins als enige nog bestaande torenstins uniek erfgoed is, wordt zo te weinig uitgedragen. In de komende jaren moet een pr-campagne begonnen worden die juist deze karakteristieken van De Schierstins benadrukt. Dit is een logisch gevolg van werkzaamheden die het bestuur wil uitvoeren om meer nadruk te leggen op de historie en het belang van de Schierstins als gebouw. Ook op de eigen website moet dit veel duidelijker worden. Het moet duidelijk worden dat De Schierstins naast haar betekenis als cultureel centrum voor Feanwâlden en omgeving, in historische zin betekenis heeft voor iedereen. In Noord-Nederland en vooral in Fryslân moet algemeen bekend worden dat De Schierstins toegankelijk is voor bezoekers en dat je er iets kunt leren over stinzen in het algemeen en de Schierstins in het bijzonder. De pr-campagne moet grotendeels bestaan uit ‘free publicity’.

2.4 Samenwerkingsverbanden In de SWOT-analyse (bijlage 1, blz 10-12) worden de samenwerkingsverbanden waarin De Schierstins participeert beschreven. Actieve samenwerkingsverbanden zijn: Markant Friesland, Stichting Friese Staten en Stinzen, Theun de Vries Genootschap en Stichting Kunst aan Huis. De samenwerking met de twee laatste voldoet goed. Markant Friesland moet nog een duidelijker gezicht krijgen. De verwachting is dat dit de komende jaren zal gebeuren. De samenwerking met de Stichting Friese Staten en Stinzen is sluimerend. Het bestuur wil de komende beleidsperiode met deze stichting overleggen over hoe De Schierstins meer aandacht kan krijgen. Zeker na de totstandkoming van een permanente tentoonstelling over stinzen (zie § 3.4) zou het goed zijn als deze stichting meer aandacht aan De Schierstins gaat besteden. Deze actie kan samenvallen met de prcampagne over De Schierstins als uniek opengesteld erfgoed. Een bijzonder samenwerkingsverband is het Nederlands Museumregister. Opname in het Museumregister is een kwaliteitskeurmerk. De Schierstins komt hier niet voor in aanmerking, omdat de stichting niet over een eigen collectie beschikt. Dit is een voorwaarde voor opname in het Museumregister.

3. Het aanbod

3.1 Wisselexposities en activiteiten De Schierstins is het toneel van wisselexposities en activiteiten. Samen vormen zij de culturele taak van De Schierstins. Dit is tevens een hoofdtaak van de Stichting de Schiertins. Hieronder worden de activiteiten uitgesplitst naar soort en nader toegelicht.

8

- Wisseltentoonstellingen. Jaarlijks worden in De Schierstins ongeveer negen wisseltentoonstellingen georganiseerd over kunst, verzamelingen of historie. - Concerten. Er vinden jaarlijks gemiddeld acht concerten plaats van klassieke tot popmuziek. - Lezingen. Ongeveer vier keer per jaar wordt een lezing gehouden ver uiteenlopende onderwerpen. Een keer per jaar wordt de lezing verzorgd door het Theun de Vries Genootschap. - Theater. Er is regelmatig theater in De Schierstins, waaronder enkele kindervoorstellingen. - - Kinderfeestjes. Kinderen kunnen hun verjaardagsfeestje in middeleeuwse sferen vieren in De Schierstins. Dit gebeurt circa tien keer per jaar. - Huwelijken. Er worden elk jaar zo’n acht huwelijken voltrokken in De Schierstins. - Wandel-, fiets-, of autoroutes. Er wordt elk jaar een wandeltocht georganiseerd door het Theun de Vries-genootschap en er zijn incidentele fiets- of autotochten, zoals de Kunst aan Huis Atelierroute. Al deze activiteiten stemmen naar aantal en respons tot tevredenheid. De huidige koers van beleid ten aanzien van wisselexposities en activiteiten moet de komende jaren worden aangehouden.

3.2 Informatie voor het publiek De tweede hoofdtaak van de Stichting De Schierstins is informatie verstrekken over het gebouw en zijn historie. In de huidige tentoonstelling ‘Ljocht en Skaad’ is onvoldoende aandacht voor de Schierstins als gebouw. Het is dan ook de bedoeling van het bestuur om deze tentoonstelling gedurende de komende beleidsperiode te vervangen door een nieuwe vaste tentoonstelling waarin stinzen in het algemeen en de Schierstins in het bijzonder centraal staan. De plannen voor de nieuwe vaste expositie worden besproken in §3.4 Informatie over het gebouw kan in de huidige situatie op twee manieren worden verkregen: door middel van een rondleiding door beheerder Jaap van der Boon of door het boek van de hand van Jaap van der Boon De Schierstins. Een ongekende schat (Feanwâlden 2008). Dit boek is een prima bron van informatie over de bouw- en bewoningsgeschiedenis van de Schierstins. Het is een duurzame uitgave die zeker tot het eind van de beleidsperiode kan dienen als informatiebron. De rondleidingen door de beheerder worden door de groepen zeer goed ontvangen. Deze persoonlijke manier van informatieoverdracht moet blijven voortbestaan, omdat er altijd mensen zullen zijn die hechten aan een persoonlijke benadering. Als de nieuwe vaste presentatie gerealiseerd is, zullen de rondleidingen daar naar verwachting goed bij aansluiten. Gedurende deze beleidsperiode wil het bestuur de rondleidingen dan ook handhaven. De informatie over de stinzenplanten die De Schierstins nu verstrekt aan bezoekers moet blijven bestaan, omdat dit onderdeel is van de historie van het gebouw. Het trekt bovendien een ‘eigen’ groep bezoekers, die speciaal voor de planten naar de stins komen. De informatie kan wel anders worden vormgegeven. De informatie bij de wisseltentoonstellingen wordt door middel van tekstborden of brochures overgedragen. Deze informatievoorziening voldoet uitstekend en moet worden gehandhaafd gedurende de komende jaren.

9

3.3 De huidige permanente tentoonstelling De huidige permanente tentoonstelling ‘Ljocht en Skaad. Midsieuske boukeunst en it kerstenjen’ dateert uit 1999. In deze tentoonstelling kunnen bezoekers iets leren over kloosters in Noordoost-Fryslân en kerkbouw in Fryslân. De Schierstins wordt niet behandeld. Dit is meteen het grootste probleem: de tentoonstelling richt zich op kloosters en kerken in plaats van op stinzen. De collectie die hier te zien is, is eigendom van het Fries Museum. Stichting De Schierstins heeft geen eigen collectie. Het geheel van informatie is enigszins diffuus: er zit geen duidelijke lijn in het verhaal. Er worden verschillende onderwerpen belicht, maar geen van de onderwerpen wordt uitputtend behandeld. Er is voor de bezoeker niet bijzonder veel te bekijken omdat er weinig collectie is. De tentoonstelling is vooral gericht op het creëren van een geheimzinnige sfeer, die past bij de zogenaamde ‘donkere middeleeuwen’. De tentoonstelling is gehuisvest op de zolderverdieping. Op de ‘overloop’ naar de toren is een kleine ruimte ingericht als permanente tentoonstelling over stinzenplanten. De vormgeving van deze ruimte contrasteert sterk met de sfeer van Ljocht en Skaad en sluit niet er niet goed op aan. Over het verschijnsel stinzenplanten wordt inhoudelijk niets verteld, terwijl dit een integraal onderdeel is van de geschiedenis van de stins. In de toren is een ruimte ingericht met foto’s over de geschiedenis van Feanwâlden en omstreken. De tentoonstelling bestaat uit een tiental foto’s met begeleidende teksten. Deze expositie is inhoudelijk zwak en is voor bezoekers niet aantrekkelijk gepresenteerd. De ruimte maakt op bezoekers geen indruk en ziet eruit alsof ze haastig is ingericht. De ruimte zelf is een van de torenkamers van de originele stins. Het is een prachtige, sfeervolle ruimte, waar nu geen goed gebruik van wordt gemaakt. Het thema, streekgeschiedenis, wordt bovendien al in de Oudheidkamer Dantumadeel in De Westereen gepresenteerd. Het is niet zinvol dit op twee plaatsen in de gemeente te doen. Op de bovenste verdieping van de toren is een filmzaaltje ingericht waar dia’s vertoond worden als klankbeeld. Het thema is stinzen en staten. Hier krijgt de bezoeker een bredere blik op het thema stinzen en staten. Het klankbeeld duurt twaalf minuten en wordt aangeboden in meerdere talen (Nederlands, Fries en Engels). Het is uitstekend dat er audiovisuele informatie wordt aangeboden over het thema stinzen en staten. Echter, deze informatie wordt door de andere permanente tentoonstellingen niet ondersteund. De informatie van het klankbeeld wordt met andere woorden niet in een kader geplaatst. Als men het klankbeeld zelf als kader zou willen beschouwen, dan is de plaats in de route verkeerd. Als het klankbeeld aan het begin van de route te zien zou zijn, zou de informatie in de permanente tentoonstellingen beter bij het publiek binnenkomen. De thema’s van de huidige permanente exposities hebben met elkaar te maken, met uitzondering van de ruimte met de foto’s over Feanwâlden en omstreken, maar de relatie in thematiek is in de vormgeving nauwelijks terug te vinden. De bezoeker moet dit zelf uitvinden. De ruimtes staan in vormgeving teveel los van elkaar. Feitelijk worden vier thema’s behandeld: kerken en kloosters in Fryslân, stinzenplanten, de geschiedenis van Feanwâlden en omgeving en tenslotte stinzen en staten. Vier thema’s is teveel voor een kleine ruimte als De Schierstins en de relatie tussen de thema’s wordt de bezoeker niet duidelijk gemaakt. Bovenstaande bezwaren zijn ondergeschikt aan het grootste bezwaar dat het bestuur ziet in deze wijze van presenteren: de stins blijft onderbelicht. De huidige individuele bezoekers krijgen geen beeld van de geschiedenis van de Schierstins. Zij worden zich ook niet bewust van de uniciteit van de Schierstins, simpelweg omdat hier in de huidige

10

tentoonstellingen geen aandacht voor is. Dit is een belangrijk inhoudelijk bezwaar: Ljocht en Skaad’ richt zich op de geschiedenis van kloosters en kerken in Noordoost-Fryslân. Dat is een geschiedenis die de Schierstins geen recht doet. Samenvattend zijn er zes inhoudelijke bezwaren tegen de huidige presentatie: - Het belichten van kerken en kloosters doet geen recht aan de geschiedenis van de Schierstins - De huidige tentoonstellingen geven te weinig informatie - De presentatie over de geschiedenis van Feanwâlden en omstreken is inhoudelijk zwak - De geschiedenis van Feanwâlden en omstreken wordt al belicht door Oudheidkamer Dantumadeel - De vormgeving van de vier presentaties verbindt de thema’s niet met elkaar - Het diaklankbeeld bevindt zich op de verkeerde plaats in de route

3.4 Een nieuwe permanente tentoonstelling Het bestuur wil in de komende beleidsperiode een nieuwe vaste expositie inrichten die zich richt op de geschiedenis en bijzonderheid van het gebouw. Er is geen enkele plaats in Fryslân waar mensen in een echte stins geïnformeerd kunnen worden over de geschiedenis van de Friese stinzen en de Schierstins als enig overgebleven torenstins in het bijzonder. Dit is een hiaat in de presentatie van de Friese geschiedenis. De Schierstins is de plaats waarin het beste een dergelijke tentoonstelling kan worden ingericht. Het is een doelstelling van de Stichting De Schierstins om meer de nadruk te leggen op de Schierstins als belangrijk bouwwerk en op het feit dat dit uniek erfgoed is. Een nieuwe tentoonstelling past bij deze doelstelling. In de huidige situatie kunnen bezoekers alleen door aankoop van het boek De Schierstins, een ongekende schat of door een rondleiding op de hoogte raken van het bijzondere verhaal van de stins. Het bestuur wil dit verhaal echter ook voor individuele bezoekers voor het voetlicht brengen. Dit moet gebeuren in de vorm van een nieuwe vaste tentoonstelling. Nieuwe ontwikkelingen in Fryslân ondersteunen de noodzaak voor de nadruk op de geschiedenis van de stins. In Rinsumageest zijn plannen voor de vestiging van een archeologisch steunpunt over klooster Klaarkamp. Als dat steunpunt is gerealiseerd is de tentoonstelling ‘Ljocht en Skaad’ in De Schierstins overbodig, want waar is het verhaal van de Friese kloosters beter te bekijken dan in de omgeving van het belangrijkste Friese klooster zelf? Voorts is er de laatste jaren nieuwe belangstelling in wetenschappelijke kringen voor de Friese stinzen. Aan de Fryske Akademy worden verschillende onderzoeken naar de stinzen gedaan en over de vetemaatschappij waarin de stinzen een centrale rol speelden. De eerste publicatie die uit dit onderzoek is voortgekomen is het door Paul Noomen geschreven boek De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners (Hilversum 2009). De maatschappelijke belangstelling voor deze publicatie is enorm. Dit is te verklaren uit de hernieuwde interesse voor de ‘eigen’ geschiedenis in de afgelopen jaren. Na het verschijnen van de ‘Canon van de Nederlandse geschiedenis’ in 2006 zijn provincies, regio’s en steden bezig gegaan met het duiden van de eigen geschiedenis. Fryslân ontwikkelde zich in de middeleeuwen staatkundig en bestuurlijk op een andere manier dan enige andere Europese staat. Deze periode is vervolgens mede bepalend geweest voor de vorming van de Friese identiteit. Dit besef wordt steeds groter en de publieke belangstelling voor de Friese middeleeuwen neemt toe.

11

De publieke belangstelling voor de meestal in een adem genoemde Friese stinzen en staten is groot. Dit blijkt ook uit het feit dat in 2005 de Stichting Staten en Stinzen is opgericht, die deze belangstelling wil benutten en verder vergroten. Het cultuurbeleid van de Provinsje Fryslân heeft onder andere als speerpunt dat het cultuurtoerisme moet worden uitgebreid. Verder wil de Provinsje een integraal verhaal van de geschiedenis en eigenheid van Fryslân presenteren, gebruikmakend van het materiële en immateriële erfgoed van Fryslân. Een permanente tentoonstelling over stinzen past naadloos in dit streven. In de nieuwe Nota Erfgoed 2010-2013 van de Provinsje wordt gesproken over de maatschappelijke relevantie van het Friese erfgoed. De Schierstins en de Friese stinzen zijn voorbeelden van die maatschappelijke relevantie. De Provinsje streeft daarnaast naar behoud en ontwikkeling van Friese archeologische, monumentale, cultuurhistorische elementen, patronen en structuren door: a. integratie van cultuurhistorische waarden in ruimtelijke plannen; b. koppelingen met gebiedsontwikkeling; c. het stimuleren van het particulier initiatief om in erfgoed te investeren; d. het leggen van verbindingen tussen cultuurhistorie en economie; e. het creëren van draagvlak en het vergroten van het publieksbereik van cultuurhistorische waarden ondermeer door erfgoededucatie.1 De Schierstins kan met haar plannen voor nieuwbouw, een nieuwe permanente tentoonstelling met bijbehorend educatief aanbod aan elk van deze punten voldoen. De gemeente Dantumadiel heeft programmapunten in haar beleid geformuleerd waar de nieuwe plannen uitstekend op aansluiten. Zo wil de gemeente de recreatieve en toeristische waarde van de gemeente vergroten en de cultuurhistorische waarde behouden. De kennis van het erfgoed moet breed toegankelijk worden gemaakt. Samenvattend zijn er vijf argumenten voor een nieuwe permanente tentoonstelling: - De Schierstins vormt uniek Fries erfgoed. - Het informeren van het publiek over Friese stinzen kan het beste plaatsvinden in een Friese stins. Dit verrijkt de informatie. - De huidige tentoonstelling doet geen recht aan de geschiedenis van de Schierstins. - Er is een groeiende belangstelling voor de Friese middeleeuwen en stinzen en staten. - Er zijn andere intiatieven op bestuurlijk, wetenschappelijk en populair niveau om de belangstelling voor stinzen verder te vergroten.

3.4.1. Nieuwe tentoonstelling als archeologisch steunpunt De nieuwe tentoonstelling zal in de vorm van een archeologisch steunpunt worden gegoten. Archeologische steunpunten worden door de Provinsje Fryslân ingericht als informatiepunten voor lokale archeologie van enig belang. De Provinsje Fryslân heeft budget om deze steunpunten in te richten als er vanuit de samenleving initiatieven worden ontplooid om archeologische verhalen zichtbaar te maken voor het publiek.2 Vanuit de Provinsje Fryslân is met enthousiasme gereageerd op het plan in een nieuwe permanente presentatie de nadruk 1

Provinsje Fryslân, Nota Erfgoed 2010-2013

2

Zie ook Nota Erfgoed 2010-2013 van de Provinsje Fryslân

12

te leggen op de stins. De Schierstins heeft de ambitie het verhaal van de Friese stinzen in het algemeen en de geschiedenis van de Schierstins in het bijzonder meer toegankelijk te maken voor publiek. Dit kan uitstekend in de vorm van een archeologisch steunpunt. De archeologische steunpunten vormen een netwerk van punten die aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Het steunpunt met als thema stinzen kan verwijzen naar het steunpunt met het thema kloosters, en omgekeerd. Zo versterken de thema’s elkaar. Archeologische steunpunt hebben een gastheer nodig. De gastheer moet het steunpunt draagvlak geven en er ruchtbaarheid aan geven. Er moeten activiteiten bij het steunpunt ontwikkeld worden, bijvoorbeeld door een werkgroep ‘historie en archeologie van de Schierstins’ in De Schierstins op te richten. De gastheer heeft inspraak in het thema, de vormgeving en in hoge mate in de inhoudelijke uitwerking. Bij het realiseren van een steunpunt, bestaande uit vitrines met inhoud en de bijbehorende tekstborden, hoort meestal een themaboek. Dit wordt geschreven door een auteur met verstand van zaken en er is een begeleidingscommissie waarin Gilles de Langen als provinciaal archeoloog zitting heeft, naast andere professionele archeologen. Het is ook mogelijk om een educatief project op te nemen in het archeologisch steunpunt. Dit past erg goed bij een andere doelstelling van De Schierstins: het opzetten van een langlopend educatief project voor basisscholen. Het steunpunt met eventueel een themaboek en educatief project is een eenmalige financiële inspanning van de Provinsje. Voor veranderingen naderhand moet apart geld worden aangevraagd uit subsidieregelingen. Er komt een afspraak over de looptijd van het steunpunt. Dit moet duidelijk worden vastgelegd zodat De Schierstins het steunpunt na verloop van jaren weer kan opdoeken als het niet meer voldoet. Onderhoud aan de tentoonstellingen in de steunpunten wordt op dit moment verzorgd door het Fries Museum, dit doet de gastheer dus niet zelf. Het steunpunt moet in 2013 in De Schierstins ingericht zijn en functioneren met de op te richten werkgroep.

3.4.2. Museale publieksaspecten van een nieuwe permanente tentoonstelling In de huidige tentoonstelling ‘Ljocht en Skaad’ wordt de informatie met behulp van tekstborden overgebracht. Deze manier van informatievoorziening is degelijk en geldt nog steeds als de meest overzichtelijke manier van presenteren. Tekstborden worden vooral door ouderen erg gewaardeerd. Bij een nieuwe vaste presentatie moet de informatie opnieuw door middel van tekstborden worden aangeboden. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen korte en lange teksten voor mensen met een korte en lange aandachtsspanne. Daarnaast vallen andere methoden van informatievoorziening te overwegen. Als informatie op meer manieren wordt aangeboden worden meer bezoekers ‘bediend’. Auditief ingestelde mensen zullen bijvoorbeeld graag gebruik maken van een audiotour of een podcast. Visueel ingestelde mensen vinden het prettig beelden gepresenteerd te krijgen, bijvoorbeeld op een informatiezuil of door middel van een film. Het bestuur wil bij de nieuwe vaste presentatie gebruikmaken van meerdere methoden van informatievoorziening.

13

3.4.3 Werkgroep ‘Historie en archeologie van de Schierstins’ Om het archeologisch steunpunt te ontwikkelen moet een werkgroep opgericht worden die zich inhoudelijk bezighoudt met het thema van de Friese stinzen en in het bijzonder de Schierstins. De werkgroep zal de inhoud van de tentoonstelling ontwikkelen, in samenspraak met de provinciaal archeoloog. De werkgroep moet daarnaast activiteiten organiseren die een relatie hebben met het stinzenthema. Dit kunnen lezingen, excursies of wisseltentoonstellingen zijn. De Schierstins kan ook een centrum worden van activiteiten van amateur-archeologen. Veel is mogelijk, als er maar een bloeiende werkgroep is, die de ontwikkeling van een tentoonstelling en daarna het instandhouden van de tentoonstelling kan dragen. Er moet regelmatig contact zijn tussen het bestuur van Stichting De Schierstins en de werkgroep. De werkgroep kan, als daar behoefte aan is, een lid laten scholen in het ontwerpproces van een nieuwe tentoonstelling, bijvoorbeeld bij de Museumfederatie Fryslân.

3.5 Educatief aanbod Een functionerend educatief aanbod voor kinderen ontbreekt in De Schierstins. Het is de wens van het bestuur gedurende de komende beleidstermijn een educatief aanbod over stinzen te ontwikkelen. Dit sluit aan bij de doelstelling om meer informatie over het gebouw te verstrekken. Het educatieve aanbod voor kinderen kan bestaan uit een lesbrief voor schoolklassen en aansluitend een bezoek aan De Schierstins waarbij een programma wordt doorlopen. Dit aanbod moet kant en klaar kunnen worden aangeleverd aan leerkrachten, zodat de drempel voor deelname voor hen laag is. Het bestuur ziet het liefst een aanbod voor alle leeftijdsgroepen van de basisschool en de onderbouw van de middelbare school. Dit vergt echter een enorme krachtsinspanning in de opzet en coördinatie van een speciale groep vrijwilligers. De uitvoering van het aanbod zal bij elke klas bovendien veel tijd kosten. Omdat het creëren van een uitgebreid educatief aanbod deze verstrekkende gevolgen heeft, kiest De Schierstins voor een gefaseerde aanpak: gedurende de komende beleidsperiode zal prioriteit worden gegeven aan de basisscholen en aan de groepen 5 en 6 in het bijzonder. De groepen 5 en 6 zijn gekozen omdat deze groepen ontvankelijk zijn voor de geschiedenis van de eigen omgeving. Bovendien is er al veel aanbod voor de groepen 7 en 8, maar minder voor de middenbouw. De resultaten kunnen in 2014 of 2015 worden geëvalueerd waarna in de volgende beleidsperiode gekozen kan worden voor het creëren van een aanbod voor een andere leeftijdsgroep. Het nieuwe aanbod moet aansluiten op de nieuwe vaste presentatie in De Schierstins en moet bij voorkeur tot stand komen als onderdeel van het archeologisch steunpunt. Voor de uitvoering van de ‘stinslessen’ in De Schierstins moeten vrijwilligers worden geworven. Het nieuwe educatieve aanbod moet bij de basisscholen in Fryslân bekend worden gemaakt. Dit kan door persaandacht te zoeken, een nieuwsbrief via email te sturen aan de basisscholen en de activiteit aan te melden bij het Kultuerfilter, dat bij Keunstwurk is ondergebracht. Het educatief aanbod voor volwassenen bestaat uit rondleidingen door de beheerder en de informatievoorziening in de permanente tentoonstelling. Dit voldoet goed en het bestuur streeft, behalve in de in §3.4 genoemde vernieuwing van de vaste expositie, niet naar een uitbreiding van het educatief aanbod voor volwassenen.

14

4. Bedrijfsvoering 4.1 Huisvesting en faciliteiten De Schierstins bestaat uit de middeleeuwse toren, een aangebouwd deel met een klokgevel en een grote aanbouw uit de 18de eeuw die met de stins verbonden is door een latere aanbouw. Op de begane grond is de balie met een keukentje, de garderobe, de Theun de Vrieskamer en de zaal voor tijdelijke tentoonstellingen te vinden. Er zijn hier twee toiletten: een herentoilet en een dames/invalidentoilet waar ook de stoelen worden bewaard. Op de eerste verdieping is de permanente tentoonstelling Ljocht en Skaad gehuisvest, evenals de expositie over stinzenplanten. In de toren is op de eerste verdieping de presentatie over de Feanwâlden en omgeving te zien en op de tweede verdieping wordt het diaklankbeeld afgespeeld. De stins is beperkt toegankelijk voor rolstoelers. In de stins kan een rondleiding worden gevolgd, een kopje thee of koffie worden gedronken en er kan informatie over de omgeving worden ingewonnen. Bij de balie worden boeken over kunst en erfgoed verkocht. De huisvesting van De Schierstins is problematisch. Hieronder volgen puntsgewijs de knelpunten in de huisvesting van De Schierstins: - De ontvangstruimte met de balie is te klein voor het doel. De functie van De Schierstins als informatiepunt voor de omgeving komt in de huidige situatie niet uit de verf. Er is te weinig ruimte voor brochures, boeken en andere informatie over de omgeving. De balie doet tevens dienst als kantoorruimte. De ruimte is hiervoor echter te klein. In de ontvangstruimte is een zeer kleine keuken gevestigd. Deze kan de drukte op een goedbezochte activiteit (maximaal 100 personen) niet verwerken. - De Theun de Vrieskamer is het enige vertrek waar groepen kunnen worden ontvangen. De groep kan dan niet groter zijn dan 10-15 personen. Voor grotere groepen of schoolklassen is geen ruimte. Gezien het feit dat De Schierstins een aanbod voor basisschoolklassen wil ontwikkelen, moet er een ruimte komen waar klassen kunnen worden ontvangen en waar zij kunnen werken. - Hoge bezoekersaantallen bij bepaalde activiteiten leveren in de huidige situatie ‘verkeerstechnische’ problemen en gevaarlijke situaties op. Bij een volle concert- of lezingenzaal (100 personen) loopt de temperatuur in het gebouw onaangenaam op. Voorafgaand aan een activiteit, in de pauzes en na afloop kan het gebouw het aantal mensen niet verwerken, de doorgangen zijn niet berekend op grote aantallen mensen. Niet alleen is deze situatie voor de bezoekers ergerniswekkend, ook voor de vrijwilligers van De Schierstins is zij onwenselijk, omdat zij hun taken zo niet goed kunnen uitvoeren. - Bij concerten en lezingen wordt de torenkelder gebruikt als garderobe en als uitschenkpunt van drankjes. Dit vertrek is dan overbelast en overvol. - Het herentoilet is ouderwets en niet representatief. Het dames- en invalidentoilet wordt ook gebruikt als opslag voor de stoelen voor lezingen of concerten. De stoelen worden hier opgestapeld bewaard. De stapels stoelen zijn met koorden gezekerd aan de toiletmuur om omvallen te voorkomen. Dit maakt een amateuristische en onrepresentatieve indruk. Bovendien maakt deze opslag het toilet minder geschikt voor rolstoelers.

15

De Stichting De Schierstins heeft de wens een bezoekersruimte voor 40 personen te creëren die voor grote toeristische groepen en schoolklassen kan worden gebruikt. Ook leeft de wens de verkeersruimtes en de ontvangstruimte te vergroten, meer kantoorruimte te hebben en over een grotere keuken met een uitschenkpunt te beschikken. De Schierstins wenst ook over een garderobe te beschikken die niet ook een andere functie vervult. De Stichting De Schierstins zou een ruimte willen hebben voor opslag van de stoelen en rekwisieten zoals podiumdelen om rolstoelers meer ruimte te geven en de toiletten netjes en representatief te maken. Het bestuur van de Stichting De Schierstins wil gedurende de komende beleidsperiode in deze noden voorzien door een aanbouw te realiseren.

4.1.1 Nieuwbouw De Schierstins heeft architectenbureau Adema Architecten uit Dokkum een plan laten opstellen voor een aanbouw (zie bijlage 2). Het plan is een aanbouw aan de noordkant die ruimte oplevert voor een foyer of ontvangstruimte op de begane grond met een en kantoorof vergaderruimte op de eerste verdieping. Als gevolg van de aanbouw krijgen andere functies in het bestaande gebouw meer ruimte, zoals de keuken en de garderobe. De nieuwbouw zal een abstraherende vormgeving krijgen die in baksteen wordt uitgevoerd. Dit past goed bij de bestaande bouw, die ook uit baksteen bestaat. Zo is de toren uit de vroegste baksteen opgebouwd. De later gebouwde bijgebouwen in de baksteen die toen gebruikelijk was. Tegelijkertijd is het niet de bedoeling de nieuwbouw te laten versmelten met de oudbouw. Het nieuwe deel moet duidelijk herkenbaar zijn door andersoortige baksteen en het gebruik van glas. De aanbouw zal in verlijmde baksteen worden opgetrokken, een duurzame en onderhoudsvrije oplossing. De verlijmde bakstenen hebben een dunne, terugliggende voeg, waaraan nauwelijks onderhoud gepleegd hoeft te worden. Het hierboven geschetste plan is getoetst bij Monumentenzorg en de Monumentencommissie van de gemeente Dantumadiel. Deze instanties staan positief tegenover het plan.

4.1.2 Archeologisch onderzoek Bij bouwwerkzaamheden moet rekening worden gehouden met archeologisch onderzoek. De Schierstins is op de Archeologische Monumentenkaart (AMK) opgenomen als terrein van hoge archeologische waarde (monumentnummer 9505). Ook de aangrenzende middeleeuwse kern van Feanwâlden is opgenomen als terrein van hoge archeologische waarde (monumentnummer 15104). De waarnemingen die gedaan werden bij de restauratie van de stins in 1961 zijn geregistreerd onder waarnemingsnummer 9989 in Archis. Feanwâlden ligt op zogeheten veldpodzolgronden (bodemkaartcode Hn23). Op een deel van deze podzolgronden is een cultuurdek (esdek) aanwezig. Dan heten deze gronden laarpodzolgronden (bodemkaartcode cHn23). Podzolgronden zijn ontstaan op de hogere, droge zandgronden. Deze gronden waren in de steentijd populair om op te wonen. Het esdek is ontstaan door plaggenbemesting in de (late) middeleeuwen. De Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE) geeft voor het gebied rond de Schierstins de volgende adviezen:

16

Steentijd: quickscan. Van deze gebieden wordt vermoed dat eventuele aanwezige archeologische resten al ernstig verstoord zijn, maar dit is niet met zekerheid te zeggen. De provincie beveelt daarom aan om bij ingrepen van meer dan 5000m² een quickscan te verrichten. Een quickscan is een extensief booronderzoek waarmee duidelijk gemaakt wordt of het steentijdbodemarchief intact is. Bij een intact bodemarchief kan dan over worden gegaan op een karterend onderzoek (6 boringen per hectare). Tevens dient te worden nagegaan of er zich bekende vuursteenvindplaatsen en dobben in het gebied bevinden. Deze locaties moeten dan vervolgens door middel van een archeologisch onderzoek worden gewaardeerd (zie advies ‘waarderend onderzoek vuursteenvindplaatsen’ en ‘waarderend onderzoek dobben’). De resultaten kunnen ook uitwijzen dat de voorgenomen ingreep niet bezwaarlijk is, of met welke randvoorwaarden in het plan rekening dient te worden gehouden. 3 Middeleeuwen: Streven naar behoud Van deze terreinen is bekend dat zij waardevolle archeologische resten uit de periode bronstijd en later bevatten. In veel gevallen betreft het AMK-terreinen, maar kunnen ook terreinen zijn die bij gemeente of provincie bekend staan als archeologisch waardevol. Vaak zijn deze gebieden in het bestemmingsplan opgenomen als ‘archeologisch waardevol gebied’, met daaraan gekoppeld een aanlegvergunningstelsel. Wanneer dit nog niet het geval is, adviseren wij om dat, bijvoorbeeld wanneer een nieuw bestemmingsplan wordt opgesteld, zo spoedig mogelijk te doen. Wij raden af om in deze gebieden ingrepen te verrichten, die het bodemarchief kunnen schaden. Soms hebben deze terreinen nu reeds een bestemming waarbij het oprichten van bouwwerken is toegestaan, zoals bijvoorbeeld een woonbestemming. In deze gevallen adviseert de provincie voor ingrepen van minder dan 50m² geen consequenties te verbinden aan de aanduiding’ streven naar behoud’. Mochten er bij het realiseren van deze kleine plannen bodemvondsten worden gedaan, dan dienen die gemeld te worden bij de provinciaal archeoloog. 4 De Stichting De Schierstins houdt rekening met een archeologisch onderzoek voor de periode van de middeleeuwen. Wanneer de gemeente zonder nader archeologisch onderzoek te eisen de bouwvergunning voor de nieuwbouw verleent, is Stichting De Schierstins van zins contact op te nemen met de provinciaal archeoloog.

3

Dit advies lijkt in dit geval niet geheel juist. Ter plaatse van de laarpodzolgronden is een esdek aanwezig. Door de aanwezigheid van dit esdek is de top van het prehistorische maaiveld vermoedelijk niet aangetast door recente bodemingrepen zoals ploegen. De kans dat een intact ‘steentijdbodemarchief’ aanwezig is lijkt dus aanzienlijk. (Toelichting door MIchiel Rooke). 4

Zie de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra op http://www.fryslan.nl/binfo/chk/inhoud/startchk.htm

17

4.2 Veiligheid Er is een beveiligingssysteem tegen inbraak dat berust op bewegings- en warmtesensoren. Bij inbraak wordt Alert Services uit Geldrop gealarmeerd. Alert Services belt naar een bestuurslid, die de alarmmelding zelf controleert. Voor de veiligheid van publiek en personeel zijn de nodige voorzieningen getroffen zoals vluchtroutes, brandmelders en brandblussers volgens bestaande voorschriften en eisen van de verzekering en de brandweer. Er is een ontruimingsplan. Er worden geen bijzondere maatregelen genomen om diefstal tegen te gaan. Daar staat tegenover dat de collectie in Ljocht en Skaad in vitrines wordt bewaard. De beveiliging tegen diefstal is in balans met de collectie. Bij de huisvesting van een nieuwe collectie zal worden bekeken aan welke eisen de beveiliging moet voldoen.

4.3 Personeel en organisatie De Stichting De Schierstins heeft een bestuur, bestaande uit ten minste zeven leden: een voorzitter, penningmeester en secretaris met twee algemene bestuursleden en twee bestuursleden voor de culturele activiteiten. Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Dantumadiel heeft het permanent recht een bestuurslid te benoemen. Het laatste door de gemeente benoemde bestuurslid legde in 2008 zijn bestuursfunctie neer. Het bestuur formuleert het beleid en is verantwoordelijk voor de uitvoering. Naast het bestuur is er een dagelijks bestuur (DB). Dit bestuur bestaat uit drie leden (de voorzitter, secretaris en penningmeester van het bestuur) en is verantwoordelijk voor het goed laten verlopen van de dagelijkse gang van zaken. De stichting heeft één werknemer in dienst voor 0,5 fte. Hij is verantwoordelijk voor openstelling en sluiting, kaartverkoop, informatie verstrekken aan bezoekers, persberichten maken, de donateurs- en financiële administratie en de afhandeling van de activiteiten. Daarnaast zijn vele vrijwilligers verbonden aan de Schierstins voor het klaarzetten van stoelen voor lezingen tot het schenken van koffie. Een speciale groep vrijwilligers is de Stinzenplanten werkgroep. Er is een Stichting Freonen fan de Skierstins. Dit zijn de donateurs die voor € 12,50 per jaar enkele bijzondere voorrechten genieten. Incidenteel kan een beroep worden gedaan op deze stichting voor bijzondere, niet structurele investeringen.

4.4 Automatisering Automatisering in De Schierstins betekent automatisering van het kassasysteem. Het huidige systeem is niet geautomatiseerd. De Stichting De Schierstins wil graag een geautomatiseerd kassasysteem. Dit bevordert niet alleen het gemak van de balie en de winkel, een geautomatiseerd systeem kan ook bezoekersaantallen bijhouden en deze uitsplitsen naar categorie. Zo kan per dag, maand of jaar worden bekeken hoeveel bezoekers naar De Schierstins kwamen en wat voor bezoekers dit waren, bijvoorbeeld jongeren, ouderen, schoolklassen of gezinnen met kinderen.

18

4.5 Verzekeringen De Stichting De Schierstins heeft naast de gebruikelijke verzekeringen ook de volgende verzekeringen afgesloten: - een aansprakelijkheidsverzekering voor de vrijwilligers - een verzekering voor de wisseltentoonstellingen voor € 34.000 (inclusief vervoer). Soms moet het bedrag tijdelijk omhoog vanwege de hogere waarde van de tentoongestelde voorwerpen. Stichting De Schierstins is voorts van zins een bestuursaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten.

4.6 Financiën De Schierstins ontvangt van de gemeente een jaarlijkse exploitatiesubsidie van ongeveer 30.000 euro. Incidenteel kan een beroep worden gedaan op de Stichting Freonen fan de Skierstins voor bijzondere, niet structurele investeringen.

5. Globale planning werkzaamheden: 2010-2012 2010 2012-2013 2012-2013 2012-2013

verbouwing oprichting werkgroep ‘historie en archeologie van de Schierstins’ voorbereiden nieuwe vaste presentatie als archeologisch steunpunt educatief aanbod voor groep 5 en 6 van de basisschool maken campagne om de stins als uniek opengesteld erfgoed te promoten

19

BIJLAGE 1 SWOT-analyse Stichting De Schierstins

Inhoudsopgave 1. Inleiding . . . . 1.1 De educatieve taak . 1.2 De culturele taak . . 1.3 De financiële gezondheid

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

21 21 22 22

2. De SWOT-Analyse .

.

.

.

.

.

.

.

.

22

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

22 22 23 23 25 26 26 27 28 29 28 28

.

.

.

.

.

29

.

.

2.1 Het complex de Schierstins . . . 2.2 Onderscheidend vermogen van de Schierstins 2.3 Openingstijden . . . . . 2.4 Bezoekersprofiel . . . . . 2.5 Toegangsprijs . . . . . 2.6 Organisatievorm . . . . . 2.7 Faciliteiten . . . . . . 2.8 Veiligheid . . . . . . 2.9. Bereikbaarheid . . . . . 2.10 Activiteiten . . . . . . 2.11 Publieksinformatie over de stins . . 2.12 Promotie . . . . . . 3. Conclusie interne analyse

.

.

.

.

4. Externe analyse: inventarisatie van sterke en zwakke punten . . 4.1 De toeristische mogelijkheden van Feanwâlden en omstreken . 4.2 Samenwerking binnen de Stichting Friese Staten en Stinzen . . 4.3. Samenwerking met Markant Friesland . . . . . 4.4. Samenwerking met de Nederlandse Kastelenstichting . . . 4.5 Samenwerking met het Theun de Vries Genootschap . . . 4.6 Samenwerking met stichting Kunst aan Huis . . . . 4.7 Beleid van de provinciale en lokale overheid op het gebied van Cultuurtoerisme . . . . . . . . . 4.8 Relatie met subsidieverstrekkers . . . . . . 4.9 Plannen voor aanleg van een feestterrein en multifunctioneel centrum 4.10 Algemene trends en ontwikkelingen in de samenleving . .

. . . . . . .

30 30 30 31 31 32 32

. . . .

32 35 35 35

5. Conclusie externe analyse

.

36

.

.

.

.

.

.

.

.

20

1. Inleiding De analyse van de cultuurtoeristische potenties van Stichting De Schierstins zal plaatsvinden aan de hand van de zogenoemde SWOT-methode (Strenghts and Weaknesses, Opportunities and Threats), d.w.z. een analyse van de sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen. In de handleiding Elementen voor een beleidsplan van een museum (uitgegeven door De Nederlandse Museumvereniging, Stichting Landelijk Contact van Museumconsulenten en Instituut Collectie Nederland) wordt het uitvoeren van de SWOTanalyse aanbevolen als voorbereiding op het schrijven van een beleidsplan. “Het is een uiterst zinvol middel om de uitgangssituatie van een museum op een rijtje te zetten. De inzichten die deze analyse oplevert zullen een rol gaan spelen bij het bepalen van het te ontwikkelen beleid”, aldus de handleiding. Uitgangspunt bij deze analyse zijn de beleidslijnen zoals die zijn geformuleerd door het bestuur van de Stichting De Schierstins tijdens enkele vergaderingen in 2009. In algemene termen is de doelstelling voor de komende jaren reeds geschetst, namelijk: o De Schierstins wil meer doelgroepen aanspreken en hiertoe haar educatief aanbod voor kinderen en volwassenen uitbreiden en het aanbod kwalitatief verbeteren. De stins als uniek erfgoed en haar historische verhaal moeten meer worden uitgedragen en moeten de basis vormen voor nieuwe activiteiten. Voor de realisering van deze doelstellingen ziet het bestuur kansen in de aansluiting bij organisaties als Markant Friesland en de Archeologische Steunpunten. Als gevolg van het verbeterde aanbod zal De Schierstins naar verwachting meer bezoekers krijgen. Daarnaast wil de Schierstins het gebouw beter laten functioneren voor haar doel, dus een betere accommodatie realiseren voor alle taken die de stichting nu uitvoert. De Stichting De Schierstins onderscheidt twee taken: de educatieve taak en de culturele taak. Deze worden hieronder kort toegelicht. Plannen met betrekking tot beleidswijzigingen voor de toekomst worden hier in grote lijnen aangegeven. 1.1 De educatieve taak De Schierstins herbergt de permanente tentoonstelling Ljocht en Skaad, die over de kloosters en kerken in Noordoost-Fryslân verhaalt. Het plan is echter om de komende jaren in de educatie voor zowel volwassenen als kinderen aandacht te besteden aan de geschiedenis van het gebouw en de nadruk te leggen op de uniciteit daarvan. Dit wil De Schierstins doen door een nieuwe permanente tentoonstelling te maken, rondleidingen en lezingen te geven en educatieve projecten voor scholen te ontwikkelen over de historie van het gebouw. De Schierstins beschikt niet over een eigen collectie om het bovenstaande gestalte te geven. De informatie over de stinzenplanten die De Schierstins nu verstrekt aan bezoekers moet worden gehandhaafd, omdat dit onderdeel is van de historie van het gebouw. Het trekt bovendien een ‘eigen’ groep bezoekers, die speciaal voor de planten naar de stins komen.

21

1.2 De culturele taak De Schierstins is en blijft cultureel centrum. De culturele taak blijft bestaan. Het organiseren van lezingen, wisseltentoonstellingen en concerten in de benedenzaal blijft dan ook gehandhaafd. 1.3 De financiële gezondheid Er moet een evenwicht gevonden worden tussen het cultureel historische belang van de Schierstins en de financiële gezondheid van de stichting. Of met andere woorden: een economisch verantwoorde bedrijfsvoering die in stijl is met het gebouw. Inkomsten worden gegenereerd door de verkoop van toegangsbewijzen voor de stins en de wisseltentoonstellingen, door de commissie van de verkoop van kunstwerken en door huwelijken en de bijbehorende horeca-mogelijkheden. Het betreft hier alleen horeca die incidenteel wordt georganiseerd. Het is niet bedoeling de bezoekerscijfers enorm te vergroten, maar een bescheiden stijging door activiteiten en gerichte PR is welkom. In de SWOT-analyse hebben de sterke en zwakke punten voornamelijk te maken met de organisatie van De Schierstins en de kansen en bedreigingen met omgevingsfactoren. Op deze manier kunnen verbeterpunten en onhaalbare zaken in kaart gebracht worden. De uitkomsten van deze SWOT-analyse kunnen gebruikt worden bij de totstandkoming van het beleidsplan voor Stichting De Schierstins 2010-2015.

2. De SWOT-Analyse Interne analyse: inventarisatie van sterke en zwakke punten De organisatorische kenmerken, capaciteiten en kwaliteiten zijn bepalend voor de mogelijkheden van de organisatie. Door middel van een interne analyse worden de sterkten en zwakten van De Schierstins op een rijtje gezet. Vragen die hierbij aan de orde komen zijn: Waar is De Schierstins goed in en wat zijn precies de zwakkere componenten? Hierbij wordt dus specifiek gekeken naar de organisatie en ‘het product’ De Schierstins. 2.1 Het complex de Schierstins De Schierstins, gebouwd in de 13de of 14de eeuw, is een complex van onroerende zaken met een bijzondere cultuurhistorische, landschappelijke en sociaal-recreatieve waarde. Het geheel bestaat uit het gebouw zelf met de bijbehorende tuin met stinzenplanten. Het gehele complex van 1.865 vierkante meter is door de Rijksdienst voor Monumentenzorg bestempeld tot Rijksmonument. Het gebouw is in de jaren 1960-61 gerestaureerd en is nu bouwtechnisch in goede staat. 2.2 Onderscheidend vermogen van de Schierstins De uniciteit van de Schierstins komt niet voort uit de culturele taak, maar uit de historie. In tegenstelling tot de andere stinzen in het noorden is de Schierstins de enige die nog herkenbaar is als torenstins. Er is weinig veranderd aan de toren, er zijn voornamelijk zaken toegevoegd aan het gebouw. Desalniettemin is de verdedigingsfunctie nog zeer goed waar te nemen. Dit maakt de Schierstins een waarlijk uniek stuk erfgoed.

22

2.3 Openingstijden De Schierstins is van juni tot en met september opengesteld van dinsdag tot en met zondag van 13.30 tot 17.00 uur. Gedurende de rest van het jaar is de stins open van dinsdag tot en met zaterdag. Groepen kunnen ook op afspraak buiten de openingstijden in De Schierstins terecht. Openstelling op de zondag gedurende de rest van het jaar staat ter discussie. De sluiting in de ochtend kan als een zwak punt beschouwd worden. Bezoekers moeten hun verblijf op De Schierstins plannen, anders komt men voor een dichte deur. Een vergelijking met andere staten en borgen laat zien dat de meeste zijn geopend van 10.00 of 11.00 uur in de ochtend tot 17.00 uur. Een enkele instelling gaat om 13.00 uur open. Een sterk punt is dat De Schierstins het hele jaar door geopend is. Fogelsangh State is gesloten van november tot en met april. Dekema State is gesloten van november tot en met maart, de Menkemaborg in januari en een groot deel van februari, de Fraeylemaborg in januari en februari, Verhildersum van november tot en met maart. Een algemene richtlijn die veel toeristische bezienswaardigheden hanteren is een openstelling van Pasen (het officiële begin van het toeristische seizoen) tot en met de herfstvakantie. 2.4 Bezoekersprofiel De Schierstins werd in 2008 door 3651 mensen bezocht. De bezoekersaantallen worden bijgehouden per activiteit, zodat duidelijk wordt welke tentoonstellingen, of activiteiten in het bijzonder succesvol waren in het trekken van bezoekers. 473 mensen bezochten De Schierstins in 2008 in groepsverband. 2743 mensen bezochten de stins als individuele bezoeker. Zij kwamen vooral af op de wisseltentoonstelling. 98 kinderen kwamen voor het kinderfeestje. 466 mensen kwamen voor een concert. In de zomer komen sommige bezoekers specifiek voor de stins zelf, maar het is onbekend hoeveel bezoekers dit jaarlijks zijn. Het is dus blijkbaar nog te weinig bekend dat de stins op zichzelf een bezoek waard is. Dit is een zwakte in de presentatie van De Schierstins. Behalve de bezoekersaantallen worden verder geen gegevens en cijfers verzameld over de samenstelling van de bezoekers. Toch kunnen een aantal algemene opmerkingen gemaakt worden, gebaseerd op ervaring en inschatting. Individuele bezoekers: Samenstelling De individuele bezoekers van het huis bestaan voor 80% uit 45-plussers, 5% uit jonge stellen zonder kinderen en 15% uit gezinnen. Herkomst De meerderheid van de bezoekers komt uit Noordoost-Fryslân. Een aanzienlijk deel komt uit Noord- Nederland en verder komen incidentele bezoekers uit de rest van Nederland of Vlaanderen. Duur van bezoek Bezoekers voor het huis blijven gemiddeld 45 minuten bij een gewoon bezoek tot 1,5 uur wanneer er koffie gedronken wordt. Dit is aan de korte kant. Je kunt je afvragen of het

23

aanbod dan voldoende is, om het bezoek daadwerkelijk ‘de moeite van het komen waard’ te maken. Kinderen Kinderen van individueel bezoekende gezinnen kunnen een speurtocht in de stins doen. Regelmatig kunnen kinderen hun kinderfeestje in De Schierstins vieren. Dit is een activiteit voor een groepsbezoek. Herhalingsbezoek Bezoekers voor de tentoonstellingen komen regelmatig terug. Het zijn vooral de mensen uit de buurt die binnenlopen om de huidige tentoonstelling te bezoeken. Drukste periode De meeste bezoekers komen in juli en augustus: ruim 400 per maand tegen zo’n 200-250 in de maanden ervoor en erna. Groepsbezoek: Soorten groepen Jaarlijks bezoeken zo’n achttien groepen De Schierstins (in totaal 473 personen in 2008). De groepsgrootte loopt uiteen van 6 tot 70 mensen, met een gemiddelde van ruim 20. Dit zijn plattelandsvrouwen en vrouwenverenigingen, buurtverenigingen, historische verenigingen, families en medewerkers van gemeenten. Samenstelling De groepen bestaan voornamelijk uit wat oudere mensen (45-plussers). Herkomst De groepen komen voornamelijk uit het noorden van Nederland: Fryslân, Groningen en Drenthe. Duur van bezoek Voor groepen kan een programma worden gemaakt, dat ongeveer een uur in beslag neemt. Afhankelijk van koffie drinken kan dit uitlopen tot 1,5 uur. Drukste periode De meeste groepen komen in het voorjaar en de nazomer. Werving Er word tot op heden geen speciale actie ondernomen om groepen te werven, men komt via mond-tot-mond reclame. Speciale groepen Een specifieke groep vormen de scholen. Deze komen heel weinig; zo’n 3 tot 5 per jaar. Leerkrachten van het basisonderwijs komen op eigen initiatief met een eigen programma dat in de stins wordt afgewerkt.

24

Een klein (niet-representatief) onderzoek maakt duidelijk dat veel mensen in Fryslân de naam Schierstins kennen en de meeste mensen weten ook ongeveer waar het ligt. Wat men echter vaak niet weet is dat de stins is opengesteld is voor publiek en dat er wisseltentoonstellingen zijn. 2.5 Toegangsprijs De Schierstins laat zich slecht vergelijken met andere instellingen omdat het zowel cultureel centrum als museum is. De hieronder volgende vergelijking is dan ook niet gebaseerd op gelijkvormigheid van de instelling.

Toegangs-

De

De

Arch.

Fogelsangh-

Dekema-

Tsjerke &

Menkema-

prijzen

Schierstins

Sûkerei

Steunpunt

state

state

Uniastate

borg

(2009):

Hegebeintum

Bears

Volwass

€ 2,00

€ 4,00

€ 2,50

€ 4,00

€ 3,50

€ 2,00

€ 6,00

Kind

Gratis (0-

€ 2,00,--

€ 1,25 (6-12)

€ 2,00 (6-12)

€ 1,00 (4-18)

€ 1,00

Gratis (0-12)

12)

(t/m 12)

Geen

Geen

Geen korting

Geen korting

Geen korting

Geen

Geen korting

korting

korting

Niet geldig

Niet

65-plus

CJP

korting

Niet geldig

Geldig

Niet geldig

Geldig

Geldig € 4,50

Niet geldig

Geldig

Niet geldig

Geldig

Geldig

€ 2,25 (va 20)

Geen korting

€ 2,00 (va

onbekend

€ 4,50 (va 20)

geldig

SMK

Niet geldig

Niet geldig

Groep

€ 1,50 (va

Geen

15)

korting

20)

De toegangsprijzen die de Schierstins hanteert wijken af van de tarieven van andere states, borgen, musea en informatiecentra. Vergelijkingen gaan hoe dan ook mank, want De Schierstins is veel kleiner dan de Menkemaborg, maar heeft weer meer te bieden dan bijvoorbeeld de Tsjerke en Uniastate van Bears. Het is een kleiner museum dan de Sûkerei, maar het gebouw is veel specialer. Al met al zijn de prijzen van De Schierstins laag in vergelijking met andere organisaties. 65-plussers zijn gevoelig voor kortingen en het is aan te raden om voor deze groep een speciaal tarief in te stellen. Omdat ouderen echter 80% van het publiek uitmaken, is het niet verstandig een korting te geven op de nu gehanteerde prijzen omdat daarmee de omzet

25

omlaag gaat. Het zou beter zijn het tarief voor volwassenen te verhogen (naar bijvoorbeeld € 3,00 of € 3,50) en vervolgens een 65-plus tarief te hanteren van € 2,00 of € 2,50. Het instellen van een tarief voor CJP-houders is te overwegen omdat je op deze manier meelift met de promotie achter de CJP-kaart en wellicht meer jongere bezoekers trekt. Aan de andere kant moet er wel administratie voor gevoerd worden. Een groepstarief zou alleen aan te bevelen zijn als daar tegenover staat dat de prijs van een koffie-arrangement, bijvoorbeeld koffie met oranjekoek voor omgerekend (de prijzen zijn in De Schierstins per kan) €3,25 p.p., verhoogd zou worden, zodat het verlies aan inkomsten door de horeca gecompenseerd kan worden. Een apart onderwerp is de Stichting Museumkaart (SMK). Op dit moment wordt de Museumkaart niet geaccepteerd in De Schierstins. De kaart wordt in de nabije toekomst alleen nog geldig voor musea die zijn opgenomen in het Nederlands Museumregister. De Schierstins komt voor opname in dit register niet in aanmerking en kan dus niet deelnemen aan de Museumkaart. 2.6 Organisatievorm De Stichting De Schierstins heeft een bestuur, bestaande uit ten minste zeven leden: een voorzitter, penningmeester en secretaris met twee algemene bestuursleden en twee bestuursleden voor de culturele activiteiten. Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Dantumadiel heeft het permanent recht een bestuurslid te benoemen. Het laatste door de gemeente benoemde bestuurslid legde in 2008 zijn bestuursfunctie neer. Het bestuur maakt het beleid en is verantwoordelijk voor een goed financieel beheer. Naast het bestuur is er een dagelijks bestuur (DB). Dit bestuur bestaat uit drie leden (de voorzitter, secretaris en penningmeester van het bestuur) en is verantwoordelijk voor het goed laten verlopen van de dagelijkse gang van zaken. De stichting heeft één werknemer in dienst voor 0,5 fte. Hij is verantwoordelijk voor openstelling en sluiting, kaartverkoop, informatie verstrekken aan bezoekers, persberichten maken, de donateurs- en financiële administratie en de afhandeling van de activiteiten. Daarnaast zijn vele vrijwilligers verbonden aan De Schierstins voor het klaarzetten van stoelen voor lezingen tot het schenken van koffie. Een speciale groep vrijwilligers is de Stinzenplanten werkgroep. Er is een Stichting Freonen fan De Skierstins, dit zijn de donateurs die voor € 12,50 per jaar enkele bijzondere voorrechten genieten. Incidenteel kan een beroep worden gedaan op deze stichting voor bijzondere, niet structurele investeringen. Er zijn geen structurele sponsoren verbonden aan De Schierstins. Sponsoren worden incidenteel geworven voor projecten. 2.7 Faciliteiten De toegankelijkheid voor rolstoelers is redelijk. Rolstoelers kunnen gemakkelijk door de hoofdingang en de gehele begane grond is voor hen toegankelijk. De eerste verdieping is toegankelijk via een traplift. Dit is geen optimale situatie, omdat zij dan uit hun rolstoel

26

moeten, de rolstoel moet naar boven gehesen, en daar moeten ze weer plaatsnemen in de rolstoel. De tweede verdieping in de toren is voor rolstoelers niet toegankelijk. De balie werkt zonder een geautomatiseerd kassasysteem. Aan de balie worden beperkt boeken en ansichtkaarten verkocht. De winkel loopt matig, zoals overigens de meeste winkels van kleine musea. Er is in de toren een geïmproviseerde garderobe, die wat betreft capaciteit niet voldoet bij concerten en lezingen. Deze ruimte wordt incidenteel ook als expositieruimte benut, wat moeilijkheden oplevert bij het gebruik van de garderobe. Tijdens concerten en lezingen worden in deze ruimte de drankjes geschonken, hetgeen ook niet goed combineert met de garderobefunctie. Er is een ontvangstruimte, de Theun de Vrieskamer, voor zo’n 10-15 personen. Deze ruimte kan worden gebruikt voor de ontvangst van groepen, maar is eigenlijk te klein voor dit doel. Er is onvoldoende sanitair. Twee toiletten vormen samen de sanitaire voorzieningen, waarvan een toilet geschikt is voor rolstoelers. Dit toilet wordt tevens gebruikt voor de opslag van de stoelen voor de benedenzaal. Het andere toilet is nodig aan modernisering toe. Er zijn beperkte horecamogelijkheden voor individuele bezoekers. Voor groepen zijn er meer mogelijkheden iets te gebruiken. Zij kunnen een reservering maken voor koffie met oranjekoek of taart. Bij een drukbezocht concert of lezing wordt het gebouw erg warm. Ook is er veel te weinig bewegingsruimte voor zowel bezoekers als vrijwilligers als de zaal is uitverkocht. 2.8 Veiligheid Er is een beveiligingssysteem tegen inbraak dat berust op bewegings- en warmtesensoren. Bij inbraak wordt Alert Services uit Geldrop gealarmeerd. Alert Services belt naar een bestuurslid, die de alarmmelding zelf controleert. Voor de veiligheid van publiek en personeel zijn de nodige voorzieningen getroffen zoals vluchtroutes, brandmelders en brandblussers volgens bestaande voorschriften en eisen van de verzekering en de brandweer. Er is een ontruimingsplan. Er worden geen bijzondere maatregelen genomen om diefstal tegen te gaan. Daar staat tegenover dat de collectie in Ljocht en Skaad in vitrines wordt bewaard. De beveiliging tegen diefstal is in balans met de collectie. 2.9. Bereikbaarheid Per auto is Feanwâlden goed te bereiken. De plaats is gelegen tussen Leeuwarden en Groningen aan de N356 en De Schierstins is vanaf deze weg gemakkelijk te bereiken. Het openbaar vervoer naar Feanwâlden is goed. Feanwâlden is een treinhalte op de lijn Groningen-Leeuwarden. Vanaf het station is het een minuut of acht te voet naar De Schierstins. Er is ANWB-bewegwijzering naar De Schierstins. Eenmaal in de buurt van het dorp vind je toeristische bordjes die naar De Schierstins verwijzen. Op het terrein van De Schierstins is gratis parkeerplaats voor zo´n 20 auto´s.

27

2.10 Activiteiten Rondleidingen Het is mogelijk om in De Schierstins een rondleiding te krijgen. Deze wordt verzorgd door de beheerder. De rondleiding is bedoeld voor de groepen die het huis bezoeken. Het programma neemt ongeveer een uur in beslag. Tijdelijke tentoonstellingen De Schierstins organiseert als cultureel centrum acht of negen tentoonstellingen per jaar in de benedenzaal. De wisseltentoonstelling is ‘core business’ van De Schierstins als cultureel centrum. Deze zijn daarnaast van groot belang om herhalingsbezoek te stimuleren. Publieksactiviteiten Met regelmaat worden er activiteiten als lezingen en concerten georganiseerd. Ook hiervoor geldt dat dit een kernactiviteit is van De Schierstins als cultureel centrum. In de benedenzaal kunnen maximaal 100 mensen zitten, hiervoor zijn stoelen aanwezig. Er is een geluidsinstallatie aanwezig en een projectiescherm. Bij deze activiteiten is het de bedoeling dat er financieel quitte gespeeld wordt. Dit lukt niet altijd en het verschil wordt opgevangen door de exploitatiesubsidie. Huwelijken De Schierstins fungeert als trouwlocatie. Dit is een extra inkomstenpost; per bruiloft wordt € 200,- betaald. Op zaterdag kost een huwelijk €250,-. Er vinden ongeveer acht huwelijksvoltrekkingen per jaar plaats. 2.11 Publieksinformatie over de stins Op dit moment is de informatie over de stins voor het publiek zeer mager. Er is een diaklankbeeld over stinzen in Fryslân en er is aandacht voor de stinzenplanten. De vaste tentoonstelling besteedt ook aandacht aan staten en stinzen. Een degelijke informatievoorziening over specifiek de geschiedenis van de Schierstins is er alleen in de vorm van het publieksboek uit 2008. Dit boek is zeer geschikt voor het doel, maar voor de argeloze bezoeker is het teveel gevraagd ter plaatse een boek door te spitten. Mede gezien de vele opmerkingen van de bezoekers over het fraaie en interessante gebouw, lijkt het noodzakelijk een permanente informatievoorziening te realiseren. 2.12 Promotie De promotie van De Schierstins gebeurt door middel van een folder, een eigen website, persberichten in de lokale kranten en berichten op Omrop Fryslân televisie, advertenties in het Dorpskompas en door de samenwerking met organisaties als Markant Friesland en Stichting Staten en Stinzen. De folder wordt in de omgeving verspreid (VVV’s, campings, collega-instellingen). In winkels in de omgeving wordt het activiteitenprogramma op A4 formaat verspreid. De persberichten worden opgesteld door de beheerder en dit functioneert goed. De informatievoorziening op de website is goed en de website wordt actief bijgehouden. De website oogt echter niet bijzonder gebruiksvriendelijk en ziet er eenvoudig uit. Dit is een aandachtspunt voor de komende beleidsperiode.

28

3. Conclusie interne analyse Uit het bovenstaande kan het volgende overzicht opgesteld worden. Sterke punten: • • • • • • • • • • • • •

Het complex is uniek. Nergens anders in Noord-Nederland vindt men een torenstins die in zo’n gave staat verkeert. De stins verkeert in goede bouwtechnische staat. De stins vormt een eenheid met de tuin met stinzenplanten. De Schierstins is het hele jaar door opengesteld. Er is voldoende (gratis) parkeergelegenheid. Er is een programma voor het ontvangen van groepen. Er zijn horecamogelijkheden voor groepen en beperkt voor individuele bezoekers. Er zijn veel vrijwilligers aan De Schierstins verbonden en in en rond Feanwâlden zijn veel potentiële nieuwe vrijwilligers te vinden. De stins ‘leeft’ dus wel in de omgeving. Er is een Stichting Freonen fan de Skierstins, die De Schierstins incidenteel extra financiële ondersteuning biedt en daarnaast betrokken mensen oplevert. De veiligheid van het gebouw is in orde. De Schierstins is goed bereikbaar met eigen en openbaar vervoer en is goed bewegwijzerd. De wisseltentoonstellingen worden doorgaans goed bezocht. Er is een goed publieksboek over de geschiedenis van De Schierstins verkrijgbaar in de winkel.

Zwakke punten: •

• • • • • • • • • • • • • •

De stins heeft beperkte openingstijden: van dinsdag tot en met zondag van 13.30 tot 17.00 uur in de zomermaanden en daarbuiten van dinsdag tot en met zaterdag van 13.30-17.00 uur. Het is te weinig bekend dat de Schierstins als gebouw een bezoek waard is. Dit wordt ook niet actief bekend gemaakt. Het bezoekersprofiel van het huis is nogal eenzijdig en bestaat voornamelijk uit 45plussers. Er is voor kinderen van individuele bezoekers te weinig te doen. Er worden niet actief groepen geworven. Er is geen educatief programma voor scholen beschikbaar. De toegangsprijs loopt uit de pas met andere instellingen, deze is te laag. Er worden geen speciale tarieven gehanteerd voor senioren. De horecaprijzen zijn aan de lage kant. Er is een geïmproviseerde garderobe met onvoldoende ruimte. De ontvangstfaciliteiten voldoen niet aan de eisen van vandaag. Vooral de garderobe en het sanitair zijn problematisch. Er is te weinig ruimte voor het ontvangen van groepen. Er worden geen structurele sponsors geworven. De toegankelijkheid voor rolstoelers is te beperkt. De publieksinformatie over de Schierstins als gebouw is te mager.

29

• •

De klimaatbeheersing van het gebouw is slecht; bij een volle concertzaal wordt het gebouw bloedheet. Bij een drukke avond is er te weinig bewegingsruimte voor de bezoekers en de vrijwilligers.

4. Externe analyse: inventarisatie van sterke en zwakke punten In de externe analyse wordt er gekeken naar markt en omgevingsfactoren, die de grondslag vormen voor beleidsbeslissingen in de toekomst. Er wordt ingegaan op factoren in de omgeving van De Schierstins, samenwerkingsverbanden en algemene trends en ontwikkelingen in de samenleving. Bij het kijken naar kansen gaat het om de mogelijkheden die de omgeving biedt om als cultureel centrum en museum beter te kunnen functioneren. Bij bedreigingen gaat het om externe factoren die risico’s inhouden voor een museum. 4.1 De toeristische mogelijkheden van Feanwâlden en omstreken Feanwâlden is een van oorsprong middeleeuws dorp dat nu een echt forensendorp is. Er wonen ongeveer 3700 mensen. In het dorp is geen belangrijk erfgoed te bezichtigen, maar er is een natuurgebied (Het Houtwiel) in de nabijheid. Er is een VVV-kantoor gevestigd in het stationsgebouw. In de buurt is het speelcentrum Sanjesfertier en Sanjesplezier gevestigd. Toeristische bezienswaardigheden in de buurt zijn De Sûkerei in Damwâld, agrarisch museum “De Brink”, It Lytse Slot en Fogelsangh State in Veenklooster, de Kruidhof en het IJstijdenmuseum in Buitenpost, het Klompenmuseum in Noardburgum en Streekmuseum/Volkssterrenwacht in Burgum, Oudheidkamer Mr. Andrae in Kollum en Oudheidkamer Dantumadeel in De Westereen. Van deze instellingen trekt de Kruidhof de meeste bezoekers. Als we kijken naar de relatie tussen De Schierstins en de andere instellingen kunnen we concluderen dat er geen directe concurrentie is. Iedere instelling heeft zijn eigen specialiteit en De Schierstins kan meer dan andere instellingen bogen op uniciteit. In Feanwâlden zijn geen overnachtingsmogelijkheden. In Feanwâldersterwal kunnen mensen overnachten bij Hotel-café ’t Dûke Lûk. Buiten Feanwâlden is Camping en Recreatiecentrum Het Buitenveld gevestigd. 4.2 Samenwerking binnen de Stichting Friese Staten en Stinzen De Stichting Staten en Stinzen is opgericht in 2005. Het doel van de stichting is niet alleen het conserveren van historische plaatsen, maar vooral ook het geven van een verantwoorde functie aan staten, stinzen en adellijke buitenhuizen in samenhang met de omgeving. De stichting richt zich vooral op marketing, public relations en de promotie van dit Fries cultuurhistorisch erfgoed. Daarbij wordt aandacht besteed aan de historie, de architectuur, de stinzenflora en de directe omgeving. Op dit moment wordt aan drie projecten gewerkt: ‘In alle staten’: de promotie van dertien historische buitenhuizen in en om Leeuwarden waaronder De Schierstins, een onderzoek naar de toekomstige functie van het buiten Oranjestein in Oranjewoud en het project ‘Wandelpaden’.

30

Concreet zijn dit de activiteiten: • Het ontwikkelen van een uniform informatiepaneel dat bij de ingang van alle staten en stinzen geplaatst zou moeten worden. Hier zal informatie over het huis vermeld kunnen worden, de families die er gewoond hebben, de functie die het gebouw heeft gehad, een plattegrond, etc. Op dit moment is men bezig met een inventarisatie. • Het bijhouden www.statenstinzen.nl. In tegenstelling tot de website www.stinseninfriesland.nl, waar uitsluitend historische informatie te vinden is, is het de bedoeling om deze website voor promotiedoeleinden te gebruiken. Bezoekers moeten hier terechtkunnen voor contactgegevens, openingstijden en prijzen, al dan niet aanwezigheid van een tuin, horecagelegenheid, etc. De Schierstins is duidelijk aanwezig op deze website. • Het is de bedoeling om in de toekomst een boekje uit te geven met informatie over alle staten en stinzen in Fryslân. Er is in 2007 een klein boekje verschenen, met de titel ‘Staten, stinzen en stadshuizen in en rond Leeuwarden’ dat in de winkel van De Schierstins wordt verkocht en waarin De Schierstins is opgenomen. • Er worden wandelroutes uitgezet tussen de verschillende buitenhuizen, aansluitend bij het wandelpadenknooppuntennetwerk waar de provincie Fryslân momenteel aan werkt. Ook zal er aandacht zijn voor het ontwikkelen van fietsroutes. Op dit ogenblik is De Schierstins nog niet opgenomen in een wandelroute van deze stichting. • In de halfjaarlijkse nieuwsbrief is ruimte voor het belichten van een bepaalde state of stins. De instellingen kunnen zich op deze manier presenteren aan de anderen. De samenwerking met deze stichting is niet intensief. Toch liggen hier mogelijkheden voor intensievere promotie van De Schierstins als stins. 4.3. Samenwerking met Markant Friesland Markant Friesland is een samenwerkingsverband van negentien musea en instellingen in Noordoost-Fryslân die de aandacht willen vestigen op de bijzondere identiteit van het gebied. Markant Friesland heeft een website www.markantfriesland.nl waarop activiteiten en presentaties van de deelnemers te vinden zijn. Elk jaar worden rond een gemeenschappelijk thema verschillende activiteiten op touw gezet. Het samenwerkingsverband functioneert sinds 2008. Per 1 november 2009 is een coördinator aangesteld die de samenwerking een duidelijker gezicht kan geven. 4.4. Samenwerking met de Nederlandse Kastelenstichting De Nederlandse Kastelenstichting heeft als doel het behouden en instandhouden van de kastelen in Nederland. Zij zorgt daartoe voor de belangenbehartiging richting de overheid. Daarnaast houdt de stichting zich bezig met onderzoek en wetenschap, educatie (het ontwikkelen van lesmateriaal) en verschillende publicaties. Zij is bovendien uitgever van de Nederlandse Kastelengids, waarin informatie wordt gegeven over toegangsprijzen en openingstijden van kastelen in Nederland. Promotie van de kastelen is niet de eerste taak van deze stichting. Om toch iets van de promotie mee te krijgen is het voor De Schierstins wellicht een optie deel te nemen aan de jaarlijkse Dag van het Kasteel.

31

4.5 Samenwerking met het Theun de Vries Genootschap Het Theun de Vriesgenootschap beschikt in de Theun de Vrieskamer over enkele vitrines die zij inricht met parafernalia van de schrijver. Jaarlijks wordt in juni de Theun de Vries-kuier georganiseerd met de Schierstins als startpunt en in oktober vindt jaarlijks de Theun de Vrieslezing plaats in de Schierstins. Er is een Theun de Vries wandel- en fietsroute verkrijgbaar. 4.6 Samenwerking met stichting Kunst aan Huis Stichting Kunst aan Huis Atelierroute Lauwersland organiseert ieder voorjaar in maart twee weekenden een nieuwe atelierroute met een divers kunstaanbod. De Schierstins maakt onderdeel uit van de route en kan elk jaar een behoorlijk aantal bezoekers verwelkomen. 4.7 Beleid van de provinciale en lokale overheid op het gebied van cultuurtoerisme Provinciaal beleid Toerismebeleid De Provincie Fryslân heeft een beleidsnota voor recreatie en toerisme voor de periode 20022010. Hierin staat vermeld dat de toerist meer op vakantie gaat en meer te besteden heeft. Het aandeel 55-plussers neemt toe. De toerist wordt steeds kritischer en wenst meer afwisseling maar ook meer rust en authenticiteit. Hij stelt daarnaast hogere eisen aan de kwaliteit van het gebodene en verwacht een goede prijs-kwaliteit verhouding. De Provincie Fryslân heeft in haar beleidsnota duidelijk gesteld dat ze niet naar uitbreiding van het aanbod streeft, maar naar kwaliteitsverbetering van de bestaande capaciteit. Een van de speerpunten die hierbij genoemd worden is: uitbreiding van het cultuurtoerisme. Onder cultuurtoerisme wordt hier verstaan: cultuur en cultuurhistorie. De belangstelling voor cultuurtoerisme is de laatste decennia toegenomen en blijft stijgen. Dit is vooral belangrijk voor het uitbreiden van de toeristische en recreatieve mogelijkheden op het platteland. Provincie Fryslân stelt duidelijk dat men van plan is door te gaan met het bevorderen van cultuurtoerisme om een grotere markt aan te boren. Daarbij wil men voornamelijk waardevolle en interessante cultuurhistorische bouwwerken, locaties en activiteiten onder de aandacht brengen. Kwaliteitsverbetering is ook hier het sleutelwoord. Concreet houdt dit in: • De provincie zal zich met name richten op geregistreerde kwaliteitsmusea. Musea die kunnen aantonen aan de voorwaarden van kwaliteitsbewaking te kunnen voldoen mogen zich een geregistreerd museum noemen, krijgen hiervoor een vignet en worden ondersteund door de museumconsulent. • Het promoten van cultuurtoeristische onderdelen is lastiger dan andere vormen van toerisme, vooral omdat het hier gaat om het overbrengen van een gevoel, een illusie. Het is belangrijk dat cultuurhistorie voldoende tot de verbeelding van de bezoekers spreekt. Hierdoor worden er specifieke eisen gesteld aan de presentatie en promotie en is bundeling van krachten belangrijk.

32

•

•

•

•

•

•

De provincie wil in deze beleidsperiode nu eens niet de aandacht vestigen op de reeds zeer toeristische gebieden zoals de Friese Meren, maar juist het accent leggen op de onderbelichte regio Zuidoost Fryslân. Markant Friesland is een uiting van dit streven en wordt dan ook gesubsidieerd uit de pot Plattelânsprojecten van de provincie. De provincie gaat de ontwikkeling van overnachtingsmogelijkheden in cultuurhistorisch erfgoed stimuleren en financieel ondersteunen. Erfgoedlogies wordt gezien als een koppeling tussen kleinschalige cultuurtoeristische voorzieningen en een opstap tot een volwaardig cultuurtoeristisch product. Het succesvolle project Monument van de Maand zal een andere opzet krijgen. Elk jaar zal een thema gekozen worden dat als leidraad zal dienen voor de monumenten die dat jaar onder de aandacht gebracht zullen worden. Er zijn plannen om het cultuurhistorisch erfgoed te promoten onder de watersporters en toervaarders zodat deze groep erop uit gaat om de cultuurtoeristische bezienswaardigheden in het achterland te ontdekken. De provincie wil een combinatie tussen cultuurtoerisme en routegebonden recreatie realiseren door korte en lange wandelroutes uit te zetten langs bijzondere historische panden. Veel historische panden zijn beperkt opengesteld. Om de toegankelijkheid te vergroten zijn er plannen om een gidsendienst op te zetten, een pool van deskundigen die tekst en uitleg kunnen geven over cultuurhistorische gebouwen.5

Cultuurbeleid In de ontwerp cultuurnota van de provincie ‘Finsters Iepen’ 2009-2012 worden de volgende doelen omschreven voor de culturele ontwikkeling van Fryslân: - een goed aanbod aan culturele basisvoorzieningen dat uitnodigt tot deelname - het completeren van ketens van talentontwikkeling - meer producties die voortkomen uit en gemaakt worden door inwoners van de provincie - kwaliteitsverbetering van iepenloftspullen om amateurtalent in staat te stellen zich te ontwikkelen - een provinciedekkend cultuurparticipatieprogramma Met betrekking tot het cultureel erfgoed zijn de volgende doelen geformuleerd: - Integraal toegankelijk maken van het culturele erfgoed voor een breed publiek - Bewustzijn van het culturele erfgoed vergroten, ook bij jongeren - Voorzien in de behoefte aan informatie en kennis over de eigen geschiedenis - Efficiënte infrastructuur voor de Friese letteren en meer betrokkenheid publiek bij die letteren creëren. - Een integraal verhaal van de geschiedenis en eigenheid van Fryslân presenteren, gebruikmakend van het materiële en immateriële erfgoed van Friesland.6 De Schierstins sluit als cultureel centrum aan op het doel van de provincie dat er lokale initiatieven moeten zijn voor kunstuitingen en deelname daaraan. De Schierstins als

5

Provincie Fryslân, Verrassend Fryslân, gastvrij voor toerist en recreant. Beleidsnota Recreatie en Toerisme 2002-2010 6

Provincie Fryslân, Kultuer yn Fryslân. Finsters Iepen.Ontwerp Cultuurvisie 2009 – 2012

33

opengesteld monument voldoet aan de doelen van de provincie om de geschiedenis van Fryslân en haar eigenheid te vertellen. Meer specifiek is er tot 2013 geld uitgetrokken voor het inrichten van archeologische steunpunten in de provincie. Het doel is om archeologie te presenteren op de plaats waar het thuishoort. Voor De Schierstins betekent dit dat er mogelijkheden zijn het verhaal van de stins en het gebouw onder te brengen in een archeologisch steunpunt.

Gemeentelijk beleid De gemeente Dantumadiel heeft geen nota’s op het gebied van cultuur, recreatie of toerisme. Het beleid wordt slechts geformuleerd in de raadsprogramma’s met als termijn 2010-2013. Programma 1 ‘Foar elkoar’ biedt aanknopingspunten voor beleid op het gebied van cultuur. Hieronder volgen enkele grepen uit het programma die van toepassing kunnen zijn op De Schierstins: -

-

Minimaal het huidige aantal vrijwilligers blijft zich inzetten voor de samenleving op een voor hen passende en bevredigende manier; organisaties en verenigingen zijn ingericht voor en spelen zichtbaar en actief in op de gewijzigde houding van inwoners ten aanzien van vrijwilligerswerk. De gemeente koestert haar vrijwilligers en belast deze zo weinig mogelijk met onnodige regelgeving en andere rompslomp. In de dorpen van Dantumadiel is een grote diversiteit aan culturele activiteiten, waarbij vernieuwende uitingen extra worden gestimuleerd. Het behoud en breed toegankelijk maken van cultureel erfgoed is belangrijk. Zo worden kennis en enthousiasme ten aanzien van de historie van Dantumadiel overgedragen aan de volgende generaties.

In programma 8 ‘Recreatie en toerisme’ worden ook beleidslijnen genoemd die betrekking hebben op De Schierstins: - Recreatieve en toeristische waarde van de gemeente vergroten. - Behoud en versterking van cultuurhistorisch erfgoed en het daaraan verbonden toerisme.7 Deze vijf programmapunten zijn direct van toepassing op De Schierstins. De activiteiten van De Schierstins worden voor een groot deel door vrijwilligers gedragen en De Schierstins heeft daarmee een groot maatschappelijk draagvlak. De Schierstins is een cultureel centrum met uiteenlopende wisseltentoonstellingen, lezingen, concerten en andere uitingen van zowel laag- als hoogdrempelige kunst. Voorts wil De Schierstins zich de komende jaren inzetten voor de promotie van het cultureel erfgoed dat De Schierstins vertegenwoordigt. Dit kan de recreatieve en toeristische waarde van de gemeente verhogen.

4.8 Relatie met subsidieverstrekkers

7

Gemeente Dantumadiel, Programma’s 2010-2013

34

De Schierstins ontvangt van de gemeente een jaarlijkse exploitatiesubsidie van ongeveer 30.000 euro. De gemeente stelt geen inhoudelijke eisen aan het beleid van de Stichting De Schierstins als cultureel centrum. De gemeente heeft vooralsnog niet de prioriteit bij te dragen aan de toekomstige verbouwing van De Schierstins. De relatie met de gemeente Dantumadiel is goed. Wethouders en ambtenaren staan positief tegenover De Schierstins. Voor verdere subsidiewerving bij de overheid (met name de provincie Fryslân) is het van groot belang om te hameren op de uniciteit van de stins. Zeker omdat De Schierstins niet kan worden opgenomen in het Nederlands Museumregister, moet het mantra van De Schierstins worden dat het de enige nog bestaande torenstins in Noord-Nederland is en daarmee een zeer belangrijk deel van de Friese geschiedenis en identiteit vertegenwoordigt. 4.9 Plannen voor aanleg van een feestterrein en multifunctioneel centrum In Feanwâlden zijn concrete plannen voor de aanleg van een feestterrein achter de Schierstins. De Stichting De Schierstins is bezorgd over deze wens, omdat het de historische, landschappelijke en archeologische waarde van de Schierstins aantast. Daarnaast bestaan plannen achter de hervormde pastorie bij de Schierstins een multifunctioneel centrum te bouwen. De Stichting De Schierstins is ook hierover bezorgd, omdat dit het risico inhoudt van de aanleg van grootschaliger parkeergelegenheid. Daarmee wordt de historische, landschappelijke en architectonische waarde van de Schierstins aangetast. 4.10 Algemene trends en ontwikkelingen in de samenleving In museale kringen, waaronder in Markant Friesland, worden enkele algemene trends en ontwikkelingen herkend. Enkele ontwikkelingen die van belang zijn voor cultuurtoerisme zijn de volgende: - In diverse rapporten wordt genoemd dat er een toenemende belangstelling is voor cultuurtoerisme, cultureel erfgoed en recreatieve activiteiten met een cultuurhistorische component. Als tegenreactie op de globalisering en de ontwikkelingen binnen de Europese Unie, wordt de eigen cultuurhistorie steeds belangrijker gevonden. - De toeristische sector heeft een hoog ‘Disney-gehalte’. Zo kun je in Nederland naar de Ierse pub of logeren in tropische sferen. In een tijd waar namaak hoogtij viert, wordt juist authenticiteit belangrijk. - De individuele vrije tijd die mensen ter beschikking hebben is de laatste jaren eerder afdan toegenomen. Daar staat tegenover dat de keuzemogelijkheden om deze spaarzame vrije tijd te besteden zich steeds verder uitbreiden. Dit heeft als resultaat een toenemende vluchtigheid en een hevige strijd om de aandacht van de bezoeker. Er is dan ook sprake van een zap-consument die zoveel mogelijk verschillende ervaringen wil opdoen in korte tijd. - De groep die de over de meeste vrije tijd beschikt is de die van de actieve 60-plussers (gemiddeld acht uur per dag, terwijl jongeren en gezinnen op zo’n vijf tot zes uur per dag uitkomen). Deze mensen hebben de tijd om van alles te ondernemen en vaak ook de

35

financiën daarvoor. Hierbij moet worden opgemerkt dat deze groep voor historisch erfgoed ook de meeste kansen biedt, omdat ouderen meer interesse tonen in historie. - Er is geen duidelijk onderscheid in doelgroepen meer. Voorheen waren mensen eenvoudiger in te delen in groepen met overeenkomstige wensen. Tegenwoordig zijn de grenzen vager en lopen groepen door elkaar heen. - Producten en diensten gaan steeds meer op elkaar lijken. Er is geen duidelijk onderscheidend vermogen meer. Hierdoor worden andere aspecten van een product of dienst belangrijk, zoals het verhaal erachter. Het gaat tegenwoordig dan ook meer om de ‘beleving’ en ‘ervaring’ tijdens een (culturele) activiteit. - Er is een toenemend kwaliteitsbewustzijn. De klant verwacht daarnaast maatwerk. Geen standaardpakket, maar iets dat nauw aansluit bij de wensen van de klant. In die zin hangen kwaliteit en maatwerk nauw samen. - Het gebruik van internet heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen en zal de belangrijkste bron van informatie blijven. Het is de manier om snel en efficiënt informatie in te winnen. Het is dan ook belangrijk dat de gegevens op internet helder en overzichtelijk zijn, aantrekkelijk gepresenteerd en actueel.

5. Conclusie externe analyse Uit het bovenstaande kan het volgende overzicht opgesteld worden. Kansen •

•

• • •

• • •

De Schierstins ligt in een gebied met een ruim aanbod aan voornamelijk kleinschalige musea en bezienswaardigheden. Directe concurrentie is er niet, het toeristische en culturele aanbod werkt eerder aanvullend ten opzichte van elkaar. De samenwerking binnen de Stichting Friese Staten en Stinzen kan veelbelovend zijn, ook al zijn de projecten en plannen tot op heden beperkt. De Schierstins is nog niet opgenomen in wandelroutes van deze stichting. De samenwerking met de Nederlandse Kastelenstichting is slapend. Wellicht kan de samenwerking worden geïntensiveerd. De samenwerking van alle instellingen binnen Markant Friesland kan worden geïntensiveerd. Hier liggen vooral kansen in de gezamenlijke pr en activiteiten. In de ontwerp beleidsnota van de Provincie Fryslân komt duidelijk naar voren dat uitbreiding van het cultuurtoerisme een belangrijke peiler is. Kwaliteitsverbetering is hierbij van groot belang. De eigen geschiedenis is een zwaartepunt voor de provincie. Hieruit vloeit voort dat De Schierstins mogelijk gebruik kan maken van de gelden voor inrichting van archeologische steunpunten. De relatie met de gemeente Dantumadiel is goed. De doelstellingen van De Schierstins sluiten aan bij de raadsprogramma’s van de gemeente. In het algemeen kan men stellen dat er een toenemende belangstelling is voor cultuurtoerisme. De eigen cultuur wordt steeds belangrijker gevonden. Hierbij draait het om authenticiteit en oorspronkelijkheid. Omdat steeds meer producten op elkaar gaan

36

lijken worden beleving en het verhaal erachter steeds belangrijker. Bedreigingen • De aanleg van een feestterrein achter de Schierstins vormt een bedreiging voor de landschappelijke, historische en archeologische waarde van de Schierstins.

Marjan Brouwer november 2009

37

BIJLAGE 2 Ontwerp voor de verbouwing van De Schierstins

38

39

40

41

42

43

BIJLAGE 3 Begroting van de verbouwingskosten:

de Schierstins Veenwouden

Nr.

0

Kostenraming opdrachtgever: kenmerk: opgesteld door: datum: Omschrijving Algemeen

stichting de Schierstins 0780-FK-01 Adema Architecten, bsa 16.10 '08 # E

€ / Eenheid

Grondkosten kavelprijs bouwrijp maken, slopen e.d. notaris kadaster

Totaal

0 0

0

10 10.1

subtotaal grondkosten Bouwkundige kosten begroting 08-10-08

20 20.1 20.2 20.3 20.4 20.5

subtotaal bouwkundig Advieskosten architect constructeur installatieadvies bouwcoördinatie bouwbegeleiding

30 30.1 30.2 30.3 30.4 30.5

subtotaal advieskosten Bijkomende kosten leges sonderingen onderzoek schone grond inventarisatie asbest e.d. archeologisch onderzoek

30.6

nuts aansluitingen subtotaal bijkomende kosten Inrichtingskosten stelpost diversen

10.562

40 40.1 40.4

30.000

50 40.1 40.2 40.3

subtotaal verkoopkosten Financierings kosten rente grondkosten bouwkundige kosten advieskosten

60 50.1 50.2

subtotaal financierings kosten Diverse kosten wijzigingen onvoorzien

60

subtotaal diverse kosten Totale investeringskosten

170.773 170.773 8%

13.662 3.500 1.500 bij architect 3.500

22.162 2.562 2.500 2.500 pm pm

1,50% stelpost stelpost stelpost

3.000

30.000 0

0 0,0 0

jaar jaar jaar

5% 5% 5%

0 0 0 0

5%

170.773

8.539 8.539

44

0 10 20 30 40 50 60

subtotaal grondkosten subtotaal bouwkundig subtotaal advieskosten subtotaal bijkomende kosten subtotaal verkoopkosten subtotaal financierings kosten subtotaal diverse kosten

0 170.773 22.162 10.562 30.000 0 8.539

investeringskosten exclusief btw.

242.035

investeringskosten inclusief btw

288.022

Bijkomende kosten: DATUM: KENMERK:

06 januari 2010 0780-CM-01

Via een installatieadviseur heb ik een richtprijs voor een luchtbehandelingskast gekregen voor de grote zaal. Uitgaande van een bezetting van ongeveer 100 personen zullen de kosten voor zo’n kast en het installeren ongeveer € 35.000,- excl. btw. bedragen. Hier overheen komen nog een aantal vervolgkosten zodat ik incl. btw zou rekenen met € 50.000,-. De installatie zal dan wel op zolder moeten worden geplaatst en hier komen ook de leidingen te lopen. Het aanbrengen van isolerende beglazing is een lastige. De meest gewenste oplossing met dubbele beglazing heeft de beperking dat deze in de huidige sponningen gerealiseerd moet worden. ( Monument !!! ) Nu is er een dunne beglazing waarbij dit haalbaar is maar de isolatiewaarde is gering. De kosten hiervoor worden berekend op € 50.000,- excl. btw. of te wel € 60.000,- incl. btw. Achterzet beglazing heeft veel betere effecten maar moet zo nu en dan worden schoongemaakt maar de kosten zijn maar € 15.500,- excl btw. of te wel € 18.500,- incl. btw. Met vriendelijke groet, Broor Adema Adema Architecten

Voorts moet rekening worden gehouden met archeologisch bureau- en veldonderzoek, kosten

Totale kosten: Begroting Adema Architecten Bijkomende kosten (luchtbehandelingsinstallatie € 50.000,- en isolerende beglazing € 60.000,-) Archeologisch bureau- en veldonderzoek

€ 15.000,-

€ 288.022,-

TOTAAL

€ 110.000,€ 15.000,--------------€ 413.022,-

45