Beleidsplan Kunsthuis SYB

Beleidsplan 2013 - 2016 september 2012

1

Beleidsplan 2013 - 2016 Kunsthuis SYB 1. Inleiding 2. Kunsthuis SYB in het kort 2.1 SYB toen 2.2 SYB nu 2.3 SYB straks 2.4 Missie en visie 3. Organisatie 3.1 Organisatiestructuur 3.2 Huis en locatie 4. Financiën 5. Projecten 5.1 Projectvoorstellen 5.2 Criteria 5.3 Selectie 5.4 Doelgroep kunstenaars 5.5 Begeleiding 5.6 Projectbegroting 5.7 Projectperiode 6. Versterkende activiteiten 6.1 Educatie 6.2 Samenwerking collega-instellingen 6.3 Recensentenprogramma 6.4 Grafisch vormgeverspoule 6.5 Sybren Hellinga Kunstprijs 6.6 Jubileumactiviteiten 7. Publiek en publiciteit 7.1 Publiek 7.2 Publiciteit 7.3 Publicaties 7.4 Archief 8. Samenvatting

2

1. Inleiding Kunsthuis SYB is een Artists Residency in een monumentaal pand in het midden van het Friese dorp Beetsterzwaag. Op basis van een projectvoorstel nodigt Kunsthuis SYB hedendaagse kunstenaars uit om gedurende een projectperiode van gemiddeld zes weken in het huis te wonen en te werken. Daarbij ligt de nadruk op nieuwe samenwerkingsverbanden, onderzoek en experiment. Kunsthuis SYB is aanhoudend op zoek naar nieuwe manieren om jonge hedendaagse kunstenaars te ondersteunen in hun ontwikkeling, zowel binnen als buiten de programmering, en doet hetzelfde met betrekking tot jonge curatoren en recensenten. In de komende jaren wil SYB haar activiteiten uitbreiden en haar visie nog meer doorvoeren in de programmering, de organisatie en de extra activiteiten. Daarbij schroomt SYB niet om te experimenteren met nieuwe ideeën en de Artists Residency zelf aan onderzoek te onderwerpen. In dit beleidsplan vindt u een omschrijving van de werkwijze van SYB en een uiteenzetting van de plannen en ambities voor de komende jaren.

3

2. Kunsthuis SYB in het kort

2.1 SYB toen Kunsthuis SYB is opgericht vanuit het gedachtengoed van de in maart 2000 overleden Syb Hellinga. De eigenzinnige galerist verlangde naar een nieuwe, menswaardige wereld en vertrouwde erop dat de hedendaagse kunstenaar in staat was deze wereld te creëren. Het huis dat hij naliet vormt sindsdien de fysieke en ideële kern van Kunsthuis SYB. De galerie en het daarboven gelegen woonhuis functioneren als werkplek en gastenverblijf voor hedendaagse kunstenaars. Vanaf het begin wordt het kunstenaarsinitiatief hoofdzakelijk gerund door professionele vrijwilligers. De missie en werkwijze van Kunsthuis SYB is ontsproten uit, en verbonden met, het huis dat Sybren Hellinga naliet en de omgeving waarin het is gebouwd.

2.2. SYB nu In de loop der jaren is SYB uitgegroeid tot een stabiele en professionele organisatie. Anno 2012 heeft Kunsthuis SYB een stevige positie in het kunstenveld verworven dankzij een sterke programmering en oog voor nieuwe ontwikkelingen. Met het recensentenprogramma, de openbaar toegankelijke werkperiode, de uitwisseling met tweede fase opleidingen en de reflectie op het belang van kunstenaarsresidenties is SYB een koploper gebleken. Doordat de artistieke leiding niet in handen is van één curator maar van een programmeringscommissie van wisselende samenstelling, wortelt SYB op eigen wijze in de kunstwereld en weet van daaruit projecten te programmeren met actualiteit en urgentie. De programmeringscommissie bestaat uit vier tot zes jonge kunstenaars, theoretici en curatoren die in SYB de kans krijgen om zich verder te ontwikkelen. Naast het programmeren van projecten initieert de programmeringscommissie eigen projecten en werkt ze doorlopend aan manieren om de ontwikkeling van jonge hedendaagse kunstenaars nog beter te ondersteunen. Kunsthuis SYB is een plek voor talentontwikkeling en kennisuitwisseling. Met de projecten en de versterkende activiteiten op het gebied van onderzoek, educatie en samenwerking levert SYB een bijdrage aan een levendig kunstklimaat en het artistieke discours.

4

2.3 SYB straks Voor de periode 2013-2016 zijn de ambities groot. In de komende jaren zet SYB in op drie speerpunten: 1 Het vergroten van het podium voor SYB-residenten. 2 Het verdiepen en uitbreiden van educatieve activiteiten. 3 Een betere inbedding in de lokale en regionale omgeving. Bij het ontwikkelen van nieuw beleid wordt steeds het belang van de kunstenaars in ogenschouw genomen. Dat staat centraal. Daarnaast zijn de financiële en organisatorische mogelijkheden van SYB een duidelijk kader.

2.4 Visie en missie Kunsthuis SYB wil hedendaagse kunstenaars een werkplek bieden in de luwte van de (kunst)wereld. Tijdens een projectperiode in Kunsthuis SYB kunnen kunstenaars zich ontwikkelen door middel van onderzoek, experiment en nieuwe samenwerkingsverbanden. Kunsthuis SYB biedt hiertoe ruimte, stimulans en ondersteuning. Kunsthuis SYB faciliteert onderzoek en experiment. In een tijd waarin de focus steeds meer komt te liggen op productie biedt SYB een plek in de luwte waar kunstenaars kunnen onderzoeken en experimenteren zonder druk om een eindproduct te leveren. SYB richt zich op kunstenaars die onderzoeksmatig werken en biedt hen ruimte, tijd, budget en input om een nieuwe stap in hun werk te maken. De voorlopige resultaten van het onderzoek worden in een eindpresentatie gedeeld met algemeen publiek en vakgenoten, waardoor de kunstenaars de kans krijgen om het werk te toetsen en aan te scherpen. Het proces dat in SYB in gang is gezet, gaat na afloop van de projectperiode door. Meestal krijgen projecten nadien een vervolg in de vorm van een publicatie, film of tentoonstelling. * *De video-installatie ‘The Apocalypse Community’ (2011) is door het experimenteren met nieuwe werkvormen en samenwerkingsverbanden ontstaan tijdens de projectperiode van Joaquín Cociña en Cristóbal León in Kunsthuis SYB. Deze Chileense animatiekunstenaars introduceerden recentelijk improvisatie, zelfgemaakte poppen en menselijke performers in hun werk. Samen met choreografe Leonie Kuiper, performer Ana Mariá Fernández en muzikant Jessica Sligter werden de mogelijkheden van deze nieuwe werkwijze verder verkend. Ingegeven door Jessica Sligter werd bijvoorbeeld de gebruikelijke volgorde van werken – eerst beeld, dan geluid – omgedraaid. De gepresenteerde video-installatie bestond uit vier films (die ook als geheel gezien konden worden) verspreid door de ruimte van Kunsthuis SYB getoond en in een setting van decorstukken en poppen van papier-maché. Joaquín Cociña en Cristóbal León werken verder en de film wordt in november 2012 door SYB gepresenteerd op de Kunstvlaai in Amsterdam. Joaquín Cociña en Cristóbal León schreven over hun residentie: “The result was so open that in stead of one video, we have now a multichannel project in progress. Also, our work now is more open in terms of the different narrative directions and the different materialities that we can use. We like to work building aesthetics

5

and narratives in the process, and Kunsthuis SYB was a big step in this way of working. We are used to work with puppets and animation, SYB was a perfect place to learn how to deal with people and performers.”

Kunsthuis SYB stimuleert samenwerking. SYB stelt het aangaan van samenwerkingsverbanden als voorwaarde. Deze samenwerking kan verschillende vormen aannemen: van een project dat door meerdere kunstenaars gezamenlijk wordt geïnitieerd en uitgevoerd tot een project waarbij een kunstenaar verschillende collega’s en deskundigen voor een kort verblijf uitnodigt. Met de keuze voor bepaalde collega’s en gasten formeert de kunstenaar zelf een veld voor productie, onderzoek, experiment, kennisvergaring, uitwisseling en kritische reflectie. De horizon van kunstenaars wordt verbreedt, grenzen worden overschreden en het netwerk wordt uitgebreid. Door de afgelegen ligging van het Kunsthuis is de samenwerking intensief en daardoor vruchtbaar. Kunsthuis SYB ondersteunt kunstenaars die zich aan het begin van hun professionele carrière bevinden. Kunstenaars die verkeren in een bijzondere fase tussen opleiding en onafhankelijkheid, hebben veel profijt van een residentieperiode waarin ze de vrijheid krijgen om te experimenteren zonder de druk om te presteren. De ontmoeting en uitwisseling met verwante kunstenaars, schrijvers, denkers of wetenschappers geeft ze de kans om hun werk inhoudelijk en formeel uit te diepen of een nieuwe richting te geven. Kunsthuis SYB biedt kunstenaars een werkplek in de luwte. Tijdelijke afstand bewijst keer op keer een belangrijke voorwaarde te zijn voor kritische reflectie op de eigen beroepspraktijk. In SYB is de kunstwereld letterlijk op afstand, zodat de kunstenaar geconcentreerd kan werken, naar nieuwe wegen kan zoeken en nieuwe ideeën kan ontwikkelen of uitproberen. * *Zo schreef Mathilde van Beekhuizen (‘Blikveld’, 2010): ‘In Kunsthuis SYB viel alles even in één. Werkruimte, woonruimte, er was een budget en de Huisclub. Van andere ervaringen van site specific werk maken is dat er in de meeste gevallen geen plek is om je even terug te trekken, bij te komen, normaal te kunnen koken. Als dit er wel is besef ik mij de absolute noodzaak ervan om goed en geconcentreerd te kunnen werken. […] Normaal gesproken werk ik in mijn te kleine studio mijn ideeën uit en ga dan in zeer korte tijd het idee in de daadwerkelijke ruimte opbouwen. Nu kon ik langer werken in de werkelijke ruimte en had ik meer tijd om tijdens het werk proces dingen te herzien en veranderen. Het werk is hierdoor wel behoorlijk uit zijn kluiten gewassen.’

Kunsthuis SYB begeleidt kunstenaars voor, tijdens en na hun projectperiode. De aanwezige kennis en contacten binnen de programmeringscommissie worden aangewend om de projectperiode optimaal te benutten en zo mogelijk een logisch vervolg te realiseren.* De lokale SYB-vrijwilligers geven de projectkunstenaars een warm welkom, informatie over de omgeving en praktische hulp. *Kunsthuis SYB heeft kunstenaar Noa Giniger intensief begeleid bij het opzetten van de projectperiode en de realisatie van de publicatie bij het project ‘Zimmer for FAB’ (jan – feb 2011). De Israëlische, in Nederland wonende, kunstenaar nodigde zes bevriende kunstenaars uit om elk een week haar 'Zimmer', of vakantiehuis, te delen. De kunstenaars fungeren als persoonlijke referentiepunten voor Giniger aan de hand waarvan zij haar

6

ideeën kan vormen en testen. ‘Zimmer for FAB’ bood letterlijk en figuurlijk ruimte voor werkelijke ontmoeting, waarbij het uitstellen van dagelijkse verplichtingen en fysieke productie mogelijk was. De tijd leek geïsoleerd en in een constante flux floreerde de uitwisseling van gedachten en ideeën. De beelden en teksten die voortkwamen uit het samenzijn in Beetsterzwaag werden met elkaar en het publiek gedeeld door middel van een weblog. In augustus 2012 verscheen de publicatie ‘Ecstatic + Streaming’, waarin de beelden en woorden die ontsproten aan de constante gedachtestroom zijn verzameld en toegelicht.

Kunsthuis SYB draagt bij aan een levendig en intelligent kunstklimaat. Met onder andere workshops, symposia, lezingen, publicaties en het recensentenprogramma investeert SYB in talentontwikkeling en het discours binnen de kunst. Door de opzet van de projecten en de organisatiestructuur is Kunsthuis SYB een educatieve plek in zichzelf: residerend kunstenaars doen ervaring op met het opzetten en leiden van een project , de leden van de programmeringscommissie ontwikkelen zich als curator, beleidsmaker en organisator.* * Met het recensentenprogramma ondersteunt SYB de ontwikkeling van een nieuwe groep kunstcritici. * Kunsthuis SYB reflecteert met regelmaat op het eigen functioneren en Artists Residency’s in het algemeen, bijvoorbeeld met het symposium en de publicatie ‘Our House in the Middle of the Street’ (2010 en 2011) en het project ‘On Residency: an (in)visible production’ (2012).

Kunsthuis SYB maakt het werkproces openbaar. Contact tussen kunstenaars en publiek is voor beide partijen inspirerend en waardevol. Door het openbare werkproces en de eindpresentaties krijgt het publiek een kijkje in de kunstenaarspraktijk en de unieke kans deelgenoot te zijn van de totstandkoming van hedendaagse kunst. Voor de kunstenaars levert het verrassende ontmoetingen en gesprekken op die een interessant onderdeel van het werkproces kunnen uitmaken. * * Ruth Verraes onderzocht tijdens haar project ‘Sketch of the Landscape’(mei – juni 2012) het imaginaire beeld van het begrip landschap. Tijdens de eindpresentatie van haar project deed ze een experiment met het publiek om te onderzoeken hoe een vooraf gegeven mondelinge beschrijving van een werk de beschouwing van het echte werk beïnvloedde.

7

3. Organisatie SYB is een kleine en professionele organisatie. In de afgelopen 12 jaar heeft SYB zich ontwikkeld van een initiatief gedragen door enkele intensief betrokken vrienden van Sybren Hellinga tot een gestroomlijnde organisatie. Kunsthuis SYB wordt grotendeels gerund door zo’n 20 gedreven vrijwilligers. Zij krijgen daarvoor, met uitzondering van het bestuur, jaarlijks een kleine vrijwilligersvergoeding. Alleen de coördinator wordt op freelance basis betaald. De organisatie van SYB bevindt zich niet in het huis in Beetsterzwaag. Medewerkers wonen verspreid in het hele land en daarbuiten en komen geregeld samen in het Kunsthuis om te vergaderen aan de keukentafel, om een projectkunstenaar te bezoeken of een presentatie bij te wonen. Eenmaal per jaar komt iedereen samen tijdens een medewerkersfeest. 3.1 Organisatiestructuur Sinds 2011 organiseert Kunsthuis SYB zich volgens het bestuur+directie-model zoals dat wordt genoemd in de Code Cultural Governance. De coördinator neemt hierbij de rol van directeur in. Deze deelt de zakelijke verantwoordelijkheid met het bestuur en delegeert beheer, inhoudelijke en publicitaire taken aan verschillende commissies. Kunsthuis SYB legt de artistiek-inhoudelijke verantwoordelijkheid zoveel mogelijk bij de programmeringcommissie. In het voorjaar van 2012 is besloten om tijdelijk een tweede freelancekracht aan te trekken om meer te kunnen investeren in publieksbereik en publiciteit. Door de komst van deze ‘coördinator publiciteit’ kan de algemeen coördinator zich meer richten op het beleid en de financiën van SYB. Begin 2013 wordt de functie geëvalueerd en wordt besloten over een eventueel vervolg. Bestuur Het bestuur stelt het financieel, organisatorisch en inhoudelijk beleid vast en draagt samen met de coördinatoren zorg voor de uitvoering ervan. Het bestuur heeft de inhoudelijke taken gedelegeerd aan de programmeringscommissie. Het bestuur is verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering, het genereren van inkomsten en het aangaan van arbeids- en soortgelijke overeenkomsten. Het bestuur komt gemiddeld zes keer per jaar samen, maar vaker wanneer nodig. Twee keer per jaar vergadert het bestuur samen met de programmeringscommissie en de coördinatoren over het beleid. Programmeringscommissie De programmeringscommissie van SYB bepaalt de artistiek-inhoudelijke koers, formuleert het beleid, programmeert projecten en kunstenaars, begeleidt en volgt de residerende kunstenaars, evalueert gerealiseerde projecten, initieert nieuwe activiteiten en geeft sturing aan het recensentenprogramma. Daarbij bepaalt zij de koers op het gebied van imago, publiciteit en beheer waar dat aan de inhoud raakt. De commissieleden onderhouden het contact met SYB’s externe netwerk, scouten kunstenaars en

8

promoten Kunsthuis SYB in lezingen en presentaties. De programmeringscommissie vormt samen met de coördinator het hart van de organisatie. Samen vergaderen zij maandelijks in Beetsterzwaag. De programmeringscommissie bestaat uit vier tot zes beeldend kunstenaars en kunsttheoretici uit verschillende delen van het Nederland en België. Alle leden brengen vanuit achtergrond, nevenactiviteiten en ervaring rijkgeschakeerde knowhow in. Ze blijven twee tot vier jaar betrokken bij SYB waardoor de samenstelling van de commissie in beweging blijft en daarmee ook de programmering. De programmeringscommissie draagt zelf nieuwe leden voor aan het bestuur. Algemeen coördinator De coördinator heeft de leiding over de organisatie. Samen met het bestuur draagt de coördinator zorg voor de vitaliteit van de organisatie en zet ze lijnen uit voor de toekomst. Als voorzitter van de programmeringscommissie geeft ze het zakelijke kader voor de programmering en bewaakt ze de uitvoering van het inhoudelijk beleid. De coördinator is het eerste aanspreekpunt naar buiten, zorgt voor de projectfinanciën en ondersteunt de projectkunstenaars. De coördinator draagt ook de verantwoordelijkheid voor het dagelijks beheer van het pand en stuurt daartoe de Huisclub aan. De verantwoordelijkheid voor publiciteit en publiekbereik delegeert ze aan de coördinator publiciteit. Coördinator publiciteit De coördinator publiciteit draagt zorg voor alle persuitingen van Kunsthuis SYB en instrueert de vormgevers, tekstschrijvers en vertalers van SYB. Ze is het eerste aanspreekpunt voor de pers. De coördinator publiciteit ontwikkelt samen met bestuur en coördinator het communicatiebeleid en brengt deze ten uitvoer. Pubclub De Pubclub bestaat uit een tekstschrijver, een vormgever/webmaster/documentalist en twee vertalers. Samen zorgen ze onder andere voor het beheer van de website, de vormgeving van de SYB-nieuwsbrief, de persberichten en de vertaling van persberichten en recensies naar het Engels. Huisclub De Huisclub van SYB bestaat uit omwonenden die het Kunsthuis sinds jaar en dag een warm hart toedragen. Deze betrokken buren bieden praktische ondersteuning aan zowel de kunstenaars als de coördinatoren. Ze vertellen de tijdelijke inwoners van Beetsterzwaag over het hoe en wat in het dorp en brengen ze in contact met andere inwoners. De leden van Huisclub voeren tevens kleine klussen uit, beheren de sleutels en houden een oogje in het zeil. De Huisclub is essentieel voor de inbedding van Kunsthuis SYB in het dorp en de gastvrijheid richting de kunstenaars. Adviseurs Kunsthuis SYB heeft enkele adviseurs die een lange geschiedenis met Kunsthuis SYB hebben en de

9

organisatie vanuit deze ervaring ondersteunen. Medio 2012 heeft het bestuur een beleidsadviseur aangesteld die het artistiek inhoudelijke beleid bewaakt en advies uitbrengt bij het schrijven van beleidsstukken. -> Samenvatting en doelstellingen m.b.t. de organisatiestructuur: Kunsthuis SYB heeft een unieke organisatiestructuur waarbij jonge professionals de kans krijgen om zich te ontwikkelen binnen de organisatie. Doordat medewerkers rouleren blijft de organisatie dynamisch en actueel. SYB is een kleine organisatie die voornamelijk werkt met (duidelijk aangestuurde) vrijwilligers. Het doel voor de komende jaren is om deze (slag)kracht te behouden.

3.2 Huis en omgeving Kunsthuis SYB is gevestigd in een monumentaal pand dat in de vorige eeuw dienst deed als snoepwinkeltje. De benedenverdieping functioneert als werkplek, ontmoetings- en presentatieruimte. Door de ruwe muren, historische elementen en typische indeling is het allerminst een white cube. De eerste en tweede verdieping worden gebruikt om te wonen, te werken, te koken en te slapen. SYB heeft een huiselijke kwaliteit door de inrichting, de voelbaar aanwezige geschiedenis, de behulpzame buren. Het huis biedt een tijdelijk thuis. Het is een vrije en vriendelijke omgeving voor samenkomst, experiment en onderzoek. De fysieke afstand tot podia, faciliteiten en collega’s geeft rust om te reflecteren en te concentreren. Wonen en werken op dezelfde plek met genodigde kunstenaars en gasten draagt bij aan de intensiteit van de werkperiode. Het Kunsthuis staat in het midden van de winkelstraat van het Friese Beetsterzwaag. Residerend kunstenaars bevinden zich niet in een isolement maar midden in een dorpsgemeenschap. Het dorp en het omringende landschap dienen vaak als inspiratie en decor. De inwoners van Beetsterzwaag spelen in veel projecten een rol. Zo zijn ze informatiebron, helper, deelnemer en publiek. * *Een grootschalig project waar inwoners van het dorp en de vrijwilligers van SYB dagen voor in de weer waren was ‘Tristes Tropiques: illustrations hors texte’ van Laurence Aëgerter en Ronald van Tienhoven in 2010. Voor de reconstructie van een serie foto's van de Franse cultureel antropoloog Claude Lévi-Strauss stonden inwoners van Beetsterzwaag model. De kunstenaars coördineerden deze onderneming op zorgvuldige wijze; men gaat ook niet zomaar uit de kleren voor een foto, die in 2011 ook nog eens in een publicatie te koop werden aangeboden. * Een ander voorbeeld van participatie vanuit de lokale gemeenschap en een zorgvuldige aanpak van de kunstenaar is ‘De Stille Revolutie’ (april – mei 2011) door Rory Pilgrim. Vanuit het idee dat revoluties uit individuen bestaan die hun eigen geschiedenissen met zich meebrengen en delen, gaf Pilgrim in SYB een weerslag van zijn eigen geschiedenis middels een bibliotheek met boeken, films en audio. Hiermee ontstonden directe en intensieve ontmoetingen met bezoekers tijdens openingstijden in het weekend. Zodanig, dat zij een grote bijdrage leverden bij de muzikale performance in de finale van het project. De performance speelde zich

10

af in het openluchttheater in het nabijgelegen bos, waarin onder andere blazers van het plaatselijke fanfarecorps een compositie van Pilgrim speelden en twee bewoners uit het dorp vrijuit spraken over wat ‘verandering’ voor hen betekende.

Het pand is een erfenis van wijlen Syb Hellinga. Begin 2006 heeft Stichting SYB het pand en de inventaris overgedragen aan de Sybren Hellinga Stichting (SHS). Met deze eigendomswisseling wordt de exploitatie en het bezit van Kunsthuis SYB op een heldere wijze verdeeld tussen twee stichtingen, waarbij de SHS verantwoordelijk is voor het beheer en het onderhoud van het pand en Stichting SYB een maandelijks huurbedrag betaalt aan de SHS. -> Samenvatting en doelstellingen m.b.t. huis en locatie: Het huis en de locatie van Kunsthuis SYB zijn unieke eigenschappen die we als organisatie koesteren. Om de betrokkenheid van de lokale gemeenschap bij de projecten te vergroten wil SYB zich nog meer nestelen in haar directe omgeving. SYB wil de inwoners van Beetsterzwaag en omgeving meer kennis laten maken met hedendaagse kunst en de projecten in SYB. Dit is tevens van belang voor de residerend kunstenaars, omdat deze gebaat zijn bij publiek en projecten vaak leunen op de interactie met de inwoners van het dorp. SYB investeert in het regionaal publieksbereik en de participatie bij projecten door onder andere deelname aan de koninginnedagoptocht in 2013, samenwerking met ’t Waldhuske in het nabijgelegen dorp Houtigehage, het jaarlijkse raamproject en het geven van workshops aan kinderen en jongeren. > Deelname koninginnedagoptocht. In 2013 doet SYB mee met de jaarlijkse koninginnedagoptocht. Deze tocht is een grote happening waar het hele dorp bij is betrokken, inclusief scholen, buurtschappen en verenigingen. SYB wint hiermee goodwill en bekendheid in Beetsterzwaag. > Raamproject. Kunsthuis SYB programmeert sinds 2006 aan het eind van het jaar een zogenaamd raamproject. Kunstenaars worden gevraagd om een werk te ontwikkelen dat vanaf de stoep van het Kunsthuis te beleven is, al wachtend bij de bushalte die zich pal voor het Kunsthuis bevindt. Op deze manier levert Kunsthuis SYB tijdens het kerstreces een bijdrage aan een feestelijke winkelstraat in het dorp en blijft SYB zichtbaar. SYB positioneert zich als inwoner van Beetsterzwaag die betrokken is bij het dorp. Voorbeelden van raamprojecten zijn de installatie ‘Blikveld’ van Mathilde van Beekhuizen (2010) en de filmvertoning van ‘The Apocalypse Community’ van Joaquín Cociña en Cristóbal León (2011). >’t Waldhuske. In 2012 is de samenwerking met ’t Waldhuske gestart. De vrijwilligers die het oude woningwethuisje in het nabijgelegen dorp Houtigehage beheren zijn op zoek naar activiteiten die in en rond het kleine museum plaats kunnen vinden. SYB nodigde de kunstenaars Sjoerd van Leeuwen en Harald den Breejen uit om ’t Waldhuske te integreren in hun project Terra Nova (augustus – oktober 2012). Voor 2013 kijkt de programmeringscommissie naar manieren om op een SYB-eigen wijze de programmering te verzorgen. 11

> Workshops. In 2012 is SYB begonnen met het opzetten van een structureel workshop-programma voor kinderen uit Beetsterzwaag en omgeving. Uit de incidentele projecten met kinderen in het verleden is gebleken dat SYB hiermee aan een behoefte voldoet. Met de kinderen bereikt SYB tevens de ouders. Meer inwoners van het dorp raken vertrouwd met het Kunsthuis. > Regionale samenwerking. In samenwerking met Museum Dr8888 geven residerend kunstenaars Hedwig Houben en Bas Schevers in januari 2013 een workshop aan middelbare scholieren uit de regio. (Zie ook 6.1 Educatie.)Tevens is er een samenwerking met Museum Belvédère opgezet en zijn er verkenningen voor samenwerking met Tresoar (het Fries Historisch en Letterkundig Centrum) en het Fries Filmarchief.

12

4. Financiën De eigen middelen, verkregen uit de nalatenschap van Sybren Hellinga, worden anno 2012 aangevuld met subsidies van de provincie Friesland en het Mondriaan Fonds. Daarnaast leveren fondsen, bedrijven en personen bijdragen aan de projecten door middel van geld, materialen en uren. De organisatie van de tweejaarlijkse Sybren Hellinga Kunstprijs wordt gedeeltelijk gefinancierd door de Sybren Hellinga Stichting. Ook de aanschaf en het onderhoud van de inventaris wordt door deze stichting betaald. Met het oog op de nodige investering in P.R. en subsidieaanvragen stelde de Sybren Hellinga Stichting begin 2012 geld beschikbaar voor het inhuren van een tijdelijke extra freelancekracht. SYB stelt voor ieder project een werkbudget, een bescheiden honorarium en reiskostenvergoeding beschikbaar. SYB stimuleert kunstenaars om daarnaast zelf sponsoren en fondsen aan te schrijven, bijvoorbeeld voor de reiskosten van gasten van ver, of voor het maken van een publicatie naar aanleiding van een project. Met regelmaat resulteert dit in een ruimer budget voor de projectkunstenaars. Daarnaast leveren bedrijven en personen een vrijwillige bijdrage aan de projecten, in de vorm van diensten.* * Bij het project ‘On Residency: an (in)visible production’ (mrt – mei 2012) van Angela Serino werden de reiskosten van beeldend kunstenaar Paola Anziché en gastspreker professor Andreas Schwab betaald door het Italiaans Cultuur Instituut in Amsterdam. UIt enthousiasme voor het project zag Maria Pask af van een vergoeding voor haar presentatie in Kunsthuis SYB. * Het Piet Zwart Instituut nam een groot deel van de kosten van ‘Nocation’ (mei – juni 2011) voor rekening. Hetzelfde geldt voor de bijdrage van de Universiteit van Amsterdam (UvA) aan het project ‘To have one’s cake and to eat it too’ (sept – okt 2012). * De plaatselijke bakker bakte gouden broodjes voor het project ‘Golden Age’ (jan - feb 2012) van Francesca Grilli. Een jonge educatief medewerker gaf vrijwillig een aantal workshops aan kinderen in SYB (augustus 2012).

-> Samenvatting en doelstellingen m.b.t. financiën: Het beheer, de publiciteit, de programmering, het bestuur en meer ligt bij SYB in handen van vrijwilligers. Naast deze bijdragen in natura ondersteunen bedrijven en particulieren de projecten in de vorm van diensten. De financiële middelen komen van het Mondriaan Fonds, de Provincie Friesland en een wisselend aantal fondsen dat afzonderlijke projecten ondersteunt. Om de ambities voor de komende jaren te kunnen realiseren is Kunsthuis SYB bezig met manieren om meer inkomsten te genereren binnen de praktische grenzen van de (vrijwilligers) organisatie. - Samenwerking. SYB gaat in de komende beleidsperiode meer samenwerkingen aan met culturele instellingen en scholen. De activiteiten en het publieksbereik van SYB kunnen zo kosteloos of tegen vergoeding worden uitgebreid.

13

> De deelnemers aan het Curatorial Programme van De Appel houden hun jaarlijkse retraite in Kunsthuis SYB. Op deze manier maken de deelnemers intensief kennis met het Kunsthuis. De Appel betaalt huur aan Kunsthuis SYB. > Kunsthuis SYB gaat een samenwerking aan met Museum Belvédère in Heerenveen. Museum Belvédère betaalt een deel van de projectkosten en de eigen publiciteit. > Vlaamse SYB-residenten krijgen een podium aangeboden in de Brakke Grond in Amsterdam. De Brakke Grond betaalt de eigen publiciteit. > In 2013 staat samenwerking met Museum Dr8888 in Drachten op het programma, in het kader van de manifestatie DADA in Stijl. Alle kosten van de, in januari door SYB-residenten gegeven, workshop en de filmavond in april worden vergoed door Museum Dr8888. > Studenten van de Popacademie in Leeuwarden zullen een aantal keer per jaar kosteloos een huiskamerconcert geven tijdens de feestelijke eindpresentatie van een project. > In 2013 breidt SYB de samenwerking met onderwijsinstellingen uit. Naast de jaarlijkse samenwerking met een tweede fase-opleiding (in 2013 met het HISK en het Sandberg Instituut), gaat SYB samenwerking aan met Academie Minerva, het Frank Mohr Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen. De onderwijsinstellingen betalen een groot deel van de projectkosten. > SYB gaat een samenwerking aan met een opleiding of werkplaats voor de realisatie van de grafisch vormgeverspoule voor de vormgeving van de persuitingen van het Kunsthuis. > SYB ambieert een samenwerking met Tresoar, het Fries Historisch en Letterkundig Centrum, of het Fries Filmarchief binnen een project, waarbij de project- en publiciteitskosten gedeeld worden. - Duur residentie. SYB onderzoekt de voor- en nadelen van het verlengen van de residentieperiode met het oog op het verminderen van de uitgaven. - Donateurs, mecenassen en sponsoren. Kunsthuis SYB werft in 2012 en 2013 actief donateurs, mecenassen en sponsoren werven die jaarlijks een bijdrage ter waarde van minimaal 500 euro leveren. Onder andere door middel van een bidbook wil SYB bedrijven en personen informeren over de activiteiten en om structurele of eenmalige steun vragen. Kunsthuis SYB biedt SYB-diners waarbij een groep interessante gasten, mensen van de organisatie en de residerende kunstenaars samenkomen in Beetsterzwaag. Ook organiseert SYB excursies en bijeenkomsten die qua vorm en inhoud aansluiten bij de projecten en die enkel toegankelijk zijn voor donateurs en

14

sponsoren. De residerend kunstenaars hebben profijt doordat ze hun netwerk uitbreiden en aandacht voor hun project krijgen. - Lidmaatschap papieren nieuwsbrief. SYB gaat een jaarlijkse bijdrage van 10 euro voor de papieren nieuwsbrief vragen om de druk- en verzendkosten te kunnen blijven betalen. Kunstinstellingen, donateurs, sponsoren en kunstopleidingen blijven de nieuwsbrief gratis ontvangen. - Vriendenactie. SYB zet een actie op waarbij mensen ‘vriend van SYB’ kunnen worden. Tegen betaling van 50 euro of meer ontvangen de vrienden van SYB de papieren nieuwsbrief en een speciaal ontworpen bewaarmap voor de nieuwsbrief.

15

5. Projecten De projecten in Kunsthuis SYB worden gekozen door de programmeringscommissie tijdens de maandelijkse vergaderingen in Beetsterzwaag. Per jaar worden er acht tot tien projecten geprogrammeerd.

5.1 Projectvoorstellen Kunstenaars kunnen zich het gehele jaar door op ieder moment aanmelden voor een projectperiode in Kunsthuis SYB. Meestal sturen kunstenaars documentatie van hun werk met een motivatie om in SYB te werken, soms sturen kunstenaars meteen een projectvoorstel mee. Na het bekijken van de inzendingen, besluit de programmeringscommissie of een kunstenaar wordt uitgenodigd een projectvoorstel in te dienen of om het ingediende voorstel verder uit te werken. Projectvoorstellen worden ook op uitnodiging van de programmeringscommissie ingestuurd. De commissieleden scouten op academies en masteropleidingen en bezoeken presentaties en tentoonstellingen. Aanmeldingen vloeien eveneens voort uit ons contact met collega-instellingen en opleidingsinstituten. Naar aanleiding van inzendingen voor de Sybren Hellinga Kunstprijs worden vaak meerdere kunstenaars uitgenodigd om een projectvoorstel in te dienen. Daarnaast initiëren leden van de programmeringscommissie zelf projecten, of geven de eerste contouren aan van een project en nodigen specifieke kunstenaars uit om dit project verder vorm te geven.* Ook deze projectvoorstellen worden, net als de ingezonden voorstellen, beoordeeld door de commissie. * Voorbeelden van projecten die zijn opgezet door leden van de programmeringscommissie zijn ‘The Colony/De Kolonie’ (Lotje van Lieshout i.s.m. Sandberg Instituut, mei – juni 2010), symposium en jubileumpublicatie ‘Our House in the Middle of the Street’ (Maja Bekan en Irene Kromhout, 2010 en 2011), ‘Nocation’ (Maja Bekan i.s.m. het Piet Zwart Instituut, mei – juni 2011), jubileumtentoonstelling ’10 jaar SYB’ (Rutger Emmelkamp en Lotje van Lieshout, aug - sept 2011), ‘On Residency, an (in)visible production’ (Angela Serino, voorjaar 2012).

5.2 Criteria De projectvoorstellen worden door de programmeringscommissie getoetst aan de hand van de volgende criteria: - Het beeldmateriaal en de ondersteunende teksten van de kunstenaars zijn overtuigend en hebben kwaliteit. - Het werk van de kunstenaars is in ontwikkeling en actueel. - Het projectvoorstel heeft een onderzoeksmatig karakter. Het voorgestelde onderzoek is relevant voor de kunstenaars en vormt een nieuwe stap in de ontwikkeling van het werk. 16

- Het project komt op het juiste moment voor de kunstenaars. De kunstenaars hebben aandacht en tijd en er is urgentie met betrekking op de ontwikkeling van het werk. - Binnen het project worden nieuwe samenwerkingsverbanden aangegaan. - Het projectvoorstel biedt ruimte om te experimenteren en te reageren op wat zich voordoet en aandient tijdens het verloop van het project. - Het project is gebaad bij de specifieke omstandigheden van Kunsthuis SYB. - Het project zou elders niet op dezelfde manier kunnen plaatsvinden. - De kunstenaars hebben een goed beeld van wat Kunsthuis SYB is en kan bieden. - De kunstenaars zijn professioneel en kunnen een project zelfstandig ontwikkelen. - De kunstenaars geven blijk van commitment en zorgvuldigheid. - Het project draagt bij aan een evenwichtige programmering qua discipline, type samenwerking, opzet project, afkomst en vooropleiding kunstenaars.

5.3 Selectie Het gehele programma van SYB is een weergave van wat de programmeringscommissie als relevant ziet. De samenstelling van de programmeringscommissie is gevarieerd waardoor projectvoorstellen door verschillende mensen, met verschillende achtergronden en specialismen, worden beoordeeld. De leden krijgen ruimte om hun persoonlijke visie uit te diepen en in te zetten, waarmee de programmering een podium voor talentontwikkeling is. Al is de samenstelling van de programmeringscommissie dynamisch, er is wel degelijk een rode draad in de programmering van Kunsthuis SYB door de jaren heen te herkennen. Naar aanleiding van het tienjarig jubileum onderzochten twee leden van de programmeringscommissie de kwaliteiten en het gebruik van het Kunsthuis. De thema’s Nesting, Hospitality, Open House, Social Politics, Playground Structures en Private/Public kwamen hierbij naar voren. Het huis en de locatie van SYB zijn de bepalende stabiele factoren waarnaar de programmering zich voegt. De programmeringscommissie beoordeelt projectvoorstellen op de mate waarop ze specifiek geschikt zijn voor Kunsthuis SYB. Andersom beïnvloeden het huis en de locatie de ontwikkeling van de projecten. SYB-projecten zijn zeer uiteenlopend van aard. Kunsthuis SYB hecht er waarde aan om zowel projecten te programmeren die inspelen op de lokatie van het huis, en waarbij de fysieke en sociale omgeving bij het onderzoek worden betrokken, als projecten die het huis zelf gebruiken als speelruimte voor artistiek en theoretisch onderzoek.

17

5.4 Doelgroep kunstenaars Kunsthuis SYB richt zich op kunstenaars die zich aan het begin van hun professionele carrière bevinden. Enkele jaren nadat ze zijn afgestudeerd aan een kunstacademie of masteropleiding zijn kunstenaars vaak zelfstandig genoeg om het verblijf in SYB optimaal te benutten. Ze hebben werkervaring opgedaan en inzicht in de eigen beroepspraktijk verworven. Maar ook kunstenaars in een ander stadium van hun carrière kunnen baat hebben bij een werkperiode in Kunsthuis SYB. In alle gevallen bevindt de ontwikkeling van het werk zich in een fase waarin veel profijt gehaald kan worden uit een ontmoeting en uitwisseling met verwante collega’s. SYB-kunstenaars hebben een professionele instelling en werken sterk onderzoeksmatig. Kunstenaars die net zijn afgestudeerd van een kunstacademie krijgen soms het advies om over een paar jaar opnieuw een voorstel in te dienen. De programmeringscommissie heeft dan het vermoeden dat het werk nog niet stevig genoeg is gefundeerd in een kunstenaarspraktijk, of ze vermoedt dat de kunstenaars onvoldoende ervaring hebben om zelfstandig een residency te organiseren.

5.5 Begeleiding Bij het bespreken van de binnengekomen projectvoorstellen bekijkt de programmeringscommissie wat een project nodig heeft om zowel voor de kunstenaars als voor Kunsthuis SYB interessant te zijn en hoe het nog meer kan bijdragen aan de huidige ontwikkelingen in de kunstwereld. Naar aanleiding van deze discussie vraagt de programmeringscommissie vaak om uitbreiding of herformulering van het projectplan of om aanvullende documentatie. Leden van de programmeringscommissie kunnen in deze fase al een assisterende en adviserende rol hebben, bijvoorbeeld door het aandragen van mogelijke samenwerkingsverbanden of het aanjagen van de ambities. Wanneer een project groen licht krijgt, wordt er een lid van de programmeringscommissie aangewezen als aanspreekpunt voor de kunstenaars. Gekeken wordt wie qua netwerk en kennis het meest kan bieden aan de projectkunstenaars. Dit commissielid bespreekt, na overleg met de andere commissieleden, met de kunstenaars hoe het project verder kan worden ontwikkeld. Ze praten over hoe lang het project moet duren, hoe de projectperiode optimaal kan worden benut en wat een mogelijk vervolg op het project kan zijn. Besproken wordt welke deskundige gast eventueel kan worden uitgenodigd voor een ontmoeting in het Kunsthuis. Ook komt ter sprake hoeveel hulp en feedback de kunstenaars van het commissielid verlangen. Bij het ene project beperkt dit zich tot een gesprek voorafgaand en een gesprek tijdens het project en volgt het commissielid de ontwikkelingen vanaf een afstand. Bij andere projecten krijgt het lid van de programmeringscommissie een intensieve coachende rol. Kunsthuis SYB hecht er belang aan om kunstenaars na aanvang van hun project ruimte en vertrouwen te geven. De organisatie volgt met interesse. Kunsthuis SYB is een proeftuin, een laboratorium waar van alles

18

mogelijk is en waarin een project ook mag falen. De programmeringscommissie neemt bewust risico’s en selecteert geen dichtgetimmerde projectvoorstellen.

5.6 Projectbegroting Voor ieder project is een budget beschikbaar. In de aanloop naar een project stellen de kunstenaars in overleg met de coördinator een begroting op. In de projectbegroting mogen bedragen opgenomen worden voor materiaalkosten, reiskosten en een bescheiden honorarium. Aan de reiskosten is een limiet verbonden aangezien het de bedoeling is dat de kunstenaars zoveel mogelijk in het Kunsthuis verblijven. Veel kunstenaars vullen het budget van SYB aan met sponsoring of bijdragen in natura. Uit het contact met collega-instellingen en Trans Artists blijkt dat Kunsthuis SYB een van de weinige Artists Residencies is die een projectbudget verstrekken. Het honorarium dat SYB biedt is geen substantiële bron van inkomsten, het is een blijk van waardering en bijdrage voor de dagelijkse kosten voor levensonderhoud. Het is voor SYB een groot goed dat de kunstenaars geen bijdrage hoeven te betalen en dat de onkosten vergoed worden. Hierdoor kunnen kunstenaars zich zoveel mogelijk op hun werk richten.

5.7 Projectperiode De kunstenaars werken zelfstandig in het Kunsthuis gedurende vijf tot acht weken. In deze periode hebben ze het huis voor zichzelf en zijn ze verantwoordelijk voor het huishouden en het openstellen van het Kunsthuis in de weekenden. Er wordt aan ze gevraagd een weblog bij te houden. De medewerkers van SYB laten de kunstenaars vrij maar staan klaar om te helpen indien gewenst. Zo kunnen de kunstenaars een beroep doen op de leden van de Huisclub voor praktische ondersteuning. De coördinatoren staan bij met raad en daad. Het begeleidend lid van de programmeringscommissie biedt inhoudelijke begeleiding. In het voorlaatste weekend presenteren de kunstenaars hun voorlopige resultaten aan het publiek tijdens een feestelijke eindpresentatie. De presentatie kan allerlei vormen aannemen: van tentoonstelling tot lezing, van filmscreening tot opsomming van onderzoeksresultaten. Met een artist talk of Q&A geven de kunstenaars inzicht over hun onderzoek en bevindingen. Er is gelegenheid voor het publiek om met de kunstenaars in gesprek te gaan. Doorgaans hebben de kunstenaars na de eindpresentatie nog een week de tijd om te reflecteren, te evalueren en te documenteren, om extra collega’s, publiek en pers te ontvangen en om de financiën op orde te brengen, alvorens ze het huis verlaten.

19

-> Samenvatting en doelstellingen m.b.t. projecten: Kunstenaars kunnen op elk moment een projectvoorstel indienen. De gevarieerd samengestelde programmeringscommissie beoordeelt de projectvoorstellen op relevantie en verschillende criteria. Naast het programmeren en begeleiden van projecten initieert de programmeringscommissie ook eigen projecten. Door de jaren heen laat het programma een duidelijke lijn zien waarin de maatschappelijke relevantie van SYB naar voren komt. De leden van de programmeringscommissie hebben een actieve rol bij de totstandkoming van een project en stellen hun netwerk en expertise in dienst van de kunstenaars. Naast de inhoudelijke begeleiding biedt SYB een projectbudget en praktische ondersteuning door een team van vrijwilligers en de coördinatoren. - Duur residentie. Anders dan andere residencies gaat Kunsthuis SYB niet uit van een langdurig verblijf maar van een kort maar intens project. Door de relatief korte maar intensieve samenwerking werkt SYB als een snelkookpan. Om financiële en inhoudelijke redenen onderwerpt Kunsthuis SYB de residentieduur nu aan een onderzoek. De komende tijd bekijkt de programmeringscommissie per project en samen met de kunstenaars de ideale duur van de residentie. Doel is om te bepalen in hoeverre de projectperiode verlengd kan worden zonder af te doen aan de intensiteit die zo typisch is voor SYB, en of verlenging ten goede kan komen aan de effectiviteit van een project. - Vergroten podium. Kunsthuis SYB wil het podium voor (voormalig) SYB-residenten vergroten door een netwerk te vormen van podia voor hedendaagse kunst en te fungeren als intermediair tussen projectkunstenaars en presentatieplekken. Door het werkproces of de nieuwe werkwijze die kunstenaars tijdens hun residentieperiode zijn begonnen opvolging te geven op een andere plek, kunnen kunstenaars de vruchten van hun onderzoek presenteren in een bredere context. SYB is op die manier niet alleen een plek voor experiment en onderzoek met betrekking tot de eigen praktijk, maar heeft ook een springplankfunctie voor de residerend kunstenaar. Het onderzoek en het werk van de kunstenaars wordt toegankelijk voor een publiek dat het Kunsthuis minder snel bezoekt, alsmede voor galeriehouders, musea en collega-instellingen. Kunstenaars leren hun werk op verschillende niveaus toe te lichten, ontvangen feedback vanuit een nieuwe hoek en winnen zo aan inzicht in het eigen werk. (Zie ook 6.2 Samenwerking collega-instellingen.)

20

6. Versterkende activiteiten Naast het programmeren en begeleiden van de projecten ontwikkelt de programmeringscommissie van SYB extra activiteiten om een bijdrage te leveren aan een levendig kunstklimaat. Kunsthuis SYB is niet alleen een Artists Residency maar ook een plek voor talentontwikkeling en een intermediair voor kunstenaars, podia en kunstcritici.

6.1 Educatie Kunsthuis SYB staat voor ervaring opdoen, voor leren door proberen, voor uitwisseling van kennis en voor verdieping. Dit voert SYB door in zowel de organisatie als de programmering: - Binnen de organisatie biedt SYB jonge professionals de kans om te groeien als vormgever, tekstschrijver, organisator en curator. - Met het recensentenprogramma, de grafisch vormgeverspoule en de samenwerking met kunstopleidingen investeert SYB in de ontwikkeling van jonge kunstenaars, vormgevers, theoretici en kunstcritici. - Binnen de projecten verzamelen kunstenaars inspirerende collega’s en deskundigen voor uitwisseling van kennis, discussie en onderzoek. - Met de organisatie van workshops voor kinderen en de samenwerking met opleidingen geeft SYB kinderen, scholieren en studenten de kans om mee te kijken met het proces van een kunstproject en in gesprek te gaan met een grote diversiteit aan hedendaagse kunstenaars. Theorisch onderzoek. Naast beeldend onderzoek is er in SYB ook plek voor projecten waarbij naast een artistieke ook een theoretische component aanwezig is. Zowel binnen de projecten als bij de extra activiteiten van de organisatie gaan mensen met diverse achtergrond en deskundigheid gezamenlijk aan de slag met een onderzoeksvraag. SYB biedt ruimte aan leesgroepen, discussies en conversaties, lezingen en gezamenlijke denkoefeningen.* * Zo stelde Angela Serino, zelfstandig curator en lid van de programmeringcommissie van SYB, een leesgroep samen als één van de facetten van ‘On Recidency, an (in)visible production’ (2012). De deelnemers waren leden van de kunstenaarscollectieven ADA (Rotterdam) en The Living Room(s) (Amsterdam), beeldend kunstenaar Elsbeth Ciesluk en kunstwetenschapper Suzie Herman. Door het gezamenlijk lezen en bespreken van een verzameling teksten werd onderzocht welke rol een residentie kan spelen in het werkproces van een kunstenaar. Ook gaf onder andere Andreas Schwab, historicus en curator van Museo Casa Anatta, Monte Verita, Ascona (Zwitserland) een lezing over kunstenaarskolonies, kunstenaarscollectieven en landelijke residenties.

Samenwerking met kunstopleidingen. Kunstopleidingen bepalen voor een groot gedeelte het Nederlandse kunstklimaat en de vernieuwing 21

daarvan. Net zoals in SYB ligt bij de opleidingen de nadruk op ontwikkelen, onderzoeken en experimenteren. Bij alle projecten in SYB is samenwerking een eis vanwege de reflectie en nieuwe inzichten, uitdagingen en kennis die daaruit voortkomen. Door als organisatie met een andere organisatie samen te werken en daar onverwachte, bijzondere kruisbestuivingen te zoeken, zet SYB dit op een hoger plan voort. Ieder jaar ontwikkelt een lid van de programmeringscommissie een project met een kunstopleiding. Studenten en docenten werken in SYB vanuit een overkoepelende vraagstelling of thema. De opleiding verhuist tijdelijk naar Beetsterzwaag. * * SYB’s Noor Nuyten werkt samen met het HISK en het Sandberg Instituut aan een gezamenlijk project in 2013. * In 2013 zal er een samenwerkingsproject met Academie Minerva en masteropleiding het Frank Mohr Instituut worden gerealiseerd. * Een voorbeeld van samenwerking met een kunstopleiding is ‘To have one’s cake and to eat it too’. Lid van de programmeringscommissie Maritt Kuipers ontwikkelde dit project in samenwerking met de Master Artistic Research van de Universiteit van Amsterdam. In het september en oktober 2012 komen alumni en studenten van de opleiding samen om zich te buigen over de ontastbaarheid van artistieke kennis, de transparantie van onderzoek en de praktijk van de kunstenaar die tegelijkertijd onderzoeker wil zijn. Bij dit project ligt de focus op de spanning en interactie tussen theoretische reflectie en de artistieke praktijk. SYB wordt als huis in de luwte een plek voor reflectie, waarin de verwachtingen, mislukkingen en de successen van het combineren van theorie en praktijk gedeeld worden met de nieuwe lichting studenten. Gedurende vijf weken werkt iedere week een kleine groep in het Kunsthuis, waarbij alumni aan studenten worden gekoppeld. Ieder weekend geven de alumni workshops aan de eerste- en tweedejaars studenten en aan geïnteresseerd publiek, op basis van de onderzoeken waaraan de alumni tijdens hun studie hebben gewerkt. Vanaf de vierde week zal ook het Zoldermuseum (alumni Artistic Research Den Haag) aanwezig zijn als gast. In de vijfde week komen alle deelnemers bijeen tijdens een mini-symposium ter afsluiting van de residentieperiode. Voor het symposium nodigen de studenten een aantal sprekers uit deel te nemen in een panel, om zo een discussie op gang te brengen over thema's binnen Artistic Research die hen na aan het hart liggen. Gedurende de gehele periode zal de moderator van het symposium Heiðar Kári Rannversson in Kunsthuis SYB verblijven, om zo input te verzamelen voor de paneldiscussie tijdens het symposium. Alle ontwikkelingen en presentaties zijn vanaf een afstand te volgen via het weblog op de site van SYB.

Workshops voor kinderen. Kunsthuis SYB is een onderzoeksplek voor professionals. Daarnaast organiseert SYB educatieve activiteiten voor kinderen. SYB wil kinderen vertrouwd maken met hedendaagse kunst en ze een kijkje bieden in de beroepspraktijk van beeldend kunstenaars. Door de gevarieerde projecten, diversiteit aan kunstenaars en het toegankelijke werkproces is SYB een buitenkans voor educatoren. Met de educatieve activiteiten investeert SYB tevens in de inbedding in de omgeving en trekt SYB een gevarieerd en geïnteresseerd publiek aan voor de kunstenaars.

22

Na incidentele en projectmatige samenwerking met basisscholen in voorgaande jaren, is SYB in 2012 begonnen met het opzetten van een structureel programma.* Twee tot drie maal per jaar worden in de schoolvakanties meerdere workshops aangeboden aan kinderen uit Beetsterzwaag en omgeving. Passend bij de werkwijze van SYB worden kinderen aangemoedigd om in vrijheid het materiaal te hanteren en ‘buiten de lijntjes’ te denken en te werken. De educatief medewerker zet een programma van een dag op dat aansluit op het thema of de werkwijze van de residerend kunstenaars. De educatief medewerker heeft de leiding, de residerend kunstenaars leveren een bijdrage door de ruimte ter beschikking te stellen en te vertellen over het project. Via lokale media, via scholen en met het aanplakken van posters wordt ruchtbaarheid gegeven aan de workshops. SYB vraagt een kleine vergoeding voor deelname en werft sponsoren om de workshops kostenneutraal te maken. * In augustus 2012 organiseerde Sanne Beemsterboer, een jonge educatief medewerker, een workshop voor kinderen bij het project ‘Terra Nova’, een project waarbij Harald den Breejen en Sjoerd van Leeuwen een expeditie naar het geografisch middelpunt van de Waddenzee ondernamen. Op twee dagen kwamen kinderen in de leeftijd van 5 tot 12 samen in het huis voor een avontuur van een dag, vol verhalen over ontdekkingsreizen. Geïnspireerd door de verhalen van projectkunstenaars bedachten en verbeeldden de kinderen samen een reisverhaal waarin ze zelf de hoofdrol speelden.

-> Doelstellingen m.b.t. educatie: De programmeringscommissie van SYB onderzoekt de manieren waarop een Artists Residency een plek voor educatie is en kan zijn. In de komende jaren zal Kunsthuis SYB de educatieve activiteiten uitbreiden en verdiepen. SYB doet dat door onder andere een PhD-onderzoeker te ondersteunen, een kunstenaarsinitiatief te hosten, een vestiging van The Public School op te zetten en de samenwerking met opleidingen uit te breiden. Tevens zet SYB een grafisch vormgeverspoule op, zie 6.4. > Hosten kunstenaarsinitiatief. Door een jong kunstenaarsinitiatief te faciliteren wil SYB - als meer gevestigd initiatief- de ontwikkeling van een nieuw initiatief ondersteunen. Jonge initiatieven moeten zich vaak snel ontwikkelen om in de markt te komen en zichtbaar te blijven. In SYB krijgen ze tijd, ruimte en de feedback van de programmeringscommissie. In 2013 vindt de trial plaats en zal Sober & Lonely in SYB huizen. Kunstenaarsinitiatief Sober & Lonely is in 2011 opgericht door Lauren von Gogh en Robyn Cook. De programmeringscommissie van SYB heeft een grote rol gehad bij het vormgeven van hun projectopzet. > Hosten PhD-onderzoek. Passend bij de onderzoeksmatige en experimentele programmering gaat SYB zelf het experiment aan en nodigt een PhD-onderzoeker binnen de kunst uit. De wetenschapper ontvangt ruimte, stimulans en middelen van SYB om het onderzoek te presenteren en theoretici en beeldend kunstenaars uit te nodigen voor kennisuitwisseling en input voor het onderzoek. 23

> The Public School. The Public School is een alternatief educatiemodel. In The Public School geeft het publiek aan waar ze wat over willen leren. Anderen kunnen zich online inschrijven voor deze les. Wanneer er genoeg interesse is, organiseert The Public School de les voor degene die zich hebben aangemeld. The Public School is opgericht in Los Angeles en heeft vestigingen in Philadelphia, Chicago, New York (in Common Room), Parijs (in Bétonsalon) en Brussel (in Komplot). Kunsthuis SYB wil in samenwerking met een collega-kunstinstelling de Nederlandse vestiging opzetten. SYB ziet The Public School als logische uitbreiding op de onderzoeksmatige activiteiten van het Kunsthuis. In tegenstelling tot galeries, waar kunstenaars worden ondersteund die voltooide objecten afleveren, bieden plekken als SYB ruimte aan kunstenaars die theoretisch en artistiek onderzoek plegen of ontmoetingen regisseren. Op deze manier wil SYB haar visie op de educatie en zelfstudie van niet alleen kunstenaars, curatoren en critici, maar ook van publiek vormgeven en een brug slaan tussen kunstenaar en publiek. > Samenwerking Rijksuniversiteit Groningen. Om meer jonge theoretici te bereiken en nieuwe kennis en ontwikkelingen binnen te halen, zet SYB een samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen op. In 2012 is er overlegd met Jan Debbaut, bijzonder hoogleraar Presentatie van Moderne en Hedendaagse Beeldende Kunst aan de Rijksuniverstiteit Groningen. Samen met de programmeringscommissie werkt Jan Debbaut in het najaar verder aan de opzet van een programma waarbij studenten gekoppeld worden aan residenten. De student curator doet praktijkervaring op als curator en de residerend kunstenaar krijgt extra inbreng en ondersteuning. > Samenwerking Museum Dr8888. In januari 2013 zetten residerend kunstenaars Hedwig Houben en Bas Schevers een workshop op voor scholieren van middelbare scholen in Drachten en omgeving. De scholieren worden uitgenodigd door Museum D8888, in het kader van de manifestatie DADA in Stijl. SYB verkent met deze samenwerking de mogelijkheden om residerend kunstenaars een workshop te laten geven.

6.2 Samenwerking collega-instellingen Kunsthuis SYB hecht aan de uitwisseling met collega-instellingen op organisatorisch niveau. Naast het collegiale, ondersteunende en informerende contact met collega-instellingen, deels gefaciliteerd door TransArtists, programmeert SYB ook projecten in samenwerking met collega-initiatieven.* *Voorbeelden zijn ‘Post Object Lag’ (Emily Williams i.s.m. Nieuwe Vide, 2011) en ‘On Residency: an (in)visible production’ (Angela Serino in samenwerking met ADA en The Living Room(s), 2012).

Met regelmaat presenteert SYB zich aan collega-instellingen en kunstacademies. De vertegenwoordiging op de tweejaarlijkse Kunstvlaai vergroot de naamsbekendheid van SYB, is een kans om SYB-residenten een extra podium te bieden en draagt bij aan de versterking van SYB’s netwerk.* 24

* Kunsthuis SYB levert een bijdrage met een educatieve insteek aan de komende editie van de Kunstvlaai, getiteld INexactly THIS. Met verschillende activiteiten maakt SYB de werkwijze van het Kunsthuis inzichtelijk en worden ervaringen rond artistieke productie uitgewisseld. SYB organiseert rondetafelgesprekken met als onderwerp ‘de residentie’, vraagt voormalig SYB-residenten hun ervaringen te delen en organiseert workshops voor kunstcritici. SYB zoekt met deze activiteiten de discussie met Kunstvlaai-publiek en andere kunstenaarsinitiatieven.

In 2012 nam Kunsthuis SYB voor het eerst deel aan de internationale beurs voor kunstenaarsinitiatieven Supermarket in Stockholm. Met een performance van Rory Pilgrim en filmscreenings van Erica van Loon en Shana Moulton presenteerde SYB zich aan collega-instellingen en oriënteerde de programmeringscommissie zich op internationale samenwerking. Contact met collega-instellingen wordt ook ingezet om SYB-projecten een elders een vervolg te geven.* *In april 2012 kreeg het project ‘Golden Age’ van Francesca Grilli (januari – maart 2012) een vervolg in het Italiaanse expositierestaurant L’Ozio in Amsterdam. *In oktober 2012 krijgt het project ‘Terra Nova’ een vervolg tijdens de manifestatie ‘In Search of… (Bas Jan Ader)’, waar de SYB-residenten de resultaten en documentatie van de projectperiode in SYB tentoonstellen.

Om een ander en groter publiek te bereiken neemt SYB deel aan culturele evenementen zoals de Noorderlicht Fotomanifestatie en de Dag van de Kunst in Beetsterzwaag. In 2010 heeft Kunsthuis SYB zich aangesloten bij De Zaak Nu. Deze vereniging behartigt de belangen van de Nederlandse presentatie-instellingen. -> Samenvatting en doelstellingen m.b.t. de samenwerking met collega-instellingen: Kunsthuis SYB investeert in de samenwerking met collega-instellingen zowel op organisatorisch als inhoudelijk niveau. In de komende beleidsperiode wil Kunsthuis SYB de samenwerking gericht uitbreiden teneinde het podium voor SYB-residenten te vergroten, een groter en ander publiek te bereiken, kosten te delen en ervaring en kennis uit te wisselen. > Museum Belvédère. In 2013 gaan Kunsthuis SYB en Museum Belvédère een samenwerking aan. Museum Belvédère is hét museum voor moderne en hedendaagse kunst in de provincie Friesland. Het museum in Oranjewoud, vlakbij Heerenveen, draait in het geheel op giften van vrienden en donateurs en van particuliere fondsen. SYB kan met hulp van Belvédère een netwerk opbouwen voor alternatieve financiering. Anderzijds krijgt het museum door de samenwerking met SYB beschikking over een bron van kennis, actuele ontwikkelingen in de hedendaagse beeldende kunst en interessante nationale en internationale kunstenaars. Kunsthuis SYB draagt residenten voor om werk dat ontwikkeld is in SYB, na een korte pauze voor reflectie, te tonen in 25

Museum Belvédère. Niet alleen in een tentoonstelling, maar ook in rondleidingen, magazines en advertenties wordt het nieuwe werk van de kunstenaar gepresenteerd. Het podium voor de kunstenaar wordt zo vergroot en SYB fungeert als springplank. > Landelijke instellingen. Kunsthuis SYB gaat in het kader van het vergroten van het podium voor SYB-residenten eveneens samenwerking aan met verwante collega-instellingen in de rest van Nederland. > Buitenland. Met het delen van kennis, ervaring en artistiek onderzoek als doel, orienteert SYB zich op samenwerking met collega-instellingen in het buitenland. SYB voert verkennende gesprekken voor een uitwisseling met FARE in Milaan, Italië. > Curatorial Programme De Appel. Het collegiale contact met De Appel heeft geleid tot een driedaags verblijf van de deelnemers aan het Curatorial Programme in SYB. De zes deelnemers reflecteren halverwege het programma in het Kunsthuis gezamenlijk en individueel op hun beoordelingen. SYB organiseert een ontmoeting met de SYB-medewerkers en de kunstenaars die dan in het huis wonen en werken. > Museum Dr8888. Kunsthuis SYB gaat samenwerken met Museum Dr8888. In eerste instantie bestaat de samenwerking uit activiteiten in het kader van de manifestatie DADA in Stijl, waarbij SYB een filmprogramma presenteert in het Kunsthuis en SYB-kunstenaars een workshop geven aan scholieren. Met deze samenwerking beoogt SYB naast educatieve doelen ook een grotere naamsbekendheid en meer regionaal publiek. > Terras. SYB heeft contact met de redactie van Terras, een tijdschrift voor internationale literatuur en kunst, met het oog op samenwerking. Uitwerking van de samenwerking vind in 2013 plaats.

6.3 Recensentenprogramma Kort na de oprichting van Kunsthuis SYB begon de programmeringscommissie met het uitnodigen van jonge professionele schrijvers om een recensie te schrijven over een project. Vanaf 2010 werkt SYB met een vaste poule van drie of vier jonge kunstcritici. Iedere anderhalf jaar wordt de poule ververst en kunnen nieuwe schrijvers en kunstcritici solliciteren. De recensenten worden aan de hand van een motivatiebrief en een portfolio geselecteerd op hun kritische houding en talent. De schrijvers bezoeken, soms voor langere tijd of meerdere keren, een project in ontwikkeling en gaan met

26

de kunstenaar in gesprek. Naar aanleiding van dit bezoek schrijft de recensent een kritische beschouwing over het onderzoek van de residerend kunstenaars. De schrijvers zijn onafhankelijk en worden gestimuleerd om kritische vragen te stellen. De uiteindelijke tekst wordt gepubliceerd op de website en in de digitale en papieren nieuwsbrief en ligt in oplage in SYB. De recensies worden door SYB-vrijwilligers vertaald in de Engelse taal. Recensenten ontvangen onkostenvergoeding en een klein honorarium. SYB ziet het recensentenprogramma als kans voor kunstcritici én voor de projectkunstenaars. Kunstenaars moeten in gesprek met de schrijver hun onderzoek en werkwijze helder verwoorden en worden aan kritische vragen onderworpen. De geschreven recensie plaats het project in een breder kader en presenteert het naar de buitenwereld. Om jonge kunstcritici te stimuleren en te ondersteunen en om nieuwe schrijvers voor de recensentenpoule te bereiken organiseert Kunsthuis SYB educatieve activiteiten voor jonge schrijvers zoals workshops en ontmoetingen.* *Kunsthuis SYB heeft een taalpurist aangetrokken die de geschreven teksten kundig corrigeert en verbetert in samenspraak met de recensent. Dit wordt door de deelnemers als zeer positief ervaren. * In 2011 organiseerde SYB een workshop met schrijfster, essayist en redactrice Lucette ter Borg tijdens de jubileumtentoonstelling ’10 jaar SYB’ in P/////AKT. Ter Borg gaf feedback op ter plaatse geschreven teksten en een lezing over de beroepspraktijk. Uit de reacties van de deelnemers blijkt dat dit een zeer stimulerende en leerzame dag is geweest. *Op de Kunstvlaai ‘(In)Exactly THIS’ in november 2012 organiseert SYB een driedaagse workshop met Moosje Goosen voor (voormalig) deelnemers aan het recensentenprogramma en andere geïnteresseerde jonge schrijvers. Moosje Goosen is schrijver en onderzoeker en zal de deelnemers uitnodigen een kritische beschouwing te schrijven over de Kunstvlaai zelf of over een van de participanten van de Kunstvlaai. De recensies worden direct ingezet in de publiciteit rondom de Kunstvlaai.

Kunsthuis SYB blijkt een pionier in Nederland door parallel aan de programmering te investeren in de ontwikkeling van een nieuwe groep critici. SYB is overtuigd van de actuele vraag naar nieuw talent en voelt zich hierin gesterkt door de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek en de navolging die het initiatief heeft gekregen bij andere kunstinstellingen. In juli 2012 organiseerde SYB een brainstormbijeenkomst over het recensentenprogramma met als doel tot ideeën te komen over hoe SYB het recensentenprogramma verder kan ontwikkelen en beter uit kan venten. Daarbij werd het belang van de recensenten, van de kunstkritiek in het algemeen en van SYB's gastkunstenaars besproken. Andere gespreksonderwerpen waren publieksbereik, mogelijke samenwerkingsverbanden en het aantrekken van nieuwe jonge schrijvers. Deelnemers aan de bijeenkomst waren recensenten (Lucette ter Borg, Yasmijn Jarram, Nathalie Hartjes) en SYB-medewerkers. Alle aanwezigen onderstreepten het belang van het recensentenprogramma in het algemeen en het organiseren van een podium, workshops en ontmoetingen voor jonge schrijvers in het bijzonder. De 27

uitkomsten van de bijeenkomst worden uitgewerkt door SYB en hieronder beschreven bij ‘doelstellingen’. -> Samenvatting en doelstellingen m.b.t. het recensentenprogramma: Kunsthuis SYB biedt jonge kunstcritici de kans om het werkproces van hedendaagse kunstenaars tijdens de residentie te volgen en zich te oefenen in het schrijven van relatief lange recensies. Om de kunstkritiek in het algemeen, en jonge schrijvers in het bijzonder, nog meer impuls te geven, werkt SYB aan een groter podium en meer activiteiten voor de schrijvers. -Talentontwikkeling. > Workshops. SYB gaat de activiteiten op het gebied van talentontwikkeling uitbreiden en organiseert de komende jaren meer workshops en ontmoetingen voor jonge kunstcritici. Door educatieve activiteiten binnen het recensentenprogramma aan te bieden wil SYB eveneens meer interesse en aanmeldingen voor het recensentenprogramma genereren. > Ontmoetingen. Om de schrijvers, die elkaar weinig ontmoeten, met elkaar in contact te brengen organiseert SYB in 2013 een bijeenkomst in het Kunsthuis waarbij ieder twee recensies meeneemt. De deelnemers bespreken elkaars stukken waardoor het onderlinge verschil in schrijfstijl duidelijk wordt. Hierdoor krijgen de schrijvers een groter bewustzijn van welke kant ze op willen gaan als schrijver en de keuzes die hierin zijn te maken. -Vergroten podium. > Sociale media. Kunsthuis SYB wil de recensenten een groter podium bieden en gaat, naast de al bestaande persuitingen van SYB, sociale media inzetten om meer aandacht voor de recensies te genereren. > Samenwerking Tubelight. SYB gaat een vaste samenwerking met Tubelight aan. Tubelight beoogt een groter aandeel van recensies over presentaties buiten de Randstad. De SYB-recensies krijgen een structurele plaats in het tijdschrift voor kunstkritiek, bij toerbeurt afgewisseld met recensies over projecten in andere kleine kunstinstellingen in de periferie. Dit betekent dat de SYB-recensies twee à drie keer per jaar in het tijdschrift geplaats zullen worden. Kunsthuis SYB en Tubelight zullen dit initiatief samen verder uitwerken. > Papieren nieuwsbrief. Ondanks de stijgende druk- en verzendkosten houdt SYB vast aan de papieren nieuwsbrief waarin de recensies worden gepubliceerd. SYB meent dat een grote groep mensen stukken van meer dan 300 woorden niet digitaal willen lezen. De papieren nieuwsbrief is daarbij ook een ‘collectors item’, een tastbaar product

28

en een podium voor vormgevers. SYB zet een grafisch vormgeverspoule op om de uitgave nog meer als dusdanig te benutten. Om de papieren nieuwsbrief te kunnen blijven betalen gaat SYB een kleine bijdrage aan particulieren vragen. De gratis distributie via instellingen en opleidingen blijft bestaan. Door een bewaarmap uit te geven worden trouwe lezers gestimuleerd de nieuwsbrieven te verzamelen en de recensies nog eens na te lezen.

6.4 Grafisch vormgeverspoule Als onderdeel van SYB’s nieuwe publiciteitsplan en als grafische equivalent van het recensentenprogramma wil Kunsthuis SYB in 2013 een grafisch vormgeverspoule opzetten voor het vormgeven van de papieren nieuwsbrief, het blog en de website van SYB; alsook SYB´s visuele presentatie op de verschillende virtuele platforms. Grafisch vormgevers worden voor een afgebakende periode aangetrokken om SYB visueel vorm te geven. In samenwerking met een werkplaats of opleiding wil SYB ontwerpers de ruimte geven om te experimenteren met het visueel vormgeven van ideeën in verschillende media. Door samenwerking met een grafische werkplaats biedt SYB de jonge vormgevers toegang tot verschillende druktechnieken en de kans om artistieke en technische vaardigheden op te doen en hun portfolio uit te bouwen. SYB begeeft zich hiermee op het snijpunt van grafische vormgeving, beeldende kunst en kunstkritiek. Door het opzetten van de grafisch vormgeverspoule wil SYB de samenwerking stimuleren tussen kunstenaars en grafisch vormgevers om zo bijvoorbeeld kunstenaarspublicaties naar een hoger plan te tillen.

6.5 Sybren Hellinga Kunstprijs De Sybren Hellinga Kunstprijs is een prijs voor hedendaagse kunstenaars die aan het begin staan van hun carrière. De prijs wordt eens in de drie jaar uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van 5000 euro. Kunstenaars die niet langer dan vijf jaar geleden zijn afgestudeerd aan een kunstopleiding kunnen meedingen naar de prijs. De prijs werd in 1998 voor het eerst georganiseerd door Syb Hellinga. In de jaren die volgden heeft Kunsthuis SYB de organisatie van de prijs op zich genomen. SYB ziet de kunstprijs als een extra kans om de missie van SYB uit te voeren. In de uitwerking van de prijs poogt SYB dicht bij de werkwijze en doelstellingen van het Kunsthuis te blijven.* *In de editie van 2007 werden alle rondes van de Sybren Hellinga Kunstprijs openbaar gemaakt, van de presentatie van alle inzendingen en vervolgens de voorselectie tot de genomineerdententoonstelling. Zo werd het publiek een uniek kijkje in de keuken van een kunstprijs gegund.

29

*In 2010 kregen de vijf genomineerde kunstenaars drie weken de tijd om nieuw werk te maken of bestaand werk aan te passen aan de locatie. Ook nieuw was de verstrekking van een bescheiden werkbudget aan iedere genomineerde en de mogelijkheid om zich kort aan de jury te presenteren voordat deze in beraad ging.

Na de voorselectie van alle inzendingen buigt een jury, bestaande uit 4 tot 5 deskundigen en de winnaar van de voorgaande editie, zich over het ingezonden werk.* De vijf genomineerden krijgen de kans om hun werk uitgebreid te presenteren. * Juryleden in 2007 waren Delphine Bedel (kunstenaar en curator), Ann Demeester (directeur De Appel), Paulien Oltheten (winnaar 2004), Arno van Roosmalen (directeur Stroom) en Fons Welters (galerist). * In 2010 bestond de jury uit Hilde de Bruijn (destijds tentoonstellingen SMART Project Space), Hanne Hagenaars (hoofdredacteur Mister Motley), Ad de Jong (beeldend kunstenaar), Lotje van Lieshout (winnaar 2007), Bart Rutten (conservator Stedelijk Museum Amsterdam), Sue-an van der Zijpp (conservator hedendaagse kunst Groninger Museum).

-> Doelstellingen m.b.t. de Sybren Hellinga Kunstprijs: - Kunsthuis SYB organiseert in 2013 de zesde editie van de Sybren Hellinga Kunstprijs. Om het aantal inzendingen te vergroten en de genomineerden een groter podium te bieden zal SYB samenwerking aangaan met een collega-instelling en gezamenlijk de Kunstprijs opnieuw een opfrisbeurt geven. - Om de Kunstprijs te laten alterneren met de Kunstvlaai, wordt de Sybren Hellinga Kunstprijs met ingang van 2013 niet eens in de drie jaar maar om het jaar georganiseerd. Hierdoor staat er jaarlijks een activiteit op het programma die veel publiciteit oplevert.

6.6 Jubileumactiviteiten Ter ere van het tienjarig bestaan van Kunsthuis SYB initieerde de programmeringscommissie in 2010 en 2011 een aantal activiteiten die het Kunsthuis zelf in het middelpunt zetten en het belang van Artists Residency’s in het algemeen en Kunsthuis SYB in het bijzonder onderzochten. Deze activiteiten vormen een incidentele aanvulling op het programma van SYB.* *In 2011 presenteerden Maja Bekan en Irene Kromhout, beiden (voormalig) lid van de programmeringscommissie de jubileumpublicatie ‘Our House in the Middle of the Street’. Het boek zet de verschillende manieren waarop kunstenaars het pand van Kunsthuis SYB in de loop der jaren gebruikten op thematische wijze centraal. Redacteuren Maja Bekan en Irene Kromhout doken in het archief van SYB en ontwaarden de thema’s Hospitality, Nesting, Private/Public, Social Politics en Open House. In 2010 organiseerden ze een symposium met deze thema’s als leidraad. De sprekers en performers op het symposium zorgden voor een prachtige variëteit aan bijzondere teksten voor het boek. Het boek biedt inzage in tien jaar ontwikkeling en diversiteit, inclusief een compleet overzicht van alle projecten vanaf de oprichting in 2000 tot en met het jubileumjaar 2010. ‘Our House in the Middle of the Street’ bevat tekstbijdragen van Deirdre M.

30

Donoghue, Frans-Willem Korsten, Maria Lind, Aymeric Mansoux, Ana Nikitovic en Daniëlle Van Zuijlen. Het bijzondere ontwerp is van de hand van Sandra Kassenaar. *Eveneens ter ere van het tienjarig bestaan organiseerde SYB de jubileumtentoonstelling '10 jaar SYB' in P/////AKT in Amsterdam (2011). Programmeringscommissieleden Lotje van Lieshout en Rutger Emmelkamp selecteerden een groep kunstenaars die de afgelopen tien jaar een residentie in SYB gedaan hebben. Ze vroegen de kunstenaars een “remake” of “re-enactment” te maken van het werk of project dat zij in SYB realiseerden. ‘10 jaar SYB’ zocht zo naar een vertaling van de ervaringen die de kunstenaar tijdens de residentieperiode heeft opgedaan en die een belangrijke impuls hebben gegeven aan zijn of haar artistieke ontwikkeling. Tijdens de tentoonstelling was P/////AKT eveneens een tijdelijk podium voor performances en muzikale interventies en vonden er workshops en socratische dialogen plaats. Tijdens een avondvullend programma werd er in één avond samen met het publiek een catalogus samengesteld, getiteld ‘The Edit’. De catalogus, onder redactie van Sandra Kassenaar en Bart de Baets, bevatte de resultaten van de masterclass, een verslag van een socratisch gesprek en foto’s van werken uit de tentoonstelling gemaakt door het publiek. Tijdens de finissage lagen de catalogi op stapels om te worden meegenomen.

31

7. Publiek en publiciteit Kunsthuis SYB is een plek voor onderzoek en experiment. SYB legt geen druk op kunstenaars om een eindproduct te presenteren en daarmee een groot publiek voor SYB aan te trekken. In SYB presenteren kunstenaars hun onderzoek of nieuw werk in ontwikkeling. Via de openingstijden in de weekenden, het weblog op de SYB-site en de publieke eindpresentaties maakt SYB het werkproces openbaar. De kunstenaars staan in direct contact met het publiek. Zo biedt SYB het publiek een unieke kans om de beroepspraktijk van hedendaagse kunstenaars te volgen en te ondervragen.

7.1 Publiek Kunsthuis SYB is gehecht aan haar plek in Friesland, maar profileert zich als een landelijke instelling. Naast publiek uit de regio, heeft SYB een grote groep ‘publiek op afstand’ - mensen die SYB trouw volgen maar niet vaak in de gelegenheid zijn om naar Beetsterzwaag te komen. Onder dit publiek bevinden zich veel kunstenaars, collega-instellingen, theoretici en critici. SYB heeft veel baat bij de betrokkenheid van deze mensen, ze versterken SYB’s netwerk en zijn belangrijk voor de resident. Om deze groeiende groep te blijven betrekken bij de activiteiten van het Kunsthuis zet SYB in op een informatieve, beschouwende en archiverende publieksbenadering. Tegelijkertijd streeft SYB naar een betere inbedding in de directe omgeving om meer betrokken publiek uit de regio te krijgen en de participatie bij de projecten te vergroten. Ondanks de promotie van SYB via regionale websites, via lokale en provinciale kranten en de regelmatige aandacht voor SYB bij Omrop Fryslân, is het aantal bezoekers uit de directe omgeving niet hoog. Daarom zet SYB in op andere middelen om de lokale betrokkenheid te vergroten, zoals met het organiseren van workshops voor kinderen en meedoen met het grootste praalwagen-evenement op Koninginnedag. -> Doelstellingen m.b.t. publiek: - SYB wil een grotere groep jonge kunstgeïnteresseerden aantrekken door middel van een uitgebreidere inzet van sociale media. - SYB wil jonge kunstenaars aantrekken en betrokken houden door deel te deel te nemen aan alternatieve kunstbeurzen (zoals Kunstvlaai, Supermarket), haar educatieve activiteiten uit te breiden en de Sybren Hellinga Kunstprijs te blijven organiseren. - SYB wil meer publiek aantrekken door samenwerking met collega-instellingen en zo elkaars publiek te bereiken. De samenwerking behelst zowel landelijke als regionale instellingen.

32

- SYB wil een breder kunstminnend publiek aantrekken, dat een bezoek aan Kunsthuis SYB combineert met een bezoek aan een naburig museum of een activiteit in de natuurlijke omgeving, door bijvoorbeeld te adverteren in Kunstbeeld of een route met collega-instellingen uit te stippelen. Ook door de beschouwende teksten, geschreven in het kader van het recensentenprogramma, te publiceren in een dagblad, krant of online breed gelezen platform, krijgen SYB en de projecten meer aandacht. - Door deel te nemen aan lokale evenementen zoals de Dag van de Kunst en de koninginnedagoptocht in Beetsterzwaag investeert SYB in de lokale inbedding en maakt meer lokaal publiek kennis met het Kunsthuis. - Door workshops voor kinderen te organiseren bereikt Kunsthuis SYB een potentieel publiek en verlaagt SYB de drempel voor ouders. De educatieve activiteiten leveren een bijdrage aan de levendigheid van het dorp waardoor SYB goodwill kweekt.

7.2 Publiciteit Kunsthuis SYB past de publiciteitsstrategie aan op haar procesgerichte werkwijze. Sinds 2009 verspreidt SYB een papieren nieuwsbrief waarin het komende project wordt aangekondigd, het lopende project uitgebreid wordt omschreven en het afgelopen project in de recensie aan een beschouwing wordt onderworpen. Ook is er onder het kopje ‘SYB Nieuws’ ruimte voor korte nieuwsberichten over voormalig SYB-recensenten en aankondigingen vanuit de organisatie. De vormgeving en samenstelling van de nieuwsbrief volgt een vast stramien waardoor de kleurrijke nieuwsbrieven in opeenvolging een beeld geven van een doorlopend proces. De kleur, indeling en wijze van vouwen van de papieren SYB-nieuwsbrief varieert per editie. De nieuwsbrief is ontwikkeld in samenwerking met de Werkplaats Typografie, de masteropleiding typografie van ArtEZ in Arnhem. De SYB nieuwsbrief wordt in een oplage van 1000 gratis verspreid onder geïnteresseerden, opleidingen en instellingen. De digitale nieuwsbrief wordt drie maal per project, dus 24 tot 30 keer per jaar, verstuurd. In de eerste mailing staat het persbericht, de tweede mailing attendeert mensen op de eindpresentatie, met een link naar de weblog van de kunstenaars, en in de derde staat een citaat van de recensie over het project, met een link naar de complete tekst. De vormgeving van de digitale nieuwsbrief is in lijn de papieren nieuwsbrief en de website. De website van SYB maakt mensen deelgenoot van wat er in Kunsthuis SYB gebeurt. De website biedt ruimte aan de residerende kunstenaars om geïnteresseerden vanaf een afstand een kijkje te geven in hun werkproces door middel van een weblog. Teksten en beelden die tijdens en kort na het project door de kunstenaars op het weblog geplaatst worden, vullen gaandeweg het digitale archief van SYB. Alle recensies

33

die in opdracht van SYB zijn geschreven zijn op de website na te lezen. De website geeft een overzicht van verschenen publicaties, actueel nieuws over de organisatie of voormalig SYB-residenten en heeft een kunstenaarsindex. Kunsthuis SYB is aangesloten bij de digitale agenda en de App van Kunstbeeld, met een agenda, artikelen, nieuws en recensies. SYB adverteert in Metropolis M en in Tubelight. Projecten worden opgenomen in diverse agenda’s van landelijke en regionale kranten, bulletins, blogs en websites. Lokale en provinciale pers besteden met regelmaat aandacht aan projecten in het Kunsthuis, alsmede kunstbladen en websites zoals Mister Motley, Metropolis M en Kunstbeeld. Alle persberichten en extra foto’s worden op Facebook geplaatst. -> Doelstellingen m.b.t. publiciteit: Kunsthuis SYB haakt in op de digitale ontwikkelingen die communicatie zo gemakkelijk maken. Digitale toepassingen bieden diverse, goedkope en toegankelijke middelen om een groot publiek te bereiken. Publieksparticipatie speelt zich niet meer enkel in de fysieke omgeving van het Kunsthuis af, maar krijgt steeds meer een digitale equivalent. Naast presentaties in het huis in Beetsterzwaag, zijn de residerend kunstenaars verantwoordelijk voor de online presentatie van hun project. Kunsthuis SYB biedt de faciliteiten. - Nieuwe website. Kunsthuis SYB wil een online podium bieden aan residerend kunstenaars. SYB zet in op meer digitale ruimte en meer interactie. Een nieuwe website voor SYB biedt residerend kunstenaars extra mogelijkheden om het werkproces te delen en te archiveren. Via geïntegreerde sociale media kan het publiek op de geplaatste teksten en beelden reageren. > Het weblog krijgt een meer prominente plek en letterlijk meer ruimte op de homepage. > Sociale media worden geïntegreerd in de site. > Filmbeelden krijgen meer plek. > De recensies krijgen meer aandacht. > De site wordt, in plaats van gedeeltelijk, volledig tweetalig (EN + NL). > De site biedt digitale ruimte voor online internationale samenwerkingsverbanden. > De website biedt een podium en een werkplaats voor digitale kunstuitingen en onderzoeken. > De website biedt ruimte voor online publicaties van kunstenaars. - Grafisch vormgeverspoule. In 2013 zet Kunsthuis SYB een grafisch vormgeverspoule op voor de vormgeving van alle papieren en digitale persuitingen. Hiermee wijkt SYB af van een vast stramien en wordt de uitstraling van SYB onderhevig aan constante vernieuwing. - Door een meer uitgebreide inzet van Vimeo, Facebook, Issuu en Pinterest vergroot SYB het virtuele podium.

34

- Door samenwerking met verwante podia als Tubelight en Terras vergroot SYB de zichtbaarheid van de activiteiten en het bereik van de recensies. -Teneinde een breder publiek te bereiken wil SYB in de komende beleidsperiode meer adverteren op digitale podia voor hedendaagse kunst zoals Trendbeheer en E-flux. - SYB onderzoekt de mogelijkheden voor gezamenlijke persuitingen van podia voor hedendaagse kunst in het Noorden. Gedacht wordt aan een gezamenlijke website, advertenties en gezamenlijke benadering van VVV’s en Uitburo’s. - SYB zal extra aansluiting zoeken met toeristische netwerken en blijven deelnemen aan culturele lokale evenementen. - Kunsthuis SYB gaat een alliantie aan met Hard//Hoofd waarbij beide podia reclame voor elkaar maken. Hard//Hoofd zal het Kunsthuis en de projecten met regelmaat onder de aandacht brengen, onder andere in de TIP-rubriek. Ook is overeengekomen dat een van de redacteuren van Hard//Hoofd óf een door SYB aangedragen schrijver een stuk over het werk van de residerend kunstenaars schrijft.

7.3 Publicaties Projectkunstenaars brengen soms in de laatste fase of na afloop van hun project een publicatie in kleine oplage uit. Dit is een ontwikkeling die SYB graag stimuleert. Een publicatie is vaak een legitieme en verrijkende manier om een project te presenteren en te conserveren. Daarbij kan gekozen worden voor presentatie van het concept, de resultaten of het vervolg, verslaglegging van het proces of een combinatie van deze mogelijkheden. Met SYB’s grafisch vormgeverspoule creëert SYB een netwerk met kennis en kunde die kunstenaars kunnen inzetten bij de realisatie van een publicatie. De publicatie kan, in plaats van in drukwerk, ook digitaal gepubliceerd worden. -> Doelstellingen m.b.t. publicaties: - Kunsthuis SYB wil projectkunstenaars stimuleren om een publicatie te maken om zo het project te ‘conserveren’ en op een andere manier onder de aandacht van een groter publiek te brengen. - De deelnemers aan de grafisch vormgeverspoule kunnen de projectkunstenaars bijstaan bij het vormgeven van de digitale of papieren publicatie.

35

7.4 Archief In de loop der jaren heeft SYB een rijk fysiek en digitaal archief opgebouwd dat inzicht geeft in twaalf jaar projectkunst. Tijdens de samenstelling van de jubileumpublicatie ‘Our House in the Middle of the Street’ werd er een duidelijke lijn zichtbaar in de programmering en het gebruik van het Kunsthuis door de jaren heen. -> Doelstellingen m.b.t. archivering: - Kunsthuis SYB wil haar archief beter ontsluiten voor publiek en kunstenaars door projectkunstenaars te stimuleren en te ondersteunen bij het vullen van hun weblog op de SYB-site. De kunstenaarsweblog zal beter zichtbaar worden op de website van SYB. Ook buiten de eigen media zal SYB het archief meer zichtbaar maken, bijvoorbeeld via Vimeo en Facebook. - SYB wil het fysieke archief beschikbaar maken voor publiek en kunstenaars in het huis in Beetsterzwaag. Op deze manier is er altijd wat te zien in het huis, ook aan het begin van een projectperiode. SYB wil een verrijdbaar meubel laten maken dat alle documentatie en publicaties van projecten verzamelt, ordent en presenteert. Het meubel zal eveneens ruimte bieden voor tijdelijke presentaties door de residerend kunstenaars.

36

8. Samenvatting Kunsthuis SYB onderscheidt zich van andere residency-plekken door: - De relatief afgelegen locatie en het bijzondere pand in de provincie Friesland. - De eis om een samenwerking aan te gaan binnen de projectperiode. - De ruimte die SYB biedt om te experimenteren zonder afgerond eindproduct te verwachten. - De ondersteuning en stimulans voor de projectkunstenaars, zowel voor, tijdens als na het project. - De gevarieerd samengestelde programmeringscommissie die zorgt voor een actuele programmering. - De extra activiteiten naast de projecten die inspelen op ontwikkelingen in de kunstwereld en een levendig kunstklimaat stimuleren. Daarnaast is Kunsthuis SYB doorlopend op zoek naar manieren om jonge hedendaagse kunstenaars nog beter te ondersteunen. Voor de beleidsperiode 2013-2016 heeft Kunsthuis SYB een aantal speerpunten geformuleerd. Hieronder staat omschreven hoe SYB deze speerpunten zal realiseren. 1 Het vergroten van het podium voor SYB-residenten: - het faciliteren van de presentatie van een projectperiode bij een ander podium - het stimuleren van het maken van publicaties door residenten - het vergroten van de online mogelijkheden op de SYB-site - het vergroten van het bereik van de recensies die over de projecten worden geschreven - het inzetten op een groter en meer divers publiek 2 Het verdiepen en uitbreiden van educatieve activiteiten: - het organiseren van workshops en ontmoetingen voor jonge kunstcritici - het vergroten van de promotie en het bereik van de geschreven recensies - het uitbreiden van de samenwerkingen met diverse opleidingen - het structureel organiseren van workshops voor kinderen - het opzetten van een grafisch vormgeverspoule - het hosten van een PhD onderzoeker - het ondersteunen en hosten van een jong kunstenaarsinitiatief - het opzetten van de Nederlandse vestiging van The Public School 3 Een betere inbedding in de lokale en regionale omgeving: - deelname met de koninginnedagoptocht in Beetsterzwaag binnen een project - het aangaan van regionale samenwerkingsverbanden - het organiseren van workshops voor kinderen uit Beetsterzwaag en omgeving - het uitbreiden van regionale publiciteit - het aansluiten bij lokale evenementen en toeristische netwerken

37

Kunsthuis SYB Hoofdstraat 70 9244 CP Beetsterzwaag +31 (0)512-382376 [email protected] www.kunsthuissyb.nl Postadres Postbus 25 9244 ZN Beetsterzwaag Contact coördinator 06 149 47 612 © september 2012

38