Bedrijfseconomie in breder verband Introductie basisbegrippen bedrijfseconomie & bedrijfsadministratie Derde druk Docentenhandleiding A.W.W. Heezen
Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten
Woord vooraf Introductie basisbegrippen bedrijfseconomie en bedrijfsadministratie is een eerste kennismaking met de vakgebieden bedrijfseconomie en bedrijfsadministratie. Om de bedrijfseconomische en bedrijfsadministratieve theorie toe te lichten, heeft de auteur gebruikgemaakt van werkelijk bestaande organisaties. Daarbij is steeds gekozen voor een eenvoudige en heldere voorstelling van zaken. De praktijkvoorbeelden die in Introductie basisbegrippen bedrijfseconomie en bedrijfsadministratie zijn verwerkt, betreffen niet alleen productiebedrijven maar ook bedrijven uit de dienstverlenende sector. De nadruk ligt op inzicht in elementaire bedrijfseconomische vraagstukken. Deze methode probeert door een zeer realistische beschrijving van praktijksituaties de student enthousiast te maken voor het vakgebied van de bedrijfseconomie en bedrijfsadministratie. De vragen die daarbij aan de orde komen, moeten voor de student gaan leven. Bovendien wordt de student gestimuleerd zelf met oplossingen te komen. Zelfstandigheid in het leerproces is daarbij een sleutelwoord. Er is een groot aantal meerkeuzevragen, zelftoetsen en vraagstukken in het boek opgenomen. Voor de beantwoording van deze opdrachten kan de student gebruikmaken van de website die bij dit boek behoort. Met behulp daarvan kan hij een groot aantal opdrachten uitvoeren. Als de uitwerking onjuistheden bevat, krijgt de student een suggestie voor verbetering of een verwijzing naar de bijbehorende theorie. Zo ontstaat een onderwijssituatie waarin de student een grote mate van zelfstandigheid heeft. Door het interactieve karakter van de website is de methode ook goed afgestemd op de behoeften van de individuele student. Door de innovatieve en praktische benadering, die bij het schrijven van Introductie basisbegrippen bedrijfseconomie en bedrijfsadministratie als uitgangspunt is gekozen, is een goede wisselwerking tussen theorie en praktijk ontstaan. Daarbij is aandacht besteed aan multidisciplinaire verbanden. Er is vooral ook aandacht besteed aan de samenhang tussen de bedrijfseconomie en de bedrijfsadministratie. Door de administratieve verwerking van bepaalde financiële transacties te behandelen, krijgen de studenten een beter inzicht in de bedrijfseconomische begrippen die daarbij horen. Op de website staat ook een powerpoint-presentatie. Deze kan door de docent worden gebruikt als basis voor de bespreking van de theorie. Ook bevat de website de uitwerkingen van alle vraagstukken. De docent heeft zo de mogelijkheid de uitwerkingen naar eigen inzichten aan te passen en kan ervoor kiezen sommige uitwerkingen in digitale vorm of op papier aan de studenten uit te reiken. Ook hierdoor is een grote mate van flexibiliteit van deze methode gewaarborgd. Ik hoop dat de docenten en studenten met veel plezier met deze methode werken. Suggesties voor verbeteringen of aanvullingen zijn van harte welkom. Deze kunt u richten aan:
[email protected].
Arnhem, augustus 2011
2 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Inhoud
Omzettingstabel opgaven 4 Antwoorden meerkeuzevragen 5 Uitwerkingen zelftoetsen 6 Uitwerkingen vraagstukken 18 Overzicht uitwerkingen op de bij het studieboek behorende website 65
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 3
Omzettingstabel opgaven
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Tweede druk V 1.1 V 1.2 V 1.3 V 1.4 V 1.5 V 1.6
Derde druk V 1.1 V 1.2 V 1.3 V 1.4 V 1.5 vervallen V 1.6 nieuw V 1.7 nieuw V 1.8 nieuw V 1.9 nieuw
V 2.1 V 2.2 V 2.3
V 2.1 V 2.2 V 2.3 (a ((aangepast)) en b omgewisseld) V 2.4 nieuw V 2.5 nieuw V 2.6 V 2.7 V 2.8 b (aangepast) V 2.9 V 2.10
V 2.4 V 2.5 V 2.6 V 2.7 V 2.8 Hoofdstuk 3
V 3.1 V 3.2 V 3.3 V 3.4 V 3.5 V 3.6 V 3.7 V 3.8 V 3.9
V 3.10 V 3.11 V 3.12 V 3.13 V 3.14
V 3.1 V 3.2 V 3.3 V 3.4 (vragen e en f omgewisseld) V 3.7 V 3.8 V 3.10 aangepast V 3.5 V 3.6 V 3.11 nieuw V 3.12 nieuw (uitwerking staat niet op website bij het boek) V 3.13 aangepast V 3.14 V 3.9 V 3.15 V 3.16
4 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Antwoorden meerkeuzevragen
Hoofdstuk 1 1.1 a 1.2 b 1.3 d
1.4 c 1.5 c 1.6 d
Hoofdstuk 2 2.1 c 2.2 a 2.3 b 2.4 b
2.5 a 2.6 c 2.7 a 2.8 b
2.9 a 2.10 b 2.11 a 2.12 a
2.13 b 2.14 a 2.15 b 2.16 c
3.7 b 3.8 c 3.9 a
3.10 c
2.17 c 2.18 c
Hoofdstuk 3 3.1 a 3.2 c 3.3 b
3.4 b 3.5 b 3.6 b
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 5
Uitwerkingen zelftoetsen
Hoofdstuk 1 Zelftoets 1.2 Management accounting houdt zich bezig met het verzamelen, ordenen en verstrekken van informatie aan de managers in een organisatie. De managers gebruiken deze informatie om hun beslissingen (bij het besturen van de organisatie) te onderbouwen. Financial accounting houdt zich bezig met het verzamelen, ordenen en verstrekken van informatie aan belangstellenden buiten de organisatie. Het vakgebied financiering richt zich op het aantrekken van eigen en vreemd vermogen. Daarbij gaat het om de gewenste omvang van het totale vermogen, de verdeling daarvan over eigen en vreemd vermogen en de voorwaarden waartegen dit vermogen kan worden aangetrokken. Zelftoets 1.3 De goederenstromen beginnen aan de linkerkant van figuur 1.6. Op de inkoopmarkt worden bijvoorbeeld grondstoffen ingekocht, waarvan in de financiële administratie wordt vastgelegd van wie deze grondstoffen worden ingekocht, welke hoeveelheden en tegen welke prijs en de betalingswijze (contante inkopen of op rekening). Bij de ontvangst van de grondstoffen in het magazijn wordt een magazijnontvangstbon ingevuld. Op basis daarvan wordt in de financiële administratie vastgelegd welke grondstoffen, en in welke hoeveelheden (met vermelding van de prijs), in het magazijn liggen opgeslagen. Zodra de productie is voltooid is, gaan de producten naar het magazijn gereed product. Zowel de voltooiing van het product (er wordt een bon ingevuld waarop wordt vermeld hoeveel producten, en op welke moment, ze zijn voltooid), als het opnemen van de producten in het magazijn gereed product (een magazijnontvangstenbon wordt ingevuld), wordt in de financiële administratie vastgelegd. Aan de rechterkant van figuur 1.6 staan de goederenstromen die met de verkoopkant verband houden. In de financiële administratie leggen we onder andere vast hoeveel producten er afgeleverd zijn en aan wie deze producten zijn verkocht. Bovendien leggen we vast of de productenverkoop à contant is of dat de producten op rekening zijn verkocht. Zelftoets 1.4 In een planning-en-control-cyclus geven we weer hoe we een ondernemingsdoelstelling (die in algemene bewoordingen is geformuleerd) in concrete plannen kunnen uitwerken. Binnen de planning-en-control-cyclus vergelijken we de gerealiseerde resultaten met de beoogde resultaten, die in de plannen zijn vastgelegd. Deze vergelijking kan ertoe leiden dat de plannen worden bijgesteld of dat de doelstelling van de organisatie wordt aangepast.
6 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Hoofdstuk 2 Zelftoets 2.1 a 1 Aan de linkerkant van de balans staan de bezittingen van de onderneming. 2 Activazijde of debetzijde. b 1 Aan de rechterkant van de balans staat het vermogen (eigen en vreemd vermogen) van de onderneming. 2 Passivazijde of creditzijde. Zelftoets 2.2
Kosten van de omzet
Winst- en verliesrekening € 2.800 Opbrengst verkopen (= omzet) Verlies
€ -
2.000 800
€
€
2.800
2.800
Zelftoets 2.3 a Voorraad goederen neemt toe met € 1.000. Liquide middelen neemt af met € 1.000.
Activa Voorraad goederen Debiteuren Liquide middelen (K, B, G)
Balans na verwerking mutatie a € 4.000 Eigen vermogen: 1.300 Gestort (openingsbalans) 1.000 Ingehouden winst Vreemd vermogen: Lening o/g €
6.300
Passiva € -
4.200 900
-
1.200
€
6.300
b Voorraad goederen neemt af met € 500. Debiteuren neemt toe met € 700. Winst = € 700 – € 500 = € 200 = toename Eigen vermogen.
Activa Voorraad goederen Debiteuren Liquide middelen (K, B, G)
Balans na verwerking mutatie b € 2.500 Eigen vermogen: 2.000 Gestort (openingsbalans) 2.000 Ingehouden winst Vreemd vermogen: Lening o/g €
6.500
Passiva € -
4.200 1.100
-
1.200
€
6.500
c Debiteuren neemt af met € 300. Liquide middelen neemt toe met € 300.
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 7
Activa Voorraad goederen Debiteuren Liquide middelen (K, B, G)
Balans na verwerking mutatie c € 3.000 Eigen vermogen: 1.000 Gestort (van openingsbalans) € 2.300 Ingehouden winst Vreemd vermogen: Lening o/g €
Passiva 4.200 900 1.200
€
6.300
Balans na verwerking mutatie d € 2.675 Eigen vermogen: 1.300 Gestort (van openingsbalans) € 2.450 Ingehouden winst Vreemd vermogen: Lening o/g -
Passiva
6.300
d Toename Liquide middelen met € 450. Afname Voorraad goederen met € 325. Winst = € 450 – € 325 = € 125 = toename Eigen vermogen.
Activa Voorraad goederen Debiteuren Liquide middelen (K, B, G)
€
4.200 1.025 1.200
€
6.425
Balans na verwerking mutatie e € 3.000 Eigen vermogen: 1.300 Gestort (van openingsbalans) € 4.000 Ingehouden winst Vreemd vermogen: Lening o/g -
Passiva
6.425
e Toename Liquide middelen met € 2.000. Toename Eigen vermogen met € 2.000.
Activa Voorraad goederen Debiteuren Liquide middelen (K, B, G)
€
6.200 900 1.200
€
8.300
Winst- en verliesrekening € 22.000 Opbrengst verkopen (= omzet) 8.000
€
30.000
€
€
30.000
8.300
Zelftoets 2.4 a
Kosten van de omzet Winst
30.000
b Voorraad goederen neemt af met € 22.000. Liquide middelen neemt toe met 80% van € 30.000 = € 24.000. Debiteuren neemt toe met 20% van € 30.000 = € 6.000. Eigen vermogen neemt toe met de omvang van de winst = € 8.000.
8 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
c Activa Voorraad goederen Debiteuren Liquide middelen (K, B, G)
Balans per 30 november € 19.000 Eigen vermogen: 20.000 Gestort 30.000 Ingehouden winst Vreemd vermogen: Lening o/g
€ -
35.000 18.000
-
16.000
€
€
69.000
69.000
Passiva
Zelftoets 2.5 De winst- en verliesrekening is een specificatie van de oorzaken waardoor het eigen vermogen is veranderd. We moeten voor de winst- en verliesrekening daarom dezelfde boekingsregels toepassen als voor de balanspost Eigen vermogen. Door opbrengsten neemt het eigen vermogen toe. Het eigen vermogen staat aan de creditzijde van de balans. Als het eigen vermogen toeneemt, moet het bedrag aan dezelfde kant worden geplaatst als het op de balans staat, dus ook aan de creditzijde van de winst- en verliesrekening. Door kosten neemt het eigen vermogen af. Het eigen vermogen staat aan de creditzijde van de balans. Als het eigen vermogen afneemt, moet het bedrag aan de andere kant worden geplaatst als het op de balans staat, dus ook aan de debetzijde van de winst- en verliesrekening. Zelftoets 2.6 a Winst- en verliesrekening Eurotrans BV over 2004 Kosten van de omzet Afschrijving vrachtwagens Winst
€ 2.200.000 41.000 159.000 € 2.400.000
Opbrengst verkopen (= omzet)
€ 2.400.000
€ 2.400.000
b 1 Vervoermiddelen neemt toe met € 160.000. Liquide middelen neemt af met € 160.000. 2 Vervoermiddelen (balans) neemt af met € 16.000 + € 25.000 = € 41.000. Eigen vermogen neemt hierdoor af met € 41.000 (zie ook winst- en verliesrekening). 3 Eigen vermogen neemt toe met € 2.400.000 (zie ook winst- en verliesrekening). Liquide middelen neemt toe met 0,96 € 2.400.000 = € 2.304.000. Debiteuren neemt toe met 0,04 € 2.400.000 = € 96.000. 4 Voorraad goederen neemt toe met € 2.200.000. Liquide middelen neemt af met € 2.200.000. 5 Eigen vermogen neemt af met € 2.200.000 (zie ook winst- en verliesrekening). Voorraad goederen neemt af met € 2.200.000. 6 Liquide middelen neemt toe met € 59.400. Debiteuren neemt af met € 59.400.
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 9
c Activa Balans Eurotrans BV per 31 december 2004 Voorraad goederen1 € 25.000 Eigen vermogen: 269.000 Gestort Vervoermiddelen2 96.600 Ingehouden winst5 Debiteuren3 203.400 Vreemd vermogen: Liquide middelen (K,B,G)4 Lening o/g Crediteuren
€ -
200.000 292.000
-
76.000 26.000
€
€
594.000
594.000
Passiva
Toelichting bij de balans: 1 € 25.000 + € 220.000 – € 220.000 = € 25.000 2 € 150.000 + € 160.000 – € 41.000 = € 269.000 3 € 60.000 + € 96.000 – € 59.400 = € 96.600 4 € 200.000 – € 160.000 + € 2.304.000 + € 59.400 – € 2.200.000 = € 203.400 5 € 133.000 + € 159.000 (winst 2004) = € 292.000
d Afschrijven is het in de financiële administratie vastleggen van de waardedaling van de vrachtauto. In de praktijk blijkt dat de waardedaling van (vracht)auto’s in de eerste gebruiksjaren hoger is dan in de latere jaren. Op grond van dit gegeven zou men kunnen besluiten in de eerste jaren een hoger bedrag af te schrijven dan in de latere jaren. Zelftoets 2.7 (E.V. = eigen vermogen) a Voorraad goederen (balans debet) neemt toe met € 600. Crediteuren (balans credit) neemt toe met € 600. b Kosten (W & V debet) neemt toe met € 315; hierdoor daalt E.V. met € 315. Liquide middelen (balans debet) neemt af met € 315. c Kosten (W & V debet) neemt toe met € 10.000; hierdoor daalt E.V. met € 10.000. Gebouwen (balans debet) neemt af met € 10.000. d Crediteuren (balans credit) neemt af met € 300. Liquide middelen (balans debet) neemt af met € 300. e Opbrengsten (W & V credit) neemt toe met € 700; hierdoor stijgt E.V. met € 700. Liquide middelen (balans debet) neemt toe € 700. Voorraad goederen (balans debet) neemt af met € 500. Kosten (W & V debet) neemt toe met € 500; hierdoor daalt E.V. met € 500. f Kosten (W & V debet) neemt toe met € 600; hierdoor daalt E.V. met € 600. Liquide middelen (balans debet) neemt af met € 600. g Voorraad goederen (balans debet) neemt toe met € 250. Liquide middelen (balans debet) neemt af met € 250. h Debiteuren (balans debet) neemt af met € 150. Liquide middelen (balans debet) neemt toe met € 150. i Opbrengsten (W & V credit) neemt toe met € 6.000; hierdoor stijgt E.V. met € 6.000. Debiteuren (balans debet) neemt toe met € 6.000. Voorraad goederen (balans debet) neemt af met € 5.100. Kosten (W & V debet) neemt toe met € 5.100; hierdoor daalt E.V. met € 5.100.
10 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Hoofdstuk 3 Zelftoets 3.1
De organisatie Output
Input
I n k o o p m a r k t
Productiemiddelen · Winkelpand · Inventaris (stellingen, kassa’s) · Arbeid (vakkenvullers, kassières) · Machines · Bestelbusje · Energie · Hulpmiddelen · Levensmiddelen
Uitgaande geldstromen
Het primaire proces: Levensmiddelen bij de groothandel inkopen en uitstallen in de winkel, deze levensmiddelen in kleine hoeveelheden verkopen aan de eindgebruiker (de consument). Eventueel ook een bezorgdienst van levenmiddelen
Voorraad liquide middelen: · Inhoud van de kassa’s · Tegoed op bank- en/of girorekening (pinnen)
Levensmiddelen
Bezorgdienst
V e r k o o p m a r k t
Ingaande geldstromen
Uitgaande geldstromen:
Ingaande geldstromen:
Interest vreemd vermogen Winstuitkering aan eigenaren Aflossing vreemd vermogen
Lening opgenomen bij de bank (bijvoorbeeld voor aankoop pand) Aantrekken van eigen vermogen
De vermogensmarkt
Goederenstromen Geldstromen
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 11
Zelftoets 3.2 Openingsbalans ADVB (aan begin maand 1) Computer € 4.000 Eigen vermogen: Voorraden papier et cetera 200 Gestort Liquide middelen 800 €
5.000
b Geldontvangsten: Gelduitgaven: Papier et cetera Energienota
€ -
€ -
Winst
5.000
€
5.000
€
600
-
110
€
490
€
600
-
110
€
490
€ -
5.000 490
€
5.490
80 30
Toename liquide middelen c Opbrengsten: Kosten: Papier et cetera Energiekosten
€
80 30
d
Computer Voorraden papier et cetera Liquide middelen1
Balans ADVB (per einde maand 1) € 4.000 Eigen vermogen: 200 Gestort 1.290 Winst maand 1
€
5.490
1 Liquide middelen = beginsaldo + geldontvangsten – gelduitgaven = € 800 + €600 – € 80 – € 30 = € 1.290 Omdat alle transacties contant zijn afgewikkeld, leidt de winst van € 490 ook tot een toename van de liquide middelen met € 490.
12 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Zelftoets 3.3 Opbrengsten Kosten van het primaire proces (m.u.v. interestkosten): · kosten van grondstoffen en energie · kosten van arbeid · reclamekosten · afschrijvingskosten
€ -
€
2.000.000
-
1.590.000
320.000 720.000 130.000 420.000
– €
410.000
-
150.000
Resultaat voor belasting
€
260.000
Vennootschapsbelasting 0,25
-
65.000
Resultaat na belasting
€
195.000
€
410.000
Bedrijfsresultaat (Ebit) Interestkosten vreemd vermogen: 0,05 € 3.000.000 –
Bedrijfsresultaat (Ebit): Verschaffers van vreemd vermogen: Overheid (belastingen): Verschaffers van eigen vermogen:
€ -
150.000 65.000 195.000
Totaal
€
410.000
Zelftoets 3.4 Regel 1 (de opbrengsten) komt toe aan / moet worden verdeeld over: Groep a de onderneming als vergoeding voor de kosten van het primaire proces (waaronder een vergoeding voor de waardedaling van de vaste activa = afschrijvingen) Groep b de verschaffers van het vreemd vermogen Groep c de overheid Groep d de eigenaren Regel 2 (kosten van de omzet met uitzondering van interestkosten) komt toe aan: Groep a de onderneming als vergoeding voor de kosten van het primaire proces (waaronder een vergoeding voor de waardedaling van de vaste activa = afschrijvingen) Regel 3 (bedrijfsresultaat = Ebit) komt toe aan: Groep b de verschaffers van het vreemd vermogen Groep c de overheid Groep d de eigenaren Regel 4 (interestkosten) komt toe aan: Groep b de verschaffers van het vreemd vermogen Regel 5 (resultaat voor belasting) komt toe aan: Groep c de overheid Groep d de eigenaren Regel 6 (vennootschapsbelasting) komt toe aan: Groep c de overheid Regel 7 (resultaat na belasting) komt toe aan: Groep d de eigenaren
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 13
Zelftoets 3.5 a De inkoopfactuur geeft aan: Goederen BTW 19%
€ €
Inkoopprijs inclusief BTW
€
……… = ……… = ■ 29.750 =
100% 19%
+ 1% = € 250
119%
De inkoopwaarde van de goederen (exclusief BTW) = 100% = € 25.000 Te vorderen BTW = 19% = 19 € 250 = € 4.750 De verkoopfactuur geeft aan: Goederen BTW 19%
€ €
Verkoopprijs inclusief BTW
€
…..… = …..… = ■ 35.700 =
100% 19%
+ 1% = € 300
119%
De verkoopwaarde van de goederen (exclusief BTW) = 100% = € 30.000 Te betalen BTW = 19% = 19 € 300 = € 5.700 Te betalen BTW Te vorderen BTW
€ €
5.700 4.750
Aan overheid Af te dragen BTW
€
950
b De inkoopfactuur geeft aan: Goederen BTW 19%
€ €
Inkoopprijs inclusief BTW
€
……… = ……… = ■ 71.400 =
– = 19% (€ 30.000 – € 25.000)
100% 19%
+ 1% = € 600
119%
De inkoopwaarde van de goederen (exclusief BTW) = 100% = € 60.000 Te vorderen BTW = 19% = 19 € 600 = € 11.400 De verkoopfactuur geeft aan: Goederen BTW 19%
€ €
Verkoopprijs inclusief BTW
€
……… = ……… = ■ 47.600 =
100% 19%
+
119%
1% = € 400
De verkoopwaarde van de goederen (exclusief BTW) = 100% = € 40.000 Te betalen BTW = 19% = 19 € 400 = € 7.600 Te betalen BTW Te vorderen BTW
€ €
Van overheid Te ontvangen BTW =
€
7.600 11.400
–
3.800 = 19% (€ 60.000 – € 40.000)
Zelftoets 3.6 De winst- en verliesrekening is een gespecificeerd overzicht van de veranderingen in het Eigen vermogen van een onderneming. Het Eigen vermogen staat op de balans aan de creditzijde: · Door kosten neemt het Eigen vermogen af, dus kosten aan de debetzijde van de winst- en verliesrekening plaatsen. · Door opbrengsten neemt het Eigen vermogen toe, dus opbrengsten aan de creditzijde van de winst- en verliesrekening plaatsen.
14 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Zelftoets 3.7 a € 35.000 : 5 = € 7.000 b Journaalpost: Onderhoudskosten Aan Voorziening groot onderhoud
€
7.000 €
7.000
c Voorziening groot onderhoud
Onderhoudskosten
Beginsaldo begin jaar 1 €
0
€
7.000
jaar 1
€
7.000
(eind jaar 1
€
7.000
jaar 2
€
7.000
(eind jaar 2
€
7.000
jaar 3
€
7.000
(eind jaar 32 n
naar V- en W-rek.) naar V- en W-rek.) Eindsaldo eind jaar 3 € 21.000 € 21.000
Zelftoets 3.8 a Journaalpost: Verkopen à contant
naar V- en W-rek.) € 21.000
Kas Aan Opbrengst verkopen Aan Te betalen BTW
€
Journaalpost: Debiteuren Verkopen op rekening Aan Opbrengst verkopen Aan Te betalen BTW
€
Journaalpost: Aflevering goederen
€
Kosten van de verkopen Aan Voorraad goederen
95.200 € €
80.000 15.200
€ €
50.000 9.500
€
70.000
59.500
70.000
b Geldontvangst in juni = € 95.200 (in verband met contante verkopen) Opbrengst = € 80.000 + € 50.000 = € 130.000 (contante verkopen én verkopen op rekening) Contante verkopen: Geldontvangst in juni = € 95.200, waarvan € 15.200 voor de overheid is bestemd. Er resteert een opbrengst van € 80.000. Verkopen op rekening: Debiteuren nemen in april toe met € 59.500 (dus geen geldontvangst in deze maand). Van deze € 59.500 is € 9.500 bestemd voor de overheid. Er resteert een opbrengst van € 50.000. c In juli: Geldontvangst in juli = € 59.500, waarvan (zie b) € 9.500 bestemd is voor de overheid en € 50.000 een opbrengst is voor de maand juni. Opbrengst = € 0 (geen verkopen in juli, dus geen opbrengsten in juli).
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 15
Zelftoets 3.8 Als blijkt dat de verzekerden tijdens de periode waarop de te betalen premie betrekking heeft geen schade hebben geleden, zullen ze in het algemeen niet bereid zijn de verzekeringspremie achteraf te betalen. De verzekeringsmaatschappij wil in ieder geval niet het risico lopen dat de verzekerden achteraf weigeren te betalen en eist daarom betaling vooraf. Zelftoets 3.9 a Omzet exclusief btw: · Contant = € 95.200 : 1,19 = · Op rekening = € 59.500 : 1,19 =
€ €
80.000 50.000
Opbrengst verkopen =
€ 130.000
Btw over de omzet exclusief btw: · contant = 0,19 € 80.000 = · op rekening = 0,19 € 50.000 =
€ €
15.200 9.500
Te betalen btw =
€
24.700
€ €
95.200 59.500
Kas Debiteuren Aan Opbrengst verkopen Aan Te betalen btw b De opbrengsten = De geldontvangsten = Verschil Opbrengsten geboekt, die in juni niet tot een geldontvangst hebben geleid = Geldontvangsten in juni, die geen opbrengsten zijn (btw over contante verkoop) =
c De opbrengsten (juli) = De geldontvangsten (juli) = Verschil
+
+
€ 130.000 € 24.700 € 130.000 € 95.200 €
34.800
€
50.000
€
15.200
€
34.800
€ €
0 59.500
€
59.500
–
–
–
Van de verkopen op rekening zijn de Opbrengsten geboekt in juni (Opbrengsten in juli = € 0). Van de Debiteuren wordt in juli €59.500 ontvangen. De opbrengsten die daarmee samenhangen zijn in juni geboekt (geen opbrengsten voor de maand juli).
16 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Zelftoets 3.11 a
Grondstoffen
Geldstroom Uitgaande geldstroom op het moment dat de grondstoffen worden betaald.
Arbeid
Uitgaande geldstroom op het moment dat de lonen en salarissen worden betaald.
Machines
Uitgaande geldstroom op het moment dat de machine wordt betaald.
Energie
Uitgaande geldstroom op het moment dat de rekening van de energiemaatschappij wordt betaald.
Kosten Kosten op het moment dat de goederen waarvoor de grondstoffen zijn gebruikt, worden verkocht en zijn afgeleverd. Directe arbeid: Kosten op het moment dat de goederen waarvoor de directe arbeid is verricht, worden verkocht en zijn afgeleverd. Indirecte arbeid (overhead). Kosten worden toegerekend aan de periode waarin de lonen/salarissen zijn uitbetaald. Kosten op het moment dat de goederen waarvoor de machines zijn gebruikt, worden verkocht en zijn afgeleverd (directe kosten) en/of de gelduitgave voor de machine wordt over een aantal toekomstige perioden verdeeld (kosten voor de betreffende periode). Kosten op het moment dat de goederen waarvoor de energie is gebruikt, worden verkocht en zijn afgeleverd (directe kosten) en/of kosten voor de periode waarop de rekening betrekking heeft (bijvoorbeeld vastrecht of verlichting en verwarming van bedrijfsruimten = overhead).
b
Contante verkopen Verkopen op rekening
Geldstroom Ingaande geldstroom op het moment dat de goederen worden verkocht (en afgeleverd). Ingaande geldstroom op het moment dat de debiteur betaalt. Dat is na het moment van de verkoop en aflevering.
Opbrengsten Opbrengst op het moment van betaling (en aflevering). Opbrengsten op het moment dat de goederen zijn verkocht en afgeleverd (ook al komt de geldontvangst later).
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 17
Uitwerkingen vraagstukken
Hoofdstuk 1 V 1.1 Externe relatie Overheid Inspectie Volksgezondheid Huisartsen Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Ziektekosten-verzekeraars Juridische adviseurs Accountants Financiers (banken) Vakbeweging Beroepsorganisaties van medici
Inhoud van de relatie Voorschriften met betrekking tot bouwvergunning, milieuvoorschriften, eisen ten aanzien van parkeerfaciliteiten. Toezicht op de kwaliteit van de medische zorg, afhandeling van ernstige medische fouten. Informatieuitwisseling en overleg over patiënten. Financiële bijdragen voor huisvesting en faciliteiten van ziekenhuis. Afspraken over tarieven en betaling van ziekenhuisrekeningen namens de verzekerden. Afhandeling van klachten over of fouten bij medische dienstverlening. Het opstellen en controleren van de jaarrekening. Het verstrekken van eigen, maar vooral vreemd vermogen. Onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarden. Onderhandelingen over de tarieven voor medische dienstverlening.
V 1.2 Participant Docenten/leerkrachten Onderwijsondersteunend personeel Stafmedewerkers (bijvoorbeeld medewerkers van personeelszaken en financiële administratie) Studenten Mediatheek
V 1.3
Aard van de bijdrage Verzorgen van onderwijs. Facilitaire dienstverlening, zoals kopiëren, verzorging telefoonverkeer, onderhoud gebouwen en computers. Het aannemen van personeel en registratie van de overeengekomen arbeidsvoorwaarden. Het vastleggen van alle financiële transacties en het opstellen van een jaarrekening. Het volgen van onderwijs tegen betaling van collegegeld of schoolgeld. Het uitlenen van boeken, cd’s et cetera.
Zie figuur 1.8 op pagina 37. A Beleid en strategie Beleid: het realiseren van een winststijging van 20% door verbetering van de kwaliteit van de diners en de bediening; Strategie: kwaliteit op het niveau van een 4-sterrenrestaurant en een gunstige prijs/kwaliteitverhouding; B Inrichting: moderne keukenapparatuur waaronder goede koelinstallaties en vriezers, goede oven, goede magnetron, dagelijkse inkoop van verse ingrediënten, gekwalificeerd personeel aantrekken, financiële resultaten wekelijks beoordelen in kader van winstdoelstellingen; C Uitvoering: het bereiden en opdienen van diners, het onderhouden van de apparatuur en het uitvoeren van het voorraadbeleid, goed personeelbeleid;
18 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
D Toetsing en evaluatie Toetsing: de klant tijdens het diners op discrete wijze vragen of alles naar wens is, eventuele klachten melden aan de chef-kok en de klachten soepel oplossen; Evaluatie: klachten dagelijks of wekelijks doornemen en beoordelen of er wijzigingen in de organisatie moeten worden aangebracht, wekelijks omzet en winst registreren en vergelijken met de winstdoelstelling. Op basis van de evaluatie eventueel wijzigingen in het beleid en/of de uitvoering van de werkzaamheden doorvoeren. V 1.4 Factor Prijs die leverancier vraagt voor compleet product ten opzichte van kosten bij eigen productie Kwaliteit Deskundigheid Zelfstandigheid
Toelichting Kosten van zelf produceren vergelijken met de inkoopprijs van compleet product. Bij eigen productie is men misschien beter in staat de kwaliteit te beheersen en te verhogen. Beschikken we zelf over de nodige kennis? Het uitbesteden mag er niet toe leiden dat we teveel afhankelijk worden van andere bedrijven.
V 1.5 Formulier Inkoopfactuur
Magazijnontvangstenbon Bon-gereed-product Magazijnafgiftebon Verkoopfactuur
V 1.6 a
b c
Informatie Datum, omschrijving van de goederen, hoeveelheid, prijs, BTW-bedrag, contactpersoon, factuurnummer, betalingsvoorwaarden, naam en gegevens van de leverancier en afnemer. Datum, omschrijving van de goederen, hoeveelheid, naam en paraaf magazijnmeester. Datum, omschrijving van de goederen, hoeveelheid, naam van degene die kwaliteitscontrole heeft verricht. Datum, omschrijving van de goederen, hoeveelheid, naam en paraaf magazijnmeester. Datum, omschrijving van de goederen, hoeveelheid, prijs, BTW-bedrag, contactpersoon, factuurnummer, betalingsvoorwaarden, naam en gegevens van de afnemer en leverancier.
Als de economie van een land sterk groeit, is er blijkbaar veel vraag naar de goederen en diensten die dat land voortbrengt. Dit kan ertoe leiden dat de prijzen van de goederen en diensten stijgen (inflatie). Een manier om deze inflatie af te remmen is het verhogen van de rente. Als de rente stijgt, wordt lenen duurder. Er zal dan minder worden geleend (is de verwachting) waardoor de vraag naar goederen en diensten wordt afgeremd. Inflatie is afgeleid van het woord ‘inflare’ dat opblazen betekent. In de tekst wordt met inflatie het stijgen van de prijzen van producten en diensten bedoeld. In landen met een sterke economische groei zou de rente verhoogd moeten worden om het gevaar van inflatie (prijsstijgingen) tegen te gaan. In landen waar het economisch gezien minder gaat, zou de rente juist iets verlaagd moeten worden (of gelijk moeten blijven) om de economie te stimuleren. Als lenen goedkoper wordt, gaan consumenten en producenten meer lenen waardoor de vraag zal toenemen. De ECB kan voor de Eurolanden slechts een rentetarief vaststellen (en niet per land verschillende tarieven vaststellen). Een renteverhoging is wenselijk voor landen met een sterke economie, maar nadelig voor de landen waarvan de economie niet voldoende groeit. Een renteverlaging is gunstig voor landen met onvoldoende economische groei, maar zal het gevaar van inflatie in de andere landen doen toenemen. Dit is het dilemma.
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 19
V 1.7 a
b
c
V 1.8 a
b
c
Uiteindelijk gaat het om een hoge winst. In sommige gevallen is het belangrijk een hoge omzet te behalen, om een hoge winst te kunnen realiseren. Een hoge omzet is echter geen garantie dat ook de winst hoog is (de kosten spelen ook een belangrijke rol). Een wisselkoers is de omwisselingverhouding tussen twee verschillende valuta’s. Procter & Gamble berekent haar resultaten in Amerikaanse dollars ($). Als Procter & Gable omzet heeft die luidt in andere valuta en deze vreemde valuta worden zwakker, dan is dat ongunstig voor de omzet van P & G die in USD ($) wordt gemeten. Als Procter & Gable kosten maakt die luiden in andere valuta en deze vreemde valuta worden sterker, dan nemen de kosten van P & G die in USD ($) worden gemeten, toe. Investeringen in marketing en productinnovatie hebben gevolgen voor de lange termijn. Marketing is vooral bedoeld om de naamsbekendheid van een product of bedrijf te vergroten of een bepaalde sfeer (imago) rond een bepaald product/bedrijf op te bouwen (vooral bij luxe artikelen). Het heeft enige tijd nodig om dat te bereiken (de effecten blijken pas op langere termijn). Reclame waarin een bepaald product wordt aangeprezen (bijvoorbeeld de reclamefolders van supermarkten) hebben invloed op de omzet op korte termijn (en zijn ook gunstig voor de naamsbekendheid). Productinnovatie neemt veel tijd in beslag, waardoor de gevolgen pas op lange termijn merkbaar zijn. · · · · · · · · · · · · · · ·
V 1.9 a
b
c
d
verkoop van seizoenkaarten; verkoop van losse kaartjes; bijdragen van de UEFA als ze deelnemen aan de Championsleague of andere Europacup- toernooien; verkoop van spelers; merchandising: verkoop van sjaals, petjes, shirts enzovoort. salarissen van spelers; salarissen van coaches en andere medewerkers; huisvestingskosten (huurkosten van het stadion); reiskosten; aankoop van spelers; productie- en distributiekosten van merchandiseartikelen. Als de voetbalresultaten beter zijn, komen er meer supporters kijken (hogere kaartverkoop). Een hoge klassering in de competitie geeft recht op deelname aan Europacupwedstrijden. Dat levert extra inkomsten op. Als een club succesvol is, koopt men eerder merchandiseartikelen van die club (extra opbrengsten). Spelers van clubs die succesvol zijn in de eigen competitie/Europacup brengen bij verkoop meer op.
Een CAO is een Collectieve Arbeidsovereenkomst. In een CAO leggen de werkgevers en de vertegenwoordigers van de werknemers (de vakbonden) de arbeidsvoorwaarden vast voor een bepaalde sector of een bepaald concern. Zo is er een CAO voor de Horeca en een CAO voor de bouw, maar voor bijvoorbeeld Philips en AkzoNobel worden afzonderlijke CAO’s afgesloten (per bedrijf). Werkgevers in de Horeca en de Bouw moeten zich houden aan de afspraken die in de CAO voor die sectoren zijn vastgelegd. Als de loonstijging minder is dan de inflatie, neemt de koopkracht van de werknemers af. Hoewel het loon in euro’s gemeten toeneemt, kunnen de werknemers daarmee minder goederen kopen. · de hoogte van het brutoloon; · aantal vakantiedagen en vrije dagen; · speciale regelingen voor pensioenering en vervroegde uittreding; · bijscholing. Een loonstijging betekent dat de kosten van de productiefactor arbeid per uur toeneemt. Dit kan leiden tot hogere loonkosten per eenheid product. Als echter de arbeidsproductiviteit toeneemt, dan gaan de werknemers per uur meer producten maken.
20 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Als de arbeidsproductiviteit (de productie per uur) harder stijgt dan het uurloon, zullen de loonkosten per eenheid product afnemen en neemt de concurrentiepositie toe. Als de arbeidsproductiviteit (de productie per uur) minder hard stijgt dan het uurloon, zullen de loonkosten per eenheid product toenemen en neemt de concurrentiepositie af.
Hoofdstuk 2 V 2.1 a Balans Schotse Ruit per 1 juli (van dit jaar) € 300.000 Eigen vermogen 20.000 5.000 Vreemd vermogen: 3.130 Lening o/g 35.000 Banklening 3.000 Crediteuren
Grond en gebouwen Auto Inventaris Grondstoffen Debiteuren Liquide middelen
€
b
366.130
€
156.000
-
100.000 60.130 50.000
€
366.130
De balans geeft de waarde van de bezittingen en de omvang van het eigen en vreemd vermogen op één bepaald moment (hier is dat 1 juli van dit jaar) weer.
V 2.2 a Inventaris Liquide middelen: Bank Kas
Balans Job’s bloembinderij per 1 januari (van dit jaar) € 4.800 Eigen vermogen -
10.200 2.000
€
17.000
Vreemd vermogen: Lening o/g
€
12.000
-
5.000
€
17.000
b Kosten: Inkoopwaarde bloemen: € 400 € 3,00 = 150 € 3,00 = 600 € 3,30 =
Winst- en verliesrekening Opbrengsten: Opbrengst verkopen bloemen: 1.200 400 € 5,00 = € 2.000 450 150 € 5,00 = 750 1.980 600 € 5,50 = 3.300
Huur Afschrijving inventaris1 Vernietigde bloemen2
€ -
3.630 1.000 50 150
Totaal kosten Winst
€ -
4.830 1.220
€
6.050
Totaal opbrengsten
€
6.050
€
6.050
1 Afschrijving inventaris = € 600 : 12 = € 50 2 Vernietigde bloemen: 50 € 3 = € 150 (tegen inkoopprijs)
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 21
c
Beginsaldo liquide middelen: € 10.200 + € 2.000 = Geldontvangsten: 400 € 5,00 = 150 € 5,00 = 600 € 5,50 =
Beginsaldo + geldontvangsten Gelduitgaven:
600 € 3,00 = 700 € 3,30 = Betaling huur
€ -
€
12.200
-
6.050
€
18.250
-
5.110
€
13.140
2.000 750 3.300
€ -
1.800 2.310 1.000
Eindsaldo = Beginsaldo + geldontvangsten – gelduitgaven = d Inventaris3 Voorraad bloemen4 Liquide middelen
Balans Job’s bloembinderij per 31 januari (van dit jaar) € 4.750 Eigen vermogen: 330 Gestort € 12.000 - 13.140 Winstinhouding 1.220
Vreemd vermogen: Lening o/g €
18.220
€
13.220
-
5.000
€
18.220
€
4.110
-
3.780
3 Boekwaarde begin – afschrijvingen = € 4.800 – € 50 = € 4.750 4 Voorraad bloemen: Ingekocht: 600 € 3,00 = € 1.800 2.310 700 € 3,30 = -
Verkocht (inkoopwaarde):
Vernietigd (inkoopwaarde):
400 € 3,00 = 150 € 3,00 = 600 € 3,30 = 50 € 3,00 =
Voorraad bloemen
22 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€ -
1.200 450 1.980 150
€
330
V 2.3 a Financieel feit Voorbeeld
Naam van de balanspost Voorraad goederen Kas
Mutaties (+ of –) aan de debetzijde van de balans + € 2.000 – € 2.000
Machines Rekening-courant
+
1
Voorraad goederen Liquide middelen
+ –
€ €
1.200 1.200
2
Debiteuren Voorraad goederen Eigen vermogen
+ –
€ €
1.350 850
3
Liquide middelen Debiteuren
+ –
€ €
700 700
4
Liquide middelen Voorraad goederen Eigen vermogen
+ –
€ €
450 325
Liquide middelen Eigen vermogen
+
Liquide middelen
–
5
6
€
€
Mutaties (+ of –) aan de creditzijde van de balans
10.000 +
€
10.000
+
€
500
+
€
125
+
€
1.400
–
€
375
1.400
€ 375 (60% € 625)
Eigen vermogen
b Kosten verkopen Kosten verkopen Totaal kosten Winst
€ -
850 325
Winst- en verliesrekening Opbrengst verkopen € Opbrengst verkopen € -
1.175 625
€
1.800
1.350 450
Totaal opbrengsten
€
1.800
€
1.800
c Voorraad goederen1 Debiteuren2 Liquide middelen3
€ -
€ 1 2 3 4
Balans 6.025 Eigen vermogen: 3.150 Gestort: 2.475 Ingehouden winst4 Vreemd vermogen: Lening o/g 11.650
€ -
7.400 1.250
-
3.000
€
11.650
Voorraad goederen: € 6.000 + € 1.200 – € 850 – € 325 = € 6.025 Debiteuren: € 2.500 + € 1.350 – € 700 = € 3.150 Liquide middelen: € 1.500 – € 1.200 + € 700 + € 450 + € 1.400 – € 375 = € 2.475 Ingehouden winst: € 1.000 + € 500 + € 125 – € 375 = € 1.250
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 23
V 2.4 a Financieel feit Voorbeeld
1
2a
2b
3
4a
4b
5
Naam van de balanspost Voorraad goederen Kas
Mutaties (+ of –) aan de debetzijde van de balans + € 2.000 – € 2.000
Machines Rekening-courant
+
Voorraad goederen Rekening-courant
+
Debiteuren Eigen vermogen
+
Voorraad goederen Eigen vermogen
–
Debiteuren Rekening-courant
–
Kas Eigen vermogen
+
Voorraad goederen Eigen vermogen
–
Gebouwen Machines Inventaris Eigen vermogen
– – –
6
Eigen vermogen Rekening-courant
7
Voorraad goederen Crediteuren
+
€
€
€
€
€
€
€
€ € €
€
Mutaties (+ of –) aan de creditzijde van de balans
10.000 +
€
10.000
+
€
400.000
+
€
500.000
–
€
340.000
–
€
530.000
+
€
90.000
–
€
60.000
–
€
110.000
– +
€ €
120.000 120.000
+
€
140.000
400.000
500.000
340.000
530.000
90.000
60.000
30.000 60.000 20.000
140.000
8
Hypothecaire lening Rekening-courant
– +
€ €
20.000 20.000
9
Eigen vermogen Rekening-courant
– +
€ €
48.000 48.000
10
Kas Eigen vermogen
–
€
16.000
–
€
16.000
24 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
b Winst- en verliesrekening Maaspoort over 2011 Kosten: Opbrengsten: post 2b (Inkoopwaarde) € 340.000 post 2a post 4b (Inkoopwaarde) 60.000 post 4a post 5 (Afschrijvingskosten) 110.000 post 6 (Loonkosten) 120.000 post 7 (Interestkosten) 48.000 post 8 (Onderhoudskosten) 16.000 Verlies €
c
694.000
Eigen vermogen op 1 januari 2011 Verlies over het jaar 2011
€ 1.100.000 - 104.000
Eigen vermogen op 31 december 2011
€ 996.000
€ -
500.000 90.000
€
590.000
-
104.000
€
694.000
–
d
Activa
Passiva
Balans Maaspoort per 31 december 2011
Vaste activa:
Eigen vermogen: €
360.000
Gebouwen
-
550.000
Vreemd vermogen:
Machines
-
380.000
Lange termijn:
Inventaris
-
190.000
Hypoth. lening
€
380.000
Lening o/g
-
230.000
Grond
€
996.000
-
610.000
-
528.000
€ 1.480.000 Vlottende activa: Voorraden
€
380.000
Korte termijn:
Debiteuren
-
160.000
Crediteuren
Kas
-
114.000
Nog te bet. kosten Rekening-courant -
Totaal activa
€ -
260.000 80.000 188.000
654.000
€ 2.134.000
Totaal vermogen
€ 2.134.000
Toelichting: Gebouwen = € 580.000 – € 30.000 = € 550.000 Machines = € 440.000 – € 60.000 = € 380.000 Inventaris = € 210.000 – € 20.000 = € 190.000 Voorraad goederen = € 240.000 + € 140.000 + € 400.000 – € 340.000 – € 60.000 = € 380.000 Debiteuren = € 190.000 + € 500.000 – € 530.000 = € 160.000 Kas = € 40.000 + € 90.000 – € 16.000 = € 114.000 Eigen vermogen (zie vraag c) Hypothecaire lening = € 400.000 – € 20.000 = € 380.000 Crediteuren = € 120.000 + € 140.000 = € 260.000 Rekening-courant = € 130.000 + € 400.000 – € 530.000 + € 120.000 + € 20.000 + € 48.000 = € 188.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 25
V 2.5 a Financieel feit Voorbeeld
1
2a
2b
3
4a
4b
5
Naam van de balanspost Voorraad goederen Kas
Mutaties (+ of –) aan de debetzijde van de balans + € 2.000 – € 2.000
Machines Rekening-courant
+
Voorraad goederen Rekening-courant
+
Debiteuren Eigen vermogen
+
Voorraad goederen Eigen vermogen
–
Debiteuren Rekening-courant
–
Kas Eigen vermogen
+
Voorraad goederen Eigen vermogen
–
Kas Eigen vermogen
+
6
Rekening-courant Eigen vermogen
7
Kas Eigen vermogen
–
Voorraad goederen Crediteuren
+
Gebouwen Machines Inventaris Eigen vermogen
– – –
Voorraad goederen Eigen vermogen
–
8
9
10
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€ € €
€
Mutaties (+ of –) aan de creditzijde van de balans
10.000 +
€
10.000
+
€
250.000
+
€
380.000
–
€
220.000
–
€
348.000
+
€
70.000
–
€
40.000
+
€
3.000
+ –
€ €
5.500 5.500
–
€
13.000
+
€
100.000
–
€
72.000
–
€
1.000
250.000
380.000
220.000
348.000
70.000
40.000
3.000
13.000
100.000
20.000 40.000 12.000
1.000
11
Hypothecaire lening Rekening-courant
– +
€ €
10.000 10.000
12
Eigen vermogen Rekening-courant
– +
€ €
22.000 22.000
26 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
b Winst- en verliesrekening Malburgen over 2011 Kosten: Opbrengsten: post 2b (Inkoopwaarde) € 220.000 post 2a 40.000 post 4a post 4b (Inkoopwaarde) 5.500 post 6 (Huurkosten) 13.000 post 7 (Onderhoudskosten) 72.000 post 9 (Afschrijvingskosten) 22.000 post 12 (Interestkosten) € Winst
c
-
372.500 77.500
€
450.000
Winst Winstuitkering = 0,6 €77.500 =
€ -
77.500 46.500
Winstinhouding
€
31.000
€ -
380.000 70.000
€
450.000
–
Door de winstuitkering treden de volgende mutaties op in de balans van Malburgen: Financieel feit Winstuitkering
Naam van de balanspost Eigen vermogen Rekening-courant
Mutaties (+ of –) aan de debetzijde van de balans
Eigen vermogen op 1 januari 2011 Winst over het jaar 2011 Winstuitkering Privéstorting (post 5) Privéopname (post 10)
€ 692.000 77.500 46.500 3.000 1.000
Eigen vermogen op 31 december 2011
€ 725.000
Mutaties (+ of –) aan de creditzijde van de balans – € 46.500 + € 46.500
+ – + –
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 27
d
Activa
Passiva
Balans Malburgen per 31 december 2011
Vaste activa:
Eigen vermogen: €
220.000
Gebouwen
-
360.000
Vreemd vermogen:
Machines
-
160.000
Lange termijn:
Inventaris
-
108.000
Hypoth. lening
€
290.000
Lening o/g
-
120.000
Grond
€
€
725.000
-
410.000
-
199.000
848.000
Vlottende activa: Voorraden
€
214.000
Korte termijn:
Debiteuren
-
187.000
Crediteuren
Kas
-
85.000
Rekening-courant Totaal activa
€
Nog te bet. kosten -
486.000
€ 1.334.000
Totaal vermogen
-
168.000 22.000 9.000
€ 1.334.000
Toelichting: Gebouwen = € 380.000 – € 20.000 = € 360.000 Machines = € 200.000 – € 40.000 = € 160.000 Inventaris = € 120.000 – € 12.000 = € 108.000 Voorraad goederen = € 125.000 + € 100.000 – € 40.000 + € 250.000 – € 220.000 – € 1.000 = € 214.000 Debiteuren = € 155.000 + € 380.000 – € 348.000 = € 187.000 Kas = € 25.000 + € 70.000 + € 3.000 – € 13.000 = € 85.000 Eigen vermogen (zie vraag c) Hypothecaire lening = € 300.000 – € 10.000 = € 290.000 Crediteuren = € 68.000 + € 100.000 = € 168.000 Rekening-courant = € 23.000 + € 250.000 – € 348.000 + € 5.500 + € 10.000 + € 22.000 + € 46.500 = € 9.000
V 2.6 a b c
Jaarlijkse afschrijving =
Aanschafwaarde – restwaarde € 120.000 – € 40.000 = = € 8.000 Levensduur 10
Boekwaarde = aanschafwaarde – reeds geboekte afschrijvingen = € 120.000 – (4 € 8.000) = € 88.000 De boekhoudkundige verwerking van de waardedaling van de machine heeft (op zichzelf) geen invloed op de hoeveelheid liquide middelen van de onderneming. Wel wordt via de verkoop van de producten en het ontvangen van de verkoopprijs ook een vergoeding ontvangen (onderdeel van de ingaande primaire geldstroom) voor de waardedaling van de vaste activa.
28 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
V 2.7
Debet Vaste activa: Bedrijfspand Inventaris Vlottende activa: Onderdelen Voorraad fietsen Kas
Balans Veluwezoom per 1 januari 2006 Eigen vermogen: € 440.000 30.000 Vreemd vermogen lange termijn: 20.000 Hypothecaire lening 26.060 2.000 Vreemd vermogen korte termijn: Nog te betalen inventaris Crediteuren Rekening-courant €
Totaal activa
518.060
Totaal vermogen
€
Credit 150.000
-
308.000
-
3.000 15.636 41.424
€
518.060
V 2.8 a Balans Vaste activa:
Eigen vermogen:
Grond en gebouwen € Inventaris
-
340.000 40.000 €
Gestort
€
150.000
Ingehouden winst
-
100.000
380.000
Vlottende activa:
€
250.000
-
217.000
-
63.000
€
530.000
Vreemd vermogen lange termijn:
Voorraad goederen €
90.000
6% Hypoth. lening €
Debiteuren
-
35.000
Lening o/g
Kas
-
25.000 -
€
150.000
530.000
-
200.000 17.000
Vreemd vermogen korte termijn: Rekening-courant
€
33.000
Crediteuren
-
30.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 29
b Financieel feit Voorbeeld
Naam van de balanspost Voorraad goederen Kas
Mutaties (+ of –) aan de debetzijde van de balans + € 2.000 – € 2.000
Machines Rekening-courant
+
Voorraad goederen Kas Eigen vermogen
– +
2
Voorraad goederen Kas
+ –
€ €
92.000 92.000
3
Vervoermiddelen Rekening-courant
+
€
20.000
Kas Eigen vermogen
–
Voorraad goederen Crediteuren
+
1
4
5
6
Eigen vermogen Rekening-courant
7
Vervoermiddelen
–
€
€ €
€
€
10.000
9
10
Kas Crediteuren
–
Debiteuren Voorraad goederen Eigen vermogen
+ –
Kas Eigen vermogen
–
11
Eigen vermogen Rekening-courant
12
Debiteuren Rekening-courant
–
Kas Lening o/g
–
13
+
€
10.000
+
€
53.000
+
€
20.000
–
€
22.000
+
€
1.500
– +
€ €
533 533
–
€
2.000
–
€
300
+
€
1.200
–
€
3.000
– +
€ €
12.000 12.000
–
€
850
–
€
10.000
87.000 140.000
22.000
1.500
€ 2.000 (0,2 € 20.000 1/2)
Eigen vermogen 8
Mutaties (+ of –) aan de creditzijde van de balans
€
€ €
€
€
€
300
2.500 1.300
3.000
850
10.000
30 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
c Winst- en verliesrekening Kosten verkopen
€
87.000
Opbrengst verkopen
€
Kosten verkopen
-
1.300
Opbrengst verkopen
-
€
88.300
Energiekosten
-
533
Afschrijvingskosten1
-
2.000
Loonkosten
-
25.000
Rentekosten
-
12.000
Totaal opbrengsten
Totale kosten
€
127.833
Winst
-
14.667
€
142.500
1
140.000 2.500 €
142.500
€
142.500
Afschrijvingskosten: 0,2 € 20.000 1/2 = € 2.000
d Balans Vaste activa:
Eigen vermogen:
Grond en gebouwen € 340.000
Gestort
Vervoermiddelen1
-
18.000
Ingehouden winst5 -
Inventaris
-
40.000 €
€
150.000 114.667 €
264.667
-
207.000
-
95.883
€
567.550
398.000
Vlottende activa:
Vreemd vermogen lange termijn:
Voorraad goederen 2 €
95.200
6% Hypothecaire lening €
Debiteuren3
-
36.650
Lening o/g6
Kas4
-
37.700 -
€
169.550
200.000
-
7.000
Vreemd vermogen korte termijn: Rekening-courant 7 €
64.683
Crediteuren8
31.200
-
567.550
1
€ 20.000 – € 2.000 = € 18.000
2
€ 90.000 – € 87.000 + € 92.000 + € 1.500 – € 1.300 = € 95.200
3
€ 35.000 + € 2.500 – € 850 = € 36.650
4
€ 25.000 + € 140.000 – € 92.000 – € 22.000 – € 300 – € 3.000 – € 10.000 = € 37.700
5
€ 100.000 + € 53.000 – € 22.000 – € 533 – € 2.000 + € 1.200 – € 3.000 – € 12.000 = € 114.667 = € 100.000 + € 14.667 (winst)
6
€ 17.000 – € 10.000 = € 7.000
7
€ 33.000 + € 533 + € 12.000 – € 850 + € 20.000 = € 64.683
8
€ 30.000 + € 1.500 – € 300 = € 31.200
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 31
V 2.9 a
b
c
d
V 2.10 a
Garden NV heeft relatief veel vreemd vermogen. Bovendien heeft Garden NV al een grote schuld aan de crediteuren en is de omvang van de liquide middelen onvoldoende om de crediteuren te kunnen betalen. Het lijkt erop dat Garden NV moeite heeft haar rekeningen op tijd te betalen. De leveranciers die op rekening aan Garden NV leveren, lopen het risico dat Garden NV in de toekomst niet in staat is haar schulden op tijd af te lossen. Als echter het rekening-courantkrediet van de bank nog verder mag stijgen, is dit risico iets geringer. De verschaffer van nieuw vreemd vermogen zal onder andere letten op de huidige verhouding tussen vreemd en eigen vermogen. Deze bedraagt € 1.163.00 : € 350.000 = 3,3. Dit betekent dat Garden NV ruim drie keer zoveel vreemd vermogen heeft dan eigen vermogen. Dat is erg ongunstig en de huisbankier zal niet zo graag nog meer vreemd vermogen verstrekken. Als hij dat toch doet, zal hij een relatief hoge rentevergoeding eisen als compensatie voor het hoge risico. Uitbreiding van het eigen vermogen en verlaging van het vreemd vermogen is voor Garden NV een gunstige ontwikkeling. De verschaffer van eigen vermogen, zal met name vast willen stellen of de winstgevendheid van Garden NV in de toekomst voldoende is om een voldoende rendement over het extra eigen vermogen te kunnen bieden. Om dit te kunnen beoordelen, hebben we echter een (begrote) resultatenrekening nodig. Maar deze ontbreekt. De financiële toekomst van een onderneming kun je niet alleen op basis van de balans beoordelen. Ook de winstgevendheid (die uit de verlies- en winstrekening blijkt) is van belang. Garden NV heeft relatief veel vreemd vermogen, maar dat hoeft niet te betekenen dat de onderneming (op korte termijn) failliet gaat. Er is (nog) geen reden om ander werk te gaan zoeken, maar het kan geen kwaad de financiële positie van Garden NV nauwlettend te volgen. Opbrengst verkopen: Inkoopwaarde van de verkopen: Kosten bestelbusje Kosten standplaatsen
200 € 15 = 200 € 10 =
€ -
€
3.000
-
2.300
2.000 100 200
– €
Winst week 1
700
Let op: de inkoopwaarde van de tassen worden als kosten geboekt op het moment dat ze worden verkocht, niet op het moment waarop de tassen zijn ingekocht. b
Geldontvangsten: Gelduitgaven in verband met: · bestelbusje · standplaatsen
200 € 15 =
€ € -
3.000
100 200 -
Toename liquide middelen c
€
300 2.700
De geldontvangsten zijn € 2.000 hoger dan de winst. Dit komt doordat 200 tassen uit voorraad zijn verkocht, maar nog niet zijn aangevuld. In feite is een gedeelte van de voorraden (200 € 10) omgezet in liquide middelen.
32 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
d
150 € 16 = 150 € 10 =
Opbrengst verkopen: Inkoopwaarde van de verkopen: Kosten bestelbusje Kosten standplaatsen
€ -
Winst week 2 e
150 € 16 =
Geldontvangsten: Gelduitgaven in verband met: · bestelbusje · standplaatsen · inkoop tassen:
350 € 10 =
€ -
€
2.400
-
1.800
1.500 100 200
€
600
€
2.400
-
3.800
€
1.400
100 200 3.500
– Afname liquide middelen
Let op: de inkoop van de tassen (300 € 10) leidt tot een uitgaande geldstroom maar (nog) niet tot kosten. f
De winst is € 600, terwijl de liquide middelen afnemen met € 1.400. Dat is een verschil van € 2.000. Dit komt doordat er 350 tassen zijn ingekocht, terwijl er 150 zijn verkocht. Hierdoor stijgt de voorraad met 200 tassen. In feite is een gedeelte van de liquide middelen (€ 2.000) omgezet in voorraden (200 € 10).
g Activa Voorraad tassen1 Liquide middelen
€ -
Balans 4.000 Eigen vermogen: Beginbalans 1.800 Winst week 1 + week 2 =
Vreemd vermogen: Rekening-courantkrediet €
Passiva € -
3.700 1.300
€
5.000
€
5.800
800 5.800
1 (400 – 200 – 150 + 350) € 10 = € 4.000
h
Winst week 1 en week 2 = € 700 + € 600 = € 1.300 = toename Eigen vermogen. Liquide middelen: beginsaldo toename in week 1 afname in week 2
€ -
500 2.700 1.400
Eindsaldo liquide middelen eind week 2
€
1.800
+ + –
Toename liquide middelen = € 1.300
Nadat de eindvoorraad weer op het niveau van de beginbalans is gebracht, blijkt de winst (= toename van het eigen vermogen) volledig in liquide middelen aanwezig te zijn. Dit is steeds het geval als de ingaande en uitgaande geldstromen in verband met alle transacties hebben plaatsgevonden (als alle geldontvangsten en alle gelduitgaven hebben plaatsgevonden).
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 33
Hoofdstuk 3 V 3.1
a
Omzet: € 800.000 + € 200.000 = Kosten (exclusief interestkosten): Materiaal Loonkosten Kosten van energie Huisvestingskosten Advertentiekosten Afschrijvingskosten
€ 1.000.000 € -
200.000 300.000 50.000 40.000 5.000 12.000 -
607.000
€ -
393.000 60.000
€ -
333.000 83.250
€
249.750
– Bedrijfsresultaat (Ebit) Interestkosten: 0,05 € 1.200.000 = – Winst voor belasting Vennootschapsbelasting : 0,25 € 333.000 = – Winst na belasting b
€ 60.000 € 83.250 € 249.750
De verschaffers van vreemd vermogen krijgen De overheid krijgt De verschaffers van eigen vermogen krijgen +
€ 393.000
Bedrijfsresultaat (Ebit) c
Bedrijfsresultaat (Ebit) Interestkosten: 0,06 € 1.500.000 = Winst voor belasting Vennootschapsbelasting : 0,25 € 303.000 =
–
€ 393.000 90.000
–
€ 303.000 75.750
Winst na belasting
€ 227.250
De verschaffers van vreemd vermogen krijgen De overheid krijgt De verschaffers van eigen vermogen krijgen
€ 90.000 € 75.750 € 227.250 + € 393.000
Bedrijfsresultaat (Ebit)
V 3.2 a
Geldontvangsten: Contante verkoop broeken: 500 € 75 = Gelduitgaven: Inkoop broeken: 700 € 30 = Betaling loon
€ -
€
37.500
-
25.000
€
12.500
21.000 4.000
– Toename liquide middelen
34 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
b Kosten verkopen: 500 € 30 = Loonkosten Huurkosten Winst
Winst- en verliesrekening Opbrengst verkopen: € 15.000 500 € 75 = 4.000 1.000 17.500
€
37.500
€
37.500
€
37.500
€ -
Balans 10.000 Eigen vermogen: 24.000 Gestort 14.500 Ingehouden winst Nog te betalen huur
€ -
30.000 17.500 1.000
€
48.500
€
48.500
c Inventaris Voorraad broeken1 Liquide middelen
600 € 30 = 700 € 30 =
+
€ -
18.000 21.000
Verkocht:
500 € 30 =
–
€ -
39.000 15.000
Eindvoorraad:
800 € 30 =
€
24.000
€ -
17.500 6.000 1.000
€
12.500
€
39.600
-
21.500
€
18.100
1 Beginvoorraad: Ingekocht:
d
Winst Toename voorraad jeans: 200 € 30 = Nog te betalen huur
+ – +
Toename liquide middelen V 3.3 a
Geldontvangsten: Contant: 55 000 € 0,80 0,9 = Gelduitgaven: Benzinebonnen Onderdelen/onderhoud Lonen
€ -
4.000 1.500 16.000
– Toename liquide middelen
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 35
b Benzinekosten Stalling en onderhoud Loonkosten Afschrijving taxi’s Afschrijving inventaris Afschrijving gebouwen Winst
Winst- en verliesrekening € 4.000 Opbrengst taxi-ritten1 1.500 16.000 2.000 400 300 19.800 €
44.000
€
44.000
€
44.000
€ -
100.000 250.800
€
350.800
€
19.800
-
2.700
€
22.500
-
4.400
€
18.100
1 Opbrengsten = 55 000 € 0,80 = € 44.000
c Gebouwen1 Inventaris2 Vervoermiddelen3 Debiteuren4 Liquide middelen5
€ €
1 2 3 4 5 6
d
Balans 31 maart 2004 167.700 Eigen vermogen: 8.600 Gestort 148.000 Winstreserve6 4.400 22.100 350.800
€ 168.000 – € 300 = € 167.700 € 9.000 – € 400 = € 8.600 € 150.000 – € 2.000 = € 148.000 55 000 € 0,80 0,1 = € 4.400 € 4.000 + € 18.100 = € 22.100 (zie uitwerking vraag a) € 231.000 + € 19.800 = € 250.800
Winst Kosten, geen gelduitgaven: Afschrijving gebouwen Afschrijving inventaris Afschrijving vervoermiddelen
€ -
300 400 2.000
+ Opbrengsten, geen geldontvangsten: taxi-ritten op rekening (toename debiteuren) – Toename liquide middelen
36 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
V 3.4 a Balans Vaste activa:
Eigen vermogen:
Gebouwen
€
150.000
Machines
-
64.000 €
Gestort
€
220.000
Winstreserve
-
34.000
214.000
Vlottende activa:
€
254.000
-
90.000
-
32.000
€
376.000
Vreemd vermogen lange termijn:
Voorraad goederen €
122.000
Debiteuren
-
35.000
Liquide middelen
-
5.000
6% Lening o/g Vreemd vermogen korte termijn: Crediteuren -
162.000
€
376.000
b Gebouwen
Afschrijvingskosten gebouwen
1/1 Van balans
Afschrijving € 150.000
€
31/12 Naar WenV-rek. €
3.000
3.000
€
3.000
31/12 Naar balans
- 147.000 € 150.000
Machines
Afschrijvingskosten machines
1/1 Van balans
Afschrijving € 64.000
€
8.000
-
56.000
31/12 Naar WenV-rek. €
8.000
€
8.000
31/12 Naar balans € 64.000
€ 64.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 37
Crediteuren
Voorraad goederen
Kosten van de verkopen Afgifte
1/1 Van bal.
1/1 Van Bal.
€ 32.000
goederen
€ 122.000
€ 150.000
€ 150.000
Inkopen € 130.000
€ 120.000
€ 120.000
31/12 Naar
31/12 Naar
bal. € 22.000 € 152.000
bal. € 152.000
€ 92.000
bal.
€ 242.000
Naar WenV-rek. € 150.000
€ 242.000
€ 150.000
Opbrengst verkopen
€ 150.000
Debiteuren 1/1 Van bal.
€ 35.000
€ 170.000
Verkopen € 280.000
€ 180.000
31/12 Naar WenV-
31/12 Naar
rek. € 280.000
bal.
€ 280.000
€ 280.000
€ 215.000
€ 45.000 € 215.000
Betaling door debiteur Liquide middelen
Loonkosten
1/1 Van bal.
€ 5.000 € 75.000
€ 75.000
€ 170.000
31/12 Naar WenVrek.
€ 75.000
€ 100.000 Rentekosten €
€ 5.400
5.400
31/12 Naar WenV€ 5.400
Energiekosten €
€ 3.200
3.200
31/12 Naar WenVrek.
€ 3.200
Lening o/g Aflossing
1/1 Van bal. € 90.000
€ 10.000
€ 10.000 31/12 Naar bal.
€ 80.000
€ 130.000 31/2 Naar bal.
€ 275.000
38 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€ 51.400
€ 275.000
€ 90.000
€ 90.000
c Winst- en verliesrekening Kosten van de verkopen €
150.000
Afschr.kosten gebouwen -
3.000
Afschr.kosten machines -
8.000
Energiekosten
-
3.200
Loonkosten
-
75.000
Rentekosten
-
5.400
Opbrengst verkopen
Totale kosten
€
244.600
Winst
-
35.400
€
280.000
€
280.000
€
280.000
d
31/12 Naar balans
e
€ -
34.000 35.400
€
Winstreserve 1/1 Van balans 31/12 Van WenV-rek. 69.400
€
69.400
€
69.400
Opbrengst verkopen (omzet) Kosten (exclusief interestkosten): Kosten verkopen Afschrijvingskosten gebouwen Afschrijvingskosten gebouwen Energiekosten Loonkosten
€ 280.000 € 150.000 3.000 8.000 3.200 75.000 -
239.200
Bedrijfsresultaat (EBIT) Interestkosten
€ -
40.800 5.400
Winst voor belasting (EBT) Vennootschapsbelasting : 0,25 € 35.400 =
€ -
35.400 8.850
Winst na belasting (EAT)
€
26.550
–
–
–
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 39
f Balans Vaste activa:
Eigen vermogen:
Gebouwen
€
147.000
Machines
-
56.000 €
g
€
220.000
Winstreserve*
-
60.550 €
280.550
-
80.000
Crediteuren
-
22.000
Nog te betalen vpb
-
8.850
203.000
Vlottende activa:
*
Gestort
Vreemd vermogen lange termijn:
Voorraad goederen €
92.000
Debiteuren
-
45.000
Liquide middelen
-
51.400
6% lening o/g Vreemd vermogen korte termijn:
-
188.400
€
391.400
Beginsaldo
€
34.000
Winst na vpb
-
26.550
€
60.550
€
391.400
(zie ook e)
De verschaffers van vreemd vermogen krijgen De overheid krijgt De verschaffers van eigen vermogen krijgen
€ -
5.400 8.850 26.550
Bedrijfsresultaat (Ebit)
€
40.800
Bedrijfsresultaat (Ebit) Interestkosten: 0,06 € 150.000 =
€ -
40.800 9.000
+
h
– Winst voor belasting Vennootschapsbelasting : 0,25 € 31.800 =
€ -
31.800 7.950
Winst na belasting
€
23.850
De verschaffers van vreemd vermogen krijgen De overheid krijgt De verschaffers van eigen vermogen krijgen
€ € €
9.000 7.950 23.850
Bedrijfsresultaat (Ebit)
€
40.800
–
+
40 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
V 3.7 a Journaalpost transactie 1:
Journaalpost transactie 2:a
Journaalpost transactie 2:b
Journaalpost transactie 3:
Journaalpost transactie 4:
Journaalpost transactie 5:
Journaalpost transactie 6:
Journaalpost transactie 7:
Grootboekrekening Voorraad goederen Aan Rekening-courant
Debiteren € 142.800
Debiteuren Kas Aan Opbrengst verkopen
€ €
Kosten van de verkopen Aan Voorraad goederen
€
Afschr.kosten inventaris Aan Inventaris
€
Rekening-courant Aan Debiteuren
€
Loonkosten Aan Rekening-courant
€
Afschr.kosten gebouwen Aan Gebouwen
€
Interestkosten Aan Rekening-courant
€
€
Totaal van de journaalposten
Crediteren €
142.800
€
178.500
€
110.000
€
600
€
150.000
€
22.000
€
400
€ ■
850
€
605.150
€
178.500
€
178.500
160.650 17.850
110.000
600
150.000
22.000
400
850
605.150
b Kosten van de verkopen Afschrijvingskosten inventaris Afschrijvingskosten gebouwen Loonkosten Interestkosten Winst
Winst- en verliesrekening € 110.000 Opbrengst van de verkopen 600 400 22.000 850 44.650 €
178.500
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 41
c Balans Combiflex BV per 31 januari van dit jaar Gebouwen1
€
199.600
Eigen vermogen:
Inventaris2
-
33.400
Gestort
€ 190.0000
Voorraad goederen3
-
197.800
Winstreserve6
-
Debiteuren4
-
55.650
Liquide middelen (Kas)5
-
30.550
96.6500 €
286.650
-
170.000
-
60.350
€
517.000
Vreemd vermogen: Lange termijn: Lening o/g Korte termijn:
€
d
Crediteuren
€
24.0000
Rekening-courant
-
36.3507
517.000
1
€ 200.000 – € 400 = € 199.600
2
€ 34.000 – € 600 = € 33.400
3
€ 165.000 + € 142.800 – € 110.000 = € 197.800
4
€ 45.000 + € 160.650 – € 150.000 = € 55.650
5
€ 12.700 + € 17.850 = € 30.550
6
€ 52.000 + € 44.650 (winst) = € 96.650
7
€ 20.700 + € 142.800 – € 150.000 + € 22.000 + € 850 = € 36.350
Opbrengst van de verkopen Kosten met uitzondering van interestkosten: Kosten van de verkopen Afschrijvingskosten Loonkosten
€ 178.500,00 € -
110.000 1.000 22.000 -
133.000,00
€ -
45.500,00 850,00
€ -
44.650,00 11.162,50
€
33.487,50
€ -
850,00 11.162,50 33.487,50
€
45.500,00
– Bedrijfsresultaat (EBIT) Interestkosten – Winst voor belasting (EBT) Vennootschapsbelasting 25% – Winst na belasting (EAT) e
De verschaffers van vreemd vermogen krijgen De overheid krijgt (in de vorm van belastingen) De verschaffers van het eigen vermogen hebben recht op + Bedrijfsresultaat (Ebit)
f
· · ·
Gelduitgaven die nu en in de toekomst niet tot kosten leiden: betaalde BTW over ingekochte goederen. Gelduitgaven die niet direct tot kosten leiden: inkoop van goederen (transactie 1: Voorraad goederen en Rekening-courant stijgen elk met € 142.800). Geldontvangsten die nooit tot opbrengsten leiden: ontvangen BTW over verkochte goederen.
42 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
·
V 3.8 a
Kosten die in januari niet tot gelduitgaven leiden: afschrijving op gebouwen en inventaris (transacties 3 en 6: respectievelijk € 600 en € 400).
Verkoopwaarde inclusief BTW = € 1.309 = 119% Opbrengst verkopen = 100% = 100 € 11 = € 1.100 BTW 19% = 19 € 11 = € 209
1% = € 11
Inkoopwaarde inclusief BTW = € 714 = 119% Kostprijs verkopen = 110% = 100 € 6 = € 600 BTW 19% = 19 € 6 = € 114
1% = € 6
Kas
Voorraad goederen 714
600
Kostprijs Verkopen
600
Opbrengst Verkopen
600
1.100
Kas 1.309
(3) (1)
(2) Te vorderen BTW
Af te dragen BTW)
114
209
b Journaalpost transactie 1:
Journaalpost transactie 2:
Journaalpost transactie 3:
Grootboekrekening Voorraad goederen Te vorderen BTW Aan Kas
Debiteren € 600 € 114
Kas Aan Opbrengst verkopen Aan Te betalen BTW
€
Kostprijs verkopen Aan Voorraad goederen
€
€
Totaal van de journaalposten
c
d
Opbrengst van de verkopen Kosten van de verkopen
€ -
1.100 600
Winst
€
500
€ €
209 114
€
95
Te betalen BTW = Te vorderen BTW =
–
Aan overheid Af te dragen BTW = e
· · ·
Crediteren
€
714
€ €
1.100 209
€ ■
600
€
2.623
1.309
600
2.623
= 19% (€ 1.100 – € 600)
Gelduitgaven die nu en in de toekomst niet tot kosten leiden: betaalde BTW over ingekochte goederen (transactie 1: € 114 op de rekening Te vorderen BTW). Gelduitgaven die niet direct tot kosten leiden: inkoop van goederen (transactie 1: € 600 Kas wordt omgezet in € 600 Voorraad goederen). Geldontvangsten die nooit tot opbrengsten leiden: ontvangen BTW over verkochte goederen (transactie 2: € 209 op de rekening Te betalen BTW).
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 43
f Debet Voorraad goederen Te vorderen BTW Kas
+ + –
€ €
Balans 600 114 714
Credit
0
Balanstotaal ongewijzigd. V 3.10 a Journaalpost transactie 1:
Journaalpost transactie 2:a
Journaalpost transactie 2:b
Journaalpost transactie 3:
Journaalpost transactie 4:
Journaalpost transactie 5:
Journaalpost transactie 6:
Journaalpost transactie 7:
Grootboekrekening Voorraad goederen Te vorderen BTW Aan Crediteuren
Debiteren € 28.000 € 5.320
Kas Aan Opbrengst verkopen Aan Te betalen BTW
€
Kosten van de verkopen Aan Voorraad goederen
€
Afschrijvingskosten Aan Inventaris
€
Loonkosten Aan Rekening-courant
€
Huurkosten Aan Rekening-courant
€
Crediteuren Aan Rekening-courant
€
Interestkosten Aan Rekening-courant
€
Totaal van de journaalposten
44 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
Crediteren
€
33.320
€ €
36.000 6.840
€
22.000
€
100
€
3.000
€
1.200
€
30.000
€
50
€
132.510
42.840
22.000
100
3.000
1.200
30.000
50 ■
€
132.510
b
Te betalen BTW (rekening van schuld) 31/1 Naar bal.
1/1 Van balans
€ 9.120
€ 2.280 - 6.840
€ 9.120
€ 9.120 j.p. 2a
Opbrengst verkopen
Liquide middelen
(hulprek. E.V.)
(rekening van bezit) 1/1 Van balans € 2.600 € 36.000
Contante verkopen
- 42.840
31/12 Saldo
31/12 Saldo
naar W- en V-rek.
balans
- 45.440
€ 36.000 € 36.000
€ 36.000
€ 45.440
€ 45.440
Debiteuren
Lening o/g
(rekening van bezit)
(rekening van schuld)
1/1 Van balans
1/1 Van balans
€ 16.000
€ 10.000 31/1 Naar balans
€ 16.000
31/1 Naar balans
€ 16.000
€ 10.000
€ 16.000
€ 10.000
€ 10.000
Gestort Eigen vermogen (rekening van eigen vermogen) 31/1 Naar balans
1/1 Van balans
€ 39.000
€ 39.000
€ 39.000
€ 39.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 45
Te vorderen BTW (rekening van bezit) 1/1 Van balans
31/1 Naar balans
€ 1.900
€ 7.220
- 5.320 € 7.220
€ 7.220
j.p. 1
Crediteuren
Voorraad goederen
Kosten van de verkopen
(rekening van schuld)
(rekening van bezit)
(hulprek. E.V.)
€ 30.000
1/1 Van balans
31/1 Naar bal. € 11.340
1/1 Van balans
€ 8.020
€ 32.000
- 33.320
- 28.000
Afgifte goederen € 22.000 31/1 Naar bal.
31/1 Saldo naar j.p. 2b
€ 22.000
W- en V-rek. € 22.000
- 38.000
Inkopen op rek
. € 41.340
€ 41.340
€ 60.000
€ 60.000
j.p. 6
Rekening-courant
Loonkosten
(rekening van schuld)
(hulprek. E.V.)
1/4 Van Balans
31/1 Saldo naar
€ 4.200
W en V-rek € 3.000
- 30.000 Betaling loon (j.p. 4)
- 3.000
€ 3.000 € 3.000
€ 3.000
Huurkosten (hulprek. E.V.) € 1.200
- 1.200 Betaling huur (j.p. 5)
31/1 Saldo naar W- en V-rek. € 1.200
€ 1.200
€ 1.200
Interestkosten (hulprek. E.V.) € 50
- 00.050 Betaling interest (j.p. 7)
31/1 Naar bal.
31/1 Saldo naar W- en V-rek.
€ 38.450 € 38.450
€ 50 € 38.450
€ 50
46 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€ 50
€ 22.000
€ 22.000
Inventaris (rekening van bezit)
Afschrijvingskosten (hulprekening E.V.)
1/1 Van balans
Afschrijvingen € 13.000
€
100
31/1 Saldo naar W en €
100
€
100
V-rek.
€
100
€
100
j.p. 3 31/1 Naar balans € 13.000
Kosten van de verkopen Afschrijvingskosten Loonkosten Huurkosten Interestkosten Winst voor belasting
-
€ 13.000
Winst- en verliesrekening € 22.000 Opbrengst van de verkopen 100 3.000 1.200 50 9.650 €
31/1 Naar balans
31/1 Naar balans
36.000
Winstreserve (rekening van eigen vermogen) € 2.000 1/1 Van balans €
31/1 Naar balans
12.900
2.000
€
36.000
€
36.000
€
2.000
€
2.000
Onverdeelde winst € 7.237,50 1/1 Van balans 31/1 Van W- en V-rek.
€ 0 - 7.237,50
€ 7.237,50
€ 7.237,50
Te betalen vennootschapsbelasting € 2.412,50 1/1 Van balans 31/1 Van W- en V-rek. € 2.412,50
€ 0 - 2.412,50 € 2.412,50
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 47
€
36.000,00
-
26.300,00
€ -
9.700,00 50,00
Winst voor belasting
€
9.650,00
Vennootschapsbelasting 25%
-
2.412,50
€
7.237,50
c1 Opbrengst van de verkopen Kosten met uitzondering van interestkosten: · Kosten van de verkopen · Afschrijvingskosten · Loonkosten · Huurkosten
€ -
22.000 100 3.000 1.200
– Bedrijfsresultaat (Ebit) Interestkosten –
c2 Winst na belasting (onverdeelde winst)
d Balans Speedo BV per 31 januari van dit jaar Inventaris
€
12.900
Eigen vermogen
Voorraad goederen
-
38.000
Gestort
€ 39.000,00
Debiteuren
-
16.000
Winstreserve
-
2.000,00
Te vorderen BTW
-
7.220
Onverdeelde winst -
7.237,50
Liquide middelen (Kas)
-
45.440 € 48.237,50 Vreemd vermogen Lange termijn: Lening o/g
- 10.000,00
Korte termijn:
€
e
Crediteuren
- 11.340,00
Rekening-courant
- 38.450,00
Te betalen BTW
-
9.120,00
Te betalen VPB
-
2.412,50
€
119.560
119.560
De verschaffers van vreemd vermogen krijgen De overheid krijgt (in de vorm van belastingen) De verschaffers van het eigen vermogen hebben recht op Bedrijfsresultaat (Ebit)
f
· · · ·
+
€ -
50,00 2.412,50 7.237,50
€
9.700,00
Gelduitgaven die nu en in de toekomst niet tot kosten leiden: betaalde BTW over ingekochte goederen (transactie 1: € 5.320 op de rekening Te vorderen BTW). Gelduitgaven die niet direct tot kosten leiden: inkoop van goederen (transactie 1: Voorraad goederen en Crediteuren stijgen elk met € 28.000). Geldontvangsten die nooit tot opbrengsten leiden: ontvangen BTW over verkochte goederen (transactie 2a: € 6.840 op de rekening Te betalen BTW). Kosten die in januari niet tot gelduitgaven leiden: afschrijving op inventaris (transactie 3: afschrijving op inventaris € 100).
48 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
V 3.11 a1 Als eerste nemen we de activa op waarvoor geldt dat het een lange tijd vergt (meer dan een jaar) om ze in liquide middelen om te zetten. Deze activa noemen we vaste activa. Daarna komen de activa die relatief snel (binnen een jaar) in liquide middelen kunnen worden omgezet. Als laatste nemen we Kas (onderdeel van de liquide middelen). a2 Bovenaan staat het vermogen dat lang ter beschikking van de onderneming staat. Als eerste nemen we het eigen vermogen op, omdat dat permanent (in principe eeuwigdurend) ter beschikking van de onderneming staat. Daarna komt het vreemd vermogen op lange termijn (vermogen dat niet binnen een jaar hoeft te worden afgelost). Als laatste het vreemd vermogen op korte termijn. Hiervoor geldt dat het binnen een jaar opeisbaar is. b Een hypothecaire lening is een lening waarbij onroerend goed als zekerheid is gesteld. c Winst na vennootschapsbelasting = (1 – 0,25) € 160.000 = € 120.000 d
Activa
Passiva
Balans Heconad bv per 31 december 2010 (met Te betalen Vpb)
Vaste activa:
Eigen vermogen:
Grond
€
200.000
Gestort eigen vermogen
€
600.000
Gebouwen
-
460.000
Winstreserve
-
240.000
Machines
-
320.000
Winst lopend boekjaar voor Vpb
-
0
Inventaris
-
160.000
Winst lopend boekjaar na Vpb
-
120.000
€ 1.140.000 Vlottende activa:
€
960.000
€
380.000
€
350.000
Vreemd vermogen:
Voorraad grondstoffen
€
120.000
Lange termijn:
Voorraad eindproducten
-
220.000
Hypothecaire lening
Debiteuren
-
180.000
Kas
-
30.000
Korte termijn: €
550.000
€ 1.690.000
Totaal activa
Crediteuren
€
160.000
Te betalen vennootschapsbelasting
-
40.000
Te betalen dividend
-
0
Rekening-courant
-
150.000
€ 1.690.000
Totaal vermogen
Toelichting: Winst lopend boekjaar voor Vpb
= € 160.000 – € 160.000 = €
Winst lopend boekjaar na Vpb
=€
Te betalen vennootschapsbelasting = €
e
f
0
0 + € 120.000 = € 120.000 0 + € 040.000 = €
40.000
Winst voor vennootschapsbelasting Vennootschapsbelasting = 0,25 € 160.000 =
€ 160.000 40.000
–
Winst na vennootschapsbelasting Dividenduitkering = 0, 7 € 120.000 =
€ 120.000 84.000
–
Winstinhouding
€
Winst lopend boekjaar na Vpb Aan Te betalen dividend Aan Winstreserve
€ 120.000
36.000
€ €
84.000 36.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 49
g
Activa
Passiva
Balans Heconad bv per 31 december 2010 (na winstverdeling)
Vaste activa:
Eigen vermogen:
Grond
€
200.000
Gestort eigen vermogen
€
600.000
Gebouwen
-
460.000
Winstreserve
-
276.000
Machines
-
320.000
Winst lopend boekjaar voor Vpb
-
0
Inventaris
-
160.000
Winst lopend boekjaar na Vpb
-
0
€ 1.140.000 Vlottende activa:
€
876.000
€
380.000
€
434.000
Vreemd vermogen:
Voorraad grondstoffen
€
120.000
Lange termijn:
Voorraad eindproducten
-
220.000
Hypothecaire lening
Debiteuren
-
180.000
Kas
-
30.000
Korte termijn: €
550.000
€ 1.690.000
Totaal activa
Crediteuren
€
160.000
Te betalen vennootschapsbelasting
-
40.000
Te betalen dividend
-
84.000
Rekening-courant
-
150.000
Totaal vermogen
Toelichting: Winst lopend boekjaar na Vpb
= € 120.000 – € 120.000 = €
Te betalen dividend
=€
Winstreserve
= € 240.000 + € 036.000 = € 276.000
0 + € 084.000 = €
0 84.000
50 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€ 1.690.000
V 3.12 a Financieel feit 1
2
3a
3b
4
5
6a
6b
7
8
Grootboekrekening Voorraad keukenapparatuur Te vorderen btw Aan Crediteuren
Debiteuren € 700.000 € 133.000
Afschrijvingenkosten Aan Gebouwen Afschrijvingskosten Aan Inventaris
€
20.000
€
30.000
Debiteuren Aan Opbrengst Verkopen Aan Te betalen btw
€
Kosten van de omzet Aan Voorraad keukenapparatuur
€
Interestkosten Aan Rekening-courant
€
Loonkosten Aan Rekening-courant
€
Kas Aan Opbrengst Verkopen Aan Te betalen btw
€
Kosten van de omzet Aan Voorraad keukenapparatuur
€
Rekening-courant Aan Debiteuren
€
Crediteuren Aan Rekening-courant
€
Crediteuren
€
833.000
€
20.000
€
30.000
€ €
800.000 152.000
€
490.000
€
40.000
€
160.000
€ €
100.000 19.000
€
60.000
€
980.000
€
800.000
952.000
490.000
40.000
160.000
119.000
60.000
980.000
800.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 51
b1 Grond 200.000 Naar bal. 200.000 200.000
200.000
Gebouwen 460.000
Afschrijvingskosten 20.000
20.000 Naar
Naar
980.000
W/V 50.000
bal. 440.000 460.000
Rekening-courant Naar
Loonkosten
110.000 160.000
bal. 130.000
460.000
160.000 Naar
40.000
W/V 160.000
800.000
160.000
Inventaris 320.000
160.000
Interestkosten 30.000
30.000
40.000 Naar
Naar
W/V 40.000
bal. 290.000 320.000
320.000
Crediteuren 800.000 Naar
50.000
50.000
1.110.000
1.110.000
40.000
40.000
Te vorderen btw
160.000
30.000 Naar
833.000
133.000 bal. 163.000
993.000
163.000
bal. 193.000 993.000
163.000
Voorraad keukenapp. 200.000
490.000
700.000
60.000
Kosten v/d omzet 490.000 Naar 60.000 W/V 550.000
Opbrengst verkopen Naar
Debiteuren 240.000
W/V 900.000
800.000
Naar
980.000
952.000 Naar
100.000
bal. 212.000
bal. 350.000 900.000
900.000
550.000
550.000
Gest. eigen vermogen Naar
570.000
Naar
570.000
Naar
22.000
bal. 255.600
15.600
bal. 22.000
255.600
255.600
22.000
bal. 169.000
19.000
119.000
211.000
169.000
169.000
Winst- en verliesrekening Kosten van de omzet Afschrijvingskosten Loonkosten
22.000
1.192.000
50.000 Naar
152.000
211.000
Te betalen venn.bel.
240.000
1.192.000
Kas
40.000
bal. 211.000
Winstreserve Naar
900.000
Te betalen btw
bal. 570.000
570.000
900.000
550.000 Omzet
900.000
50.000 160.000
Interestkosten
40.000
Winst voor VPB
100.000
Onverdeelde winst Te bet. dividend Naar
lopend boekjaar 0
bal. 62.400
62.400
62.400
62.400
78.000
78.000
52 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
900.000
900.000
b2 Winst- en verliesrekening Keukenland bv (2011) € 550.000 Opbrengst verkopen (omzet) 50.000 160.000 40.000
Kosten van de omzet Afschrijvingskosten Loonkosten Interestkosten
c1/c2
Totaal kosten Winst voor Vpb
€ -
800.000 100.000
Totaal
€
900.000
Totaal
Winst voor vennootschapsbelasting Vennootschapsbelasting = 0,22 € 100.000 =
€ 100.000 22.000
Winst na vennootschapsbelasting
€
€
900.000
€
900.000
–
78.000
d
Activa
Passiva
Balans Keukenland bv per 31 december 2010 (voor winstverdeling)
Vaste activa:
Eigen vermogen:
Grond
€
200.000
Gestort eigen vermogen
€
570.000
Gebouwen
-
440.000
Winstreserve
-
240.000
Inventaris
-
290.000
Winst lopend boekjaar na Vpb
-
78.000
€
930.000
Vlottende activa:
€
888.000
€
380.000
€
556.000
Vreemd vermogen:
Voorraad keukenapparatuur
€
350.000
Lange termijn:
Debiteuren
-
212.000
Hypothecaire lening
Te vorderen btw
-
163.000
Kas
-
169.000
Korte termijn: €
894.000
€ 1.824.000
Totaal activa
e
Crediteuren
€
193.000
Te betalen vennootschapsbelasting
-
22.000
Te betalen dividend
-
0
Te betalen btw
-
211.000
Rekening-courant
-
130.000
€ 1.824.000
Totaal vermogen
Winst na vennootschapsbelasting Dividenduitkering = 0, 8 € 78.000 =
€ -
78.000 62.400
Winstinhouding
€
15.600
–
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 53
Activa
Passiva
Balans Keukenland bv per 31 december 2010 (na winstverdeling)
Vaste activa:
Eigen vermogen:
Grond
€
200.000
Gestort eigen vermogen
€
570.000
Gebouwen
-
440.000
Winstreserve
-
255.600
Inventaris
-
290.000
Winst lopend boekjaar na Vpb
-
0
€
930.000
Vlottende activa:
€
825.600
€
380.000
€
618.400
Vreemd vermogen:
Voorraad keukenapparatuur
€
350.000
Lange termijn:
Debiteuren
-
212.000
Hypothecaire lening
Te vorderen btw
-
163.000
Kas
-
169.000
Korte termijn: €
894.000
€ 1.824.000
Totaal activa
Crediteuren
€
193.000
Te betalen vennootschapsbelasting
-
22.000
Te betalen dividend
-
62.400
Te betalen btw
-
211.000
Rekening-courant
-
130.000
Totaal vermogen
Toelichting: Winst lopend boekjaar na Vpb
=€
78.000 – € 78.000 = €
0
Te betalen dividend
=€
0 + € 62.400 = €
62.400
Winstreserve
= € 240.000 + € 15.600 = €
255.600
f1 Gelduitgaven die niet tot kosten leiden: · betaalde btw over ingekochte goederen of diensten; · aflossing op vreemd vermogen; · betaalde vennootschapsbelastingen; · dividenduitkeringen. f2 Geldontvangsten die niet tot opbrengsten leiden: · ontvangen btw over geleverde goederen of diensten; · het opnemen van vreemd vermogen. f3 Afschrijvingen op gebouwen en inventaris g1 Zie transactie 3 en 6. Op het moment dat het verkoopcontract is getekend. De afnemer hoeft het factuurbedrag nog niet betaald te hebben. g2 Zie transactie 3 en 6. Op het moment dat de goederen worden afgeleverd.
54 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€ 1.824.000
V 3.5 a
Financieel feit 1 Op 5 februari 2008 heeft Journaal BV voor een bedrag van € 20.000 goederen ingekocht. Deze goederen zijn ontvangen en in het magazijn opgeslagen. Journaal BV betaalt € 5.000 contant en de rest wordt in maart betaald (dus op rekening ingekocht). Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
€
of eigen vermogen 5/2/08
Voorraad goederen
Bezit
Toename
Kas
Bezit
Afname
20.000 €
5.000
Crediteuren
Schuld
Toename
€
15.000
Financieel feit 2 Op 12 februari 2008 heeft Journaal bv voor een bedrag van € 30.000 goederen op rekening verkocht. De inkoopwaarde van deze goederen is € 12.000. De goederen zijn afgeleverd. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
Afname
€
12.000
€
30.000
of eigen vermogen 12/2/08
Inkoopwaarde van de verkopen
Hulprekening
eigen vermogen eigen vermogen
Voorraad goederen
Bezit
Afname
Debiteuren
Bezit
Toename
Opbrengst verkopen
Hulprekening
Toename
€
12.000
€
30.000
eigen vermogen eigen vermogen
Financieel feit 3 Op 13 februari 2008 heeft Journaal bv per bank (rekening-courant) € 2.000 ontvangen van een afnemer en € 1.200 betaald aan een leverancier. Alle in- en verkopen van Journaal bv vinden op rekening plaats. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
€
2.000
€
1.200
of eigen vermogen 13/2/08
b
Bank
Schuld
Afname
Debiteuren
Bezit
Afname
Crediteuren
Schuld
Afname
Bank
Schuld
Toename
Financieel feit 1 Voorraad goederen Aan Kas Aan Crediteuren
€
Financieel feit 2 Inkoopwaarde van de verkopen Aan Voorraad goederen Debiteuren Aan Opbrengst verkopen
€
2.000
€
1.200
€ €
5.000 15.000
€
12.000
€
30.000
20.000
€
2.000
€
30.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 55
Financieel feit 3 Bank Aan Debiteuren Crediteuren Aan Bank V 3.6 a
€
2.000
€
1.200
€
2.000
€
1.200
Financieel feit 1 Op 5 januari 2008 heeft Tilanus Textiel voor een bedrag van € 30.000 goederen op rekening ingekocht. Deze goederen zijn ontvangen en in het magazijn opgeslagen. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
€
of eigen vermogen 5/1/08
Voorraad goederen
Bezit
Toename
Crediteuren
Schuld
Toename
30.000 €
30.000
Financieel feit 2 Op 12 januari 2008 heeft Tilanus Textiel voor een bedrag van € 12.000 goederen contant verkocht. De inkoopwaarde van deze goederen is € 8.000. De goederen zijn afgeleverd. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
€
of eigen vermogen 12/1/08 Kas
Bezit
Toename
Voorraad goederen
Bezit
Afname
Eigen vermogen
Eigen vermogen Toename
12.000 €
8.000
€
4.000
Financieel feit 3 Op 13 januari 2008 heeft Tilanus Textiel € 6.000 uit de Kas gehaald en gestort ten gunste van de rekening-courant. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
€
of eigen vermogen 13/1/08
Rekening-courantkrediet
Schuld
Afname
Kas
Bezit
Afname
6.000 €
6.000
Financieel feit 4 Op 22 januari 2008 heeft Tilanus Textiel voor een bedrag van € 5.000 goederen op rekening verkocht. De inkoopwaarde van deze goederen is € 3.000. De goederen zijn afgeleverd. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
€
of eigen vermogen 22/1/08
Debiteuren
Bezit
Toename
Voorraad goederen
Bezit
Afname
Eigen vermogen
Eigen vermogen Toename
56 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
5.000 €
3.000
€
2.000
Financieel feit 5 Op 28 januari 2008 heeft Tilanus Textiel kleding (met een inkoopwaarde van € 5.000) die uit de mode is geraakt, uit de collectie genomen en aan een goed doel geschonken. Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
of eigen vermogen 28/1/08
b
Eigen vermogen
Eigen vermogen Afname
Voorraad goederen
Bezit
Journaalposten Financieel feit 1 Voorraad goederen Aan Crediteuren
€
Financieel feit 2 Kas Aan Voorraad goederen Aan Eigen vermogen
€
Financieel feit 3 Rekening-courantkrediet Aan Kas
€
Financieel feit 4 Debiteuren Aan Voorraad goederen Aan Eigen vermogen
€
Financieel feit 5 Eigen vermogen Aan Voorraad goederen
c
€
5.000
Afname
€
€
5.000
€
30.000
€ €
8.000 4.000
€
6.000
€ €
3.000 2.000
€
5.000
€
Credit 701.000
-
400.000
-
70.000 32.000
30.000
12.000
6.000
5.000
5.000
Stel een nieuwe balans op waarin de financiële feiten 1 t/m 5 zijn verwerkt.
Debet Balans Tilanus Textiel na verwerking financieel feit 1 t/m 5 Vaste activa: Eigen vermogen Bedrijfspanden € 600.000 Inventaris 360.000 Vreemd vermogen lange termijn: Hypothecaire lening Vlottende activa: Voorraad goederen 224.000 Vreemd vermogen korte termijn: Debiteuren 11.000 Crediteuren Kas 8.000 Rekening-courantkrediet Totaal activa
€ 1.203.000
Totaal vermogen
€ 1.203.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 57
V 3.13 a
Geef de veranderingen die door voorgaande financiële feiten optreden weer. Houd daarbij de volgende indeling aan: Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
Bezit
Toename
€
Schuld
Toename
Bezit
Toename
Schuld
Toename
of eigen vermogen 2/1
Vooruitbetaalde huur
(Betaling Rekening-courant
12.000 €
12.000
€
3.000
€
300.000
€
180.000
€
4.000
€
20.000
€
6.000
€
2.000
€
10.000
€
4.000
€
1.000
€
4.000
huur) 3/1
Vooruitbet. verzekeringen
(Verzeke- Rekening-courant
€
3.000
ringspremie) 12/1
Debiteuren
Bezit
Toename
Opbrengst verkopen
Hulprekening
Toename
€
300.000
eigen vermogen eigen vermogen Kostprijs verkopen
Hulprekening
Afname
€
180.000
eigen vermogen eigen vermogen Voorraad goederen 18/1
28/1
Bezit
Afname
Kas
Bezit
Toename
Debiteuren
Bezit
Afname
Loonkosten
Hulprekening
Afname
(Betaling
€
€
4.000
20.000
eigen vermogen eigen vermogen
loon)
Rekening-courant
Schuld
Toename
28/1
Sociale lasten
Hulprekening
Afname
(Sociale
€
6.000
eigen vermogen eigen vermogen
lasten)
Nog te betalen sociale lasten Schuld
Toename
29/1
Interestkosten
Afname
Hulprekening
€
2.000
eigen vermogen eigen vermogen Nog te betalen interest 30/1
31/1
Toename
Banklening
Schuld
Afname
Rekening-courant
Schuld
Toename
Huurkosten
Hulprekening
Afname
Vooruitbetaalde huur
Bezit
Afname
Verzekeringskosten
Hulprekening
Afname
(Huur)
31/1
Schuld
€
€
10.000
4.000
eigen vermogen eigen vermogen
(Verze-
€
1.000
eigen vermogen eigen vermogen
kering)
Vooruitbet. verzekeringen
Bezit
Afname
31/1
Afschrijvingskosten magazijn
Hulprekening
Afname
(Afschr.
eigen vermogen eigen vermogen
magazijn Magazijninrichting
Bezit
Afname
58 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€
4.000
Datum
Naam van de
Rekening van
Toename/
Bedrag
Bedrag
grootboekrekening
bezit, schuld
afname
debiteren
crediteren
Afname
€
of eigen vermogen 31/1)
Afschrijvingskosten
Hulprekening
(Afschr.
Inventaris
eigen vermogen eigen vermogen
kantoor-
Kantoorinventaris
Bezit
3.000
Afname
€
3.000
€
12.000
€
3.000
inventaris)
b
Journaalposten Financieel feit 2 januari Vooruitbetaalde huur Aan Rekening-courant
€
Financieel feit 3 januari Vooruitbetaalde verzekeringen Aan Rekening-courant
€
Financieel feit 12 januari Debiteuren Aan Opbrengst verkopen
€ 300.000
12.000
3.000
€ 300.000 € 180.000
Kostprijs verkopen Aan Voorraad goederen
€ 180.000
Financieel feit 18 januari Kas Aan Debiteuren
€
Financieel feit 28 januari (betaling loon) Loonkosten Aan Rekening-courant
€
Financieel feit 28 januari (sociale lasten) Sociale lasten Aan Nog te betalen sociale lasten
€
Financieel feit 29 januari Interestkosten Aan Nog te betalen interest
€
Financieel feit 30 januari Banklening Aan Rekening-courant
€
Financieel feit 31 januari (huur) Huurkosten Aan Vooruitbetaalde huur
€
Financieel feit 31 januari (verzekering) Verzekeringskosten Aan Vooruitbetaalde verzekeringen
€
4.000 €
4.000
€
20.000
€
6.000
€
2.000
€
10.000
€
4.000
€
1.000
20.000
6.000
2.000
10.000
4.000
1.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 59
Financieel feit 31 januari (afschrijving magazijninrichting) Afschrijvingskosten magazijn Aan Magazijninrichting
€
Financieel feit 31 januari (afschrijving kantoorinventaris) Afschrijvingskosten inventaris Aan Kantoorinventaris
€
60 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
4.000 €
4.000
€
3.000
3.000
c1 Magazijn Van
Afschr.kosten magazijn 4.000
Rekening-courant
4.000 Naar
bal. 400.000 Naar
W/V
4.000
Van
bal. 34.000
bal.
bal. 396.000 400.000
3.000
400.000
20.000 Naar
Inventaris Van
Vooruitbet. verzekeringen
Van
3.000
1.000 Naar
0 Naar
W/V
3.000 bal.
2.000
3.000
3.000
10.000
79.000
79.000
Loonkosten
3.000 Naar
bal. 150.000 Naar
1.000
12.000
bal. 79.000
Afschr.kn. inventaris
Verzekeringskosten
1.000
20.000 Naar
W/V
3.000
W/V 20.000
bal. 147.000 150.000
150.000
Crediteuren Naar
Nog te bet. lasten
Van
Naar
bal. 60.000 bal. 60.000
bal.
Sociale lasten
6.000
6.000 Naar
6.000
W/V
Nog te bet. interest Naar bal.
6.000
Interestkosten
Van
2.000 Naar
3.000 bal.
1.000
W/V
2.000
2.000 3.000
3.000
Vooruitbet. huur Van bal.
12.000
Van
180.000
Kostprijs verkopen
Aandelenvermogen Naar
Naar
W/V 300.000
bal. 300.000
300.000
Winstreserve Van
bal. 107.000 bal. 107.000
Loonkosten
60.000 Van W- en V-rek.
180.000 Opbrengst verkopen
300.000 bal. 325.000
Van bal.
Naar 3.000 bal.
6.000
4.000 7.000
Interestkosten
2.000 4.000
Verzekeringskosten
1.000
Afschr.k. magazijn
4.000
Afschr.k. inventaris
3.000
329.000
Kas 300.000
20.000
Huurkosten
Winst
Onverdeelde winst lopen boekjaar Naar balans
300.000
Winst- en verliesrekening
Sociale lasten 300.000
4.000
bal. 29.000 Naar
329.000
Kostprijs verkopen
bal. 290.000
Naar
Naar
200.000
10.000 Van
bal. 280.000 bal. 280.000
Debiteuren Van
W/V 180.000
Banklening
Van
4.000
12.000
Opbrengst verkopen
bal. 20.000 200.000
W/V 8.000
180.000 Naar
bal. 200.000 Naar
4.000 Naar
0 Naar 12.000 bal.
Voorraad goederen
Huurkosten
4.000
7.000
7.000
80.000 300.000
300.000
60.000
Te betalen vennootschapsbelasting Naar balans
20.000
20.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 61
c2 Winst- en verliesrekening (januari 2011) Opbrengsten:
Kosten:
Kostprijs verkopen Lonen Sociale lasten Interestkosten Huurkosten Verzekeringskosten Afschrijvingsk. magazijn Afschrijvingsk. kantoorinventaris Winst
€ -
180.000 20.000 6.000 2.000 4.000 1.000 4.000 3.000 80.000
€
300.000
Opbrengst verkopen
d1 Winst voor vennootschapsbelasting Vennootschapsbelasting = 0,25 € 80.000 = Winst na vennootschapsbelasting
€ -
80.000 20.000
€
60.000
€
300.000
€
300.000
–
d2 Het resultaat over januari 2011 overboeken van de winst- en verliesrekening naar onverdeelde winst lopend boekjaar. Datum
Bedrag
Bedrag
debiteren 31/1
€
Winst- en verliesrekening
crediteren
80.000
Onverdeelde winst lopend boekjaar
€
60.000
Te betalen vennootschapsbelasting
€
20.000
Balans Eurodeal bv per 31 januari 2008 Eigen vermogen: € 396.000 Aandelenvermogen € 147.000 Winstreserve Onverdeelde winst Vlottende activa: lopend boekjaar Voorraad goederen 20.000 Debiteuren 325.000 Vreemd vermogen lange termijn: Vooruitbetaalde verzekeringen 2.000 Banklening Vooruitbetaalde huur 8.000 Kas 7.000 Vreemd vermogen korte termijn: Nog te betalen interest Nog te betalen sociale lasten Te bet. vennootschapsbelasting Crediteuren Rekening-courantkrediet -
Credit
e
Debet Vaste activa: Magazijn Inventaris
Totaal activa
€
905.000
Totaal vermogen
62 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€
280.000 107.000 60.000
290.000
3.000 6.000 20.000 60.000 79.000 905.000
V 3.14 a b
Jaarlijkse onderhoudskosten = € 50.000 : 5 = € 10.000 €
Onderhoudskosten riolering Aan Voorziening onderhoud riolering
10.000 €
10.000
c Kas
Voorziening onderhoud riolering Betaling nota
€ 48.000
Onderhoudskosten riolering jaar 1
€ 48.000
€ 10.000
jaar 2
€ 10.000
€ 10.000
jaar 3
€ 10.000
€ 10.000
jaar 4
€ 10.000
€ 10.000
jaar 5
€ 10.000
€ 10.000
Einde jaar 5
€ 10.000
naar balans -
2.000
€ 50.000
V 3.9 a
b
c
€ 50.000
Journaalpost verkopen à contant:
Kas Aan Opbrengst verkopen Aan Af te dragen BTW
€ 142.800
Journaalpost verkopen op rekening:
Debiteuren Aan Opbrengst verkopen Aan Af te dragen BTW
€ 190.400
Journaalpost aflevering goederen:
Kosten van de verkopen Aan Voorraad goederen
€ 170.000
€ 120.000 € 22.800
€ 160.000 € 30.400
€ 170.000
Geldontvangst in april = € 142.800 (in verband met contante verkopen) Opbrengst = € 120.000 + € 160.000 = € 280.000 (contante verkopen én verkopen op rekening) Contante verkopen: Geldontvangst in april = € 142.800, waarvan € 22.800 voor de overheid is bestemd. Deze € 22.800 is een geldontvangst, maar geen opbrengst omdat het aan de overheid moet worden afgedragen. Er resteert een opbrengst van € 120.000. Verkopen op rekening: Debiteuren nemen in april toe met € 190.400 (dus geen geldontvangst in deze maand), waarvan € 30.400 voor de overheid is bestemd. Er resteert een opbrengst van € 160.000 (maar geen geldontvangst). In mei: Geldontvangst in mei van debiteuren = € 190.400, waarvan (zie b) € 30.400 bestemd is voor de overheid en € 160.000 opbrengst voor de maand april. Opbrengst = € 0 (geen verkopen in mei, dus geen opbrengsten in mei)
V 3.15 a Geldontvangsten 1e kwartaal I.v.m. verkopen in: Nov. 2010: € 56.000 Dec. 2010: - 64.000 Jan. 2011: - 52.000 Totaal
€ 172.000
2e kwartaal I.v.m. verkopen in: Febr. 2011: € 66.000 Maart 2011: - 70.000 April 2011: - 74.000 Totaal
€ 210.000
3e kwartaal I.v.m. verkopen in: Mei 2011: € 68.000 Juni 2011: - 82.000 Juli 2011: - 84.000 Totaal
€ 234.000
4e kwartaal I.v.m. verkopen in: Aug. 2011: € 65.000 Sept. 2011: - 75.000 Okt. 2011: - 90.000 Totaal
€ 230.000
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 63
b
Van debiteuren is op 31 december 2011 nog te vorderen in verband met de verkopen in de maanden: november 2011: € 63.000 december 2011: 78.000 + € 141.000
c
Op de balans.
d
Omzet in tweede kwartaal: april 2011 mei 2011 juni 2011
€ -
74.000 68.000 82.000
+ € 224.000 - 210.000
Geldontvangsten in tweede kwartaal: –
€
Verschil
14.000
V 3.16 a Verkopen in de maand: Maart € 240.000: · · April € 260.000: · · Mei € 230.000: · · Juni € 280.000: · ·
Geldontvangsten tweede kwartaal April Mei Juni contant 0,2 op rekening 0,8 contant 0,2 op rekening 0,8 contant 0,2 op rekening 0,8 contant 0,2 op rekening 0,8
€ -
€ -
208.000 46.000 € -
■ €
b
192.000 52.000
244.000
Debiteuren = 0,8 omzet juni = 0,8 € 280.000 = € 224.000
64 © 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands
€
184.000 56.000
■ 254.000
€
240.000
Overzicht uitwerkingen op de bij het studieboek behorende website Hoofdstuk 1 Meerkeuze: alle vragen Zelftoetsen: 1.2, 1.3 en 1.4 Vraagstukken: geen Hoofdstuk 2 Meerkeuze: alle vragen Zelftoetsen: 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.6 en 2.7 Vraagstukken : V2.2 en V2.8 Hoofdstuk 3 Meerkeuze: alle vragen Zelftoetsen: 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 3.7 en 3.9 Vraagstukken : V3.1, V3.2, V3.9, V3.14, V3.15 en V3.16
© 2011, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 65