18-2-2013
Themabijeenkomst ‘Antibioticumbeleid en de (on-)mogelijkheden van selectief droogzetten’
Aanleiding • Gerichte & gereduceerde inzet van medicijnen • Imago van een veilig product / de melkveesector • Geen trammelant op het bedrijf
Christian Scherpenzeel / woensdag 23 januari 2013 Boeren & AgroBiodiversiteit / Boerdonk
Er was eens…
Plan van aanpak?
• 3e kalfs koe • 18 dagen geleden gekalfd • 5 dagen aan de nageboorte
Bedrijfsbehandelplan & Bedrijfsgezondheidsplan
• Koorts • Probleem: - Uit de melk; 6 L. - Vlokken in de melk RA Wat doet u?
Wat is het probleem?
Mogelijkheden behandeling; - Pijnstiller / ontstekingsremmer? - Vitamines / mineralen? - Vochttherapie? - Ontwormen? - Vaccineren? - Vaker uitmelken? - Antibiotica? -…
Aanleiding Broilers 100%
90%
80%
9 70%
8 7
60%
6 5
50%
4
• Humane resistentieontwikkeling
3
40%
2 1
30%
0 20%
10%
0% 1998
1999
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Slaughter pigs 100%
90%
80% 9 70%
8 7
60%
6 5
50%
4 3
40%
2 1
30%
0 20%
10%
0% 1998
• Wereldwijd zorgwekkend
1999
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Veal calves 100%
90%
80% 9 70%
8 7
60%
6 5
50%
4 3
40%
2 1
30%
0 20%
10%
0% 1996
Veehouderij: – Toename gebruik kg ab – Toename resistentie
1998
2005
2006
2007
2008
2009
Dairy cattle 100%
90%
80%
70%
9 8 7
60%
6 5
50%
4 3
40%
2 1
30%
0
20%
10%
0% 2005
2006
2007
2008
2009
1
18-2-2013
Bacterie schematisch
Een bacterie is resistent Resistentie is ongevoeligheid voor een bepaald antibioticum
Essentieel: • • • •
• Natuurlijk (aangeboren) • Verkregen (genetische verandering) – veranderingen in het erfelijk materiaal (mutatie) – opname erfelijk materiaal uit andere micro-organisme (plasmide, chromosomaal DNA)
Celwand Celmembraan DNA eiwitfabrieken
Resistentie verkrijgen 1. 2. 3. 4.
Doorgeven van een stukje DNA Overdracht door bacteriofaag = virus Opname stukje DNA (plasmide) Foutje bij kopiëren van DNA
Oorzaak resistentie wereldwijd (conjugatie) (transductie) (transformatie) (mutatie)
1. Het gebruik van antibiotica bij mensen – – – – –
Veel, wereldwijd Onnodig Onjuist Te lang Te lage dosering
2. Het gebruik van antibiotica bij dieren 3. Het transport van resistente bacteriën over de wereld door de toegenomen mobiliteit. Antibiotica selecteren op resistentie
Aanpak Nederland
Werkwijze veranderen
Ministerie VWS en EL&I: Reductie antibioticum gebruik – 20 % (in 2011) – 50% (in 2013) – ? 70% (in 2014) Verplichte rapportage ab-gebruik
“Antibiotica-convenant 2008”
Overmatig & onjuist gebruik Via diagnostiek Welke bacterie Waar is die gevoelig voor en waar niet
Antibiogram
Matig & juist gebruik
2
18-2-2013
Authoriteit Diergeneesmiddelen (SDa)
Andere benadering…
•
Beoordeelt
Diagnostiek!
•
Stelt norm-waarden vast
• Klinisch • Laboratorium
•
Veehouder én dierenarts
•
Begeleidingsprogramma’s
– Isolatie – Identificatie – antibiogram
Bedrijfshistorie nVWA Sancties
De schijf van vijf voor een uiergezond bedrijf
andere ‘mindset’ veehouder & dierenarts
Preventie
Lage weerstand + hoge infectiedruk
1. Infectiedruk
Ziekte
2. Weerstand 3. Melkmachine & Melktechniek 4. Behandelen 5. Controleren
LAAG
LAAG infectiedruk
HOOG weerstand
HOOG
Bijvoorbeeld; wanneer ontstaat mastitis? Geen evenwicht (meer) tussen infectiedruk en weerstand
‘Selectief droogzetten bij melkvee’ Een toelichting op het onderzoek
3
18-2-2013
‘Split-udder design’
Onderzoeksvraag Wat zijn de gevolgen van selectief droogzetten op: - antibioticumgebruik - klinische mastitis - celgetal - bacteriële uierinfecties …en welke bedrijfsfactoren, koefactoren en kwartierfactoren beïnvloeden die gevolgen?
Overzicht bedrijfsbezoek
Klinische mastitis
319 kwartieren
Klinische mastitis droogstand
243 dieren Celgetal
Celgetal
Celgetal
Celgetal
BO
BO
BO
BO
86 bedrijven
+
Verdeling klinische mastitisgevallen
Factoren die samenhangen met klinische mastitis Infectiedruk
Controle
Interventie
Ratio
(zonder AB)
(met AB)
(verhouding)
Droogstandsperiode
37 (19%)
10 (8%)
3,7
Bij afkalven
33 (17%)
22 (19%)
1,5
130 (65%)
87 (73%)
1,5
119
1,7
Eerste 100 dagen lactatie
Schone roosters (mestrobot) Hygiëne ligboxen droge koeien Uierhygiënescore Tankmelkuitslagen Staphylococcus aureus
Weerstand / koefactoren Pariteit; koeien hebben een hoger risico dan vaarzen Productie op laatste dag voor droogzetten Attenties in voorafgaande lactatie
Melktechniek Aantal kwartieren met KM
200
Melkmachine / tepelvoeringen
In alle gevallen had droogzetantibiotica een gunstig effect
4
18-2-2013
Denkbeeldig bedrijf Controle
Interventie
Ratio
(zonder AB)
(met AB)
(verhouding)
1,7
1
1,7
Minder goed management
Scenario’s opgesteld voor afkapwaarden H en L Melkveebedrijf (100 melkkoeien) 33%
17
10
67%
1,7 Vaarzen
Ouderekalfskoeien
72%
82%
L
H
L
H
6
Alle dieren met antibioticum drooggezet
Conclusies selectief droogzetten Selectief droogzetten leidt tot een afname van het antibioticumgebruik en tot een toename van mastitis Klinische mastitis rond de droogstand hangt samen met managementfactoren (infectiedruk, weerstand, melkmachine)
3
2
6 3
0
1
4
1
5 2
4 2
Scenario D
Scenario C
Scenario H
Scenario E
Scenario G
Scenario F
0
10
20 var9...
droogzet antibiotica mastitis antibiotica0 overige antibiotica Onderzoekscenario
Scenario B
H: Alle dieren < 100.000 op laatste MPR
Scenario A
G: Vaarzen < 150.000 en koeien < 50.000 op laatste MPR
0 0
F: Alle dieren < 50.000 op laatste MPR
Uitgangssituatie
E: Alleen vaarzen < 150.000 op laatste MPR
1
D: Geen klinische mastitis historie, vaarzen <120.000 en koeien <150.000 op laatste MPR
3
2
3
lactatie, geen afwijkingen aan spenen, laatste 3 MPR vaars < 100.000, koe < 150.000
C: Laatste 3 MPR < 200.000, geen klinische mastitis historie
5
extra mastitisgevallen/jaar
4
antibioticagebruik (DD/DJ)
max. 10% nieuwe infecties, max. 10% verhoogd na afkalven. Dier: geen mastitis in vorige
B: Laatste 3 MPR < 150.000, geen antibioticum behandelingen, melkgift < 12 kg
4
6
Onderzoek: vaarzen < 150.000 en koeien < 250.000
A: Bedrijf: tankmelkcelgetal max. 250.000, max. 20% klinische mastitis, max. 15% verhoogd,
5
4
Mogelijke scenario’s
Diverse scenario’s
3
Goed management
2
Kwartieren met klinische mastitis
30
40
klinische mastitis subklinische mastitis 20 10 var9... droogzet antibiotica mastitis antibiotica overige antibiotica
30
klinische mas subklinische
Take home message; Mijn nieuwe kijk op antibioticumgebruik; … minder waar het kan en beter waar het moet!
Droogzetantibiotica werken altijd gunstig De gevolgen ten aanzien van mastitis door selectief droogzetten zijn op bedrijfsniveau te verminderen door de juiste dieren te selecteren, bv. - Alleen vaarzen met een celgetal < 150.000 - Alle dieren < 50.000 - Vaarzen celgetal < 150.000 en ouderekalfs koeien < 50.000
- Infectiedruk verlagen - Weerstand optimaliseren
5
