AWBZ KLACHTENBOEK Een bundeling van klachten over de zorgkantoren in Nederland
Onderzoeksteam: mevrouw mr. J. Verhoef, projectleider mevrouw mr. L.E. Brummelhuis, onderzoeker mevrouw mr. E.J.E. GoversVreeburg, onderzoeker de heer J.J. Saeijs, MSc, onderzoeker Ondersteuning: mevrouw C.M. Reijndorp
Voorwoord
I
VOORWOORD "Met een vrouw thuis die Alzheimer heeft, raak ik door deze bureaucratische bende volledig gestoord." Zo luidde de verzuchting van de echtgenoot die mij schreef over zijn ervaringen met het zorgkantoor waarmee hij zaken deed. Hij is niet de enige die zo klaagt. Als Nationale ombudsman maak ik mij ernstig zorgen over de aard van de klachten die ik ontvang over de rol van de zorgkantoren bij de uitvoering van de AWBZ. Natuurlijk leidt ook het optreden van overheidsorganisaties als de Belastingdienst, het UWV en gemeenten wel tot klachten. Er gaat overal wel eens wat mis. Maar vanuit mijn blik als ombudsman vind ik dat de aard van de klachten over de zorgkantoren iets vertelt over de opstelling van de zorgkantoren. Hebben zij als commerciële aanbieders wel voldoende oog voor de eisen die gelden voor het uitvoeren van een overheidstaak, zoals de uitvoering van de AWBZ? De vele brieven lezend, heb ik ernstige twijfel gekregen. Daarom wil ik daar aandacht aan besteden. De eerste stap is het uitbrengen van dit Klachtenboek AWBZ en het openen van een meldpunt op onze website. Vervolgens wil ik in gesprek gaan met de zorgkantoren. Ik wil aan de hand van ervaringen van AWBZ gerechtigden en hun naasten bij de zorgkantoren aandacht vragen voor de wijze waarop je omgaat met de belangen van mensen in een kwetsbare positie. Als Nationale ombudsman heb ik een verhaal te vertellen over het behoorlijk omgaan met burgers.
De Nationale ombudsman,
dr. A.F.M. Brenninkmeijer
d e Nat io nale o mb ud sman
1
INHOUDSOPGAVE
1 ZORGKANTOREN EN BEHOORLIJKHEID Noodkreten...............................................................................................................3 Behoorlijke overheid .................................................................................................4 Publieke taak zorgkantoren.......................................................................................4 De AWBZgerechtigde ..............................................................................................5 Klachten over de zorgkantoren..................................................................................5 Dienstverlening.........................................................................................................6 2 VOORBEELDEN Perspectief van de burger .........................................................................................7 Dit zijn de voorbeelden:.............................................................................................7 Gesprek..................................................................................................................16
d e Nat io nale o mb ud sman
Zorgkantoren en behoorlijkheid
1.
3
ZORGKANTOREN EN BEHOORLIJKHEID
"Ik heb verschrikkelijk veel spijt van het aanvragen en krijgen van het pgb, voor mijn dochter. Hierdoor heb ik er een stressfactor bij gekregen, naast die er al waren, en dit is geen kleintje." "We hebben de hele situatie uitgelegd aan het zorgkantoor en verzocht om een voorschot, maar we vonden geen gehoor. We zijn ten einde raad en hebben hier slapeloze nachten van." "Tot op heden heb ik zelfs geen bevestiging van deze klacht gekregen. Het zorgkantoor maakt er een rommeltje van. Zo ga je niet met mensen om. Klaarblijkelijk voelt niemand zich daar verantwoordelijk." "Ik zou het erg fijn vinden als het zorgkantoor zich zou interesseren voor het menselijke deel van het pgb. Dat men zorgvuldiger met de zaken omgaat en mensen écht helpt in plaats van om zeep."
NOODKRETEN Hierboven staan zomaar enkele noodkreten van mensen in brieven aan de Nationale ombudsman. Noodkreten van mensen die recht hebben op een voorziening uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (verder ook: AWBZ). Zij hebben een indicatie voor zorg. Het zorgkantoor in hun regio heeft de taak om zorg in te kopen en een aantal administratieve taken uit te voeren. Dat er rond het verkrijgen van zorg het één en ander mis kan gaan, is bekend. De zorgkantoren trekken er hard aan om de inkoop te verbeteren en de consumentenwensen daarbij te betrekken. Daarover gaan de noodketen hierboven ook niet. De frustratie richt zich op tekortkomingen in de bejegening, betrouwbaarheid en hulpvaardigheid van zorgkantoren tegenover de burgers. De regelgeving is ingewikkeld en er is sprake van veel wijzigingen. Dat is lastig voor zorgkantoren en burgers. Er kan wel eens iets fout gaan. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, dat is begrijpelijk. Maar fouten moeten zoveel mogelijk voorkomen worden. De zorgkantoren moeten een open oog en oor voor de persoonlijke situatie van de betrokkene hebben, daar in hun opstelling rekening mee houden en als er iets fout gaat, is een snelle en gedegen oplossing noodzakelijk.
d e Nat io nale o mb ud sman
Zorgkantoren en behoorlijkheid
4
BEHOORLIJKE OVERHEID Burgers in Nederland zijn voor veel zaken afhankelijk van de overheid. Bijvoorbeeld van de Belastingdienst als het gaat om hun recht op Toeslagen of van de politie als het gaat om het opnemen van hun aangifte. Die afhankelijkheid brengt voorwaarden met zich mee voor de relatie tussen de burger en de overheid. Zo moeten burgers kunnen vertrouwen op de informatie die zij van de overheid krijgen en moet de overheid zorgvuldig omgaan met de belangen van burgers. Het zorgvuldige omgaan met de belangen van burgers draagt er bovendien toe bij dat het overheidshandelen gelegitimeerd wordt. De burger zal daarbij in de regel ervaren dat hij rechtvaardig, eerlijk, behandeld wordt. De Nationale ombudsman ziet erop toe dat de overheid behoorlijk omgaat met haar burgers en zet zich in voor een goede relatie tussen burger en overheid. Dat houdt onder meer in dat de dienstverlening van overheidsinstanties moet voldoen aan eisen van bereikbaarheid, beleefdheid, behulpzaamheid en betrouwbaarheid. Dit geldt eens te meer wanneer burgers afhankelijk zijn van een instantie.
PUBLIEKE TAAK ZORGKANTOREN De uitvoering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten behoort tot de taak van de overheid. De overheid heeft ervoor gekozen om die taak onder te brengen bij de zorgkantoren. Een zorgkantoor kent AWBZzorg toe aan mensen die daar op grond van een indicatie van het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) recht op hebben. De zorgverzekeraars voeren als concessiehouders van de zorgkantoren 1 een publieke taak uit. Deze taak voeren zij uit naast hun taak als commerciële onderneming. Als zorgverzekeraar zijn zij georiënteerd op marktwerking. Ook de zorgkantoren zijn gebaat bij het afwegen van kosten tegen baten. Dat gebeurt in ieder geval bij het contracteren van de zorgaanbieders. In die zin spelen ook de instrumenten van marktwerking bij de zorgkantoren een rol. AWBZgerechtigden hebben geen keuze en de hoogte van een persoonsgebonden budget of van de eigen bijdrage staat wettelijk vast. Omdat de zorgkantoren aangestuurd worden door zorgverzekeraars die vanuit marktwerking denken, bestaat het risico dat de uitgangspunten voor verantwoord overheidsoptreden niet voldoende in beeld komen. Ook al heeft de overheid de uitvoering van de AWBZ ondergebracht bij de zorgkantoren, het blijft een publieke taak. De wijze waarop de overheid haar taken uitvoert en hoe zij daarbij omgaat met de burgers moet voldoen aan behoorlijkheidsvereisten. Dat betekent dat de door de Nationale ombudsman geformuleerde behoorlijkheidsvereisten van toepassing zijn op de wijze waarop de zorgkantoren de AWBZtaken uitvoeren. De Nationale ombudsman acht het zijn verantwoordelijkheid om toe te zien op en bij te dragen aan een behoorlijke uitvoering van dergelijke publieke taken. Dit betekent voor de burgers die zijn aangewezen op de AWBZ dat zij een goede dienstverlening mogen verwachten. 1
De regering heeft plannen om op termijn de uitvoering van de AWBZ onder te brengen bij de zorgverzekeraars zelf. De zorgverzekeraars zullen dan de AWBZ voor hun eigen verzekerden gaan uitvoeren.
d e Nat io nale o mb ud sman
Zorgkantoren en behoorlijkheid
5
DE AWBZGERECHTIGDE Iemand die is aangewezen op AWBZzorg, krijgt onvermijdelijk te maken met een zorgkantoor. Als een AWBZgerechtigde niet tevreden is over de dienstverlening van het zorgkantoor, heeft hij geen keuze. AWBZgerechtigden bevinden zich in een kwetsbare positie. Zij zijn chronisch ziek of gehandicapt en hebben daardoor zorg nodig. Dit betekent dat afgezien van de problemen die op zich al voortvloeien uit het AWBZ gerechtigde zijn als zodanig de AWBZgerechtigde in de relatie met het zorgkantoor een afhankelijk positie heeft. De AWBZgerechtigde kan kiezen tussen zorg in natura of een persoonsgebonden budget. Voor diegenen die zorg in natura ontvangen, koopt het zorgkantoor passende zorg in bij diverse zorgaanbieders. Aan iemand met een persoonsgebonden budget (verder ook: pgb) verstrekt het zorgkantoor een bepaald geldbedrag waarmee deze zijn eigen zorg kan inkopen. De AWBZgerechtigde die kiest voor een pgb heeft het vaakst met het zorgkantoor te maken. Het zorgkantoor stelt vast welk budget hij krijgt en waar hij dat aan mag besteden, verrekent de eigen bijdrage en controleert of hij het budget op een juiste manier heeft besteed. Wanneer een zorgkantoor een administratieve fout maakt, zoals het niet op tijd betalen van een pgb, kan dat voor de betrokkene verstrekkende gevolgen hebben. Op dat moment is er namelijk geen geld beschikbaar om de benodigde en ingehuurde zorg te betalen en dat kan tot forse problemen leiden. In de AWBZ gaan grote belangen om. Uit de rijksbegroting "Inzicht in de AWBZ'' van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport blijkt dat begin 2009, 600.000 Nederlanders een vorm van AWBZzorg toegekend hebben gekregen. Daarnaast maakten 107.000 personen gebruik van een pgb. Eind 2010 waren dat er ongeveer 120.000.
KLACHTEN OVER DE ZORGKANTOREN De Nationale ombudsman ontvangt regelmatig klachten over de dienstverlening door de zorgkantoren. In 2010 heeft hij ruim honderd klachten ontvangen over zorgkantoren. De meeste klachten over zorgkantoren hadden betrekking op de uitvoering van de pgb regeling. Diverse budgethouders klaagden bijvoorbeeld over de behandelingsduur van hun aanvraag. Sommige budgethouders schieten zelf de kosten voor de zorg voor in afwachting van het budget. Niet alle budgethouders hebben daar echter de financiële middelen voor. Anderen klagen erover dat zij geen gehoor vinden bij het zorgkantoor. De callcenters kunnen slechts beperkte informatie verstrekken en het is niet altijd mogelijk om iemand aan de lijn te krijgen die echt kan helpen. Ook worden toezeggingen of terugbelafspraken onvoldoende nagekomen. Ook ontvangt de ombudsman klachten over slechte bejegening aan de telefoon. Andere veel voorkomende klachten gaan over het niet of laat beantwoorden van correspondentie, fouten en slordigheden in de administratie, onjuiste
d e Nat io nale o mb ud sman
Zorgkantoren en behoorlijkheid
6
vaststelling van de eigen bijdrage, de grote hoeveelheid en onduidelijkheid van beschikkingen en de lange behandelingsduur van bezwaarschriften. Bij de ombudsman is het beeld ontstaan dat er veel onvrede bestaat over de dienstverlening van de zorgkantoren. Men vindt dat de zorgkantoren zich te zakelijk opstellen en weinig blijk geven van betrokkenheid. De informatie die het zorgkantoor verstrekt is niet altijd betrouwbaar. Ook is het zorgkantoor niet altijd even behulpzaam om mee te denken over een oplossing voor een probleem.
DIENSTVERLENING AWBZgerechtigden moeten kunnen rekenen op een behoorlijke dienstverlening door de zorgkantoren.. Dit betekent dat de zorgkantoren in hun contacten met de budgethouders beleefd, bereikbaar, betrouwbaar en behulpzaam zijn en daar waar nodig maatwerk leveren. Hieronder is een bundeling van ontvangen klachten opgenomen over situaties waarin burgers zich niet goed geholpen voelen. De nadelige financiële gevolgen voor de betrokkene zijn soms zeer groot en daarnaast is er vaak sprake van een emotionele belasting.
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
2.
7
VOORBEELDEN
PERSPECTIEF VAN DE BURGER Wat gaat er zoal mis? Hieronder staat een greep uit de ervaringen van mensen die met een zorgkantoor te maken hebben. Deze ervaringen zijn beschreven vanuit het perspectief van de burger. Al deze mensen hebben zich tot de ombudsman gericht. Zij voelden zich door een zorgkantoor onvoldoende geholpen. Soms lag het kernprobleem van deze mensen niet in de dienstverlening. Zij waren het bijvoorbeeld niet eens met een beslissing of zij vonden de regelgeving niet eerlijk. Met een verwijzing naar het zorgkantoor om bezwaar te maken tegen de beslissing of uitleg over de regelgeving en een luisterend oor konden zij dan weer verder. Deze ervaringen zijn wel signalen en vormen daarom onderdeel van de voorbeelden. In een aantal andere gevallen heeft een medewerker van de Nationale ombudsman direct contact opgenomen met een zorgkantoor en is het probleem praktisch opgelost. Niet alle klachten over de dienstbaarheid zijn dus volledig onderzocht en aan het betreffende zorgkantoor voorgelegd. Wel hebben de klachten gemeen dat de burger niet tevreden is over de dienstverlening van het zorgkantoor. Die ervaringen van de betrokkenen en het feit dat zij zich genoodzaakt voelden om bij de Nationale ombudsman aan te kloppen, maken duidelijk dat de burgers zich onvoldoende gehoord of geholpen voelen door het zorgkantoor.
DE VOORBEELDEN: Wijziging doorvoeren Ons zoontje was ernstig ziek. Hij is op 5 november 2008 overleden. Nadat ons zoontje is overleden, kregen wij problemen met het stopzetten van het pgb. Dit hebben we eerst telefonisch doorgegeven aan het zorgkantoor, maar dit moest schriftelijk gebeuren. Dat hebben wij gedaan, maar het pgb werd weer gestort. Toen hebben wij opnieuw gebeld naar het zorgkantoor en toen was het antwoord dat dit via een officiële brief moest. Dat hebben we toen (nogmaals) gedaan. Vervolgens kregen wij een brief van het zorgkantoor dat wij het overlijden van ons zoontje niet hadden doorgegeven, nou ja!
Fouten oplossen 1: zin in plaats van pgb Ik heb een pgb voor persoonlijke verzorging en begeleiding. Echter, door een fout van het CIZ of het zorgkantoor is per ongeluk de begeleiding omgezet in zorg in natura (verder ook: ZIN). Maar ik wil mijn begeleiding niet in natura ontvangen, maar gewoon in pgb. Zodat ik mijn eigen zorgverleenster kan aanhouden en uitbetalen. Ik probeer dit sinds anderhalve maand recht te zetten, maar niemand van het zorgkantoor kan mij een helder antwoord geven waarom het weer omzetten naar pgb zolang duurt. Ik heb nu geen saldo
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
8
meer om mijn zorgverleenster uit te betalen. Ook als mijn zorgverleenster belt naar het zorgkantoor krijgt ze te horen dat ze ermee bezig zijn. Aan de telefoon zeggen ze dat ze slechts een callcenter zijn dat de vragen weer doorspeelt.
Fouten oplossen 2: zin in plaats van pgb Ik ontving tot maart van 2009 zonder problemen pgb van het zorgkantoor, hiervan kocht ik zelf zorg in. Na een herindicatie van het CIZ ging ik terug van 3.9 naar 1.9 uur aan pgb. Ik heb hiertegen bezwaar ingediend, dat werd gegrond verklaard en ik had weer recht op 3.9 uur pgb. Toen begonnen de problemen; ik ontving maar geen nabetaling van het zorgkantoor. Na diverse malen te hebben gebeld naar het CIZ en het zorgkantoor, bleek dat mijn pgb in ZIN was omgezet. Waar het fout is gegaan weet niemand, de instanties geven elkaar de schuld. Hierdoor kan ik mijn zorg niet meer betalen. Ik moet nu van het zorgkantoor een verklaring invullen om de ZIN weer om te zetten in een pgb. Ze willen geen voorschot uitbetalen. Ik kan mijn zorg niet betalen van mijn uitkering. Mijn gehele huishouding is geheel ontregeld door dit gedoe en het zal nog wel een tijdje duren voordat alles weer op de rails is.
Persoonlijk contact Mijn zoon was zwaar gehandicapt en had veel zorg nodig. Ik heb als alleenstaande moeder het grootste deel van deze zorg zelf op me genomen. Mijn inkomsten kwamen volledig uit het pgb van mijn zoon. Eind 2008 is mijn zoon overleden. Op een gegeven moment heeft het CIZ een ruimere indicatie afgegeven. Het zorgkantoor is vervolgens vergeten om het pgb aan te passen aan deze nieuwe indicatie. Later heeft het zorgkantoor deze fout hersteld. Het is lastig om iemand te spreken te krijgen van het zorgkantoor die met je meedenkt en even in de materie wil duiken. Het gaat allemaal over veel te veel afdelingen en niemand neemt verantwoordelijkheid. Dus pakt ook niemand het op wanneer er iets fout gaat. Men is er heel bedreven in om te zeggen dat men er niets aan kan doen, dat de persoon die het wel weet niet telefonisch bereikbaar is. Het probleem wordt gewoon zonder blikken of blozen doorgeschoven naar de volgende week of de volgende afdeling. Ik liep op tegen een afschuwelijke muur van onbegrip en onbekwaamheid. Als ik zie met hoeveel onverschilligheid ik door deze instantie behandeld ben als vertegenwoordiger van mijn zoon, dan ben ik blij dat mijn zoon niet in deze wereld heeft hoeven op te groeien. Toen mijn zoon op sterven lag, heb ik bewust geen 24uurs indicatie aangevraagd, omdat ik me liever bezig hield met mijn zoon dan met dit soort administratieve ellende.
Medeleven Ruim zeven maanden na het overlijden van mijn zoon kreeg ik nog een naheffing van het zorgkantoor vanwege een herberekening. Waar deze herberekening op is gebaseerd
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
9
staat nergens in de stukken. Hoe onprofessioneel is dat. Het is een ongevoelige, onmenselijke brief. Er was nergens ook maar iets te bekennen van een blijk van medeleven met het overlijden van mijn kind. Ik belde met de afdeling en ik kreeg van een mevrouw te horen dat ze er niets aan kon doen. Daarop zei ik dat ik vond dat ze wel wat humaner om mocht springen met het feit dat ik mijn zoon verloren heb. De mevrouw antwoordde dat zij vond dat ik wel wat humaner kon doen, omdat zij alleen maar haar werk deed. Over het ontbreken van een blijk van medeleven heb ik een klacht ingediend en naar aanleiding daarvan ontving ik dan toch een brief met condoleances. Op zo'n manier heeft dat natuurlijk geen betekenis. Ik zou het erg fijn vinden als het zorgkantoor zich zou interesseren voor het menselijke deel van het pgb. Dat men zorgvuldiger met de zaken omgaat en mensen écht helpt in plaats van om zeep.
Tegenstrijdige informatie Er kwamen nieuwe regels waardoor het pgb moest worden gestort op het rekening nummer van de budgethouder. Ik heb hierover gebeld naar het zorgkantoor, omdat één van de redenen dat hij een pgb heeft, zijn onvermogen is om met (financiële) administratie om te gaan. De medewerkster van het zorgkantoor zei dat dit geregeld kon worden, omdat ik geen commercieel bureau was. Een verklaring en handtekening hiervoor waren voldoende. Het geld werd alleen niet gestort…… Ik heb gebeld en het bleek dat ze achterliepen met de verwerking, een paar weken later belde ik weer en toen bleek dat het niet gestort was, want ik had toch een ander rekeningnummer moeten aanleveren, het was dus mijn fout aldus het zorgkantoor.
Verkeerd rekeningnummer 1 (het bovenstaande verhaal gaat nog verder) Omdat mij werd verteld dat het budget alleen nog op rekening van de budgethouder zou worden gestort, hebben wij een nieuwe rekening aangevraagd op zijn naam en alle benodigde papieren naar het zorgkantoor gestuurd. Na een aantal weken heb ik weer gebeld, ze waren ermee bezig, na een week weer gebeld en toen vertelden zij mij dat het bedrag al een paar maanden geleden gestort was! Het bleek dat het bedrag was gestort op een verkeerd bankrekeningnummer. Volgens het zorgkantoor had de bank een fout gemaakt, er zou contact worden opgenomen met de bank en het zou dan de week erop op de goede bankrekening moeten staan…… Dat was goed nieuws, want we zitten met diverse betalingen, ik word bedreigd door incassovorderingen, omdat automatische afschrijvingen hierdoor mislopen. Na een week was het bedrag nog niet gestort. Ik heb al vele telefoontjes gepleegd naar het zorgkantoor en het gaat om een bedrag van € 2.500 dat elk kwartaal gestort zou worden. De fout ligt naar mijn mening bij het zorgkantoor, zij moeten het achterstallig pgb storten, ik heb niks te maken met hun traject met de INGbank. Ik ben echt wanhopig.
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
10
Verkeerd rekeningnummer 2 Mijn echtgenote heeft een verschrikkelijke ziekte en krijgt daarvoor een pgb. Begin dit jaar heeft het CIZ een nieuwe indicatie afgegeven. In het indicatiebesluit stond een klein foutje. De ingangsdatum van het besluit was verkeerd weergegeven. Mijn vrouw heeft daardoor tot op heden nog geen budget ontvangen. Dit kost mij zoveel geld aan vooruitbetalingen van de zorg dat ik financieel aan de grond ben komen te zitten. Ik heb vele brieven gestuurd naar het zorgkantoor en heel veel gebeld, maar tot op heden zijn we er niet uit. Het zorgkantoor gebruikt de verkeerde functies en klassen en verkeerde banknummers. Het enige wat mij steeds gevraagd wordt, is mijn banknummer en dan nog sturen zij geld naar het opgeheven gironummer van mij echtgenote. Het is voor mij onmogelijk om een ingang te vinden bij het zorgkantoor. Heel veel personen zijn ermee bezig geweest en het lukt niet het geld te ontvangen waar ik mijn schulden mee kan afbetalen.
Toezeggingen 1 Het pgb van onze autistische zoon is in juli van dit jaar verlopen. Het zorgkantoor heeft ons hier van tevoren niet over geïnformeerd. Daarom moesten wij opnieuw een indicatie voor onze zoon aanvragen bij het CIZ. De indicatie is oktober afgegeven. Tot aan vandaag hebben we het pgb nog steeds niet gekregen van het zorgkantoor, ondanks verschillende toezeggingen per brief en telefoon dat dit zou gebeuren. Telkens werd ons toegezegd dat het pgb uiterlijk op een bepaalde datum werd gestort. Toen we op die dag gingen bellen kregen we weer een nieuwe datum. Wij zijn ondertussen een lening aangegaan om de kosten van de ingehuurde zorgverleners te kunnen betalen. Nu is de lening op en krijgen wij geen nieuwe lening. Al geruime tijd kunnen wij de zorgverleners niet meer betalen en we zijn bang dat de zorg daardoor niet meer verleend gaat worden. We hebben de hele situatie uitgelegd aan het zorgkantoor en verzocht om een voorschot, maar we vonden geen gehoor. We zijn ten einde raad en hebben hier slapeloze nachten van.
Toezeggingen 2 Ronduit schrikbarend hoe met cliënten wordt omgegaan. Ik heb recht op een pgb voor de periode van een jaar. Helaas heb ik van het zorgkantoor alleen het budget ontvangen voor de tweede helft van het jaar. Klaarblijkelijk lukt het niet om mij het resterende bedrag van ruim € 2.500 te betalen, waar ik recht op heb. Door fouten bij het zorgkantoor heb ik een deel van de zorg zelf moeten betalen en heb ik een schuld bij mijn zorgverleners. Ik heb gebeld met het zorgkantoor en verschillende mensen gesproken. Ik werd doorverwezen naar een persoon die mij zou terugbellen, maar dat is tot heden niet gebeurd. Wel heb ik een man gesproken die zeer onaardig de haak erop gooide. Een andere mevrouw heeft toegezegd het probleem te zullen oplossen, maar dat is niet
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
11
gebeurd. Ik wil snel mijn geld ontvangen zonder daartoe allerlei zaken aan het zorgkantoor te moeten aanreiken.
Toesturen verantwoordingsformulier Ik verzorg al enige tijd de pgbadministratie van mijn cliënt. Onlangs ontving ik van het zorgkantoor een herinnering om de verantwoording voor de tweede helft van 2009 op te sturen. Mijn cliënt en ik hebben echter nooit het benodigde verantwoordingsformulier ontvangen. Mijn cliënt heeft eerst zelf contact opgenomen met het zorgkantoor en uitstel gekregen tot begin april. Dit in de veronderstelling dat wij in de tussentijd het formulier alsnog zouden ontvangen. Dat is echter niet gebeurd. Vervolgens heb ik zelf contact opgenomen met het zorgkantoor met het uitdrukkelijke verzoek het formulier nogmaals te sturen. Er werd mij door de medewerker verzekerd dat het formulier diezelfde dag nog verstuurd zou worden. Nu, ruim een week later, hebben wij dit nog steeds niet ontvangen. Doordat wij het budget niet kunnen verantwoorden is de uitbetaling van het huidige budget inmiddels geblokkeerd. Mijn cliënt heeft iemand in dienst genomen die hij momenteel dus niet kan betalen. Wij vinden het schrijnend dat het zorgkantoor zo achteloos met een zaak als deze omgaat. Het gevolg is dat mijn cliënt, die natuurlijk niet voor niets een pgb heeft, zowel financieel als emotioneel helemaal vastloopt.
Alles terugbetalen Mijn vrouw heeft al op jonge leeftijd een ernstige vorm van Alzheimer gekregen. Ik beheer haar pgb en verleen mantelzorg. Het zorgkantoor heeft nu op de voorlopige beschikking een veel te groot bedrag aan eigen bijdrage in mindering gebracht. Dit omdat het CAK niet op tijd gegevens heeft aangeleverd. Ik ben hier het slachtoffer van, terwijl ik zelf wel altijd alles op tijd invul. Mijn vrouw wordt nu gekort op het pgb en ik ben verplicht om voortdurend bezwaren in te dienen en genoegen te nemen met een papierbrij gedurende jaren van voorlopige en definitieve aanslagen en toekenningen. Met een vrouw thuis die Alzheimer heeft raak ik door deze bureaucratische bende volledig gestoord. Het zorgkantoor gaat er blijkbaar vanuit dat het inkomen van mijn vrouw is gestegen. Mijn vrouw kan helemaal niet meer werken en heeft volledige zorg nodig. Ik maak me verschrikkelijk kwaad dat het zorgkantoor door het ontbreken van gegevens dit soort beslissingen neemt en dat het gezonde verstand blijkbaar zoek is. Ik moet nu opnieuw bezwaar gaan indienen. Een telefoontje kost voor alle partijen minder tijd dan dit soort bezwaarprocedures. Ook emotioneel knagen dit soort zaken behoorlijk. Daarnaast worden de beslissingen en verantwoordingsformulieren nog steeds vergezeld met een dreigbrief. Het is van de gekke om bij een normaal schrijven (dus geen herinnering) direct te dreigen met alles terug te moeten betalen. Ik heb dit eerder aangekaart, maar blijkbaar geen gehoor aan de top. Het zorgkantoor jaagt hier een doelgroep die emotioneel al flink op zijn donder krijgt en met veel zorgen te maken heeft steeds weer de stuipen op het lijf.
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
12
Een gebrek aan empathie noem ik dat. Ik ben niet gediend van dit soort fratsen en ben niet van plan een bezwaar in te dienen
Debet en credit Met de afhandeling van het pgb van mijn zoon gaat veel mis. Mijn bezwaar tegen de jaarafrekening was gegrond verklaard. Ik kreeg ik een nieuwe jaarafrekening, waaruit bleek dat de verantwoording nu wel geheel goedgekeurd was. Het zorgkantoor bleef echter aanmaningen sturen. Het bleek dat het zorgkantoor een nabetaling had gedaan op grond van de laatste jaarafrekening. Ik heb dit niet ontvangen, want de bankrekening voor het pgb was opgeheven. Het zorgkantoor ging dit uitzoeken en zou voorlopig de vordering blokkeren. Toch kreeg ik weer een aanmaning. Vervolgens weer contact opgenomen met het zorgkantoor. Ik kreeg als antwoord dat ik zelf de afdeling pgb moest bellen en vragen of zij contact opnamen met de afdeling debiteuren om alles goed te regelen. Uiteindelijk bleek dat het zorgkantoor geen betaling had gedaan. Ik moest een nieuw bankrekeningnummer doorgeven zodat het zorgkantoor het bedrag kon overmaken. Mijn zoon moest dan vervolgens hetzelfde bedrag weer overmaken aan het zorgkantoor. Ik vindt het erg vreemd dat het zorgkantoor de identieke bedragen niet met elkaar heeft verrekend.
Nieuwe regelgeving Een paar jaar geleden heb ik een ernstig autoongeluk gehad, waardoor ik gehandicapt ben geraakt. Ik zit zes dagdelen per week op een activiteitencentrum. De kosten voor deze zorg betaal ik vanuit mijn pgb. Onlangs heeft het zorgkantoor mij zomaar, zonder opgaaf van redenen, meegedeeld dat ik mijn pgb vanaf het begin van dit jaar niet meer mag gebruiken voor het activiteitencentrum. De brief met deze mededeling kreeg ik pas eind februari. Toen had ik al een deel van mijn budget besteed bij het activiteitencentrum. Samen met mij mogen ook een aantal andere cliënten niet meer naar het centrum toe. Ik weet niet meer wat ik met het pgb moet doen. Verschillende keren heb ik antwoord proberen te krijgen van het zorgkantoor via telefoon en email, maar ze weten van niets. Door al dit gedoe en gezeur worden de klachten in mijn bioritme, mijn slaapstoornis en allerlei lichamelijke klachten weer ernstiger.
Veertig telefoongesprekken Mijn cliënte heeft naast psychiatrische problematiek ook een verstandelijke beperking. In september 2009 heeft zij het zorgkantoor gebeld om de zorg in natura om te zetten in een pgb. Ook heeft zij de begeleiding bij de GGZ instelling opgezegd. Ik ben haar vervolgens de begeleiding gaan geven, met de bedoeling dat deze begeleiding uit het pgb zou worden betaald. In oktober 2009 hebben mijn cliënte en ik zo'n tien keer met het zorgkantoor gebeld om te checken of de omzetting rond was en wanneer het budget kon worden verwacht. De
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
13
respons van de medewerkers van het zorgkantoor varieerde van "Alles is rond, het pgb wordt binnenkort gestort op de rekening van de cliënt" tot "Er is niets van bekend in het systeem". Elke keer hebben mijn cliënte en ik aangegeven dat mijn cliënte was verhuisd en gevraagd of men post wel naar haar juiste adres stuurde. Ook hebben we telkens mijn telefoonnummer en emailadres aan het zorgkantoor doorgegeven, zodat zij eventueel informatie konden opvragen. Wij ontvingen echter geen teken van leven van het zorgkantoor. Mijn cliënte werd steeds wanhopiger naarmate de druk toenam, waardoor bij haar stresssymptomen, zoals automutilatie, toenamen. Ook in de maand november 2009 hebben wij diverse keren gebeld met het zorgkantoor, maar de uitkomst was hetzelfde als voorheen. Men was ermee bezig. Ondertussen heeft het CIZ een herindicatie afgegeven per 1 december 2009. Begin januari 2010 kende het zorgkantoor mijn cliënte eindelijk een pgb toe, maar pas vanaf de ingang van de herindicatie. Mijn cliënte en ik hebben vervolgens opnieuw een aantal maal getelefoneerd met het zorgkantoor, omdat de pgb al was ingegaan in september 2009 en niet op 1 december 2009. In totaal hebben mijn cliënte en ik zo'n veertig telefoongesprekken gevoerd met het zorgkantoor, maar de medewerkers leken in het duister te tasten en er kwam geen respons. Uiteindelijk kreeg ik eind januari 2010 een antwoord. De zorg was van september tot en met begin december per abuis uitgekeerd als zorg in natura. Toen wij aan het zorgkantoor vroegen wat men daaraan ging doen was het antwoord: "Dat weet ik niet". Mijn cliënte is inmiddels zo over haar toeren, dat zij heeft aangeboden de door mij geleverde begeleidingsuren van september tot en met november 2009 van haar spaargeld uit te betalen.
Eenduidige informatie 1 Mijn echtgenote lijdt aan een ongeneeslijke ziekte. Zij kan zelf niets meer beginnen en is voor hulp volledig op mij aangewezen. Als je dan ook nog geconfronteerd wordt met allerlei verkeerde beschikkingen van het zorgkantoor en het CAK word je daar wel eens moedeloos van. Deze toestanden vreten energie die je veel beter voor andere dingen kunt gebruiken: Mijn vrouw heeft een pgb. Zij ontving een brief van het zorgkantoor dat zij € 1.650 moest terugbetalen. Ik nam hierover direct telefonisch contact op met een medewerker van het zorgkantoor, waarmee ik al vaker contact heb gehad omdat er al eerder allerlei dingen fout gelopen zijn. Ik moest een kopie van de beschikking eigen bijdrage van de WMO opsturen. Dat heb ik gedaan. Ik hoefde geen bezwaarschrift in te dienen tegen de pgb toekenningsbeschikking, omdat hij alles in orde zou maken. Tot mijn verbazing ontving mijn echtgenote toch een herinnering. Ik heb hierover meerdere keren gebeld met het zorgkantoor, ik wilde graag spreken met een specifieke medewerkster. Er zou een notitie worden gemaakt voor haar, omdat zij met vakantie was. Ik heb vervolgens met meerdere mensen telefonisch contact gehad. Op een gegeven moment kreeg ik de toezegging dat er uiterlijk 16 juli met mij contact
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
14
opgenomen zou worden. Aangezien ik nog niemand gesproken had, belde ik weer. Er werd mij verteld dat er op 13 juli twee keer gebeld is naar mijn huisadres. Dit moet dan in de middag zijn geweest. Mijn vrouw moet dan verplicht rusten en kan i.v.m. invaliditeit de telefoon niet opnemen en ik ben dan even een boodschap aan het doen. De werkwijze van het zorgkantoor is dan volgens de mevrouw van het zorgkantoor dat de zaak als afgedaan beschouwd kan worden. Ik vind dit een schande.
Eenduidige informatie 2 Ik ben een gehandicapte man van inmiddels 87 jaar. Sinds geruime tijd maak ik gebruik van een pgb, hierdoor kan ik zelfstandig blijven wonen. Nadat ik in april 2009 de definitieve jaarafrekening had ontvangen, deze tot in details door het zorgkantoor was goedgekeurd en ik deze met alle rekeningen uit 2008 veilig opgeborgen en vergeten had, kreeg ik opeens na een half jaar een nieuwe jaarafrekening. Daarin stond dat ik bijna € 4.000 moest terugbetalen aan het zorgkantoor. Nadat ik mij hierover bij het zorgkantoor had beklaagd, kreeg ik opnieuw een jaarafrekening. Daaruit bleek dat ik nog recht had op € 650 van het zorgkantoor. Ik ontvang ook veel toekenningsbeschikkingen, daardoor weet ik niet meer waar ik aan toe ben en kan ik geen adequate zorg inkopen. Bovendien ontving ik mijn eerste toekenningsbeschikking 2010 pas in januari 2010, terwijl die voor het eind van het jaar op de mat had moeten liggen. Ik heb het rotste jaar uit mijn 86 jaren achter de rug en heb geen enkel vertrouwen meer in het zorgkantoor. Ik was bang dat ik nog meer zorgellende kan ontvangen in 2010 en dat vermoeden is ook uitgekomen, want ik heb in 2010 ook een aantal maanden geen pgbbetalingen van het zorgkantoor ontvangen. Op mijn brieven en telefoontjes hierover wordt niet gereageerd.
Incasso 1 Het zorgkantoor doet gewoon haar werk niet, laat procedures jaren slepen en jaagt oude mensen telkens weer de stuipen op het lijf. Mijn beide schoonouders zitten in een bejaardentehuis en betalen daarvoor een eigen bijdrage. In november 2006 heb ik namens beiden een bezwaarschrift ingediend bij het zorgkantoor tegen de hoogte van de eigen bijdrage. Dit bezwaarschrift werd doorgezonden naar de zorgverzekeraar van mijn schoonouders. Na diverse brieven van het zorgkantoor en vele telefoontjes van mijn kant om uit te leggen dat er een bezwaarprocedure liep, heeft de zorgverzekeraar eind mei 2007 een beslissing genomen. Het zorgkantoor moest de eigen bijdrage herzien en een onderzoek instellen naar de teveel betaalde eigen bijdrage. In september 2009 ontving ik een eerste bericht van het zorgkantoor. Er stond nog een bedrag open in hun administratie. Ik heb gelijk een brief gestuurd naar het zorgkantoor met een verwijzing naar de uitspraak van de zorgverzekeraar. Ik kreeg geen reactie, dus in november stuurde ik een rappelbrief. Medio januari belde het zorgkantoor mij pas op. Mijn brieven waren blijven liggen, de
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
15
mevrouw zou de zaak intern doorgeven. Diezelfde avond belt mijn schoonvader in paniek op. Hij had een aanmaning ontvangen van een incassobureau. Hij moest binnen vijf dagen betalen anders volgde incasso. Gelijk heb ik een klacht ingediend bij het zorgkantoor over de gang van zaken. Tot op heden heb ik zelfs geen bevestiging van deze klacht gekregen. Het zorgkantoor maakt er een rommeltje van. Zo ga je niet met mensen om. Klaarblijkelijk voelt niemand zich daar verantwoordelijk.
Incasso 2 Ik ontving een beschikking van het zorgkantoor met daarop een foutief bedrag dat ik zou moeten terugbetalen aan het zorgkantoor. Ik ben onmiddellijk in bezwaar gegaan. In de beschikking stond dat ik een acceptgiro zou ontvangen voor het teveel ontvangen bedrag. Toen ik mijn bankrekening op internet opende zag ik dat het zorgkantoor ongevraagd bijna € 6.000 had geïncasseerd. Ik belde direct naar het zorgkantoor, maar die bleken weer eens niet telefonisch bereikbaar. Toen mijn bank gebeld en die hebben het bedrag teruggehaald. Ik stuurde het zorgkantoor een klachtbrief en kreeg daar overigens een keurige brief op terug op 10 maart: excuses werden aangeboden en om dit soort situaties in de toekomst te voorkomen is bewaking op dit soort acties verscherpt. Op 26 maart wilde ik een overschrijving doen en zag ik tot mijn schrik dat het zorgkantoor weer een bedrag van mijn rekening had gehaald. Omdat het al na kantoortijd was kon ik niet meer bellen Dit betekent waarschijnlijk dat ik mijn hypotheekkosten niet kan betalen, wat meer extra kosten met zich mee brengt bovenop de ergernis van een onterecht lege bankrekening.
Pgb: geen zorg maar stress Voor mijn dochter had ik een pgb aangevraagd. Ik ontving van het zorgkantoor in oktober 2008 een pgbtoekenningsbeschikking: aan mijn dochter werd ruim € 21.000 toegekend. Omdat ik dit bedrag wel erg hoog vond, heb ik telefonisch contact opgenomen met het zorgkantoor. De dame aan de telefoon vertelde mij heel beslist dat, als ik deze toekenning had gekregen en deze ondertekend was, het goed was. Ik vertrouwde erop dat ik dus zorg kon inkopen. Dat heb ik gedaan, voor een bedrag van ongeveer € 13.500. Dit bedrag heb ik uitgegeven en verantwoord aan het zorgkantoor. Een half jaar later kreeg ik een brief van het zorgkantoor. Daarin stond dat er per ongeluk een verkeerd indicatiebesluit door het zorgkantoor was verwerkt en dat er daardoor ten onrechte € 21.000 aan mijn dochter was uitgekeerd. Ik moest dit gehele bedrag terugbetalen. Hiertegen heb ik bezwaar ingediend. Ik werd geconfronteerd met een fout van het zorgkantoor, een fout die verstrekkende gevolgen had voor ons en 'gemakshalve' werd afgedaan met een welgemeend excuus van het zorgkantoor en een eventuele betalingsregeling, voor het geval het bedrag niet in een keer kon worden teruggestort.
d e Nat io nale o mb ud sman
Voorbeelden
16
Na een paar maanden kreeg ik een beslissing van het zorgkantoor op mijn bezwaar. Uit coulance had het zorgkantoor besloten om het bedrag dat ik had uitgegeven aan zorg (en had verantwoord) alsnog uit te keren. Het probleem leek hiermee te zijn opgelost. Maar een maand later kreeg ik een nieuwe jaarafrekening, waaruit bleek dat ik nóg een bedrag van € 400 moest terugbetalen. Hier was ik het niet mee eens, dit bedrag ging om het verantwoordingsvrije gedeelte. Dit is opgegaan aan reiskosten en kan ik ook niet verantwoorden en dit hoeft toch ook niet? Na veel telefoontjes en brieven aan het zorgkantoor heb ik hiervoor uiteindelijk maar een betalingsregeling getroffen; je moet wat. Om eerlijk te zijn, ben ik inmiddels de wanhoop nabij. Ik dacht eindelijk ondersteuning te krijgen, maar heb er een enorme belasting bij gekregen. Ik heb even kunnen tanken, niet wetende dat de prijs hiervoor zo hoog was. Ik heb verschrikkelijk veel spijt van het aanvragen en krijgen van het pgb voor mijn dochter. Hierdoor heb ik er een stressfactor bij gekregen, naast die er al waren, en dit is geen kleintje.
GESPREK De voorbeelden die hier beschreven zijn, werden ontleend aan signalen in brieven aan de Nationale ombudsman. Terwijl dit klachtboek geschreven werd, kwamen er nieuwe signalen binnen. Die signalen zijn niet meer opgenomen. De ombudsman verwacht ook via het meldpunt een aantal signalen te ontvangen. Met al deze signalen als voorbeeld wil de Nationale ombudsman het gesprek met de zorgkantoren aangaan over de dienstverlening aan AWBZgerechtigden.
d e Nat io nale o mb ud sman