Audit Onderwijszorgaanbod IVO Primair Onderwijs

Audit Onderwijszorgaanbod IVO Primair Onderwijs Naam onderwijsvoorziening: Daltonschool OBS De Driesprong locatie De Woudmees te Elst

Datum bezoek: 08-09-2011 In opdracht van: SWV Veluwe Rijn Vallei

Aanwezig bij het interview: Dhr. Hans Bierman (directeur) Mw. Heidi van Appeldoorn (IB) Dhr. Martin Bokx (leerkracht) Mw. Caroline Wegbrands (ouder) Groepsobservaties: Groep 3-4; groep 5-6; groep 7-8 Teamgesprek: Een ruime vertegenwoordiging van het team was aanwezig. Rapporteur: Ina Latuputty M&O-groep, ‘s-Hertogenbosch

Inhoudsopgave 1. Inleiding .................................................................................................................... 2 2. De opbrengsten van het schoolbezoek ..................................................................... 4 2.1 Het onderwijsconcept .......................................................................................... 4 2.2 De voorzieningen op de vijf velden ...................................................................... 8 3. Grenzen en groeimogelijkheden van de school....................................................... 13 3.1 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. onderwijsconcept ................................. 13 3.2 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. voorzieningen op de vijf velden ............ 17 4. Tot slot .................................................................................................................... 20 Bijlage 1: Enkele landelijke kengetallen ...................................................................... 21 Bijlage 2: Speciale onderwijszorg per schoolprofiel ..................................................... 22

IVO rapport audit zorgeenheid PO, M&O-groep 2011 Daltonschool OBS De Driesprong locatie De Woudmees te Elst

1

1. Inleiding Uw schoola biedt onderwijszorg aan leerlingen die speciale onderwijsbehoeften hebben. Wanneer uw school tegen haar grenzen aanloopt, is er de mogelijkheid om de leerling en zijn of haar oudersb te verwijzen naar een andere school, een school voor speciaal (basis)onderwijs. Scholen verschillen in de onderwijszorg die zij (kunnen) bieden. Uit verwijsgedrag van scholen bijvoorbeeld blijkt dit heel duidelijk: een leerling waarbij de ene school tegen de grenzen van haar onderwijszorg aanloopt, kan op een andere school zonder al te veel inspanning passend onderwijs krijgen. Soms is de reden makkelijk aanwijsbaar: een school in een gebouw met veel trappen en weinig ruimte is niet zomaar passend voor een leerling in een rolstoel. Maar meestal is het lastiger om aan te geven wanneer een leerling niet, en wanneer wel op de school terecht kan. Zowel voor de school zelf, als voor ouders en voor de bovenschoolse organisatie die het bovenschoolse netwerk van onderwijszorgvoorzieningen inricht (schoolbestuur, samenwerkingsverband po, regionaal netwerk Passend Onderwijs), is het van belang te weten waar de school staat voor wat betreft de onderwijszorg, en wat mogelijkheden zijn om de onderwijszorg te versterken en eventueel uit te breiden. In de audit is gekeken naar de ‘match’ tussen de onderwijsbehoeftenc van de leerlingen uit het voedingsgebied van de school met het onderwijsaanbod van de school. Deze match tussen vraag en aanbod is in kaart gebracht in termen van kenmerken van het onderwijszorgaanbod, van de school dus. Het profiel van het onderwijszorgaanbod van een reguliere school wordt bepaald door:  de mate waarin het onderwijsconcept bijdraagt aan het zich geaccepteerd voelen van leerlingen met een speciale onderwijsbehoefte.  de positie op vijf velden van onderwijsbehoefte: 1. de hoeveelheid aandacht/handen in de groep; 2. speciale onderwijsmaterialen; 3. de ruimtelijke omgeving; 4. expertise; 5. samenwerking met externe instanties die zich ook met de zorg voor het kind bezighouden. Informatie over deze kenmerken is verzameld door:  een half gestructureerd interview/gesprek;  half gestructureerde observaties in groepen, met name ter ondersteuning van de bevindingen over het gehanteerde onderwijsconcept en het daarbij horende klassenmanagement;  een gesprek met het schoolteam waarin de opvattingen rond en het draagvlak voor het onderwijs aan leerlingen met speciale onderwijsbehoeften aan de orde komt. a

Waar in dit rapport kortheidshalve staat ‘school’ wordt steeds bedoeld ‘school of andere eenheid van onderwijszorg’. b Waar in dit rapport kortheidshalve staat ´ouders´ wordt steeds bedoeld ´ouders of verzorgers´. c De onderwijsbehoefte is de instructie en ondersteuning die de leerling in de onderwijssituatie nodig heeft om een volgende stap te kunnen maken in het eigen proces van cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling.


2

In het gesprek met het schoolteam zijn de eerste indrukken vanuit het interview en de observaties verwerkt. In dit rapport doen wij verslag van onze bevindingen. Wij wijzen er op dat de informatieverzameling weliswaar uitgebreid en veelzijdig was, maar beperkt is door het karakter van een momentopname.


3

2. De opbrengsten van het schoolbezoek 2.1 Het onderwijsconcept Daltonschool OBS De Driesprong locatie De Woudmees is gehuisvest in een oud gebouw. In januari 2012 neemt de school zijn intrek in het nieuwe gebouw, samen met de Prot. Chr. Basisschool ‘Het Visnet’. Het team heeft de Daltonopleiding afgerond. In de tweede helft van schooljaar 2011/2012 is de eerste visitatie. In hoeverre heeft de school te maken met verschillen tussen leerlingen? OBS De Driesprong locatie De Woudmees heeft 77 leerlingen op de teldatum 01-10-2010, verdeeld over 4 combinatiegroepen (1-2, 3-4, 5-6, 7-8), waarvan 18 leerlingen met leerlingengewicht 0,3 en 3 leerlingen met 1,2. Er is 1 leerling met een rugzakje vanuit cluster 2. De aantallen verwijzingen over de afgelopen twee jaar zijn als volgt: Schooljaar Aantal zittenblijvers Verwijzingen SBO Verwijzingen SO cluster 1 Verwijzingen SO cluster 2 Verwijzingen SO cluster 3 Verwijzingen SO cluster 4

2007-2008 -

2008-2009 -

2009-2010 1 1 0 0 0 0

2010-2011 3 0 0 0 0 0

Het verwijzingspercentage over de laatste twee jaar is laag. Het gemiddelde niveau van het leren wordt door de school geschat als gemiddeld (CITO B laag-C). De CITO eindscore ligt op het landelijk gemiddelde. In 2009 en 2010 lag de CITO eindscore onder het gemiddelde. Dit had te maken met het aantal leerlingen in de groep. Wanneer het leerlingenaantal in de groep onder de tien ligt, kijkt de inspectie anders naar het uitstroomprofiel. De spreiding van de verschillen in de groepen op het gebied van leren is hoog. De groepen zijn verdeeld over 4 combinatiegroepen. Vooral in groep 7 zijn er zeer grote verschillen in niveaus van leren. De spreiding van de leerniveaus is dus heterogeen. Het aantal leerlingen met speciale behoeften op gedrag is hoog. Dit aantal is hoger dan voorheen. Het gaat dan om begrenzing van het gedrag, het stimuleren tot activiteit en inzicht verkrijgen in eigen gedrag en in het gedrag van de ander. De school gebruikt hiervoor de methode 'Sociale talenten'. Vanuit het Daltonprincipe reflecteren leerlingen op hun gedrag. Leerkrachten praten individueel met leerlingen en leerlingen praten en overleggen met elkaar. Leerkrachten gebruiken tevens hun eigen ervaringen en kennis m.b.t. gedrag(sproblemen). Wanneer ouders/verzorgers hun kind op school aanmelden, informeert de school zich eerst goed over de leerling. Bij de aanname wordt een leerling met specifieke onderwijsbehoeften binnen het team besproken. Het is de stelregel dat het schoolteam competent moet zijn in het bieden van specifieke onderwijsbehoeften, de leerling moet gelukkig zijn op school en de andere leerlingen mogen niet ongelukkig worden. Zo heeft de directie zich goed laten informeren toen een leerling met ASS werd aangemeld. Hij is behandeld bij Stichting 'De Droomboom' te Blaricum. De betrokken leerkrachten, IB-er en directeur hebben gekeken op de Droomboom en zij hebben een


4

cursus gevolgd. Door deze expertise, samenwerking met ouders plus veel structurele ondersteuning in de klas, zijn zowel deze leerling als de andere leerlingen gelukkig, zitten zij goed in hun vel en gaan zij met plezier naar school. Zodra de structurele hulp wegvalt, wordt het moeilijk voor de school deze leerling in zijn specifieke onderwijsbehoeften te voorzien. De school heeft één leerling afkomstig uit Irak. Verder zijn er onder de ouders verschillen in sociaal-economische achtergrond. Het is de school niet bekend of men meer zorgleerlingen in huis heeft dan de vergelijkbare scholen in de omgeving. Hoe wordt binnen de school op speciale onderwijsbehoeften gereageerd? Zoals gezegd hanteert OBS De Driesprong loc. De Woudmees het Dalton onderwijsconcept. De visie op dit concept is doorleefd en geïntegreerd in het denken over het onderwijs bij de leerkrachten. Het onderwijsconcept is nader te karakteriseren door deze te toetsen aan een aantal dimensies. In het volgend overzicht staan uitersten geformuleerd en de vraag is wat het meest van toepassing is op de school. Een ‘1’ betekent sterk in de richting van het ene uiterste en een ‘4’ sterk in de richting van het andere uiterste. Onderwijsconcept OBS De Driesprong locatie De Woudmees Overdragen van kennis

1

2

3

4

X

Zelf ontdekken

X

Kennis verwerven

Werken met kennis X

Klassikaal leren Sturing van het leren door de leerkracht Alle leerlingen op bepaald basisniveau brengen Leerstof bepaalt de leerweg

X

Kinderen sturen eigen leren X

X

Nadruk op gestructureerde opdrachten Beoordeling van prestaties o.b.v. gelijke normering Beoordeling door de leerkracht

X

Evaluatie onderwijs o.b.v. leervorderingen groep

X

Evaluatie onderwijs door de leerkracht

Individueel en groepsleren

Maximale uit elke leerling halen Beginsituatie van de leerling bepaalt de leerweg Nadruk op vrije opdrachten

X X

X

Beoordeling van leervorderingen o.b.v. beginsituatie van leerlingen Zelfbeoordeling door de leerling Evaluatie onderwijs o.b.v. leervorderingen individuele leerling Evaluatie samen met leerlingen

Toelichting: Het zelf ontdekkend leren maakt op school deel uit van het onderwijs. De school is gericht op het verwerven van kennis. Vanuit deze kennis krijgen de leerlingen


5

verwerkingsopdrachten die zij zelfstandig of met meerdere leerlingen maken. Zo heeft de school een begin gemaakt met coöperatieve werkvormen. Leerlingen vragen eerst hulp bij een medeleerling, daarna pas aan de leerkracht. Leerlingen volgen de instructie, herhaalde/verlengde instructie of zelfs geen instructie als de lesstof bij de leerling bekend is. Er is veel aandacht voor individueel- en groepsleren. Differentiatie in instructie bestaat uit groepsinstructie en herhaalde/verlengde instructie. Individuele instructie wordt gegeven in de klas tijdens de hulpronde van de leerkracht. Leerlingen geven d.m.v. een blokje aan of zij hulp nodig hebben. Instructie kan plaatsvinden aan de instructietafel in de klas, maar ook buiten de klas. In groep 3-4 geeft een onderwijsassistent structurele begeleiding in de klas op basis van handelingsplannen aan een cluster 2-leerling. In groep 7-8 geeft een stagiaire (onderwijsassistent in opleiding) hulp aan alle leerlingen. Indien mogelijk zet de school stagiaires structureel in voor langere perioden. Vanuit het Dalton onderwijsconcept bieden leerlingen elkaar hulp in en buiten de klas (coöperatief leren). Vanaf groep 5 maakt de school een OPP. Leerlingen met een eigen leerlijn krijgen extra begeleiding. Door de combinatieklassen ervaren de leerkrachten dat zij te maken hebben met tijdsgebrek, waardoor er minder tijd over blijft voor extra begeleiding. In groep 4 en 7 zijn er leerlingen die functioneren op een hoger leerniveau en meer op eigen kracht de opdrachten verwerken. Het sturen van het leren geschiedt voornamelijk door de leerkracht, deze bepaalt de basisstof. Leerlingen werken met een weektaak. Hierop kunnen zij in het keuzeonderdeel noteren wat zij willen leren. De leerkracht ondersteunt hierbij door het aanbieden van de lesstof of benodigd materiaal. Leerlingen kunnen hierbij kiezen individueel of samen te werken, dit vanuit het Dalton onderwijsprincipe. De leerling vinkt af wanneer een opdracht is afgerond. De lesstof wordt voornamelijk gehaald uit standaard lesmethoden. De school is er op gericht het maximale uit de leerling te halen. Resultaten worden vastgelegd d.m.v. CITO-scores, vaardigheidsscores, DLE. Indien noodzakelijk wordt er ook gewerkt met het formuleren van onderwijsontwikkelingsperspectieven (OPP). Leerkracht en IB-er signaleren samen. Het streven is dat een groep 8-leerling minimaal groep 6-niveau behaalt. Binnen de mogelijkheden van de klas wordt extra begeleiding gegeven middels extra hulp en geldmiddelen. De leerstof bepaalt voornamelijk de leerweg. De leerkracht start met het aanbieden van de lesstof. De leerlingen krijgen op groepsniveau in homogene subgroepen instructie in de klas. Hierin vindt differentiatie plaats: een leerling kan de instructie overslaan, de herhaalde instructie volgen of verbredingsinstructie krijgen. Een leerling kan ook individuele instructie krijgen. Tempodifferentiatie is niet mogelijk voor leerlingen die uit de methode van een hogere groep kan werken, omdat de methoden er niet geschikt voor zijn. In de hogere groep is er nauwelijks methode/materiaal voorhanden voor de versnellers. Deze leerlingen krijgen verbreding in de lesstof. Van de 87 leerlingen zijn er 4 tot 5 leerlingen meerbegaafd. Bij zorgleerlingen kijkt men naar de beginsituatie van de leerling. Aanpassingen worden verwoord in de groeps-/handelingsplannen. De AB-er adviseert de leerkracht in het geval van een cluster-leerling. De leerkracht kan door observaties afwijken van het advies en datgene bieden wat op dat moment het beste bij die leerling past. Incidenteel differentieert één of twee leerkrachten op leerstijl van een leerling.


6

De nadruk ligt voornamelijk op gestructureerde opdrachten. In het keuzewerk is de opdracht vrij en bepaalt de leerling. Het leerstofaanbod is grotendeels afkomstig van standaard lesmethoden. De school schat in dat ongeveer 70% van het onderwijsaanbod voort komt uit standaardmethoden. De beoordeling van de prestaties doet de school op basis van de beginsituatie van de leerling. In het OPP zijn de doelen net iets hoger gesteld en heeft men hogere verwachtingen van de leerling. De leerkracht luistert en kijkt goed naar de leerling. Vanaf groep 5 is de leerling bij de rapportbespreking aanwezig. De school kijkt wel waar de leerling staat t.o.v. de gemiddelde leerling, dit in verband met de overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs. De leerkracht beoordeelt de leerling. In het kader van het Dalton onderwijsprincipe leert de leerling ook het werk zelf te beoordelen. In sommige groepen kijkt de leerling bijvoorbeeld zelf het rekenwerk na. De leerling (ook in de kleutergroep) geeft tevens aan of een werktaak leuk is. De school evalueert op basis van de leervorderingen van de groep. De leerlingen worden betrokken bij de evaluatie van het onderwijs. Dit jaar is er voor het eerst een leerlingenquête. Via de leerlingenraad hebben leerlingen invloed op bepaalde zaken. De leerlingenraad is opgezet en is nog in ontwikkeling. De rapportage wordt met de leerling besproken. De school houdt ook ouderenquêtes. Er zijn weinig reacties van ouders, waardoor er te weinig feedback is. Conclusie: OBS De Driesprong loc. De Woudmees werkt vanuit het Dalton onderwijsconcept waarin de ontwikkeling van de leerling naar zelfstandigheid, samenwerking en keuzevrijheid centraal staat op organisatorisch gebied en op het gebied van didactiek en pedagogiek. De school heeft combinatiegroepen waarbij onder de leerlingen veel diversiteit voorkomt. De leerkracht biedt kennis aan, hij bepaalt welke kennis, hij stimuleert leerlingen tot zelf ontdekkend leren en er is sprake van individueel, met tweetallen leren of in een groep. De leerkracht stuurt het leren, de nadruk ligt op gestructureerde opdrachten en het maximale wordt uit de leerling gehaald. De leerkracht houdt controle over de beoordeling en evalueert samen met de leerling het onderwijs. De school differentieert op instructie, op niveau en incidenteel op inhoud. Voor leerlingen die vanuit de methode gezien een ontwikkelingsvoorsprong hebben en meer aankunnen, is geen tempodifferentiatie mogelijk.

Hoe wordt de continuïteit van de onderwijszorg voor elke leerling verzekerd? Het team heeft het ‘eigenaarschap’ van de onderwijszorg voor de leerlingen. De IB-er coördineert en heeft hier één dag in de week voor. Twee keer per jaar heeft de leerkracht en IB-er een groepsbespreking. Het team heeft 6-7 keer per jaar een leerlingbespreking. Naar behoefte kan vaker overleg plaatsvinden m.b.t. een zorgleerling. Aan het eind van het schooljaar zijn er overdrachtsgesprekken. Drie keer per jaar is er klein overleg in het ZAT met het samenwerkingsverband. Hierin participeert o.a. de maatschappelijk werker en verpleegkundige. Daarnaast is er het regionale ZAT die ongeveer acht keer per jaar overleg voert. De leerkracht stelt het handelingsplan op waarbij ouders/verzorgers betrokken worden bij de onderwijszorg voor hun kind. Ouders/verzorgers hebben inspraak op het plan.


7

Aan het eind van de handelingsplanperiode wordt geëvalueerd en vindt terugkoppeling plaats. Alle zorg wordt gedocumenteerd. De school gaat in de toekomst werken met het systeem Parnassys, een digitaal systeem waarmee het o.a. mogelijk is dat ouders/verzorgers via internet middels het ouderportaal inzage hebben in de vorderingen van hun kind. De externe ondersteuners worden gezien als een meerwaarde en als prettig en aanvullend ervaren. Op verzoek van de school komt iemand vanuit het SBO. De AB-er vanuit cluster 2 bezoekt regelmatig de school en geeft deskundige adviezen. Het team ziet ouders/verzorgers als een partner. Zij zijn ervaringsdeskundige over hun kind. Samen en in dialoog probeert de school zo goed mogelijk tegemoet te komen in de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling. De school verwacht van het bestuur en de coördinatie van het samenwerkingsverband dat zij faciliteren, zodat de school zelf het geld en middelen kan inzetten voor de leerlingen om zodoende de zorgleerlingen beter te kunnen bedienen. Het team is tevreden over het bestuur van PPO Link hoe zij dit momenteel regelen.

2.2 De voorzieningen op de vijf velden Wij beschrijven hier de voorzieningen van de school tegen de achtergrond van alle mogelijke voorzieningen die op dit moment op scholen, van wat voor soort dan ook, bestaan. In de praktijk heeft geen enkele school alle voorzieningen. Van reguliere scholen kan, in de huidige verdeling van mensen en middelen onder de schoolsoorten, verwacht worden dat zij maar beperkt kunnen ‘scoren’ op deze velden van onderwijszorgvoorziening. De basisvoorzieningen die elke reguliere school heeft uitgaande van een minimale rijksbekostiging, veronderstellen we aanwezig, en vermelden we dus niet. Bij de flexibilisering van waar en hoe de ‘extra’ mensen en middelen vanuit zorgbekostiging worden ingezet, is het interessant na te gaan waar voor een school groeimogelijkheden liggen, en waar de grenzen zijn. Veld 1: de hoeveelheid aandacht/handen in de klas (Lkr. = leerkracht, Vlkr. = vakleerkracht, OA = onderwijsassistent, RT = remedial teacher, AB = ambulant begeleider, OU = ouder/verzorger, LIO = leerkracht in opleiding, ST = stagiaire) Groep 3-4 7-8

Functionaris(sen) Aantal uren per week OA 17.75 ST 14.75

Aantal betrokken lln. 1 alle leerlingen

In groep 3-4 biedt de onderwijsassistent hulp in de klas voor de cluster 2-leerling. Daar waar mogelijk zet de school stagiaires in die structureel hulp kunnen geven aan leerlingen in en buiten de klas. Dit schooljaar biedt een stagiaire die de opleiding onderwijsassistent (MBO niveau 4) volgt tot en met mei ondersteuning aan alle leerlingen van groep 7-8 voor drie dagen per week. De groepsleerkracht stuurt de stagiaire aan.


8

Veld 2: de onderwijsmaterialen De onderwijsmaterialen die op elke reguliere school worden gebruikt laten we buiten beschouwing. Wel gaat het hier om onderwijsmaterialen t.b.v. leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. Beschikbare onderwijsmaterialen met speciale didactische kenmerken Aangepaste leerlijnen: alternatieve methodes, nl. taalbeschouwing; speciale leesbegeleiding (L. Koning); reguliere spellingsprogramma Giralis; Spreekbeeld; diverse spelmaterialen; Knoop het in je oren; Laat wat van je horen; Bas spreekt een woordje mee; Remelka (oude versie) gericht op zelfredzaamheid, nl. time-timer met een lager tempo, veel herhalen, nl. Veilig in stapjes gericht op auditieve informatieverwerking, nl. ingesproken toetsen anders, nl diverse spelmaterialen; woordkaartjes e.d. Beschikbare onderwijsmaterialen met speciale pedagogisch/psychologische kenmerken: Onderwijsmaterialen ondersteunend bij: methode voor sociaal-emotionele ontwikkeling, nl. Sociale talenten; Kikker be cool; Spelend leren, lerend spelen; Vrienden voor het leven begrenzing van het gedrag, nl. Project 'Kom op voor jezelf' (vanuit GGD Midden Nederland); afspraken vanuit Dalton onderwijs uitdaging tot alertheid en activiteit, nl. methode 'Concentreren kun je leren'; timetimer; stoplicht; blokjes; afspraken vanuit Dalton onderwijs het ervaren van successen en het ontvangen van beloningen, nl. beloningssysteem; afspraken vanuit Dalton onderwijs begrip voor sociale interactie (met de volwassenen en de leeftijdsgenoten in de eigen omgeving), nl. leerlingenraad en afspraken vanuit Dalton onderwijs

Aanpassingsvermogen aan kindspecifieke fysieke belemmeringen (in aanvulling op de didactische materialen) Aanwezige materialen (zoals zitballen, ‘sissel’-kussens voor hyperactieve kinderen, fysiotherapeutische materialen voor revaliderende kinderen, basis verpleegmaterialen voor langdurig zieke kinderen, MRT-materialend aangepast schrijfmateriaal, aangepast meubilair): n.v.t. Veld 3: de ruimtelijke omgeving OBS De Driesprong loc. De Woudmees is gevestigd in een oud gebouw. Er zijn vier lokalen grenzend aan de gang. In de klassen maken de schuivende stoelen lawaai. De poten zijn voorzien van tennisballen. Elke klas heeft PC's. Op de gang is een stilteruimte ingericht voor twee leerlingen die in alle rust, zonder met elkaar te praten zelfstandig kunnen werken. De afspraken voor het gebruik van de stilteruimte is voor de leerlingen gevisualiseerd en hangt aan de muur. De kleine open ruimte wordt gebruikt als extra werkplek waar leerlingen individueel of samen kunnen werken en overleggen. De ruimte is op zich niet groot. Vanuit het Dalton onderwijsprincipe leren

d

MRT=motorische remedial teaching


9

de leerlingen wat er van hen verwacht wordt m.b.t. individueel en samenwerken, zodat meerdere leerlingen uit verschillende groepen er naast elkaar kunnen werken. In de gang is materiaal opgeslagen in diverse kasten. Er is een time-out, speel/gymruimte voor groep 1-2, een schooltuin en een speelplein. In één van de kantoortjes is ruimte voor therapie mogelijk. In Elst zijn er twee basisscholen. In januari 2012 verhuist de school naar een nieuw gebouw en zal samen met de Prot. Chr. Basisschool ‘Het Visnet’ onder één dak worden gehuisvest. Er zijn geen afspraken omtrent samenwerking tussen beide scholen. De twee scholen blijven onafhankelijk van elkaar functioneren. De te betrekken ruimte zal voor OBS De Driesprong loc. De Woudmees niet veel groter worden. De school krijgt vier lokalen. Er is rekening gehouden voor uitbreiding van het leerlingaantal en zijn er twee extra lokalen gebouwd. Verder heeft de school een teamkamer en twee kleine ruimten/kantoren die de school kan gebruiken t.b.v. de leerlingen, bijvoorbeeld RT, therapie. Het nieuwe gebouw heeft een invalidetoilet en een lift. In het gebouw komt ook een bibliotheek. Veld 4: de expertise De eerste groep vragen betreft de teamexpertise. Daarmee wordt gedoeld op kennis en ervaring die geïntegreerd is in de teamaanpak en geïnternaliseerd in het handelen van alle medewerkers. De volgende groep vragen gaan over de beschikbaarheid van specifieke, bij één of meer interne of externe collega’s/partners aanwezige, expertise. Geïntegreerd in de teamaanpak en geïnternaliseerd in het handelen van alle medewerkers is aanwezig: Kennis over opvattingen en aanpakken in de onderwijszorg (handelingsgericht werken, werken met leerlijnen, onderwijsconcepten gebaseerd op onderwijsbehoeften van leerlingen zoals coöperatief leren) Kennis over onderwijszorgvoorzieningen rond de school en in de regio Een teamaanpak op gedrag (afspraken op papier en werkend in de praktijk) Competenties om ouders als partner te betrekken bij de onderwijszorg voor hun kind Nog niet in volle breedte is aanwezig: Kennis van dysfatische ontwikkeling, cursus autisme en aanverwante stoornissen. Door enkele collega’s zijn deze cursussen gevolgd. Kennis VVE-training is aanwezig bij de leerkrachten van groep 1-2 en de IB-er. De OBS De Driesprong loc. De Woudmees ontwikkelt op dit moment teamexpertise op het gebied van het Dalton onderwijs. In de tweede helft van dit schooljaar krijgt de school de visitatie. De volgende groep vragen gaan over de beschikbaarheid van specifieke, bij één of meer interne of externe collega’s/partners aanwezige, expertise. De beschikbaarheid van expertise (gecertificeerd) op specifieke gebieden is bij OBS De Driesprong loc. De Woudmees als volgt:


10

Binnenschools

Buitenschools snel toegankelijk

Expertiseveld

nee ja ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja ja

ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

Visuele beperkingen Auditieve beperkingen Spraakmoeilijkheden en taalstoornissen (AB cluster 2) Verstandelijke beperkingen Motorische beperkingen Beperkingen door chronische ziektes Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) (AB cluster 2) ADHD en ADD Angst- en hechtingsstoornissen Overige psychiatrische aandoeningen Gedragsproblemen Dyslexie Onderwijsachterstanden andere culturen

Expertise op het gebied van cluster 2 is aanwezig op basis van de ervaringen van de betrokken leerkrachten, door het volgen van een cursus bij Stichting 'De Droomboom' (evidence based Applied Behavior Analysis methode) door de betrokken leerkracht en IB-er en middels adviezen van de AB-er. Kennis is wel aanwezig gebaseerd op ervaring, maar niet bij alle leerkrachten gecertificeerd. Een aantal leerkrachten geven aan een dyslexiecursus te willen volgen. Veld 5: de samenwerking met andere instanties is als volgt: Nooit Sporadisch Regelmatig Vaak SMW Bureau Jeugdzorg GGD GGZ MEE kinderziekenhuis revalidatiekliniek justitiële inrichting KDC MKD Gemeente: brede school Gemeente: VVE Gemeente: schakelklassen Gemeente: ketenzorg e f

GHPe

Contactpersoonf Lkr/IB IB Lkr/IB IB IB Lkr/IB Lkr IB Lkr/IB IB

IB/Dir/Lkr

IB/Dir.

GHP=gemeenschappelijk handelingsplan (één kind, één plan). Lkr. = leerkracht, Vlkr. = vakleerkracht, OA = onderwijsassistent, RT = remedial teacher, AB = ambulant begeleider, OU = ouder/verzorger.


11

Toelichting: De school is tevreden over de contacten die zij hebben met andere instellingen. De maatschappelijk werker binnen de regio denkt mee en realiseert hulp voor leerlingen die dat nodig hebben. De school is minder tevreden over Bureau Jeugdzorg i.v.m. de lange wachtlijst. Hierdoor is het moeilijk om op korte termijn voor een leerling adequate zorg te bieden in het kader van '1 kind, 1 plan'. Er zijn gemeenschappelijke handelingsplannen met het SMV en Bureau Jeugdzorg.


12

3. Grenzen en groeimogelijkheden van de school 3.1 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. onderwijsconcept Een basis voor onderwijs aan kinderen met diverse onderwijsbehoeften wordt gelegd door het onderwijsconcept van de school. Op het gebied van de diversiteit zijn twee kenmerken van het onderwijsconcept bepalend: het draagvlak binnen het team, en de mate waarin de lesstof dan wel de individuele onderwijsbehoefte van de leerling uitgangspunt van het lesprogramma is. Dit laatste kenmerk kan worden gezien als een dimensie van methodegestuurd naar leerlingengestuurd. Aan het ene uiterste van die dimensie staan de scholen die bijna de volledige lestijd de methode als leidraad hantereng. Leerlingen die onvoldoende uit de weg kunnen met de standaardmethode krijgen herhalingsstof, extra instructie of verdiepingsstof – zoals die binnen de methode is gegeven. Het gemiddelde niveau en tempo van de standaardmethode is maatgevend. Scholen die dit concept welbewust hanteren zijn vaak van opvatting dat ‘een leerling bij de groep houden’ betekent dat de leerkracht zijn of haar uiterste best doet om de zwakkere leerling voor wat betreft zijn of haar prestaties zoveel mogelijk bij de gemiddelde groep aan te laten haken. Het andere uiteinde van de dimensie wordt bezet door scholen die hun onderwijsconcept afstemmen op de specifieke groep die op dat moment de klas vormt. De start ligt bij de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen met hun individuele ontwikkelings- en leerlijnen. Het overzicht van die lijnen in de groep geeft mogelijkheid tot het bundelen van de leerlijnen waar deze (bijna) samenvallen. De instructieplanning wordt afgestemd op deze gebundelde leerlijnen. De werkvormen in de groep zijn vaak heterogeen, waardoor ‘een leerling bij de groep houden’ hier een gelijke betekenis heeft voor elke leerling. Bij een dergelijk concept worden veelal ook standaardmethoden en methodegebonden toetsen gebruikt, maar dan als middel zonder dat zij direct het didactisch en pedagogisch handelen sturen. Alle scholen hebben te maken met verschillen tussen kinderen. Relevant voor Passend Onderwijs zijn verschillen tussen leerlingen op het gebied van:      

leercompetenties leerstijlen gedragscompetenties gedragsstijlen culturele achtergronden gezinsachtergronden

Van een extra vergroting van de range van onderwijsbehoeften in een klas is sprake bij combinatieklassen.

g

Onderzoek van de SLO wijst uit dat gemiddeld ongeveer tweederde van de lestijd op Nederlandse scholen met gebruik van standaardmethoden les wordt gegeven.


13

Leerkrachten op scholen die vooral methodegestuurd werken, rekken naarmate er meer verschillende kinderen in hun klas zitten, de mogelijkheden van hun onderwijsaanbod steeds verder op. Manieren om binnen het methodegestuurde concept onderwijs te bieden aan leerlingen met verschillende onderwijsbehoeften zijn o.a.:  het groeperen van handelingsplannen;  het werken in niveaugroepen;  zelfstandig werken;  vergroting van de expertise van de leerkracht;  incidentele toepassing van vormen van leren in heterogene groepen;  de keuze van methodes die heel veel ruimte bieden voor gedifferentieerd werken. Omdat het uitgangspunt van de les bepaald is door de centrale aanpak van de methode, betekent elke nieuwe onderwijsbehoefte een extra aanpassing bij die aanpak. Wanneer veel aanpassingen nodig zijn, beleeft de leerkracht dit vaak als een stapeling van taken, en daarmee als een toenemende belasting. Soms uit zich dit door de behoefte van de leerkracht aan steeds meer orde en rust in de klas, om de controle te kunnen houden over alle verschillende activiteiten die gelijktijdig plaatsvinden. Met het toenemen van de organisatorische belasting van de leerkracht, blijft er minder tijd en energie over voor het ter plekke inspelen op specifieke behoeften van leerlingen op het moment dat die zich aandienen. Het methodegestuurde onderwijsconcept is begrensd in haar capaciteit om kinderen met andere onderwijsbehoeften op te nemen. In het volgende schema wordt het onderwijsconcept van OBS De Driesprong locatie Woudmees weergegeven in de relatie tussen de mate waarin de lesmethode sturend is en de mate waarin diversiteit van leerlingen opgevangen kan worden. De gebogen lijn geeft van links naar rechts een mogelijk model van de ontwikkeling van een onderwijsconcept, startend bij het leerstofjaarklassensysteem met een strakke hantering van standaardmethoden. Via het oprekken van de methodegestuurde aanpak toont het model een omslag in de aanpak naar het starten van de lesinhoud bij de individuele onderwijsbehoeften van de leerlingen in de klas. Let wel: de richting van links naar rechts geeft alleen een wenselijke richting aan wanneer:  De school meer ruimte wil bieden aan de bestaande diversiteit onder de leerlingen.  De school meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften onderwijs wil kunnen bieden.  De leerlingpopulatie van de school steeds meer divers wordt.


14

Scholen bevinden zich ergens op of onder de gebogen lijn. OBS De Driesprong loc. De Woudmees bevindt zich op positie

Toelichting op de positie in de grafiek: OBS De Driesprong Woudmees werkt vanuit het Dalton onderwijsconcept. Het leerstofaanbod is voor de meeste vakken afkomstig van standaard lesmethoden. De school schat in dat ongeveer 70% van het onderwijsaanbod voort komt uit standaardmethoden. Groeimogelijkheden voor OBS De Driesprong locatie De Woudmees voor wat betreft het onderwijsconcept: Het team heeft oog voor de verschillen tussen de leerlingen. Per leerling wordt afgewogen wat de leerling nodig heeft, of de school dat kan bieden, wat het vraagt van de leerkrachten, hoe de samenstelling van de groepen is en of het welzijn van alle leerlingen is gewaarborgd en zij op school gelukkig zijn. Voor de school zien we de volgende groeimogelijkheden op het terrein van het onderwijsconcept:  Het team kan besluiten om op termijn leerlingengesprekken te koppelen aan portfolio’s om zodoende meer aan te sluiten bij de verschillende onderwijsbehoeften. De leerling krijgt dan gelegenheid zijn eigen leren meer zelf te gaan sturen. Dit sluit zeker goed aan bij het Dalton onderwijsconcept.  Het team kan de discussie aangaan hoe de leerling meer verantwoordelijkheid kan dragen voor de beoordeling van de eigen prestaties, meer dan momenteel het geval is. De werkwijze met portfolio’s kan daarvoor een mooi aanknopingspunt zijn.  Naast verbreding en verdieping voor leerlingen die de lesstof beheersen aangeboden vanuit de methode, kan het team mogelijkheden creëren deze leerlingen uit te dagen. Door het aanbieden van lesstof van een hogere groep,


15





kunnen deze leerlingen zich in een doorgaande lijn blijven ontwikkelen op eigen niveau en in eigen tempo. Wellicht zijn er mogelijkheden lesmateriaal te vinden bij het voortgezet onderwijs. Wanneer de school toe is aan vervanging van een methode, kan het team rekening houden met de keuze van een meer passende methode m.b.t. de meerbegaafde leerlingen. Bij de teamleden is een ontwikkelingsgerichte attitude t.a.v. het vergroten van kennis. Door het volgen van een cursus 'Autisme Spectrum Stoornis' zijn leerkrachten beter in staat routines in te slijten m.b.t. een eenduidige benadering naar de leerling. De kennis over een leerling die ASS gediagnosticeerd is, kan worden gedeeld met andere leerlingen. Gevolg kan zijn een veilig sociaalemotioneel klimaat voor alle leerlingen. Uiteraard behoort kennisverbreding bij de leerkrachten voor andere vormen van expertise ook tot de mogelijkheid. Het team kan zich verdiepen in de vraag op welke wijze de creatieve inzet van meer stagiaires, LIO-ers en ouders het gedifferentieerd werken in de groepen kan ondersteunen.

Grenzen voor OBS De Driesprong locatie De Woudmees voor wat betreft het onderwijsconcept:  De school heeft momenteel niet de beschikking over extra formatie in de klassen, waardoor het verder differentiëren op lesaanbod en eigen leerlijnen beperkt zal blijven tot het huidige niveau. Dit kan het verder invulling geven van Passend Onderwijs belemmeren.  Het team heeft te maken met veel diversiteit onder de leerlingen op leergebied. De leerkracht differentieert in instructie op groeps- en individueel niveau. Door de combinatieklassen vergt dit veel tijdsinvestering van de leerkracht. Op dit moment kan de school hun zorgleerlingen bedienen. Het team geeft aan dat het opnemen van meer zorgleerlingen een grote belasting zal worden. Leerlingen met externaliserend gedrag behoeven specifieke hulp. Het team voelt zich hiervoor onvoldoende toegerust. Door het ontbreken van specifieke hulp zou deze leerling en de zittende leerlingen zich ongelukkig kunnen voelen. De stelregel van de school is dat elke leerling op school gelukkig is.  Het team argumenteert vooral op basis van pragmatische argumenten. Zij is bereid te investeren in zorgleerlingen, maar het moet wel haalbaar zijn voor zowel de leerkrachten als de leerlingen. In het teamgesprek heeft het schoolteam ook uitspraken gedaan die de grenzen aangeven voor wat betreft het onderwijsconcept en de ambitie. Zij hecht veel belang aan de huidige vorm van SO en SBO. Hierdoor wordt de ontwikkeling naar passend onderwijs in de school tegen gehouden. De onderwijshoudelijke argumenten ervaart het team als minder sterke argumenten voor passend onderwijs, omdat zij het in de praktijk al realiseren, zoals handelingsgericht werken, werken met heterogene groepen (verschillende niveaus in de combinatiegroepen). Uit de combinatie van de eerstgenoemde groeimogelijkheid en de aangegeven grenzen komt een punt naar voren waarover het team verder kan gaan in haar gedachteontwikkeling over Passend Onderwijs.


16

3.2 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. voorzieningen op de vijf velden In het licht van Passend Onderwijs kunnen vier schoolprofielenh binnen het regulier basisonderwijs worden onderscheiden, te weten: 1. de netwerkschool 2. de smalle zorgschool 3. de brede zorgschool en 4. de inclusieve school. Onder deze vierdeling van schoolprofielen ligt een dimensie die loopt van gesegregeerd (‘exclusie’) naar geïntegreerd onderwijs (‘inclusie’). In andere woorden: de netwerkschool profiteert adequaat en optimaal van de geïnstitutionaliseerde speciale (onderwijs)zorg binnen andere instellingen, zoveel mogelijk gelegen in de directe omgeving van de school. Deze is aanwezig in andere speciale scholen, of in gespecialiseerde zorginstellingen als een revalidatiecentrum. Op de inclusieve school daarentegen is in principe alle speciale onderwijszorg ‘in huis’ aanwezig om zorgleerlingen te kunnen handhaven, mede door een vaste partnerrelatie met zorginstellingen buiten het onderwijs zoals het genoemde revalidatiecentrum. De schoolprofielen kunnen ook benaderd worden vanuit een ‘ontwikkelingsperspectief’, waarbij de netwerkschool als beginfase en de inclusieve school als eindfase wordt gezien. Op die manier kunnen scholen die zichzelf herkennen in één van de schoolprofielen, de intentie uitspreken om te streven naar een ander, nabijgelegen schoolprofiel. Bedenk dat deze vier schoolprofielen ideaaltypisch zijn. In de praktijk komen er allerlei (sub)varianten voor die uiteindelijk wel weer zijn te herleiden naar één van bovenstaande schoolprofielen op het gebied van speciale onderwijszorg. Uiteraard is het schoolprofiel waartoe de school zich ontwikkelt ook geen statische grootheid. Schoolprofielen veranderen met de transformatie van de schoolpopulatie en de schoolkeuzen daaromtrent mee. Hierna worden de voorzieningen op de school per veld, na een omschrijving, ingedeeld als passend bij een netwerkschool, een smalle zorgschool, een brede zorgschool of een inclusieve school. De volledige tabellen staan in de bijlage bij dit rapport. Veld 1: de hoeveelheid aandacht/handen in de klas De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een netwerkschool: Veld 1. Hoeveelheid aandacht en tijd

Setting Binnen de klas Binnen de school Er is speciale onderwijszorg door rt’er  Er is één paar handen in de i en/of ib’er, op tijdelijke basis klas, de lk zorgt zelf voor bijv. (gedurende enkele uren per week). preteaching, werken aan de instructietafel, op tijdelijke basis (een uur per week).

h

Greven, L.F. en Timmerhuis, A. (2008). Passend Onderwijs. Kansen in beeld! Utrecht: Sardes (Sardes Speciale Editie 8). i In deze tabel en de andere tabellen komen meerdere afkortingen voor. Daarbij staat lk voor leerkracht, oa voor onderwijsassistent, ou voor ouder, mll voor medeleerling, rt’er voor remedial teacher, ib’er voor intern begeleider, ab’er voor ambulant begeleider, so voor speciaal onderwijs, lgf voor leerlinggebonden financiering, pgb voor persoonsgebonden budget, ihp voor individueel handelingsplan.


17



Er wordt gewerkt met de gegeven groepsgrootte (± 25 leerlingen).

De hoeveelheid aandacht, ofwel de ‘handen’ in de klas is afhankelijk van:  de beschikbare formatie;  de organisatie van de groepen in de school;  de beschikbare handen van buiten de formatie (ouders, stagiaires). Door de inzet van de onderwijsassistent en stagiaire valt de school in het profiel van een netwerkschool. Een mogelijke uitbreiding van de inzetbare aandacht voor (zorg)leerlingen zit in eerste instantie in het zoeken van ‘extra handen’ buiten de formatie. Veld 2: de onderwijsmaterialen De omschrijving van de huidige situatie past overwegend bij het profiel van een netwerkschool: Veld Binnen de klas 2. Onderwijsmaterialen





Er wordt waar nodig gebruik gemaakt van niveaudifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal voor de kernvakken, behorend bij de gebruikte lesmethoden.

Setting Binnen de school 

Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken en speciale pedagogische/psychologische kenmerken (bijv. beloningssysteem).

Toelichting: Wat betreft onderwijsmiddelen gebruikt de school regelmatig materialen met speciale didactische en pedagogisch/psychologische kenmerken. De school past tempodifferentiatie in het kader van OPP toe. Wanneer de school ook tempodifferentiatie zou toepassen voor meerbegaafde leerlingen, zou de school voor dit onderdeel vallen in de categorie smalle zorgschool. Veld 3: de ruimtelijke omgeving De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een netwerkschool: Veld 3. Ruimtelijke omgeving

Binnen de klas  Aan de tafel van de zorgleerlingen wordt één-opéén begeleiding gegeven.

Setting Binnen de school  Er is op de gang ruimte waar éénop-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje leerlingen kan plaatsvinden.

De school heeft een oud gebouw. De werkplekken in de open ruimte op de gang zijn prikkelrijk. Extra ruimte is beperkt.


18

Veld 4: de expertise De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een netwerkschool: Veld 4. Expertise

Setting Binnen de klas Binnen de school  De lk hebben enige kennis van  De rt’er en/of ib’er hebben enige en competenties op het gebied kennis van en competenties op van speciale het gebied van de meest onderwijsbehoeften. voorkomende speciale onderwijsbehoeften.

Eén manier om naar de groei van de expertise te kijken, is door het onderscheid te maken tussen teamexpertise en individuele expertise. De inzet van individuele expertise is altijd zinvol, maar heeft veel meer effect wanneer die ingebed is in een expertomgeving van het team. Bijvoorbeeld een team dat een gezamenlijke expertise heeft op gedrag, weet veel meer opbrengst te halen uit de specifieke expertise van één van de leerkrachten op autisme, dan een team dat géén teamaanpak heeft. Expertise op het gebied van cluster 2 is aanwezig op basis van ervaringen van de betrokken leerkrachten en IB-er en door het volgen van een cursus. De lijn met de ABer is er. Samengevat liggen de groeimogelijkheden voor wat betreft de expertise in eerste instantie als volgt: Zoals gezegd is bij de teamleden een ontwikkelingsgerichte attitude aanwezig t.a.v. het vergroten van kennis, waardoor zij beter in staat zijn om te gaan met diversiteit. Dit zowel op didactisch als pedagogisch gebied. Wanneer een leerling meer passende zorg krijgt, zal hij zich gelukkiger gaan voelen. Veld 5: de samenwerking met andere instanties De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een smalle zorgschool: Veld 5. Samenwerking met andere instanties

Setting Binnen de klas Binnen de school  De lk onderhouden contacten  Er is geregelde samenwerking en met de ib’er om op de hoogte afstemming met professionals uit te blijven. so en zorginstellingen.

De behoefte aan samenwerking met andere instanties groeit mee met de aanwezigheid op school van leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. Hierdoor is, indien nodig, regelmatig overleg met het SMW, Bureau Jeugdzorg, GGD, VVE en ketenzorg.


19

4. Tot slot Over het geheel genomen is OBS De Driesprong loc. De Woudmees te karakteriseren als overwegend een netwerkschool met kenmerken van een smalle zorgschool. De aangegeven groeimogelijkheden op het algemene onderwijsconcept van de school en op de vijf velden bieden perspectief op een ontwikkeling naar een smalle zorgschool of op een versterking van het bestaande profiel. Netwerkschool

Smalle zorgschool

Brede zorgschool

Inclusieve school

Onderwijsconcept Onderwijsvoorzieningen: 1. Handen in de klas 2. Materialen 3. Ruimtelijke omgeving 4. Expertise 5. Relaties



Alle aangegeven groeimogelijkheden bieden kansen om meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften onderwijs te kunnen bieden, maar ook om de ‘gewone’ leerlingen meer aan hun specifieke onderwijsbehoeften aangepast onderwijs te bieden. De ervaring van het team om met veel diversiteit om te gaan, biedt daarvoor zeker mogelijkheden. OBS De Driesprong loc. De Woudmees toont zich een open, gastvrije school die de discussie rond de onderwijszorg naar aanleiding van de ontwikkelingen rond Passend Onderwijs graag aangaat. Hopelijk ondersteunt dit rapport het team bij deze discussie. Met dank voor de prettige ontvangst, Ina Latuputty


20

Bijlage 1: Enkele landelijke kengetallen Cijfers schooljaar 2010/2011 Per 100 leerlingen op een basisschool zijn er gemiddeld over het hele land ~ 2,8 leerlingen sbo ~ 0,5 leerlingcluster 2 ~ 0,9 leerlingcluster 3 ~ 0,8 leerling cluster 4 (waarvan ~ 0,3 leerling ZMOK) 0,29 leerling rugzakje Cluster 2 0,35 leerling rugzakje Cluster 3 0,56 leerling rugzakje Cluster 4 De verblijfsduur op het sbo van een leerling is gemiddeld 4 (tot 5) jaar. Bij een school van bijvoorbeeld 300 leerlingen zou je dus verwachten dat er gemiddeld per jaar (3 x 2,8) / 4 ~ 2,1 leerlingen verwezen worden naar het sbo. De verblijfsduur op het so schatten wij op 5 (tot 6) jaar. Bij een school van bijvoorbeeld 300 leerlingen zou je dus verwachten datj: -

eens in de drie jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 2; twee keer in drie jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 3; een keer in de twee jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 4;

-

er 1 leerling is met rugzakje cluster 2; er 1 leerling is met een rugzakje cluster 3; er 2 leerlingen zijn met een rugzakje cluster 4.

j

Deze aantallen zouden gelden wanneer alle leerlingen via het regulier onderwijs naar het speciaal onderwijs zouden stromen. In werkelijkheid vindt verwijzing soms al plaats vóór dat de leerling een reguliere school heeft bezocht.


21

Bijlage 2: Speciale onderwijszorg per schoolprofiel Tabel 1: Speciale onderwijszorg op de netwerkschool Veld

Setting Binnen de klas Er is één paar handen in de k klas, de lk zorgt zelf voor bijv. preteaching, werken aan de instructietafel, op tijdelijke basis (een uur per week). Er wordt gewerkt met de gegeven groepsgrootte (± 25 leerlingen).



1. Hoeveelheid aandacht en tijd





2. Onderwijsmaterialen





Er wordt waar nodig gebruik gemaakt van niveaudifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal voor de kernvakken, behorend bij de gebruikte lesmethoden.



3. Ruimtelijke omgeving



Aan de tafel van de zorgleerlingen wordt één-op-één begeleiding gegeven.



4. Expertise



De lk hebben enige kennis van en competenties op het gebied van speciale onderwijsbehoeften.



De lk onderhouden contacten met de ib’er om op de hoogte te blijven.



5. Samenwerking met andere instanties



Binnen de school Er is speciale onderwijszorg door rt’er en/of ib’er, op tijdelijke basis (gedurende enkele uren per week).

Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken en speciale pedagogische/psychologische kenmerken (bijv. beloningssysteem). Er is op de gang ruimte waar één-op-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje leerlingen kan plaatsvinden. De rt’er en/of ib’er hebben enige kennis van en competenties op het gebied van de meest voorkomende speciale onderwijsbehoeften. Er is op basis van behoefte samen werking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen.

k

In deze tabel en de andere tabellen komen meerdere afkortingen voor. Daarbij staat lk voor leerkracht, oa voor onderwijsassistent, ou voor ouder, mll voor medeleerling, rt’er voor remedial teacher, ib’er voor intern begeleider, ab’er voor ambulant begeleider, so voor speciaal onderwijs, lgf voor leerlinggebonden financiering, pgb voor persoonsgebonden budget, ihp voor individueel handelingsplan.


22

Tabel 2: Speciale onderwijszorg op de smalle zorgschool Veld 1. Hoeveelheid aandacht en tijd

Setting 










Binnen de klas Er is één paar handen in de klas, de lk zorgen eventueel met extra ondersteuning van oa/ou/mll voor bijv. preteaching, extra leestijd, op tijdelijke basis (enkele uren per week). Er wordt grotendeels gewerkt met de gegeven groepsgrootte (± 25 leerlingen). Voor korte perioden kan de groep kleiner worden gemaakt door inzet van oa/ou/mll; de lk kan dan individuele zorgleerling of subgroep zorgleerlingen helpen.





Er wordt gebruik gemaakt van niveau- en tempodifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal, behorend bij de gebruikte lesmethoden.





Binnen de school Er is speciale onderwijszorg door rt’er en/of ib’er, op tijdelijke basis (een enkel dagdeel of enkele dag per week). Er is speciale onderwijszorg door ab’er (gedurende enkele uren per week).

Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken (bijv. picto-grammen) en speciale pedagogische/ psychologische kenmerken. Er wordt op projectbasis gewerkt aan het pedagogisch klimaat.




Er is een aparte plek (bijv. prikkelarm hoekje) waar één-op-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje zorgleerlingen kan plaatsvinden.



Er is op de gang ruimte waar éénop-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje zorgleerlingen kan plaatsvinden.

4. Expertise



De lk hebben enige kennis van en competenties op het gebied van de speciale onderwijsbehoeften. Enkele leerkrachten hebben zich verdiept in de meest voorkomende problemen / aandoeningen / stoornissen.



De rt’er en/of ib’er hebben kennis van en competenties op het gebied van vele speciale onderwijsbehoeften. Een deel van het team heeft kennis van en competenties op het gebied van de speciale onderwijsbehoeften.






23




De lk onderhouden contacten met de ib’er om op de hoogte te blijven.



Er is geregelde samenwerking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen.


24

Tabel 3: Speciale onderwijszorg op de brede zorgschool Veld

Setting Binnen de klas  Er zijn twee paar handen in de klas, door oa, voor aanvullende begeleiding, op tijdelijke basis (gedurende enkele dagdelen per week).  De groepen zijn kleiner.

1. Hoeveelheid aandacht en tijd




 



Er wordt niveau- en tempodifferentiatie toegepast binnen de lesmethoden. Voor zorgleerlingen zijn er aparte methoden beschikbaar. Er is aanvullend remediërend materiaal, behorend bij de gebruikte lesmethoden. Er wordt lesstof aangeboden vanuit leerlijnen die gebaseerd zijn op de kerndoelen.

Binnen de school  Er is speciale onderwijszorg door rt’er en/of ib’er, op semipermanente basis (gedurende enkele dagen per week).  Er is speciale onderwijszorg door ab’er (gedurende enkele dagdelen per week).  Er is een orthotheek met onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken, speciale pedagogische/ psychologische kenmerken en fysieke/lichamelijke kenmerken.  Er wordt door de hele school gewerkt met een speciaal programma voor de sociaalemotionele ontwikkeling (bijv. Leefstijl).  Er is een aparte ruimte voor andere functies (bijv. voor verzorging of voor een timeout).




Er zijn aparte plekken waar één-op-één begeleiding en begeleiding van (sub)groepjes zorgleerlingen kan plaatsvinden.

4. Expertise



Meerdere lk hebben veel kennis en competenties op het gebied van de stoornissen en beperkingen van zorgleerlingen. Via collegiale consultatie en intervisie blijven lk scherp.



De ib’er, rt’er en lk werken regelmatig samen met professionals van externe instanties (bijv. algemeen maatschappelijk werk, RIAG, GG&GD)












Een groot deel van het team heeft kennis van en competenties op het gebied van de specifieke onderwijsbehoeften van zorgleerlingen. Experts m.b.t. voorkomende stoornissen en beperkingen zijn direct beschikbaar (bijv. schoolmaatschap-pelijk werker, logopedist). Er is op regelmatig samenwerking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen (bijv. gezamenlijke bijdrage aan uitvoering van ihp). Externe experts zijn op afroep beschikbaar als daar behoefte aan is (bijv. faalangsttrainer).


25

Tabel 4: Speciale onderwijszorg op de inclusieve school Veld 1. Hoeveelheid aandacht en tijd


Setting Binnen de klas  Er zijn twee paar handen in de klas, door lk/oa voor intensieve (één-op-één) begeleiding, op permanente basis (gedurende de gehele week).  Er wordt gewerkt in kleinere groepen.

Binnen de school  Er is speciale onderwijszorg door vlk, rt’er en/of ib’er op permanente basis (gedurende alle dagen).  Er is speciale onderwijszorg door ab’er (gedurende enkele dagen per week).



Zorgleerlingen volgen (individuele) leerlijnen in de kernvakken, gebaseerd op de kerndoelen. Er zijn onderwijsmaterialen aanwezig met speciale didactische kenmerken, speciale pedagogische / psychologische kenmerken en fysieke / lichamelijke kenmerken, tegemoetkomend aan kindspecifieke belemmeringen (bijv. verpleegmateriaal voor langdurig zieke kinderen).



De lokalen zijn aangepast voor leerlingen met speciale bewegingsbehoeften (bijv. rolstoelgebruik), de lokalen zijn ruim bemeten, bieden deelruimtes voor diverse activiteiten.












Er is een rijk geoutilleerde orthotheek met onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken, speciale pedagogische/psychologische kenmerken en fysieke/lichamelijke kenmerken Er wordt door de hele school gewerkt met een speciaal programma voor de sociaalemotionele ontwikkeling (preventief pedagogisch schoolklimaat). De binnen- en buitenruimte zijn volledig aangepast voor leerlingen met speciale bewegingsbehoeften (bijv. rolstoelgebruik, time-out), voor speciale verzorging (bijv. revalidatie, fysiotherapie) en voor speciale leerbehoeften (bijv. schooltuin). Er zijn meerdere aparte ruimtes met een eigen functie (bijv. voor time-out).


26



4. Expertise





De lk zijn experts op het gebied van speciale onderwijsbehoeften. Daartoe zijn scholings- en certificeringstrajecten gevolgd (bijv. akte so en master SEN). De lk laten zich voortdurend bijscholen, m.b.v. coaching en ‘training on the spot’ (videointeractie-begeleiding). Via externe audits/ex ante inspectiebezoeken blijven lk scherp.










De ib’er, rt’er en lk werken intensief samen met professionals van externe instanties (hogescholen en universiteiten), benutten nieuwe wetenschappelijke inzichten en evidence based behandelingsmethoden (na raadpleging databank Effectieve jeugdinterventies*).







Het gehele team heeft kennis van en competenties op het gebied van de specifieke onderwijsbehoeften van de zorgleerlingen. Experts vanuit meerdere disciplines met betrekking tot alle voorkomende stoornissen en beperkingen zijn direct beschikbaar (bijv. schoolmaatschappelijk werker, orthopedagogisch specialist, logopedist, kinderfysiotherapeut, schoolpsycholoog). Er is een ouderconsulent die belangen behartigt van ouders, hen wegwijs biedt in de ‘wereld die zorg heet’ (bijv. bij aanvragen lgf/pgb). Er is op structurele basis intensieve samenwerking en afstemming met so en andere zorginstellingen (ook met Bureau Jeugdzorg) voor alle zorgleerlingen (bijv. gezamenlijke bijdrage aan uitvoering van ihp). Externe experts zijn op afroep beschikbaar (bijv. speltherapeut, faalangsttrainer, maar ook wijkagent, wijkverpleegkundige/schoolarts, leerplichtambtenaar). De school biedt i.s.m. instellingen aantrekkelijke (opvoedings)cursussen aan voor ouders.

* Op de webpagina www.jeugdinterventies.nl van het NJi (Nederlands Jeugdinstituut) wordt bijgehouden wat in de speciale onderwijszorg werkt, wat wetenschappelijk bewezen is in de praktijk.


27

Audit Onderwijszorgaanbod IVO Primair Onderwijs

Recommend Documents