Artificial Design Artificial Design ontwikkelt software om automatisch ontwerpen te produceren voor brochures en andere publicaties, in een specifieke, welomschreven stijl.
Toepassing: huisstijlmanagement De visuele stijl van de grafische en digitale communicatiemiddelen van organisaties draagt sterk bij aan hun herkenbaarheid en
identiteit. Het beheer van een dergelijke huisstijl is echter lastig en kostbaar.
Dit geldt met name voor het ontwerp van flyers, brochures, product sheets en andere publikaties die zich niet, zoals bijvoorbeeld visitekaartjes, eenvoudig laten vastleggen in templates die
vervolgens door eindgebruikers zelf kunnen worden ingevuld. Tegelijkertijd is het ook te kostbaar en tijdrovend om iedere
brochure opnieuw te laten ontwerpen door het ontwerpburo dat
ook de huisstijl richtlijnen heeft opgesteld. Dat kan eigenlijk alleen bij bijzondere publikaties zoals het jaarverslag. Het ontwerp
overlaten aan de eigen ontwerp/DTP afdeling is echter ook lang niet altijd een goede oplossing, omdat de richtlijnen vrijwel nooit
specifiek genoeg zijn om hun toepassing zondermeer uit handen te kunnen geven. Als men wildgroei en missers wil vermijden, zal er regelmatig opnieuw een beroep moeten worden gedaan op de
ontwerpers van de huisstijl en zal men veel tijd en moeite moeten besteden aan controle en discussie.
Standaarddocumenten met invulvelden bieden soms soelaas, maar
geen algemene oplossing. De opmaak van teksten en afbeeldingen
verschilt meestal per brochure en hangt mede af van de doelgroep,
het onderwerp, het medium en de specifieke toepassing. Bovendien zijn al te starre formaten in strijd met het streven naar meer
flexibele huisstijlen die, met behoud van de herkenbaarheid, ruimte geven aan de verschillen tussen bedrijfsonderdelen, productlijnen,
1
doelgroepen of medewerkers. Bij het gebruik van templates wordt produktiviteitsverhoging gezocht in een efficiënt hergebruik van
een ontwerp, maar blijft de arbeidsproduktiviteit bij het ontwerpen
zelf buiten beschouwing. De houdbaarheid van huisstijlen, en zeker van specifieke ontwerpen, blijkt echter steeds korter, zowel door
snelle smaakveranderingen in de afzetmarkten als door de
voortdurende reorganisaties, fusies en heroriënteringen van
organisaties. Alle reden dus om meer aandacht te schenken aan het onderhoud en de aanpassing van huisstijlen.
Hoe werkt het? In de Artificial Design aanpak staat een formele karakterisering van
het ontwerpproces centraal. In nauw overleg met de ontwerpers van een huisstijl leggen we de regels voor de verschillende typen
documenten vast in een computerprogramma dat deze regels
automatisch kan toepassen. Dit programma is primair bedoeld voor de ontwerpers/DTP-ers die de brochures uiteindelijk moeten
ontwerpen. Via een web-interface specificeren zij het type brochure
en deop te nemen teksten en afbeeldingen, waarna het systeem een willekeurig aantal varianten produceert voor de brochure. Deze
varianten worden gepresenteerd als afbeeldingen of indien gewenst PDF documenten. Voor ieder van de varianten is tevens een Adobe InDesign document beschikbaar, zodat de gebruiker zelf nog
wijzigingen in de gekozen varianten aan kan brengen alvorens deze voor verdere verwerking vrij te geven.
Voordelen Eenduidig
De identity manuals waarin huisstijlen op dit moment worden
vastgelegd zijn nooit volledig. Zij bevatten een mix van enerzijds precieze voorschriften (zoals de vorm en positionering van het
logo, de toegestane fonts, het kleurenpalet, het grid) en anderzijds voorbeelden van complete ontwerpen. Zij laten veel ruimte voor interpretatieverschillen en bevatten niet zelden tegenstrijdige
informatie, omdat er geen formele procedure bestaat om te toetsen of de opgenomen voorbeelden wel voldoen aan de richtlijnen. Door de regels te implementeren in een computerprogramma treden
inconsistenties, open plekken en redundanties meedogenloos aan het daglicht en kan veel verwarring en discussie tijdens de toepassing van de huisstijl voorkomen worden. Overdraagbaar
Omdat het programma de regels zelf kan toepassen en de
toegestane variatie dus direct kan laten zien aan de hand van
2
concrete voorbeelden, krijgen de opdrachtgevers en gebruikers direct een volledig beeld van de implicaties van de gemaakte keuzes. Efficiënt
Om een nieuwe brochure te ontwerpen markeert de gebruiker
simpelweg de teksten en afbeeldingen in een bestaand Word of
InDesign document met een aantal vooraf bepaalde “tags”. Dat is voldoende voor een willekeurig aantal ontwerpschetsen waaraan
hooguit nog wat details gewijzigd hoeven te worden. Een ontwerper kan zo veel sneller en tot in een laat stadium ingaan op verzoeken tot aanpassing. Opdrachtgevers kunnen eenvoudig betrokken worden bij de keuze van varianten. Robuust
Een huisstijl gaat slechts kort mee en moet dus eenvoudig aangepast kunnen worden. Als een huisstijl helder en exact is
vastgelegd, is het ook eenvoudiger om aanpassingen in die huisstijl aan te brengen en alles wat niet verandert mee te nemen in de nieuwe huisstijl.
Een belangrijke kostenpost bij een verandering van huisstijl is de
noodzaak allerlei bestaand materiaal om te zetten naar de nieuwe stijl. Ook bij deze omzetting kan Artificial Design tijd en geld
besparen: “tagging” van het oude materiaal is voldoende. Als het
oude materiaal ook al met Artificial Design ontworpen zou zijn, is zelfs deze “tagging” niet meer nodig.
De markt Vraag
Het belang dat aan huisstijlen wordt gehecht past in een algemene
trend. Design is van grote betekenis voor de economie. Vormgeving en lifestyle zijn vaak bepalend voor de aankoopbeslissingen van
consumenten. Flexibele, digitaal aangestuurde productieprocessen maken op steeds meer terreinen massa-individualisatie (produktie op maat) mogelijk en veel van deze variatie betreft de vormgeving
van de produkten. De vraag naar design groeit dus onstuimig. Om aan deze groeiende vraag naar design te kunnen voldoen is een verhoging van de arbeidsproductiviteit in de vormgevingssector noodzakelijk.
Sneller een groter aantal ontwerpen voor specifieke produkten kunnen opleveren is een eerste stap in die richting, maar niet
voldoende. Het eindpunt van deze ontwikkelingen is immers een industriële productie van unica. Ontwerpers die hierop willen
kunnen inspelen zullen zich niet beperken tot het maken van
3
specifieke ontwerpen, maar ontwerpprogramma’s formuleren,
d.w.z. digitale ontwerpmachines (laten) bouwen die automatisch varianten op de door hen gespecificeerde stijl genereren en die de keuze van specifieke varianten overlaten aan de consument. Zij
zullen de term “industrie” in “Creatieve industrie” serieus nemen en niet schromen ook delen van het creatieve proces zelf te industrialiseren.
Premsela, Stichting voor Nederlandse vormgeving, is overtuigd van het belang van deze ontwikkelingen voor de sector, en heeft ons eerder gevraagd de mogelijkheden van deze technologie te
onderzoeken. Met steun van Premsela en in samenwerking met
ontwerpers en huisstijlmanagers van diverse grote beursgenoteerde bedrijven hebben we een eerste prototype ontwikkeld. De
deelnemers en andere marktpartijen aan wie we deze resultaten
hebben voorgelegd zijn enthousiast en overtuigd van de potentie
van onze aanpak. Met een ontwerpburo en met de ontwerpafdeling van één van die bedrijven werken we momenteel aan de
voorbereiding van een alpha versie die we met potentiële gebruikers kunnen gaan uittesten en verfijnen. Aanbod (de concurrentie)
Automatische opmaak van documenten is geen nieuw idee.
Rapportgeneratoren voor database systemen bestaan al heel lang, en eind jaren ‘80 bouwden we al een systeem voor
gepersonaliseerde voedingsadviezen op basis van een WordPerfect script. Adobe heeft onlangs een Server versie van InDesign op de markt gebracht om beter in te kunnen spelen op de vraag van
ontwikkelaars van geautomatiseerde opmaaksystemen die hun documenten dezelfde kwaliteit willen geven als documenten die door ontwerpers met professionele pakketten als InDesign of
QuarkXPress worden ontworpen. Huisstijl management systemen
bevatten modules voor de automatisch opmaak van visitekaartjes en andere standaard documenten.
Deze systemen beperken zich echter tot documenten die zodanig in templates kunnen worden vastgelegd dat het eindprodukt direct geproduceerd kan worden op basis van informatie die door
eindgebruikers zelf kan worden ingevoerd. Artificial Design richt
zich niet op het invullen van templates, maar op het ontwerp van documenten die vooralsnog niet zonder tussenkomst van
ontwerpers hun definitieve vorm kunnen krijgen. Onze gebruikers zijn ontwerpers en onze producten zijn geen PDF’s of prints maar InDesign documenten, d.w.z. digitale ontwerpen die door
ontwerpers met InDesign nog aangepast kunnen worden. Onze
4
kracht is de toepassing van flexibele huisstijlen die niet eenvoudig overdraagbaar zijn en die niet simpelweg in templates zijn vast te leggen. Hiermee positioneren we ons aan de rand van wat nu
gaande is, zodat we zowel kunnen aansluiten bij en profiteren van
bestaande ontwikkelingen als een eigen niche kunnen ontwikkelen.
Het bedrijf Artificial Design is de commerciële tak van het IAAA, het Institute of Artificial Art Amsterdam, een initiatief van prof. Remko Scha van de Universiteit van Amsterdam. In het IAAA werken kunstenaars en
wetenschappers samen aan projecten waarin de machine, en in het bijzonder de computer, centraal staat als producent van kunst en design. Artificial Design is een handelsnaam van Jos de Bruin BV. Dit automatiseringsbureau houdt zich sinds 1987 bezig met
toepassingen van artificial intelligence. De uitwerking van de
artificial design technologie is momenteel vooral het werk van Jos de Bruin, die hierbij samenwerkt met zowel wetenschappers als
praktijkdeskundigen op het gebied van huisstijlmanagement en de ontwikkeling van automatische opmaaksystemen op basis van InDesign technologie.
Naast grafische vormgeving houden we ons ook bezig met
toepassingen in de architectuur (samen met ArchipelOntwerpers in
Den Haag) en in interieur design (vloerbedekking en
wandbekleding). Op www.artificialdesign.nl zijn enkele voorbeelden te zien van ontwerp programma’s, ondermeer van het Vazen
ontwerpprogramma dat is ontwikkeld met steun van Premsela voor tentoonstellingen in De Vleeshal, Middelburg, en in het ABC
Architectuurcentrum in Haarlem. Op www.iaaa.nl is informatie te
vinden over onze algemene opvattingen en activiteiten in het kader van de automatische kunst.
Steun Bij de ontwikkeling van de technologie ontvangen we steun van Premsela, Stichting voor Nederlandse vormgeving. Eind 2006
hebben we samen met een 30-tal andere bedrijven een Innovatie
Prestatie Contract (IPC) voor de Creatieve Industrie afgesloten met SenterNovem. De penvoerder voor dit IPC is Immovator in
Hilversum. Onder dit IPC kunnen we de komende jaren steun
krijgen bij investeringen in de kennis van derden die we bij de
verdere ontwikkeling van deze technologie natuurlijk nodig hebben.
5
