ArtBasel, Liste 05 en Volta

ArtBasel, Liste ’05 en Volta

Uw adviseurs aan het werk

Geachte lezer! Wederom een verslag van ons jaarlijkse bezoek aan ArtBasel en Liste ’05. Dit jaar is op initiatief van drie jonge galeristen weer een nieuwe beurs toegevoegd: Volta. Contemporay Art zit nog steeds in de lift. De veilingen voor hedendaagse kunst in Londen en New York genereren tegenwoordig evenveel omzet als de veilingen voor Impressionisten, traditioneel de cashcow voor een veilinghuis. De openingsdagen van de drie beurzen trokken duizenden gretige bezoekers, waarvan het merendeel nee verkocht kreeg door de enorme vraag naar jonge kunst. Liste ‘05 Maandag 13 juni, om 13.00 uur stipt, opende Liste ’05. Op deze beurs, ooit tien jaar geleden begonnen als tegenbeurs van ArtBasel, bleek duidelijk hoe overspannen de hedendaagse kunstmarkt op dit moment is. Tentoonstellingen worden volledig opgekocht. Het “Grote Geld” stort zich tegenwoordig met volle overgave op de jongste kunst en is bereid enorme bedragen te investeren. Dit in de hoop dat tussen de grote hoeveelheden gekochte kunst het werk zit van een kunstenaar die internationaal doorbreekt. Musea, bedrijfscollecties en de belangrijke particuliere verzamelaars zijn de eerste in de rij om te mogen kopen. Al met al zijn voor de opening de kunstwerken vaak reeds verdeeld. Deze situatie legt niet alleen een enorme druk bij de galeriehouders maar ook bij de kunstenaars. Ondanks deze leegverkoop moet aan een zekere vraag voldaan. Wanneer te vaak nee wordt verkocht, neemt de belangstelling voor een kunstenaar snel af. Geforceerde productie komt de kwaliteit van kunst vaak niet ten goede. Veel galeriehouders maken zich hier grote zorgen over en vragen zich af hoe lang deze situatie nog kan voortduren. Galerie Raster uit Warschau werd bijna onder de voet gelopen door verzamelaars. De beide eigenaar-galeristen, die voor het eerst aan een dergelijke beurs meededen, moesten zo nu en dan een time out nemen om bij te komen. Hoewel ze een goede éénmansshow hadden met werk van Bujnowski, ging de aandacht vooral uit naar een andere kunstenaar uit hun stal, de schilder Zbigniew Rogalski. Hij heeft net zijn eerste grote buitenlandse solotentoonstelling bij de Kunstverein in Göttingen gehad.

Het meest gewild zijn zijn “spiegel”-schilderijen zoals het hieronder afgebeelde Björk. Rogalski’s schilderijen werden louter vanuit de inventarismappen aangeboden. Raster had niets bij zich, maar verkochten desalniettemin meer dan twintig schilderijen van hem.

Rafal Bujnowski

Zbigniev Rogalski

We hebben gezien wat hebzucht met mensen kan doen. De agressieve houding van sommigen in deze hectiek deed ons de wenkbrauwen fronzen. Het hoogtepunt hiervan vormde het gedrag van een Britse adviseuse die op zeer onaangename en onbeschofte wijze een schilderij van Rogalski wist te bemachtigen voor haar verzamelaar die er bedremmeld en gegeneerd naast stond en nauwelijks besefte wat er zojuist voor hem was aangeschaft. Galeriehoudster Diana Stigter was vrijwel binnen het uur uitverkocht. Zij toonde onder andere nieuwe sculpturen van Amie Dicke, die ook bij Peres Projects uit Los Angeles werden aangeboden. Daarnaast had zij een subtiel nieuw schilderij van Maaike Schoorel, een sterke video van Julika Rudelius, genaamd Economic Primate en olieverven van Roman Wolgin. De laatste maakte een kritische serie olieverfschilderijen over de zeer gefortuneerden der aarde en hun decadente levensstijl. Saillant detail; juist dit werk werd gekocht door een lid van een puissant rijke familie. Smaakvolle zelfspot?!

Roman Wolgin

Folkert de Jong

Galerie Upstream had dit jaar een mooi publicitair en financieel succes met een grote installatie van Folkert de Jong. Het werk dat ook al prominent op de KunstRAI had gestaan, werd verkocht aan de grote Amerikaanse verzamelaar Martin Margulies. Noemenswaardig was verder de stand van Kate McGarry uit Londen. Zij had ten opzichte van vorig jaar een ongewijzigd aanbod, met dien verstande dat twee van haar kunstenaars, Matt Bryans en Frances Upritchard, het afgelopen jaar (terecht) internationaal zijn doorgebroken en McGarry nu dus kon gaan verzilveren, en dat gebeurde ook grif.

Matt Bryans

Frances Upritchard

Matt Bryans bewerkt krantenfoto’s met een gum zodat er hele nieuwe beelden ontstaan. Frances Upritchard neemt gevonden objecten als vazen die ze met foam, verf en vernis opwerkt. Ze boetseert dierfiguren en hergebruikt daadwerkelijk opgezette dieren. Beide kunstenaars hebben intussen ook een goede vertegenwoordiger in Nederland gevonden; Upritchard bij galerie Annet Gelink en Bryans bij galerie Martin van Zomeren. Al met al vonden we Liste ’05 dit jaar behoorlijk tegenvallen. De meegenomen waar was veelal uitgestald alsof we met een uitdragerij van doen hadden en er werden vooral veel kleine “frutsels” getoond. Enige goede uitzonderingen daargelaten waren er weinig significante werken te koop. ArtBasel Een dag later werden wij bij aankomst op de Messeplatz bij de ingang verwelkomd door de polyester ‘Bar Rectum’ van Joep van Lieshout. Voortbordurend op zijn serie van uitvergrote menselijke organen -denk aan de ‘Wombhouse’ van vorig jaar- lijkt dit letterlijk een eindstation te zijn. Desalniettemin werd er in dit amusante bruin café met alternatieve muziek een aardig biertje getapt voor Baselse hangjongeren en een enkele verdwaalde beursganger. De uitbater was de grote baas Van Lieshout zelf! ’s Ochtends vroeg stonden enkele duizenden mensen voor de deur van ArtBasel te wachten tot de beurs om 11.00 uur haar poorten zou openen. Op dat tijdstip stormde iedereen naar binnen in de hoop iets van zijn of haar favoriete kunstenaar te kunnen kopen. Op de vraag of een kunstwerk nog beschikbaar was, luidde het meest gegeven antwoord van galeriehouders: ‘on hold’ of ‘reserved’. Kortom, veel interessante werken bleken vooraf al vergeven. Vermoedelijk wordt de kunst nog voor het inrichten van de stands verkocht. Desondanks was het tentoongestelde wederom overweldigend. Monet, Picasso, Kees van Dongen, Modigliani, Francis Bacon en Giacometti; alle grote namen waren vertegenwoordigd. Niet voor niets wordt ArtBasel beschouwd als het bruisende middelpunt van de moderne en hedendaagse kunstmarkt. Wij beperken ons hier tot de eerste etage van ArtBasel, de hedendaagse kunst in het hogere segment. We noemen wat galeries en namen die ons zijn opgevallen. Marian Goodman uit New York, de galeriste van Rineke Dijkstra, had een fantastische reeks foto’s van Thomas Struth, gemaakt in de Florentijnse Galeria dell’Academia. We zien mensen omhoog kijken naar het meest perfecte beeld ter wereld: de David van Michelangelo. Struth focust op de toeschouwers. De beroemde sculptuur zelf komt niet in beeld. Het is een staalkaart van alle mogelijke reacties: van verbazing en bewondering tot vermoeidheid en desinteresse.

Thomas Struth

Ryan Gander

Annet Gelink won met een prachtige video-installatie van Ryan Gander de prestigieuze Statementsprijs. De hele editie van Is this Guilt in You Too? (study of a Car in a Field) was à la minute uitverkocht. Galerie Friedrich, de Zwitserse galerie van Robert Zandvliet, toonde een fraai groot doek uit 2005. Bij Zandvliet is gelukkig ook de ontwikkeling nog lang niet uit zijn werk verdwenen. Zijn overzichtstentoonstelling in Bonn op dit moment is een groot succes en zeer de moeite waard. Over enige maanden kunt u de tentoonstelling ook in museum De Pont in Tilburg bekijken. De Keulse galerie Gisele Capitain had werk van Gillian Carnegie, in Engeland “shortlisted” voor de Turner Prize 2005, de belangrijkste prijs voor jonge kunstenaars werkzaam in Groot Britannië. De talk of the fair was Hernan Bas bij Victoria Miro uit Londen. Zijn naam zong reeds rond op de New Yorkse Armory Fair. De zeven doeken die op ArtBasel hingen waren echter al voor de beurs verdeeld. Maureen Paley Gallery had naast een groot werk van Maaike Schoorel -voorstellende de familie Diana Stigter!- ook een schilderijtje van Kaye Donachie, een mooi geschilderd doek uit een reeks van schilderijen met de hippiecultuur als onderwerp.

Gillian Carnegie

Hernan Bas

Kaye Donachie

Andrea Rosen had twee recente doeken van Michael Raedecker, wiens prachtige show een week voor ArtBasel opende bij Hauser & Wirth in Zürich. Ondergetekenden waren ook daar aanwezig en zijn een stapje hoger geklommen op de wachtlijst voor zijn schilderijen. Raedecker grijpt met zijn nieuwe werken terug op 17e eeuwse Hollandse bloemstillevens. Zijn secuur geborduurde guirlandes steken af tegen een mysterieus grijs-zwarte achtergrond.

V Michael Raedecker

V Op Art Unlimited, de aparte tentoonstellingshal voor grote installaties, was ondermeer een fraaie ruimte met een serie schilderijen van Bernard Frize te zien. Gianni Motti trok veel bekijks door een jonge man in krijtstreep pak als levend sculptuur Broker in een kooi te stoppen. Op ArtBasel trok Motti al de aandacht met een stuk zeep dat beweerdelijk gemaakt is van het vet dat is weggehaald bij Berlusconi’s liposuctie. Het beeld heet toepasselijk schone handen.

Bernard Frize

Gianni Motti

Erik van Lieshout

Erik van Lieshout toonde zijn werk Fantasy me; een grote rode luchtballon waarbinnen een video werd vertoond waarin Van Lieshout onder andere spraakles geeft aan stoute Japanse meisjes. Zijn grote houtskool tekeningen hingen bij Galerie Krinzinger uit Wenen. Volta 01 Verassend was de nieuwe beurs Volta 01, net als Liste gelegen in een industrieel pand langs de Rijn. Deze kleine beurs met maar 23 standhouders werd in het leven geroepen door drie bevriende galeriehouders die met gelijkgestemden meer een tentoonstelling wilden organiseren dan een commerciële kunstbeurs. Een beurs voor de ‘next generation’ waar de plaatsen betaalbaar zijn en gegadigden zich slechts door introductie van deelnemers een plaats konden verwerven. De galeriehouders werd gevraagd om gewaagde en risicovolle objecten mee te nemen naast het meer gangbare werk. Om de saamhorigheid in de hand te werken had elke stand bovendien dezelfde oppervlakte. De indeling van de beurs en het uniforme standontwerp was bedacht door het Berlijnse Architektenburo Girod & Engelbrecht. Bijna hadden we deze beurs links laten liggen. Gelukkig zijn we toch gaan kijken want hier troffen we aan wat we bij Liste ‘05 dit jaar een beetje hadden gemist. Veel enthousiasme bij galeriehouders en veel goed werk van jonge kunstenaars met frisse ideeën.

De jonge Store Gallery uit Londen kwam met werk van Ryan Gander en Claire Harvey, die beide hun postdoctorale opleiding aan de Amsterdamse Rijksacademie hebben afgerond. Kavi Gupta Gallery uit Chicago toonde ondermeer interessant werk van Angelina Gualdoni die schilderijen maakt van modernistische bouwwerken die langzaam vervallen tot een organische massa, kortom, de tegenovergestelde vormentaal van waar het ooit om begonnen was.

Angelina Gualdoni

Anton Henning

FA Projects had gouaches van de Nederlander Arjan van Helmond en een fraaie siliconen wandsculptuur van Neil Rock. Van Ivan Navarro waren bij Roebling Hall uit New York twee fraai uitgevoerde lichtbakken met spiegel-illusie (in een oplage van 3) die zo geplaatst waren dat ze de illusie creëren van een rondgang buiten de standmuren. David Risley Gallery uit Londen maakte indruk met knipsels en schilderijen van de kunstenaar James Aldridge. In één de video’s van de zelfdestructieve kunstenaar Matt Calderwood steekt hij een touw in brand waaraan een zware accu hangt, recht boven zijn handen met de brandende aanstekers. Hoewel duidelijk is wat er gaat gebeuren blijft de video spannend tot en met het allerlaatste moment waarop het touw is doorgebrand en de accu valt…

Neil Rock

Ivan Navarro

Matt Calderwood

De charme van Volta bleef niet lang geheim. In een mum van tijd kwamen wij ook hier weer dezelfde gezichten tegen als op ArtBasel en Liste’05. Waarschijnlijk staan galeries na dit succes volgend jaar te dringen om aan de Volta show te mogen deelnemen. Na vier intensieve dagen kunst kijken in Basel hebben we weer een ruime hoeveelheid goede en minder goede indrukken opgedaan om in het zomerreces te verteren. Daar hebben we de buitenissige creaties van Joep van Lieshout niet bij nodig. Marc-Jan van Laake 06-22941584 [email protected]

Joost Bergman 06-11044915 [email protected]