Arrest Gerechtshof ‘s-Gravenhage 10 december 2014 en implicaties initiatiefwetsvoorstellen Mediation (Van der Steur)
Academie voor de Rechtspraktijk 11 maart 2015 Fred Schonewille
Hof Den Haag 10 december 2014
Belangrijkste feiten in deze zaak: • Echtgenoten zijn gehuwd in de wettelijke gemeenschap van goederen • Echtscheidingsconvenant waarin betaling van partneralimentatie door partijen is uitgesloten • Echtscheiding is uitgesproken na ondertekening convenant en convenant is door de rechter bekrachtigd
Hof Den Haag 10 december 2014 De vrouw vordert: • Wijziging van het convenant op grond van een grove miskenning van de wettelijke maatstaven (tzv nahuwelijks levensonderhoud) • Wijziging van het convenant op grond van wijziging van omstandigheden (nadat overeenkomst is gesloten)
Hof Den Haag 10 december 2014 Belangrijkste overwegingen Hof mbt de feiten: • Er heeft slechts één bespreking plaatsgevonden bij de mediator aangesloten bij ‘Easy Echtscheiding’ • Deze mediator heeft (slechts) ter sprake gebracht dat de vrouw recht heeft op partneralimentatie gedurende 12 jaren en dat de vrouw aanspraak kan maken op partneralimentatie • Of andere aspecten van partneralimentatie – zoals het inkomen uit onderneming van de man en de wettelijke grondslagen – ook zijn besproken heeft het Hof niet kunnen vaststellen • Het Hof heeft evenmin vast kunnen stellen of de advocaat die partijen heeft vertegenwoordigd in de echtscheidingsprocedure partijen heeft voorgelicht omtrent hun rechten/verplichtingen
Hof Den Haag 10 december 2014 Belangrijkste overwegingen beoordeling door Hof: •
• •
•
Een mediator behoort zodanige informatie aan partijen te verschaffen dat zij over en weer inzicht hebben in hun rechten en verplichtingen De betrokken advocaat heeft diens zorgvuldigheidsnorm jegens zijn cliënten geschonden: deze dient zich ervan te vergewissen dat partijen zich bewust zijn van hun rechten en plichten en niet zonder kennis afstand doen van mogelijke rechten Nu de advocaat in gebreke is gebleven meent het Hof – anders dan de man – dat partijen niet bewust zijn afgeweken van de wettelijke maatstaven ter zake van partneralimentatie toen zij zijn uitgegaan van alleen het inkomen van de vrouw ttv de echtscheiding bij het berekenen van haar behoefte Er bestaat een duidelijke wanverhouding tussen de onderhoudsbijdrage die de rechter zou hebben vastgesteld en die waarop partijen zijn uitgekomen
Hof Den Haag 10 december 2014 Het Hof vernietigt de beschikking van de rechtbank en stelt zelf een partneralimentatie vast, uitgaand van de behoefte van de vrouw en de draagkracht van de man op grond van de wettelijke maatstaven (i.e. de Tremaberekeningsmethodiek).
Vraag: hoe had het wel gemoeten en gekund?
Het antwoord op deze vraag kan worden aangetroffen in de Nota naar aanleiding van het verslag van de initiatiefwetsvoorstellen Mediation die thans in de Tweede Kamer worden behandeld (op pagina 9 en 10). In zijn beschouwing maakt Van der Steur onderscheid tussen de wettelijke normen en de Tremarekensystematiek. Dit is juist omdat Trema een hulpmiddel van de rechterlijke macht betreft en een interpretatie van de wettelijke normen is. Daarnaast kunnen andere interpretaties staan.
Wat beoogt Van der Steur te regelen in zijn wetsvoorstellen?
Ik geef hierna een beknopt overzicht, toegespitst op het thema van dit webinar.
De kwaliteit van de mediator moet worden gewaarborgd. De minister van V&J heeft de Eerste Kamer ook beloofd dat er een systeem komt dat de kwaliteit van mediators waarborgt.
Er worden derhalve kwaliteitseisen geformuleerd voor de te introduceren Registermediator en er wordt een overheidsregister gevormd. Het gaat hier om opleidingseisen maar ook om vlieguren; voor dit laatste criterium komt er een overgangstermijn van twee jaren.
Voor veel conflicten/geschillen waarin een relatie aan de orde is – i.e. een relationele dimensie speelt – wordt mediation vermoed de betere oplossingsmethode te zijn en dient mediation daarom eerst te worden beproefd alvorens eventueel tot het inschakelen van de rechter kan worden overgegaan.
Mediation ontbeert thans een beslisser en dat is een zwak punt.
Er dient daarom de mogelijkheid te bestaan dat een speciale rechter binnen het verband van een mediation een beslissing neemt over punten die zich niet in mediation laten oplossen en die een obstakel vormen voor het met succes afronden van de mediation. Deze mediationrechter kan gedurende de mediation (deel)beslissingen nemen en de vaststellingsovereenkomst van een executoriale titel voorzien en ook een echtscheiding uitspreken.
Er komt een definitie van mediation:
– mediation: het in gezamenlijke opdracht van partijen op grond van een mediationovereenkomst door een onafhankelijke neutrale derde begeleide gestructureerd proces, dat als doel heeft partijen in onderling overleg weloverwogen de door hen gedeelde norm te laten vinden of hervinden waar die ontbreekt, terwijl daar bij partijen wel behoefte aan is;
Er worden kerngedragsregels geformuleerd in de artikelen 20, 21 en 22 van de Wet registermediator.
Artikel 21 1. 2.
3.
4. 5. 6.
De registermediator handhaaft zijn onafhankelijkheid, onpartijdigheid en neutraliteit te allen tijde. De registermediator draagt zorg voor een effectieve communicatie tussen partijen in een mediation, bevordert en eerbiedigt hun autonomie, waakt ertegen dat misbruik wordt gemaakt van onkunde of feitelijk overwicht en ziet toe op een fair verloop van het mediationproces. De registermediator toetst bij partijen of de belangen van ieder van hen op evenwichtige wijze hun weerslag hebben gevonden in de op basis van de door hen in mediation bereikte overeenstemming opgestelde vaststellingsovereenkomst, draagt er zorg voor dat deze deugdelijk wordt geredigeerd en vergewist zich ervan dat partijen de gevolgen daarvan overzien. De registermediator stelt partijen in de gelegenheid zich desgewenst te laten adviseren door een of meer deskundigen omtrent de consequenties van een in de mediation te sluiten overeenkomst. De registermediator gedraagt zich in de uitoefening van zijn professie en daarbuiten zodanig dat het vertrouwen in mediation en in zijn eigen beroepsuitoefening niet wordt geschaad. Indien een registermediator daarnaast ook een andere professie uitoefent, draagt hij er zorg voor dat beide professies scherp van elkaar worden gescheiden, zodat geen verwarring kan ontstaan over de hoedanigheid waarin wordt opgetreden.
Artikel 22
1. De registermediator draagt er zorg voor dat hij beschikt over de voor de mediation noodzakelijke psychologische, communicatieve en juridische kennis en kunde. 2. Indien de registermediator niet zelf beschikt over de in het eerste lid bedoelde vereiste juridische kennis en kunde, draagt hij ervoor zorg dat deze in de mediation beschikbaar komt.
Ellen Waldman in Mediation Ethics Taak mediator kan zijn: Norm generating (faciliterende stijl) Norm educating (evaluatieve stijl) Norm advocating (Amerikaans-evaluatieve stijl)
Een mediator moet (juridisch) deskundig zijn op het terrein waarop hij mediationdiensten aanbiedt: mediation is een methode van psychologie en recht; registermediators behoeven echter geen jurist te zijn maar hebben wel een juridische zorgplicht. De mediator kan deze deskundigheid ook vormgeven door samen te werken met een jurist maar behoudt een juridische zorgplicht en blijft derhalve eindverantwoordelijk.
Er komt een wettelijk verschoningsrecht maar de registermediator en partijen kunnen daaromtrent afwijkende afspraken maken in de mediationovereenkomst.
Andere juridische kwesties aangaande de relatie tussen mediation en het recht worden geregeld:
• stuiting van verjaring • het niet juridisch bindend zijn van een mondeling accoord • waarborging van vertrouwelijkheid
Gevolgen voor de praktijk van de advocaat / notaris van de initiatiefwetsvoorstellen Van der Steur
Primaire gevolg: Mediation wordt veel relevanter en dit werpt de vraag op of notarissen / advocaten niet ‘iets met mediation moeten’ in hun praktijk.
Opties: - Notarissen kunnen meerwaarde bieden door voor hun cliënten ‘conflictmanagement’ vorm te geven in door hen opgestelde overeenkomsten (mediationclausule, ‘stepped clauses’) - Notarissen kunnen voor cliënten in een conflict/geschil ‘de procedure regelen’: mediation advocacy Een notaris die hoogwaardige dienstverlening wil toevoegen aan zijn kantoor kan: - Zelf professioneel mediator worden, naast diens andere professie - Een structurele samenwerking aangaan met een registermediator, al dan niet in hetzelfde kantoor
