Architectuur van de wereld

Architectuur van de wereld Mieke de Haan en Erik Vos

Catalogus van schetsen bij de tentoonstelling op het web www.architectuurvandewereld.nl

Mieke de Haan werkt 10, 653 jaar voor het Bureau voor Educatief Ontwerpen

Architectuur van de wereld catalogus bij

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever

© 2004 Architectuur van de wereld Mieke de Haan en Erik Vos ISBN 90-809349-1-7 .

webtentoonstelling

www.architectuurvandewereld.nl © Tekst, concept, vormgeving boekje en illustraties: Mieke de Haan © Tekst en concept, vormgeving webtentoonstelling: Bureau voor Educatief Ontwerpen Mieke de Haan Peperstraat 144/146 2801 RH Gouda [email protected] Erik Vos Bureau voor Educatief Ontwerpen Aaltje Bakstraat 1 2801 NH Gouda [email protected]

00

Kennismaking

Tien jaar werkt Mieke voor het Bureau voor Educatief Ontwerpen en bij het verschijnen van deze catalogus en de bijhorende tentoonstelling zelfs al een half jaar langer. Terugblikkend is al haar werk voor het Bureau tot één kernzaak te herleiden. Op de een of andere manier wordt bij het Bureau voor Educatief Ontwerpen elke opdracht een wereld – soms zelfs, zo lang het duurt, dé wereld. Niet elke opdracht leidt tot publieke, digitale producten (we maken en doen nog veel meer), maar als dat wel het geval is, wordt Mieke er bij gehaald. Samen met haar bedenken we hoe de wereld dit keer vorm zal krijgen. We praten over structuur, zoeken naar zin, gebruiken een metafoor of een treffend verhaal – definiëren een manier van kijken, van rondgaan (als was de wereld een landschap), een … Het kan over van alles gaan, maar het leidt onvermijdelijk tot Mieke’s voorstel tot vormgeving van de architectuur van de wereld. En dat doen we al tien en een half jaar lang, elke keer opnieuw, en telkens anders. Na zoveel tijd beschikken we daarom over een heleboel architectuur van de wereld. Of misschien moet je zeggen: architecturen van onze wereldjes. Maar van dat kleine denken word je zo flauw. Hoe dan ook, over hoeveel architectuur van de wereld we intussen ook mogen beschikken, ‘de’ architectuur hebben we niet in huis en we zijn er ook niet naar op zoek. Veelvormigheid is troef. 4 Architectuur van de wereld

We nemen in deze catalogus vrijwel uitsluitend schetsen op van het werk dat in full color op de webtentoonstelling te zien is. Het echte werk staat op de website te glanzen en vrolijk te zijn. In de catalogus vertellen we kort over het ontstaan van het werk en de samenwerking. Ook beschrijven we de achterliggende architectuur van de tot stand gebrachte digitale producties. Zo ontstaat zicht op de variatie die bij het ontwerpen van digitale, educatieve producties mogelijk is. Boekbladerleeswebkijkklikkend komt het werk goed tot zijn recht, hopen we. Bezoek de tentoonstelling op het web! www.architectuurvandewereld.nl Omdat de samenwerking in de regel begint en eindigt met een dialoog tussen Mieke de Haan en Erik Vos onderbreken we de tekst zo nu en dan met samenspraak tussen beiden.

Hoe Mieke bij het Bureau kwam Erik:

Mieke:

“Voor het omslag van het boek ‘Verhalend Ontwerpen’ vroeg de

“Ik ben naar aanleiding van die steekwoorden die ik -toen nog- gefaxt kreeg enthousiast aan de slag

uitgever aan coauteur Peter Dekkers en mij enkele steekwoorden

gegaan.Wat is er nou leuker dan een mooi omslag bedenken bij een aantal mooie woorden? Ik kreeg ook

op te schrijven. Een ons onbekende illustrator zou de steekwoorden

twee foto’s van kinderen aangeleverd die in het omslag verwerkt moesten worden.

als inspiratiebron gebruiken om iets moois te bedenken.Toen het

Toen het boek-met-twee-voorkanten klaar was heb ik het helemaal gelezen, en ik werd steeds blijer.Wat

boek uitkwam, liep ik er trots mee naar de kopieerwinkel om het

een leuke manier van onderwijs geven stond daarin beschreven! Ik vond het jammer dat ik nooit op zo’n

fraaie omslag meteen maar tot het formaat van een poster te laten

manier les had gehad.”

vergroten. - “Ben jij ook fan van Mieke de Haan?”, vroeg de man van de kopieerwinkel wijzend op de voorkant van het boek, “ze is goed hè?” - “Ja”, zei ik, “ik vind het heel mooi, maar wie is Mieke de Haan?” - “Nou ze komt hier regelmatig, ze was er vanmorgen nog en ze woont een straat verderop.” ’s Middags ontmoette ik Mieke voor het eerst en bespraken we het wonderlijke van toeval. Bijna naast elkaar wonen in Gouda en zonder het te weten voor een Groningse uitgever aan hetzelfde product werken. En ja, sinds die middag ben ik fan van Mieke de Haan.”

Architectuur van de wereld

5

00

Vervolg

kennismaking

Verhalend ontwerpen leidt tot onderwijs waarin kinderen enorm veel leren, zelf en samen; de leraar doet op het eerste gezicht niet zo veel.Verhalend ontwerpen stelt kinderen in staat interessante stukken wereld binnen de muren van de school en in hun hoofden te halen en er dan mee aan het werk te gaan. Verhalend ontwerpen leidt tot mooie kindeigen ontrafeling en herschepping van de wereld. Het wakkert de verbeelding aan en maakt toetsing van ideeën mogelijk. Het roept nieuwsgierigheid op en toe-eigening van bevindingen. En omdat bij verhalend ontwerpen leren uit betrokkenheid voortkomt, heeft het lak aan het scheiden van emotie en cognitie: die gaan gewoon hand in hand. Maar de beelden die Mieke bij dit verhalend ontwerpen maakte, zeggen minstens zoveel. Door verhalend ontwerpen creëren kinderen hun eigen architectuur van de wereld en in de beelden van Mieke zie je dat gebeuren.

Mieke Bijna tien jaar later was het tijd voor een nieuw omslag. Daarvoor heb ik foto’s van de zonen Vos uit het familiealbum gehaald. Het eerste omslag bestond uit “analoog” knip en plakwerk, het tweede boek laat de overwinning van de computer zien: hier is geen schaar meer aan te pas gekomen.

6 Architectuur van de wereld


7

01

Logo van het bureau

Over fundering en groei van onze wereld

Mieke “Ik wilde groei laten zien. En kwaliteit. Je kunt alsmaar hoger reiken met de bureau’s. Stapel maar door met die bureau’s, dat komt wel goed. En natuurlijk het getal drie…” Erik “Als je maar aan één bureau zit, weet je nooit zeker of het niet zweeft.Werk je aan een bureau dat op een bureau staat, dan geeft dit beslist al een steviger ondergrond. Zet je je bureau op twee bureau’s, dan kan je daar de wereld op funderen. Ik moet bij het logo denken aan het verhaal van de drie schildpadden die samen de wereld dragen, één schildpad zou natuurlijk nooit genoeg zijn.”


Mieke Dit schetsje komt uit een grote stapel schetsen voor de allereerste website van verhalend ontwerpen, de zogenaamde vlekken-en-dingetjes serie. Daar is in idee de basis gelegd voor wat later het logo voor het Bureau voor Educatief Ontwerpen zou worden.

Mieke Vreemd genoeg zijn alle schetsen en tekeningen van de tafeltjes spoorloos verdwenen, en dat terwijl het archief op alle andere vlakken zo uitgebreid bewaard bleek... Er zijn alleen nog digitale tafeltjes en werktekeningen van het logo.


9

02

De prehistorie

De wereld van Aly is een gebouw

Het begon helaas zonder Mieke. Het eerste fatsoenlijke computerprogramma van het Bureau voor Educatief Ontwerpen heette ‘Het Kleuterhuis’. Kleuterleidster Aly Liefhebber werd een jaar of twee in haar klas bezocht, onderzocht en ‘op vakmanschap uitgeschud’. De aanleiding was dat het zoeken naar de beste onderwijstheorie niet veel nieuws meer opleverde. De volgende stap zou een speurtocht naar de beste leraren zijn. Aly hoort zeker in de categorie ‘beste leraren’ en het was mooi werk om haar expertise te verwoorden en in beeld te brengen. Jammer dat praktijkkennis in de onderwijskunde niet als erg waardevol wordt gezien, en vaak als anekdotisch wordt afgedaan, want als je een paar keer een inspirerende leraar intensief en langdurig hebt onderzocht, krijg je behalve zicht op het volle onderwijsleven ook een heel fijne smaak voor onderwijstheorie. En laat je je niet meer zo makkelijk in de luren leggen door de zouteloze afwisseling van alsmaar nieuwe en nog nieuwere onderwijsconcepten (meestal niet meer dan woordjes voor wat we al jaren weten). Het computerprogramma over Aly Liefhebber was bedoeld voor de Pedagogische Academies. Dankzij het programma zouden jonge leraren in de leer kunnen gaan bij een doorgewinterde, uitzonderlijke en inspirerende leraar. Hoe moest de stortvloed aan gegevens over Aly worden gestructureerd? Voor het eerst deed zich de vraag naar architectuur van de wereld (van Aly) voor. 10 Architectuur van de wereld

De vraag werd belangrijk genoeg gevonden om er met een groep deskundigen aan te werken. Het eerste idee was om zogenoemde Designadventures te ontwerpen, die zich in een gebouw zouden afspelen. De lerende gebruiker van het computerprogramma zou zich productief, reflectief en studieus opstellen – en tegelijk iets spannends meemaken. En de expertise van Aly zou geen norm zijn, geen leerstof waar je als student een voldoende of onvoldoende voor zou kunnen halen, maar een inspiratiebron bij het uitvoeren van eigen ontwerptaken. Voor ons was het gebouw een van de mogelijke metaforen voor het maken van inspirerende ontwerpomgeving.Voor de opdrachtgever (mijn vroegere baas bij het Instituut voor Leerplanontwikkeling) was het gebouw aanleiding voor een wanhopige brief. “In het onderwijs wordt onder hoge spanning enorm hard gewerkt en jullie zijn aan het spelen.” Of het door die brief kwam weet ik niet, maar er werd ook wel gewerkt aan leerlandschappen, waarin het curriculum werd

illustratie Erik Vos


11

02

Vervolg

De Prehistorie

illustratie Erik Vos


getekend als een rivier met bakens en zandbanken, of als een Tolkienachtige landkaart en een te ondernemen tocht. Maar het gebouw won.

Erik: “Dat is nog steeds de grote truc, als je het zo mag noemen. Het idee dat in al het werk op de computer altijd de penseelstreek te

Hiernaast staat een pré-Mieke illustraties van de gedachte dat leren en ontwerpen ruimtelijk kunnen worden voorgestructureerd in plaats van via een vaste, gegeven leerroute. Dankzij deze gedachte kan de architectuur van de ruimte in beschouwing worden genomen.

zien moet zijn. Dat was in het begin zo. toen je al je werk op papier

Het Kleuterhuis was succesvol en werd door driekwart van de toenmalige Pabo’s aangeschaft, als een van de eerste computerprogramma’s voor studenten. Ook toen het programma technisch en grafisch gezien verouderd was, bleef het op sommige opleidingen hardnekkig in gebruik.

Mieke

aanleverde en wij het onder de scanner legden. En het is nog steeds zo, ook al krijgen we nu helaas nooit meer originelen te zien en doe je zelf alle digitale bewerkingen.”

” Er bestaan zelfs vaak geen originelen meer: het is een heleboel digitaal knip en plakwerk, maar ik maak alles nog steeds eerst in onderdelen op papier, waarna ik alle losse stukken scan en bewerk. De computer bleek een vriend van me te worden naarmate ik hem

Erik

beter leerde kennen. En hij gaf ook meer vrijheid, van beperken

“Ik weet nog goed dat je in het begin heel aarzelend was om voor het Bureau te gaan werken. Zou jouw

bleek geen sprake! Ik zou hem nu niet meer kunnen missen.”

kunst op een beeldscherm tot z’n recht komen? Moest je nu steeds achter de computer werken in plaats van met penseel en verf?”

Erik

Mieke

werkt, moet je ook je illustraties op een computer maken.Volgens mij

“Ik was inderdaad bang dat de computer me zou beperken, en ik wilde voor geen goud het viezehanden-

denken de meeste vormgevers van websites nog steeds zo. Ik begrijp

gevoel missen. Ik wilde alles graag met de kwast blijven maken. Met die computer wilde ik niet veel van

eigenlijk niet waarom je op websites niet veel vaker de verf van het

doen hebben. Het resultaat van verf op het scherm vond ik wel verrassend, ik was er heel tevreden mee.”

scherm ziet spatten.”

“Het is ook een stomme gedachte: als je voor het beeldscherm


13

03

De wereld als Magisch Theater Een zoekruimte vol metaforen

De wereld die je lerende mensen wilt bieden, hoe ‘spannend’, ‘leuk’ of ‘avontuurlijk’ mag die zijn? In het Magisch Theater is de wereld een zoekruimte vol metaforen. Het Magisch Theater is een idee van de Duitse schrijver Herman Hesse (in: “De Steppewolf”). Het theater is bij Hesse een ruimte vol deuren met opschriften als: ‘Alle meisjes voor jou’ ‘Het wezen van de kunst’ ‘Kluizenaarsspelletjes, volwaardige vervanging voor elk gezelschap’

Erik “Ik was zeventien jaar toen ik het boek voor het eerst las en weet nog welke deur ik gekozen zou hebben, maar het is geen boek voor pubers. Hoofdpersoon Harry kiest in ‘De Steppewolf ’ als eerste voor deur waarop staat ‘Gezellige jachtpartij! Hoge jacht op auto’s’. Een ruimte met ontelbare deuren, die toegang geven tot ontelbare werelden, het is een droom van een ontwerp, ook voor platvloerse educatieve toepassing – en een prachtige, tijdelijke metafoor voor de wereld.


Het Magisch Theater moest over rekenen/wiskunde & didactiek gaan. Het persoonlijk vakmanschap van Fred Goffree zou er toegankelijk worden, samen met dat van enkele van zijn collega’s. Op het eerste gezicht is het Magisch Theater voor rekenen/wiskunde & didactiek een ruimte met slechts twee deuren. Maar als het vloerkleed wegschuift, ontstaat toegang tot de kelder met een archief vol parels van rekenwiskundige onderwijskunst en –kunde. Wie in de spiegel kijkt, ziet zichzelf en wordt aangemoedigd tot zelfreflectie over het eigen rekenverleden. Bij voldoende vorderingen volgt niveauverhoging, waartoe een ladder naar het balkon beschikbaar wordt gesteld (men zou dan om te beginnen een conversatie over het vak met professor Freundenthal mogen voeren). Gordijnen kunnen worden opengeschoven, waarop enkele essenties van wiskundedidactiek worden onthuld. De eerste deur geeft toegang tot een ruimte voor het krijgen van lol in wiskundige vraagstukken. De tweede … En zo ging het verder.


15

03

Vervolg

De wereld als Magisch Theater kennen. Ik vind het (nog steeds) twee verschillende vakken. Ik beoefen het vak van illustrator met evenveel hartstocht als dat van beeldend kunstenaar. Het verschil is mijns inziens het begin van het beeld. Een

Inhoudelijk is het programma nooit verder gekomen dan een lange serie programmeeroefeningen. Een belangrijke uitgeverij werd benaderd, maar vond het te progressief allemaal of, zoals een uitgever het zei: “Dit is allemaal veel te vooruitstrevend voor de gemiddelde Truus in het onderwijs.” Laten we hopen dat deze persoon de enige uitgever in Nederland is die zo over zijn klanten praat. Hoe dan ook, de meewerkende didactici voor rekenen/wiskunde stortten zich op hun eigen programma MILE en het Magisch Theater ging op diskettes in een doos. Jammer, volgende keer beter.

illustratie ontstaat na een vraag van een opdrachtgever, en kan in uitwerking best een kunstwerk lijken. Een illustratie is toegepaste kunst. Maar een kunstwerk komt voort uit mijn eigen wensen en gedachten. Het neemt uiteraard niet weg dat er een prachtige kruisbestuiving tussen deze twee vakken plaatsvindt, en dat ik bij een niet al te afgekaderde opdrachtstelling heel veel van mezelf in een illustratie kwijt kan. Ik zoek en vind in het illustreren vaak veel vrijheid.” Erik

Erik

Als alle kunst die in opdracht is gemaakt nu ineens geen kunst meer

“Je leverde alles in kleur aan, maar in die tijd we konden alleen goed in zwart-wit scannen en animeren,

mag heten, raken de musea leeg. Dus – ik noem maar wat – de

de computers van onze klanten hadden anders niet genoeg geheugen. Maar het maken van de ruimte

Nachtwacht is ook toegepaste kunst omdat het 1639 werd besteld

was een feest. Alles klapt om, schuift weg of beweegt als je er op klikt.Toen ik het af had, kon het me (ten

door de burgercompagnie van kapitein Frans Banning Cocq? Het

onrechte) geen zier meer schelen of gebruikers het leuk zouden vinden of niet. Het Magisch Theater was

volgen van je eigen wensen en gedachten maakt een werk niet tot

voor mij een kunstwerk geworden.Vind jij jezelf eigenlijk een kunstenaar of een illustrator? Of is daar geen

kunstwerk, dat heeft er niets mee te maken.Voor mij telt de kwaliteit

verschil tussen?”

van het product en de waardering die je er voor krijgt.Wij toeschouwers bepalen zelf wel of iets kunst is!

Mieke

Daar zijn wij bij uitstek geschikt voor! Wij kijken eerst in de officiële

”Ha, Erik, daar komt de discussie weer om de hoek kijken die we al voeren vanaf het begin dat we elkaar

boeken: sta je daar niet in, dan moeten we het oordeel


Mieke Deze tekening is zo groot dat ie op geen enkele scanner past. Nu zou ik daar veel beter over nadenken, toen had ik er geen flauw benul van wat dat betekende. Dit is de eerste opdracht die ik voor het bureau gedaan heb, samen met Sonja de Jongh. zelf vellen, ergo: Mieke’s werk is kunst! Ga maar op je kop staan of zo, misschien zie je het dan!” Mieke “Als ik op mijn kop ga staan, zie ik nog steeds illustraties, maar dan verkeerd om.”


17

04

De wereld van Door!

Ruimtes achter ruimtes en boordevol

De wereld als een ruimte om te dwalen en te verdwalen. Een wereld die uitnodigt tot avontuurlijk gedrag. Mooie, wonderlijke ruimtes, en altijd is er een ruimte achter de ruimte. Een wereld boordevol expertise, persoonlijk vakmanschap op het gebied van duurzaamheid in het voortgezet onderwijs. De eerste leraren die we een voorversie van het programma lieten zien, werden er chagrijnig van. Ze vonden de platen te mooi. En het leven in deze wereld te speels. We voegden onmiddellijk ‘menugestuurd zoeken en navigeren’ aan de wereld van Door! toe. Saai, strak en efficiënt.Vreemd genoeg kon men daarna de mooie platen wel waarderen, en maakte vrijwel iedereen vooral gebruik van het ogenschijnlijk niet zeer efficiënte dwalen door de ruimte; misschien is dat wat mensen ten diepste liever doen. Het lijkt bovendien alsof de mogelijkheid van efficiëntie aanwezig moet zijn, om er geen gebruik van te maken.

Door! staat voor Digitale Onderwijs Ontwerp Ruimte en is gemaakt in opdracht van de Stuurgroep Duurzame Ontwikkeling en de NCDO te Amsterdam. Het is een werkstuk van jaren. Medewerkers en docenten van meer dan dertig projecten voor natuur- en milieueducatie en mondiale vorming in het voortgezet onderwijs werden tijdens speciale ‘uitschudconferenties’ op hun vakmanschap bevraagd, waarna multimediale verwerking plaatsvond voor een cd-rom met geschakelde website. Opnieuw gaat het om het zichtbaar maken van praktijkkennis in een digitale omgeving die uitnodigt tot het zelf ontwerpen van onderwijs. Terugblikkend is Door! het ultieme Magisch Theater: de ruimte met de deuren is er en achter elke deur een wereld. Door! is een zo omvangrijke wereld dat alleen al de door Mieke gemaakte kunstwerken een tentoonstelling waard zijn.



19

04

Vervolg

de wereld van Door!

Mieke Ik weet nog dat ik het vreselijk lastig vond om een logo voor Door! te ontwerpen. Ik vond en vind dat grafisch ontwerpen een ander vak is dan illustreren. Bovendien was ik nog niet zo handig met de computer. Er zat dus niks anders op dan doen waar ik goed in ben: tekenen. En zo kreeg Door! een getekend logo. Daar ging overigens een torenhoge stapel met schetsen aan vooraf!


Mieke Het commentaar bij mijn schetsen is tjidens de schets periode getypt door Erik, in een vroege poging iets van de stortvloed aan schetsen te documenteren?


21

04

.01 Contouren van een wereld


Dit bewegende schilderij is een gif-animatie die gemaakt werd door Erik. Er werd een hoop tijd besteed aan dingen die we zelf erg leuk vonden.

Mieke Een geheimzinnige gang met deuren en een bureau. Dieprood mollig tapijt en vreemde geluiden achter elke deur. Deze deuren geven toegang tot ruimtes die tot nieuwe ruimte toegang geven die toegang geeft tot de website...je kunt een heel eind zwerven in Door!


23

04

.02 Piekerprieel Mieke Het piekerprieel was bedoeld als plek om na te denken, een plek waar de Door! bezoeker tot zichzelf kan komen. Ik bedacht een ruimtestation met druivenranken, donkerte rondom, en in de verte een communicatie bol met een ankertje. Rustig achteroverzakken in de comfortabele kussens en genieten van de sterren...



25

04

.03 Landschap met colablikje

Mieke Een woud van groen, grassprieten als boomstammen en eikels zo groot als een huis.Wat glimt daar in de verte, het lijkt wel een blikje, maar...hoe kan dat, er komt rook uit een schoorsteen. En wat doet dat schommeltje daar onder het jonge loof? Wie woont hier?


Mieke Ik tekende de platen achter elkaar door, zo leuk was het om te doen. Ik zat zó in de “nieuwe wereld” van Door! Aangestoken door Erik’s animaties dacht ik mee over alles dat kon bewegen.


27

04

.04 Circus Mieke Veel Door!-platen zijn zonder schetsen vooraf ontstaan. Samen zochten we naar een sfeer, en naar aanleiding van die gesprekken ging ik aan de slag. Een kermisterrein, met een circus tent erop, en een kraampje waar je limonade kunt drinken. Het kraampje kwam nooit op de website of de cd-rom terecht, en de vliegmachientjes en terreinwagentjes ook niet.



29

04

.5 Bibliotheek

Mieke Een paradijs voor de boekenwurm, rekken en kasten vol boeken, alle wijsheid van de wereld is hier opgeslagen. Een leestafel met spartaanse krukken die je bij de les houden en kroonluchters uit voorbije tijden lichten je bij. Zoek en je zult vinden.



31

04

.6 De fabriek Mieke In de fabriek wordt hard gewerkt om mooi onderwijs te maken, en er wordt ook vergaderd. Achter in de fabriek ligt de huiskamer, waar grote potten heen-en-weer rijden om je liters thee of koffie te serveren. De koektrommel staat open, tast toe.



33

04

.7 Zoekkasten Mieke Via het schilderij neem je kennis van “hoe een ander de zaken ziet”, en de spiegel biedt gelegenheid tot zelfreflectie. In de beslotenheid van de kasten is het goed denken.Wie zit er in de stoel boven je?



35

04

.8 Etnische badplaats

Mieke Ontwikkelingssamenwerking in Door! Ook eens verder kijken dan je neus lang is, en is mijn neus dezelfde als jouw neus en wat ruik ik ermee?



37

04

.9 Het bureau


Mieke Het bureau is de persoonlijke werkplek van de Door! bezoeker. Hiet vind je onder andere een tekstverwerker, toegang tot het www, veel geheime laatjes en een gat in de grond...


39

04

.10 De wereld in een gebouw

Mieke De onvermijdelijke vraag kwam: HOE ziet de buitenkant van Door! eruit,WAAR bevinden zich al die bijzondere ruimtes? We wilden mensen van buitenaf toegang verschaffen tot Door!, en dan heb je natuurlijk een voordeur nodig! En een bel, en naambordjes, of toch maar niet?


Het Door!gebouw is 24 uur per dag toegankelijk, en het is er niet altijd even druk. We animeerden een mensenmassa, en open ondergaande zonnen. het is heerlijk wandelen in de lommerrijke tuin om het gebouw. Even de benen strekken en dan weer verder deur na deur na deur...


41

04

.11 Gangen

Mieke Eindeloos veel gangen om op heel veel plekken te kunnen komen, of om op veel plekken tegelijk te kunnen zijn. In de gangen is veel te zien, het lekt er, de maan schijnt naar binnen, en deuren, heel veel deuren. Er is ook veel te doen, bedien de knoppen, snuffel in laatjes en geniet van de tentoonstelling.



43

05

Het Ontwerpatelier: het creëren van webruimte

De wereld als abstracte ruimte. De abstracte ruimte staat tegenover de concrete ruimte: er zijn in de abstracte ruimte geen deuren, zalen, gangen. De abstracte ruimte van het Ontwerpatelier zou, in eerste versie, structuur krijgen door verschillende ‘staten van zijn’ van de educatieve ontwerper aan te geven; dat onder meer middels Paul Klee-achtige, geanimeerde figuren. De eerste versie van het Ontwerpatelier bestond echter vooral uit vlekken, die je wel tot de abstracte kunst mag rekenen, maar verder over de wereld als abstracte ruimte niet veel te zeggen hebben. De kunst van Mieke moet meer zijn dan ‘kunstzinnig behang’. Het probleem van het weergeven van een abstracte ruimte is lange tijd onopgelost gebleven. We snapten het idee van de abstracte ruimte pas beter, toen gebruikers deze zelf begonnen te creëren. Het Ontwerpatelier is een typische webwereld. Een wereld met anarchistische trekjes. En een anarchistische webwereld heeft niet veel structuur nodig. Zolang je maar kunt vinden wat je zoekt, en liefst nog iets meer, is het goed. In de wereld als abstracte ruimte is volledigheid onzin: niemand wil er alles van zien, niemand heeft werkelijke belangstelling voor overzicht van alles wat er is. De wil om volledig te zijn en ‘alles te zien’ is in deze wereld een neurose; bij het bepalen van de 44 Architectuur van de wereld

architectuur van de wereld mag je daar van uitgaan. Gebruikers voegen zelf werkstukken aan het systeem toe, meestal in de vorm van een website. Niemand weet nog wat de wereld van het Ontwerpatelier precies bevat. Maar maandelijks bezoeken zo’n achttien- tot drieëntwintigduizend mensen deze webwereld en vinden er iets van hun gading. In het Ontwerpatelier is de wereld een doe-het-zelf pakket.

Mieke Ik zocht het in vlekken en strepen, in sporen zoals die in een atelier achtergelaten worden. En in kleine dingetjes die een heel eigen leven zouden gaan leiden in dat atelier. Zelfstandig knippende scharen, pannetjes op een vuurtje waar als vanzelf in geroerd werd.

Het Ontwerpatelier is een project dat met vijf hogescholen en een universitaire lerarenopleiding wordt uitgevoerd. Aanvankelijk alleen om studenten in staat te stellen hun werkstukken ‘niet alleen voor een docent’, maar voor een specifiek publiek te publiceren. Later ontwikkelde het Ontwerpatelier zich bovendien tot een platform voor innovatieve projecten binnen de deelnemende scholen. En ontstonden gezamenlijke projecten van de deelnemers, zoals voor media-educatie en de digitale opleidingsschool. Het Ontwerpatelier is van start gegaan als een ICT-ontwikkelingsproject, met subsidie van het ministerie van OC en W, en wordt momenteel door de deelnemers gefinancierd. Architectuur van de wereld

45

05

.1 Eerste vlekken en animaties: staten van zijn voor de ontwerper

Erik “Toen Door! klaar was, wilden we nog steeds ontwerpruimtes bouwen, maar leken de mogelijkheden uitgeput om daar een fysieke omgeving voor te nemen. Na Door! kon het alleen maar minder worden.” Mieke “Ja, wat zagen we het donker in.We wisten toen nog niet dat ruimte onuitputtelijk was, en dat landschappen een oplossing waren. Eerst moesten we nog een tijdje zoeken...” Erik “Ik weet nog dat ik rondliep met de term ‘abstracte ruimte’. De term zelf was echter zo abstract dat ik me er niet veel bij kon voorstellen. Het was meer een koppig idee: zoiets moet kunnen. Sprak je dat aan? Volgens mij hou jij wel van vage opdrachten.” Mieke “Hoe vager hoe beter! Het bleek wel lastig om van vlekken, spetters, strepen en punten een omgeving te maken. Het bleef aanvankelijk een beetje los zand. En dan het probleem dat elke abstractie op een bepaalde manier concreet wordt als je er vorm aan geeft, en naar concreetheden waren we niet op zoek.”


Erik “Het alternatief was om voortaan gewoon leuke kleurtjes of zo te gebruiken en een beetje artistiekerig te doen. Een mooie kunstzinnig vormgegeven website zou het alternatief zijn, maar mij spreekt het meer aan voor de vormgeving naar een verhaal te zoeken. Zonder het idee dat je een wereld aan het bouwen bent, met een eigen architectuur, zijn we te oppervlakkig bezig. Maar ja, na Door! hebben we het wel even moeilijk gehad.” Mieke “We zoeken naar vorm gekoppeld aan functie, en niet naar mooi-om-het-mooi. De abstracte ideeën kregen overigens onder andere vorm in kleine animaties die Wim Goossens met mijn tekeningetjes gemaakt heeft.”


47

05

.2 Een lettertype voor een project


Mieke In het begin van het atelier schreef ik elke koptekst met de hand. Dat kon soms lastig zijn, als het bureau verder wilde met de site, en ik niet thuis was. Zo kwam het dat er een programma werd aangeschaft waarmee je een font kon maken van een handschrift. Ik schreef hele vellen vol letters, want tja, als je dan moet gaan kiezen welke a het mooist is dan is er natuurlijk geeneen goed genoeg. Het font is verdwenen in de diepte van de archieven en blijkt op dit moment onvindbaar. Maar er zijn nog wel wat vellen met letters bewaard gebleven.


49

05

.3 Het plein

Mieke Het plein was de tweede manier om het ontwerpatelier vorm te geven. Er moest landelijkheid en stadserigheid in de plaat zitten. Zo kwam de boom midden op het plein terecht. Een eiland van groen tussen de bedrijvigheid van de stad. Een geheimzinnige boomhut, en een klein atelier op het gras. Dat atelier zou later gaan bewegen over het plein heen: het stond dan weer hier en dan weer daar. Er is een school, en er is verkeer. Mensen zijn onderweg en komen elkaar tegen. Er is ruimte voor een praatje. Het plein is niet geschilderd op beeldschermverhouding ( dom!) en is dus nooit in het totaal te zien geweest op de site.


Ouderwets knip- en plakwerk: ik printte foto’s van gebouwen uit en maakte daarmee een collage. Het perspectief lap ik met liefde aan mijn laars, omdat ik graag tegelijkertijd naar boven en naar beneden, naar links en naar rechts kijk.


51

05

.4 De iconen

Mieke Er zijn altijd erg veel iconen nodig, voor de meest voorkomende zaken, zoals home of help of de prullenbak, of een link naar het internet, maar ook voor bijvoorbeeld de toolbox, inloggen, de webinstructor, een link naar je persoonlijke pagina. Er werden veel variaties op hetzelfde thema gemaakt om tot heldere en goed leesbare iconen te komen. En dat is kein hoor, 40 bij 40 pixels!



53

05

.5 Schoolomgeving online


Mieke Een maanlanderachtig explorertje met dierlijke trekjes vindt zijn weg langs een pad dat bezaaid ligt met, ja met wat eigenlijk? Met “onderwerpen”, “de makers”, “werkstukken”, “onderzoekers aan het werk”, “het oog van de meester”. Maar eerst was het apparaatje een bewegende “gaswolk” en ook nog een jongetje dat op de fiets een parcours rijdt.


55

05

.6 Techniek maakt het mee

Erik “Twee voorbeelden van Mieke’s werk die vrijwel zonder overleg tot stand kwamen.Voor “techniek op de pabo” had ze genoeg aan de mededeling dat op de Pabo’s veel meisjes zitten. Er stond meteen een hele sterke vrouw.” Mieke “Ja, ha ha, ze zeggen toch dat je altijd jezelf tekent!”


05

.7 Mondiale vorming Erik “En voor “mondiale vorming” zei ik alleen: het woord zegt het al: “mondiale vorming” . Het was meteen raak.”


57

05

.8 De meester is...

Erik “In het Ontwerpatelier publiceren studenten van Pabo’s over talloze facetten van het beroep van leraar. Als een leraar dat alles in het echt zou moeten kunnen, dan was zij of hij een duivelskunstenaar. Of - zoals Mieke het ziet - een vrolijke jongleur die “van alles” in de lucht houdt.”



59

05

.9 Local learnscape

Erik “Achteraf is het merkwaardig, maar van deze plaat is uiteindelijk alleen één wolk gebruikt.” Mieke “Ach, soms is het penseel ook niet meer te stoppen en komt er van alles uit waar je niet om gevraagd hebt, dat vind ik zelf wel een grappig verschijnsel.”


05

.10 Ontwerpatelieraward

Erik “Zeg Mieke, kan jij ook een beker tekenen die er trots op is als prijs te worden uitgereikt?” Mieke “Een blije beker, bedoel je, een trotse trofee?”


61

06

Groen en Rood

Verleiden vanuit overzichtelijkheid

De wereld als een keuzemenu. Het moest er een keer van komen: het Bureau voor Educatief Ontwerpen kiest de meest gebruikte architectuur voor een computerprogramma. Er is een menu en je klikkiest wat je wilt hebben. Welk wereldbeeld past bij deze architectuur? De wereld als een plaats voor verwende consumenten, klik maar en je krijgt het? De wereld als een prettig overzichtelijke plaats, waar je snel en goed doorheen gaat. … tot je er klaar bent? Wie wil zo leven? Groen en Rood is een Axis-project (met een bijdrage van de Stichting Arbeidsmarkt en Opleiding) en gericht op het invoeren van case-onderwijs. Het project is ondernomen door de Hogeschool Drenthe, het Drenthe College en enkele scholen voor voortgezet onderwijs in Drenthe.Voor het doorgeven van de over case-onderwijs ontwikkelde praktijkkennis is door het Bureau een cd-rom gemaakt. Zo’n cd-rom wordt bekeken door haastige mensen. Bij de geringste moeilijkheid trekt men het cd-rommetje weer uit de computer en gooit hem weg. De verleiding moet dus meteen beginnen: een mooi opgebouwd scherm en onmiddellijke duidelijkheid. Ook na de eerste keuze blijft het scherm overzichtelijk, mooi maar efficiënt. Pas daarna probeer je de gebruiker weg te zuigen in een wereld van mogelijkheden, ideeën en 62 Architectuur van de wereld

opties; ook alle uitnodigingen tot interactie en reactie komen pas in de ‘derde laag’. Als het goed gaat, komt een gebruiker dan uren later zuchtend weer boven uit de virtuele wereld waarin zij of hij is weggezogen. Zo probeer je in de wereld als keuzemenu lusteloos klikken te voorkomen.

Erik “Groen en Rood is het enige project waarvan de vormgeving geboren is uit je vrije werk. Dus uit kunst met een hoofdletter. Nu is volgens mij je andere werk ook kunst. Maar jij ziet dat geloof ik anders. Hier is het houten tegeltje (14 x 14 cm) waarmee je begon. Kun je er iets over vertellen?” Mieke “Dat tegeltje is een beeld uit een serie die ik maakte nadat ik in Venetië was geweest.Vooral het kriskras lopen door die stille stad sprak me aan.Toen ik nadacht over hoe Groen en Rood eruit moest zien stond dat tegeltje dicht bij me in de buurt. En het bracht me op een idee. Ik scande het tegeltje en trok lijnen die helderheid schiepen en tegelijk een ruimtelijkheid aan het scherm gaven. Dat werd de basis voor Groen en Rood.”


63

07

Het Adviesbureau & het Ontwerpbureau Projecten in een landschap

In het begin is er het idee van een gebouw. Mieke maakt het. Na een tijdje doet zich de vraag voor hoe het gebouw er van buiten uit ziet. Mieke weet dat en maakt een buitenkant. Nu kunnen we door een heuse voordeur naar binnen. Even ben je tevreden, maar er komt als vanzelf een moment waarop je wilt weten hoe de omgeving van het gebouw er uit ziet en welke andere gebouwen er nog staan. Zo ver zijn we nu. Wie het Adviesbureau binnen wil gaan, ziet in de verte het Ontwerpbureau èn het gebouw van Door! liggen. En wie voor het Ontwerpbureau staat, of voor het Door! gebouw, kan de twee andere gebouwen aan het horizon zien. Misschien is nog iets verder wel het plein van het Ontwerpatelier en van …? Wie weet zullen op een mooie dag alle projecten van het Bureau deel uitmaken van een overzichtelijk virtueel landschap, gedragen door een of twee leidende gedachten over de kwaliteit van onderwijs. Dat zou mooi zijn. Dan zouden we werkelijk een wereld hebben gebouwd. Entreegeld heffen en met pensioen gaan, zou je zeggen. *

* Dus kan het nog even duren.


Het Adviesbureau en het Ontwerpbureau zijn voor leerlingen, respectievelijk uit HAVO/Atheneum en het VMBO. Leerlingen werken er in opdracht van echte opdrachtgevers of worden ondernemers in verhalende ontwerpen. School wordt daar ‘echter’ van. Beide projecten zijn gestart met subsidiegeld: de regeling Onderwijs en Ondernemerschap en een opdracht van de Stuurgroep voor Duurzame Ontwikkeling (beide afgerond, het project gaat door) en de regeling Regionale Vernieuwingsprojecten VMBO 2003.

Mieke De eerste schetsen, gebaseerd op het idee dat je vanuit het adviesbureau een goed overzicht moest hebben. Er waren twee lagen van toegankelijkheid die vorm gegeven moesten worden. Een openbare ruimte in de vorm van een buitenkant en een binnenkant, en een niet-openbare ruimte binnenin. Daarvoor moet ingelogd worden en daarmee heb je de sleutel waarmee je in alle kasten mag neuzen.


65

07

Vervolg

Het Adviesbureau & het Ontwerpbureau, projecten in een landschap


Mieke Openbare ruimte: pilaar met liften in een centrale hal, als een boom op een marktplein. De lift geeft toegang tot het niet-openbare stuk. Als ik onder de toren sta en omhoog kijk...maar hoe kom ik binnen? Hoor ik daar een liftje zoeven? En binnen is het een drukte van jewelste, iedereen is onderweg ergens heen, het lijkt wel een vliegveld. Informatieborden, wegwijzers, wacht, daar wordt iets omgeroepen!


67

07

Vervolg

Het Adviesbureau & het Ontwerpbureau, projecten in een landschap Erik “Het verschil tussen de twee gebouwen is in elk geval treffend. Het

Erik

Adviesbureau is voor Havo/Atheneum en kijkt over het landschap

“Grappig was dat je het gebouw van het Ontwerpbureau al had gemaakt voor we wisten dat we het

uit, het Ontwerpbureau is voor het VMBO en staat dichter bij de

nodig hadden.We ontdekten het ineens in het landschap, juist toen we over een nieuw gebouw

grond: daar rijden vrachtwagens naar binnen, stijgen helikopters op,

praatten.Was dat toeval?”

gaan wegen rechtstreeks naar binnen.Toch zijn er in het gebouw plekken waar leerlingen kunnen oefenen, fouten maken en veilig

Mieke

kunnen voor- en nabeschouwen. Het gebouw blijft een school.”

”Bestaat dat dan, toeval?” Mieke Erik ”Ja, toeval bestaat!”

“Het Adviesbureau is een combinatie van Schiphol en een watertoren. Er zijn veel mensen, die allemaal met hun eigen reizen of avonturen bezig zijn, iedereen is onderweg. En in die watertoren lijkt

Mieke:

het uitzicht me mooi, je kan ver kijken.

“Nou vooruit dan. Maar het toeval wil dat jij dat gebouw zelf al besteld had.Toen we bezig waren met de

Het Ontwerpbureau is geboren uit het kleine vage gebouw dat al in

omgeving van het adviesbureau gaf jij aan dat het gebouw in een omgeving moest staan die niet alleen

de verte te zien was. Ik heb dat beeld vergroot door het over te trek-

maar landelijk was. Dus ik heb er een gebouw in gezet dat enigszins industrieel oogde.”

ken en op te blazen. Ik heb eraan gesleuteld tot het een geloofwaardig gebouw was.”



69

08

Kind en media

Oneindig ruimtelijk in strenge stappen

De wereld lineair opgedeeld, in zeven stappen. O heerlijke duidelijkheid en eenvoud! Eindelijk een architectuur van de wereld die geschikt is voor haastige reizigers. Maar het is uiteraard maar schijnduidelijkheid. Elke stap biedt ruimschoots gelegenheid voor een avontuurlijk leven, tot dwalen en tot eigen keuzen. Deze architectuur is speciaal bedacht voor studenten aan de Pabo. Die willen vaak meteen weten wat ze ‘moeten’ doen. En wanneer het af moet zijn en op hoeveel kantjes. Bovendien is de docent vaak afwezig, al dan niet uit tactische overwegingen. In een Door!-achtige wereld verlies je dan jezelf. Hier is de ruimte opgesplitst; dat is overzichtelijk, maar ruimte is er nog steeds. Stappenschema’s zijn in termen van architectuur potentieel nog erger dan keuzemenu’s (zie Groen en Rood). Er is nu immers ook volgordedwang: eerste deze stap zetten, dan de volgende. Stappen in het spoor van een ander, waarschijnlijk is dat alleen aan te bevelen in een mijnenveld. In het Kind en Media project proberen we te spelen met de tot afhankelijkheid leidende behoefte aan direct overzicht van veel Pabostudenten en onze eigen visie op het stimuleren van een meer professionele houding. De stappen zelf zijn volkomen ‘logisch’. En elke stap opent een voorbereide omgeving die dankzij het internet tot diep-doorlinken kan leiden en daarmee in wezen volkomen 70 Architectuur van de wereld

chaotisch is. De stap zelf houdt je bij de les: ik ben hier omdat ik een aanleiding voor media-educatie zoek, een onderzoeksvraag moet formuleren, een … Het Kind en Media project is een samenwerkingsproject met twee hogescholen en heeft een startsubsidie ontvangen van het platform voor mediaeducatie (LPC voor het Ministerie van OC&W).

Mieke Deze “satelliet” is belangrijk geweest bij het ontwikkelen van de vliegende aardappel, een kleine animatie van organische aard. Cijfers waren vanaf het begin een uigangspunt bij het bedenken van de site, om helderheid te scheppen. Cijfers met karaktertjes, cijfers die zichzelf uitrolden, die rondtolden in een caroussel, allerlei variaties zijn uitgeprobeerd.

Enkele van de e-mail titels van Mieke aan het Bureau. fla flip mix & match animieke schaduwtjes voor Sander plaatje! ha! bolletje gek hoor rrrrroll-overrrrr nieuws van uw huisschilder van de kunstdirecteur zon, zon, zon!!! water en brood isdiwa? visite!!

Mieke ”Ha, ha, ik zie nu zelf dat zoeken op onderwerp niet zo makkelijk is in mijn mails. Maar ik kan me niet voorstellen dat dat voor jou ooit een probleem was, Erik!” Erik “Dit zijn maar een paar van de tientallen titels. Denk je werkelijk dat ik daarin ooit iets van jou terug kan vinden? Mijn mailbox is een schatkamer. Ik heb geen idee wat er allemaal nog in zit. En jij trouwens ook niet.”


71

09

Cubic miles

De wereld als plek voor ontmoetingen met onbekende mensen en voor het samen met hen opzetten van producties

Langzaam maar zeker vindt binnen het Bureau in het zoeken naar architectuur een ommekeer plaats. Ligt aanvankelijk de grootste zorg bij het presenteren van inspirerende inhoudelijke kennis, later verschuift de aandacht steeds vaker naar een heel ander probleem. Hoe kun je een website zo inrichten dat gebruikers deze gaan vullen met hun eigen werk? Het Cubic Miles project levert, binnen het Bureau, een voorlopig hoogtepunt bij het beantwoorden van deze vraag. Zeker is dat ‘lege websites, bedoeld voor vulling door gebruikers’ allesbehalve leeg moeten zijn. In onze visie zijn algemene elektronische omgevingen voorbeelden van hoe het niet moet: die worden op scholen vooral gevuld als dat verplicht is. Met alleen het beschikbaar stellen van gereedschap voor communicatie en productie kom je er niet. De omgeving werkt het beste als deze ‘dedicated’ is: speciaal in het leven geroepen voor een bepaalde taak, inhoudelijk rijk en inspirerend en vooral gericht op interactie en het gezamenlijk ondernemen van producties. Cubic Miles wordt uitgevoerd in opdracht van het Natuurmuseum in Groningen. Leerlingen van scholen voor voortgezet onderwijs in Groningen


en Estland adopteren een kubieke kilometer in de omgeving van hun school. Zij onderzoeken hun kilometer en wisselen gegevens uit met de groep in het andere land. Daarna maken ze een gezamenlijke webtentoonstelling van de twee onderzochte kubieke kilometers. De webtentoonstellingen leiden tot een echte tentoonstelling in een museum. De digitale voorzieningen zijn geavanceerd; er wordt onder meer gebruik gemaakt van een ‘dating service’, samenwerkingsfora en gereedschap voor het bouwen van een digitale tentoonstelling vanuit twee landen. Tentoonstellingen zijn openbaar, in tegenstelling tot het samenwerken en bouwen dat achter gesloten deuren plaatsvindt. Zo wordt de website van Cubic Miles steeds rijker voorzien van mooie spullen en ontstaan inspiratiebronnen voor komende samenwerkingsverbanden van scholieren.

Erik “Het logo van Cubic Miles is een hoogstandje in mijn ogen. De hele wereld bestaat ineens uit kubieke kilometers. Frits Sibers heeft uitgezocht dat het heelal 3.2 x 10 69 cubic miles bevat, dus wat dat betreft heeft het project nog een mooie toekomst.Toch ben je niet lang met het logo bezig geweest, meer met de vormgeving van de website. Kun je daar iets over vertellen.” Mieke “Het logo was zo klaar, tenminste, het idee ervoor. Dat ontstond al schetsend tijdens een lange autoreis. Ik zat niet zelf achter het stuur, natuurlijk. Het idee dat kleine kubusjes samen één wereld vormen heb ik thuis in Flash uitgewerkt, het was een van mijn eerste animaties. Het effect van een snelgroeiende wereld was verrassend.” De website heeft me aanzienlijk meer hoofdbrekens gekost, doordat het me in het begin niet meteen duidelijk was hoe deze in zijn gelaagdheid in elkaar stak. Ik zocht naar een strakke oplossing om de structuur helder te maken, terwijl jij aanvankelijk liever een tekenachtige oplossing zag.”


73

09

Vervolg

Cubic miles

Mieke Er zouden meerdere van deze kubusjes met laatjes door de ruimte kunnen zweven. Ze draaien om hun as, net als de aarde, en je kan ze van elle kanten bekijken. Uit de aarde komen kubussen omhoog, die je kunt aanklikken. Er lopen ook mensen rond.


Een heus museum met tentoonstellingen...of alles toch in kubusjes stoppen? Of een kubusmuseum met laatjes?


75

10

Digitale opleidingsschool

Spiegel van een werkelijkheid in ontwikkeling De digitale opleidingsschool wordt door enkele aan het Ontwerpatelier deelnemende hogescholen uitgevoerd en (vooralsnog) gefinancierd.

De digitale wereld als spiegel van de werkelijkheid. Maar wat is de werkelijkheid? Omvat de werkelijkheid ook de fantasie van de mensen die er in rondlopen? Dat zou wel te hopen zijn! De ‘spiegel van de werkelijkheid’ is hier vooral platvloers gedacht: in een opleidingsschool werken onder meer studenten, leraren basisonderwijs, docenten van de Pabo, kinderen, directeuren. Die zou je allemaal willen bezoeken. De kinderen in de klas, de studenten als ze onderwijs geven of besprekingen hebben, de mentoren en directeuren bijvoorbeeld als zij plannen voor onderwijsontwikkeling maken, de docenten als ze studenten helpen bij het uitvoeren van belangrijke taken, en zo verder. Voor al die mensen aan het werk zijn er digitale ruimtes, deels openbaar, deels besloten. De architectuur van deze wereld is niet moeilijk te ontwerpen: de wereld bevat de mensen en de ruimtes die er in het echt ook zijn. Toch wordt de digitale wereld van de opleidingsschool een rommel als er geen precisering van het werk aan ten grondslag ligt. ‘In het echt’ doen alle betrokkenen meer dan je ooit zou willen (of kunnen) representeren. De gekozen beperking is: het mag allemaal uitsluitend gaan over onderwijsontwikkeling die op directieniveau is vastgelegd en waar de studenten een bijdrage aan leveren. Zo! Daar kan een mens nog jaren mee voort.


Erik “In de opleidingsschool gaat de hogeschool zich als het ware verplaatsen naar de basisschool. Hogescholen zijn groot, basisscholen klein, dus beeldend gezien zou dat proppen moeten worden.Tegelijk hoopt men nieuw enthousiasme bij studenten aan te boren. Kan je daar een logo bij maken?” Mieke Digitale opleidingsschool, dat klinkt als bouwen aan een toekomst, als groeien, als een school die te klein is. Er gebeurt daar zovéél dat het niet meer in het gebouw past. Kinderen zijn daar eigenlijk de leraren, wist u dat?

Mieke “Ooo, lekker proppen! Buitenmaats: wat een fijn woord. De school te klein voor de student.” Erik

“Wauw! Precies goed. Alleen die hand is wanhopig. Misschien…, ja, ik weet het niet.” Mieke

“Wanhopig, ja zo kan je het ook zien. Ik dacht meer aan zwaaien. Ik denk er nog eens over na, over die hand. Misschien kan het ook wel anders.”


77

11

De ontwerpstudio en het congres voor verhalend ontwerpen De wereld met alles tot nu toe

De wereld als een virtueel congres.Virtuele congressen zijn als wereldbeeld interessanter dan echte congressen.Virtuele online congressen worden dagelijks door andere mensen bezocht, het aanbod groeit en verandert wekelijks en kan ook op maat worden geleverd. Workshops, lezingen, trainingen… alles kan. En tijdens een virtueel congres kan je ook als bezoeker je eigen workshops op gaan zetten: maar eens kijken of daar belangstelling voor is en of je genoeg te bieden hebt! Deze wereld is een combinatie van de sterke kanten van alle andere werelden. Er is een ruimtelijk goed gestructureerd, maar ‘oneindig diep gelinkt’ en inspirerend aanbod. Er zijn alle voorzieningen voor besloten en publieke samenwerking, interactie en voor publiceren. En er is de beperking tot een belangwekkende taak: verhalend ontwerper in en voor het basisonderwijs worden. Het idee voor het Congres bestaat al drie jaar. Er is al eens een halve cd-rom voor gemaakt, maar die is nooit afgemaakt. Ook bestaat al meer dan een half jaar een prachtige Flash website, gemaakt vanuit het voornemen eerst een Ontwerpstudio Verhalend Ontwerpen te bouwen en niet meteen een 78 Architectuur van de wereld

heel congres. In het najaar van 2004 zijn voor alle medewerkers van het Bureau twee weken uit de agenda geschrapt, alleen maar om met dit project een nieuwe start te maken. De omgeving voor het Congres is eerst als maquette gebouwd. In de maquette is een camera gehangen waarmee het ‘lopen door de ruimte’ werd gefotografeerd en gefilmd. Met dat materiaal is de virtuele omgeving gebouwd.

Mieke Het was een spannend nieuw plan: om uit te gaan van een driedimensionale ruimte en om daar van alles in te laten gebeuren. Ik maakte met mijn eigen vakantiefoto’s een maquette, die even inspirerend als onhandelbaar groot bleek. Ik was blij dat jij het leuk vond om hem een tijdje in het bureau neer te zetten. Later werd het beeld toch wat statischer. Ik fotografeerde stukken van de maquette en gebruikte die beelden om sfeer aan de ruimtes te geven. Het was de bedoeling dat deze sferen de congresbezoeker zouden prikkelen en nieuwsgierig zouden maken. Ik loop zelf rond in het congres, kan je me vinden?


79

11

Vervolg

De ontwerpstudio en het congres voor verhalend ontwerpen

Mieke Bladerend door mijn fotoboeken koos ik de meest magische plekken uit waar ik geweest was, en maakte doorkijkjes die ik beschilderde.


Hoe ziet het congres er eigenlijk aan de buitenkant uit? En wat zou een goede manier zijn om te navigeren? Door middel van een plattegrond, die iedere bezoeker van het congres bij binnenkomst uitgereikt krijgt?


81

11

.1 Een virtueel congres als omgeving

Enkele details van een congreshal-in-wording 82 Architectuur van de wereld

11

.2 Op zoek naar structuur: een studio

Erik “Perspectief zoals nauwelijks te schilderen is in een schets voor een meer eenvoudige opzet. Het congres is een (fantastische) studio geworden.” Mieke “Ik hergebruikte de foto’s die ik al eerder had gemaakt in een ‘plattere’ omgeving. Om duidelijk aan te geven waar je je als bezoeker van de site bevindt gebruikten we ‘vooruitspingende’ cijfers. Daar hadden we bij ‘Kind en media’ al mee geëxperimenteerd.


83

Einde?

nog tien jaar verder!

Mieke “Nou, we hebben samen heel wat moois gemaakt in de afgelopen jaren! We hebben hard gewerkt en veel gelachen” Erik “Zullen we over 10 jaar nog zo’n boekje-met-website maken?” Mieke “zou leuk zijn!”

meer >> www.architectuurvandewereld.nl

Architectuur van de wereld

Recommend Documents