ma^atsclrappii l l A R 0R[{ l tT ARBUS ï [|(S I:
Gffi
(enmeestverzwegen) zijndemeestgebrulkte fu ffi 6 fu Antidepressiva medicijnen terwereld. Maariedereen diezeslikt,wilervroegoflaatookweervanaf . Datblijktnognietzomakkelijk. Journaliste Margriet Marbus haktna zevenjaarslikkende knoopdoor.Voorestabeschrijft zehaarafkickproces.
Margriet Marbus:'Op Schipholbladerik, terwijl ik wacht tot ik mag instappenop mijn vlucht, door eenNederlandsekwaliteitskrant.Ikvind eenflink artikel over antidepressiva,het meestgesliktemedicijn ter wereld. TWeederde van de gebruikers is wouw. In Nederland gebruikt ruim een miljoen menseneenantidepressivum, eendeelvan die groepwordt uiteindeliik chronischgebruikervan dezemedicijnen met namenalsProzac,Zoloft, Seroxat en Efexor.Daarhoor ik gelukkigniet bij. Ikben nét eenmaandZoloft-af.Zoveel mensendie continu aan de pillen zitten. Is dat nu nodig?Zijn er geenandere manierenom eendepressieop te vangen, woeg ikme eenpaarmaandengeleden, doodmoevan het slikken,af. En kan het niet zijn dat eendepressiemisschienvanzelfovergaat? Ikbeslootde proefopde somte nemenen te stoPpen. Tien jaar geleden bdandde ik in een zware depressie. Het spreekwoordelijke zwartegatwaar je weleensoverhoort. Bodemloosen inktzwart, inderdaad,dat was het. Zevenjaar lang gebruikte ik op adviesvan eenspecialistdaaromZoloft. Zevenjaarelke dag eenpil. Waaromzo lang?Angst.Bangvooreen volgendzwart gat. En alle alternatieve middelendie ik kon bedenken- therapie, biologischeten,sport,vakanties- had ik de paarjaar waarin ik zonderchemicaliën de depressieprobeerdete bevechten,zonder resultaatgeprobeerd.
'Het serotoninegehalte in uwhersenen,de stof die zorgt dat u blij bent, is te laag',zei de huisarts.'U moet meerslapen.' Maar dat ging niet met mijn chronisch wakkere kinderen. Toerl na lang aarzelen, benaderdeik op voorspraakvan eenwiendin eenpsychiater.Ik had ééngesprek methemwaarinikmijn klachtenuit de doekendeed.Hii schreefmeZoloftvoor. Het werkte. Ik knaptesnelop. Mijn smaak en reuk kwamenterug. Ik sliepweer.Ik kwam weer tot iets,leefdeweer.Ik was die psychiaterzielsdankbaar. Tochwas er ook een'maar'.Overde bijwerkingenop de langeduur-hetwas toch pure chemiewat ik slikte- wasweinig bekend.En ik dacht is het verslavend? Benik nu mijn heleleventot die pillen veroordeeld?Maar dat leek toen minder belangrijkdan het kwljtrakenvan die dor,rmheid. Datwas mijn grootstezorg.En, dacht ik somsook, alshet zo is dat ik niet meer zonderkan, heb ik die medicatiekenneliik hard nodig.
Ik ervoer die pll echter steeds meer als last, de afgelopentwee, driejaar. Ikhad dan ook geendonkeredagenmeerzoals vïoeger.Ikwas het zat altijd maar aandat ding te moetendenken.Vooralop reis dreigdeik het nog weleenste vergetenen dan: stress!In NewYorkof BuenosAires trillend apothekenafstruinenzonder verwijsbriefje van een doker, smeken om eenpaarpillen:ikken het.Eenjaar geledenbeslootik te stoppen.Wegmet die afhankelijkheid.Ikwas benieuwden eenbeetjebang.Ik beslooteendagboek bij te houden.Eerstwoeg ik eensrond bij mij bekendemedegebruíkers. Haddenzij weleenseenstoppoginggewaagd?'Nee!' schrokeenwiendin, zelf ook gebruikster. 'Doejezelf dat niet aan!'Vriendin,laten we haar Fleur noemen,stopteooit twee weken.Veertiendagenvan zweten,nachtmerries,hoofdpijn,eentic in haarhoofd en van de weeromstuiteenflinke dip. Dat dit laatstemisschienwel eengevolgwas van een netverbroken relatie waardoor ze tijdelijkbij haar dominantemoederop de bank sliep,kon er bij haar niet in.
Mqrgriet, sliLzte7 iqar: 'Inïret buitenland trillend apotheken - ik kenafstruinen: het' eslrcés*a 57
Trillend melddeze zich bij de dokter.Die gafhaar gelukkigsneleennieuwedoos van EfexorzodatverderzeHonderzoek het hoe en waaromvan die dip voor haar ook niet meernodig was.Dát wilde ik dusniet, stoppenen na tweewekenweer aan de pil. Ikbelde de psychiaternajaren weereens. 'Stoppen?Goedplan',vond hij. 'Misschien kun je eenshardlooptherapiegebruiken. Eenhalfuur per dag duurtraining helpt. Echtwaar.'Daarbeslootik dan meteen maar eensmeete beginnen.Inderdaad. Na eenhalf uurtje hardlopenvoeldeik me prima. Maar echt eenopenbaringwasdit niet. Sportenhielp me woeger,in mijn preperiode,altijd al aan eenbeter depressieve gevoel. Ik zocht verder. Waren er niet méér alternatievenvoor mijn pillen?Van internet werd iknietechtwolijk. Wie op google 'stoppen,antidepressiva,bijwerkingen' intikt, gaatregelrechtnaar de sitesvan de farmaceutischeindustrie, een gigantische commercie.Veelvan hun sitesradenhet af te stoppenmet antidepressiva.Sterker:ze gavenme een flinke kans op levenslange veroordeling.En dat was ook helemaal niet erg, zei eeninternetapotheek.Enig eigenbelangleek in dezevoorspellingniet helemaalonwaarschijnlijk. Wat ging ik doen? Ik stopte 'nu'. Gold turkey. Als ik dat zou doen, zou ik - volgensde internetapotheek- net alsmijn wiendin Fleur last van angst,draaierig- ' heid, hoofdpijn,misselijkheiden zweten krijgen. Maar binnen drie wekenzou dat ookweer overzijn. En niet iedereenheeft er lastvan, stonder ook. Maar ik wel hoor. Ik zweetteen had al chaotischedromenals ik de pil éénkeervergat.Spierpijn,trillen,
zweten: ik wist er allesvan. Grote kans dus,op de coldturkey-teeps. 's Nachtskwam het inderdaad:zweetaanvallen, dromen,hoofd- en spierpijn.tn een soortvan fata morganade volgendedag de kinderennaar schoolbrengen.Maar toch...Ik waswij ! Wegmet die troep, juichte het in me. Nooit meer afhankelijk! Tocheensevenkijken wat er op internet nog meer overte vinden is, dacht ik die eerstepilwije dag door de zoemin miin hoofd heen. Dehomeopathieop het net gaf me in elk gevalwat hoop. Op de sitevan homeopathischarts JanBol uit Groningenbijvoorbeeld,wordt duidelijk dat stoppen met chemischeantidepressivahelemaal niet zo'n tranendalhoeft te z!jn. 'Onderzoekvan de laatstetijd wírjstuit dat veel van die middelenhelemaalniet zo goed werken als men altijd dacht, maar dat de bijwerkingenwelprettig z{in.Je slaaptvan eenmedicijnalsZoloft bijvoorbeeldbeter.' Dat klinkt herkenbaar.Miin depressie piektein al zijn hevigheideenpaarjaar nadat mijn zoontjewas geboren.Mijn zoon sliep,zoalsal m{in kinderen,bar slecht.En ik ben iemanddie veel slaapnodig heeft. Zou het kunnendat mijn depressiegewoon met enormeoververmoeidheidte maken had?Slaaptekort?De oorzaakvan veel postnataledepressies - zoalsnu uit AmerikaanseonderzoekenopYaleen Cornell blijkt. Op de sitevan de homeopathisch arts uit Groningen staat ook een alternatief voor de pillen uit de apotheek.Hij noemt het bekendesint-janskruid.Dezeplant goedop zou matigeen lichte depressies kunnenvangen,aldusBol. 'In Duitsland
Mar tr grict, inmiddelsgestopt: 'Wegmet die dietroep, troeD. .'Wegmet JuichteJretin me. Nooit meerafhankelijk' 58 ésilazslro
staathypericum,de werkzamestof áie uit het kruid gewonnenwordg zelfsop nummer éénalshet gaatom door artsen verstrekteantidepressiva.' Dat lijkt me wel wat, dat sint-jan+ kruld. Hardlopen.Homeopathie.Het klonk allemaalbeterdan de veroordeling tot de witte pillen in de blauwe dozen.De kinderenwaren nu wat groter.Slapen deedikwat beter,dusvermoeidheidhad ook wat minder kans.Maar ik vind een anderehomeopaatdie het gebruikvan het sint-janskruidmiddeljuist afraadt. Het zou meeriets ziin voor zenuwaandoeningen.Jammer.Het klonk zo goed, een plantaardig middel. ZelÍ raadt ze menseneenandermiddel aantegeneen slechtgevoel:eenboek.'Ik zweerbij Uw breinalsmedicijn', zegtze.Eenbekend werk uit de psychiatrie waarover ik al eens eerderhoorde. Het vuistdikkeproductvan de Amerikaangeeft sepsychiaterDavid Servan-Schreiber lezersheelpraktischerichtlijnen om zelf controleoverhun gevoelvan welbevinden te krí$gen.En het leestnog lekkerweg ook. Heelbegrijpelijketaal. Eensoort Sfoppen metrokenvanAlanCarr,zegmaar,Maar dan: 'Stoppenmet depressiefzdn.' Een aantaltips komenme wel bekendvoor. Sporten.Goeden gezondeten.Uitkijken met alcohol.Dat besluitik ook te doen, stoppenmet drinken. Zij het niet meteen... Op het net zie ik dat de commerciehandig inspringt op het onderwerp'depressie'en vooral op het vermijdenervan.'Wist u dat zonnebankenook helpentegendepressie? Eenhalfuurtje per dag laat u er goeduitzien en tegeliikbetervoelen.'Daaronder de pr{jslijstvaneenhalf uurtje onder de verschillendebruinersvan het Haagse zonnecentrum. Maar er zat wat in. Vroeger weet ik somberegevoelensvooral in de winter nog weleensaangebrekaanlicht. Maar ikwoonde ondertussenin Dubai. Geentekort aanzonlicht hier, ha! Na eenweek zonderZoloftben ik al behoorlijk van het trillerige gevoelaf. Ik bel de psychiaternog maar eens.'Jehebt nu het ergstewel gehad',zegtdie. 'Dóórzetten.Het gaatbestlukken.'Kijk, dat helpt ook, een beetjepeptalkvan eengoedepsychiater.
ma"otscha,ppij
Maar dan kriigenwe het een poosje heel erg druk. Met de verbouwing van onshuis blijken we flink te zijn opgelicht. Eenrechtszaak,dat ook nog. Slopendis dat. Eenvan de kinderenwordt ernstig ziek.Ik zit eenaantalnachtenin het ziekenhuiswaar ze tUdenszwareaanvallen van astmaop het randjehangt. Mijn man heeft het idioot druk op zijn werk. Slaaptekort. Stress.Ik zit zo nu en dan evente janken van ellendeen heb aanvallenvan acuterazernij.Maar het diep depressieve gevoelvan woegerlaat zich niet zien, vooralsnog.Tochheb ik momentendat ik bangben dat het terugkomt.Maar het is eenhalfjaar nadatik de pillen weggooide en het gaatondanksde somsgrote stress en paniekeigenlijknog steedsgoed.Ik besluitwél te stoppenmet alcoholdrinken, ook omdat katersme flink dor'rmkunnen latenvoelen. Ik krijg nog steeds mailtjes met tips van vrienden die weten dat ik gestoptben met de pillen: sites,krantenartikelen,boeken. Onderanderehetboek Dedepressieepidemiev an hoogleraarwetenschapsTrudy Dehue. theorie en geschiedenis Ze stelt goedevïagen:is depressieeen biologischbepaaldeziektedie nu pasgoed herkenden behandeldwordt? Praten de hulpverleningen de farmaceutische industrie onspsychischestoornissenaan ofbracht de verzorgingsstaatop grote schaalmentalekleinzerigheid?Dehue stelt dat mensenhun lot in eigenhand moetennemen.Met die stellingkan ik mewel identificeren. Ik krijg ook krantenartikelenovermensen die 'onderinvloedvan antidepressiva'de meestwaanzinnigemisdadenplegen. Zelfwerd ik er nou niet bepaald 1-a... agressiefvan, eerdersloom.Envolgens mij daardoorook dikker.Maar wie weet, kan het verkeerdvallen. En tips overpsychotherapie-websites. Oudetherapiein eennieuwjasje.Zoals Beatingtheblues.nl, online behandeling van depressieve klachten,biedt een\aretenschappelijkbewezenprogramma'voor
De ryuvsffirufimftmwn
'Eenhqlfiqqr totqql Lzlqchteíw r ii ziin is echt essentieél' ' 'Hetis heelbelangrijkdat stoppenmetantidepressiva gebeuÉ',zegt zorgvuldig ChristinaFelÈ-Cornelis, hoogleraar SocialePsychiatrie aande Universiteitvan Tilburgenpsychiaterbij GGZBreburg,ZeleidtvanuithetTrimbos-lnstituut het Depressie InitiatieÍdat zichbezighoudtmetderichtlijnenvoordepressie. ChristinaFeltz:'Wanneer resultaat de behandeling met antidepressiva heeftgehaden 1evoeltje beter,kunje overstoppenna gaandenkenm i t sj e j e m i n s t e n se e nh a l fj a a rz o w e l i c h a m e l i jakl sg e e s t e l i jhk e l e maalgoedvoelt.Endaarvergissenmensenzichweleensin.Erwordtal gauwgedacht:ik voelme nietmeersomber,ik hebweerzin in dingen, dus ik ga maareensvandie pillenaf.Maarals er nog andereklachten z i j n ,b i j v o o r b e e lsdl e c h ts l a p e nb, u i k p i j no f r u s t e l o o s h e i d h ,o ek l ei n ook,dan kun je beternog nietstoppen. situatie De hersenenhebbentijd nodigom zichaande veranderende aante passen.Wiezich nietmeer neerslachtig voelt,zalzichdaarnaar gedragen, en de zenuwcellen in het breinmakenweernieuweverbindingenom zichdaaropin stellen.Bijwiete vroegstopt,is dat nog niet gebeurd.Diegenekanweerterugvallen in de depressieen negatieve gedachtenkrijgen.Dat halfjaartotaalklachtenvrij zijn is dus echt essentieel. Het is verstandigom het stoppenin overlegte doenmet eenarts oÍ psychiater.' Hoe gaat dat stoppen precies? 'Doorgeleidelijk af te bouwen.Daarkunje eenpaarwekenoverdoenof e e np a a rm a a n d e na, f h a n k e l i lvka nd e d o s e r i n gd i ej e s l i k t .H o eh og e r de doseringhoe langerje eroverdoet. Stelje sliktper dag l pilvan20 mg. Dankunje eersteenweeklangde enedag eenhelede anderedageen halveslikken.Als dat goedgaat, k u nj e e l k ed a ge e nh a l v es l i k k e nd, a t k i j kj e w e e re v e na a ne n z o b o u w ê f h o u w s c h e ma i e h e t s l e e d st r e r d ezr Í O n i n t e r n p T t i i nê r s n Ê c i a l a s te vinden,maarook hierbijgeldtdat overlegmet arts of psychiater belangrijkis.' Wat gebeurt er als je te snel stopt? 'E r h o e f tn i k st e g e b e l r e nm a a ri n d e m e e s t eg e v a l l e n k r i j g e nm e n se n agitatie,transpireren onttrekkingverschijnselen zoalsmisselijkheid, en trillen.Ookkande somberheidweerin alleheftigheidtoeslaan.' Wie netjes wacht tot-ie zich een half jaar goed voelt en keurig afbouwt hoeft dus nergens bang voor te zijn. 'Overhet algemeenniet,maarook wanneer1eheelgeleidelijk stopt, Datverschiltper kunje lasthebbenvanontirekkingverschilnselen. D e r s o o ne n o e r m e d i c a m e n tD. ee e nm e r k tn i k se n d e a n d e ri s e r h e e l gevoeligvoor,Je kuntje evensomberdergaanvoelenen rustelooszijn, Alsdat heftigis oÍ langerdantweewekenduurt,dan is het noggeen goedtdeeom te stoppen.'
zslroéeila59
ma"otschappii
De therqpeute: ,orgenerverdriet horen . Ej.het leven.Eenpil leertje niet daarmeeomte $aan' de behandeling van milde tot matig klachten.Eeninteractief depressieve computerprogramma.Ik geloofdat ik meerheb met de mewouw of mijnheer in de stoeltegenoverme. 'Maarwie neemttegenwoordignog een paarjaarde tijd voor eengoedediepgaande psychotherapie',zegteengerenommeerde therapeutealsik haarbel. 'B{na al mijn patiëntengebruikeneenmiddel naastde gesprekkendie ik met ze heb.Terwljl pijn, verdriet en zorgengewoonbii het leven horen.Het is zaakdaarmeeom te leren gaan.Daarkan pratenbii helpen.Daarmee kunje panieken angstenweghalen,zaken die wezenlijkdeeluitmakenvan eenaandoeningalseendepressie.Dat doet eenpil niet:je met het levenleren omgaan.Veel mensennemende tljd niet meerom eens echt stil te staanbij wat zebeweegtalsze zich naarvoelen.Dat lijkt me eenslechte ontwikkeling en antidepressivastimuleren dit. Eenpil nemenis makkelijk.Maarwee je gebeentealsje dergelijkekritischenoten
É ata
g *l !a a a *t!È tt
t
aa
*ta
SLI K C I J F E R S in NederHetaantalgebruikerc vanantidepresslva landbedroegin 20091,02miljoen.Dataantalis werd vergel'rjkbaar met2008.Aandezegebruikers in 2009ruimZ5 miljoenkeereenantidepressivum verstrekt. Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen
P I L L EN T O P3 is Detop drievanuitgeschreven antidepressiva 1.paroxetine(Seroxat)2. citalopram(Gipratnil) 3. venlaÍaxine(EÍexor).Hetgrootsteaantalgebrulkerszit In deleeftildsgroep 45-64jaÍigen:zij zijn verantwoordelijk voor469óvanhettotalegebruik, Bron: www.cvz.nl 60 édazslro
op dit medicijngebruik uitspreekt. Ooit gaf ik commentaarin eenkrant dat ik het ongeoorloofdvind dat eenhuisartseen middel alsProzacvoorschrijft.Je moet eensweten wat je dan overje heen krijgt. Tot en met dreigmails van advocatenvan farmaceutenaantoe.' We leveninderdaadin eensnelletdd. Ik kan me wel in haarkritiek vinden: mensen nemensteedsminder tijd voor zichzelfterwijl de omgevÍngsteedsmeer eisenaan ze stelt.Jarenpsychotherapieklinktvoor veel mensente lang, te zwaar. Tochhad ikvoorafgaandaanmijn Zoloft-gebruik vier jaar lang intensiefpsychotherapie. Die hielp me in eenbepaaldematezeker om dingen,traumatischeervaringen,in eenperspectiefte zien.Maar die echte, zwaredepressiekon het niet voorkomen. Uiteindel[ik kom ik terecht bij een klassiek homeopaae CeesVerburg uit Gouda.'Hij heeft echt goederesultaten alshet gaatom mensenmet depressie', bezweertde kennisdie hem heeft aangeraden. Op zijn site,bij commentarenvanziin patiënten, lijkt dat inderdaad het geval. Onderhet motto 'baathet niet dan schaadt het niet'vraag ik eenconsult.CeesVerburg is eenhomeopaatzoalsjeje die voorstelt: wat ouder,makkelijkekleding en de rust zelve.Ik leg hem mijn probleemuit. Hij stelt me wagen. Overwoeger.Overnu. Hoe ik me graagwil voelen.En hij doet een irisscan.'Iriscopie',verduidelfkt hij, 'om plaatjenog duidelijker het psychologische te krijgen. Er zit eenhoop oud zeerbij je. We gaaneenskijken of we dat wat kunnen wegnemen.' Hij legt uit dat eenhomeopathischtraject wel tijd kost.Ik moet door verschillende 'lagen'heenwaar vaakweerverschillende medicijnenvoor nodig zijn. Hij geeftwel
eennauwgezettebegeleidingtijdensde behandeltijd.De resultatenverschillenper patiënt,maarvolgenshem zal ik zekeriets merkenvan de door hemvoorgeschreven medicatie. Ik krijg korrels mee. Zandkorreltjeslijken het. TWee's avonds,twee 's morgensen twee 's middags.Ik zweetme de volgendedagenrot, maarvoel me wel relaxt. 'Alshet goedis, voelje je de komende maandensteedsmeertevreden',zegt Verburg.Dezebehandelingzet ik door. Van zijn mediciinenkrijg ik eenheel teweden, rustig gevoel- zo is het namelijk,die vent is steengoed. De laatste zoloft-Jaren leefde ik in een soort cocon. Langzaamkwam er vervlakking in plaats van dat mijn zintuigen lekker scherpwaren. Nu ik eenjaar cleanben, weet ik dat. Heb ik bijvoorbeeldook weer zin in lekkermijn huis opruimen,sexen hebikvooralveel, idiootveel meerenergie. Om half negentegelijkmet de kids in bed ploffen?Nee.Ik heb weer avonden. Ik heb ook weleenseenflink wat mindere dag.Maar heeft niet iedereendie?Zo'n dag datje denkt: ikblijf inbed en doe even niets?Maar ik kan nu ook denken:morgen is allesanders,schljntde zon weer.Zeven jaar geledenkon ik dat niet. Zat ik letterlijk met mijn rug tegen de muur. Er waren toen ook wel veel dingenwaar eenmens verdrietigvan wordt. Weinig slaap.Het overlijden van mljn vader. Het verbroken contactmet mijn moeder.Misschienheb ik al die dingentoen erg onderschat. Anyway:ouder (en wijzer) worden helpt wel met relativeren.Ook eengoedmedicijn ( tegendepressiewat mij betreft.'
