Aplikasi LingWAVES dalam Analisis Akustik ke atas Data Pertuturan Remaja Norbaniza Abdttl Khairi, Aimi Syahidab Zttlkipli, MilSnira Jusob, Siti Fatimal1 Azzahra Zainudin dan Syaltidiltttl Huda Mus1a(far KamaJ
PENGENALAN LingWAVlS mcrup.1kan prograrn yang digunakan untuk menganalisls isyarat teknikal menernsl kornputer perlbadl dan biasa digwtaknn umuk merakam p<>nuturnn dnn video. Program ini menawarkan pelbagai analisis jnngka pnnjnng dan jangka l)('ndek scperti isyarat masa, kekerapan fundamental dan spektogram. serta sangat mudah dikendalikan. Sclain hu, prograrn lni Juga rnenawarkan pendokumentaslan piawai yang amat penting bagl la1lhan bcrasaskan bukti. Konsep yang digunaknn dalam lingWAVE.S berdasmknn program yang b<,t'bentuk modul. Modul-modul ynng cligunakan merupakan modttl oebas (DLLs) yang terbina melalui pemalam yang membolehkan datanya berkait secara piawal. Terdapa! dua modul yang dlgunakan dalam I ingWAVCS yang 1erdapa1 di Klinik Pe11u1ura11 Bahasa, Pusm Pengajinn Sains Kesihatan, Universltl Salns Malaysia, iaitu: l. ThmVo, Standard+ Rool + Vosp
•• beben1,a program )•ng diapllkasik,m, lait\l Wo,king wilh Speech Recordings (SOU), Voice Diagnostic Cetner (VOC), Vokal Loading T.s, (VL1), Auditi•• Voict EYAluation (AEM). Voict Diso,der Incl" (VDI) dan R�aJ Ti.mc Sptttograph (SPR). Penggunaan lingWA VES memerluknn semua alatan penting ynng telah disediakan dengnn lengkap. Amara alatan utama yang ll<'rlu ada lalah kompuler yang telah dimasukkan perlslan LlngWAVES inl, meter tahap lekanan bunyl wnuk mengukur kekuarnn bun)•i , pemegang meter tahap tekanan bunyi, mikrofon dan juga kunci khns pe1·isian LingWAVES. Oleh ilu, bagi menguji dan memahirkan diri menggunakan alaian ini, saiu analisis peotuturan ke ains tiga orang remaja lelaki dan tiga orruig remaja perempuan dalam lingkungan usia 18-22 tahuo telah dijalankru1 mengguoakan perislan LingWAVES meoerusl penggunaan data sepertl berikut: (a) Llrlk lagu Sutera kaslh (nyanylan kumpulan ln-team) Tuhan pada·�·lu ada kedama.i.in Oiriba.an-�lu ktbahag1a1n Tlod• lagi r•sa k,..ngsi•n di hin CinlAl·�1u tulus sucl murni Kasih�mu nan abadi. (b) Ayat 1, Saya. milkan nasi pagi tadi. 2. Saya ma.kan na..si le.ma.k. 3. Nasl l•m•k goreng •r•m. 4. E11dk Kli•lrl l'.,!Jl buoL s. St'd,p.
PHONETOGRAM VDC Subjek dikehendaki untuk menyanyi dan menyebw l «) bagi menguji intensiti. fO dan kualiti suara. Melalui profil nyanylan, 1erdapa1 perbeuian lntensltl suara se,.lap subjek. JaduaJ 1 menunjukk.in subjek A, B, C, D. E dan F yang rnenguji intensiti mnksimum dan intensili minimum sena p�rbez.aan dan purata kedua-duanya.
Jadual 1 Kadar intensiti penuturan subjek A-F Subjek A
B
c
D
E F
lntensiti makslmum 78.0 8 4.0 79.0 8 3.0 77.0 85 0
lntensiti mlnlmum 59.0 68.0 72..0 55.0 77.0 69 0
Perbezaan
Purata
19.0 16.0 7.0 28.0 0.0 150
68.5 76.0 75.5 69.0 77.0
n.o
Jadual 1 diterjemahkan ke dalam i>entuk carta untuk rnenunjukkan intensili maksimum, intensili minimum dan pem.,zaan sena pumta yang leblh terpenncl. 300
-P\JRAlA
-+-PERBUAA/1 ---�1
\IIIMU�
-+-MAl(SIMU\I
A
8
c
D
[
RajaJ, 1 Carta fonetogr;un VDC subjek A-F Selepas merekod profil nyanyian, program pbonecogrrun VDC diteruskan dengan DSI. Jadual 2 menunjukkan suara subjek /\, 8, C, D, E dan F pada frekuensi minimum, frekuensi maksimum, pW'atil bacaan intensiti, bocaan getilran dan kilauan. Jadual 2 Kadar pc,nuturan subjek A-F Sub)ek B
c
D E F
Min
(Hz)
178.68 230.19 235.16 130.61 123.33 138.43
Maks (Hz)
248.76 233.65 238.10 131.58 127.88 140 85
Min
(Hz)
121.65 22727 230.41 12953 120.48 13587
Getar.in ('4)
054 0.41 0.13 1 09 0 18 0 20
Kilauan (•4) 8.98 5.30 4.57 12.35 6.44 1122
Jadual 2 di1erjemahkan dalam Rajah 2. Subjck C menunjukkan bacaan yang tcrtinggi bagi getaran, kilauan, min, frekuensi maksimum dan frekuensi minimum. Subjek E menunjukkan bacaan yang terendah berbanding dengan subjek lain.
1, 0.0-1.0 = norm11llbiaS1
2. 1.0-2 0 = sodcrilana 3. 2.0-3.0 = 1
PHONETOGRAM PLUS ßerdasarkan Phone1ogran1 Plus i11i, data yang diperoleh ialah profil pe11u1uran dan profil jerilan. Kedua-dua prolil ini dirunjukkan dalam Jadual 4 dan 5. (a) Profil pe11uturan Jadual 4 menunjukkan profil penururan subjek A, 6, C, D, E dan F poda frekuensi dan intensiti maksimum dan mlnimum sena perbeu,an kedua-duanya. Jadual 4 FO dan imensici suara subjek A-F Frekuensl
Subj•
Maks
Min
(Hz)
(Hz)
A
297.1
B
297.1 2n.2 176.6 148.5 202.9
182.9 164 8 159.2 64.7 88.3 82.4
c
0 E
F
lntensiti
Perbezaan 114.2 132.3 118.0 112.0 60.2 120.5
Maks
dB (A)
Min dB (A)
75.0 89.0 80.0 78.0 86.0 85.0
60.0 65.0 63.0 46.0 63.0 55 0
Perbezaa n
dB A 15.0 24.0 17.0 32.0 23.0 30 0
Jadual 4 diterjemahkan dalam Rajah 4 untuk frekuensi pl'Ofil penuturan subjek dan Rajah 5 untuk intensiti profil penuturan subjek. Rajah 4 menunjukkan subjek A mencarntkan bacaan yang 1enlnggl manakala subjek E menunjukkan bacaan yang paling rendah. Rajah 5 menu11jukkan subjek B mempunyai intensiti suara yang lebih tinggi berbanding dengan subjek lain manakala subjek D mempunyai imensiti suara yang paling rendah. 700 600 500
000
_.,_ FA.EW-E�SI PfRllfZMN:
,00
....... rRDU[NSI ,..,N (•!,)
zoo
-- FRfKUfNSI MAG (Ht)
100 0
A
8
c
D
E
F
Rajah 4 Cana frekuensl prolll penuturan subjek A-F
200
ISO
160
.
140
120
100
.....__.........._
IO 60
--INTCNSm PCR9UMNd6(A)
• •
_,,mmm "'"dll(A)
t --INTLNSm MAß dB (A)
40
20
0
A
•
c
E
0
F
Rajah 5 Rajah intcnsili prolil penuturan sub1ek A-F (b) Profil jcritan Jadual 5 menunjukkan subjek A, B, C, D, E dan I' pada frekuensi profil jerilan dan lnlensili profil jeritan. Setiap bacaan maksimum, minimum intensili dan frekuensi serta perbezaan aatara kedua-dua bacaan maksimum dan minimum direkodkan. Jadual 5 Profil Jcrimn subjek A-JZ lnt•nsiti
Fr•ku•nsi SubJe A B
c
0 E F
Milks (Hz:)
Min (Hz)
Perbea:.," n
Milks dB (A)
Min dB (A)
Perbez""
287.0 405 8 353.3 249.8 170.6 210 1
108.7 210 1 138.6 182.9 85.3 133 9
178.2 195 8 214.7 66.9 85.3 76 2
8 3 .0 990 96.0 9'1.0 90.0 96 0
7 5 .0 560 92.0 63.0 74.0 840
8 .0 430 4.0 28.0 16.0 12 0
n dB A
Jadual 5 diterjcmahkan dalam Rajah 6 bagi frckucnsi profil jerilan dan Rajah 7 bagi intcnsili profil jeri1an. Rajah 6 mentmjukkan subjek B mencalatkan oacaan yang paling linggi. manakala subjek E mencatalkan bacaan yang paling lt'odah berbanding subjek lain. Rajah 7 pula menuojukkan subjek B mencatalkan inteosili suara jeritao yang paling 1inggi bcrbanding subjek lain manakala subjck A mcncatatkon intcnsili suara yang paling rcndah. 900 800 700
600 500 -.rR(W(NSI t.O>l(H,)
400
300
-- JllllUEMI MAICl. (Ht)
200 100
0
A
8
c
D
E
F
Rajah 6 Carm frckuc1c�i profil jeritan subjck A-F
250
200 150 -e-1NTC.,sm,.,.. dB 1•1
100
��...........;;;;::=-··......::....••::::.::;:;;-..--
-+-1"10<SITI MAXS dl (A)
50 0
A
8
c
E
D
f
Rajah 7 Cana intensiti profiJ jeritao subjek A-F (a) Purata frekuensi Jadual 6 menunjukkau subjek A, B, C, 0, E dan F dalam bacaan frekuensl 1>rof11 penuturan dan frekuerL
Profil pe"utU1ran
Profil jeritan
A B
240.00 230.95 218 20 120 65 11840 142 65
197.85 307.95 245.95 216.35 127.95 172.00
(Hz)
c
D E
F
(Hz)
Jadual 6 diterjemahkan dalam Rajah 8 untuk memband.ingkan bacaao frekuensi prom penuturan dengan profil jeriwo. Rajah 8 meounjukk.10 profil jeritan mempunyai !rekueosi yang lebih linggi beroaodiog deogan lrekueosi profil pe11u1uran. Pada profll jcritan, subjek B mcncawtkan bacaan yang paliug tinggi manakala subjek E paling rendal1 bacaannya. Pada profil penuturan, subjek A rnenunjukkan frekuensi suara penuturan yang tertinggi beroanding dengan subjek lain, maoakala subjek D meounjukkan i>acaan terendah. 600
--PÄOFILJERITA.'l (HI) -+-PROFILPERTUTUR.'
200 100
------�=::!:==--
0 A
B
c
0
(
F
Rajah 8 Cana purata lrekuensl profll Jerllan dan profll penuturan subjek A-F (b) Purata imensili
Jadual 9 Skala satti dlmensl 051 Kumpulan
0
Perangkaan OSI <-2,0
Keter:llngan Jelas menunjukkan afonia': pesakit tiada suara, tidak upaya membunylkan
1
-1. 9 hingga + 0, Oisfonia� malar. kadangkala pesakit boleh menyebut, arromk berl
2
+O, 4 hingga +2, 2
o,sfonia sede
+2, 3 hingga +3, 3
Sed1�it - sederhana disfon,a: gangguan penyebutan yang sed1k11 atau sed,k,t menunjukkan dlsfonl.i
4
+3, 4 hingga +4, 3
Sed11ti1 disfonia kadangkala berlaku disfonik unluk milsa yang s,ngkilt
�
>4, 4
Tiada dosfon,a
Nota:
Afonla (*): kehllangan suara Disfonia (••): susah mengcluarkan suru·a
RUMUSAN Secara kescluruhannya, didapati kelima-lima program yang telah digunakan sepcni Phonctogram VDC, Phonetogram Plus, Spectogram Real Time dan Vospecror - DSI, yang berada dalrun perisian LingWAVES ini memt>erikilll hasil analisis yang sama. Bezanyu banyalah komsep yilllg digunaknn untuk mendapatkan keputusannya. Olch itu, modul ini amm s�uai untuk mcndapmkan dma yang lcbih tcrpcrinci dcngan hanya mcmilih modul yang lngln digunakan. Kcsemua objektlf kajian inl Lelah terjawab dcngnn pnparnn nnalisis suara dan penuturan subjek A, B. C, D, E dan F dalam b«hagian sebelum ioi. Kajian ini juga turut menjad, pennulaan penggunaan LingWA VES dalam bidang linguisLlk dan pelluturan di Malaysia. LiogWAVES juga amat bennanfaat kepada «hli terapi penuturan, yakoi sebagai alat untuk menguji tahap ke1crukan mahupun kualili penuturan pcsakit, 1erutama golongan anis yang banyak mcnggunakan suara seperti penyanyi dan pelakon leater, tidak terkecuali golongan guru yang terlibat dalam aktivili pcngajaran dan pembelajaran yang memerlukan penggunaan suara dalam jangka masa yamg agak lama. LingWAVES turut membekalkan modul lmihan bagi p�akit menjalani cerapi pertuturan mencrusi kompuLer pcribadi dengan bancuan ahli terapi perrucuran. Oleh hu, dengan adanya LlngWA VES tahap kebolehpercayaan kajlan linguistlk dan pertuturan akan mcnJadl leblh cinggi sena lcbih banyak aspck alrustik dalam kcdua-dua bidang ini yang dapat ditcrokai.
BIBLIOGRAFI
Ball, M.J, & Rabilly, J, (1999). Phonetic: Tl,e Science o(Speech New York: Oxford University Pms, lnc. llisterTi, J. (2008). LingWAVES. hup://homepage.mac.comljoaquim_Uisterri/pbonetics/fon_anal_ocus/herramanal_ocus.html (dicaj)ai pada 23 September 2008). WEVOSYS. (2005). Voice diag110Stic de111er (VDC) t V
