FOTOREPERTORIUM VAN HET MEUBILAIR VAN DE BELGISCHE BEDEHUIZEN
PROVINCIE ANTWERPEN Kanton Borgerhout JAAK JANSEN
MINISTERIE VAN NEDERLANDSE CULTUUR
PROVINCIE ANTWERPEN
KONINKLIJK INSTITUUT VOOR HET KUNSTPATRIMONIUM
CULTUURDIENST
BRUSSEL
ANTWERPEN
1976 KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
WOORD VOORAF In 1967 hebben de Ministers van Cultuur, op initiatief van de Heer Pierre Wigny, aan het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium de dringende op dracht toevertrouwd een volledig, maar summier repertorium samen te stellen van het kunstbezit van het land. Dit repertorium, onder de vorm van korte identificatienotities aangevuld met fotografische opnamen, moet hoofdzakelijk een BEVEILIGINGSINVENTARIS zijn, de eerste fase in de organisatie van een meer doelmatige bescherming van het kunst bezit. Moet men inderdaad niet de opsomming maken van wat men bezit om er de schatten van te onderkennen en een actie te voeren voor hun bescherming of hun behoud, gesteund op hun waarde en onveiligheid ? Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium is belast met het op stellen van die inventaris omdat het reéds meer dan dertig jaar ervaring heeft in dit domein en reeds vijfhonderdvijftigduizend inventarisfoto's bezit. Negen kunsthistorici, één per provincie, zijn belast met het prospecteren van de kantons, terwijl negen particuliere fotografen de fotodocumentatie moeten samenstellen, dit als een vorm van beschrijving die sneller en doelmatiger is dan een geschreven tekst. Het werk werd aangevat in die sector van ons patrimonium die het meest in gevaar was, namelijk de kerken waarvan het meubilair dreigt te verdwijnen of veranderingen te ondergaan ingevolge de wijzigingen van de liturgie in 1963. Het resultaat van deze eerste fase van de beveiligingsinventaris krijgt vaste vorm door de publikatie, voor elk van de tweehonderd tweeëntwintig gerechtelijke kantons, van een aflevering van het Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Deze publikatie begon in 1972. met de kantons Limbourg en Maas mechelen. Op die wijze zal het Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, dank zij de doeltreffende steun van de Ministers van Cultuur, zich stilaan ontwik kelen tot een nuttig werkinstrument voor hen die als taak hebben ons nationaal kunstpatrimonium te beschermen en te valoriseren. Het maakt namelijk de onmis bare basis uit voor de rangschikking van de kunstwerken, waarvan de beveiliging ·en de valorisatie moeten georganiseerd worden volgens de hiërarchie van de waarden. René SNEYERS Directeur
2. -6 r KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
INLEIDING Het Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen is een versnelde inventaris, die zo volledig mogelijk tracht te zijn. Het neemt alle voorwerpen op die een artistieke, oudheidkundige, historische of volkskundige waarde hebben en maakt aldus niet alleen het werkinstrument uit waarop aangedrongen wordt door de verantwoordelijken voor de beveiliging van het nationaal kunstbezit, maar vormt tevens een rijke documentatie voor de kunstgeschiedenis. De werkmethode voor dit Fotorepertorium is dezelfde als die voor de inventaris die reeds sedert dertig jaar door het Instituut wordt samengesteld, maar beperkt de systematische opzoekingen en wetenschappelijke controles, die een remmende werking hebben, om slechts de essentiële identificatiegegevens te behouden. De voorbereiding, die voor elke provincie gedaan wordt door een kunst historicus, blijft bij een snelle raadpleging van de archieven, inventarissen, repertoria en andere gepubliceerde documenten die toelaten de kunstwerken te lokaliseren en te iden tificeren. Tijdens de prospectie ter plaatse worden er aan de reeds bekende voorwerpen een aanzienlijk aantal toegevoegd die in die werken nog niet werden vermeld. De opnamen, van het formaat 56 X 72. mm, worden gemaakt door particuliere fotografen volgens de "opdrachtformulieren" - het programma - opgemaakt door de prospectors. De fotografische afdrukken (r 3 x r 8 cm) worden gekleefd op grote analytische steekkaarten (30 X 2.4 cm), die de identificatiegegevens van het voorwerp en het negatiefnummer vermelden. Zij worden alfabetisch gerangschikt per gemeente in de fototheek van het Archief, waar elke navorser ze kan raadplegen aan de hand van de typologische, de iconografische en de auteurscatalogi. Gelijktijdig met het opnemen van de fotodocumenten in het Archief wordt de inventaris ervan gepubliceerd; die bevat tevens de fotografische opnamen gemaakt vóór die van het Repertorium. De publikatie gebeurt, voor elke provincie, PER GERECHTELIJK KANTON. De gemeenten worden alfabetisch gerangschikt, rekening houdend met de samen voegingen, afschaffingen en nieuwe naamgevingen. De bedehuizen worden onder verdeeld in parochiale kerken en kapellen bestemd voor de eredienst enerzijds en in minder belangrijke bidplaatsen, zoals wegkapellen of calvariebergen, anderzijds; ·om die laatste groep te onderscheiden zijn de inleidende notities gedrukt in een kleiner lettertype. In elk van de twee categorieën verloopt de rangschikking van de bedehuizen alfabetisch volgens de naam van de patroonheilige; die wordt even tueel gevolgd door de naam van de afgeschafte gemeente of de vroegere benaming van de gemeente, evenals de naam van het gehucht of de wijk; die laatste bepalen alleen de alfabetisc�e rangschikking ingeval twee bedehuizen dezelfde patroon heilige hebben in één gemeente. In enkele gevallen komt een bedehuis niet voor in de publikatie, omdat het meubilair ervan niet belangrijk is of omdat de kerk wegens restauratie niet toegankelijk was op het ogenblik van de prospectie. KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
Een korte INLEIDENDE NOTITIE situeert elk bedehuis samen met zijn meubilair in het archeologisch en historisch kader aan de hand van elementaire gegevens : het ontstaan, de voornaamste bouwfazen, het bouwkundig type, de naam van de bouw meester, enz. De RUBRICERING is gebaseerd op een SYSTEEM VAN TREFWOORDEN dat, spijts zijn onvolmaaktheden, sedert jaren zeer goede diensten bewijst aan het Archief van het Instituut. Door dit systeem worden de documenten in drie categorieën ondergebracht: het gebouw, de architecturale details en het meubilair. In de EERSTE GROEP worden onder de trefwoorden EXTERIEUR en INTERIEUR respectievelijk de algemene buiten- en binnenopnamen van het gebouw samengebracht. Ze vertegen woordigen nooit de volledige inventaris van de architectuur van het bedehuis, maar geven er toch een duidelijk beeld van en situeren tevens het meubilair binnen het gebouw. Daarenboven laten de vroeger gemaakte opnamen niet zelden toe het meubilair te identificeren dat intussen verwoest werd door oorlog of brand, of weg genomen werd ingevolge de liturgische vernieuwingen. De TWEEDE GROEP, gerang schikt onder het trefwoord ARCHITECTUUR (detail), brengt alle architecturale details samen die aan de hand van ondertrefwoorden worden gerubriceerd. Die detail opnamen maken hoofdzakelijk deel uit van de reeds bestaande documentatie en werden slechts in enkele gevallen aangevuld bij gelegenheid van het samenstellen van het Repertorium. De DERDE GROEP rangschikt de fotografische opnamen van het meubilair volgens trefwoorden en ondertrefwoorden. De VOORWERPEN ONDER HETZELFDE TREFWOORD gegroepeerd, worden in princiep chronologisch onderverdeeld, met uitzondering van de trefwoorden SCHIL DERIJ en SCULPTUUR, waaronder de rangschikking alfabetisch gebeurt volgens de auteursnaam, vervolgens per school en ten slotte chronologisch voor de anoniemen. Wanneer bij een DUBBEL TREFWOORD slechts één voorwerp wordt beschreven, komt het trefwoord dat aan het ontbrekend voorwerp beantwoordt tussen haakjes te staan. Ingeval op EENZELFDE FOTOGRAFISCHE OPNAME meerdere voorwerpen voor komen die onder VERSCHILLENDE TREFWOORDEN kunnen geëxploiteerd worden, dan wordt elk van die voorwerpen onder zijn respectief trefwoord beschreven en wordt een verwijzing gemaakt naar de andere trefwoorden. Elk voorwerp dat in het Repertorium wordt opgenomen, is GEÏDENTIFICEERD OP EEN SUMMIERE WIJZE aan de hand van zijn essentiële karakteristieken : de be naming, de kunstenaar, de iconografische voorstelling, de herkomst, de datering, de stijl, de materie, de techniek en de afmetingen (hoogte, breedte, dikte). Behoudens anders vermeld, zijn de afmetingen van de schilderijen genomen binnen de lijst. Ingeval de notitie MEERDERE IDENTIEKE VOORWERPEN beschrijft, wordt naast het trefwoord het aantal vermeld dat op de fotografische opname voorkomt. Voor de opgave van de ICONOGRAFISCHE VOORSTELLINGEN, wordt de termino logie gebruikt die in het Archief in voege is. In princiep is elk iconografisch onder werp vermeld dat op het voorwerp zichtbaar is, waarbij echter de voorstellingen die op de foto niet zichtbaar of fotografisch niet exploiteerbaar zijn tussen rechte haakjes worden geplaatst. 4 KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
Na elke notitie wordt het NEGATIEFNUMMER vermeld, gevolgd door het jaar van de opname. Ingeval een geinvei1tariseerd VOORWERP NIET GEFOTOGRAFEERD werd, krijgt het niettemin zijn normale plaats in de tekst maar wordt de notitie gevolgd door de vermelding "niet gefotografeerd". De meest voorkomende motiveringen voor het ontbreken van fotografische opnamen zijn de materiële onmogelijkheid de foto te maken (een grafplaat onder een biechtstoel) en de afkeuring van de opname om technische redenen of omdat zij niet beantwoordt aan de eisen van het opdracht formulier. Indien het ensemble van het meubilair van een kerk niet kon worden gefotografeerd, bijvoorbeeld ingevolge restauratiewerken, dan wordt de lijst van het meubilair toch gepubliceerd, echter zonder negatiefnummers. De VOORWERPEN die zich NIET MEER TER PLAATSE bevinden op het ogenblik van de prospectie of van de fotografische zending, worden "in het Repertori11111 opgenomen gevolgd door de vermelding "niet meer ter plaatse of "waarschijnlijk niet meer ter plaatse". De wijze waarop de publikatie van het Repertorium is opgevat beantwoordt, in zijn summiere vorm, aan de opdracht die ons werd toevertrouwd. Daarbij mag echter niet uit het oog verloren worden dat de gelijktijdige raadpleging van de reper toriumlijsten en de fotodocumenten - de onmisbare aanvulling voor de identificatie van de voorwerpen -, aan de kunsthistorici een bron van opzoekingsmogelijkheden biedt, die door de toevoeging van de indexen van de voorwerpen, de onderwerpen en de kunstenaars nog verruimd zullen worden *.
v
w
Raphaël AN DE ALLE Assistent verantwoordelijk voor het Departement van het Fotoarchief
*
Die fotodocumentatie kan door het publiek geraadpleegd worden in de leeszaal van het Archief van het Instituut (Jubelpark 1, ingang Renaissancelaan) op alle werkdagen van 9,30 u tot IZ u en van 14 u tot 17 u, behalve op zaterdag. Fotografische afdrukken kunnen besteld worden in de leeszaal of per brief tegen volgend tarief: contactafdrukken 9 x 12.) A (13 x 18) B (18 x 2.4) C (2.4 X 30) D (30 x 40) F (40 x 40)
E (
= 4 BF = 15 BF = 2.5 BF = 35 BF = 50 BF = 65 BF
vergrotingen 17,50 BF 13 x 18 BF 18 x 2.4 30 BF 50 2.4 x 30 BF 60 30 X 40
= = = =
De negatieven aangeduid met de letter M, van het formaat 56 X 72. mm, kunnen als vergro tingen van minimum 13 x 18 cm geleverd worden.
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
LIJST DER AFKORTINGEN afk.
afkomstig
kw.
kwart
alg.
algemeen
1.
b.
begin boven
lengte links
Lod.
Lodewijk
br.
breedte
m.
midden
ca.
circa
monogr.
monogram
cf.
confer
N.
noord(en)
chronogr.
chronogram
N . -0.
noordoost(en)
cl.
cliché
N.-W.
noordwest( en)
diepte
niet-geid.
niet-geïdentificeerd
diam.
diameter
o.
onder
e.
einde
0.
oost(en)
d.
l
ext.
exterieur
polychr.
polychroom
ged.
gedateerd
r.
rechts
gepolychr.
gepolychromeerd
reprod.
reproduktie
get.
getekend
resp.
respectievelijk
h.
helft hoogte
toeg.
toegeschreven
tot.
totaal
W.
west(en)
H.
Heilige
HH.
Heiligen
berk.
herkomstig
inscr.
inscriptie
int.
interieur
inv.
inventaris
z.
zuid(en)
z.d.
zonder datum
Z.-0.
zuidoost(en)
Z.-W.
zuidwest(en)
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
1 �
i
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
TREFWOOR DENLIJST Dit classificatieplan is een uittreksel uit de trefwoordenlijst die in het Fotoarchief gebruikt wordt. Het tracht nochtans volledig te zijn met betrekking tot de rubrieken van het Repertorium. EXTERIEUR !NTERIBUR
""
ARCHITECTUUR (detail) Baldakijn Balk Balkzool Band Basis Bedaking Bevloering Bindsteen Boog en bogenrij Boog- en gewelfaanzet Bovendorpel Console Credensnis Deur, BuitenFronton Fundering Gebint Gewelf Kapiteel Karbeel Koepel Kraagsteen Kraagstuk Kroonlijst Kruisbloem Makelaar Muur Muuropening Muurverband Nis Parket Pendentief Pijler Pilaster Pinakel Piscina Plafond Portaal en poortgebouw Sluitsteen Steunbeer Trabes Trap
Tribune Triforium Troggewelf Tromp Vakwerk Venster en maaswerk Waterspuwer Windschoor Zuil Zwik AFGIETSEL EN GALVANOPLASTIE ALTAAR Altaar Antependium Draagaltaar Huisaltaar BEDEVAARTVAANTJE BIECHTSTOEL BLAZOEN Cartel (obiit) Stamboom Wapenschild BOEKBAND CERAMIEK COMMUNIEBANK CuLTUSOBJECT Aanwijzer Ablutievaatje Altaarlessenaar Ampullen en -schaal Canonbord Chrismatorium Ciborie Ciborie, BerechtingsCustode Devotieobjecten Fylacterion Gemellion
Hostiedoos Kelk Kruis Kruis, BorstKruis, ProcessieKruis, TriomfKruisbeeld Liturgische kam Liturgische waskan Monstrans Pateen Paternoster Pax Pixis Reliekhouder Reliekschrijn Schepbekken Spijkerboom Thabor Wierookscheepje Wierookvat Wierookvatstaander Wijwateremmer Wijwaterkwast DECORATIE Afsluiting Beschilderd doek Deur, BinnenHoutwerk Lambrizering Lederbekleding Muurschildering Nis Omlijsting Stuc Tochtportaal Wandversiering DOKSAAL DOOPVONT DRUKWERK Boek Ex-voTo
9 KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
FOLKLORE
Kunstbloemen en -vruchten onder stolp Volksprent
Plan Plan van een gebouw
Retabel Retabelfragment
KAST
RuSTMEUIIEL
GRAFMONUMENT
Begijnekast Broederschapslijst Commode Handdoekrek Kast Kastpaneel Kleerkast Legrek Muurkast Sacristiekast
HANDSCHRIFT
KERKMEESTERSBANK
HUISHOUDEN
KLANK
GEDENKTEKEN GLASRAAM GLASWERK
Achterglasschildering Glaswerk
Aquamanile Schenkkan en bekken Vaas IJZER· EN BESLAGWERK
Hek Hengselwerk Muuranker Sleutel Sluitwerk Torenkruis Trapleuning
Altaarcarillon Gong Handbel Klok Klokje, Hang Muziekinstrument Orgel Ratel
Bank en bankje Bidstoel Katheder Koorzitmeubel Kruk Stoel Tribune Troon Zetel SCHILDERIJ SCRIPTA
Archivalia Inscriptie Ledenlijst SCULPTUUR SLUITSTUK
Koorkapgesp TABERNAKEL
KOFFER
Koffer Koffertje
Tabernakel Baldakijn en troonhemel Expositietroon
INsIGNB Banier Bladwijzer Borsthanger Ceremoniestaf Gildebreuk Gilde- of Corporatietoorts Hellebaard van suisse Hoofddeksel Kerkmeestersstaf Kromstaf Kroon Kruisdragende wereldbol Pelgrimsinsigne Scepter
KOORGESTOELTE
TAFEL
JUWEEL
Ambo Preekstoel
KooRLEZENAAR KRUISWEG MINIATUUR MOZAÏEK OFFERANDE
Collecteschaal Offerblok Schaal en schotel PREEKSTOEL
KAART·PLAN·MAQUBTTB
Kaart Maquette van een gebouw Maquette-reductie
RETABEL
Besloten hofje Huiskapel
10
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
Console Credenstafel Tafel
TAPISSERIE TBXTIBL
Albe Antependium Aurifrisia Baldakijn en troonhemel Banier en vlag Borduurwerk Bursa Corporale Dalmatiek Gekleed beeld Handschoen Hoofddeksel Humeraal Jugum Domini
Kazuifel Kelkvelum Koorkap Liturgisch gewaad Mijter Pala Stool en manipel Uniform Velum UURWERK
Klokkekast Pendule Uurwerk Zonnewijzer VERLICHTING
Aansteker en domper
Berechtingslantaarn Godslamp Kandelaar Kandelaber Lantaarn Lichtarm Lichtkroon en kaarsenstaander Luchter Processielantaarn Snuiter Wandlicht
VOETSTUK
VERWARMING
WETBNSCHAPSINSTRUMENTBN
Handenverwarmer Kachel VOERTUIG
Wagen
Console Sokkel Voetstuk Zuil
WAPEN EN WAPENRUSTING WATER
Lavabo Wijwaterbakje Wijwatervat
Barometer Maten en gewichten Windwijzer ZEGEL
II
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
BORGERHOUT KERK H. FAMILIE EN SINT-CORNEEL
De neogotische kerk werd opgericht in I 906 naar de plannen van architect Frans Mertens. Het is een driebeukig bedehuis in baksteen met kruisbeuk, koor en aangebouwde westertoren. EXTERIEUR - . Alg. gezicht W. (M 87587'74); partieel gezicht N . 0 (M 87588'74). INTERIEUR
CrnoRIE, bekroond met Pelikaan die zijn jongen voedt, op sierkelk Toonbroden, [Vijgeboom en Koperen slang], op voet [Oog Gods, Ark van het Verbond en Lam van de Apocalypsis], met Hollandse merken (1814-1831) en L, zilver, h. 47 (M 87602'74). MONSTRANS, Cilinder- door E.I. Watlé, van Antwerpen, met voorstellingen van [0.-L.-Vrouw met Kind en apos· telen], met schenkingsinscr. van A. Lauwers, get. en ged. 1857, verguld zilver, h. 90 (M 87601'74). DECORATIE
arendlezenaar, ca. 1906, neogotisch, messing, h. 180 (M 87592'74).
LAMBRIZERING, in winterkapel, door Storme, met voor stellingen van Tenhemelopneming van Maria, Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, Bezoek van Maria aan haar nicht Elizabeth en Hooglied van Sirneon, herk. van - .-Vrouw, ca. 1850, hout, h. r6o voorm. troon van 0 . L (M 87624'74); details : Boodschap van de engel Gabriël aan Maria (M 87626'74), Hooglied van Sirneon (M 87625' 74).
SCULPTUUR
KLANK
Alg. gezicht naar het koor (M 87589'74), naar W. (M 87590'74). KOORLEZENAAR
Beeld door Locsberch-Cleren (?), 0.-L . V - rouw met Kind
met wereldbol en scepter in wingerd, genaamd 0.-L.-Vrouw van Wijneghem, get. o. op stam, ca. 1906, gepolychr. hout, h. r70 (M 87591'74). KERK 0.-1.-VROUW TER SNEEUW
Na de verwoesting van de voormalige kerk in I944, werd de huidige gebouwd in I954 naar de plannen van Jozef Willems en Louis Stijnen. Het is een driebeukig bedehuis in baksteen, met koor en oostelijke toren.
l
CULTUSOBJECT
KLoK, 1857, brons (waarschijnlijk niet meer ter plaatse), zijde met Jezus aan het kruis en [H. Antonius abt] (A 51783'44). KLoK door Severinus Van Aerschodt (?), van Leuven, get. en ged. 1857, brons (waarschijnlijk niet meer ter plaatse), zijde met Jezus aan aan het kruis (A 51782'44). SCHILDERIJ
EXTERIEUR
- door Thijssen, Binnenzicht in de voormalige kerk van 0.-L.-Vrouw ter Sneeuw, de zijbeuk N. naar 0., b. xxe, doek, 59 X 49 (M 87635'74). - Vlaamse School, Aanbidding van de Wijzen, met r. o. monogr. H P en datum 1616, doek, 154 X 203 (M 87599' 74). - Vlaamse School, H. Mattheus evangelist (?), xvue, paneel, 68 X 60 (M 87600'74).
Alg. gezicht Z . W - . (M 87593'74); partieel gezicht N. -0., de toren (M 87594'74).
SCULPTUUR - rouw met Kind met wereldbol en scepter, Beeld, 0.-L. V
INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M 87595'74), naar doksaal (M 87596'74).
xve, vernieuwd, gepolychr. hout, h. 45 (M 87597'74).
Beeld, H. vrouw, xv1e, hoofd vernieuwd, eik, h. 70 (M 87634'74).
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
BORGERHOUT Beeld, H. vrouw, xvne, gepolychr. hout, h. 86 (M 87631' 74). Beeld, H. Dominicus, re h. XIXe, gepolychr. hout, h. 7r (M 87627'74). Beeld, Melchisedek (? ), reh. XIxe, gepolychr. hout, h. 60 (M 87623'74). Beeld, God de Vader als paus, en Duif symbool van de H. Geest, m. XIXe, gepolychr. hout, h. 50 (M 87628'74). Beeld, Hogepriester (?), m. xxxe, eik, h. 78 (M 87633'74). Beeld, H. Johannes evangelist (?), m. xrxe, eik, h. 78 (M 87632'74). Beeld, H. Simon de Zeloot, m. XIXe, eik, h. 73 (M 87636' 74). Beeld, H. Franciscus van Sales, b. xxe, gepolychr. hout, h. 69 (M 87629'74). Beeld, 0.-L.-Vrouw (?), b. xxe; gepolychr. hout, h. 70 (M 87630'74). TEXTIEL GEKLEED BEELD, 0.-L.-Vrouw met Kind, XVIIIe, met kle ding 2e h. xxxe (M 87598'74), met kleding XIXe (A 1280 34, z.d.). LITURGISCH GEWAAD (wit), 2e h. XIXe, borduurwerk : dalmatiek, rugzijde met HH. Lucas en Marcus evangelis ten (M 87619'74), voorzijde met HH. Isabella van Frank rijk en H. Alfonsus van Liguori (M 87620'74); dalmatiek, rugzijde met HH. Mattheus en Johannes evangelisten (M 87621'74), voorzijde met H. Johannes de Doper en 0.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen, op de maansikkel (M 87622'74); kazuifel, rugzijde met Calvarie, God de Vader, Duif als symbool van de H. Geest en H. Erasmus (M 87615'74), voorzijde met H. Emiel (M 87616'74); koorkap, rugzijde, rugschild met Boodschap van de engel Gabriël aan Maria (M 87617'74), voorzijde met H. Joa chim en H. Anna (M 87618'74). LITURGISCH GEWAAD (rood), met Jezusmonogrammen"2e h. XIXe, borduurwerk : dalmatiek, rugzijde met HH. Gere bernus en Dimpna (M 87605'74), voorzijde (M 87606'74); dalmatiek, rugzijde met HH. Barbara en Catharina van Alexandrië (M 87607'74), voorzijde (M 87608'74); kazui fel, rugzijde met Jezus aan het kruis met de symbolen der Evangelisten aan de hoeken (M 87603'74), voorzijde (M 87604'74); koormantel, rugzijde, rugschild met Won der van 0.-L.-Vrouw ter Sneeuw te Rome (M 87609'74), voorzijde met HH. Antonius abt en Dominicus (M 87610' 74); koorpkap, rugzijde, rugschild met H. Rochus van Montpellier (M 876u'74), voorzijde met HH. Willibror dus en Zacharias (M 87612'74); koorkap, rugzijde, rug schild met H. Erasmus (M 87613'74), voorzijde met HH. Eligius en Norbertus van Prémontré (M 87614'74).
KERK SINT-FRANCISCUS XAVERIUS
Het bedehuis werd opgericht in 1965 naar de plannen van architect Felix. Het werd gebouwd in baksteen en beton. EXTERIEUR Alg. gezicht Z.-W. (M 203234' 74). INTERIEUR Alg. gezicht naar N.-0. (M 203235'74), naar Z.-W. (M 203236'74). SCULPTUUR Beeldengroep, xve, Jezus aan het kruis xvue, hout, Johan nes, h. 86 (M 203237'74), Maria, h. 87 (M 203238'74), Jezus aan het kruis, kruis recent, h. r82 (M 203239'74). KERK SINT-JAN
De eerste steen van de neoromaanse kerk werd gelegd in 1887, ze werd ingewijd in 1890. Het bedehuis werd gebouwd naar de plannen van archi tect Frans Baeckelmans. Het is een driebeukige kerk met kruisbeuk, koor en westertoren. EXTERIEUR Par�ieel gezicht N.-0., (M 87638'74), zuidkant van de toren (M 87637'74). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M 87639'74), naar W. (M 87640'74). KLANK KLOK door Severinus Van Aerschodt, van Leuven (vol gens opschrift), 1885, brons (waarschijnlijk niet meer ter plaatse) (A 51792'43). KRUISWEG ( 1 van 14 staties), geschilçlerd door Rosier, ca. 1900, koperplaat, 68 X 107, Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis (M 87645'74).
14 KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
î
BORGERHOUT
PREEKSTOEL op kuip beelden van de kerkvaders en H. Thomas van Aquino, ca. 1890, hout en steen, gezicht van 1. op Oosterse kerkvaders (M 86747'74), gezicht. van r. op- Wester6e kerkvaders (M 87646'74). SCHILDERIJ - door Pieter Thijs, Visioen van H. Johannes van het Kruis, in b1uikleen van het Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen, m. xvne, doek, 310 X 175 (M 87644'74).
- door Hendrik Van Balen de Oude, Prediking van Johannes de Doper, in bruikleen van het Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen, b. xvue, doek, br. 220 (M 87643'74). SCULPTUUR Beeld, H. Johannes de Doper, ca. 1890, gepolychr. hout, h. II2 (M 87642'74). Beeld, H. Lodewijk, koning van Frankrijk, ca. 1890, gt: polychr. hout, h. 144 (M 87641'74).
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
INHOUDSTAFEL Woord vooraf
I
Inleiding
3
Lijst der afkortingen
7
Trefwoordenlijst
9
BORGERHOUT Kerk H. Familie en Sint-Corneel . Kerk 0.-L.-Vrouw ter Sneeuw Kerk Sint-Franciscus Xaverius Kerk Sint-Jan
D 1976/06r3/R38 © K.I.K. - Brussel N.V. DRUKKERIJ ERASMUS LEDEBERG/GENT
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]
KIK-IRPA, Brussels (Belgium) [www.kikirpa.be]