Literatuurlijst Antonisse, R., Waterschapswerk; eb en vloed op de Bevelanden, Goes, 1980. Antonisse, R., Worsteling om water: de openbare watervoorziening in Zuidwest-Nederland, s.a. Baalbergen, J, Smits, J.M., Groeiend naar eenheid: De staatkundige en militaire geschiedenis van Zeeland in hoofdlijnen, in: Atlas van historische vestingwerken in Nederland: Zeeland, p. 21-34, Utrecht, 2004. Baan, J. van der, Geschiedkundige beschouwing van Zaamslag van de vroegste tijden tot op heden: zoo in het burgerlijke als voornamelijk in het kerkelijke, (Ter)Neuzen, 1859. Beekman, A.A., Nederland als polderland: beschrijving van den eigenaardigen toestand der belangrijkste helft van ons land, Zutphen, 1932 Bekker, M.E., J. de Boer, J. de Jong, Kust- en oeverwerken, Culemborg, 1990. Boeije, C.J., Tien eeuwen waterschapshistorie in Zeeuws-Vlaanderen, Terneuzen, 1993. Boddaert, P, J.Plevier en N. van der Schatte, Tegenwoordige staat van Zeeland en Staats-Vlaanderen, 2 delen, Amsterdam, 1751-1753. Boekhout, J.A.J., Polder Peilen, in: Bijdragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-Vlaanderen, nr. 17, Aardenburg, 1988. Boogaard, J.F., Wetten, decreten, besluiten en tractaten op den waterstaat in Nederland, ’s Gravenhage, 1858. Borger, G.J. , Bruines, S., Binnewaeters gewelt: 450 jaar boezembeheer in Hollands Noorderkwartier, Edam, 1994. Bos-Boomsma, E.I. van den, Verburg, J.J.L. (ed.), De Waterschapswet. Een artikelsgewijs commentaar, Zwolle, 1995. Brand, K.J.J., Van een poging tot opheffen van polders en waterschappen in 1797, tot handhaving van deze publieke instellingen door de keizerlijke decreten van 1811, in: Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure 500 jaar Graaf Jansdijk, p. 585-596, Kloosterzande, 1993. Broeder Leopold, Sint-Laurensklok, jrg. 1968, p. 71-75 en jrg. 1971, p. 74, Zelzate. Bruin, M.P. de, Waken en Bewaren: 100 jaar Provinciale Waterstaat Zeeland 1881-1981, Middelburg, 1981. Boermans, A, Hoeneveld H., Tussen land en water: het wisselende beeld van de Deltawerken, Amsterdam, 1984. Bosch, A., Naar eenheid en eenvoud: De oprichting en ontwikkeling van de Rijkswaterstaat 17981850, in: Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis, jrg. 7, nr. 2 (1998), p. 43-53. Caland, A., Handleiding tot de kennis der dijksbouw en zeeweringskunde, Zierikzee, 1833. Commissie waterschapsbestuur, Het bestuur van het waterschap, (rapport van de commissie waterschapsbestuur), Den Haag, 1979.
Cornelis, J.C.C., Stad en Land van Philippine 1505- 1955,1955. Cruyningen, P.J. van, Behoudend maar buigzaam: boeren in West-Zeeuws-Vlaanderen 1650-1850, (Bijdragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-Vlaanderen, nr. 28), Wageningen, 2000. Decavele, J., Hondervijftig jaar Kanaal Gent-Terneuzen, Gent, 1977. Dekker, C., De historische geografie en de instellingen van een Zeeuws eiland in de Middeleeuwen, Gorcum, 1971. Dibbits, H.A.M.C., Nederland-Waterland: een historisch-technisch overzicht, Utrecht, 1950. Dieleman, P. Zeeuwse polders en waterschappen in verleden en heden, in: De waterschaplasten in de provincie Zeeland door D.R. Mansholt, p. 9-52, ’s Gravenhage, 1939. Dierick-van Pottelberghe, C., Het waterschaprecht en de waterschapsorganisatie in de Vier Ambachten tussen 1242 en 1450, in: Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure 500 jaar Graaf Jansdijk, p. 577-584, Kloosterzande, 1993. Dool, W.H. van den, Canisvliet, een grensgeval, Middelburg, 1974. Driessen, A.M.A.J., G.P. van de Ven, H.J. Wasser: Gij beken eeuwigvloeiend: Water in de Streek van Rijn en IJssel, Utrecht, 2000. Feyter, W.A.L., De ontwikkeling van de vestingbouwkunde in Zeeland, Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen, in: Atlas van historische vestingwerken in Nederland: Zeeland, p. 209-214, Utrecht, 2004. Gallé, P.H., Beveiligd bestaan: Grondtrekken van het Middeleeuwse waterstaatrecht in Z.W. Nederland en hoofdlijnen van het dijksbeheer in dit gebied (1200-1963), Delft, 1963. Geudens, E., Vorstelijke rouwstaties in de cathedraal van Antwerpen, Antwerpen, s.a. Goede, B. de, Het beheer in het waterstaatsrecht, Utrecht, 1951. Gosselaar, W.A., De toekomst van de bestuursvormen van de waterschappen in Nederland, in: Over den Vier Ambachten: 500 jaar Keure 750 jaar Graaf Jansdijk, p. 651-654, Kloosterzande, 1993. Gottschalk, M.K.E., De Vier Ambachten en het Land van Saaftinge in de Middeleeuwen: Een historisch geografisch onderzoek betreffende Oost Zeeuws-Vlaanderen c.a. (Universiteit Amsterdam; Sociaal Geografische Studies), Assen, 1984. Gottschalk, M.K.E., Historische geografie van Westelijk Zeeuws-Vlaanderen, 2 delen, Dieren, 1983. Gottschalk, M.K.E., Stormvloeden en rivieroverstromingen in Nederland, Assen, 1971-1977. Haan, H en I. Haagsma, de Deltawerken: techniek, politiek, achtergronden, Delft, 1984. Haar, G. Ter, Polhuis, P.L., De loop van het Friese water: Geschiedenis van het waterbeheer en de waterschappen in Friesland, Franeker, 2004. Ham, W. van der (red.), Hoge dijken diepe gronden: Land en water tussen Rotterdam en Gouda, Utrecht, 2004.
Ham, Willem van der, Meester van de zee. Johan van Veen (1893-1959), waterstaatsingenieur. De kust - de stormvloed - de delta, Amsterdam, 2003. Hamelink, E., De ontwikkeling van de vestingbouwkunde in Zeeland, Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen, in: Atlas van historische vestingwerken in Nederland: Zeeland, p. 228-230, Utrecht, 2004. Heezik, A. van, Subsidiën of andere beneficiën uit de publiek schatkist: subsidieverlening voor de waterstaatzorg in de negentiende en twintigste eeuw, in: Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis, jrg. 7 (1998), p. 63-73. Hemminga, M.A. (red.), Deltalandschap: natuur en landschap van Zuidwest-Nederland in historisch perspectief, Heinekenszand, 2004. Henderikx, P.A., Lantsheer, J.A. (red.), Duizend jaar Walcheren: Over gelanden, heren en geschot, over binnen- en buitenbeheer, (Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen, deel 8), Middelburg, 1996. Hogerwaard, M.B.G., Memorie over de verdediging van de Zeeuwsche oevers, Middelburg, 1893. Hullu, J. de en A.G. Verhoeven, Andries Vierlingh Tractaet van Dyckagie, (Rijks Geschiedkundige Publicaties nr. 20), ’s Gravenhage, 1920. Keikes, W.H., Watersnood in Zeeland 12 en 13 maart 1906, s.a. Keur, D, Het kanaal van Gent naar Terneuzen, in: OTAR (waterbouwkundig tijdschrift), jrg. 37 nr. 1, (1952), p. 70-95. Kley, J. van der en H.J. Zuidweg, Polders en dijken, Amsterdam/Brussel, 1969. Kool-Blokland, J.L.: De Rand van ’t Land: Waterschapsgeschiedenis van Schouwen en Duiveland, (Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen; Serie Werken deel 13), Middelburg, 2003. Kraker, A.M.J. de, De grote Landdijk van de Vier Ambachten 1494-1586, in: Over den Vier Ambachten: 750 Keure, 500 Jaar Graaf Jansdijk, p. 187-192, Kloosterzande, 1993. Kraker, A.M.J. de, Groote Huissenspolder 300 jaar 1695-1995, 1995. Kraker, A.M.J. de, Landschap uit balans: de invloed van de natuur, de economie en de politiek op de ontwikkeling van het landschap in de Vier Ambachten en het Land van Saeftinghe tussen 1488 en 1609. Utrecht, 1997. Kraker, A.M.J. de en W.E.M. Bauwens, Polders en Waterschappen in het Hulster Ambacht (16091999), Kloosterzande, 2000. Kraker, A. M.J. de, Zeeuwse zekerheid verankerd in Zeeuws-Vlaamse bodem. Bedijkingen in StaatsVlaanderen door Noord-Nederlanders en de inrichting van het landschap tussen 1600 en 1800, in: De Scheldedelta als verbindingen scheiding tussen Noord en Zuid, 1500-1800.
Kraker, A.M.J. de, P. de Blaeij, Axel 1944-2002: Een samenleving in verandering, Terneuzen, 2003. Kraker, Adriaan M.J. de, Ron Wielinga en Dicky de Koning, Middeleeuws proces van zoutzieden als experiment herhaald, in: Westerheem, jrg. 57, 4 (augustus 2008), p. 194-209. Kruijf, T. de (red.), Atlas van historische vestingwerken in Nederland: Zeeland, Utrecht, 2004.
Kuipers, Jan, J. B., Zeeuwen tegen het water: Sporen van de waterstaatsgeschiedenis in Zeeland, Middelburg, 1998. Lamberty, M. (red.), Twintig eeuwen Vlaanderen, deel 2. Hasselt, 1972. Ligtendag, W.A., De Wolden en het water: De landschaps- en waterstaatsontwikkeling in het lage land ten oosten van de stad Groningen vanaf de volle middeleeuwen tot ca. 1870, Groningen, 1995. Manteau van Dalem, Pieter, Tractaet in materie van zee-wercken ende dyckagie, tot verbeteringhe van de Sassevaert, ende vermeerderinghe van de natuyrlijcke sterckte van de Stadt van ’t Sas van Gendt, S.l., 1763. Markusse, J., Ruil- en herverkavelingen in Zeeland: Landinrichting in perspectief van 1946 tot heden, Goes, 1998. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, De waterhuishouding van Nederland, ’s Gravenhage, 1985. Noort, J. van den, Langs de rand van het zand: Waterstaatsgeschiedenis in de Brabantse Delta, Rotterdam, 2009. Pauwels, Achiel, De oorsprong van de Belgische polderwetgeving, Antwerpen, 1937. Pauwels, O.B., Overstromingen in Assenede in 1808 en 1809, in: Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure 500 jaar Graaf Jansdijk, p. 221-226, Kloosterzande, 1993. Potma, A.P. (red.), Weg- en waterbouwkunde, 1940. Prinsen, A.J.H.M., De bedijking van de polder beoosten-Blij-Benoorden 1595-1655, in: Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure 500 jaar Graaf Jansdijk, p. 201-208, Kloosterzande, 1993. Priester, P., Geschiedenis van de Zeeuwse landbouw circa 1600-1910, Wageningen, 1998. Raadschelders, J.C.N., Thonnen, Th. A.J. (red.), Waterschappen in Nederland; Een bestuurskundige verkenning van de institutionele ontwikkeling, Hilversum, 1993. Ridder, N.A., Voorthuysen, J.H., Grient, J.H. van der, Beltman, J.H., Agrohydrologische profielen van Zeeland : een geologische en hydro-lithologische verkenning van de ondergrond van een estuarien gebied tot een diepte van maximaal 40 meter, 2 delen, ’s Gravenhage, 1957. Riemens, L., De Regt-Dekker J.J., Willemsen R., Landbouw beleven in Zaamslag, Terneuzen, 1985. Riemens, L., De Regt-Dekker J.J., Willemsen R., Landbouw beleven in Terneuzen, Terneuzen, 1988. Roosbroeck, R. (Red.), Geschiedenis van Vlaanderen, Antwerpen, 1936. Rottier, H.C.E.M., La Flandre Zélandaise. Ëtude de géopgraphie régionale, Antwerpen, 1970. Sarneel, E.P., De ontwikkeling van de vestingbouwkunde in Zeeland, Oost-Zeeuws-Vlaanderen, in: Atlas van historische vestingwerken in Nederland: Zeeland, p. 214-222, Utrecht, 2004. Sponselee, G. en E. Steijns, De watersnood in Zeeuws-Vlaanderen 1 februari 1953, Hulst, 1993. Studiecommissie Waterschappen, Het waterschap en zijn toekomst, (Rapport van de Studiecommissie Waterschappen), ’s Gravenhage, 1974.
Stockman, P.E.M., De ontwikkeling van de vestingbouwkunde in Zeeland, Oost-ZeeuwschVlaanderen, in: Atlas van historische vestingwerken in Nederland: Zeeland, p. 231- 241, Utrecht, 2004. Stuij, P.W., Zeeuwsch-Vlaanderen: De geschiedenis van een grensgebied, Zutphen, 1990. Tielhof, M., P.J.E.M. van Dam, Waterstaat in stedenland: Het hoogheemraadschap van Rijnland voor 1857, Utrecht, 2006. Tweede Kamer der Staten-Generaal: Naar een nieuw waterschapsbestel?: regeringsnota over de toekomst van de waterschappen, Den Haag, 1977. Ven, G.P. van de (red.), Leefbaar laagland: Geschiedenis van de waterbeheersing en landaanwinning in Nederland, Utrecht, 2003. Vleesschauwer, M.L.M. de, Over het ontstaan en ondergang van de “Swarte Sluijs”, in: Appeltjes van het Meetjesland, jaarboek nr. 43, p. 241-254, Eeklo, 1992. Vleesschauwer, M.L.M. de, De bedijking van de Albertpolder in 1612 en het ontstaan van de heerlijkheid St. Albert in 1614, in: Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure 500 jaar Graaf Jansdijk, p. 209-220, Kloosterzande, 1993. Vleesschauwer, M.L.M. de, m.m.v. Tondat R., De St. Janscapelle in Assenederambacht, in: Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure 500 jaar Graaf Jansdijk, p. 183-186, Kloosterzande, 1993. Vleesschauwer, M.L.M. de, De bedijking van de Van Remoorterepolder, in: Kroniek van de Stichting Heemkundige Kring Sas van Gent nr. 31, 1996. Vries, J.J. de, Anderhalve eeuw hydrologisch onderzoek in Nederland. Overzicht van de ontwikkeling van de wetenschappelijke kennis van het water tussen 1830 en 1980, beschouwd vanuit een geohydrologische gezichtshoek, Amsterdam, 1982. Wesseling, J, De geschiedenis van Axel, Groningen, 1966. Wilderom, M.H., Tussen afsluitdammen en deltadijken IV: Zeeuwsch Vlaanderen, Vlissingen, 1973. Wolters, M.J., Recueil de lois, arrêtés, règlements etc., concernant l’administration des eaux et poldres de la Flandre Oriëntale (Tome 2), Gand, 1869.
Onuitgegeven werken Matelé, J. Corte lessen discoursen en opmerckingen raeckende de wercken en directie van nieuwe dijckagien, (onuitgegeven traktaat), 1731.
Inventarissen en catalogi Barth, A.J. en Geene-Heijboer J.J., Inventaris van het archief van het waterschap Axeler Ambacht 1965-1981, Goes, 1977. Barth, A.J. en Geene-Heijboer J.J., Kuiper-Temmerman, A.E.M., Inventaris van het archief van het waterschap De Verenigde Braakmanpolders 1965-1981, Goes, 1996.
Coppejans-Desmedt, H., Inventaris van het Archief van de Heerlijkheid en van de Polder van SintAlbert, Brussel, 1960. Desplanque, M., Deshaisnes en Finot, Inventaire sommaire des Archives départementales antérieure à 1790. Archives civiles. Série B. Chambre des comptes de Lille (8 delen), Lille, 1872-1906. Herwegh-van Rijsbergen, V.J., Inventaris van het archief van het waterschap De Drie Ambachten (1965) 1982-1989 (1999), Terneuzen, 2002. Hingman, J.H., Inventaris van verzameling Binnenlandse Kaarten Hingman, Den Haag, 1871. Hollestelle, L.M., Gebundelde inventarissen van de archieven van de polders en waterschappen van het voormalige waterschap Axeler Ambacht 1595-1965, Terneuzen, 1989. Lokeren, A. van, Chartes et documents de l´ abbaye de Saint-Pierre au Mont-Blandin à Gand, 1871 Verhelst, J., Algemeen Polder- en Wateringenarchief, s.a. Wiersum, E., Het archief van de ambachtsheerlijkheden Zaamslag, Aandijke en Othene, 1903. Zuurdeeg, J.P.B., Inventaris van het archief van het waterschap De verenigde Braakmanpolders 1653-1966 en het archief van de waterkering van de calamiteuze polder Nieuw-Neuzen 1873-1966, 1972.
Gebruikte afkortingen AA RAG RAA UBA UBL VBP Wst WZV ZA
Archief waterschap Axeler Ambacht Rijksarchief Gent Rijksarchief Antwerpen Universiteitsbibliotheek Antwerpen Universiteitsbibliotheek Leiden Archief waterschap De Verenigde Braakmanpolders Waterstaat Archief Waterschap Zeeuws-Vlaanderen Zeeuws Archief
Geraadpleegde bronnen A.
Nederland:
A 1.
Polder en waterschapsarchieven
Naam van de polder, waterschap of steenwegcommissie
Geraadpleegde archiefnummers
Autrichepolder Beoosten- en Bewestenblijpolder
1-8, 14-35, 44-48, 135-149. 1, 23, 26-28, 74, 80-82, 182, 183-192, 196, 199, 203, 205-206, 215-216, 250252, 255-256, 258. 4-7, 9-10, 18-20, 23, 25, 28-39, 204223, , 241-245. 1-3, 6, 10-14, 37, 53, 61-63100-105, 107-108, 117,124. 20-28. 166-185, 200-206. 1, 16-26, 34, 36, 39, 42. 1-13. 31-32. 1, 2, 7, 11, 17, 18, 30, 33, 64-65, 132134. 86. 125. 130. 1, 6, 91. 233-238, 249. 1, 56, 8, 32-36, 40, 48, 115, 126. 1, 10, 24-25. 1, 74. 414-415, 417-420, 432-437, 463-468. 1, 4, 11, 23. 105. 494. 560-561, 580. 1, 4 , 34-35. 683. 696, 698. 1, 3-5, 9, 22, 32-38, 45, 66, 78, 114-127, 138-139, 148, 150. 13-14. 633-635. 736-737. 1, 21, 89, 91, 224-231. 881-883, 917, 1029-1034. 1-17, 53-55, 58-60, 236, 242-253, 255, 258-259, 295, 306, 331, 333, 336-337, 364-369, 381-396. 1-11, 14-16, 18-20, 21, 241-246, 250, 253, 256-264, 323-337, 371-377, 386-408, 411, 418-419, 422-426, 437442, 451.
Beoostenblij-Benoordenpolder Beoostenblij-Bezuidenpolder Braakmanpolder Canisvlietpolder Catharinapolder Commissie van de steenweg 1873-1965 (1973) Dijckmeesterpolder Eendragtpolder Goesschepolder Groote- of Oude-St. Albertpolder Kanaalpolder Kleine Huissenspolder Koudepolder Margarethapolder Moerbekepolder Moerspuipolder Nieuw Neuzenpolder (binnenbeheer) Nieuw-Othenepolder Oud-Papeschorpolder Oud-Vogelschor- of Zuidwestenrijkpolder Pierssenspolder Ser Lippenspolder Sluispolder Stad Philippinepolder Uitwateringswaterschap Hulster- en Axeler Ambacht Van Lyndenpolder Van Remoorterepolder Vergaertpolder Waterkering Serlippens c.a. Waterkering van de calamiteuze polder Nieuw-Neuzen Waterschap Axeler Ambacht Waterschap De Drie Ambachten
Waterschap De verenigde Braakmapolders
Waterschap Grote- en Kleine-Isabella Waterschap Koegors c.a. Waterschap Loven- en Willemskerkepolder Waterschap voor het beheer en onderhoud van de Nol tussen de Koude- en de Lovenpolder Westdorpe- of Nieuw-Vogelschorpolder Zaamslagpolder Zuiddorpe-Noordpolder Zuiddorpe-Zuidpolder A 2.
1, 2, 15, 16, 18, 20 25, 26, 28, 34, 48, 140, 141, 148, 150, 153, 155, 158, 165, 167, 169, 170, 184, 190-192, 200-201, 206-208, 281-282, 287, 291, 293, 298, 303, 306-308, 317, 320, 326, 332-333, 364, 393. 116-124. 1, 66-67, 69, 131. 320-328, 332-334, 337-342, 382-388. 866-873. 826, 828. 1, 3, 4, 7, 12-20, 23-52, 55, 59-61, 64-66, 71, 93-99, 110-116, 167-216. 1-3, 17-18, 56-61. 1-2, 49-54.
Zeeuws Archief (ZA)
- Ambachtsheerlijkheid Zaamslag, Aandijk en Othene (1523-1869) Toegangsnr. 65.1 Nrs. 71-78. - Gedrukte Notulen Staten van Zeeland Toegangsnr. 2.2 Ao 1763. - Kaarten Zeeland (Kaarten De Waard & Aanwinsten Kaarten Rijksarchief in Zeeland, 16de-20ste eeuw)
Toegangsnr. 292 Nrs. 1310-1404. - Landinrichtingsdienst in Zeeland / Cultuurtechnische Dienst in Zeeland (1929) 1945-1994 Toegangsnr. 245.1 Nrs. 1.10, 1.12, 1.16. - Plaatselijke Commissies voor de Ruilverkaveling in Zeeland (1941-1988) * Plaatselijke Commissie voor de Ruilverkaveling in Koewacht, 1986-1978, nrs. 106 – 116. * Plaatselijke Commissie voor de Ruilverkaveling in Canisvliet, 1960-1970, nrs. 121 – 127. - Provinciaal Blad van Zeeland A0 1873. - Rijkswaterstaat Directie Zeeland, Deel IVc: Arrondissement Terneuzen, Aanvulling (1878-1963)
Toegangsnr. 361.6. Nr. 40, 44. - Staten van Zeeland en Gecommitteerde Raden Toegangsnr. 2.1 Nrs. 1927, 1937. - Verzameling W.A. van Citters Toegangsnr. 106 Nr. 15.
- Zelandia Illustrata, Deel I (Kaarten en plattegronden, 16de- 20ste eeuw) Nrs. 654-668, 753, 785-824,
A 3. Algemeen Rijksarchief Den Haag - Verzameling Binnenlandse Kaarten Hingman Nrs. 3438-3470.
A 4. Universiteitsbibliotheek Leiden (UBL) - Bodel Nijenhuiscollectie Portefeuilles 38-39.
B.
België:
B 1.
Rijksarchief Gent (RAG):
- Inventaris van het Archief van de Heerlijkheid en Polder van Sint-Albert Toegangsnr. 130 Nrs. 761-762. - Chartes et documents de l´abbaye de Saint-Pierre au Mont Blandin à Gand Toegangsnr. 252 Nr. 2164. - Inventaris Nr. 315.
van de van de parochie Moerbeke???
- Algemeen Polder- en Watering-Archief Toegangsnr. 022 Nr. 206. B 2.
Rijksarchief Antwerpen (RAA)
- Archief O.L.V.-kapittel Nrs. 131, 465, 484. B 3.
Universiteitsbibliotheek Antwerpen (UBA)
- Autrichepolder Nrs. 65-69.
C.
Frankrijk
C 1.
Archives départementales du Nord (ADN)
- Registres des chartres Nr. B 1642.
Lijst tabellen Hoofdstuk 2
Ontwikkeling van het polderlandschap
Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3 Tabel 4 Tabel 5 Tabel 6
Bedijkte polders voor 1500 Bedijkte polders in de zestiende eeuw Bedijkte polders in de zeventiende eeuw Bedijkte polders in de achttiende eeuw Bedijkte polders in de negentiende eeuw Bedijkte polders in de twintigste eeuw
Hoofdstuk 3
Bestuurlijke organisatie en waterschapsvorming tot 1965
Tabel 7
De arrondissementen, hun geografische omschrijving en hun bijdrage per gemet De Zeeuwse polderarrondissementen volgens het polderreglement van 1841 De bijdragen van de achterliggende (linie)polders De achterliggende polders in het Committimus Leden van het dijkbestuur en de dijkraad en ambtenaren van de Waterkeering in 1872 Het dijkbestuur, dijkraad en ambtenaren van de calamiteuze NieuwNeuzenpolder in 1873 Leden, dijkbestuur, dijkraad en ambtenaren van de calamiteuze NieuwNeuzenpolder in 1977 De 56 polders in de voormalige ambachten Hulst en Axel die samen het waterschap Hulster en Axeler Ambacht vormen Eerste bestuur van het uitwateringswaterschap Hulster en Axeler Ambacht Classificatieschema van het waterschap Absdale-, Riet- en Wulfsdijkpolder Procentuele bijdrage van de aangesloten polders aan het waterschap Hulster en Axeler Ambacht Verdeelsleutel van de bijdragende polders Verdeelsleutel van de bijdragende polders aan de kosten van de Valweg
Tabel 8 Tabel 9 Tabel 10 Tabel 11 Tabel 12 Tabel 13 Tabel 14 Tabel 15 Tabel 16 Tabel 17 Tabel 18 Tabel 19 Hoofdstuk 4
Waterschapsvorming en bestuurlijke ontwikkelingen 1965-1999
Tabel 20 Tabel 21 Tabel 22 Tabel 23
De leden van de adviescommissie en hun functie Afgevaardigden in de vier contactgroepen Enkele metrische gegevens betreffende de drie nieuwe waterschappen Overzicht van de polders die bij overname door het waterschap De verenigde Braakmanpolders nog een uitstaande schuld hadden
Pagina
Tabel 24 Tabel 25 Tabel 26 Tabel 27 Tabel 28 Tabel 29 Tabel 30 Tabel 31 Tabel 32 Tabel 33 Tabel 34 Tabel 35 Tabel 36 Tabel 37 Tabel 38 Tabel 39 Tabel 40 Tabel 41 Tabel 42 Tabel 43 Tabel 44 Tabel 45 Tabel 46 Tabel 47 Tabel 48 Tabel 49 Tabel 50 Tabel 51 Tabel 52 Tabel 53 Tabel 54
Hoofdingelanden voor de categorieën ‘Ongebouwd’ en ‘Gebouwd’ in Ditrict I van De verenigde Braakmanpolders in 1965 Hoofdingelanden voor de categorieën ‘Ongebouwd’ en ‘Gebouwd’ in District II van De verenigde Braakmanpolders Gezworenen voor de categorieën ‘Gebouwd’ en ‘Ongebouwd’ per district in 1965 Personeel in dienst bij het waterschap De verenigde Braakmanpolders in de periode 1965-1970 Oud-ontvangergriffiers in het gebied van het waterschap De verenigde Braakmanpolders Polders en waterschappen die geheel of deels gingen behoren tot het waterschap De verenigde Braakmanpolders Polders en waterschappen gelegen in het 1ste of 2de district van het waterschap De verenigde Braakmanpolders Polders of waterschappen die geheel of deels tot het waterschap Axeler Ambacht behoorden De vijf districten in het Axeler Ambacht met de daartoe behorende (calamiteuze) polders of waterschappen Gezworenen per district voor de categorieën ‘Ongebouwd’ en ‘Gebouwd’ Vergaderfrequentie van de algemene vergadering in het waterschap Axeler Ambacht in de jaren 1970, 1975 en 1980 Aantal hoofdingelanden per district en per categorie ‘Ongebouwd’ en ‘Gebouwd’ in 1965 Taken van het dagelijks bestuur van het waterschap Axeler Ambacht volgens het Zeeuws Waterschapsreglement van 1970 Vergaderfrequentie van het dagelijks bestuur van het waterschap Axeler Ambacht in de jaren 1970, 1975 en 1980 Bezoldiging en onkostenvergoeding van dijkgraaf en gezworenen van het waterschap Axeler Ambacht op jaarbasis, per 1 juli 1981 Aanwezige leden van de algemene vergadering bij de laatste vergadering van het waterschap op 16 december 1981 Alfabetisch overzicht van het personeel in dienst van het waterschap Axeler Ambacht in de periode 1965-1982 Functieschema van de technische dienst van het waterschap Axeler Ambacht in 1979 Leden van de ‘commissie-Van der Wel’ Overzicht van de verschillende fusiemodellen Leden van de ‘bestuurlijk’ en ‘ambtelijke’ werkgroep Chronologische lijst van (interim-)dijkgraven van het waterschap De Drie Ambachten Bestuurssamenstelling van de waterschappen Axeler Ambacht en De verenigde Braakmanpolders Bestuurssamenstelling van het waterschap De Drie Ambachten Gezworenen en hoofdingelanden van het waterschap De Drie Ambachten, per categorie en per district Woonplaats van de personeelsleden van de waterschappen Axeler Ambacht en De verenigde Braakmanpolders Vergaderfrequentie van de algemene vergadering van het waterschap De Drie Ambachten in de periode 1982-1990 Gezworenen van het waterschap De Drie Ambachten in 1987 Hoofdingelanden van het waterschap De Drie Ambachten in 1987 Aantal kandidaten per bestuurscategorie en de beschikbare zetels (tussen haakjes) Overzicht van de opkomstpercentages voor de verschillende
Tabel 55 Tabel 56
bestuurscategorieën per waterschap Organogram van het waterschap De Drie Ambachten in 1993 Dagelijks bestuur en hoofdingelanden van waterschap De Drie Ambachten op 1 januari 1997
Hoofdstuk 5
De waterkering: zeedijken en vooroevers
Tabel 57
Afmetingen van de achterkade en voorvers van de BeoostenblijBenoordenpolder Onderaannemers van de kramwerken aan de zeedijk aan de Zaamslagpolder in 1686 Aannemers en hun borgen bij de dijkonderhouds- en bekrammingswerken aan de zeedijk van de BeoostenblijBenoordenpolder in 1777 Aannemers en aannemingssommen bij de bedijking van de Albertpolder in 1612 Vletters en hun aannemingsprijs in de Autrichepolder (1617) Soetelaars werkzaam bij de bedijking van de BeoostenblijBenoordenpolder Globale bedijkingkosten van een drietal zeventiende-eeuwse polders Enige metrische gegevens over de zeedijk van de Nieuw-Neuzenpolder Uit te voeren werken aan de calamiteuze polders Margaretha, Kleine Eendragt en Eendragt in 1873 De op deltahoogte gebrachte zeedijken tussen 1962 en 1971 Kosten in verband met de verhoging va de Serlippens- en NieuwOthenepolder in 1986 Oevervallen in de Nieuw-Neuzenpolder in de periode 1858-1892 Oeverafschuivingen en dijkvallen aan de Eendragtpolder in de periode 1830-1900 Aantal zink- of kraagstenen aan de polders ten oosten en ten westen van Terneuzen, gelegd in de negentiende en twintigste eeuw
Tabel 58 Tabel 59 Tabel 60 Tabel 61 Tabel 62 Tabel 63 Tabel 64 Tabel 65 Tabel 66 Tabel 67 Tabel 68 Tabel 69 Tabel 70 Hoofdstuk 6
Binnenwaterbeheer en Waterzuivering
Tabel 71 Tabel 72 Tabel 73
Afwateringsmogelijkheden in 1600 Afwateringsmogelijkheden in 1700 Uitwateringssluizen ten oosten van de lijn Sas van Gent - Terneuzen in 1800 Uitwateringssluizen ten westen van de lijn Sas van Gent - Terneuzen in 1800 Uitwateringssluizen ten oosten van de lijn Sas van Gent - Terneuzen in 1900 Uitwateringssluizen ten westen van de lijn Sas van Gent - Terneuzen in 1900 Uitwateringsmogelijkheden in het onderzoeksgebied in 1990 Overzicht van de verschillende waterleidingen die samen de Oostelijke Rijkswaterleiding uitmaken Overzicht van de 67 polders die tot het afwateringsgebied van de Oostelijke Rijkswaterleiding behoren. Lozingspunten van het Belgisch achterland op Nederlands grondgebied, de polders en/of zandgronden die op deze lozingspunten afwateren, alsmede de oppervlakte in ha Leden van het ‘Comité to verbetering der afwatering in OostZeeuwsch-Vlaanderen’ Overzicht van Nederlandse polders en het achterliggend Belgische
Tabel 74 Tabel 75 Tabel 76 Tabel 77 Tabel 78 Tabel 79 Tabel 80 Tabel 81 Tabel 82
Tabel 83 Tabel 84 Tabel 85 Tabel 86 Tabel 87 Tabel 88 Tabel 89 Tabel 90 Tabel 91 Tabel 92 Tabel 93 Tabel 94 Tabel 95 Tabel 96 Tabel 97 Tabel 98 Tabel 99 Tabel 100 Tabel 101 Tabel 102 Tabel 103
gebied uitwaterend op de Westelijke Rijkswaterleiding Afwateringsgebied van de Isabellasluis in 1910 Afwateringsgebied van de Westelijke Rijkswaterleiding in 1935 Leden van de ‘Werkgroep afwatering Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen’ De afwateringseenheden in het waterschap Axeler Ambacht en hun oppervlakte in ha De (deels) gerioleerde polders in het waterschap Axeler Ambacht Polders in het waterschap Axeler Ambacht die via het gemaal in de Ser Arendspolder uitwaterden Afwateringseenheden die hun uitwatering via de zeesluis bij Othene hebben, alsmede de kwalificatie van hun afwatering De sub-hoofdwateringsgebieden in het waterschap Axeler Ambacht en het aantal stuwen die werden gebouwd De sub-hoofdafwateringsgebieden en de begroting Uit te voeren werken in de sub-hoofdafwateringsgebieden, met de begrote kostprijs in de periode 1973-1977 De afwateringsgebieden in het waterschap De verenigde Braakmanpolders De zes deelplannen voor de waterbeheersing in het waterschap De verenigde Braakmanpolders De verschillende deelplannen, de gebiedsomschrijving en het voorzien tijdsschema ter verbetering van de waterbeheersing in het waterschap De Drie Ambachten De uit te voeren werken in het kader van Deelplan V De begrote kosten per polder bij aanleg van een nieuwe stenen zeesluis of gietijzeren koker De afwateringsgebieden binnen het Axeler en Hulster Ambacht die via elkaars grondgebied afwateren op de Westerschelde, benevens het onderling verschuldigde suatiegeld De afwateringsgebieden binnen het Axeler en Hulster Ambacht die via elkaars grondgebied afwateren op de Westerschelde De commissieleden namens Nederland en België die bij de uitwerking van het grenstraktaat (1842) waren betrokken Technische gegevens en begrotingskosten van het gemaal ‘Lovenpolder’ Begrotingsoverzicht van de kosten aan het gemaal ‘Othene’ Onroerende goederen die door de AWL op 1 januari 1980 werden overgedragen aan het waterschap Axeler Ambacht
Hoofdstuk 7
Wegen en ruilverkaveling
Tabel 104 Tabel 105
De bestratingkosten in de Kapittelstraat te Westdorpe Met brik en grind te verharden weggedeelten in de Zaamslagpolder in 1895 Te bekeien wegen in de Zaamslagpolder in 1897 Te bekeien wegen in de Zaamslagpolder in 1900 De provinciale wegen in Midden-Zeeuws-Vlaanderen Te asfalteren wegen in de Beoostenblij-Benoordenpolder Gewenste afmetingen van de A-, B- en C-wegen in het Axeler Ambacht De verschillende wegtypes naar gelang de soort verharding Wegverbeteringswerken in het waterschap De verenigde Braakmanpolders Overzicht van de geraamde kosten per ha Leden en deskundigen van de ‘Voorbereidingscommissie
Tabel 106 Tabel 107 Tabel 108 Tabel 109 Tabel 110 Tabel 111 Tabel 112 Tabel 113 Tabel 114
Tabel 115 Tabel 116 Tabel 117 Tabel 118 Tabel 119 Tabel 120 Tabel 121 Tabel 126
Ruilverkaveling Braakman’ in 1972 Oppervlakte van de verkavelingblokken ‘Canisvliet’ en ‘Koewacht’ Bestuur van de Plaatselijke Commissie voor de Ruilverkaveling Canisvliet De gebruiksverkaveling vóór en na de ruilverkaveling Geraamde kosten die ten laste van de eigenaren Ruilverkavelingblokken die voor de ruilverkaveling met ‘adninistratief karakter’(RAK) in aanmerking kwamen De plaatselijke landinrichtingscommissies, installatiedatum en voorzitter De begrote kosten voor de ruilverkavelingblokken ‘Axelsche Sassing’ en ‘Axel’ Particuliere ruilverkavelingen in de periode 1982-1988
Lijst van kaderteksten Kadertekst 1 Kadertekst 2 Kadertekst 3 Kadertekst 4 Kadertekst 5 Kadertekst 6 Kadertekst 7
Delen uit de afscheidsrede van opvolger-dijkgraaf F.C.E. Verhelst Verslag van de grondboringenaan de Kleine Huijssens- en calamiteuze Eendragtpolder (1873-1874) Verslag van de afwateringstoestand door de Comité tot verbetering der afwatering van Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen uit 1921 Tekst van de resolutie van de Raad van State uit 1793 Suatiecontract tussen de Loozepolder en het waterschap Loven- en Willemskerkepolder uit 1875 Notariële akte van 15 september 1845 inzake de ontbinding van het suatiecontract tussen het bestuur van de Zaamslag- en Capellepolder Uitslag van de stemming met betrekking tot de ruilverkaveling (1977)
Lijst van figuren Hoofdstuk 1 Figuur 1 Hoofdstuk 2 Figuur 2 Figuur 3 Figuur 4 Figuur 5 Figuur 6 Figuur 7 Figuur 8 Figuur 9 Figuur 10 Figuur 11 Figuur 12 Figuur 13 Figuur 14 Figuur 15
Overzichtskaart van het onderzoeksgebied Reconstructiekaart van het overstroomde gebied in het Asseneder en Axeler Ambacht medio zestiende eeuw Kaart van het middengedeelte van het huidige Zeeuws-Vlaanderen in het midden van de zestiende eeuw Overzichtskaart van de bedijkte polders in 1600 Kaart van de Albertpolder uit 1620 Kaart van de Zaamslagpolder Kaart van de Canisvlietpolder Overzichtskaart van de bedijkte polders in 1700 Poldergebied ten noorden en ten zuiden van Axel, achttiende eeuw Polders ten zuiden van het Canael van Axel, achttiende eeuw Overzichtskaart van de bedijkte polders in 1800 Kaart met schorren en slikken ten noordwesten van Terneuzen, ca. 1800 Overzichtskaart van de bedijkte polders in 1900 Overzichtskaart van de bedijkte polders in 1999 Kaart van het Braakmangebied en de Dijckmeesterpolder
Figuur 16 Hoofdstuk 3 Figuur 17 Figuur 18 Figuur 19 Hoofdstuk 5 Figuur 20
Kaart met bedijkte polders in midden Zeeuws-Vlaanderen. Situatie eind twintigste eeuw Uitgevoerde werken aan de Stad Philippinepolder Kaart van de Margarethapolder Kaart van het zuidelijk gedeelte van de Moerspuipolder
Figuur 25 Figuur 26
Kaart met schematische voorstelling van een bedijking (uit: Tractaet van dijckagie) Muraltmuur aan de Lovenpolder Gedeelte van de vooroever van de calamiteuse Kleine Huissens- en Eendragtpolder, met dijkval en oeverafschuiving uit 1873 Kaart van het westelijk deel van de Margarethapolder, waarop de geprojecteerde zinkstukken zijn aangegeven Gebied tussen Biervliet en het Verdronken Land van Saeftinge met peilgegevens van de vooroever Benodigdheden bij een helmduiking Grondboringen in Braakman Ao1917
Hoofdstuk 6 Figuur 27 Figuur 28 Figuur 29 Figuur 30 Figuur 31 Figuur 32 Figuur 33
Reconstructiekaart van de afwateringsmogelijkheden in 1600 Reconstructiekaart van de afwateringsgebieden in 1700 Reconstructiekaart van de afwateringsmogelijkheden in 1800 Kaart van het afwateringsgebied ten zuiden van de staatsgrens (1767) Reconstructiekaart van de afwateringsgebieden in 1900 Reconstructiekaart van de afwateringsgebieden in 1990 Afwateringsgebied van de Oostelijke Rijkswaterleiding
Figuur 21 Figuur 22 Figuur 23 Figuur 24
