ANDERS REIZEN Landinfo Montenegro GEOGRAFIE Montenegro is een klein land, met een oppervlakte van 13.800 km². Het grenst in het noorden aan Kroatië en Bosnië, in het oosten aan Servië en Kosovo, in het zuiden aan Albanië en in het westen aan de Adriatische zee. Met uitzondering van de kustvlakte van Ulcinj en de vlakte van Zeta (aan de boorden van het meer van Skadar) is het gehele land bergachtig. Het Balkangebergte, waarvan de Montenegrijnse bergen deel uitmaken, loopt door Bulgarije en het zuiden van Servië door Montenegro en het noorden van Albanië af naar de kust. Deze bergen worden ook wel de Dinarische Alpen genoemd. Het is een vrij jong gebergte dat is ontstaan door opstuwing van oude zeebodems. De stadia van en oorzaak verwering kennen sterke regionale verschillen. Hierdoor kent ook de bodemstructuur in dit relatief kleine land enorme verschillen. Deze verschillen, in combinatie met andere factoren, zoals water en temperatuur, leiden weer tot enorme verschillen in flora en fauna. We onderscheiden grofweg drie bergregio’s. 1. Het kustgebergte: daar waar de bergen de zee ontmoeten, wordt het Montenegrijnse landschap gekenmerkt door hele steile kliffen tot 1800 m hoogte. Hier is het kalksteen al erg verweerd onder invloed van de vele stuwingregens en de harde wind. neerslag sijpelt de grond in en wordt afgevoerd door onderaardse tunnels. Op de kalkrijke weiden die zijn aangelegd door de eeuwen heen, is de afwatering beter. Verder zuidwaarts vormt het kustgebergte een hoge bergrug die het meer van Skadar (het grootste zoetwaterbassin van de Balkan) scheidt van de Middellandse Zee. 2. Het noorden en zuiden van het land worden gekenmerkt door minder verweerde karst. Het betreft de pieken van Prokletije en Durmitor. Hier is het vooral de winterse kou en de zomerse hitte die het gesteente doen barsten en vermalen. Het water en puin worden er afgevoerd door canyons die vanaf het hoogste gedeelte aflopen richting de bredere dalen. Enkele spectaculaire voorbeelden van canyons zijn die van Moraca (een van de smalste), Tara (de hoogste) en Piva (hierin is een stuwdam gebouwd). De steile oevers van de canyons bieden goede beschutting voor beren, wolven, lynxen en ander wild. De vlakke delen van het hooggebergte zijn door overbegrazing kaal en doen denken aan de Mongoosle steppen. De bossen tegen de bergflanken zijn bijna uitsluitends naaldbossen. Het is hier te hoog voor loofbomen. Kenmerkend voor deze ondergrond zijn de gorski oci ofwel de bergogen. Dit zijn kleine meertjes die ontstaan op plekken waar ondergrondse waterstroompjes tot instortingen hebben geleid. In het midden zijn ze vaak erg diep en dus donker van kleur. Rondom zijn ze helderblauw. Met wat fantasie zijn het net echte ogen. 3. In centraal- en oost-Montenegro zijn het afgeronde bergen die het aangezicht bepalen. Dit zijn vooral oudere plooiingen die al helemaal zijn afgerond door weer en wind. Deze berggebieden worden op veel grotere schaal gebruikt door boeren, omdat ze veel toegankelijker zijn. Hier zien we regelmatig zomernederzettingen en schaapsweiden. Biogradska is hiervan een mooi voorbeeld. Boven de boomgrens treffen we hier bloemrijke alpenweiden aan. De gordel met naaldbomen is door de lagere ligging maar smal. De loofbossen zijn er van sublieme kwaliteit. En we vinden er veel meren. Deze worden bijna allemaal gevoed door regen- en smeltwater. Daarnaast kent Montenegro een grote vlakte, de vlakte van Zeta. Op deze vlakte stromen enkele van ’s lands grootste rivieren samen en vormen zij het meer van Skadar. Dit is het grootste zoetwaterbassin van de Balkan. De vlakte van Zeta wordt dankbaar gebruikt voor wijnbouw en een vliegveld.
Anders Reizen
1
De hoofdstad is Podgorica. De historische hoofdstad is echter Cetinje. Sinds de onafhankelijkheid worden steeds meer overheidsfuncties terug naar Cetinje verhuisd.
KLIMAAT Montenegro kent een mediterraan klimaat aan de kust. Hier gelden korte winters en lange hete zomers. Door de steile kust valt er voor een mediterraan klimaat lokaal wel veel meer neerslag. De bergen kennen een alpien klimaat. Hierbij zijn alle seizoenen optimaal vertegenwoordigd elk jaar. De zomer is warm en relatief droog (hoewel perioden van onweer soms erg heftig zijn). De herfst is relatief droog en ideaal om te wandelen. De bossen zijn dan op zijn mooist en de wilde dieren zijn dan druk. In de winter ligt er een pak sneeuw. Vanaf begin april is de sneeuw in de lagere delen al weg en schieten de eerste krokussen uit de grond.
STAATSVORM Montenegro is officieel een democratie. Onofficieel wordt het land geregeerd door een kliek rondom de DPS en spelen familiebanden en vriendschappen een cruciale rol in de politieke en economische top van het land. In het begin van de jaren 1990 steunde Montenegro officieel het regime van Milosevic, dat toen nog streefde naar het behoud van Joegoslavië. Naarmate het er steeds meer op ging lijken dat Milosevic alleen de Servische zaak behartigde, raakte Montenegro in een tweespalt. De regerende partij DPS splitste in twee. Een gedeelte bleef achter Milosevic staan. Een ander gedeelte distantieerde zich van hem. De leider van deze tak was Milo Djukanovic. Hij is nu nog steeds president van de republiek Montenegro en is daarmee een van de langst zittende staatshoofden van Europa. Hij had een duidelijk belang bij de onafhankelijkheidskoers die hij na de verkiezing van 1996 officieel uitdroeg. De staatsbedrijven moesten worden geprivatiseerd. Zijn familie, vrienden en vertrouwelingen maakte hij tot directeuren en commissarissen van grote ondernemingen. De onafhankelijkheid zou een einde maken aan het laatste beetje inmenging in Montenegrijnse zaken vanuit Belgrado. In 2006 was dit dan ook een feit. In een referendum sprak een krappe meerderheid zich uit voor onafhankelijkheid.
BEVOLKING Montenegro telt om en nabij 600.000 inwoners. Een minderheid daarvan is Montenegrijns, ongeveer 43%. Verder noemt 31% zichzelf Serviër. Een unieke situatie dus, dat Montenegrijnen een minderheid vormen in hun eigen land. Het onderscheid tussen Serviërs en Montenegrijnen is echter niet zo eenduidig. Montenegrijnen hebben zichzelf altijd als een soort Serviërs beschouwd. En de Serviërs die in Montenegro wonen noemden zichzelf Servische Montenegrijnen. De recente politieke ontwikkelingen kenmerkten zich ook door een sterke identiteitspolitiek. Het Montenegrijnse volk werd als iets unieks gerepresenteerd en men distantieerde het bewust van het Servische volk. Zo werden mensen min of meer gedwongen om een keuze te maken. De rest van de inwoners zijn Bosniërs en Albanezen (beide overwegend moslim). Mede door hun stemmen werd de onafhankelijkheid een feit.
ECONOMIE De Montenegrijnse economie leunt zwaar op toerisme. De kust is de ‘kassa’ van het hele land. Mede de prijzen van de grond aan de kust, die vanaf halverwege de jaren 1990 explosief zijn gestegen, hebben geleid tot een ongekende economische groei. De tweede peiler was de export van aluminium. De KAP (Kombinat Aluminijum Podgorica) was tot eind jaren 1990 verantwoordelijk voor meer dan 60% van de export. De kredietcrisis van 2009 en de gedaalde vraag naar bouwmaterialen hebben
deze fabriek echter lamgelegd. Mede door de enorme afhankelijkheid van éen product kwam de crisis heel hard aan in Montenegro.
GODSDIENST Serviërs en Montenegrijnen zijn orthodox. In het kader van het uiteendrijven van de Servische en Montenegrijnse identiteit, werden ook de twee kerken gescheiden. De Servisch orthodoxe kerk en de Montenegrijns orthodoxe kerk zijn nu twee onafhankelijke instituten. Veel van het religieuze erfgoed in Montenegro is echter in handen van de Servische kerk en dat ligt erg gevoelig. Zo is het klooster in Cetinje (waar meer dan 95% Montenegrijnen wonen) in Servische handen. De leiders van het oude Montenegro droegen de titel prins-bisschop, ook wel Vladika genoemd. Deze gerespecteerde leiders volgden elkaar door de eeuwen heen op volgens afstamming. Zo regeerde e vanaf de 15 eeuw de clan van Crnojevic. Bij gebrek aan mannelijke afstamming werd deze opgevolgd door Petrovic. Met het verlies van de onafhankelijkheid van Montenegro (in 1918 ging Montenegro op in het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen onder leiding van koning Aleksander) vertrok de laatste telg uit het adelijke geslacht, koning Nikola. De Bosniërs in Montenegro (8%) zijn moslims. De Albanezen in de zuidelijke grensgebieden zijn gemengd orthodox of islamitisch. Ten slotte is er nog een kleine Kroatische minderheid (in Kotor vooral) die katholiek is.
FLORA EN FAUNA Flora: Door de kalkrijke bodem is Montenegro vooral befaamd vanwege de enorme diversiteit aan orchideeën. Hiervan kunnen we vooral in het voorjaar genieten. Fauna: In Montenegro komen veel soorten zoogdieren voor die tot de oerfauna van Europa behoren. Er leven beren, wolven, dassen, vossen, reeën, edelherten, gemzen, wilde zwijnen, otters, lynxen, steenmarters, boommarters, jakhalzen, bunzings en andere kleine roofdieren. Tijdens deze reis is er de meeste kans op een ontmoeting met een vos, een gems, een ree of een relmuis (glis glis). Een minder populaire diersoort zijn de slangen. Vooral rondom het meer van Skadar en in het kustgebergte komen er in de periode juni-augustus heel veel voor. Steek dus nooit zomaar je hand in een holte onder een steen of tussen boomwortels. De liefhebbers van vogels zullen zeker ook aan hun trekken komen. De soorten variëren erg van seizoen tot seizoen. De roofvogels (waaronder de vale gier en de keizersarend) zijn er echter het hele jaar door.
FORMALITEITEN Voor reizen naar Montenegro volstaat een identiteitskaart. Tip: Maak een kopie van je identiteitskaart en bewaar deze apart van je kaart zelf. In geval van verlies of diefstal, kan je op de Belgische ambassade/consulaat vaak sneller worden geholpen. Wie nog een stapje verder wil gaan, kan zijn/haar reisdocumenten inscannen en ze als bijlage naar de eigen online e-mailaccount (gmail, hotmail e.d.) sturen. Indien je één of meerdere dagreizen van de Belgische ambassade/consulaat vandaan zit en er is internet in de buurt, kan je hen alvast de nodige documenten mailen. Bij verlies of diefstal van je identiteitskaart of reispas, moet je zo snel mogelijk een verklaring gaan afleggen bij de plaatselijke politie (of, indien dat niet mogelijk is, bij de politie in je woonplaats.) De
contactgegevens van de Belgische ambassades of consulaten in het buitenland, kan je vinden op de website: www.diplomatie.belgium.be
GELD De munteenheid in Montenegro is de euro. Je kan geld opnemen bij aankomst op de luchthaven. Daarna is er pas weer gelegenheid toe in Zabljak (vanaf dag 7). Op dag 11 komen we kort door Bosnië. Hier is de officiële munt de Bosnische mark, maar men accepteert overal de euro. In Dubrovnik kan je een kleine hoeveelheid Kroatisch geld opnemen (kuna) voor de laatste avond en eventueel souvenirs.
GEBRUIKEN EN GEWOONTEN Kleding: Voor de wandelingen wordt een lange broek aangeraden. Die beschermt tegen prikkelstruiken en insecten (ook teken). Verder gelden er geen bijzondere aanbevelingen. Foto's: Hoe zou jij je voelen als een toerist ongevraagd een close-up foto van jou zou maken? Mensen zijn nergens toeristische attracties en bovendien is het fotograferen van mensen in sommige culturen taboe. Vraag daarom altijd toestemming om een foto te nemen, breek evt. het ijs met een babbel. Respecteer een 'nee' (en werk dan even verder ook niet stiekem met een telelens). Fooien: Fooien zijn geen aalmoezen, maar drukken je waardering voor de geleverde diensten uit.
ETEN De Montenegrijnse keuken is puur. Verse, vaak ecologische groenten en vlees van eigen schaap, rund of varken staan centraal. In de bergen eet men graag forel en aan de kust is een breed scala aan vis en zeevruchten te verkrijgen. Enkele traditionele gerechten zijn kajmak (maismeel) met skorup (boterachtige witte kaas), priganice (deegwaar in siroop), palacinke (pannekoeken) en prsut (gerookte ham). Montenegrijnen zijn ook erg goed in het bereiden van soep. Pasulj (bonensoep) en piletina (kippenbouiilon) zijn favoriet. als groente eet meen eerder salade dan warme groente. Kupus (kool) of Sjopska (gemengde salade tomaat, kaas en paprika) zijn het meest gangbaar. Vleesliefhebbers kunnen hun hart ophalen met een durmitor stek (een opgerolde schnitzel gevuld met ham en kaas) of een jagnetina na zaru (lam van de grill). Bij ontbijt en lunch drinkt men vaak kisela mljeko (karnemelk) of gorski caj (bergthee), terwijl bij het diner de niksicko pivo (bier) en de vranac (rode wijn) worden geschonken.
ELEKTRICITEIT Montenegro heeft een electriciteitsnet van 220 V. Alle stopcontacten zijn compatibel met onze stekkers.
REIZEN MET HET VLIEGTUIG: BAGAGE Ruimbagage:
De bagage die meegaat in de laadruimte moet een label dragen met je naam. Je krijgt een label van Anders Reizen toegestuurd. Breng best ook een identificatie aan aan de binnenkant van je reistas, rugzak of koffer. Thuisadres of adres van het eerste logies hoeft niet vermeld te worden op het bagagelabel; het dient enkel als bijkomende identificatie van je bagage. Op de meeste vluchten mag je min. 20 kg bagage inchecken. Uit ervaring raden wij echter aan om je bagage te beperken tot 1 stuk en max. 15 kg. Dat maakt het in- en uitladen tijdens transfers een stuk makkelijker en bovendien kan het voorkomen dat je je bagage zelf dient te dragen over korte afstanden, bijvoorbeeld van de bushalte naar het hotel. Handbagage: Je mag slechts 1 stuk handbagage meenemen aan boord, eventueel aangevuld met een cameratas (of handtas, laptop, draagbare dvd-speler of spelconsole, aktetas, maar die heb je niet echt nodig op onze reizen ☺). De handbagage moet passen in het bagagekastje in het vliegtuig en mag niet groter zijn dan 55 x 40 x 20 cm. Veiligheidsmaatregelen voor de handbagage: Voor alle vluchten uit luchthavens van de EU, Zwitserland, Noorwegen en IJsland gelden de volgende: alle vloeistoffen of semi-vloeibare producten (zoals gel, schuim, tandpasta, lotion, zeep, spray, mascara, lensproduct, …) moeten verpakt worden in flesjes of houders die geen grotere inhoud hebben dan 100 ml. Je mag max. 10 x 100 ml meenemen, samen verpakt in een doorzichtige en hersluitbare plastiek zak met een max. capaciteit van 1 liter. Hetzelfde geldt voor vloei- of kneedbare eetwaren (zoals paté, honing, jam, choco, zachte kazen, …). Reizigers die medicijnen of dieetproducten nodig hebben die niet aan deze voorwaarden kunnen voldoen, dienen hiervoor in het bezit te zijn van een doktersattest. Ook voor babyvoeding wordt een uitzondering gemaakt. Het blijft mogelijk om grotere hoeveelheden drank en parfum te kopen in de taxfreeshops. De gekochte artikelen zullen door de winkelbediendes in speciale verzegelde zakken verpakt worden. Alle zaken die scherp, puntig en/of potentieel gevaarlijk zijn (wandelstok, zakmes, nagelknipper of – vijl, pincet, schaar, picknickmes en –vork, aansteker, e.d.) mogen evenmin in je handbagage worden verpakt.
