AMBASSADEUR VAN DE TECHNIEK

over vrouwen & techniek

Sleutelen zonder sjorren Vrouwen willen kleding die past

Jill Horstman

AMBASSADEUR VAN DE TECHNIEK

‘Wat ik doe heeft zin’

WIN-WIN

Gemengde teams zijn creatiever en nemen betere besluiten

MARCELA RAMIREZ

‘IK VIND ALLES LEUK: VOORBEWERKEN, AFPLAKKEN, KLEUREN MAKEN, POETSEN, ALLES’

VOORWOORD

Vier vrouwelijke directeuren van technische opleidings- en ontwikkelingsfondsen over werken in de techniek:

De technische industrie vormt de basis van iedere innovatie en is de basis van onze welvaart! SASKIA GÖRTZ DIRECTEUR A+O (GROOTMETAALBRANCHE)

Ik vind de isolatiebranche prachtig. Je bent hier praktisch bezig, het werk is concreet, wat je maakt heeft een functie en is bovendien mooi.

Werken in een technische sector is altijd dynamisch door de vele innovatieve ontwikkelingen en door het feit dat onze maatschappij niet draait zonder techniek. ELLY VERBURG DIRECTEUR OTIB (INSTALLATIEBRANCHE)

is een jaarlijkse uitgave van TechniekTalent.nu. Een uniek samenwerkingsverband van acht technische bedrijfstakken met maar één doel: meer instroom en behoud van (jonge) mannen en vrouwen in de techniek. Redactie Yvonne Hermkens, Jolanda Janssen, Akke Visser, Sirikit de Joode Met dank aan alle technische vakvrouwen die meewerkten en aan VHTO.

WILLY MARKS DIRECTEUR OOI (ISOLATIEBRANCHE)

Een groter aantal vrouwen in de mobiliteitsbranche leidt tot een andere dynamiek op de werkvloer, meer creativiteit en sfeer en daardoor beter functionerende teams.

BEA BERNDSEN

COLOFON

Femme Tech Magazine

VROUWEN & TECHNIEK HOREN BIJ ELKAAR

Uitgever Hearst Magazines Netherlands BV Hoofdredactie Marlies Bonnike, Rob Stallinga Eindredactie Jojo Oomes Vormgeving Frank van Munster

Voor nabestellingen of distributie kunt u een e-mail sturen naar [email protected] TechniekTalent.nu Wipmolenlaan 1 3447 GJ Woerden www.techniektalent.nu

DIRECTEUR OOMT (MOTOR VOERTUIGEN- EN TWEEWIELERBRANCHE)

Je hebt de tweede editie van Femme Tech Magazine in handen. Een uniek tijdschrift voor en over technische vakvrouwen in Nederland. Met dit blad wil TechniekTalent.nu laten zien dat vrouwen en techniek een vanzelfsprekende combinatie is. In dit Femme Tech Magazine interviews met vrouwen die met veel plezier in de techniek werken, die trots zijn op hun vak. Die dat laten zien en daarover vertellen. Verhalen waarin andere vrouwen zich kunnen herkennen – we zijn niet de enige vrouwen in de techniek! Verhalen die weer anderen kunnen inspireren, bijvoorbeeld bij de keuze voor een opleiding of beroep. Ook interviews met werkgevers die blij zijn met de vrouwen die ze in dienst hebben. Alle technische vakvrouwen in deze editie van Femme Tech Magazine hebben een goede keuze gemaakt. Allemaal op hun eigen manier. Zij werken in een sector waarin mooie producten worden gemaakt, waarin ze zich nuttig voelen en het vooral leuk is om te werken, ook al moeten ze soms hun plek nog bevechten. Lees hun verhalen in dit blad. ! Nog mooier: word zelf ambassadeur en geef het blad door aan anderen, zodat ook zij kunnen lezen dat vrouwen en techniek een combinatie met toekomst is. Redactie Femme Tech Magazine

3

Femme Tech MAGAZINE

16

22

30

INHOUD

36

6

42 DE KLASSENFOTO VROUWEN OP DE WERKVLOER Technische vrouwen op het werk dragen bijna altijd speciale beroepskleding. Bij wijze van uitzondering staan ze nu in hun vrijetijdsoutfit op hun eigen werkvloer.

DE ONDERNEMER Gaby Doreleijers verruilde haar zekere baan voor een onzekere toekomst als zelfstandige. Ze heeft van haar hobby haar werk gemaakt. Ze is nu motorfietsmonteur.

38

DE ONDERNEMER Jet Key was ooit organisator van congressen en grote evenementen, nu heeft ze haar eigen klusbedrijf. Ze zou niet anders meer willen.

44 12 TECHNISCH NIEUWS

! Je loopt misschien wel vaak langer in je werkkleding dan in je gewone kleren. Dan is het prettig als die fijn zit. ‘Vrouwen hebben andere vormen dan mannen. Daar moet je rekening mee houden.’

OVER DE STREEP

4

SLEUTELEN ZONDER SJORREN

WIN-WIN

! Secuur, beschaafd, creatief. Steeds meer technische bedrijven erkennen de toegevoegde waarde van vrouwen op de werkvloer.

26

Hoe is het om als een van de weinige meisjes in een klas vol jongens te zitten? Noor Kareem Sari, eerstejaars industrieel product ontwerpen, vertelt.

Nieuwe snufjes en ontwikkelingen uit de internationale wereld van techniek.

BEWEGEND BEELD

28

Kunstenaar Giny Vos maakt lichtkunstwerken die bomvol techniek zitten.

SHOPPING Nederland loopt voorop in de wereld van design. Een kleine collectie Nederlandse ontwerpen om trots op te zijn.

DE AMBASSADEUR Jill Horstman, leerling Bouwkunde, is Ambassadeur van de Techniek. En dat werkt! Jongeren vinden het interessanter als iemand van hun eigen leeftijd ze wat vertelt over techniek. ! Slechts 16 procent van de functies in de techniek wordt bekleed door een vrouw. Daar is nog een wereld te winnen.

41 COLUMN Elektriciensdochter Mirjam van den Broeke staat haar mannetje als hoofdredacteur van het zakenblad Quote, waar bijna uitsluitend mannen werken.

5

TECHNISCHE VROUWEN OP DE WERKVLOER

Tekst Jennifer Shackleton Beeld Boris Postma Art Sophie van der Burg Styling Nanny de Bruyn

VROUW OP DE WERKVLOER

Techniek zit hen in het bloed, is hen met de paplepel ingegoten, had altijd al hun voorkeur. Techniek zou het worden en ze zijn er trots op dat het gelukt is. Geen minuut spijt ook. Femme Tech Magazine portretteerde drie vrouwen in hun eigen werkomgeving. En voor de verandering nu eens niet in hun werkkleding.

MARCELA RAMIREZ (22)

MÖLLER AUTOSCHADE

Autospuiter

Waarom autospuiter? ‘Als klein kind vond ik auto’s

Het leukste aan je vak? ‘Alles! Voorbewerken,

al superleuk. Ik keek vaak naar Pimp my ride op MTV. In dat programma werden autowrakken binnengebracht en omgetoverd tot prachtige auto’s. Eén onderdeel vond ik het leukst: wanneer de auto helemaal was afgeplakt en in een cabine door een autospuiter onder handen werd genomen. Wat me opviel, was dat er geen vrouw te zien was in dat programma. Ik dacht: waarom zou een vrouw dat niet kunnen?’

afplakken, kleuren maken, poetsen, alles.’

Geboren? ‘Ik ben geboren in Colombia. Op mijn

Collega’s? ‘Op het filiaal waar ik werk, ben ik het enige meisje op de werkvloer, maar ik heb wel vrouwelijke collega's op kantoor en achter de balie.’

Als je dit beroep niet had gekozen, wat dan wel? ‘Ik zou het niet weten. Ik heb dit altijd gewild.’ Relatie? ‘Geen.’

negende kwam ik naar Nederland.’

Hoe woon je? ‘Ik woon op mezelf.’ Opleiding? ‘Op de bassischool wist ik al dat ik autospuiter wilde worden, dus ben ik vmbo metaaltechniek gaan doen en daarna eerste autospuiter op het mbo, niveau 2 en 3. Ik was het enige meisje in de klas, maar ook een van de weinige meisjes op de hele school.’

6

Laatste vakantie? ‘Madrid.’

7

VROUW OP DE WERKVLOER

CLAUDIA VAN DEN AKKER (26) WATERNET

Installatie operator Wat houdt je functie in? ‘Ik zorg ervoor dat

Het leukste aan je beroep? ‘Elke werkdag is

machines en installaties veilig zijn, zodat monteurs hun werk kunnen doen. Ik begeleid diverse projecten en stuur daarin ook de mensen aan.’

anders. Je weet nooit wat je kunt verwachten. Er zijn reguliere zaken, maar er zijn ook storingen die in een uurtje verholpen moeten worden. Ik werk in een team van tien mannen, dus ben elke dag wel met een andere collega op pad van wie ik wat kan leren of die ik wat kan uitleggen.’

Opleiding? ‘Werktuigbouwkunde niveau 4 en diverse werkgerichte cursussen en opleidingen, waaronder TAZ Techniek Afvalwater Zuivering en servicetechniek.’ Waarom techniek? ‘In mijn familie heeft bijna iedereen een technisch beroep en zo groei je erin. Ik vind het leuk om machines uit elkaar te halen en weer in elkaar te zetten en problemen op te lossen. Ik kon kiezen uit bouwkunde, elektrotechniek en werktuigbouwkunde. Omdat je met werktuigbouwkunde veel kanten op kunt, heb ik uiteindelijk daarvoor gekozen.’

Collega's? ‘Ik heb geen vrouwelijk collega's in de techniek, wel op de administratie.’

Ambities? ‘Ik wil zeker verder groeien. Mijn werkgever biedt me de mogelijkheid om me te ontwikkelen met een POP, een persoonlijk ontwikkelingsplan. Ik ben nu met twee opleidingen op mbo-niveau bezig. Daarna ga ik een hbo-opleiding doen, zodat ik ook voor hogere functies in aanmerking kom.’

Als je dit beroep niet had gekozen, wat dan wel? ‘Mijn hobby is dansen. Verschillende stijlen. Als ik niet in de techniek was gegaan, had ik daar misschien wat mee gedaan, maar ik heb totaal geen spijt van mijn keuze.'

Relatie? ‘Al zeven jaar.’ Hoe is het om de enige vrouw te zijn op de werkvloer? ‘Mannen zijn een stuk leuker in de omgang, vind ik zelf. Je kunt lekker jezelf zijn en je hoeft je niet anders voor te doen dan je bent. Af en toe ben ik de moederfiguur die de boel een beetje in het gareel houdt. Mannen zijn nou eenmaal sloddervossen en met een vrouw op de werkvloer wordt dat meteen anders.’

8

Woon je samen? ‘Nee, dat niet. Ik heb wel drie jaar geleden in mijn eentje een huis gekocht.’ Laatste vakantie? ‘Frankrijk.’

9

VROUW OP DE WERKVLOER

CARLIJN HOVINGA (26) GOFLEX

Elektromonteur Waarom techniek? ‘Toen ik nog heel jong was,

Als je dit beroep niet had gekozen? ‘Dan zou

zette mijn moeder samen met mij een elektronisch poppenhuis in elkaar. Ze wist dat ik geen talenknobbel had en wilde dat ik iets ging doen waar ik talent voor had.’

ik denk ik in de zorg hebben gezeten, want dat verzorgende heb ik gewoon in me. Altijd al.’

Leukste aan je beroep? ‘Ik weet precies hoe iets in elkaar is gezet, terwijl een ander bijvoorbeeld alleen maar een lampje ziet branden.’

10

Wat wil je bereiken? ‘Ik ben met een opleiding klimaattechniek algemeen bezig. Ik wil klanten meer kunnen adviseren. Als ik klaar ben, kan ik naast elektrotechnische vragen ook werktuigbouwkundige vragen beantwoorden en kan ik meer resultaat boeken voor de klant.’

Collega’s? ‘Waar ik werk, ben ik de enige vrouw in een elektrotechnisch beroep.’

Relatie? ‘Al vijf jaar.’

Voordelen ‘Je kunt gemakkelijk wat regelen.

Woon je samen? ‘Dat zit eraan te komen.’

Je komt, zeg maar, makkelijk aan een schroevendraaier als je die nodig hebt.’

Laatste vakantie? ‘Terschelling.’

11

NIEUWS

Piepjong & Supertechnisch

Prijsmeiden

Luistervingers

! En wie kent Elif Bilkin al, uit Turkije? Ze is zestien en won een prijs in de derde Google Science Fair – en wat voor één: 50.000 dollar. Twee jaar lang zwoegde ze op haar droom: bioplastic maken uit bananenschillen.

! Meisjes niet technisch? Kijk dan eens hoe Kathryn DiMaria uit Michigan staat te lassen, te frezen en te polijsten tussen andere automonteurs. Toen ze veertien was, had ze toch maar mooi zelf haar eigen Pontiac Fiero uit 1968 helemaal uit elkaar gehaald, de onderdelen gerestaureerd en de auto weer opgebouwd. Bij elk onderdeel leerde Kathryn er weer een nieuwe techniek of slimme truc bij. Online verkocht ze ook eigen ‘las-kunst’, grappige mannetjes gemaakt van bouten en moeren, om haar droom te kunnen betalen. Nu nog een rijbewijs! En dan kan ze straks haar gerestaureerde Pontiac testen. Check op YouTube: Kathryn Dimaria Fiero.

12

! André Kuipers zei in de Volkskrant ‘dat wetenschap en techniek een beetje worden gezien als iets voor saaie mensen en nerds. Maar er zitten ook hele leuke en spannende kanten aan, zoals bij de ruimtevaart.’ Vrouwen in de ruimte heb je al, maar Nederlandse astronautes zijn er nog niet. Chinese wel. In 2012 deed er één een ruimtemissie en in 2014 kiest China zijn nieuwe ruimtevrouw. Volgens de Chinese Academie voor Ruimtevaarttechnologie kunnen vrouwen beter communiceren en samenwerken dan hun mannelijke collega’s in de ruimte. Dat is best handig als je met z’n allen helemaal naar Mars moet. Goed voorbeeld doet goed volgen. Wie wordt de eerste Nederlandse ruimtevaarster?

De vijftienjarige Canadese Ann Makosinski was Google-finaliste met een wereldschokkend ding: een zaklantaarn zonder dure, verkwistende, vervuilende batterijen. Deze zaklamp geeft licht door de warmte van de hand die ’m omklemt. ‘Zo kunnen mijn vrienden in de Filippijnen toch huiswerk maken’, vertelde ze erbij, ‘ook al is er bij hen geen elektriciteit.’

! Zit je toch op YouTube, trakteer jezelf dan ook even op Sylvia Todds Super Awesome Maker Show op YouTube. Haar video’s zijn superleuk en professioneel gemaakt. Op haar achtste filmde ze hoe ze stoepkrijt maakte, nu is ze elf en maakt ze een robot en een mooie ketting met leds die synchroon knipperen met haar hartslag, met een ‘super awesome open source pulse sensor kit’! President Obama vond haar zo bijzonder dat hij haar wilde ontmoeten.

Gezocht: Nederlandse astronaute

! Gebarentaal is fantastisch, maar in het donker kun je er niets mee. Dankzij de ledhandschoenen van industrieel ontwerper Hannah Faesenkloet kunnen doven nu ook in het donker met elkaar communiceren. De slimme handschoenen lichten op dankzij de ingebouwde accelerometer, die ervoor zorgt dat de ledjes aangaan zodra je je handen beweegt.

Mooie dingen maken ! Wat is eigenlijk het vrouwelijk woord voor ‘smid’? Niet ‘smidse’, dat was de plek waar de smid met loodzware hamers op hoefijzers stond te beuken. Smeden was mannenwerk. Maar edelsmeden, het maken van sieraden van edelmetaal, wordt door mannen én vrouwen gedaan. Terwijl het een bijzonder technisch beroep is. Meer weten? Ga naar het Nederlands Zilvermuseum in Schoonhoven en zie wat studenten aan de sieradenopleiding daar allemaal kunnen maken. Er is een echte zilversmederij waar je kunt zien hoe dat gaat. Workshops ‘zilverpoetsen’ of ‘sieraad maken’ staan voor iedereen open. www.zilvermuseum.com

Niet zo gek ver van Schoonhoven ligt Arnhem, waar in het Museum voor Moderne Kunst nog tot 5 januari 2014 de expositie is te zien van David Bielander. Zijn sieraden hebben alledaagse onderwerpen als vruchten en dieren. Bielander weet het vertrouwde met het onverwachte te combineren en gebruikt daarbij soms ongebruikelijke edelsmeedmaterialen. mmkarnhem.nl

13

NIEUWS

Nooit meer poetsen

Repareren is leuk

Technokoffie

Lumineuze ideeën

! Mooi, die romantische foto’s van rozenblaadjes na een regenbui. Maar bijna niemand bedenkt hoe vreemd het is dat de waterdruppels als kleine bolletjes op die rozenblaadjes blijven liggen. Een aantal onderzoekers deed dat wel. Zou die waterafstotende eigenschap van rozenblaadjes na te maken zijn? Dan zou je materiaal kunnen maken dat oppervlakken altijd droog of schoon houdt. En het lukte. Geweldig, want nu zijn er meubels mogelijk die nooit gepoetst hoeven worden. Of muren die bacteriën en schimmels afstoten. De tijd die je uitspaart op poetsen en soppen, kun je nu aan je eigen technische ontwikkeling besteden.

! Als het grofvuil is voor de gemeentereiniging, zie je pas goed hoeveel mooie spullen er door ons worden weggegooid. Een kinderbedje waarvan een pootje af is, een bank waarvan de bekleding niet meer helemaal gaaf is en nog veel meer. Maar repareren zit menigeen niet in het bloed. Martine Bos had dat in de smiezen. Zonde, vond ze. Repareren die handel, maar dan wel samen. Zo bedacht ze het Repair Café, dat op 18 oktober 2009 in Amsterdam-West opende. Het was zo’n succes dat er nu overal in het land Repair Cafés gehouden worden. Gratis bijeenkomsten, waar mensen met kapotte spullen terecht kunnen om die samen met anderen op te lappen. Gereedschap en materiaal zijn aanwezig evenals ambachtsvrouwen en -mannen die laten zien hoe leuk en soms ook eenvoudig repareren kan zijn. Zo ontdekken de bezoekers de waarde van hun oude spullen. Duurzaam denken, dat helpt. Het succes breidt zich nu over de wereld uit. www.repaircafe.nl

! In alle haast zet je vlak voor je ’s ochtends de deur uit holt, een kopje koffie, ondertussen kleed je je aan, neemt een slok – o bah, die koffie is alweer koud. Herkenbaar? Gelukkig zijn er nu Joulies, wonderbaarlijke metalen koffiebonen, speciaal ontwikkeld door Amerikaanse ingeniers die ook een pesthekel aan koude koffie hadden. Doe wat Joulies in je kopje en je koffie wordt gegarandeerd niet kouder dan 60 graden. Ook niet warmer. Te hete koffie wordt door de Joulies gekoeld, maar wordt hij te koud, dan geven de metalen bonen de opgenomen warmte weer af.

! Willy Wortel zou best een meisje kunnen zijn. Vrouwen blijken namelijk succesvolle uitvinders. Praktisch als ze zijn, zoeken ze de slimste oplossing voor een probleem. Dat kun jij ook. Kijk maar om je heen. Wat kan er handiger, sneller, schoner of efficiënter gedaan worden, denk je? Heb je een goed idee? Niet meteen naar een groot bedrijf stappen; die gaan er nogal eens met andermans ideeën vandoor. Ga eerst zelf aan de slag en vraag octrooi aan. Deze vrouwen gingen je voor.

www.scientias.nl/technologie-nieuws

14

$ 59,95 per vijf, www.joulies.com

Irene Best (Nederlandse Orde van Uitvinders) ontwikkelde een antidoorligmatras: een normaal matras met een uitsparing rond de stuit, waardoor je niet doorligt. Kijk, dat is nu zo’n ogenschijnlijk simpel idee dat een briljante vrouwelijke uitvinding kenmerkt. Ook het voeteneind kan weggelaten worden, zodat ook de altijd doorliggevoelige hielen vrijliggen.

Handwerken is cool Hanneke Stegweg raakte tien jaar geleden haar camera kwijt, en vroeg zich af: waarom is er niet een centraal punt waar alle gevonden spullen bij elkaar komen? Goed idee. Waar zou je zo’n plek kunnen creëren? Op het internet natuurlijk. Zo ontstond het virtuele gevonden voorwerpen loket iLost. Een app waarop je kunt invullen wat je kwijt bent, waar je het verloor en wanneer. En waar je zelf te vinden bent als iemand vindt wat jij zoekt, natuurlijk. Knuffelbeest, sleutelbos, handtas, auto kwijt? iLost helpt je zoeken. ! Een idee is zó geboren. Heb jij ook wel eens zulke lumineuze invallen? Schrijf het op, werk het uit, maak er een eigen succes van!

! Breien is ook kunst, leert de Amsterdamse Rietveld Academie haar studenten tegenwoordig. De maakbaarheid van een concept staat weer volop in de belangstelling, nu mensen die oude ambachten en technieken beheersen, zo zeldzaam zijn geworden dat er een herwaardering op gang komt. Het eindexamenproject van Carmen Schabracq met gebreide poppen is een goed voorbeeld. De poppen sloegen zo aan dat het Amsterdamse Concertgebouw Schabracq vroeg een aantal voorstellingen aan te kleden met haar breisels. www.carmenschabracq.com Eveline Keyser maakt zitjes waarvoor ze oude kantklostechnieken toepast, maar dan met stevig scheepstouw in plaats van fijn linnen. www.evelinekeyser.com

Maria Telkes bedacht het eerste huis met verwarming op zonne-energie. Dit concept wordt straks niet alleen op huizen toegepast, maar ook op auto’s.

15

IDEALE WERKGEVERS

Tekst Marion Rhoen Beeld Maurits Giesen

WINWIN

MET ALLEEN MAAR VERDEDIGERS IN HET VELD ZUL JE NOOIT EEN WEDSTRIJD WINNEN. ZO HEB JE OOK VROUWEN NODIG IN JE TEAM. OMDAT ZE HAANTJESGEDRAG TEMPEREN, OMDAT ZE CREATIVITEIT UITLOKKEN, OF OMDAT ZE GEWOON BETER ZIJN IN TIGLASSEN. STEEDS MEER BEDRIJVEN ONDERKENNEN DE WAARDE VAN VROUWEN OP DE WERKVLOER.

16

Marlies Vlieg Bedrijfsleider 3A Autoschade

‘Het wordt iets beschaafder qua omgangsvormen, zal ik maar zeggen’

17

IDEALE WERKGEVERS

SPIEGELBEELD

W 

aarom zou je bij een tekort aan technisch geschoold personeel je pijlen specifiek richten op vrouwen? Ondanks dat vrouwen nog steeds in de minderheid zijn in de techniek vindt Heijmans, een beursgenoteerde ondernemer in de bouw en infrastructuur, het belangrijk om vrouwen in technische functies aan het werk te hebben. ‘We willen een afspiegeling zijn van de samenleving in al haar facetten’, legt Bart Gielen, manager HR bij Heijmans Civiel uit. ‘Daar horen niet alleen vrouwen bij, maar bijvoorbeeld ook mensen met een andere etnische achtergrond dan de Nederlandse en mensen met lichamelijke beperkingen.’ In de technische utiliteitsbouw van Heijmans is 7,5 procent van de medewerkers vrouw: 130 personen. Een bedrijf met een eenzijdige samenstelling van medewerkers kun je volgens Gielen vergelijken met een sportteam. ‘Met alleen verdedigers kun je nooit een wedstrijd winnen. Je moet er andere spelerstypen bij hebben. Als ik het meer speciaal over vrouwen heb: zij zijn beter in onder meer empathisch leiderschap en ze genereren meer creativiteit.’ In de bouw, die flink te lijden heeft van de crisis, kun je met zulke eigenschappen in je team eerder een opdracht binnenhalen en projectteams beter laten functioneren, aldus Gielen. Op de werkvloer merk je het meteen als er vrouwen in een team komen. ‘Het wordt iets beschaafder qua omgangsvormen, zal ik maar zeggen’, zegt Marlies Vlieg. Ze is bedrijfsleider bij 3A Autoschade in Alkmaar. ‘Mannen doen minder aan haantjesgedrag’, vervolgt ze. ‘Dan krijg je de kans beter samen te werken.’ In haar bedrijf werken twaalf mensen, twee van hen zijn vrouwen, maar geen van beiden zit echt met

18

haar handen aan auto’s. ‘Helaas, maar personeel is schaars, we hebben al moeite genoeg om mensen te vinden. Dus we zoeken niet speciaal naar vrouwen.’

TIGLASSEN

‘We willen een afspiegeling zijn van de samenleving in al haar facetten’ FEMME TECH AWARD ‘De prijs doet iets in je hoofd. Het maakt je bewust van de wereld die er te winnen is, dat de vijver waarin je je mensen vindt veel groter kan zijn dan je altijd dacht’, zegt Japke van Groning, hoofd P&O bij Koninklijke De Vries Scheepsbouw in Makkum. ‘Toen we de prijs kregen vorig jaar, hebben wij advies ingeroepen over diversiteit. Daar kwamen geen dingen uit die je snel implementeert. Wel bijvoorbeeld dat het goed is om in wervingsadvertenties vrouwen te laten zien. Dat deden we al.’ De Femme Tech Bedrijven Awards worden jaarlijks uitgereikt aan bedrijven die vooruitstrevend zijn op het gebied van werven, binden en boeien van technische vakvrouwen. Ze zijn er voor de vakgebieden carrosserie, metaalbewerking, metalektro, procesindustrie en installatietechniek. Meer informatie: www.techniektalent.nu

Het gaat niet alleen om omgangsvormen en manieren van leidinggeven, vindt Vlieg. Vrouwen kunnen sommige dingen gewoon beter. Ze was ooit op bezoek in een Belgisch centrum waar auto’s werden gecontroleerd voor die de Europese markt op gingen. ‘Daar werkten veel vrouwen. Die waren secuurder, vond men. Ze konden beter kleuren onderscheiden en beter kleine lakbeschadigingen bijwerken.’

Bart Gielen Manager HR Heijmans Civiel

Ook Japke van Groning geeft hoog op van het oog voor detail van vrouwen. Van Groning is hoofd P&O bij Koninklijke De Vries Scheepsbouw te Makkum, waar luxueuze jachten voor superrijke eigenaren worden gebouwd. Op zo’n schip moet alles perfect zijn. Van Groning, beslist: ‘In de fijne vaardigheden zijn vrouwen beter. Voor schuren, schilderen en meubelmaken moet je fijne motoriek uitstekend zijn. En ook tiglassen gaat vrouwen goed af, een moeilijke vorm van lassen waarvoor je voortdurend twee handen nodig hebt. Daar mag je geen krasje op zien.’

zich daardoor aangetrokken voelen. Ze denken er hier ook meer over na. Twintig jaar in dezelfde functie, dat werkt voor weinigen motiverend.’ Vrouwen mogen sommige dingen dan preciezer doen, andere dingen doen ze minder graag. ‘Ze werken liever niet aan boord, maar in de werkplaats’, zegt Van Groning. ‘Daar is het werk fysiek minder zwaar.’ Je hoeft dan niet met apparatuur te slepen of in kleine ruimtes te manoeuvreren met apparaten. Dankzij de automatisering kan het werk lichter worden, en daardoor wordt het beter te doen door vrouwen. Bij Lentink metaalwarenfabriek te Varsseveld is dat bijvoorbeeld het geval. Metalen platen hoeven daar niet meer gesjouwd te wor-

‘Eigenlijk heb ik een voorkeur voor parttimers’

Wil jij meisjes inspireren om in de bèta, techniek of ICT te werken? Heb je het zelf enorm naar je zin in je opleiding of werk? Word dan rolmodel bij Spiegelbeeld om meer meisjes enthousiast maken voor een toekomst in jouw sector! Het is voor meisjes van groot belang verhalen te horen van technische vrouwen met wie zij zich kunnen identificeren. Veel meisjes hebben geen (goed) beeld van technische opleidingen en beroepen. Maar jij kunt ze mogelijkheden laten zien, waar ze misschien nog nooit aan hebben gedacht! Zo kun je speeddaten met middelbare scholieren op het vmbo; hierbij gaan meisjes die voor hun sectorkeuze staan in kleine groepjes in gesprek met vrouwen die al in technische functies werkzaam zijn. Jij kunt zo’n technische vrouw/ spiegelbeeld worden! Enthousiast? Kijk op www.spiegelbeeld.net en help mee met het aantrekken van nieuwe collega’s.

Marielle van Toor Directiemedewerker Isolatiebedrijf Merwede

In het bedrijf ziet Japke van Groning zoetjesaan steeds meer vrouwen komen. Op het totale personeelsbestand van 239 mensen werken er nu acht in technische functies, terwijl dat voor De Vries Scheepsbouw niet echt een speerpunt is. Vanwaar dan die toename? Misschien door de manier waarop het bedrijf met zijn mensen omgaat, denkt Van Groning. De teksten waarin het bedrijf het werk beschrijft, staan vol van termen als ‘veel mogelijkheden’, ‘groeien naar andere functies’, ‘talentontwikkeling’. Van Groning: ‘Het klopt dat vrouwen

19

IDEALE WERKGEVERS

den, maar komen via een automatisch systeem bij de werkbank of montagebaan van de medewerkster of bij de machine die zij bedient. Ook hier is de fysieke belasting voor vrouwen minder zwaar, zegt Luc Eppink, hoofd P&O. Zij monteren bijvoorbeeld de wat handzamere modellen van cv-ketelbehuizingen en lijsten met een capillaire werking voor plantenbakken. Verder bedienen ze onder meer persen en kantbanken, en lassen ze op hoog niveau.’ Ook in Varsseveld is er veel lof voor de vrouwelijke nauwkeurigheid.

PARTTIMERS Op dit moment werken er 120 mensen bij Lentink, negentien van hen zijn vrouw, van wie dertien in de productie. Al sinds de jaren tachtig werken er vrouwen in technische functies. Wat het

Luc Eppink Hoofd P&O Lentink Metaalwaren

M/V-BEDRIJ VENSCAN

bedrijf aantrekkelijk maakt, zijn onder andere de flexibele werktijden, denkt Eppink. ‘Sommige dames willen wat later beginnen. Niet om half acht, maar iets later, als de kinderen naar school zijn. Mannen mogen dat ook, maar vrouwen maken er meer gebruik van.’ Komt er zo’n verzoek, dan wordt altijd goed gekeken of het mogelijk is. In deeltijd werken kan ook, en ook hiervan maken vrouwen meer gebruik dan mannen. ‘Eigenlijk heb ik een voorkeur voor parttimers’, stelt Marielle van Toor, directiemedewerker van isolatiebedrijf Merwede te Arkel. In het bedrijf van haar broer, dat uitlaatleidingen van machines en motoren isoleert, op schepen en aan de wal, neemt ze klantcontacten en acquisitie voor haar rekening. ‘Twee parttimers op een fulltime functie kunnen als het druk is ook even voltijds aan

‘Ik vond het leuk om de bedrijvenscan te doen’, zegt Marielle van Toor van isolatiebedrijf Merwede in Arkel. ‘Zo kreeg ik een goed idee van onze aantrekkelijkheid voor vrouwelijke medewerkers. We kwamen er goed uit. Het maakte me er ook bewust van dat het leuk is gerichter bezig te zijn met techniek en de promotie ervan bij vrouwen.’ De Bedrijvenscan is een korte vragenlijst om te bepalen hoe aantrekkelijk een bedrijf is voor vrouwen die willen werken in technische functies. De scan is gratis te doen op www.techniektalent.nu; bedrijven krijgen direct tips en adviezen over werving, behoud en ontwikkeling van vrouwen in de organisatie.

de bak. De dame die bij ons werkt voor tien uur per week, zet thuis een oppas in en komt vaker als het hier druk is.’ Zelf werkt Van Toor vooral onder schooltijd en in de avonduren, op flexibele tijden dus. Alle vijf vaste medewerkers van het bedrijf kunnen dat, al doen de mannen het niet. ‘In de scheepsbouw is parttime werken niet heel gebruikelijk. Als dat wel kon, zouden technische beroepen aantrekkelijker worden voor vrouwen’, denkt ze.

ROLMODEL

‘Nergens hangen wulpse dames aan de muur – ja, daar is over nagedacht’ 20

Niet alleen flexibele werktijden en deeltijdbanen vinden vrouwen aantrekkelijk. Bij Lentink metaalwarenfabriek waarderen ze ook de schone werkomgeving, aldus Eppink. ‘Bij ons kun je van de vloer eten als je dat wilt. Het is hier opgeruimd, overzichtelijk, de werkplekken zijn netjes. Nergens hangen wulpse dames aan de muur – ja, daar is over nagedacht. En nee, Chippendales mogen ook niet!’ Ook bij De Vries Scheepsbouw in Makkum zijn schone werkplekken standaard, net als ouderschapsverlof en parttime werken. ‘Die voorwaarden

GIRLSDAY ‘Aan deze dag doen we heel actief mee’, aldus Bart Gielen van bouw- en infrabedrijf Heijmans. ‘Het is een prima manier om techniek onder de aandacht te brengen. Of het ook echt iets oplevert, is nooit keihard te zeggen. Maar als je niet meedoet, komt het zeker niet goed. Op de dag zelf zijn de meiden wel enthousiast.’ Ze kunnen dan onder meer een muurtje metselen en een brug in elkaar knutselen.

Op Girlsday kunnen meiden van 10 tot 15 jaar kennismaken met onder andere techniek. Onder begeleiding van vrouwen met een technische functie bij een bedrijf steken de meiden de handen uit de mouwen. Aan de afgelopen editie deden 289 bedrijven en instellingen in de technische sector mee. In 2014 is Girlsday op 24 april. www.girlsday.nl

zijn best bijzonder in onze sector’, aldus Japke van Groning. ‘Bij ons zijn die voorwaarden hetzelfde voor mannen en vrouwen. We proberen gewoon een goede werkgever te zijn.’ Wel zijn er, maar dat vindt Van Groning gewoon, aparte kleedkamers en toiletten, en werkkleding voor vrouwen die hen past. Extra begeleiding bij het werk: daar doen de meeste ondervraagde bedrijven dan weer niet aan. Heijmans doet dat ook niet direct op de werkvloer, maar heeft wel speciale programma’s. ‘Want vrouwen opereren toch anders als het gaat om carrière maken’, zegt Bart Gielen, HR-manager van Heijmans

‘In de fijne vaardigheden zijn vrouwen beter’ Civiel. ‘Ze wachten vooral tot ze worden gevráágd. Ze denken: als ik goed ben, gebeurt dat wel. Ze willen geen uitslover zijn. Maar het spel wordt zo niet gespeeld. Je moet netwerken, met de juiste mensen aan tafel zitten. Beslissers moeten een beeld van jou hebben.’ Daarom geeft Heijmans vrouwen toch extra aandacht, onder meer met Female Leadership-trainingen. ‘Daarin worden vrouwen uitgedaagd zelf stappen te zetten. Jezelf zichtbaarder maken kun je léren.’ Gielen is er ook van overtuigd dat rolmodellen kunnen helpen. ‘Bij het onderdeel Civiel, een derde van het hele Heijmans, zit Heleen Herbert in de directie. Ook bij Heijmans Wegen is per 1 oktober een vrouwelijke directeur gestart. Dan zien vrouwen: zo kan het ook. Heleen is bovendien een voorvechter, ze zal groei van het aantal vrouwen binnen Heijmans zeker stimuleren.’

Japke van Groning Hoofd P&O Koninklijke De Vries Scheepsbouw

Zo’n stimulans is meer dan welkom in een wereld – en niet alleen die van Heijmans – waarin bijna negentig procent van de mensen – ook vrouwen – onbewust denkt dat een man een betere leider is. Probeer dat maar eens te veranderen. Gielen: ‘Ons midden- en hogere management en HR zijn geschoold op zogeheten mindbugs, valkuilen waarin je kunt vallen bij het zoeken van personeel. Dan kan iemand zeggen: waarom wil je nou een vrouw aannemen, je wilt toch de beste? Dan kom ik A: met mijn verhaal van het sportteam vol verdedigers, en B: wie zegt dat je in staat bent de goede keuze te maken? Zelf ben ik al vijftien jaar HR-man en ik denk dat ik ook wel een beetje kan selecteren, maar de kans is groot dat ik óók voorgeprogrammeerd ben. Als we nou eens proberen ons niet te laten leiden door die vooronderstellingen? Laten we, als er een geschikte dame in beeld is, dan aan haar de voorkeur geven.’

21

Tekst Marion Rhoen

BEDRIJFSKLEDING

SLEUTELEN ZONDER SJORREN Suzan de Weerd (l) en Hanneke van Vucht WomenWorks

22

In je werkkleding loop je soms vaker dan in je gewone kleren. Dan is het prettig dat die fijn zit, en dat de pasvorm goed is. ‘Ik werk dan wel in een mannenwereld, maar ik hoef er niet uit te zien als een man.’ 23

BEDRIJFSKLEDING

SPORTY WORDT DE TREND

J

e kunt natuurlijk gewoon een mannenbroek aantrekken, en een mannenwerkjas, en veiligheidsschoenen in een mannenmaat. Veel vrouwen doen dat ook, en met alle plezier, maar andere lopen de hele dag die broek op te sjorren, omdat hij te wijd is. En de mouwen van hun werkjasje op te rollen. En ze krijgen pijn aan hun voeten van die te grote schoenen. Ze krijgen genoeg van het tijdverlies en de rompslomp. Die vrouwen willen kleding die past. En waarom ook niet? In hun vrije tijd lopen ze in kleding die voor hun lijf is ontworpen, dus waarom niet ook op het werk? Bovendien: ‘Medewerkers zijn het visitekaartje van een bedrijf. Dan hoor je er netjes uit te zien, al helemaal in crisistijd.’ Dat zegt Suzan de Weerd. Met haar compagnon Hanneke van Vucht heeft ze het bedrijf WomenWorks. Ze verkopen workwear, voor mannen én vrouwen. Getailleerde softshell-jassen, broeken met een (verstelbare) taille. Brandvertragende kleding. Veiligheidsharnassen met banden over het borstbéén in plaats van dwars over de borsten. Plus dertig modellen veiligheidsschoenen. Klanten bestellen ze zelfs in het roze en pronken daarmee, vertellen ze in het digitale gastenboek van WomenWorks.

SHE-SHOE Vrouwenvoeten zijn anders gebouwd dan mannenvoeten. Ze zijn vaak smaller, holler (met hogere voetboog) en hebben kortere hielpezen. Last van hielspoor (een peesontsteking in de hiel)? Draag dan zeker geen te ruime schoen, maar een met een goede pasvorm. Een kleine hak kan helpen, omdat die de spanning in het hielgebied weg kan nemen.

24

ZONDER KNOOPJES Het is niet zo dat workwear voor vrouwen er compleet anders uitziet dan die voor mannen. De kleuren van broeken, truien, shirts en jassen zijn vaak hetzelfde. Vrouwen in de techniek hoeven vaak ook niet zo nodig op te vallen met aparte outfits. ‘Maar waar is waar: vrouwen hebben bulten en kuilen op andere plekken dan mannen. Daar moet je toch rekening mee houden’, aldus De Weerd. WomenWorks ontstond omdat De Weerd zichzelf ‘rot sjouwde op te grote veiligheidsschoenen. Aan het eind van de week was ik doodmoe.’ In 2009 wilde ze schoenen die lékker zaten. Bestaat niet, zei haar leverancier. Geloof ik niet, dacht Suzan, en ze ging zoeken. Ze vond wat ze wilde bij een inkoper in Portugal. Dat is nu een van haar leveranciers. Ze heeft een showroom in Heesch, waar je alle modellen kleding en schoenen kunt passen. Online bestellen kan ook. Steeds meer vrouwen weten de weg naar de winkel te vinden. Het verschil tussen de kleding voor mannen en die voor vrouwen zit ’m dus in de details, in de pasvorm – de bulten en de kuilen, zeg maar. Rit Herfs ontwerpt voor het Zweedse bedrijf NWG, dat veertig merken voert (onder andere Jobman en Projob). Ze vertelt: ‘Als ik aan een collectie begin, praat ik altijd eerst met de vrouwen in het bedrijf. Ze zeggen bijvoorbeeld: liever geen bovenkleding met knoopjes, want die gaat spannen bij een grote buste. Dan krijgen ze iets zonder knoopjes. In bovenkleding voor vrouwen verwerk ik altijd rekbare stoffen, zodat de pasvorm beter wordt. Borstzakken laat ik weg. Daar stoppen vrouwen toch niks in. De taille van kleding is verstelbaar, met een deel elastiek.’ Vrouwenoveralls ontwerpt Herfs nog wel, maar ze merkt dat de overall er langzaam uit gaat, ook die voor mannen. ‘Voor een bedrijf in de autobranche gaan we losse vesten maken, zonder sluitingen ook. Die metalen knopen en ritsen beschadigen soms de lak van de auto’s.’

Workwear wordt hoe langer hoe meer sporty. Dat zie je aan de collectie veiligheidsschoenen van WomenWorks: dat zijn net gympen, maar dan wel met superverstevigingen van kunststof. Rit Herfs, ontwerpster van workwear: ‘De broeken worden steeds meer baggy en stoer. De materialen van alle kleding wordt lichter, soepeler en vooral: ademend.’ Je zou de kleding buiten je werk ook aan kunnen. Dát vindt Herfs het grootste compliment. ‘Dan is een ontwerp echt gelukt!

KLEINSTE MANNENMAAT Denice Soekhai werkt bij Ketelaars Banden in Nistelrode. Ze verwisselt autobanden en repareert die ook. Ze ging met een collega shoppen bij WomenWorks en kwam terug met een korte broek en een werkbroek. Ze is blij: ‘De mannenwerkbroek die ik eerst droeg, was veel te ruim. Ik bleef er nogal eens mee haken, dan scheurde hij weer kapot. Heel onhandig. In mijn nieuwe werkbroek heb ik daar geen last van. De beschermende kniestukken zitten ook echt onder mijn knieën in plaats van onder mijn schenen!’ Voor het secure werk dat ze met haar vingers moet doen, zijn de handschoenen in vrouwenmaat een uitkomst, zo kan ze veel preciezer werken. Haar werkjasje, getailleerd, vindt ze ook fijn. ‘Ik werk dan wel in een mannenwereld, maar ik hoef er niet uit te zien als een man. In deze outfit kom ik professioneler over bij de klanten.’ Ontwerpster Herfs ziet ook dat bedrijven dat steeds belangrijker vinden. ‘In deze tijd van crisis begrijpen ze dat hun imago er zeer veel toe doet.’

‘DE BESCHERMENDE KNIESTUKKEN ZITTEN OOK ECHT ONDER MIJN KNIEËN IN PLAATS VAN ONDER MIJN SCHENEN!’ Niet alleen imago, ook het plezier van werknemers telt. Suzan de Weerd van WomenWorks moet weer glimlachen als ze terugdenkt aan de klant die voor een vlamvertragende high visibility-jas bij haar kwam. Jaren had ze in de kleinste mannenmaat gelopen, met schoudernaden die op haar ellebogen hingen en veel te lange mouwen. ‘Die begon ontzettend te stralen in een jas die haar eindelijk paste!’

25

DE ONDERNEMER Tekst Bob van der Burg Beeld Maurits Giesen

Motormeisje

Na een half leven in de logistiek verruilde Gaby Doreleijers het kantoor voor de werkplaats. Nu repareert ze motorfietsen.

! Gaby Doreleijers (41) is echt wat je noemt een selfmade woman. Na de mavo en een paar jaar meao ging ze werken in de logistiek. Ze werkte hard, volgde veel cursussen en bracht het uiteindelijk tot interimmanager Supply Chain bij Yacht. Een verantwoordelijke baan, met een goed salaris en een leaseauto voor de deur. Toch voelde ze zich daar op een gegeven moment niet meer lekker. ‘En als je je niet lekker voelt in je werk, merk je dat een goed salaris en een leaseauto niet zaligmakend zijn.’

‘VROUWEN HEBBEN BEPAALDE CAPACITEITEN DIE IN DE TECHNIEK ERG VAN PAS KOMEN’ 26

! In mei 2011 startte ze vanuit Yacht een begeleidingstraject. Uit testen kwam naar voren dat ze beter iets kon gaan doen in de metaalsector of de elektrotechniek. Ze hoefde niet lang na te denken: ze liet zich omscholen tot motorfietsmonteur. Al sinds haar negentiende rijdt ze motor – tegenwoordig een Harley Davidson Streetbob – en al bijna even lang sleutelt ze aan motoren. Die vierjarige opleiding rondde ze in twee jaar af. ! Inmiddels heeft Gaby haar eigen bedrijf: ze verhuurt zich als zzp’er aan motorbedrijven, daarnaast doet ze het onderhoud en reparaties van motorfietsen op eigen titel. ‘Ik heb van mijn hobby nu mijn werk gemaakt en dat bevalt geweldig goed’, zegt ze. ‘Tot juli dit jaar werkte ik in een motorzaak en toen die zijn deuren sloot, ben ik zelfstandig verder gegaan. Ik heb het heel druk, maar blijf het wel lekker alleen doen.’ Voor de winterperiode, als het wat stiller is met reparaties en onderhoud, heeft ze een ophaal- en brengservice opgezet. Ook bemiddelt ze voor mensen die een motorfiets zoeken. Het valt haar op dat

er steeds meer vrouwen zijn die motor rijden, en die vinden het leuk als ze bij een vrouwelijke monteur terecht kunnen. Dat verwondert haar niet. ‘Vrouwen hebben bepaalde capaciteiten die in de techniek erg van pas komen’, zegt ze. ‘Oog voor detail, bijvoorbeeld. Mannen denken toch vaak: het is zo wel goed. Vrouwen zijn doorgaans wat secuurder. Mannen hebben vaak wel meer kracht, maar vrouwen hebben een beter ontwikkelde fijne motoriek. En die geeft je, zeker in de elektrotechniek, een voorsprong.’ ! Toch is het nog steeds overwegend een mannenwereld, dat weet Gaby ook. Dat is soms wennen. ‘Mannen zijn vaak heel direct, zeggen het als iets hun niet bevalt, recht voor z’n raap. Daarna is het ook weer over. Misschien zouden vrouwen ook iets meer die houding moeten aannemen. Het is in elk geval allang niet meer zo dat mannen raar opkijken van een vrouw in de techniek. Meestal reageren ze juist heel positief. Je komt in de techniek ook echt leuke mensen tegen. De sfeer is goed. Minder ingewikkeld ook dan mijn oude kantoorwereld. Je kunt er als vrouw heel goed tot je recht komen. En ik heb gemerkt dat jongens het leuk vinden als meisjes ook een technische opleiding volgen.’ ! De techniek kan je veel brengen. Gaby is blij dat ze de overstap heeft gemaakt. Die was spannend, maar heeft haar meer dan goed gedaan. Wat ze nog zou willen? ‘Dat vrouwen meer in de techniek gaan werken.’ Waarom? ‘Omdat dat goed is voor de techniek.’

27

Tekst Marion Rhoen

‘Ik kan beter uitleggen wat techniek inhoudt dan een volwassene’

Jill Horstman Ambassadeur van de Techniek Ambassadeur sinds 2012 Leerling Bouwkunde mbo 4, Bouwtalent Heerhugowaard

AMBASSADEUR VAN DE TECHNIEK

> Jill, rechts naast ruimtevaarder André Kuipers, te midden van collega-ambassadeurs.

‘O

p scholen waar een ambassadeur komt, kiezen meer jongeren voor de sector techniek, hoorde ik pas. Wat ik doe, heeft dus effect! Jongeren vinden het interessanter als iemand van hun eigen leeftijd ze wat vertelt over techniek. Dan kunnen ze zich beter voorstellen dat ze dat zelf ook gaan doen. Een ouder iemand lijkt algauw op hun ouders, haha. En docenten werken negen van de tien keer niet in de techniek, dus die kunnen ook niet goed uitleggen hoe het echt is in de praktijk. Ik vind het leuk dat ik zo iemand, die dan al dertig is, ook wat inzicht kan geven.

Als ambassadeur laat ik de klassen zien wat techniek allemaal inhoudt. Echt, de meeste leerlingen hebben geen idee. Dat je smartphones kunt maken, of dingen in een ziekenhuis. Dat je van werken in de techniek lang niet altijd vuile handen krijgt. Dat denken vooral meisjes vaak, en die willen geen vuile handen. Dan zeg ik: kijk naar mij, ik doe bouwkunde. Ik ga in mijn gewone kleren naar mijn stageplek. Ik kan calculator worden, tekenaar, uitvoerder. Dan zijn ze heel verbaasd. Ze willen dan weten of ik het enige meisje ben in de keet. En hoe dat is.

28

Op twee middelbare scholen ben ik nu geweest. Eén klas was heel druk, het was de drukste van de hele school, zei hun leraar achteraf. Maar ze raakten steeds meer geïnteresseerd, er was een flinke groep die onwijs leuk meedeed. “Ik zie het misschien wel zitten”, zeiden ze achteraf. Naar beurzen ga ik ook, praten met mensen uit de techniek. Die vragen me soms: wat zou jij veranderen? Dan zeg ik: bedrijven, kom uit je comfort zone! Ik kon bijna geen stageplek vinden, bedrijven willen stiekem liever een sterke jongen met brede armen, om met kruiwagens te sjouwen. Zo’n type ben ik niet.’

‘KIJK NAAR MIJ, IK DOE BOUWKUNDE. IK GA IN MIJN GEWONE KLEREN NAAR MIJN STAGEPLEK’

OOK AMBASSADEUR WORDEN?

Draag je de techniek een warm hart toe? En ben je 30 jaar of jonger, volg je een opleiding op een ROC of hbo of werk je al in de techniek en ben je niet bang om voor een groep scholieren te staan? Meld je dan aan als Ambassadeur van de Techniek. Meer informatie vind je op www. techniektalent.nu

29

ONDERZOEK

Tekst Jos Tendijck

OVER DE STREEP In mei 2013 sloot het kabinet met onderwijs, werkgeversen werknemersorganisaties het TechniekPact. Dit pact moet ervoor zorgen dat meer mensen kiezen voor de techniek. Uit de Monitor Technische Arbeidsmarkt 2013 van TechniekTalent.nu blijkt dat 16 procent van de functies in de techniek wordt bekleed door een vrouw. Daar valt nog veel winst te behalen. Hoe trek je meer vrouwen over de streep?

30

!"!" #"$ %"&$ 25%

40%

2011

2025

+

GROEIBRILJANT

In 2011 koos gemiddeld 25 procent van de leerlingen voor een technische opleiding, in 2025 zou dat 40 procent moeten zijn. Uitgesplitst naar jongens en meisjes blijkt dat al bijna de helft van de jongens kiest voor de techniek. Daar is eigenlijk geen winst meer te behalen. Bij de meiden wel.

31

ONDERZOEK

WIE KIEST VOOR TECHNIEK?

'")" ("$ +" *"$ ,"$ -"/" ."$ +" 0"$ ,"$ bovenbouw vmbo 2011/2012

27,6%

alle leerlingen

ingeschreven leerlingen mbo 2011/2012

5,4%

47,6%

29,9%

11,1%

46,7%

meisjes

jongens

alle leerlingen

meisjes

jongens

Bron: CBS/Statline, Platform Bèta Techniek, bewerkt door VHTO

D  

iana van Loenen is halverwege de dertig. Ruim tien jaar werkt ze als elektronicamonteur. Ze koos bewust voor een technische studie. Ze vindt haar beroep aantrekkelijk omdat elke dag weer anders is. Dat er veel mannen op de werkvloer zijn, heeft voor- en nadelen. Ze heeft soms het gevoel dat ze zich tegenover hen moet bewijzen. Sinds kort begeleidt Diana leerlingen die bij het bedrijf stage lopen. Door die ervaring volgt ze nu een opleiding aan de pabo, zodat ze straks basisschoolleerlingen kan laten zien hoe leuk techniek is. De 31-jarige Naomi Wouters is Life Cycle technoloog. ’s Ochtends verwerkt ze rubber dat geschikt is voor zowel autobanden als schoenzolen. Later op de dag adviseert ze bouworganisaties over hergebruik van sloopmateriaal. Werken aan duurzaamheid stelt haar in staat echt dingen te veranderen en dat geeft veel voldoening. Bovendien zorgt de grote vraag naar haar expertise ervoor dat ze goed betaald wordt.

GEMENGDE TEAMS ZIJN CREATIEVER EN INNOVATIEVER, EN ZE NEMEN BETERE BESLUITEN 32

Er zijn te weinig vrouwen als Diana en Naomi. Nederland vergrijst. Tot 2020 gaan er jaarlijks meer dan zeventigduizend bouwvakkers, installateurs, metaalbewerkers, ingenieurs en systeemanalisten met pensioen. Het onderwijs levert elk jaar enkele tienduizenden vakbekwame technici af om hun plaats in te nemen, maar dat is niet voldoende. Om te kunnen blijven concurreren met het buitenland heeft Nederland meer technici nodig. Op alle niveaus. Bedrijven in kansrijke sectoren als energie, tuinbouw en chemie hebben duizenden uitdagende banen voor zowel praktische mbo’ers als universitaire toponderzoekers. In 2011 koos gemiddeld een kwart van de leerlingen voor een technische op-

leiding. In 2025 zouden dat er vier op tien moeten zijn. Van alle jongens in het middelbaar onderwijs kiest nu al bijna de helft voor techniek (47 procent), dus daar is amper nog winst te behalen. Van alle meisjes daarentegen kiest slechts 5,4 procent voor techniek. Daar is nog een wereld te winnen.

Onderzoekscijfers

Is een hoger percentage mogelijk? Kijken we naar andere landen en andere sectoren, dan blijkt dat vrouwen eraan komen. In de Verenigde Staten, de meest geavanceerde economie ter wereld, vormen vrouwen sinds 2010 de meerderheid van de beroepsbevolking. Op iedere twee mannen die afstuderen, zijn er drie vrouwen die hetzelfde doen. In 1970 droegen Amerikaanse vrouwen twee tot zes procent bij aan het gezinsinkomen, nu is dat 42,2 procent. Een cijfer uit eigen land laat eenzelfde ontwikkeling zien: in 1987 was twintig procent van de afgestudeerde artsen vrouw, nu is dat zestig procent. De vraag naar vrouwen op de werkvloer heeft verschillende redenen. Een belangrijke is dat gemengde teams het beter doen dan teams met alleen mannen of alleen vrouwen. Gemengde teams zijn creatiever en innovatiever, en ze nemen betere besluiten. Ook neemt de collectieve intelligentie van groepen toe als er meer vrouwen in zitten. Dit komt omdat door de aanwezigheid van vrouwen de sociale sensitiviteit groeit, een eigenschap die ook van belang is bij bijvoorbeeld sales. Uit internationaal onderzoek van de Organisation for Economic Co-operation and Development blijkt dat meisjes even goed zijn in technische vakken als jongens. Toch kiezen veel minder meisjes voor

33

ONDERZOEK welke manier patiënten robots zullen accepteren. In de nieuwe bacheloropleiding volgen studenten behalve harde technische vakken ook vakken als psychologie en kunnen ze zich bekwamen in communicatie, presentatie en ondernemerschap. Het aantal vrouwelijke studenten dat zich voor de opleiding aanmeldde, steeg dit jaar met 22 procent.

MEER MEIDEN VOOR TECHNIEK

BOL (leren en stage) 25%

20%

20%

15%

15%

10%

10%

5%

5%

2010/2011

2009/2010

Aan alle partijen van het Techniekpact de opgave de nieuwe Diana’s en Naomi’s ertoe te bewegen een keuze voor techniek te maken. Met rolmodellen en op een manier die hen aanspreekt, niet op hun sekse, maar op hun droom. Naomi Wouters in dit artikel is overigens een fictief personage, maar met een gezamenlijke inspanning is zij volgens Sandra Buys van de TU/e binnen afzienbare tijd een nieuwe realiteit.

2008/2009

34

Droombaan

2007/2008

Op de TU/e hebben ze dat in 2012 gedaan. Programmamanager onderwijsmarketing Sandra Buys weet al langer dat haar universiteit niet kan voldoen aan de vraag vanuit de markt naar hoogopgeleide ingenieurs. Een vraag die niet alleen kwantitatief van aard is. De markt is op zoek naar wat zij de ‘ingenieur van de toekomst’ noemt, iemand die harde technische kennis weet te combineren met goede communicatieve vaardigheden. Bij de ontwikkeling van robots voor de medische zorg moet bijvoorbeeld ook nagedacht worden over de vraag of en op

ZELDZAME KLASSE

Het percentage vrouwelijke studenten in bèta- en technische opleidingen is in Europa gemiddeld 37,6. Het Nederlandse percentage ligt daar met 19,9 ver onder. Sterker: het is het laagste in Europa.

Vrouwen in de techniek zijn in de minderheid: 16% slechts 16 procent van de functies (gerekend in arbeidsjaren) wordt vervuld door vrouwen, percentage vrouwen tegenover 46 procent in niet-technische werkzaam in de techniek sectoren. Bovendien werken de meeste vrouwen in de technieksector in niet-technische functies. Slechts 2 tot 5 procent van de 3,5% technische functies wordt bekleed door een vrouw. Relatief vaak kiezen zij voor laboratoriumtechniek of chemische technologie.

Europa

dacht, maar de kunst is om ze op de juiste manier te benaderen. Ieder type vergt een eigen aanpak. De keuze voor bèta wordt bij meiden veelal ingegeven door de bijdrage die techniek kan leveren aan het oplossen van mens- en maatschappij-gerelateerde issues. De persoonlijke motivatie van vrouwelijke rolmodellen speelt daarom een belangrijke rol in de communicatie van de TU/e.

2006/2007

De school investeerde vervolgens in een meidendag (‘solderen vonden de basisschoolmeiden het leukst’), bouwde een meidenkantine (‘een eigen plek blijkt op die leeftijd belangrijk’) en zorgde ervoor dat de ouders met elkaar in contact bleven. Vijf meiden zijn dit schooljaar begonnen. Van Breugel wil zijn ‘rolmodellen’ graag behouden en beseft dat dat ook investeringen vergt, in een bedrijfscoach bijvoorbeeld en de keuze voor eigen werkkleding. De directeur overweegt ook het curriculum aan te passen.

?"@"$ 5"6"$

WERK AAN DE WINKEL

1"2"$ 3"4"$

Bron: www.vhto.nl

DE MARKT IS OP ZOEK NAAR DE INGENIEUR VAN DE TOEKOMST: TECHNISCH ONDERLEGD EN COMMUNICATIEF STERK

2010/2011

Aan het Gilde Vakcollege Techniek werkt Henri van Breugel hard om techniek aantrekkelijker te maken voor meiden. Tijdens zijn nu vijfjarige directeurschap studeerde één meisje op de Gorkumse vmbo-school af. Om van de akelige nuldrempel af te komen hield de directeur een klankbordavond voor meiden van basisscholen én hun ouders. Ouders spelen immers een belangrijke rol bij de schoolkeuze van hun kind en vragen zich af: wat moet mijn dochter op een jongensschool? Op de avond was ook oud-leerlinge Martine Both aanwezig, die nu een eigen technische onderneming leidt. Zij was iemand die de zorg van de ouders deelde, maar hen tegelijkertijd kon geruststellen.

2009/2010

Bron: CBS/Statline, bewerkt door VHTO

Rolmodellen

BBL (werken en leren)

25%

2008/2009

De trend laat zien dat in het vmbo en in het mbo het aantal jongens dat kiest voor techniek daalt en dat het aantal meisjes stijgt. Ook op havo/vwo en in het hoger onderwijs neemt het aantal meisjes dat kiest voor techniek toe. Het percentage meiden die geslaagd zijn voor een technische opleiding in het mbo is de afgelopen vijf jaar meer dan verdubbeld: van 3,5 procent in 2006/2007 tot 8,2 procent in 2010/2011.

percentage meiden van alle geslaagden mbo, sector techniek

2007/2008

Om nog meer studentes te werven maakt de Eindhovense universiteit sinds kort gebruik van het BètaMentality-model, dat jongeren indeelt in vier typen, die verschillen in hun houding ten aanzien van de bètatechnische wereld. Veel meer scholieren blijken affiniteit te hebben met techniek dan ge-

De harde cijfers

2006/2007

een carrière in de techniek. Het percentage meisjes dat een technisch beroep wil, ligt met 4,7 beduidend lager dan het percentage jongens: 18. Van alle Nederlandse meisjes van vijftien jaar oud wil slechts 2,4 procent een carrière in de bètahoek. Alleen in Finland, Groot-Brittannië en Azerbeidzjan is zo’n carrière onder meisjes nog minder populair. En hebben meisjes en vrouwen een technische opleiding afgerond, dan komen ze minder vaak in een technisch vak terecht dan hun mannelijke collega’s. Slechts 43 procent van de vrouwen met een technisch diploma is in de bètahoek werkzaam, terwijl dat bij de mannen 71 procent is. Uit het onderzoek blijkt dat relatief veel vrouwelijke bèta’s kiezen voor een vervolgcarrière als docent.`

37,6%

19,9%

NL

TEGENVALLER Technisch opgeleide vrouwen verlaten de techniek vaker dan mannen. Slechts 31 procent van alle technisch opgeleide vrouwen werkt op dit moment nog in een technische functie, tegenover 54 procent van de mannen. De meesten verruilen een technische functie voor Research & Development (14 procent) of administratieve functies (11 procent). Bron: Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek (AGO) van Intelligence Group

VOL AAN DE BAK In de techniek wordt vaak fulltime gewerkt. De gemiddelde deeltijdfactor is er met 0,91 een stuk hoger dan in niet-technische sectoren (deeltijdfactor: 0,75), terwijl driekwart van de Nederlandse vrouwen in deeltijd werkt. Uit onderzoek blijkt dat de onmogelijkheid om in deeltijd te werken de meest voorkomende vertrekreden is voor werknemers om de techniek te verlaten. Bron: Monitor Technische Arbeidsmarkt 2013, SEO/TechniekTalent.nu

Bron: Monitor Technische Arbeidsmarkt 2013, SEO/TechniekTalent.nu

7"8"$ 9":"$ 31%

percentage vrouwen in technische functies

BÈTAMENTALITY

V

54%

M

blijvend werkzaam in de techniek

;"<"$ =">"$ 0,91

deeltijdfactor in de techniek

0,75

deeltijdfactor elders

Dé jongere bestaat niet, dé bèta ook niet. Hoe krijg je je doelgroep van (potentiële) techjongeren dan te pakken? BètaMentality deelt hen in vier groepen in: vier bètatypen die onderling sterk verschillen in hun houding tegenover de bètatechnische wereld en die je dus ook elk op een andere manier moet benaderen. Organisaties en instellingen kunnen het BètaMentality-model inzetten om meer jongeren te interesseren voor bèta en techniek. www.betamentality.nl

35

VROUW IN OPLEIDING

Tekst Marion Rhoen Beeld Dolph Cantrijn

WIE?

‘Ik ga met de hele klas om’

NOOR KAREEM SARI

WAT?

MIDDENKADER ENGINEERING, EERSTEJAARS INDUSTRIEEL PRODUCT ONTWERPEN

‘Dat ik met weinig meiden in de klas zou zitten, wist ik van tevoren. Ik dacht eerst dat ik de enige zou zijn. Een beetje bang was ik wel: zou ik gepest gaan worden? Zou ik de hele tijd alleen zitten? Uiteindelijk zit ik met twee andere meiden in een klas met dertig jongens. Gepest word ik niet: het is juist andersom, heel leuk. Ik ga met de hele klas om. Eerder, op het vmbo-t, was mijn klas gemengder maar had ik alleen contact met een paar

36

meiden. Als we hier opdrachten samen moeten doen, gaat dat prima. Ik krijg altijd veel hulp als ik daar om vraag. Jongens helpen elkaar trouwens ook gewoon. Met veel meisjes in een klas is dat anders. Die zijn alleen voor zichzelf bezig. Vraag je ze iets, dan zeggen ze: ik weet het niet. Ze kunnen ook meer roddelen. Ik ben altijd al bezig geweest met mijn handen. Met dingen maken. Als sieraden kapot gaan, repareer ik ze of maak er iets nieuws van. Ik houd van tekenen en design, van dingen die er mooi uit zien. Mijn vriend doet IPO (industrieel product ontwerpen, red.) op het hbo. Alles wat hij daarover vertelde, vond ik leuk. Daarom dacht ik dat dit iets voor mij zou kunnen zijn. Ook omdat je met een technische opleiding bijna zeker een baan vindt. Na deze opleiding wil ik naar het hbo, ook IPO doen.’

37

KUNST & TECHNIEK

Tekst Joost Zonneveld Beeld Hans Peter Föllmi

BEWEGEND BEELD

Kunstenaar Giny Vos maakt lichtkunstwerken die een zwembad, plein of gebouw een andere dimensie geven. Haar poëtische beelden zitten bomvol techniek. ‘Techniek is altijd heel vertrouwd voor mij geweest.’

A

lledaagse voorwerpen die in een kubus van felle lampjes verschijnen, strakke neonlijnen die een smal steegje een ongekend ruimtelijk effect geven en een enorme wand met woestijnduinen die door de wind lijken te verschuiven. Het zijn maar een paar voorbeelden van kunstwerken die Giny Vos (Rotterdam, 1959) in de afgelopen jaren heeft gemaakt. Die kunstwerken zijn niet alleen mooi om naar te kijken, er zit ook veel techniek in. Haar fascinatie voor techniek heeft ze van huis uit mee gekregen. ‘Mijn vader was elektrotechnicus. Hij had bakken vol met weerstandjes, buizen en knopjes. Daardoor is techniek altijd heel vertrouwd voor mij geweest’, zegt Vos daar zelf over. ‘Maar ik ben ook weer niet iemand die voortdurend in elektronicawinkels is te vinden. Techniek is voor mij een middel om de beelden die ik in mijn hoofd heb, vorm te geven.’

‘TECHNIEK IS VOOR MIJ EEN MIDDEL OM DE BEELDEN DIE IK IN MIJN HOOFD HEB, VORM TE GEVEN’

38

LEDLICHT Vos werkt vooral met ledlicht. Ze was een van de eerste kunstenaars die daarvan de mogelijkheden zagen. ‘Led is heel duurzaam, wat belangrijk is als je werk buiten staat, het is klein, waardoor je heel gedetailleerd kunt werken, en het stelt mij in staat om beweging in mijn sculpturen te krijgen.’ Terwijl ledlicht nu veel vaker wordt gebruikt, bedenkt Vos

alweer nieuwe toepassingen. Ze zoekt graag de grenzen op van wat technisch mogelijk is. Zo maakte ze een werk met driedimensionale, bewegende silhouetten op het plafond van een Amsterdams zwembad – een bijzondere ervaring voor wie in het water ligt, door middel van een vernieuwende techniek. ‘Daarvoor is een speciaal soort spinnetjes met leds ontworpen die in het plafond zijn aangebracht. Dat was nodig, omdat ik geen apparatuur – zoals een beamer – wilde gebruiken.’ Dat zoeken naar de beste technische oplossing leidt vaker tot vernieuwingen. Op de techniek van woorden die in spiegels opdoemen, kon de kunstenares zelfs octrooi aanvragen. ‘Toen ik klein was, wilde ik al uitvinder worden. Dan is het heel bijzonder als je een papier met een lintje krijgt met een octrooi.’ Die nieuwe techniek in spiegels is inmiddels door andere bedrijven overgenomen.

‘TOEN IK KLEIN WAS, WILDE IK AL UITVINDER WORDEN’

Wederom met ledlicht werkt Vos nu aan bewegende paarden die op de gevel van een Rotterdamse bioscoop moeten komen. Voor de technische uitvoering daarvan werkt zij samen met onder andere een animator en met ledbedrijven. ‘Dat het precies zo wordt als ik wil, is soms een kwestie van volhouden, maar dat maakt het ook spannend. Als blijkt dat het technisch toch allemaal kan, voel ik mij heel trots dat het gelukt is.’

39

KNALPIJP

GELUIDSDEMPER Type absorptiedemper Totale lengte 550 mm Wanddikte 1,5 mm

Beeld Carlfried Verwaayen

Beeld Maurits Giesen

COLUMN

GIRL POWER MIRJAM VAN DEN BROEKE Hoofdredacteur Quote

A

ls dochter van een elektricien zou je verwachten dat ik super technisch ben aangelegd. Niet dus. Ondanks verwoede vaderlijke pogingen om mij de logica der elektra bij te brengen, is het verschil tussen volt en watt voor mij nog altijd een groot mysterie. Ik weet nog net dat er in de meterkast wat knopjes moeten worden omgezet, voordat ik met mijn tengels aan de draden ga zitten. Puur uit ervaring trouwens. Uit diezelfde ervaring weet ik ook dat 220 volt je een instant bad hair day kan bezorgen. Daarom bel ik tegenwoordig maar liever het nummer van mijn ouderlijk huis, wanneer er bij mij thuis een stopcontactje vervangen moet worden. Zie ik mijn vader ook meteen weer eens. Aan alles met water waag ik me trouwens al helemaal niet meer. Ooit meende ik, in een vlaag van zelfverklaarde girl power, succesvol een waterleiding te kunnen omleggen. Dat bleek een pijnlijke zelfoverschatting, de leiding begon al snel te lekken. Eerst licht druppelend, toen spuitend, helaas net op het moment dat ik voor een lang weekend in Parijs was – ik moest natuurlijk even bijkomen van al die inspannende loodgietersactiviteiten. Bij terugkeer bleek mijn parketvloer dienst te doen als vlot en had ik plotseling een drijvende inloopkast.

‘OOIT MEENDE IK, IN EEN VLAAG VAN ZELFVERKLAARDE GIRL POWER, SUCCESVOL EEN WATERLEIDING TE KUNNEN OMLEGGEN’

Blackbox

Was de knalpot niet uitgevonden, dan klonk het op de snelweg als op het racecircuit van Le Mans. De crux zit ’m in de geluidsdemper. Die maakt korte metten met de overtollige decibellen die de verbrandingsgassen onder hoge druk produceren. Hij absorbeert de hoge tonen of stuurt de lage tonen door een labyrint van buizen. Ingenieus kastje.

40

Ik ontvang loodgieters, elektriciens en andere technisch geschoolden dan ook altijd met eenzelfde enthousiasme als de postbode die mijn laatste Zalando-bestelling komt brengen. Helden zijn het, die met hun professionele vakmanschap – of vakvrouwschap! – het leed van mijn twee linkerhanden enigszins verzachten. Voor de kleine meid die thans in mijn buik groeit heb ik dan ook al een bindend studieadvies paraat: ga in hemelsnaam voor een technische studie, dame! Al was het maar om bad hair days en waterballetten te voorkomen.

41

DE ONDERNEMER Tekst Bob van der Burg Beeld Maurits Giesen

Klusmevrouw

Ooit gaf ze leiding aan grote evenementen, nu heeft Jet Key haar eigen klusbedrijf. Ze zou niet anders meer willen.

! Jet Key laat er geen misverstand over bestaan, als ze opnieuw mocht beginnen, zou ze een heel andere keuze maken. Met haar handen werken, een beroep uitoefenen waar techniek en vakmanschap aan te pas komen. Nadat ze een jaar of 35 geleden de universiteit waar ze rechten had gestudeerd vaarwel had gezegd, begon ze aan een carrière bij uiteenlopende organisaties. En altijd in de rol van organisator of manager. Eerst was ze belast met de opzet van het Integraal Kankercentrum Amsterdam. Daarna werd ze directeur van Sail Amsterdam 1990. Nog weer later werd ze projectcoördinator bij de RAI en directeur van het Nederlands Congresbureau. Nu schildert ze huizen, legt ze elektra aan en verricht ze allerhande kleine klussen voor – vooral – ouderen. ! ‘Het begon zo’, vertelt Jet, ‘na een aantal jaren in het congreswezen zat ik opeens zonder werk. Het was 2007, het begin van de crisis, ik was eind vijftig en er was geen sprake van dat ik nog een baan zou kunnen vinden, hoeveel ervaring ik ook had. Ik was te oud. Dus moest ik iets verzinnen. Mijn ouders waren op dat moment in de tachtig en hadden een handig mannetje dat allerlei klussen voor hen opknapte. Ik dacht: dat mannetje zou net zo goed een vrouwtje kunnen zijn. Toen ben ik in mijn buurt in Amsterdam-Zuid bij mensen gaan aanbellen met de vraag of ze niet af en toe iemand nodig hadden voor technische klussen. Veel oudere mensen bleken daar behoefte aan te hebben. Ze hadden alleen nooit aan een vrouw gedacht die dat kon doen. Ik besloot een

42

folder te maken en dat was de geboorte van mijn bedrijf: Key to succes.’ ! Jet is van vele markten thuis. Ze doet niet alleen klussen in en om het huis, ze repareert en onderhoudt ook bootjes en schepen en ze biedt hulp bij computerproblemen of bij de installatie van apparatuur. ‘Ik ben altijd erg handig geweest’, zegt ze. ‘Als meisje van drie liep ik al met een hamer rond. Ik heb altijd alles zelf willen kunnen, wilde nooit afhankelijk zijn van anderen. En ik heb inmiddels ook aardig wat cursussen gevolgd, onder meer in loodgieten en elekrotechniek. Bij veel meisjes leeft nog steeds de angst dat ze dat niet kunnen of dat het niet vrouwelijk zou zijn. Dat is natuurlijk grote onzin.’ ! Jet ziet vooral voordelen van meer meisjes en vrouwen in technische beroepen: ‘Het geeft een natuurlijker evenwicht en ook een andere dynamiek dan wanneer daarin vooral mannen aan het werk zijn.’ Haar tip voor meisjes die een opleiding moeten kiezen: wees nooit bang dat je iets niet kunt, ga het avontuur aan. Zelf is ze pas op latere leeftijd – en min of meer gedwongen door de omstandigheden – dat techniekavontuur aangegaan. Maar ze heeft er geen minuut spijt van gehad. ‘Als ik nu voor de keuze zou staan, zou ik zeker een technische opleiding volgen. Met je handen werken is erg leuk. En je doet er ook nog eens veel mensen een plezier mee. Ze zijn altijd blij als ze me zien komen, en dat is heel bevredigend. Ik ben echt een happy mens.’

‘WEES NOOIT BANG DAT JE IETS NIET KUNT, GA HET AVONTUUR AAN’

43

SMART & SMAAKVOL

SHOPPING

Decolleté portemonnee

! Je gaat uit en hebt geen zin om een tas mee te nemen. Wat doe je met je geld? Hiske Elferink bedacht een oplossing, de bustebeurs, en won daarmee de HEMA-ontwerpwedstrijd 2012. Je bevestigt het beursje aan je behabandje, het blijft onzichtbaar, maar alles past erin – pasje, biljetten en zelfs wat kleingeld. € 4,95, www.hema.nl

Leesplank

! Het is maar een stuk hout, maar wel een schitterend stuk pistachehout. En verrassend functioneel: een snijplank waar je je tablet in kwijt kunt. ’s Ochtend lees je de krant van het scherm en ligt je ontbijtje op de plank, ’s avonds zoek je een recept op en hak je de groente erop klein. Atelier Van Kessel, € 139,95 via www.thehuntingensemble.nl

NEDERLAND IS WERELDWIJD VERMAARD OM ZIJN DUTCH DESIGN. WIJ BLIJKEN HANDIGE,

SLIMME EN VOORAL OOK BIJZONDER MOOIE OPLOSSINGEN TE KUNNEN BEDENKEN VOOR ALLERLEI PRAKTISCHE ZAKEN. EEN KLEINE COLLECTIE NEDERLANDSE ONTWERPEN OM HEBBERIG VAN TE WORDEN.

Tekst Jennifer Shackleton

Kleinood voor klein & groot ! De Nederlandse sieradenontwerpster Bibi van der Velden heeft samen met actrices Katja Schuurman en Tara Elders een gloednieuwe fairtrade sieradenlijn opgezet: Sam&Haas. Inspiratiebron? Hun dochters natuurlijk!

Lichtgewicht

! Veloretti Bicycles is een nieuw Amsterdams fietsenmerk. Oprichter Ferry Zonder reed niet lekker op zijn zware transportfiets en bedacht dat dat beter moest. Lichter en sneller vooral. Die fiets is er nu: de Caferacer. Simpel, met een stalen frame, heel licht, zodat je hem makkelijk de trap op kunt dragen. En betaalbaar, omdat de tussenhandel is uitgeschakeld. € 359, www.veloretti.com

44

! De armbandjes en kettinkjes zijn net zo leuk voor moeders als voor hun dochters door alle kleine speelse voorwerpen die erin verwerkt zijn, zoals kammetjes,

fluitjes, haasjes en katoenballetjes. Bovendien zijn ze fairtrade, dus gemaakt van goud en zilver dat op eerlijke wijze wordt verkregen. Geen illegale mijnbouw dus! Bibi, Katja en Tara willen een deel van de opbrengst van deze duurzame sieradenlijn teruggeven aan kinderen in de mijnbouwgebieden in het Amazonegebied, zodat zij ook een kans krijgen op een betere toekomst. Vanaf € 50,

Fashionable Apple

www.samenhaas.com

€ 55, www.oker.me

! Teun Rietveld ontwerpt prachtige, duurzame omhulsels voor Apple-devices. Zijn laatste ontwerp: een iPhone 5 sleeve. Bijna mooier dan de iPhone zelf. Van gelooid leer, dat alleen maar mooier en donkerder wordt naarmate je het vaker gebruikt. Met onderaan een uitsparing, waardoor je het toestel gemakkelijk eruit kunt duwen en bij het opladen juist lekker in z’n hoesje kunt laten zitten.

45

Beeld Carlfried Verwaayen

SHOPPING

Make Up, Not War

! Mooie make-up met een ideëel doel, ontwikkeld door de Nederlandse visagiste Ellis Faas en verpakt in prachtige kogelvormige pennen van de hand van de Nederlandse designer Arnout Visser. Een deel van de opbrengst van de make-up gaat naar War Child. Faas heeft jarenlange ervaring in de (internationale) modewereld en werkte met wereldberoemde fotografen als Mario Testino. Voor haar eigen lijn heeft ze zich laten inspireren door kleuren die van nature in het lichaam voorkomen. Van foundation tot oogschaduw en lipstick, alle kleurelementen zijn ‘lichaamseigen’. Bovendien zijn de ingrediënten en de eindproducten niet getest op dieren, maar ‘alleen op supermodellen’, zoals Faas zelf zegt.

KLOPPEN, MENGEN & KNEDEN ! De Dualit-handmixer doet hetzelfde als elke andere handmixer: hij klopt, mengt en kneedt. Maar deze zet je graag in het zicht, dankzij z'n schitterende retro vormgeving. Verkrijgbaar met glanzende of matte coating in diverse kleuren. € 98, www.kookwarenhuis.nl

www.ellisfaas.com/collection

Mobiel bouwpakket

! We betalen veel geld voor de nieuwste smartphones en bij elk vervolgabonnement ruilen we die doodleuk weer in voor een nieuwe. Dat moet anders, vond ontwerper Dave Hakkens. Hij bedacht en ontwierp Phoneblocks. Stop met weggooien. Bouw je eigen telefoon, met hardware-apps. Zo blijft die up-to-date en help jij de afvalberg die al die mobieltjes veroorzaken, verkleinen.

PHONEBLOCKS ZIJN HET BEST TE VERGELIJKEN MET LEGO

=

! Phonebloks zijn het best te vergelijken met Lego. Je hebt een basisplaat waarop je de door jouw gewenste toepassingen bouwt – een wifiblokje, een camerablokje, een batterijblokje, een geheugenblokje. Ben je veel onderweg, dan neem je een groter batterijblokje. Wil je vooral foto's maken, dan plaats je een betere camera. ! Smart idee, strak design: nu maar hopen dat hardware- en softwareleveranciers overstag gaan en dit avontuur aangaan. De support die hij van overal uit de wereld krijgt, stemt in elk geval positief. Volg Hakkens’ project op www.phonebloks.com

46

Recycled licht

! Beeldend kunstenaar en designer Carlijn Lotte Bartels laat zich inspireren door onderwerpen die haar interesseren, veelal uit de natuur. Zo lijkt haar lampenserie Neoplasmes qua vorm op de fungus Indian Bread, een schimmel in de vorm van een druiventros die zich in bomen nestelt. Bartels maakte deze lampen aanvankelijk in opdracht van het festival Parksessies. De rotzooi die mensen na een festival vaak achterlaten, bracht haar op het idee lampen te haken van plastic afval. Het resultaat is prachtig. ! Behalve de Neoplasmes heeft Bartels een nieuw model van ander plastic: de Exoplasmes. Deze lampen zijn gemaakt van dik doorzichtig plastic dat een zilverachtig licht doorlaat. Ze zijn geïnspireerd op de Silkspinners: spinnen die hun eitjes helemaal inspinnen met een soort zilveren draden om ze te beschermen tegen de buitenwereld. Beide typen lampen werken op een zonnecel. Vanaf € 45, carlijnlottebartels.blogspot.nl

KEUKENROBOT

PLUGS Voor het eenvoudig vastklikken van de diverse kloppers

INS & OUTS DUALIT HANDMIXER Maximaal vermogen: 300 W Materiaal: metaal 5 snelheden Geleverd met twee vlakke kloppers, twee deeghaken en één garde.

MAATLEPELS Voor wegen en meten van ingrediënten

Femme Tech MAGAZINE is een uitgave van