Als opvoeden een probleem is Over de Raad voor de Kinderbescherming
Ministerie van Justitie
Justitie
Raad voor de Kinderbescherming
Als opvoeden een probleem is Soms kunnen ouders hun kind (tijdelijk) niet de opvoeding en zorg bieden die nodig is voor een evenwichtige ontwikkeling tot zelfstandigheid. In dat geval kan de Raad voor de Kinderbescherming bij het gezin betrokken worden. In deze brochure wordt uitgelegd wat dat betekent.
Kind staat centraal Het is de taak van de Raad voor de Kinderbescherming om op te komen voor de rechten van kinderen die in de knel (dreigen te) komen. Daarom staat in het werk van de Raad altijd het belang van het kind centraal. De medewerkers beseffen evenwel dat de tussenkomst van de Raad voor ouders een emotionele en ingrijpende gebeurtenis kan zijn.
Voor het gemak is de tekst in de mannelijke vorm geschreven. Overal waar hij staat, kunt u ook zij lezen. Met ouders en kind worden ook ouder, verzorger(s) of wettelijke vertegenwoordiger(s) en kinderen bedoeld.
3
Inhoudsopgave
De Raad voor de Kinderbescherming
De Raad voor de Kinderbescherming
5
Een kind is voor zijn ontwikkeling afhankelijk van zijn ouders. Zij
Ernstige opvoedingsproblemen
6
moeten hun kind verzorgen en opvoeden zodat hij kan uitgroeien
Maakt u zich zorgen over een kind?
7
tot een zelfstandige volwassene. Als ouders die
Het onderzoek
8
verantwoordelijkheid niet kunnen dragen, komt het recht van het
9
kind op een gezonde en evenwichtige ontwikkeling in de knel. De
Het rapport De uitkomst van het onderzoek
10
overheid heeft in dat geval de taak om dit recht van het kind te
Maatregelen van kinderbescherming
12
waarborgen. De Raad voor de Kinderbescherming – een onderdeel
Vertrouwenspersoon
14
van het Ministerie van Justitie – zorgt daarvoor.
Bescherming persoonsgegevens
14
De Raad adviseert bijvoorbeeld bij scheidingen van ouders die het
Klachten
15
niet eens worden over afspraken over de kinderen. Verder houdt de
15
Raad zich bezig met jongeren die met de politie in aanraking
Meer informatie Adressen
16 en 17
komen. Ook is de Raad betrokken bij het afstaan of adopteren van kinderen. Bovendien speelt de Raad een belangrijke rol bij gezinnen met opvoedingsproblemen. Over dit laatste gaat deze brochure. Algemene informatie over de Raad vindt u in de brochure Over de Raad voor de Kinderbescherming – Ieder kind heeft recht op bescherming (zie bladzijde 15).
4
5
Ernstige opvoedingsproblemen Bij vermoedens van opvoedingsproblemen in uw gezin wordt meestal eerst het Bureau Jeugdzorg/Advies- en Meldpunt Kindermishandeling ingeschakeld, waarna zo nodig de Raad voor de Kinderbescherming bij uw gezin betrokken wordt. De Raad doet in dat geval een onderzoek.
Maakt u zich zorgen over een kind ? Wie zich -(bijvoorbeeld als buurman, familielid of leerkracht) ongerust maakt over een kind, kan zijn vermoedens over verwaarlozing, mishandeling of andere ernstige opvoedingsproblemen melden bij het Bureau Jeugdzorg/Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (BJZ/AMK) in zijn omgeving. Kijk voor een overzicht van de adressen van het BJZ op
Er bestaat geen ideale opvoeding en er zijn ook geen perfecte
www.kinderbescherming.nl of raadpleeg een telefoonboek. Het
opvoeders. Daardoor heeft elk gezin wel eens moeilijkheden. Dat
AMK is bereikbaar via telefoonnummer 0900- 123 123 0 (5 cent per
hoeft niet erg te zijn als de ouders er in slagen om samen met hun
minuut). Of kijk op www.amk-nederland.nl.
kind een oplossing te vinden. Maar soms zijn de problemen zo groot dat de ontwikkeling van het kind bedreigd of geblokkeerd wordt. Dat kan bijvoorbeeld zijn als ouders hun kind verwaarlozen,
De Raad
mishandelen of seksueel misbruiken. Maar er zijn meer
Als u samen met BJZ de problemen niet kunt oplossen en de
moeilijkheden die de ontwikkeling van een kind negatief kunnen
opvoedingssituatie is bedreigend voor de ontwikkeling van uw kind,
beïnvloeden. In deze brochure worden ze samengebracht onder de
dan schakelt het BJZ/AMK de Raad voor de Kinderbescherming in.
term ‘opvoedingsproblemen’.
Het BJZ/AMK draagt dan de beschikbare informatie over aan de
Komen er in uw gezin opvoedingsproblemen voor, dan heeft uw
Raad. De Raad doet vervolgens een onderzoek naar uw kind en uw
kind recht op bescherming.
gezin om te achterhalen of er inderdaad sprake is van een bedreigende opvoedingssituatie. Op basis van het onderzoek
BJZ/AMK
besluit de Raad wat er moet gebeuren om de ontwikkeling van uw
Bij opvoedingsproblemen krijgt uw gezin in het algemeen eerst te
kind veilig te stellen. Hoe de Raad te werk gaat, kunt u lezen vanaf
maken met het Bureau Jeugdzorg* (BJZ) of het Advies- en Meldpunt
bladzijde 8.
Kindermishandeling* (AMK). Het BJZ kunt u zelf inschakelen. U kunt ook met het BJZ of AMK te maken krijgen als anderen zich
Soms zal de Raad zélf constateren dat er sprake is van (een
ongerust maken over de opvoedingssituatie van uw kind. Bezorgde
vermoeden van) kindermishandeling. Dit kan gebeuren als de Raad
buitenstaanders kunnen bij deze instanties namelijk een melding
al bezig is met een ander onderzoek, bijvoorbeeld omdat een
doen; zie ook de tekst in het kader hiernaaast. Het BJZ probeert
jeugdige met de politie in aanraking is gekomen. In zo'n geval kan
vervolgens uw gezin te helpen om de moeilijkheden op vrijwillige
de Raad zonder tussenkomst van het Advies- en Meldpunt
basis op te lossen.
Kindermishandeling besluiten tot een nader onderzoek in verband met een mogelijk bedreigende opvoedingssituatie. De Raad brengt
* Per 1-1-2005, als de Wet op de jeugdzorg in werking treedt, zal het AMK samengaan met
het AMK wel op de hoogte van zijn beslissing en verstrekt dan ook
het BJZ. Vooruitlopend op deze wet worden (vermoedelijke) opvoedingsproblemen al niet
uw (persoons)gegevens.
meer rechtstreeks bij de Raad voor de Kinderbescherming gemeld, maar bij het BJZ/AMK.
6
7
Het onderzoek Tijdens het onderzoek gaat een raadsonderzoeker na of opvoedingsproblemen de ontwikkeling van uw kind zo bedreigen dat daar wat aan gedaan moet worden. Hij voert gesprekken met verschillende personen. Hij betrekt andere medewerkers van de Raad bij zijn beslissingen. De werkwijze van de Raad is officieel vastgelegd.
Werkwijze De werkwijze van de Raad voor de Kinderbescherming is vastgelegd in Normen 2000. Deze richtlijnen van de minister van Justitie zijn voor de medewerkers van de Raad de leidraad voor hun dagelijkse werk. Het document beschrijft onder andere hoe een onderzoek uitgevoerd wordt, welke informatie in het rapport komt en hoe lang een onderzoek mag duren. Daardoor komt elk onderzoek in principe op dezelfde manier tot stand.
Het doel van het onderzoek is om op systematische wijze vast te
U kunt Normen 2000 op elke vestiging van de Raad inzien of
stellen of er opvoedingsproblemen zijn die de ontwikkeling van uw
raadplegen via www.kinderbescherming.nl.
kind bedreigen en hoe ze aangepakt moeten worden. Tijdens het onderzoek probeert een medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming, de raadsonderzoeker, een zo goed mogelijk beeld te krijgen van uw kind, zijn ontwikkeling en de omstandigheden waarin hij opgroeit. De raadsonderzoeker kijkt
Het rapport Het onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming wordt afgesloten met een rapport, waarin de raadsonderzoeker verslag doet van het onderzoek.
bijvoorbeeld ook naar uw manier van opvoeden en naar de hulp die u daar eventueel van anderen bij krijgt.
De raadsonderzoeker rondt zijn onderzoek naar uw gezin af met een rapport. Hij doet daarin verslag van het verloop van het onderzoek
De raadsonderzoeker voert verschillende gesprekken. Hij praat niet
en beschrijft de problemen van uw gezin. Hij neemt ook informatie
alleen met de gezinsleden, maar zo nodig ook met mensen uit de
op die anderen dan uw gezinsleden hebben verstrekt. Verder geeft
directe omgeving van uw gezin. Daarnaast raadpleegt hij
de raadsonderzoeker de mening van u en van uw kind weer. Hij
bijvoorbeeld de leerkracht van uw kind, uw huisarts of andere
vermeldt bovendien het oordeel van de Raad over de
betrokken hulpverleners.
opvoedingsproblemen en de oplossing daarvoor. De raadsonderzoeker bespreekt zijn voorlopige rapport met u. Als
Binnen de Raad wordt de raadsonderzoeker zo nodig ondersteund
uw kind zestien jaar of ouder is, neemt de raadsonderzoeker ook
door een gedragsdeskundige en een juridisch deskundige.
met hem het rapport door. In sommige gevallen kan ook een jonger
Gedurende het onderzoek hebben zij vaste overlegmomenten,
kind over het rapport geïnformeerd worden.
waarbij ook de leidinggevende van de raadsonderzoeker aanwezig
Onjuist weergegeven feiten kunnen gewijzigd worden. Andere
is. Beslissingen naar aanleiding van het onderzoek neemt de
opmerkingen worden als bijlage aan het definitieve rapport
raadsonderzoeker daardoor nooit alleen. Vanzelfsprekend houdt de
toegevoegd. U en uw kind (van zestien jaar of ouder) ontvangen een
raadsonderzoeker uw gezin steeds op de hoogte van zijn onderzoek.
exemplaar van het definitieve rapport. Als de uitkomst van het onderzoek tot gevolg heeft dat de Raad een maatregel van kinderbescherming vraagt, wordt het rapport ook aan de rechter gestuurd.
8
9
De uitkomst van het onderzoek In het rapport beschrijft de raadsonderzoeker hoe de situatie van uw kind verbeterd moet worden. U kunt het advies krijgen om hulp te zoeken. Als verplichte hulpverlening beter is voor uw kind, vraagt de Raad aan de rechter om een maatregel van kinderbescherming op te leggen.
Het kan blijken dat er geen verdere bemoeienis van de Raad nodig is, bijvoorbeeld omdat de opvoedingsproblemen al tijdens het onderzoek opgelost zijn. Verder kan de Raad oordelen dat verplichte hulp (nog) niet nodig is; wel kan de Raad de ouders adviseren om hulp te zoeken. Zo nodig zal de Raad de ouders terugverwijzen naar het Bureau Jeugdzorg (BJZ).
Verplichte hulp Uit het onderzoek volgt het oordeel van de Raad voor de
Uit het onderzoek kan ook blijken dat de ontwikkeling van het kind
Kinderbescherming over wat er moet gebeuren om de ontwikkeling
zo ernstig wordt bedreigd, dat hulp verplicht gesteld moet worden.
van uw kind veilig te stellen, zodat hij zich kan ontwikkelen tot een
In dat geval vraagt de Raad aan de rechter om een zogenoemde
gezonde en zelfstandige volwassene. De Raad zoekt, bij voorkeur
maatregel van kinderbescherming op te leggen. Wat dat inhoudt,
samen met u, een oplossing die in het belang is van uw kind.
wordt op bladzijde 12 en verder uitgelegd. Een maatregel van kinderbescherming is voor zowel de ouders als het kind zeer ingrijpend. De Raad doet het verzoek om een maatregel op te leggen daarom weloverwogen. Dat gebeurt uitsluitend als: • vrijwillige hulp niet (meer) voldoende is of • de ouders geen hulp willen accepteren en • het onderzoek bevestigt dat de ontwikkeling van het kind ernstig bedreigd wordt.
10
11
Maatregelen van kinderbescherming De rechter kan een maatregel van kinderbescherming opleggen: ondertoezichtstelling, ontheffing van het ouderlijk gezag of ontzetting uit het ouderlijk gezag.
De ontheffing kan niet worden uitgesproken als een ouder zich hiertegen verzet, maar de wet kent enkele uitzonderingen op dit principe. Dan is sprake van een ‘gedwongen ontheffing’. Ontzetting
Om de ontwikkeling van een kind veilig te stellen, kan de rechter
Als ouders zich verwijtbaar misdragen tegenover hun kind, kunnen
een zogenoemde maatregel van kinderbescherming opleggen. De
zij uit het ouderlijk gezag ontzet worden. Het gezag over het kind
meest voorkomende is ondertoezichtstelling. Ontheffing van het
wordt meestal overgedragen aan het BJZ, dat dan de voogdij over
ouderlijk gezag en ontzetting uit het ouderlijk gezag zijn zwaardere
het kind uitoefent. Het kind gaat naar een pleeggezin of tehuis.
maatregelen.
De rechter kan de ontzetting alleen uitspreken als hij dit in het belang van het kind noodzakelijk vindt.
Ondertoezichtstelling Het kind krijgt een gezinsvoogd toegewezen door het Bureau
Duur
Jeugdzorg (BJZ). Deze persoon begeleidt het kind en zijn ouders bij
De ondertoezichtstelling duurt maximaal één jaar, maar kan telkens
het oplossen van de opvoedingsproblemen. De ouders behouden
met maximaal een jaar verlengd worden tot het kind achttien jaar is.
het gezag over hun kind en blijven zelf verantwoordelijk voor de
In geval van ontheffing of ontzetting kunnen ouders na verloop van
opvoeding. Maar zowel ouders als kind zijn verplicht de
tijd aan de rechter vragen om hen weer het gezag over het kind te
aanwijzingen op te volgen die de gezinsvoogd daarbij geeft.
geven. De rechter zal daarmee instemmen als het kind weer aan zijn
In principe blijft het kind thuis wonen. De rechter kan echter in het
ouders toevertrouwd kan worden.
belang van het kind besluiten om hem (tijdelijk) in een pleeggezin of tehuis te plaatsen.
Beslissing door rechter
Als een kind acuut gevaar loopt en snel uit huis geplaatst moet
De rechter neemt niet zomaar het besluit om een maatregel op te
worden, kan de Raad de rechter om een voorlopige
leggen. Hij wil ook de mening van de ouders horen; een advocaat
ondertoezichtstelling verzoeken. Tijdens de voorlopige
kan hen daarin bijstaan. Als het kind twaalf jaar of ouder is, vraagt
ondertoezichtstelling zet de Raad het onderzoek voort, waarna de
de rechter ook zijn mening. De rechter maakt bij zijn beslissing
rechter de voorlopige maatregel zo nodig kan omzetten in een
gebruik van de informatie uit het rapport van de Raad voor de
definitieve ondertoezichtstelling.
Kinderbescherming. Hij is echter niet verplicht om het verzoek van de Raad in te willigen.
Ontheffing Als de ouders niet in staat zijn om hun kind op te voeden en te
Beroep
verzorgen, krijgt een ander voor onbepaalde tijd het wettelijk gezag
Als ouders het oneens zijn met een beslissing van de rechter, dan
over het kind. Meestal is dat het BJZ. Deze organisatie oefent in dat
kunnen zij een advocaat inschakelen die voor hen in hoger beroep
geval de voogdij over het kind uit. Het kind wordt opgevoed in een
gaat. Ook de Raad kan beroep aantekenen.
pleeggezin of tehuis. De ouders hebben dan officieel niets meer over het kind te vertellen, maar blijven wel zo veel mogelijk bij hem betrokken. 12
13
Verder lezen
Klachten
In de brochure Als uw kind onder toezicht gesteld wordt (zie
Als u ontevreden bent over het optreden of onderzoek van een
bladzijde 15) kunt u meer informatie vinden over de
raadsmedewerker, kunt u dat eerst bespreken met deze medewerker
ondertoezichtstelling.
en zijn leidinggevende. Zij proberen vervolgens met u een oplossing te vinden. Als dat niet lukt, kunt u een officiële klacht indienen. Dat
Vertrouwenspersoon
kan overigens ook meteen. In de brochure Als u een klacht heeft
U kunt zich bij uw contacten met de Raad voor de
vindt u meer informatie over de klachtenregeling en de termijn
Kinderbescherming laten bijstaan door iemand in wie u vertrouwen
waarbinnen u kunt reageren.
heeft: een familielid, vriend, advocaat of hulpverlener. Er zijn wel enkele spelregels. Zo mag de vertrouwenspersoon niet uit uw naam
Meer informatie
optreden en mag hij niets doen zonder uw toestemming. De Raad
Heeft u nog vragen over het werk van de Raad voor de
mag uw vertrouwenspersoon weigeren als deze het onderzoek
Kinderbescherming? Neemt u dan contact op met een vestiging in
verstoort.
uw omgeving; de adressen staan op bladzijde 16 en 17.
Bescherming persoonsgegevens De persoonsgegevens van cliënten van de Raad voor de Kinderbescherming en van andere betrokkenen bij een zaak
Andere brochures Over ondertoezichtstelling: • Als uw kind onder toezicht gesteld wordt
worden vastgelegd in een computerbestand en een dossier. Daarbij worden de wettelijke regels gevolgd. Vanzelfsprekend gaat de Raad zorgvuldig en vertrouwelijk met de gegevens om. Cliënten en betrokkenen hebben het recht om hun eigen gegevens in te zien en
Over het werk van de Raad: • Over de Raad voor de Kinderbescherming – Ieder kind heeft recht op bescherming
te laten aanvullen of corrigeren. Hoe dat kan, staat in de Regeling
• Als uw kind in aanraking komt met de politie
Wbp* die u bij elke vestiging van de Raad kunt inzien.
• Als ouders gaan scheiden • Als u een klacht heeft De brochures zijn verkrijgbaar via: • Postbus 51 Infolijn, telefoon 0800 - 8051 (gratis, maandag t/m vrijdag van 9:00 tot 21:00 uur) of www.postbus51.nl • de vestigingen van de Raad (zie bladzijde 16 en 17) • de internetsite van de Raad: www.kinderbescherming.nl
Internet *Voluit: Regeling Wet bescherming persoonsgegevens Primair Proces
De Raad voor de Kinderbescherming is te vinden op het internet:
Raad voor de Kinderbescherming
www.kinderbescherming.nl.
14
15
Adressen Directie Noord
Directie Oost
Directie Noord-West
Directie Zuid-West
Directie Zuid
Vestiging Assen
Vestiging Almelo
Vestiging Alkmaar
Vestiging Den Haag
Vestiging Breda
Vestiging Tilburg
Mandemaat 3
Bellavistastraat 3
Kennemerstraatweg 21
Neuhuijskade 40
Meerten Verhoffstraat 18
Spoorlaan 394
Postbus 181
Postbus 241
Postbus 250
Postbus 97745
Postbus 7057
Postbus 290
9400 AD Assen
7600 AE Almelo
1800 AG Alkmaar
2509 GC Den Haag
4800 GB Breda
5000 AG Tilburg
0592-333 44 4
0546-832 20 0
072-514 34 34
070-374 23 00
076-525 58 00
013-549 15 49
Vestiging Groningen
Vestiging Arnhem
Vestiging Amsterdam
Vestiging Dordrecht
Vestiging Eindhoven
Friesestraatweg 213 b
Kronenburgsingel 8/01
IJsbaanpad 2
Spuiboulevard 356-358
Keizersgracht 5
Postbus 328
Postbus 9017
Postbus 83086
Postbus 855
Postbus 2175
9700 AH Groningen
6800 DW Arnhem
1080 AB Amsterdam
3300 AW Dordrecht
5600 CD Eindhoven
050-520 52 22
026-322 65 55
020-889 34 00
078-648 44 44
040-232 93 19
Vestiging Lelystad
Vestiging Haarlem
Vestiging Leeuwarden
Vestiging Middelburg
Vestiging ‘s-Hertogenbosch
Lange Marktstraat 5
Schepenen 9
Jansweg 15
Buitenruststraat 16
Kooikersweg 3
Postbus 2203
Postbus 2076
Postbus 1175
Postbus 7140
Postbus 2332
8901 JE Leeuwarden
8203 AB Lelystad
2001 BD Haarlem
4330 GC Middelburg
5202 CH ‘s-Hertogenbosch
058-234 33 33
0320-286 50 0
023-888 25 00
0118-673 33 3
073-620 79 11
Vestiging Zutphen
Vestiging Utrecht
Vestiging Rotterdam
Vestiging Maastricht
Houtwal 16
A. van Schendelstraat 550
Noordsingel 117
Avenue Céramique 1b
Postbus 4110
Postbus 12085
Postbus 1983
Postbus 3002
7200 BC Zutphen
3501 AB Utrecht
3000 BZ Rotterdam
6202 NA Maastricht
0575-590 10 0
030-888 27 00
010-443 11 00
043-351 43 00
Vestiging Zwolle
Vestiging Roermond
Assendorperdijk 1
Slachthuisstraat 57
Postbus 10075
Postbus 279
8000 EB Zwolle
6040 AG Roermond
038- 455 43 00
0475-363 36 3
Kijk voor een actueel overzicht van de adressen en routebeschrijvingen van de Raad voor de Kinderbescherming op www.kinderbescherming.nl.
16
17
Aan de informatie in deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.
Uitgave Raad voor de Kinderbescherming Hoofdkantoor Postbus 19202 3501 DE Utrecht www.kinderbescherming.nl
18
20
