Als je toevallig iemand mocht kennen

Of te wel: Hoe ik steeds in de problemen terecht kom

Als je toevallig iemand mocht kennen... Het bijzondere van dit boekje vol eigenaardige uitspraken, is dat het slechts voor een klein select gezelschap is geschreven. De kans dat jij tot dit gezelschap behoort, is uitermate klein. Echter bestaat er wel een kans dat jij iemand kent, die zichzelf meer dan eens in de problemen brengt door in conflict met anderen te raken. Overigens met de beste bedoelingen en niet intentioneel. Misschien kun je dit boekje geven aan een persoon in je omgeving die er wel wat aan heeft. Uiteraard ben je van harte welkom om het boekje door te lezen, maar ik waarschuw je alvast: de kans is reëel dat je er niet veel van begrijpt! Hoe komt dat zo? Omdat jij niet tot de doelgroep behoort. Als je de inhoud van het boekje wel begrijpt, wees dan gerust omdat dit alleen maar iets zegt over je inlevingsvermogen in anderen en je mensenkennis. Het zegt niets over jou.

Als je dit boekje hebt gekregen... Je hebt dit boekje gekregen van iemand die het beste met je voor heeft en je wil wijzen op je vermogen om vaker jezelf en anderen in problemen te brengen.

Het is een bijzondere vaardigheid: ‘het in problemen brengen’, waar je veel tijd en energie in hebt gestoken. Misschien sta je er onvoldoende bij stil dat het een vaardigheid is, die meestal gepaard gaat met onwenselijk gedrag en vervelende consequenties voor anderen (en misschien ook wel voor jezelf). Misschien denk je nu dat jij niet over een dergelijke vaardigheid beschikt. Vergeet niet: je hebt dit boekje niet voor niets van iemand gekregen, dus is er tenminste 1 persoon die het onwenselijke gedrag bij je herkent of zelfs last heeft van de vervelende consequenties.

PsychoWerk & Gert van Veen © 2009

Het ‘in problemen brengen’ kan bij jou gemakkelijk ontpoppen in een conflict, een eindeloos herhalende discussie of zelfs een ruzie.

Met de beste bedoelingen...

Pagina 2

Over het conflict Een conflict is het beginpunt van: Z

Verandering,

Z

Leren,

Z

Onthechten,

Z

Loslaten.

Wil je niet veranderen, dan vermijd je conflicten! Een conflict is het eindpunt van: Z

Het hechtingsproces,

Z

Starheid,

Z

Conventies,

Z

Zogenaamde zekerheden.

Het doel van het conflict Wat wil je bereiken met het conflict? ALTIJD een verandering in de sociale verhoudingen. Als je dit niet wilt, ga dan geen conflict aan!

Het machtenspel vs. verandering Als je je gelijk wil hebben, ga dan niet een conflict aan, maar probeer een discussie te voeren op basis van inhoudelijke argumenten.

Iemand die niet wil dat de sociale verhoudingen veranderen, zal ruzie met je gaan zoeken. De persoon zal met machtsmiddelen proberen je duidelijk te maken wat je plaats is in de hiërarchielijn en hoe dat deze positie zich in relatie tot hem verhoudt. Het doel van een ruzie is om een totale overwinning over de ander te realiseren. Iemand die de sociale verhoudingen wil veranderen, zal een confronterende dialoog met je zoeken. Het doel van het conflict is niet om de ander tegen je in het harnas te jagen, zodat er wrok en onvrede kan ontstaan. Het doel is om de sociale verhoudingen te veranderen in de hoop dat daardoor de onderlinge samenwerking kan worden verbeterd.


Als het je gaat om macht te krijgen en/of uit te oefenen op de ander, zoek dan ruzie.


Pagina 3

Het onderwerp van het conflict Begrijp goed dat het doel van een conflict is om de sociale verhoudingen te veranderen. Echter betekent dit dat er: [1] een onderwerp moet zijn waarover jij en de andere persoon van mening verschillen, [2] een aanleiding moet zijn die het conflictonderwerp actualiseert. Het conflictonderwerp is op zichzelf van ondergeschikt belang. Het kan werkelijk van alles zijn. Het conflictonderwerp dient slechts als een gespreksonderwerp om het spel te kunnen spelen. Het spel is het krachtenspel waardoor de sociale verhoudingen gaan veranderen. De categorieën waaruit de meeste conflictonderwerpen afkomstig kunnen zijn, zijn: 1.

(On)macht.

2.

(On)gelijk hebben.

3.

(On)rechtvaardigheid.

4.

(On)eerlijkheid.

5.

(Dis)respect.

6.

Erkenning of ontkenning.

7.

Assertiviteit of wegcijferen.

8.

Verworvenheden of rechten.

9.

Plichten of dwingende verwachtingen.

10.

Succes of falen.

Het is van belang om binnen een conflict de emoties niet de vrije loop te geven (anders gezegd: toe te geven aan de gevoelsbeleving), omdat hierdoor het conflict gemakkelijk kan ontaarden in een ruzie of een oneindige discussie. Als je je al laat verleiden om je emoties tot uitdrukking te brengen, doe dit dan op een plezierige en liefdevolle manier, maar zeker niet door je geduld te verliezen en kwaad te worden. Hierdoor loop je de kans om de controle over jezelf te verliezen en door te schieten in een negatief conflict (of te wel: een ruzie).


Emoties in een conflict


Pagina 4

1.

Latente aanwezigheid. Er is sprake van een ontevredenheid over de wijze en de kwaliteit van communiceren, samenwerken, het realiseren van doelen en/of de mate van het bereikte succes. De ontevredenheid kan zich manifesteren in de vorm van een frustratie, moeite hebben om gemotiveerd om aan de slag te gaan en dergelijke.

2.

Gewaarworden van het conflict. Eén of meerdere personen begint het op te vallen dat de ontevredenheid een terugkerend karakter heeft en een ongewenst effect heeft op de onderlinge samenwerking en de realisatie van gemeenschappelijke doelen.

3.

Emoties gaan opspelen. Door het gewaarworden van de ontevredenheid en het terugkerende karakter, neemt de frustratie toe als de persoon er niet in slaagt om de ontevredenheid op te heffen. De ontevredenheid wordt een ‘hot spot’ die voortdurend de aandacht trekt binnen de onderlinge samenwerking. Het wordt duidelijk dat de ‘samenwerking’ eigenlijk een ‘tegenwerking’ is.

4.

Manifestatie van het conflict. Doordat de emoties steeds meer in de openbaarheid treden en niet langer kunnen worden ontkend, ontkomen de samenwerkende personen er niet aan dat de ontevredenheid op de agenda komt te staan en besproken dient te worden. Het conflict openbaart zich en zal op één of andere wijze aangepakt moeten worden.

5.

Nasleep van het conflict. Afhankelijk van de aanpak van het conflict, zijn er diverse vormen van consequenties mogelijk, bijvoorbeeld: Z

Als de sociale verhoudingen zijn veranderd, dan is er sprake van een nieuwe machtsverhouding binnen de relatie, het team of de groep.

Z

Als het conflict is uitgemond in een eindeloze discussie, dan is er sprake van een ontwrichting van de relatie, het team of de groep. In de regel wordt het conflictonderwerp ’in de ijskast’ gezet, maar de ontevredenheid blijft bestaan (hautnah, zoals de Duitsers dit zeggen) en kan steeds tot nieuwe emotionele uitbarstingen leiden.

Z

Als het conflict een ruzie is geworden, dan betekent dit dat er machtsmiddelen zijn ingezet tegen één of meerdere personen om op deze wijze een bepaalde houding of instelling af te dwingen. Of de relatie of de groep is uit elkaar gegaan of een groepslid heeft het team of de groep verlaten.


De stadia van een conflict


Pagina 5

Als je uit een relatie of groep stapt Als je niet verder wilt samenwerken en/of leven met een andere persoon, dan is het een slecht idee om een conflict te beginnen. Omdat je namelijk hierdoor de sociale verhoudingen probeert te veranderen en dus juist gaat investeren in de interpersoonlijke relatie in plaats van de relatie te beëindigen. Het is ook een verkeerd idee dat eerst ‘alles’ (dan wel veel) opgelost moet zijn voordat je uit een relatie of een groep kunt stappen. Het beoogde doel is vaak om ‘als vrienden of als goede collega’s’ uit elkaar te gaan. Wat echter vreemd is, omdat je niet verder wilt samenwerken en samen wilt zijn… een kenmerk van goede vrienden is dat zij elkaar regelmatig ontmoeten en samen activiteiten verrichten. Hetzelfde geldt voor goede collega’s, maar je wilt juist uit de relatie of groep omdat het niet ‘goed’ is gegaan. De illusie dat het afscheid ‘goed’ was, is een drogbeeld waardoor dat mislukken van de relatie of de groepsdeelname ‘aangenamer’ oogt en de hoop groeit dat het aantal negatieve consequenties beperkt zullen blijven.

Acceptatie en het conflict

Eensgezindheid is niet op alle punten noodzakelijk om samen te kunnen werken en/of samen te kunnen leven. Verschillen bestaan en blijven bestaan. Het draagvlak van de interpersoonlijke relatie zijn de overeenkomsten en niet de verschillen. Als je blijft steken in non-acceptatie (’het niet kunnen laten rusten van een onderwerp), dan is dit een teken dat je je zin wilt doordrijven ten koste van de samenwerking. Met andere woorden: je plaatst je in een dominante (bovengestelde) positie ten opzichte van de ander. Pas als de ander zich onderwerpt aan dat wat jij vindt, eist, verwacht enzovoorts, ben jij in staat om verder te gaan met het realiseren van de gestelde groepsdoelen.


Het leren accepteren dat niet iedere discussie leidt tot een gemeenschappelijk standpunt en dat dit ook niet nodig is om samen verder te kunnen.


Pagina 6

De vier afspraken Het naleven van de vier afspraken helpt bij het voorkomen van het ongewenst verzeild raken in een conflict. Als ook bij het effectief anticiperen op de conflictsituatie zodat het geen ruzie of machtstrijd wordt. De vier afspraken zijn: 1.

Hou je aan je woord.

2.

Maak geen veronderstellingen.

3.

Maak niets persoonlijk.

4.

Doe je best.

Wijsheid en conflict Wijsheid = het vermogen om verstandig te handelen (Van Dale). Binnen een conflict is het dus wijsheid om je doel te bepalen en vervolgens doelgericht te gaan werken zonder jezelf te verliezen in emoties. Wijsheid binnen een conflict is niet proberen om slimme opmerkingen te maken om hierdoor indruk te maken op de ander (deskundigheidsmacht). Of door sluwe tactieken de ander van slag af te brengen. Niet dat deze strategieën niet effectief kunnen zijn, maar het doel is niet langer de sociale verhoudingen te veranderen waardoor dat de relatie of de groep beter gaat samenwerken. Het doel dat met deze strategieën wordt gediend is de verbetering van de persoonlijke machtspositie ten koste van de ander. Wijsheid binnen een conflict betekent de ander confronteren, zonder hem opzettelijk belachelijk te maken of over de rooien te helpen. Wat niet wil zeggen dat je dit kunt voorkomen, omdat je moeilijk kunt inschatten hoe dat de persoon omgaat met kritiek, een confrontatie of een conflict.

Het leren aangaan of vermijden van een conflict is niet een vaardigheid die je hebt geërfd. De vaardigheid is aangeleerd gedrag, waarvan het beginpunt ergens in je vroege jeugd terug te vinden is. Door de jaren heen heb je de vaardigheid steeds verder ontwikkelt en bijgeschaafd, tot aan het punt dat je een soort specialist bent geworden. Anders gezegd: je beheerst de vaardigheid tot in je vingertoppen. Zo goed zelfs dat je er niet meer over na hoeft te denken om het uit te voeren.


De tijd zal het leren


Pagina 7

De tijd zal het leren (2) Wat betekent dit? De wijze hoe dat jij nog een conflict aangaat of vermijdt, is gebaseerd op een oplossingswijze uit je jeugd. Je kunt dus in de vaardigheid sporen terugvinden van hoe dat jij door de jaren heen met conflicten bent omgegaan. Het is wellicht interessant om eens terug te denken hoe dat je op je tiende levensjaar om bent gegaan met conflicten in vergelijking met nu? Hetzelfde kun je bijvoorbeeld doen voor je zestiende levensjaar en nu, maar ook je vierentwintigste levensjaar en nu….enzovoorts. Als de vaardigheid niet langer ten gunste van je werkt, is het nuttig om te weten waar de wortels liggen. Omdat je dan begrijpt dat het enige tijd duurt en vele experimenten kost om een dergelijke ingesleten vaardigheid te veranderen.

Een belangrijk inzicht Iedere verwarring, mindfuck, veronderstelling, overtuiging, psychisch lawaai en conflict begint met één of meerdere conclusies. Het doel van het concluderen is om controle te krijgen over de situatie, de gegeven omstandigheden of het onderwerp dat centraal staat. Het betreft hier een controle die de persoon heeft bedacht. Anders gezegd: de persoon leeft in de overtuiging dat hij de controle nodig heeft, omdat hij anders schade oploopt. Bij schade kun je onder andere denken aan: fysieke schade, psychische schade, imago schade en gevoelsschade. Bijvoorbeeld in de vorm van pijn, afwijzing, lijden, verdriet en teleurstelling.

Het opmerkelijke is dat de persoon niet twijfelt aan de conclusies en de rechtvaardigheid van de controle. Bovendien is de persoon niet goed meer in staat om het denkproces voor de geest terug te halen dat heeft geleid tot de conclusies. Met andere woorden: de persoon kan niet of slechts ten dele de conclusies onderbouwen die tot het conflict hebben geleid. Ook is het moeilijk voor de persoon om vast te stellen of dat de conclusies op basis van feiten zijn gecheckt. Niet dat de persoon het belangrijk vindt om op basis van geverifieerde conclusies te gaan handelen. Het conflict (of de ruzie ) bezit een ander doel dan overeenkomstig de feiten in actie te komen.


De rechtvaardiging om te controleren (en dus ook om macht uit te oefenen) is gebaseerd op de conclusies die door de persoon zijn getrokken.


Pagina 8

Jezelf belachelijk maken Het voordeel van een conflict is, in de regel, dat je dan het beste van jezelf laat zien. Denk bijvoorbeeld aan het gemak dat er stoomwolken uit je oren en neusgaten komen. Of dat je er als een soort diepvrieskip zogenaamd onberoerd bij zit. Of dat je spontaan gaat hyperventileren en op een irrationele manier gaat raaskallen. Of dat je de controle over jezelf verliest en als een hysterica te keer gaat. Of dat je ongegeneerd de ander emotioneel gaat chanteren. Of dat je de ander gaat sanctioneren. Of dat je de ander in een kwaad daglicht stelt. Of dat je jezelf neerzet als een slachtoffer, die een groot onrecht is aangedaan. Of dat je je tegen de wereld keert omdat niemand je echt begrijpt. Of dat je onredelijk boos wordt. Of dat je de ander gaat manipuleren. Of...of...of... Allemaal eigenschappen die actief kunnen worden op het moment als de dingen niet gaan zoals jij het wilt. Soms bekruipt je dan de gedachte: ‘Het lijkt alsof ik mijzelf belachelijk maak’. Er is goed nieuws: in 9 van de 10 situaties is deze gedachte ook terecht! Probeer te begrijpen dat het onwenselijke gedrag wat jij laat zien, niet door de gegeven omstandigheden wordt gecreëerd, maar door jou zelf! Neem de verantwoordelijkheid voor je gedrag en ga jezelf corrigeren. In het geval van een conflict: laat jezelf NOOIT gaan!

1.

Het is verstandig jezelf te leren hoe dat je op stressvolle momenten, zoals tijdens een conflict, kunt gaan ontspannen. Hierbij kun je onder andere denken aan: adem tellen (meditatie), autogene training en visualisatietechnieken.

2.

Leer jezelf om goed en actief te kunnen luisteren. Inclusief het checken of dat je begrepen hebt wat de ander heeft gezegd. Hierbij kun je onder andere gebruik maken van: communicatieoefeningen, het ABC-model en het VIS-model.

3.

Leer jezelf om jezelf bloot te stellen aan kritiek, zonder dat je dit verpersoonlijkt en hiermee op de loop gaat. Dit kun je doen door geregeld om stevige inhoudelijk kritiek te vragen op dat wat je doet, zegt, denkt en handelt.

4.

Leer jezelf om je gevoelens te uiten, zonder dat je de ander verantwoordelijk maakt voor het ontstaan van de gevoelens. Begrijp dat het jouw gevoelens zijn, die het gevolg zijn van jouw gedachten. Let op: dit betekent niet dat het onbelangrijk is dat de ander weet wat je voelt. Integendeel, het is belangrijk dat de ander weet wat jij voelt, maar je bent er zelf voor verantwoordelijk.


Wat is slim om te oefenen?


Pagina 9

5.

Leer jezelf om ‘overal’ een mening over te hebben. Zorg ervoor dat je ‘iets’ vindt. Je hoeft geen deskundige op het terrein van het onderwerp te zijn, om er iets over te vinden. Hierdoor wordt het gemakkelijker tijdens een conflict om een mening te vormen en uit te spreken.

6.

Leer om op een expressieve wijze te discussiëren, zonder ‘hyper’ of te emotioneel te worden. Passie is gewenst!

7.

Leer jezelf om te blijven checken of dat de ander je begrijpt en of dat jij de ander nog begrijpt.

8.

Leer om jezelf af te stemmen op de ander, door de ander bijzonder te maken. Hierdoor wordt het risico kleiner dat het conflict ontpopt in een ruzie.

9.

Leer te begrijpen dat het krijgen van ruzie eenvoudig is en snel geregeld kan worden. Daar heb je niet zoveel ‘hulpmiddelen’ voor nodig. Leer te begrijpen dat het doorvoeren van een conflict een vaardigheid is, die je moet trainen.

10.

Leer om op tijd los te laten. Je kunt er van overtuigd zijn dat het nodig, zinvol en van groot belang is om het conflict te continueren, maar dan betekent dit nog niet dat het ook in werkelijkheid in het belang van de ander of jou zelf is. Leer om de handdoek op tijd in de ring te gooien.

11.

Leer om op tijd te stoppen. Ga niet eindeloos standpunten herhalen, dit levert in de praktijk doorgaans niets anders op dan een toename in irritatie of zelfs boosheid.

12.

Leer om je ongelijk toe te geven. Het zal in de praktijk niet zo vaak voorkomen bij je, maar soms heb je het bij het verkeerde einde. In dat zeldzame geval is het verstandig om zo snel mogelijk je ongelijk toe te geven en je verontschuldigingen aan te bieden.


Wat is slim om te oefenen? (2)


Pagina 10

PsychoWerk Barentszplein 65 1013 NJ Amsterdam 020-3300235 [email protected]


Www.psychowerk.nl

Als je toevallig iemand mocht kennen

Recommend Documents