Alles is maatwerk Klantspecifiek slib verwerken. GMB BioEnergie 2013

Alles is maatwerk Klantspecifiek slib verwerken GMB BioEnergie 2013

GMB BioEnergie B.V. Locaties GMB BioEnergie Zutphen B.V. Oostzeestraat 3b 7202 CM Zutphen

GMB BioEnergie Tiel B.V. Simon Stevinstraat 2a 4004 JV Tiel

Venlo Ubroekweg 38 5928 NM Venlo

BIR B.V. Boschlaan 18 7131 RB Lichtenvoorde

Inhoud

Voorwoord Inleiding

.................................................................................................................................................................................

3

...........................................................................................................................................................................................

4

GMB BioEnergie Missie Visie

De verwerkingsprocessen van GMB BioEnergie ....................................... 6 Vergisten Ontwateren Biologisch drogen Nutriëntenterugwinning

Ontwikkeling Fort de Pol

.......................................................................................................................

Personeel, arbo en duurzaamheid

....................................................................................

Doelstellingen voor de komende jaren

....................................................................

18 22 28

Cijfers ............................................................................................................................................................................................... 32 Vergisten Ontwateren Biologisch drogen Nutriëntenterugwinning Milieu Personeel

GMB BioEnergie I 2013

1

Samen halen we eruit wat erin zit

2


Voorwoord Terugkijkend op 2013 kunnen we vaststellen dat het voor GMB BioEnergie een goed jaar was. Zowel qua verwerking als qua resultaat. Wat we doen, doen we goed en dat vertaalt zich in de cijfers. Met de huidige contracten is de aanvoer van slib tot en met 2017 volledig afgedekt en dat biedt een goed uitgangspunt om actief verder te werken aan de inrichting van onze toekomst. Het leveren van maatwerk staat daarin centraal.

Maatw erk vraagt om flexibiliteit. Al enige jaren is de

Flexibele samenwerkingsvormen

slibmarkt enorm in beweging. Steeds meer water-

Innovatie. Voor ons houdt dat meer in dan de

schappen en bedrijven nemen maatregelen om hun

ontwikkeling van een product of een techniek. Het is

hoeveelheid slib zoveel mogelijk te reduceren met

ook het slimmer organiseren van processen, het

het oog op de afzetkosten en duurzaamheid. Dat

ontwikkelen van concepten en het aangaan van

heeft een grote invloed op de keuzes die we voor de

flexibele samenwerkingsvormen. Wilt u weten wat

komende jaren zullen maken. Iedereen heeft zijn

we voor u kunnen betekenen? Graag gaan we

eigen omstandigheden en wensen, de kunst is om

hierover met u in gesprek.

iedereen een maatwerkoplossing te kunnen bieden. April 2014

Duurzaam en kostenefficiënt Onze focus richt zich niet op de manier waarop we

Gerrit-Jan van de Pol

ontzorgen, maar op de wensen van de klant.

Directeur GMB BioEnergie B.V.

Waterschappen of bedrijven kunnen bewerkingsmethodes zoals vergisten, ontwateren, biologisch drogen en nutriëntenterugwinning zelf uitvoeren of (gedeeltelijk) aan ons uitbesteden. Naast communaal zuiveringsslib nemen we ook reststromen in uit de industrie. Nat, steekvast, gekookt of uitgegist. Voor ons maakt het niet uit. Met die afnamegarantie onderscheiden we ons in de markt.

Klantspecifieke oplossingen Wat we voor u kunnen betekenen, bepaalt u in grote mate zelf. U kunt ervoor kiezen uw slib bij ons te laten verwerken, maar andersom geldt ook dat we de processen naar uw slib kunnen brengen. We kunnen op

elk

gewenst

niveau

instappen

en

leveren

maatwerk, want naast verwerker is GMB namelijk ook bouwer, kennisleverancier en innovator. Ook daarmee kunnen we een toegevoegde waarde bieden die uniek is in de markt.


3

Met dit verslag informeert GMB BioEnergie klanten en relaties over ontwikkelingen binnen het bedrijf, de markt en over onze toekomstverwachtingen. Verder geven we een beschrijving van onze bedrijfsactiviteiten waarbij we nader ingaan op processen, kennis, kunde en de manier waarop wij deze in de markt zetten.

Inleiding

Installaties gericht op de productie van bio-energie, biobrandstoffen en waardevolle meststoffen uit zuiveringsslib

4


GMB BioEnergie GMB BioEnergie exploiteert installaties gericht op de

Missie

productie van bio-energie, biobrandstoffen en waarde-

GMB werkt aan duurzame en klantgerichte op-

volle meststoffen uit zuiveringsslib. Dit doen we in

lossingen

Zutphen, Tiel, Lichtenvoorde en Venlo. Wij ontwateren

en grondstoffen. We zijn een betrouwbaar en

vloeibare slibben, composteren ontwaterd slib tot

professioneel familiebedrijf gericht op geïntegreerde,

biogranulaat en winnen ammoniumsulfaat terug

multidisciplinaire projecten, services en exploitaties.

op

het

gebied

van

water,

energie

uit onze proceslucht en struviet uit urine. Verder produceren wij groene energie met behulp van

Visie

vergisting.

GMB BioEnergie zet haar kennis en kunde in om processen in de afvalwaterketen te optimaliseren.

Met het vergisten van organische reststromen

Daarnaast hebben we ons ten doel gesteld slib

hebben we al jarenlang ervaring via onze participatie

verder te doorgronden zodat alle waardevolle stoffen

in

kunnen worden hergebruikt. We richten ons op lichte

BIR

(Biologische

Industriële

Reststoffenver-

werking) in Lichtenvoorde. BIR is een samenwerking

schaalvergroting

tussen GMB BioEnergie en Waterstromen. Met deze

kostenefficiënter te kunnen werken.

installatie

wekken

we

groene

energie

op

om

voor

onze

klanten

nog

uit

organische reststromen die voornamelijk afkomstig zijn van de voedingsmiddelenindustrie.

Voor het winnen van nuttige meststoffen uit urine ontwikkelde GMB BioEnergie de urineverwerkingsinstallatie SaNiPhos®. Daarmee winnen we fosfaat en stikstof terug voor hergebruik in de voedselketen.


5

De verwerkingsprocessen van GMB BioEnergie VERGISTEN

w gro ar ele en kt ri

on tw at

ONTWATEREN

lib ds er

te m gas t ei cit

ik s t sf fo ru st

NUTRIËNTEN TERUGWINNING

6

st aa of vi t et

m m te n u s u lf la a a a t t

GMB BioEnergie r w a iu n m o o gra m a bi

BIOLOGISCH DROGEN


VERGISTEN

te m gas t ei cit

w gr ar ele oen kt ri

Vergisten Via BIR in Lichtenvoorde hebben we inmiddels bijna 10 jaar ervaring met vergisten. In deze periode hebben we het vergistingsproces voortdurend geoptimaliseerd en dat vertaalt zich in een steeds hogere energieproductie. In 2013 zijn we ook in Venlo van start gegaan met het vergisten van thermisch gehydroliseerd slib.

BIR Vergisting zet organisch stof met behulp van bacteriën onder anaerobe omstandigheden om in biogas. Dit biogas verbranden we bij BIR in een gasmotor waarmee we elektriciteit en warmte opwekken. De opgewekte elektriciteit levert BIR aan het openbare elektriciteitsnet en wordt aangemerkt als duurzame energie. Het digestaat uit de vergisting behandelen we in Zutphen voor verdere opwerking.

Restwarmte Onze restwarmte konden we via een watercircuit naar een nabijgelegen afvalwaterzuivering leveren waar deze nuttig werd toegepast.

Energieproductie Om de productiecapaciteit voor groene stroom te kunnen verdubbelen, is eind 2012 een derde gasmotor geplaatst. Deze aanpassing is mogelijk gemaakt door een SDE-subsidie. Met die derde gasmotor erbij produceerden we in 2013 in totaal 3,2 miljoen kubieke meter biogas in Lichtenvoorde, waarmee we 6,8 miljoen kWh groene stroom genereerden. Dat komt overeen met het jaarlijkse verbruik van maar liefst 1.750 huishoudens.

Dat is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van 2012 waarin we 4,8 miljoen kWh groene stroom genereerden. We zijn zeer tevreden met deze resultaten, ondanks dat het proces halverwege het jaar instabiel raakte door de voeding met nieuwe reststoffen, die een andere samenstelling hadden. De problemen zijn onderzocht en we verwachten voor de toekomst verbetering van de resultaten.


7

te m gas t ei cit


VERGISTEN

Energiefabriek Venlo Een mooi voorbeeld van samenwerken aan innovatie is de Energiefabriek Venlo. Met deze installatie die door GMB ontwikkeld en gebouwd is, verbetert het Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) de bestaande slibbehandeling op de zuivering en zet deze om in een Energiefabriek. De installatie voor thermische drukhydrolyse (TDH) in combinatie met vergisting en ontwatering is in 2013 door GMB BioEnergie opgestart. GMB BioEnergie verzorgt de bedrijfsvoering van deze installatie voor de komende 6 tot 10 jaar.

Werking TDH Thermische drukhydrolyse werkt als volgt: slib dat na het zuiveringsproces uit de nabezinktank wordt gepompt, wordt voorontwaterd tot circa 11 procent droge stof. Vervolgens wordt het bij een druk van zeven bar tot circa 140 graden Celsius verwarmt. Deze behandeling breekt de celstructuren waardoor de organische stof beter beschikbaar wordt voor de bacteriën in het vergistingsproces. Door TDH wordt slib ontsloten en neemt de capaciteit van de vergisting én dus ook de biogasproductie toe. Het vergiste slib is vervolgens beter ontwaterbaar,

voeren.

Innovatie vraagt om samenwerking en flexibiliteit

Doorontwikkeling installatie

Innoveren is een proces waarbij je vaak onvoorziene zaken moet beheersen en

Als gevolg van enkele mechanische en proces-

doorlopend moet sturen op verbetering. Dat hebben we het afgelopen jaar in Venlo

technische problemen hebben we nog niet de

ervaren. Na het testen van de TDH-installatie op pilotschaal, hebben we deze full

maximale

scale uitgevoerd. In de praktijk kom je af en toe voor onvoorziene situaties te staan.

waardoor je uiteindelijk minder slib af hoeft te

prestaties

gehaald.

Deze

technische

aspecten zijn door ons onderzocht. Op basis van testen, proeven en de ervaringen die tot dusver zijn

Daarom is het goed dat je bij de ingebruikname van innovatieve toepassingen kiest

opgedaan, zal GMB de installatie begin 2014

voor een passende contractvorm waarbij de samenwerkende partijen elkaar de

ombouwen.

ruimte geven om zaken op te lossen. Samenwerking aan innovatie vergt afstemming. Door met elkaar in overleg te blijven, creëer je de juiste kaders om optimale resultaten te boeken. Van WBL heeft GMB de ruimte gekregen om TDH door te ontwikkelen.

8


te m gas t ei cit


VERGISTEN

Hans Bremer / WBL

Rwzi Venlo: meer dan een proeftuin voor de Energiefabriek Met de installatie voor thermische drukhydrolyse (TDH) in combinatie met vergisting en ontwatering heeft het Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) een landelijke primeur. Dit innovatieve, betaalbare en compacte concept is het eerste werk in het kader van de Energiefabriek en daar is het WBL terecht trots op.x ”Inhoudelijk gezien is het een groot, innovatief project

Voordeel

en van groot belang gezien de belangstelling voor de

Op het gebied van de resultaten zien de samen-

Energiefabriek”, vertelt Hans Bremer, interim manager

werkingspartners nog tal van mogelijkheden voor

Unit Bouwen en Renoveren bij WBL. ”De doel-

verbetering. ”Omdat we echt met innovatie bezig zijn,

stellingen zijn besparen op de kosten voor slibafvoer

moeten we ons ook opstellen als proeftuin. Wij

en het opwekken van groene energie om onze

bieden de gelegenheid, GMB realiseert verdere

elektriciteitskosten te drukken. Die doelstellingen

innovatie en als de resultaten beter worden, delen

hebben we gehaald.”

we het voordeel. Zowel in de oorspronkelijke opzet als in de doorontwikkeling streven we die win-win

Win-win

situatie telkens na. Dat is toch vrij bijzonder voor de

Veel waterschappen en bedrijven denken na over

waterbranche.”

kostenbesparing en innovatie. Bremer: ”De kracht van GMB is op dat vlak dat zij als constructieve partner ook met realistische oplossingen komen. Binnen dit project hebben we elkaar heel goed gevonden in samenwerking. Zo gaan onze procestechnologen samen op met GMB om met elkaar aan optimale oplossingen te werken. Normaal gesproken probeer je als overheid iets binnen een publiek/ private samenwerking zo risicoloos mogelijk weg te zetten bij een aannemer. Hier hebben we voor een andere benadering gekozen; die van samenwerken, waarbij

we

de

rollen

van

opdrachtgever

en

opdrachtnemer evenwel hebben behouden. Met elkaar hebben we een mooie win-win situatie bereikt.”


9

Ontwateren

ONTWATEREN

lib ds er

on tw at

Vanuit de waterschappen ontvangt GMB BioEnergie veelal ontwaterd slib, afkomstig van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast zijn we een van de weinige verwerkers die ook vloeibaar slib inneemt. Dit betreft voornamelijk stromen uit de voedings- en genotsmiddelenindustrie, de papierindustrie en de chemische industrie. Ook het digestaat van BIR en andere industriële vergisters wordt door ons in Zutphen ontwaterd.

Optimalisatie In de nieuwe opzet wordt het slib door ons meer logistiek

gestuurd.

We

houden

de

batch

die

ontwaterd moet worden gescheiden van het overige slib dat aangeleverd wordt. Voor ontwatering worden verontreinigingen in het slib eruit gezeefd of vermalen, zodat de decanter stabiel en dus volgens volledige capaciteit kan draaien. Voor de nieuwe opzet zijn onder meer automatische mengers en een zeefinstallatie in het proces gebracht.

Reductie polymeerverbruik Afgelopen

jaar

hebben

we

uitgebreide

testen

uitgevoerd met verschillende types polymeer (PE) van diverse leveranciers en de wijze waarop we deze Sinds 2008 maken we voor het ontwateren gebruik

inbrengen. In 2013 hebben we gekozen voor het

van een decanter. Het gemiddelde percentage droge

polymeer dat WRIJ op de naastgelegen zuivering

stof van het vloeibare slib dat deze grote centrifuge

gebruikt. Deze versterken elkaar waardoor we het

ingaat, ligt in 2013 op 4,8 procent. Na ontwatering

polymeerverbruik en daarmee de kosten hebben

ligt dit percentage tussen de 25-30 procent droge

kunnen reduceren. Een mooie vorm van synergie

stof. In 2013 hebben we in totaal plus minus 145.000

door samenwerking in de praktijk.

ton slib ontwaterd. In 2012 was dit 82.000 ton.

Samenwerking WRIJ Deze toename is voornamelijk te verklaren door de samenwerking met het Waterschap Rijn en IJssel (WRIJ). Het slib van WRIJ wordt in Zutphen ingenomen vanaf de naastgelegen rwzi. Wat er na ontwatering overblijft, gaat vervolgens rechtstreeks de composteringsinstallatie in. Het waterschap zorgt op zijn beurt voor de zuivering van het centraat- en afvalwater van GMB BioEnergie. In de eerste weken van 2013 heeft WRIJ alleen slib aangevoerd vanaf de zuivering in Holten. In het eerste kwartaal zijn er in

Zutphen

persleidingen

gelegd

en

pompen

geïnstalleerd zodat we vanaf 1 april 2013 het natte slib van de naastgelegen zuivering rechtstreeks kunnen innemen.

10


ONTWATEREN

lib ds er

on tw at

Coert Petri / WRIJ

Ontwatering is een nieuwe stap in de samenwerking met GMB BioEnergie’ GMB BioEnergie beschikt zowel over de techniek, de expertise, de opslagcapaciteit als de vergunningen om vloeibaar slib te kunnen ontvangen en ontwateren. Vanaf 2013 ontwatert GMB BioEnergie jaarlijks circa 60.000 ton vloeibaar slib van het Waterschap Rijn en IJssel (WRIJ). Hiermee is een nieuwe stap gezet in de samenwerkingsrelatie die al sinds 1988 bestaat.

”Het ontwateren door GMB BioEnergie is voor ons

stoffen kun je er ook in de slibfase uithalen. Dat is

een praktische oplossing”, vertelt Coert Petri, senior

een bijzonder interessante ontwikkeling. Samen

adviseur zuiveringsbeheer WRIJ. ”Onze ontwaterings-

kijken we waar in de keten efficiënt het meeste

machines waren aan vervanging toe en nu wij deze

rendement te behalen valt. Op de juiste plek en op

investering niet hoeven te doen komt ons deze

de juiste schaal”, aldus Petri.

oplossing als waterschap goed uit. Voor GMB BioEnergie liggen er duidelijke synergievoordelen

Biobased economy

doordat zij nu hun ontwateringsactiviteiten effi-

Beide partijen zijn ook vertegenwoordigd in het

ciënter kunnen uitvoeren met grotere machines en

Bioeconomy Innovation Cluster Oost-Nederland (BIC-

de combinatie met industrieel slib.”

ON). Dit is een initiatief van de Universiteit Wageningen en de provincie Gelderland, waarbij

Goede buren

honderd bedrijven en instellingen uit Gelderland en

Beide partijen kennen elkaar al lang. Petri: ”Eind

Overijssel zich hebben aangesloten. Petri: ”Centraal

jaren tachtig was GMB nog een klein bedrijf, maar in

staan de raffinage van biomassa tot grond- en

de jaren die volgden is het een belangrijke speler op

brandstoffen, nieuwe producten en werkgelegenheid.

de slibmarkt geworden. De afstemming tussen hen

Slib is één van de vijf pijlers van het programma.

en ons vindt zowel op bestuurlijk als ambtelijk

Met elkaar zijn we nu bezig om projecten te

niveau

identificeren, waarmee we die biobased economy in

plaats

en

uiteraard

op

de

werkvloer.

Kenmerkend zijn de korte lijnen, die je als goede

Oost-Nederland kunnen opstarten.

buren hebt.”

Grondstoffenfabriek Verder zitten GMB BioEnergie en het Waterschap samen in een traject waarin gekeken wordt naar de mogelijkheden om biogranulaat verder te kunnen verwaarden in het kader van de grondstoffenfabriek. ”Je kunt afvalwater als afval zien, maar ook als water met waardevolle grondstoffen erin. Die waardevolle


11

Biologisch drogen Biologisch drogen houdt in dat een deel van het organisch materiaal uit het slib onder aerobe m m te n u s u lf la a a a t t

omstandigheden wordt afgebroken onder gelijktijdige verdamping van water. Daarbij wordt stikstof vrijgemaakt in de vorm van ammoniak. Van iedere 100 ton ontwaterd slib produceren am

we – na biologische droging – uiteindelijk 25 ton biobrandstof en 5 ton ammoniumsulfaat.

Om te beginnen, mengen we het slib in de juiste

Hoger drogestofgehalte in Tiel

verhouding met gecomposteerd materiaal en hout-

Door hogere droge stof aanvoer in Tiel is de

snippers. Dit mengsel is biologisch actief, beluchtbaar

jaarproductie aanzienlijk gestegen. In Zutphen is het

en heeft een goed vochtgehalte. Daarmee voldoen we

droge stof gehalte licht gedaald en daardoor is de

aan de voorwaarden voor een snelle verwerking.

productie licht afgenomen.

r w a iu n m o o gra bi

BIOLOGISCH DROGEN

Vervolgens beluchten we het mengsel tien dagen lang in gesloten tunnels. Bij dit proces komt veel warmte

Hygiënisatie

vrij. Die warmte zorgt ervoor dat het aanhangende

Als gevolg van de langdurige batch-gewijze droging,

vocht grotendeels verdampt.

onder

verhoogde

temperatuur,

wordt

het

slib

gehygiëniseerd. Het vrijgekomen biogranulaat is een

Volumereductie

door de NvWA erkend gehygiëniseerd product.

Uiteindelijk is het vochtgehalte afgenomen van ruim 75 procent tot circa 30 procent. Per ton ontwaterd slib

Verbetering procesbeheersing

is er dan 625 kg water verwijderd. De hoeveelheid

In 2013 hebben we testen uitgevoerd met een andere

materiaal is dus flink afgenomen. Een deel van de

manier van besturing gericht op een snellere droging

warmte uit de tunnels gebruiken we voor de

en energiebesparing. Dit moet resulteren in meer

verwarming van de werkplaats voor de technische

verwerkingscapaciteit. Deze testen hebben nog geen

dienst en onze Innovatiehal. Mogelijk worden hier in

eenduidig resultaat opgeleverd maar bieden wel

de toekomst ook het kantoor en de beoogde uit-

handvatten voor het zoeken naar de optimale

breidingen op aangesloten.

omstandigheden tijdens het biologisch drogen.

Biogranulaat Na tien dagen zeven we het materiaal en wordt de kleine zeeffractie nagerijpt. Het eindproduct van biologische droging noemen we biogranulaat. In die vorm is het slib opgewerkt tot een droog product van constante kwaliteit met verschillende toepassingsmogelijkheden. Zo wordt het granulaat voornamelijk als biobrandstof meegestookt in elektriciteitscentrales en als vulstof gebruikt in cementovens waarbij het als vervanging dient van schaarse grondstoffen.

CO2-reductie Biogranulaat heeft een stookwaarde van 6 MJ/kg. Bij een rendement van 40 procent levert dit jaarlijks ruim 39 miljoen kWh aan energie op. Deze energie opwekking overtreft in ruime mate het energieverbruik van de compostering. Dit zorgt voor een besparing op het gebruik van fossiele brandstoffen, waardoor een aanzienlijke CO2-reductie wordt behaald.

Biogranulaat

12



In 2013 hebben we in Tiel 86.660 ton en in Zutphen 162.093 ton slib verwerkt

am


BIOLOGISCH DROGEN

Afzet biogranulaat

Topjaar voor Tiel

In het afgelopen jaar hebben we met ruim 79.000 ton

Voor de verwerking in Tiel was het een topjaar,

een forse hoeveelheid biogranulaat kunnen afzetten.

aangezien we op deze locatie nog niet eerder zoveel

Daarmee hebben we de voorraad in de fabriek voor

slib hebben verwerkt. Dat hangt voor een groot deel

een deel kunnen terugbrengen. We hebben de ambitie

samen met de kwaliteit van het verwerkte slib. Door

om ons biogranulaat zo dicht mogelijk in de buurt

uitruil met een collega slibverwerker hebben wij hierin

van onze locaties af te zetten. Daarmee beperken we

kunnen optimaliseren. Vanaf november 2012 ver-

de transportkilometers en dus de uitstoot van CO2.

werken we in Tiel het slib van de waterzuivering in Amersfoort van het Waterschap Vallei en Veluwe

Na een succesvolle proef in 2012 hebben we in 2013

(WVaVe). In 2013 ging dit in totaal om 22.000 ton

structureel biogranulaat afgezet naar de biomassa-

waarvan goed de helft in Tiel is verwerkt.

centrale TCI in Duiven. Bij deze centrale van afvalverwerker AVR worden voornamelijk reststromen

Sneller composteren

uit de papierindustrie ingezet voor de opwekking van

Door om de week een extra tunnel (acht in plaats van

duurzame energie en de productie van cementvervanger.

zeven) in te zetten, zijn we in Tiel sneller gaan composteren. Dat zorgde ervoor dat we in 2013 ruim

In 2013 hebben we een deel van ons biogranulaat

4.000 ton (5 procent) meer slib konden verwerken.

afgezet als gedeeltelijke vervanging van aardgas in de asfaltindustrie. De samenwerkingspartner is Van

Vervanging zure wasser Tiel

Bentum Recycling Centrale (BRC), gevestigd op de

Alle lucht van de biologische droging wordt gewassen

Rotterdamse Maasvlakte. Sinds 2006 heeft dit bedrijf

met zwavelzuur om vrijwel alle ammoniak in deze

een thermische reinigingsinstallatie voor teerhoudend

lucht te binden en daarmee ammoniumsulfaat (AS) te

asfalt. In deze installatie wordt het bindmiddel (teer,

produceren. In 2013 hebben we de zure wasser in Tiel

bitumen) met behulp van onder meer ons bio-

vervangen, zodat we meer AS kunnen produceren.

granulaat verbrand, zodat componenten zoals zand,

In het nieuwe slibverwerkingscontract met WSRL zijn

grind en vulstof weer vrijkomen.

ook de bepalingen aangescherpt met betrekking op het lozen van het koel- en afvalwater op de rwzi Tiel.

In de afgelopen vijftien jaar nam het bedrijf Biomass

Het beperken van de stikstoflozing was dan ook aan-

jaarlijks een hoeveelheid van ons biogranulaat af voor

leiding om de zure wasser te vernieuwen en vrijwel

bijstook in energiecentrales. Hieraan kwam in 2013

alle ammoniak-stikstof uit de proceslucht af te

een einde. We blijven zoeken naar nieuwe afzet-

vangen. De bestaande zure wasser was beperkt in

kanalen, waarbij we verder kijken dan de inzet als

capaciteit en leverde niet altijd ammoniumsulfaat van

biobrandstof.

de gewenste kwaliteit. Deze is dan ook vervangen door een wasser en een zuurdosering van hetzelfde

Reductie

en bewezen concept als in Zutphen in bedrijf is.

De stelregel dat van elk aangevoerde ton droge stof in het slib 1 ton biogranulaat overblijft, is in het jaar 2013 niet opgegaan. Oorzaken hiervan liggen met name in slibkwaliteit. De verhouding organische stof en gloeirest heeft hier grote invloed op.


13


am

De wasser is in eigen beheer ontworpen voor wat

Nieuw contract waterschappen

betreft proces, componenten, besturing en bedrijfs-

Voor de eindverwerking van hun zuiveringsslib hebben

voering. Het rendement van de nieuwe wasser voldoet

Waterschap Groot Salland (WGS) en Waterschap

aan de verwachtingen namelijk steeds boven de

Zuiderzeeland (WZZ) een gezamenlijke Europese aan-

99 procent. Ook wordt de wasser nu gevoed met

besteding gehouden. GMB BioEnergie heeft deze

grondwater in plaats van drinkwater. Op jaarbasis zal

aanbesteding gewonnen. In maart hebben de partijen

dit minstens 2000 m³ drinkwater besparen.

een contract ondertekend voor de komende vier jaar


BIOLOGISCH DROGEN

met een verlengingsoptie tot negen jaar. De stikstoflozing is met de nieuwe wasser met 65 procent afgenomen. De resterende niet continue

Voor WZZ verwerkten we voorheen alleen het slib van

lozingsbronnen zijn nu zichtbaar geworden op de

de zuivering in Tollebeek (Noordoostpolder). Binnen

online stikstofmeting en kunnen nu worden aan-

het nieuwe contract wordt nu ook het slib uit Lelystad

gepakt.

en Dronten in Zutphen verwerkt. Het slib van de zuivering in Almere gaat voor verwerking naar AEB

Omdat in Tiel de ruimte beperkt is, en er tijdens het

Amsterdam. In totaal gaat het om circa 38.000 ton per

opbouwen van de nieuwe wasser de oude wasser in

jaar van dit waterschap.

bedrijf moest blijven, is de luchtrouting gewijzigd. Een van de twee luchtkoelers is uit bedrijf genomen. De overblijvende koeler zal in 2014 worden vergroot om voldoende koelcapaciteit te kunnen leveren.

Ondertekening contract door Lida Schelwald-van der Kley (heemraad / plaatsvervangend dijkgraaf Waterschap Zuiderzeeland), Jan Oggel (heemraad Waterschap Groot Salland) en Gerrit-Jan van de Pol (directeur GMB BioEnergie).

14



am


BIOLOGISCH DROGEN

Verlenging contract WRW

Toeslagmateriaal

Het contract met het Waterschap Reest en Wieden

Om het slibmengsel beluchtbaar te maken, zetten we

(WRW) is opengebroken en met een periode van drie

houtsnippers in. De laatste jaren is de vraag naar

jaar verlengd. Het Waterschap heeft in Echten een

hout als biobrandstof enorm toegenomen. Gelet op

slibvergistingsinstallatie

vergisten

de kosten onderzocht GMB BioEnergie in 2012 de

zorgt voor een verbeterde afbraak van de organische

inzet van geshredderde autobanden als alternatief

stof waardoor zij minder ontwaterd slib bij ons

voor de houtsnippers. De resultaten waren dermate

hebben aangeboden.

positief dat we dit duurzame structuurmateriaal in

gebouwd.

Het

2013 naast houtsnippers succesvol hebben ingezet.

Fred Beukema / WGS

‘Een woord is een woord en daar staan ze bij GMB voor’ Vanwege aflopende contracten voor de eindverwerking van hun zuiveringsslib gingen WGS en het WZZ in 2013 samen opnieuw de markt op. Belangrijke aandachtspunten in het Programma van Eisen waren duurzame eindverwerking, energieverbruik, beperking van de uitstoot van broeikasgassen en op termijn het hergebruik van grondstoffen uit slib. Tijdens de Europese aanbesteding kwam GMB BioEnergie met de beste aanbieding uit de bus.


Fred Beukema, afdelingshoofd Beheer en Onderhoud

het onderzoeken van nieuwe aandachtsvelden. Ze

Waterketen bij WGS. ”We werken al lang samen en

pakken op waar de markt om vraagt. Verder is het

hebben goede ervaringen. Ik ken GMB als een bedrijf

een betrouwbare partner. Een woord is een woord en

dat continu stappen neemt om processen te

daar staan ze bij GMB voor. Ook als er zich

optimaliseren, zowel in hun rol van kennishouder als

problemen voordoen en je ziet hoe die door GMB

in die van bouwer. Wie GMB volgt, ziet dat ze

aangepakt worden, dat dwingt respect af. Kortom,

voortdurend bezig zijn met duurzame oplossingen en

een prettig bedrijf om mee samen te werken.”

15

Nutriëntenterugwinning Wat zit er voor waarde in organische reststoffen en hoe kunnen we die terugwinnen? Deze vragen staan centraal bij het ontwikkelen van nieuwe technieken voor de ik s t sf fo ru st

verwerking van reststoffen. Om deze vragen te kunnen beantwoorden werken we


nauw samen met verschillende opdrachtgevers en kennisinstellingen.

Ammoniumsulfaat

Procesverbetering

Dat nutriëntenterugwinning voor ons geen nieuw

Vanaf de start in 2010 hebben we veel technische

fenomeen is, bewijzen we elke dag. Tijdens het

kennis en ervaring met SaNiPhos opgedaan. In 2012

biologische drogen van reststromen tot biogranulaat

zijn verschillende proeven gehouden om met name

komt stikstof in de vorm van ammoniak vrij. Stikstof

de

is een belangrijk onderdeel van kunstmest.

optimaliseren. Het doel voor 2013 was om het gebruik

kristalprocessen

bij

de

struvietproductie

vi

st aa of t et

te

van hulpstoffen in het proces en daarmee de kosten Die ammoniak winnen we met behulp van zwavelzuur

fors te reduceren. Door de kennis die we inmiddels

terug uit onze proceslucht. Dit werken we vervolgens

over dit proces hebben opgebouwd, zijn we daar ook in

op tot een stikstofhoudende zwavelmeststof die

geslaagd. Vanuit de wetenschap blijft de interesse

officieel erkend is. Hierdoor mag het door ons

voor SaNiPhos hoog en er wordt gewerkt aan een

geproduceerde

wetenschappelijke publicatie.

ammoniumsulfaat

als

meststof

worden verhandeld. We hebben het proces zodanig ingericht dat we onze afnemers een hoogwaardige

Proef medicijnverwijdering uit urine

kwaliteit kunnen garanderen.

In 2013 stelde GMB BioEnergie de SaNiPhosinstallatie

ter

beschikking

voor

een

proef

om

Door voortdurende verbeteringen aan het proces

geneesmiddelen (verstorende stoffen voor het milieu)

produceren we nu een veelgevraagde pH-neutrale

uit urine te halen. Deze proef is een samenwerking

meststof (tussen 5-8 pH) met een bemestings-

tussen Pentair en GMB BioEnergie.

waarde van 80 kg stikstof en 90 kg zwavel per ton. Hierdoor verkopen we deze meststoffen nu tegen commerciële condities. In 2013 hebben we 12.787 ton ammoniumsulfaat geproduceerd, waarvan 4.829 ton

Biogranulaat als duurzame grondstof

in Tiel en 7.958 ton in Zutphen.

In samenwerking met enkele universiteiten, kennisinstellingen en opdrachtgevers is GMB BioEnergie een onderzoek gestart naar de inzet van biogranulaat als duurzame

SaNiPhos

grondstof. In 2013 hebben we de nodige tijd en energie gestoken in het onderzoek

Met SaNiPhos beschikt GMB BioEnergie over de enige

naar de exacte inhoud, de chemische samenstelling, de landbouwkundige waarde en

fullscale urineverwerkingslijn in Europa. Deze instal-

de internationale weten regelgeving. We kijken hierbij niet alleen naar fosfaat,

latie is onderdeel van het concept ‘nieuwe sanitatie’.

maar ook naar de mix van andere (micro) nutriënten en de combinatie met

Urine wordt daarbij als een afzonderlijke afvalstroom

gehygiëniseerde organische stoffen.

ingezameld. Door scheiding bij de bron – het toilet – kan deze stroom beter en efficiënter verwerkt worden.

Dit onderzoek voeren we samen uit met klanten, waarbij we gezamenlijk optrekken

SaNiPhos installatie is uitgelegd voor de verwerking

met twee technologen van twee waterschappen. Met deze informatie kunnen we

3

van 5.000 m urine per jaar, hetgeen gelijk staat aan

toewerken naar technische keuzes en het aanvragen van vergunningen.

ruim 13 miljoen ‘kleine boodschappen’. Uit de urine-

Aanvankelijk gaan we op laboratoriumschaal aan de slag om vervolgens toe te

stromen wordt nu ongeveer 90 procent van de fosfaat

werken naar een pilot die uiteindelijk moet resulteren in een business case op

(P) teruggewonnen.

industriële schaal.

16


ik s t sf fo ru st


vi

st aa of t et

Jeffrey Oldengarm, directeur Van der Stelt

‘Binnen een langdurige werkrelatie kun je samen kansen creëren’ Van der Stelt is een transport- en handelsbedrijf uit Beverwijk. Het levert vloeibare meststoffen en stuifbestrijding en vervoert vloeistoffen door heel Nederland. Met hun producten en diensten bedienen zij de agrarische sector, waterschappen, industrieën, de olie- en gaswinningsindustrie en de wegen waterbouw (infra). Hun specialismen zijn: hoogwaardige vloeibare meststoffen, Stesam® antistuifmiddel, vloeistoffenvervoer en industriële reiniging.

Vloeibare meststof

Win-win

Het vervoert en levert meststoffen in de breedste zin

GMB BioEnergie verwerkt al jarenlang de afval-

van het woord. ”Dat gaat zowel om dierlijke mest als

stromen voor Van der Stelt. Dit is het tweede jaar dat

om kunstmest”, zo laat directeur Jeffrey Oldengarm

het bedrijf uit Beverwijk ammoniumsulfaat van GMB

weten. ”Vloeibare meststoffen leveren van hoge

BioEnergie afneemt. ”Een belangrijke overeenkomst

kwaliteit, exact afgestemd op het gebruik. Daarin

tussen GMB BioEnergie en ons is dat zowel zij als wij

hebben we een jarenlange expertise opgebouwd. In

bij de klant aan tafel gaan zitten om te kijken hoe we

die categorie valt ook het ammoniumsulfaat dat

stromen op de beste manier kunnen verwerken. Dus

gewonnen wordt uit de luchtwassers van GMB

niet alleen ophalen, verwerken en klaar… Ook zij

BioEnergie. Die meststof heeft de erkenning van het

leveren maatwerk met het oog op een win-win

ministerie en wordt door ons geleverd aan zowel

situatie. Dat is tegelijk de basis voor onze goede

veehouders - voor het grasland waarop hun koeien

werkrelatie. We hebben beide bewust gekozen voor

grazen

een langdurige werkrelatie en niet voor jaarlijkse

-

als

aan

akkerbouwers

die

granen

verbouwen.”

inkoopcontracten. Zo kunnen we samen de marktkennis optimaal benutten en kansen creëren voor

Duurzame productie

verdere verduurzaming.”

Net als GMB BioEnergie hecht ook Van der Stelt grote waarde aan duurzaamheid en nuttige vormen van hergebruik. ”Reguliere kunstmest wordt veelal geproduceerd met een hoge CO2-uitstoot. Het ammoniumsulfaat kan voor een deel toegepast worden in de productie van kunstmest, waarmee de CO2-uitstoot wordt gereduceerd. Ook vanuit de voedselindustrie waar agrariërs aan leveren, wordt steeds

meer

waarde

gehecht

aan

duurzame

productie.”


17

Het terrein op Fort de Pol, gelegen naast ons terrein in Zutphen, heeft in de afgelopen eeuwen verschillende functies gehad. Tot in de jaren vijftig lagen er nog de resten van het eeuwenoude verdedigingswerk Fort de Pol. Aansluitend is het gebied gebruikt als vuilstort voor huishoudelijk afval. Momenteel wordt het gereed gemaakt als bedrijventerrein voor zwaardere industrie.

Ontwikkeling op Fort de Pol

Nieuwe focus voor Fort de Pol ligt op ontwatering

18


Bij de sanering is het niet draagkrachtige afval

De eindrapportage hierover volgt in 2014. Ook zal in

verwerkt in drie nieuw aangelegde terrassen op het

dat jaar het vrijgekomen terrein van Berkel Milieu

noordelijke deel van de voormalige vuilstort. Hierdoor

worden opgeschoond en overgedragen.

kunnen we bouwen op een stabiele ondergrond. Verder kent het terrein enkele obstakels in de vorm

Infra

van twee hoogspanningsmasten, de windturbines en

De aangelegde infra omvat wegen, verlichting,

twee grote doorgaande gasleidingen. Het terrein

hekwerk en groenvoorzieningen. Aangezien de wegen

grenst aan het Natura 2000-gebied.

op een herschikte laag huishoudelijk afval van 4 meter dik liggen, zijn deze gefundeerd met een

Bestemmingsplan

plaat van geïmboliseerd materiaal van 1 meter dik en

Het bestemmingsplan Oostzeestraat 3b voor het

8 meter breed. Met die constructie wordt de belasting

GMB-terrein is inmiddels geïntegreerd in het

door het zware vrachtverkeer en shovels verspreid

bestemmingsplan

naar de onderliggende laag.

de

Mars

noord

en

midden,

vastgesteld in oktober 2013. Dit is echter nog niet onherroepelijk.

Omgevingsvergunning Een omgevingsvergunning is afgegeven voor de bouw van de nieuwe slibhal ‘Noord’ waarvan de bouw in 2013 is afgerond. Verder is er een omgevingsvergunning ‘milieu’ in combinatie met een watervergunning afgegeven voor het ontwateren van vloeibaar zuiveringsslib dat via een persleiding aangevoerd wordt vanaf de naastgelegen rwzi van WRIJ.

Sanering Na de herschikking van het huishoudelijk afval van de voormalige stortplaats is GMB Civiel gestart met de voorbereiding voor de functionele sanering van de eerste helft van het GMB-terrein op Fort de Pol. Tijdens de werkzaamheden is de ondergrond gestabiliseerd en is er een folie aangebracht daar, waar in de toekomst milieubelastende activiteiten plaats kunnen vinden.

De saneringsfase liep in 2013 parallel met de realisatie van de infrastructuur. Met de aanleg van leidingstroken en wegen is de sanering van het terrein ten noorden van de fabriek (2,5 ha) afgerond.


19

Realisatie nieuwe slibopslag Aan de noordzijde van het GMB-terrein in

Verder

Zutphen hebben we in samenwerking met ons

bestaande opslagdepot aangebracht waardoor intern

zusterbedrijf GMB Civiel, aansluitend aan de

productieverkeer tussen bestaande en nieuwe hal

bestaande hal Oost, een nieuwe slibopslaghal

mogelijk is. De nieuwe opslaghal is ook van buitenom

gebouwd. De uitvoering is medio april 2013

bereikbaar doordat we een rondweg hebben gecreëerd.

is

een

inpandige

verbinding

met

het

gestart en eind oktober opgeleverd. Met deze nieuwe hal is er opslagvolume van ruim 22.000 m³ beschikbaar gekomen. Vanwege het huishoudelijk afval van de voormalige stortplaats in de ondergrond is de onderbouw op brede funderingssloven geplaatst. In de hal liggen vloeistofdichte betonnen vloeren met een totale vloeroppervlakte van 5.900 m². De hal is ingedeeld in vier opslagunits en een centrale verkeersruimte in het midden. Alle units zijn rondom afgescheiden door 4,7 meter hoge betonnen keerwanden en de afzuiging in de hal is gekoppeld aan de bestaande luchtbehandelingsinstallatie.

Mitigatieplan kamsalamander Uit het onderzoek dat is uitgevoerd voor de

In de herfst zoekt de kamsalamander de hoger

milieueffectrapportage bleek dat in de poeltjes in de

gelegen randen op om zich te beschermen tegen

uiterwaarden naast het GMB-terrein de zeldzame

overstroming van de uiterwaarden.

kamsalamander

voorkomt.

Op

basis

van

de

natuurbeschermingswet is GMB verplicht een deel van het eigen terrein langs het hek aan de Letlandsestraat

geschikt

te

maken

voor

over-

wintering van de beschermde diersoort voordat de oude begroeiing wordt verwijderd. Hiervoor is een speciale beplanting aangebracht met daartussen takkenrillen. Het diertje leeft in de lente en zomer in de uiterwaarden. Dit is een Natura 2000-gebied.

Takkenrillen

20


Struviet


21

Personeel, arbo en duurzaamheid

22


Personeel Voor de aanvoer van het zuiveringsslib van WSRL hebben we in 2012 een tweede vrachtwagen aangeschaft en per 1 januari 2013 een chauffeur in dienst genomen. Het overige transport wordt verzorgd door externe

transporteurs,

die

afhankelijk

van

de

Schenking lesboek aan Watermuseum

overeenkomst in opdracht werken van de toeleveranciers of van GMB BioEnergie. Met het slib-

IPC Groene Ruimte en GMB hebben gezamenlijk een

transport zijn zo’n 18 fte’s gemoeid.

informatie/lesboek

over

de

(afval)waterketen

ontwikkeld. Het boek ‘Water bindt; aan de slag Daarnaast hebben we een bouwkundig medewerker

met water’ is als educatiemethode opgezet en biedt

en een procestechnoloog, die bij ons gedetacheerd

de

waren, binnen de organisatie gehaald. Tot slot hebben

afvalwater op te doen en inzicht te krijgen in maat-

we afscheid genomen van een secretaresse. Daarmee

schappelijke vraagstukken die hiermee samen-

komt het totale aantal medewerkers in vaste dienst

hangen.

mogelijkheid

zelfstandig

basiskennis

over

uit op 41. Voor de productie maken we gebruik van een vaste poule van invalkrachten. Samen met

Beide partijen besloten 5.000 exemplaren van het

externe adviseurs ook wel aangeduid als de flexibele

boek ter beschikking te stellen aan het Nederlands

schil.

Watermuseum in Arnhem. GMB is al jaren sponsor van het museum en onderstreept hiermee, samen

Ziekteverzuim In

2013

is

het

met IPC Groene Ruimte, het belang van goede ziekteverzuimpercentage

van

educatie over de waterketen in ons land

2,6 procent naar 1,3 procent gedaald.

Afstudeeronderzoek In het kader van een afstudeerdopdracht onderzocht een studente Internationale Economie de Europese weten regelgeving met het oog op de internationale afzetmogelijkheden voor ons biogranulaat.


23

Arbo Werkinstructies

Sjaak campagne en ARBO-catalogus

In 2013 is een begin gemaakt met de herziening van

In 2012 is een meerjarig project opgestart onder de

de

om

naam ‘Sjaak-campagne’ om de arbeidsveiligheids-

werkinstructiekaarten (WIK’s) voor het werken met

cultuur te verbeteren, met name op het gebied van

een aantal gevaarlijke chemicaliën. Een WIK is een

veiligheidsbewustzijn en communicatie. In 2013 is in

pragmatische samenvatting van de informatie die

het kader van dit project aandacht besteed aan het

door

belang van het intern melden van gevaarlijke situaties

werkinstructies.

leveranciers

Het

op

gaat

onder

meer

veiligheidsinformatiebladen

wordt gegeven. Zowel WIK’s als veiligheidsinformatie-

en bijna-incidenten.

bladen zijn wettelijk voorgeschreven. Verder is aandacht besteed aan de risico’s van het werken op hoogte, met name aan risico-onderschatting bij het gebruik van ladders en rolsteigers. Het meest recente aandachtspunt in deze campagne was de Last Minute Risico Analyse: de laatste check die

iedere

werknemer

zelf

moet

uitvoeren

voorafgaand aan risicodragende werkzaamheden.

Evenals in 2012 is tijdens de toolboxmeetings systematisch aandacht besteed aan de Nationale Top 7 Ongevallen in de Afvalverwerkingsbranche. Uit de ARBO-catalogus Branche Afvalverwerking is informatie gehaald en vertaald naar de situatie in Zutphen en Tiel. Het gaat onder meer over valgevaar, snijverwondingen, beknellingsgevaar en de maatregelen om dergelijke risico’s te verminderen.

Iedere productiemedewerker bij GMB BioEnergie is in het bezit van het VCA-diploma (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers). De diploma’s voor bedrijfshulpverlening (BHV) zijn verlengd.

Signalering In 2013 zijn bij de weegbrug en alle fabrieksinritten borden aangebracht met veiligheidsinstructies voor chauffeurs en bezoekers.

24


Management Zorg Systeem De zorg voor kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu (KAM) maakt binnen GMB integraal deel uit van

Categorie 3 erkenning

de totale bedrijfsvoering en is verankerd in de werkprocessen. Ons Management Zorg Systeem

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)

(MZS) beschrijft de interne organisatie, de manier van

heeft het primaire productieproces van BioEnergie

werken en de afspraken op het gebied van informatie

erkend als geschikte pasteurisatiemethode voor

en communicatie. Het MZS voorziet in de Kwaliteits-

categorie 3 materiaal. Categorie 3 materiaal bestaat

Arbo-, Veiligheids- en Milieuzorgsystemen van alle

uit dierlijke bijproducten die niet voor menselijke

werkmaatschappijen binnen GMB. Het geïntegreerde

consumptie bestemd zijn.

systeem is gecertificeerd en jaarlijks vinden interne

Hygiënisatie

audits plaats.

Met de certificering van de NVWA mogen we dit

Sharepoint

materiaal in Zutphen innemen en composteren. De

In 2013 is het gebruik van Sharepoint verder uitgerold.

certificering van de locatie in Zutphen is mogelijk

Om de vindbaarheid van digitale documenten te

omdat de temperatuur in onze composteringstunnels

verbeteren zijn op de KAM-site van het eigen Intranet

meerdere malen en gedurende een langere periode

van BioEnergie alle vergunning, handhavings- en

boven de 65 graden Celsius komt. Daardoor worden

veiligheidsdocumenten geplaatst met de mogelijkheid

eventuele schadelijke bacteriën gedood (hygiënisatie).

de weergave te laten aanpassen aan persoonlijke

Afnamegarantie

wensen.

Het categorie 3 materiaal vergisten we normaal Ook het Milieu Aspect Register is overgezet naar

gesproken bij BIR in Lichtenvoorde. De erkenning is

Sharepoint en daardoor veel gebruiksvriendelijker

bedoeld als achtervang voor momenten dat we in

geworden. In 2012 zijn we begonnen met het

Lichtenvoorde geen categorie 3 materiaal kunnen

gebruiksvriendelijker en herkenbaarder maken van

aannemen. Zo is het mogelijk marktpartijen afname te

procedures in het kader van kwaliteitszorg ISO 9001

garanderen.

en milieuzorg ISO 14001. Dit kreeg in 2013 een vervolg met de vernieuwing van een aantal procedures, onder andere

voor

Technisch

Onderhoud

en

VGM-

management.

Certificering In 2013 heeft Lloyds Register twee auditronden positief kunnen afronden in het kader van de certificering op kwaliteitszorg ISO 9001, milieuzorg ISO 14001 en VCA.


25

Duurzaamheid CO2-uitstoot In vergelijking met andere slibverwerkingsmethodes verbruikt ons proces weinig fossiele brandstof en

Voetbaltenues Warnsveldse Boys naar Zuid-Afrika

wordt er bij de verbranding van biogranulaat elektriciteit opgewekt. Dat levert een aanzienlijk

Het vijfde elftal van de Warnsveldse Boys, dat door GMB BioEnergie wordt

CO2-voordeel op. We hebben berekend hoeveel CO2-

gesponsord, kreeg in 2013 een nieuw tenue. De oude tenues zijn door de

uitstoot de waterschappen besparen wanneer zij

Warnsveldse Boys aan het Rainbow Dagverblijf Centrum in Zuid-Afrika

hun slib bij ons laten verwerken. Hierbij is naast de

geschonken. Zo’n zestig kinderen met een verstandelijke beperking worden hier

energie die verbruikt wordt bij de verwerking ook

begeleid en krijgen onderwijs.

rekening gehouden met factoren als transport, houtverbruik en de toepassing van ons biogranulaat als energiedrager.

Naast toepassing van biogranulaat bij kolencentrales zijn dit jaar ook aanzienlijke hoeveelheden als brandstof

toegepast

bij

de

verbranding

van

papierslib en bij een verwerkingsinstallatie voor teerhoudend asfalt.

Doordat

bij

deze

nieuwe

toepassingen

van

biogranulaat minder elektriciteit wordt opgewekt dan bij een kolencentrale (met een hoger elektrisch rendement) valt de gemiddelde CO2-besparing dit jaar wat lager uit dan vorig jaar.

In 2013 bespaarden we met onze verwerkingsroute 17.500 ton CO2. Dit compenseert de CO2-emissie van het elektriciteitsverbruik van 6.700 huishoudens bij een gemiddeld verbruik van 3.750 kWh per huishouden per jaar. In 2013 is de besparing op de CO2uitstoot ten opzichte van 2012 met 10 procent afgenomen.

26


CO2-balans per ton reststof door midddel van biologisch drogen 2012 en 2013

Retourafstand aanvoer slib Retourafstand afvoer granulaat Elektriciteitsverbruik Dieselolieverbruik Retourafstand aanvoer hout Houtverbruik Stikstof-verwijdering op rwzi Ammonsulfaat productie

Eenheid

CO2factor

Waarde 2012

km/ton slib km/ton slib kWh/ton slib liter/ton slib km/ton slib m3 / ton slib kg N/ton slib kg N/ton slib

0,95 0,95 0,70 3,20 0,95 3,00 8,75 -2,80

3,90 4,02 45,56 1,60 0,19 0,16 1,03 3,81

Vermeden CO2 uitstoot verwerking biogranulaat

totaal

kilogram CO2equivalenten 2012

Waarde 2013

3,7 3,8 31,9 5,1 0,2 0,5 9,0 -10,7 -121,9 -78,4

3,77 3,12 45,22 1,76 0,18 0,15 0,46 4,11

kilogram CO2equivalenten 2013 3,6 3,0 31,7 5,6 0,2 0,5 4,0 -11,5 -107,2 -70,2

Uitreiking CO2-certificaten

Duurzaam transport

Verwerking van zuiveringsslib door middel van

Door de aanpassing van ons contract met WSRL

biologisch drogen en toepassing in een elektriciteits-

halen we zelf meer slib op en transporteren we zelf

centrale levert een CO2-winst van 70 kg per ton

meer biogranulaat. Daarvoor hebben we een tweede

zuiveringsslib op. Dit betekent dat een waterschap

vrachtauto met Euro 5 motor aangeschaft.

dat haar slib bij GMB BioEnergie laat verwerken, ongeveer 20 procent van de CO2-uitstoot die ontstaat

Samenwerking met Parenco

bij de zuivering van afvalwater kan compenseren.

Na jaren van verkennende gesprekken en onder-

Deze calculatie hebben we door het onafhankelijke

zoeken zijn GMB BioEnergie en Parenco in 2013 een

onderzoeksbureau IVAM (research and consultancy

proef gestart voor de inzet van biogranulaat als

on sustainability) in Amsterdam laten controleren.

biobrandstof

Alle waterschappen hebben in 2013 over het jaar

papierproducent uit Renkum. Het bedrijf is naast de

2012 van ons een CO2-certificaat ontvangen met de

waterzuivering van Renkum gevestigd. Daarom

betreffende besparing per ton slib.

kijken GMB BioEnergie, Parenco en het waterschap

voor

de

energiecentrale

van

de

Vallei en Veluwe naar mogelijke synergievoordelen in

Dieselmonitoring

de verwerking van het industriële afvalwater van

We hebben drie nieuwe shovels aangeschaft, twee

Parenco en communaal afvalwater. De uitgangs-

voor Tiel en de derde wordt in Zutphen ingezet. Sinds

punten hierbij zijn efficiënte reiniging en het mogelijk

2010 zijn we volop bezig om het dieselverbruik van

gezamenlijk benutten van gewonnen biogas.

de shovels te monitoren, zodat we het brandstofverbruik in afstemming met de machinisten verder omlaag kunnen brengen. In 2013 is het verbruik per ton slib licht gestegen.


27

Doelstellingen voor de komende jaren

28


Duurzame toepassing biogranulaat

Implementatie SharePoint

In 2014 gaan we onderzoeken en beproeven of het

Binnen GMB is SharePoint geïntroduceerd om op

haalbaar is om het gehygiëniseerde product biogranu-

efficiëntere wijze gedigitaliseerd te kunnen werken.

laat als organische meststof in de landbouw te

Deze software is uitermate geschikt voor het opslaan,

brengen. Het onderzoek gaat zowel over inhoudelijke

ordenen en gebruiken van gegevens vanaf vrijwel ieder

samenstelling,

apparaat. Daar waar nodig kunnen we nu eenvoudiger

landbouwkundige

en

wettelijke

inzichten en economische mogelijkheden.

informatie delen met opdrachtgevers en klanten. In 2013 zijn hiervoor binnen GMB BioEnergie de

Scheiding mineralen en organische stof

eerste stappen gezet en in 2014 volgt de verdere

Organisch materiaal belemmert de toepassing van

implementatie.

mineralen en vice versa. Door het materiaal te scheiden, ontstaan nieuwe kansen voor het benutten

Reductie slib in Zutphen

van de verschillende stoffen. Hiervoor starten we

De reductie van zuiveringsslib naar biogranulaat is een

een onderzoekstraject waarbij we kijken of er

belangrijk onderdeel van het verwerkingsproces. Afzet

mogelijkheden zijn om mineralen en organische stof te

van het uiteindelijke biogranulaat (negatieve waarde) is

scheiden. Aanvullend kijken we naar mogelijke nuttige

een kostenpost. De verwachte en werkelijke reductie

toepassingen van de verkregen tussenproducten. In dit

zijn in Zutphen in 2013 wat uit elkaar gaan lopen. Voor

onderzoekstraject gaan we samen op met opdracht-

2014 moeten de oorzaak en oplossingen hiervoor

gevers, kennisinstellingen en andere partners.

worden gevonden.

Optimaliseren energieprestatie

Grotere slibdoorzet per tunnel

Zowel in Tiel als in Zutphen willen we waar mogelijk

In de huidige tunnels is aan de bovenzijde nog ruimte

onze energieprestatie verbeteren. Denk daarbij aan het

over die met het huidige vulsysteem met shovels niet

beperken van brandstofverbruik, energiezuinige ver-

kan worden benut. We zoeken nu naar een oplossing

lichting, ventilator instellingen et cetera.

om deze ruimte verder te benutten waarmee we mogelijk een grotere doorzet per tunnel kunnen realiseren.


29

Uitwerking drogen ammoniumsulfaat Het

ammoniumsulfaat

dat

GMB

BioEnergie

produceert, wordt momenteel vloeibaar afgezet. De inzet van ammoniumsulfaat in de landbouw kent sterke seizoensinvloeden. Hiervoor is bij afnemers (dure) opslag nodig die de waarde van het materiaal drukt. Door warmte uit het composteringsproces te benutten en het ammoniumsulfaat te kristalliseren en te drogen kan dit product mogelijk op een kostenefficiëntere wijze worden afgezet.

Renovatie tunnels en groot onderhoud Omdat we in 2013 zowel in Tiel als in Zutphen veel slib verwerkt hebben, is het groot onderhoud en de renovatie van de tunnels uitgesteld naar 2015/2016. Voor 2014 staat in Tiel een grootschalige renovatie gepland van de dak- en wandplaten.

Optimalisatie ontwatering In 2014 gaan we verder investeren in de optimalisatie van de ontwatering.

Nieuwe markten voor biogranulaat Door

verbranding

in

energiecentrales

gaan

de

waardevolle stoffen in ons biogranulaat verloren. Dat vinden we zonde en we willen graag een nieuwe waarde toekennen aan ons product. Daarom zoeken we nu naar nieuwe markten.

30



31

Cijfers

* In dit hoofdstuk kunnen door tussentijdse afrondingen de totaaltellingen afwijken.

32


Vergisten Om meer groene energie te kunnen opwekken is de doorzet in tonnen verhoogd en was het gemiddelde energie inhoud van de aangenomen en verwerkte reststromen hoger.

Biologische Industriële Reststoffenverwerking (BIR)

Aanvoer en verwerking reststromen Tonnen

2013 2012 2011 2010 2009

Tonnen

Percentage

droge stof

droge stof %

34.693 29.086 29.812 26.488 11.835

4.416 3.120 3.297 3.110 1.517

12,7 10,7 11,1 11,7 12,8

Tonnen

Tonnen

Percentage

droge stof

droge stof %

1.743 1.226 1.423 1.226 470

6,4 5,4 5,3 5,5 5,2

Afvoer reststromen

2013 2012 2011 2010 2009

27.085 22.727 26.905 22.461 9.113

Elektriciteitsproductie kWh 2013 2012 2011 2010 2009

6.813.258 4.798.600 4.948.700 5.036.500 3.074.500

De toename van de productie van groene energie in 2013 is mogelijk geworden door de ingebruikname van de 3e WKK.

Energie inkoop

2013 2012 2011 2010 2009


Aardgas

Biogas

m3

m3

9 1.095 214 936 62.310

216.275 357.916 319.639 276.929 111.325

33

35.000

7.000.000

30.000

6.000.000

25.000

5.000.000

20.000

4.000.000

15.000

3.000.000

10.000

2.000.000

5.000

1.000.000 kWh

Tonnen reststromen

BIR: verwerking reststromen en elektriciteitsproductie 2009 - 2013

0

0 2009

2010 Tonnen reststromen

2011

2012

2013

Elektriciteitsopwekking

Warmtebenutting De warmte die vrijkomt bij de productie van elektriciteit met de drie warmtekrachtkoppelingen (WKK’s) wordt enerzijds ingezet om de vergistingsinstallatie op temperatuur te houden en anderzijds wordt een deel van de warmte geleverd aan de naastgelegen afvalwaterzuivering.

Ontwateren Vloeibare reststromen De stijging van de ontwatering in 2013 met 63.900 ton is het gevolg van de afspraken die wij eind 2012 met WRIJ hebben gemaakt met betrekking tot co-siting. Vanaf 1 april 2013 ontvangt GMB BioEnergie niet het ontwaterde slib van rwzi Zutphen maar het vooringedikte slib. GMB BioEnergie voert het onwateren uit. De gemaakte afspraken leveren voor beide partijen voordelen op, WRIJ kan afzien van een herinvestering in de ontwatering, terwijl GMB BioEnergie door menging met andere vloeibare stromen een hoger droge stof gehalte kan krijgen. Beide partijen doen waar ze sterk in zijn en dit levert synergie en schaalvoordelen op.

De aanvoer van de vergistingsinstallatie van BIR is in 2013 met circa 5.800 ton toegenomen. De aanvoer van de overige klanten is per saldo met 9.300 ton gedaald.

Aanvoer en verwerking van vloeibare reststromen 2013 t.b.v. de ontwatering Tonnen

Aanvoer Waterschappen Aanvoer BIR Overige aanvoer Totaal aanvoer Afvoer t.b.v. vergisting BIR Voorraadtoename Ontwaterd Productie ontwaterd slib

34

68.232 27.085 50.512 145.829 -430 -95 145.304 23.256

Tonnen

Percentage

droge stof

droge stof %

2.183 1.744 3.053 6.979 -40 -5 6.935 6.217

3,2 6,4 6,0 4,8 9,2 5,0 4,8 26,7


160.000

32.000

140.000

28.000

120.000

24.000

100.000

20.000

80.000

16.000

60.000

12.000

40.000

8.000

20.000

4.000 0

0 2009

2010

2011

2012

Tonnen ontwaterd slib

Tonnen vloeibare reststromen

Verwerking van vloeibare reststromen in 2009 - 2013 (tonnen)

2013

Productie ontwaterd slib

Verwerking vloeibare reststromen

Droge stof percentage ontwaterd slib 2009 - 2013 29.0

Droge stof percentage

28.0 27.0 26.0 25.0 24.0 23.0 2009

2010

2011

2012

2013

Verbruik grond en hulpstoffen ontwatering De synergie en schaalvoordelen komen goed tot uitdrukking in de onderstaande verbruikscijfers. Het aantal draaiuren van de ontwateringsinstallatie is in 2013 met 6.071 uur fors toegenomen, dit is een toename van 25 procent ten opzichte van 2012. Daarnaast is de verwerking per draaiuur gestegen met 42 procent. Door de gewijzigde samenstelling is de verwerking uitgedrukt in tonnen droge stof minder hard gestegen, deze stijging was ruim 16 procent.

Verbruik energie, grond- en hulpstoffen

2013 2012 2011 2010 2009


Elektra

Polymeer

Productie

kWh / ton

kg actief / ton

ton / h

3,8 5,8 5,2 6,6 5,0

11,4 14,1 13,5 12,5 12,3

23,9 16,8 19,7 20,5 20,5

35

Biologisch drogen Aanvoer ontwaterde reststromen De aanvoer van ontwaterde reststromen die GMB BioEnergie samen met haar partners onder contract heeft staan, is met 27.752 ton toegenomen van 301.692 ton in 2012 naar 329.444 ton in 2013. De aanvoer naar Tiel en Zutphen is per saldo met 6.572 toegenomen.

Voor de grotere mutatie zijn duidelijk herleidbare oorzaken aan te wijzen. Zo is de afname van ontwaterd slib van WRIJ te verklaren doordat zij per 1 april 2013 geen ontwaterd slib meer levert van de zuivering Zutphen. Van de zuivering Zutphen neemt GMB BioEnergie nu vooringedikt slib in dat GMB BioEnergie zelf ontwaterd, dit verklaart de stijging van de hoeveelheid intern ontwaterd slib. De toename van hoeveelheid slib van WVaVe is te verklaren doordat sinds 1 november 2012 het slib van zuivering Amersfoort onder de overeenkomst tussen GMB BioEnergie en WVaVe valt. De toename van de hoeveelheid slib van WZZ is een gevolg van de, door GMB met onderaannemer AEB Amsterdam, gewonnen aanbesteding. Hierdoor heeft sinds 1 april 2013 GMB BioEnergie al het slib van WZZ onder contract staan. Van 1 april 1998 tot en met 31 maart 2013 verwerkte GMB BioEnergie alleen het slib afkomstig uit de rwzi Tollebeek. GMB BioEnergie heeft ook de aanbesteding van WGS gewonnen, maar deze tonnen had GMB BioEnergie al sinds 1 april 1998 onder contract.De afname van leveranties van WRW is goed te verklaren door de ingebruikname van de vergistingsinstallatie op de zuivering Echten. De afname van overige reststoffen is het gevolg van nadere afspraken tussen GMB BioEnergie en de leverancier van huisvuildigestaat om haar levering structureel te verlagen.

Aanvoer ontwaterde reststromen 2013 Leverancier

Aanvoer slib (tonnen) Tiel

WRIJ WSRL WVaVe WGS WZZ WRW WVV overige RWZI-slibben Intern ontwaterde slibben overige reststromen Totaal aanvoer

54.015 17.045 2.505 9.735 945 1.636 1.295 87.177

Zutphen 41.571 2.215 25.687 22.739 13.446 8.063 10.667 5.953 23.256 20.383 173.980

Derden 3.540 45.875 15.471 3.402

68.287

Aanvoer droge stof (tonnen) Totaal

Droge stof

41.571 59.770 88.608 22.739 31.422 17.798 15.014 7.589 23.256 21.678 329.444

Droge stof %

10.034 13.735 21.632 5.497 6.178 4.806 3.641 1.840 6.217 6.775 80.355

24,1 23,0 24,4 24,2 19,7 27,0 24,3 24,2 26,7 31,3 24,4

Aanvoer slib per leverancier 2009 - 2013 90.000 80.000 70.000 60.000

Aanvoer in tonnen

50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 WSRL

WRIJ

2009 36

WVaVe

2010

WGS

WZZ

2011

WRW

2012

WVV

Overige RWZIslibben

Intern ontwaterd

Overige reststoﬀen

2013 GMB BioEnergie I 2013

Verwerking ontwaterde reststromen De verwerking van ontwaterde reststromen in Tiel was in 2013 uitstekend en lag ruim boven de streefwaarde van 80.000 ton. In 2013 is er in Tiel per saldo 5.500 ton meer verwerkt dan in 2012, een verschil van 6,8 procent. Het gemiddelde droge stof percentage van de in Tiel aangevoerde slibben is gestegen van 23,7 procent naar 24,3 procent.

De verwerking van ontwaterde reststromen in Zutphen is in 2013 licht gedaald en kwam met ruim 162.000 ton, bijna 2.500 ton lager uit dan in 2012 een daling van 1,5 procent. Het gemiddelde droge stof percentage is gedaald van 26,5 procent in 2012 naar 25 procent in 2013. Deze daling laat zich bij alle drie type inputstromen zien. De daling van de verwerking is een gevolg van een verschuiving van beschikbare composteringcapaciteit van de eerste fase compostering naar de narijping.

Verwerking ontwaterde reststromen in 2013 (tonnen) Tiel Slib Aanvoer RWZI-slibben Aanvoer intern ontwaterde reststromen Aanvoer overige reststromen Totaal aanvoer Voorraadmutatie Verwerking

Zutphen

Droge stof Droge stof %

85.882

20.696

24,1

1.295 87.177 485 86.692

450 21.146 114 21.032

34,7 24,3 24,3

Slib

Droge stof Droge stof %

130.341 23.256 20.383 173.980 11.887 162.093

31.186 6.217 6.325 43.729 3.138 40.591

23,9 26,7 31,0 25,1 25,0

90.000

22.500

85.000

21.250

80.000

20.000

75.000

18.750

70.000

17.500

65.000

16.250

60.000

15.000 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Tonnen droge stof

Tonnen reststromen

Verwerking Tiel 2004 - 2013 (tonnen)

2013

Tonnen droge stof

Tonnen reststromen

180.000

45.000

170.000

42.500

160.000

40.000

150.000

37.500

140.000

35.000

130.000

32.500

120.000

30.000

110.000

27.500

100.000

25.000 2004

2005

2006

Tonnen reststromen


2007

2008

2009

2010

2011

2012

Tonnen droge stof

Tonnen reststromen

Verwerking Zutphen 2004 - 2013 (tonnen)

2013

Tonnen droge stof

37

Verbruik energie, grond- en hulpstoffen biologisch drogen Verbruik energie, grond- en hulpstoffen Diesel

Elektra

ltr / ton slib 2013 2012 2011 2010 2009

Hout 3

kWh / ton slib m / ton slib

1,76 1,60 1,62 1,73 1,79

45,2 45,6 46,9 44,7 45,2

0,146 0,156 0,201 0,172 0,185

Zwavelzuur

Drinkwater

kg / ton slib

ltr / ton slib

16,9 14,5 15,7 14,8 14,5

22,1 30,4 29,0 24,4 24,3

Het houtverbuik is in 2013 verder gedaald. Hiervoor zijn verschillende oorzaken. Één ervan is het gebruik van autobanden als vervanger van hout als structuurmateriaal. Het aandeel wortelhout is licht gedaald van 25,8 procent naar 25,0 procent.

Eindproducten biologisch drogen Afzet ammoniumsulfaat (tonnen)

2013 2012 2011 2010 2009

Tiel

Zutphen

Productie

tonnen

tonnen

totaal

kg / ton slib

4.829 3.964 3.770 3.525 3.745

7.958 7.752 8.363 7.899 7.132

12.787 11.716 12.134 11.424 10.877

51,4 47,7 52,2 49,5 48,2

Afzet biogranulaat In 2013 is er 9.400 ton meer biogranulaat afgezet dan in 2012. Energiecentrales zijn nog steeds de grootste afnemers en zij hebben 58.700 ton afgenomen, dit is 2.200 ton minder dan in 2012. De totale afzet naar de energiecentrales bedraagt 73,8 procent. De afzet naar asfaltindustrie is in 2013 gestegen naar 5.900 ton, een aandeel van 7,4 procent. Sinds 2012 zet GMB BioEnergie biogranulaat af ten behoeve van themische conversie. Tijdens de thermische conversie wordt het biogranulaat omgezet in groene energie en is de as een bindmiddel voor de cementindustrie en de wegenbouw. In 2013 is er 14.480 ton op deze wijze verwerkt, dit is een aandeel van 18,2 procent. Voor een proef is er 90 ton biogranulaat geleverd bij Parenco. Tenslotte is er 268 ton biogranulaat ten behoeve van een grote proef geleverd aan de cementindustrie in Duitsland. De Stichting Slibservice Rivierengebied (SSR), die de afzet van biogranulaat in opdracht van WSRL verzorgde is begin 2013 opgeheven. GMB BioEnergie heeft deze afzetverplichting als onderdeel van de nieuwe concessie overeenkomst met WSRL overgenomen.

Afzet biogranulaat (tonnen) Toepassing

38

E-centrales (NL)

Ontdoener

SSR

WRIJ

GMB

2013 2012 2011 2010 2009

3.954 5.338 7.271 7.245 9.519

9.052

13.995 9.345 7.284 9.438

E-centrales (DE) SSR

6.447 2.740 7.845 12.205

WRIJ 8.085 6.333 4.729 6.321 13.869

Asfalt- Thermische Cement- Proeven (NL) industrie Conversie industrie

GMB

GMB

GMB

GMB

37.629 28.817 27.915 22.075 25.162

5.905 3.041 748 357

14.480 3.740

268 2.320

90 94

3.667

Totaal afzet

79.463 70.031 52.842 51.127 73.860

Mutatie

Totaal

depot Tiel

Afzet

957 -4.660 5.118 2.084 -2.018


80.420 65.371 57.960 53.211 71.842

Afzet biogranulaat per eindbestemming 2009 - 2013

80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000

Tonnen

20.000 10.000 0 2009

2010

2011

2012

2013

Energieopwekking (DE)

Cementindustrie

Asfaltindustrie (NL)

Energieopwekking (NL)

Proeven

Thermische Conversie installatie (NL)

Kwaliteit biogranulaat Kwaliteit biogranulaat 2011 - 2013 Parameter/

(Chem.)

element

afkorting

Eenheid

Tiel 2011

Zutphen

2012

2013

2011

2012

2013

Indamprest Gloeirest

d.s. gl.r.

% % v.d. d.s.

66,3 47,7

64,4 47,6

61,4 48,9

67,1 45,7

68,3 46,0

65,4 49,6

Stookwaarde

LHV

mJ/kg

6,0

5,8

5,56

6,3

6,9

6,1

Arseen Cadmium Calcium Chloride Chroom Fosfaat IJzer Koper Kwik Lood Nikkel Stikstof Zink Zwavel

As Cd Ca Cl Cr P Fe Cu Hg Pb Ni N-Kj Zn S

mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s. mg/kg d.s.

11,3 1,50 34.300 3.240 82 43.200 56.800 554 1,10 130 40 38.500 1.349 13.600

10,6 1,44 34.508 3.120 93 40.600 54.500 538 1,02 131 39 41.500 1.349 14.200

10,6 1,59 36.142 4.100 75 44.500 53.400 581 0,99 133 38 44.500 1.492 18.900

13,4 1,80 34.500 3.030 57 41.400 49.800 436 0,75 106 36 45.300 1.232 14.755

14,1 1,80 37.200 3.593 74 34.800 45.800 421 0,80 128 38 44.800 1.214 15.145

14,5 2,00 45.250 4.486 77 35.100 50.200 459 0,83 148 38 42.300 1.250 15.485

Personeel Personeel 2013 2012 2011 2010 2009

Personeelsbestand*

Ziekteverzuim %

41 38 36 35 36

1,3 2,6 5,2 2,1 2,9

* Per 31 december, exclusief gedetacheerden en stagiaires.


39

Milieu Voor het lozen van stikstofrijk afvalwater is in Tiel de grenswaarde van 425 kgN/24h per dag niet overschreden. Voordat de zure wasser vervangen was is nog wel drie keer de streefwaarde van 250 kgN/24h per dag overschreden. Nadien niet meer.

In Zutphen is op vier dagen de grenswaarde van bruto 1.000 kgN/24h overschreden. Daanaast is er op 10 dagen de grenswaarde van de zwevende stof overschreden.

Verbruik van effluent als koel- en waswater

Tiel m

2013 2012 2011 2010 2009

3

3

m

20,3 21,5 18,7 15,7 18,0

3.054.000 3.274.000 3.072.000 2.675.000 2.411.000

Tiel

2013 2012 2011 2010 2009

m3/ton slib

m /ton slib

1.765.000 1.747.000 1.526.000 1.212.000 1.383.000

Stikstoflozing op de zuivering

Zutphen 3

18,8 19,9 20,4 17,4 16,2

Zutphen

kgN/24h

kgN/ton slib

kgN/24h

kgN/ton slib

113,6 208,5 131,4 192,3 176,2

0,48 0,94 0,59 0,91 0,84

521,2 488,3 509,4 533,5 531,6

1,17 1,08 1,23 1,27 1,30

Geurmetingen In Tiel zijn zes geurmetingen uitgevoerd,

vijf in opdracht van GMB BioEnergie en één in opdracht van de provincie.

Twee geurmetingen voldeden, vier metingen niet. Hiervan lag de oorzaak bij het biofilter welke op een aantal plekken was uitgedroogd door problemen met de sproeiers. Deze probelemen worden in 2014 opgelost en hebben niet geleid tot geuroverlast. In Zutphen zijn vier geurmetingen uitgevoerd, drie in opdracht van GMB BioEnergie en één in opdracht van de provincie. Alle vier de geurmetingen voldeden aan de norm.

Geurmeldingen In Zutphen zijn er in 2013 zes geurmeldingen ontvangen. Vier van deze meldingen kwamen binnen via het Milieuklachten en informatiecentrum (MKIC) van de provincie Gelderland en twee klachten zijn rechtstreeks bij ons gemeld. In Tiel kwamen alle meldingen binnen bij het MKIC.

Geurmeldingen

2013 2012 2011 2010 2009

Tiel

Zutphen

5 4 3 10 8

6 25 11 9 26

Grondwateronderzoek De in 2013 uitgevoerde grondwateronderzoeken laten geen bijzonderheden zien.

40


Colofon Het jaarverslag ‘Alles is maatwerk; klantspecifiek slib verwerken’ is een uitgave van GMB BioEnergie B.V. en verschijnt in een oplage van 1.100 stuks.

Redactieadres GMB BioEnergie B.V. Postbus 181 7200 AD Zutphen T (0575) 51 99 72 E [email protected]

Tekst GMB BioEnergie B.V. Schrijfbedrijf Oost, Bredevoort

Opmaak Frappant, Aalten

Druk ZEQER in grafisch werk, Aalten

© Deze uitgave wordt zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Niettemin kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuiste berichtgeving. Overname van tekst is uitsluitend toegestaan met bronvermelding.

GMB Civiel B.V.

GMB BioEnergie B.V.

GMB Civiel realiseert complete projecten, vaak multidisciplinair

GMB BioEnergie exploiteert installaties gericht op bio-energie,

en geïntegreerd. Van ontwerp en engineering tot en met

grond- en voedingstoffen. Wij vergisten, ontwateren, en drogen

realisatie en onderhoud. Het gaat daarbij om onder meer

organische reststromen op duurzame wijze tot bio-energie en

viaducten, gemalen, zuiverings-, vergistings- en composterings-

meststoffen. Met de urineverwerkingsinstallatie SaNiPhos®

installaties, haventerreinen en loodsen, dijken en sanerings-

worden de nutriënten stikstof en fosfaat teruggewonnen.

projecten.

GMB Services B.V.

Contact

GMB Services ondersteunt opdrachtgevers met multidisciplinaire

Wilt u weten wat GMB voor u kan betekenen?

services, gericht op afvalwater-, drinkwater- en industriële

Neem dan contact op met:

installaties. We onderhouden en renoveren zandfilters, bassins

GMB BioEnergie B.V.

en pompinstallaties. Ook inspecteren, reinigen en renoveren we

T (0575) 51 44 30

leidingen en rioleringen en voeren we bodemsaneringen uit.

[email protected]

Klaar voor de toekomst www.gmbbioenergie.eu www.saniphos.eu

Alles is maatwerk Klantspecifiek slib verwerken. GMB BioEnergie 2013

Recommend Documents