Alleen de Joden, schrijvers en cartoonisten ... Wanneer waarheden worden onthuld, zijn deze vaak niet enkel onplezierig, maar vaak ook per ongeluk aan het licht gekomen. Verschillende opvallende voorbeelden kunnen worden genoemd sinds het bloedbad in Parijs op vrijdag de dertiende november. In de dagen na de aanval publiceerde The Times of London enkele interviews met Parijzenaars. Een 46-jarige inwoner van de Franse hoofdstad sprak over hoe “Iedere Parijzenaar is geraakt door deze nieuwe aanvallen.” Om daaraan toe te voegen, verwijzend naar de aanslagen in januari op de redactie van Charlie Hebdo en een joodse supermarkt: “Eerst moesten ze alleen de joden, de schrijvers en de cartoonisten hebben.” Als “Alleen de joden” slechts een ongelukkige manier is om je uit te drukken, dan was het niet ongelukkiger dan de reactie van de hoogste Amerikaanse diplomaat. Enkele dagen na de Parijse gruweldaden, sprak de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken de volgende woorden: “Er is een verschil met wat er bij Charlie Hebdo gebeurde, en ik denk dat iedereen dat aanvoelt. Er was een soort specifieke focus, misschien zelfs wel een legitimiteit ten aanzien van —- nee, geen legitimiteit, maar een motief waar je jezelf op een of andere manier aan kon vasthouden, zodat je kon zeggen ‘OK, ze zijn heel boos vanwege dit of dat’. Maar de aanvallen van deze vrijdag waren volstrekt willekeurig.“ Bij eenieder die dit commentaar vernam, werd Kerry het mikpunt van hoon en spot. Maar het is wat er dieper onder die uitspraak ligt dat onze aandacht verdient. Het ware probleem met de opmerking dat het eerst ‘alleen de
joden, schrijvers en cartoonisten waren’ is niet dat het beledigend of bot is, of welke termen tegenwoordig ook maar aangewend worden om een discussie mee te beëindigen – hoewel het dat natuurlijk wel is. Het ware probleem is dat zulke uitspraken veronderstellen dat mensen bij die eerdere aanvallen op joden en journalisten niet aan opletten waren. Het veronderstelt namelijk dat het terrorisme in januari van een andere orde was – noem het “verklaarbaar terrorisme” – in plaats van een gebeurtenis die onderdeel is van doorlopend voortgezet terrorisme dat nu een logisch eindpunt bereikt als “onverklaarbaar terrorisme dat onmogelijk te begrijpen is” – omdat het geen aanslag op ‘joden, schrijvers of cartoonisten’ meer was. Wat als de terroristen zich op “alleen Amerikanen” of “alleen diplomaten” zouden hebben gericht, zou dat nog steeds “verklaarbaar terrorisme” zijn in de gedachtengang van Kerry? Dat het eerst “joden, schrijvers en cartoonisten’ waren, is precies wat het onvermijdelijk maakte dat het nu een aanval op “alle andere mensen” was. Het enige verbazingwekkende zou onze eigen verbazing moeten zijn.
“Verklaarbaar terrorisme” versus “onverklaarbaar terrorisme”? Stéphane Charbonnier (links), redacteur en uitgever van Charlie Hebdo, werd vermoord in Parijs op 7 januari, tezamen met veel van zijn collega’s, tijdens een terroristische aanslag die volgens John Kerry “een legitimiteit, een motief had waar je jezelf op een of andere manier aan kon vasthouden, zodat je kon zeggen ‘OK, ze zijn heel boos vanwege dit of dat’. Kerry stelde dat in contrast met de aanslagen in Parijs op de 13 november (rechts), waarvan hij zei dat die “absoluut willekeurig” waren.
Na de aanvallen in Parijs van januari waren er lange optochten door het centrum van Parijs, en de slogan “Je Suis Charlie” leek eventjes de hashtag of profielfoto van iedereen op sociale media. Maar, uiteraard, was bijna niemand écht Charlie, want behalve een paar mensen die op Twitter en Facebook onder diverse noms de guerre opereerden, waren slechts weinigen gebrand op het reproduceren en verspreiden van Mohammed-cartoons, laat staan dat zij ze zelf maakten. Nog droeviger was dat het overgebleven personeel van Charlie Hebdo een aantal maanden later aankondigde dat het blad zelf ook geen cartoons van Mohammed meer zou maken. Dat kon niemand hen kwalijk nemen: naast het verlies van de meeste van hun collega’s, moet het uitputtend zijn geweest om nog steeds tot een heel klein groepje te behoren dat een recht uitoefende waarvan alle andere mensen slechts pretendeerden het te verdedigen op Twitter. Ondanks alle “Je Suis Charlie”verklaringen, bleken uiteindelijk maar zeer weinig mensen daadwerkelijk Charlie te zijn. Zo weinig, dat zelfs Charlie uiteindelijk geen Charlie meer waagde te zijn. De bordjes met “Je Suis Juif” – Ik Ben Joods – maakten sowieso al minder kans dan de Charlie-verklaringen, en zouden nog minder gevolg krijgen. Gingen de optochtlopers in Parijs over tot het dragen van een keppeltje of een Davidster? Nee. In ieder geval niet meer dan er mensen liepen met een reproductie van Kurt Westergaards cartoon van Mohammed met een bom in zijn tulband. Een heleboel mensen noemden zichzelf jood, maar ze waren niet van plan om zichzelf met uiterlijke kenmerken in hetzelfde gevarenhoekje te plaatsen als de daadwerkelijke joden – op dezelfde vrijblijvende manier waarop alle Charlies niet écht zin hadden om op dezelfde islamistische hit list te eindigen als de echte Charlie. De meest recente aanslagen in Parijs waren, inderdaad, gericht tegen werkelijk iedereen. Daarin zou een les moeten zitten, een les die ons moet herinneren dat niemand in een vrije samenleving ooit echt alle kogels kan ontwijken als ze door
fanaten worden afgevuurd. In het conflict waar we in beland zijn, is er niet de mogelijkheid om jezelf daaraan te onttrekken omdat je toevallig de mazzel hebt dat je niet joods bent. Er is geen opt-out, ook niet voor mensen die vinden dat je nooit een opinie zou mogen tekenen of schrijven tenzij die 100% van de tijd door 100% van de mensen voor 100% wordt gedeeld. Het kan niet, want op een dag zul je een doelwit worden omdat je in een restaurant bent, of bij een concert, of omdat je de decadente vermetelheid hebt om een voetbalwedstrijd bij te willen wonen. Dat dit nog altijd niet tot de publieke opinie is doorgedrongen, is één ding. Dat het ook nog altijd niet tot de hoofden van de leiders van de enige supermacht ter wereld lijkt te zijn doorgedrongen, is een heel ander verhaal. Een maand na de terroristische aanslagen in Parijs in januari was er een minder goed onthouden aanslag op een bijeenkomst voor het vrije woord in de VS, en daarna ook nog eentje bij een synagoge in Kopenhagen. Ik vroeg aan een van de organisatoren van zo’n vrijsprekersbijeenkomst wat zij tegen de mensen te zeggen had die beweren dat ze het ‘aan zichzelf te danken hadden omdat ze maar cartoons blijven publiceren en mensen hun recht blijven verdedigen om cartoons te produceren terwijl je weet hoe erg de islamisten dat haten’. Haar antwoord was bondig: “Als we stoppen met het tekenen van cartoons, moeten we dan ook alle synagogen sluiten? Moeten zij zich bekeren tot iets anders? Moeten we alle joden vragen om te vertrekken?” Het probleem was dat te weinig mensen naar zulke uitspraken wilden luisteren, of dat te weinig mensen het volledige belang begrepen van wat die stemmen zeiden. Maar zij zeiden wat de dode journalisten en cartoonisten van Charlie Hebdo ook hadden gezegd: Als je dit recht opgeeft, zul je daarna alle andere rechten ook verliezen. Velen wereldwijd hebben zichzelf enkel tot “Charlie” of “Juif” verklaard om op te scheppen, of om zich emotioneel af te reageren. Maar dat maakt niets uit: de
terroristen van ISIS denken hoe dan ook dat we allemaal cartoonisten en joden zijn. Dus hier zijn we dan aanbeland bij wat een van ’s werelds meest scherpe en pijnlijke leercurve in de recente geschiedenis zou moeten zijn. En tegen het einde van deze curve zouden we eindelijk allemaal in een besef moeten leven dat we onszelf al veel eerder eigen hadden kunnen maken. Namelijk dat we niet met ISIS en hun gelijkgestemden kunnen samenleven en dat we dus beter zónder hen zouden kunnen bestaan. Daarom kunnen we maar beter alles doen wat nodig is om een versneld einde van onze keuze aan deze onwerkbare situatie te maken, voordat zij zelf hun tempo opvoeren om tot het einde van hún keuze te komen. Bron
