Goudsbloem
10 juni
Algemene Informatie In het Latijn heet de goudsbloem Calendula Officinalis. Calendula komt van het Latijnse Calenda, de eerste dag van de maand, omdat de planten dan steeds schijnen te bloeien. De soorttoevoeging officinalis betekent dat de soort als geneesmiddel in gebruik is. Het Nederlandse officinaal betekent “in de apotheek verplicht voorhanden”. Het is evenals officinalis afgeleid van het Latijnse officina = werkplaats, in het bijzonder voor apotheek of boekdrukkerij en de plant wordt zo genoemd omdat het sinds mensenheugenis een geneeskruid is. Nederlandse volksnamen voor deze plant zijn dodenbloem, boterbloem, vergabloem, vergoobloem, gaabloemen, goablomme, goublomme, goldblomme, goudblomme, goudenbloem, goukes, grouwbloem, studentenbloem, mariabloem, oranjebloem en rhingelbloem. De goudsbloem is een veelzijdig kruid en als vrolijke noot in menig tuin te vinden. Het is een éénjarige plant van 20 tot 50 cm. hoog, met een rechtopstaande vertakte stengel met spatelvormige bladeren en oranjegele bloemen die bloeien van juni tot oktober. De goudsbloem heeft het naar zijn zin op een schrale zonnige plek en zal zich spontaan uitzaaien. De oorspronkelijke standplaats is Zuid-Europa, nu wordt de goudsbloem overal gekweekt. De goudsbloem bloeit van mei tot november. De vruchten zijn meestal gekromd en bootvormig. Calendula bloeit van juni tot en met september (soms nog langer) met oranje/ gele schijfbloemen van 4 tot 7 cm doorsnee. De bloemen hebben aan het einde van hun bloemblaadjes drie tandjes. Het zaad van Goudsbloem is beige, 5 mm lang, gevormd zoals een apostrof met een knobbelige ruggengraat.
Geschiedenis van Candula Officinalis De oude Egyptenaren waarderden Calendula al vanwege haar verjongende eigenschappen. In Europa is de plant lang gebruikt in soepen en stoofpotten en om boter en kaas te kleuren. In Amerikaanse burgeroorlogen gebruikten artsen op het slagveld de Goudsbloem om open wonden mee te behandelen. Goudsbloem is ook geassocieerd met de heilige maagd Maria. In Engeland is de plant met koningin Mary geassocieerd in de 17e eeuw. De Engelse naam voor Goudsbloem is ook "Marigold". Liefdesbetovering bij de Zuid-Slaven Bij de Zuid-Slaven geloofde men dat een meisje de liefde van een jongeman kon afdwingen. Het meisje moest de aarde waarop de man een voetafdruk had achtergelaten afgraven en daarmee een bloempot vullen. Daarin werd een goudsbloem geplant. De liefde van de man zal zo groeien, bloeien en niet verwelken als de goudsbloem. En wanneer een man een goudsbloemwortel in een violet zijden doekje bij zich droeg op het lichaam, zouden alle vrouwen hem lief en beminnenswaard vinden.
Tegen mieren Goudsbloemen, gezaaid rond het huis, zouden mieren op een afstand houden. Dit is niet zo gek, want in goudsbloemen zit de stof pyretrine die gebruikt wordt voor insectenwerende middelen. Weervoorspeller De goudsbloem werd vroeger als weerprofeet gezien; als de bloemen ’s ochtends om 7 uur nog dicht waren, ging het die dag regenen. Culinair gebruik De bloemblaadjes kunnen gebruikt worden om een saffraankleur en een iets scherpere smaak te geven aan rijst, vis en vleessoepen, zachte kaas, yoghurt, boter, omeletten, melkgerechten, cakes en zoete broden.
Gezonheid Goudsbloem is niet alleen een leuke sierplant in de tuin maar het heeft vele medicinale eigenschappen. Goudsbloem bevat een grote verscheidenheid aan fytonutriënten. Er zitten verschillende flavonolglycosiden in. Het bevat de carotenoïden lycopeen, caroteen, calenduline, violaxantine en flavoxantine. Verder bevat het slijmstoffen, looistoffen, flavonoïden, bitterstoffen, sterolen, organische zuren en maar liefst 16 verschillende soorten etherische oliën. De eetbare blaadjes zijn voorzien van vitaminen en mineralen. Als geneeskruid gebruikt men de (gedroogde) Calendula bloemen. Het versterkt de afweer, is antiseptisch, bloedstelpend, ontstekingsremmend, schimmelbestrijdend, ontgiftend, krampstillend en wondhelend. Goudsbloem wordt vanwege de antiseptische, ontstekingswerende, wondhelende, samentrekkende en verzachtende eigenschappen al eeuwenlang uitwendig gebruikt tegen allerlei huidaandoeningen en ook inwendig. Goudsbloemtinctuur wordt wel het natuurlijke jodium genoemd. Verdun 1 deel tinctuur met 3-4 delen gekookt water om wonden schoon te maken of om de mond mee te spoelen bij mondslijmvlies- of tandvleesontstekingen. Doseringen: Gebruik Calendula naar believen. Bij kinderziekten elke twee uur een halve kop thee van drie of vier bloemen getrokken in een kop kokend water. Laat voor kompressen een handvol Calendula bloemen 15 minuten trekken in 6 deciliter heet water. Goudsbloemthee Goudsbloemthee wordt uitwendig gebruikt bij huidaandoeningen, wonden en om make-up te verwijderen. Bij inwendig gebruik stimuleert het de werking van de gal en de lever en helpt het krampen te verlichten. Start met het drinken van goudsbloemthee 2 weken voor de menstruatie om menstruatiekrampen te verminderen. Recept Eén dessertlepel lintblaadjes overgieten met een kopje kokend water. Laat het afkoelen en zeef het. Gebruik de thee als kompres of met behulp van wattenschijfjes. recept voor goudsbloemzalf Vier handen vol bladeren, stengels en bloemen van goudsbloemen worden fijngesneden, 500 gram darmvet van een natuurlijk gevoed varken, worden verhit alsof men iets wil bakken. Daar doet men de goudsbloemen bij en laat alles even sudderen, roert het goed door elkaar en neemt het van het vuur. Dan laat men alles ruim een dag afgedekt staan. De volgende dag een beetje opwarmen, door een linnendoek filteren en in schone glazen of potten doen.
Goed voor de huid Er zijn zowel inwendige aks uitwendige toepassingen van goudsbloem. Allereerst staan hier de uitwendige toepassingen voor respectievelijk huid. Goudsbloem is ontsmettend, bestrijdt de bacteriën bacillus subtillus, E. coli, staphylococcus aureus en pseudomonas aeruginosa. Verder werkt het schimmelwerend en flavonoíden en faradiol zorgen voor een ontstekingsremmende werking. Om deze medicinale eigenschappen wordt goudsbloem ingezet tegen allerlei soorten wonden: Oppervlakkige kwetsuren, schaafwonden, snijwonden, slecht genezende wonden, etterende wonden, bloedende wonden, doorligwonden, spataderzweren. Insectenbeten, Zonnebrand, lichte brandwonden, kloven, tepelkloven, anuskloven, Eczeem, psoriasis, dermatitis en jeuk Goed voor de mond en keel In mond en keel kunnen ziekten voorkomen die met calendula genezen kunnen worden. Calendula bevordert de vorming van nieuwe bloedvaten en dat is vooral nodig bij ontstoken weefsel dat zich moet herstellen. Goudsbloem is wondhelend in het algemeen omdat het proces van epithelialisatie gestimuleerd wordt door deze geneesplant. Epitheelcellen zijn cellen die over het hele huidoppervlak liggen en zorgen dat de huid zijn afsluitende werking uitoefent. Wanneer er een wond is dan verspreiden epitheelcellen zich over het wondoppervlak; dat wordt epithelialisatie genoemd. Dit proces speelt zich af op de huid en in de mond en keel als daar een infectie is of is geweest. Indicaties waarbij calendula in mond en keel worden gebruikt zijn: Mondslijmvliesontsteking, Aften, Spruw, Gingivitis of tandvleesontsteking, Keelontsteking, keelpijn, amandelontsteking, Goudsbloem goed voor voeten Carotenen, flavonoïden, saponinen, looistoffen, oleanolzuur en tocoferolen die in goudsbloem zitten houden de huid soepel. Doordat calendula ontstekingsremmend, antibacterieel, verzachtend en jeukstillend is wordt het gebruikt als medicijn bij de volgende indicaties die met de voeten te maken hebben: Voetschimmel, athlete foot, Zwemmerseczeem, huidschimmel, Wratten, likdoorns of eksterogen en overmatige eelt.
Goed voor het spijsverteringsstelsel Glucuronzuur en bitterstoffen bevorderen de galsecretie en werken galdrijvend. Daarom wordt calendula ingezet bij galinsufficiëntie, geelzucht en hepatitis. Het werkt preventief tegen het ontstaan van galstenen en zwellingen van de lever. Het is slijmvliessamentrekkend en krampwerend. Om deze medicinale redenen wordt calendula gebruikt tegen: maagdarmkrampen en -kolieken, galwegenontsteking, gastritis, maagzweer, darmslijmvliesontsteking, dikkedarmontsteking. Goed tegen menstruatieproblemen In calendula zitten bio-identieke hormonen of fyto-oestrogenen die als een tonicum voor de baarmoeder werken. Daarnaast is het menstruatiebevorderend en menstruatieregulerend. Het wordt ingezet tegen: Het uitblijven van menstruatie, Pijnlijke menstruatie, Abnormale menstruele bloedingen en Genitale ontstekingen. Goed tegen kinderziekten Polysacchariden in calendula zorgen voor een weerstandsverhogende werking. Een andere medicinale eigenschap is dat het zweetdrijvend werkt, waardoor gifstoffen sneller via de huid worden afgescheiden. Eetbare, gezonde calendulablad zijn goed voor zichtbaarbekende kinderziekten zoals bof, mazelen, waterpokken, rode hond, vijfde ziekte en zesde ziekte. Overige medicinale werkingen Afhankelijk van de aandoening kun je goudsbloem in meerdere bewerkingsvormen gebruiken. Wondwassingen, baden, spoelingen, gorgelen, aanstrijken van zalf, creme, balsem, oogbad olie en sap zijn mogelijke toepassingen. Voor elke aandoening geldt weer een andere uitwendige toepassing; Overige uitwendige toepassingen van Calendula´s zijn: Gordelroos, herpes simplex op koortsblaasjes, Spataderen, aambeien, Oogbindvliesontsteking, Witte vloed, vaginitis, vaginale schimmel, candida, Borstklierontsteking. Koude handen en voeten, winterhanden en -voeten, Spataderen, Lymfeklierontsteking, Preventie van trombose, Als adjuvans bij jicht, artritis en artrose, Te weinig urineproductie.
Recepten Fijn gehakte goudsbloemen kun je gebruiken om de rijst geel mee te kleuren in plaats van saffraan. Roomkaas met goudsbloem Ingredienten: - 40 g roomkaas - 2 el melk - 2 el bloemsuiker - 2 eierdooiers - 1 glaasje kirsh - 2 el gesnipperde goudsbloem. Voorbereiding Klop de roomkaas op met de melk en de bloemsuiker. meng er vervolgens de eierdooiers, goudsbloem en kirsh onder. giet het mengsel in mooie glazen en laat koud worden in de koelkast. Bereidingswijze Versier met een goudsbloem alvorens te serveren.
Goudsbloem Pudding Ingredienten: - handvol goudsbloem bladeren - 125 gr bloem - 125 gr broodkruim - 5 ml bakpoeder - 2,5 ml zout - 125 gr fijngehakt niervet - 60 gr suiker - 150 ml melk Bereidingswijze: Meng de droge ingredienten in een kom. Voeg al roerend melk toe tot een zachte substantie is gevormd. Doe die in een ingevette vorm en stoom hem in ten minste 2 uur gaar. Serveer met een zoete saus.
Zoete goudsbloembroodjes Ingredienten: Voor 18 stuks: - 100 g zachte boter - 100 g witte poedersuiker - 2 grote scharreleieren - 100 g zelfrijzend bakmeel - 1 tl bakpoeder - 2 el verse kroonblaadjes van goudsbloem Voorbereiding Verwarm de oven voor op 160 graden. Bereidingswijze Doe boter, suiker, eieren, meel en bakpoeder in een schaal. Meng alles zolang door elkaar tot een homogene massa is ontstaan. Doe er 1.1/2 el kroonblaadjes bij. Meng ze door de massa heen. Doe het deeg over in cakevormpjes. Strooi op elk bolletje wat kroonblaadjes en poedersuiker en bak de broodjes in de voorverwarmde oven in 25-30 minuten gaar.
