Alcohol, Drugs & Verkeer

Alcohol, Drugs & Verkeer Een onderzoek onder bezoekers van coffeeshops en grootschalige discotheken in de regio Nijmegen (Nederland)Kleve (Duitsland)

Alex Roomer • Tatiana Akouele

In opdracht van: Stadsregio Arnhem Nijmegen

© 2006

2

Alcohol, drugs en verkeer

Colofon: Dit onderzoek is uitgevoerd door de Grift, Gelders centrum voor Verslavingszorg op verzoek van de Politie Gelderland-Zuid en wordt gefinancierd door de Stadsregio Arnhem Nijmegen. De Grift is onderdeel van de Stichting Arcuris-De Grift.

Initiator Onderzoek Politie Gelderland-Zuid:

Art Garssen

Onderzoekers: Alex Roomer Tatiana Akouele

De Grift De Grift

Met medewerking van Caritasverband Kreis Kleve:

Sabine Mahlmann

De Grift:

Rob Hobeijn, Ronald Akkermans, Inge Boland, Roos van Dijk, Renate Elfrink, Stephanie Niessen, Ivonne van Os, Peter Timmermans en Ronald Vissers

GGD Regio Nijmegen:

Marlene van der Star

Correspondentie adres De Grift, Gelders centrum voor Verslavingszorg Postbus 351 6800 AJ Arnhem Telefoon: 026-8451300 Fax: 026-8451390 Internet: www.de-grift.nl

Stadsregio Arnhem Nijmegen Postbus 6578 6503 GB Nijmegen 024-3297979 024-3297970 www.kan.nl

Voor reacties op het onderzoek kunt u mailen naar: [email protected]

De Grift, Arnhem ISBN: 90-808547-3-5/ NUR 740

© 2006, De Grift

3

4


INHOUD Samenvatting Hoofdstuk 1: 1.1 1.2

Aanleiding voor het onderzoek ............................................................................................... 9 Opbouw van het rapport ....................................................................................................... 12

Hoofdstuk 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Bezoekers discotheek

Representativiteit.................................................................................................................. 29 De bezoekers van de grootschalige discotheken.................................................................. 30 Rijden onder invloed............................................................................................................. 31 Gebruik van Informatiebronnen ............................................................................................ 36 Alcohol- en drugsgebruik ...................................................................................................... 37

Hoofdstuk 5 5.1 5.2

Bezoekers coffeeshop

Representativiteit.................................................................................................................. 19 De bezoekers van de coffeeshop ......................................................................................... 19 Rijden onder invloed............................................................................................................. 21 Gebruik van Informatiebronnen ............................................................................................ 25 Alcohol- en drugsgebruik ...................................................................................................... 26

Hoofdstuk 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Methoden van onderzoek

Probleemstelling ................................................................................................................... 13 Definities en kader................................................................................................................ 13 Onderzoeksopzet ................................................................................................................. 15 Verwerking vragenlijst........................................................................................................... 18 Toelichting cijfers en grafieken ............................................................................................. 18

Hoofdstuk 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Alcohol, verkeer en drugs

Conclusie, discussie en aandachtspunten

Conclusie en discussie ......................................................................................................... 41 Aandachtspunten voor preventie en beleid........................................................................... 46

Referenties BIJLAGE BIJLAGE BIJLAGE BIJLAGE BIJLAGE

A: Abc van de drugs B: Coffeeshops in Nederland en Duitsland C: De zes discotheken D: Voorbeeld vragenlijst E: Tabellen bezoekers coffeeshop en discotheken

5

6


Samenvatting Op verzoek van de Politie Gelderland-Zuid en met financiële ondersteuning van de Stadsregio ArnhemNijmegen heeft De Grift een (anoniem) onderzoek verricht onder bezoekers van de vijftien coffeeshops in Nijmegen en bezoekers van zes grootschalige discotheken in de regio Nijmegen-Kleve. Het onderzoek geeft inzicht in de prevalentie van rijden onder invloed van alcohol en drugs en de overwegingen daarbij. Daarnaast geeft het onderzoek inzicht in het alcohol- en drugsgebruik van de bezoekers. Het onderzoek onder de bezoekers van de coffeeshops is verricht in de maand december van het jaar 2005 en de maand januari van 2006. In totaal zijn 443 bezoekers van de vijftien coffeeshops in Nijmegen gevraagd een vragenlijst in te vullen. De respons is hoger dan verwacht, liefst driehonderd bezoekers hebben de vragenlijst ingevuld. Hiermee bedraagt de respons 68%. Het onderzoek onder bezoekers van de discotheken is verricht in de maanden januari tot en met maart van 2006. In totaal zijn 1566 vragenlijsten uitgezet onder bezoekers van zes grootschalige discotheken in de Duits-Nederlandse grensstreek rond Nijmegen/ Kleve. De respons is laag, slechts 244 bezoekers hebben de vragenlijst geretourneerd. Hiermee bedraagt de respons 15,6%. De coffeeshops worden met name bezocht door mannen uit de directe omgeving van Nijmegen. Alle onderzochte coffeeshopbezoekers zijn achttien jaar of ouder met een uitloop tot boven de zestig jaar. Het merendeel komt uit Nijmegen of de directe omgeving van deze plaats. Iets meer dan zeven procent is afkomstig uit Duitsland. De onderzochte discotheekbezoekers zijn in de leeftijd van vijftien tot veertig jaar, met een gemiddelde leeftijd van 22 jaar. De onderzochte bezoekers van de Gelderse discotheken zijn met name afkomstig uit Gelderland of een aangrenzende Nederlandse provincie. De onderzochte bezoekers van de Duitse discoheken zijn voor ongeveer driekwart woonachtig in Duitsland. Zij zijn allen woonachtig in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Kreis Kleve maakt onderdeel uit van deze deelstaat. Bijna een kwart van de driehonderd onderzochte coffeeshopbezoekers geeft aan op de dag van het onderzoek onder invloed van cannabis de auto of motor te hebben bestuurd. Meer dan vijftig procent heeft dit wel eens gedaan en liefst een op de vijf doet dit met enige regelmaat. Niemand van de respondenten van de coffeeshops zegt op de dag van het onderzoek onder invloed van drie of meer glazen alcohol een voertuig te hebben bestuurd. Bijna een op de drie geeft aan dit wel eens in zijn of haar leven te hebben gedaan. Een op de tien en een op de elf heeft wel eens onder invloed van respectievelijk ecstasy en cocaïne aan het verkeer deelgenomen. De onderzochte discotheekbezoekers hebben zich veelal laten vervoeren nadat zij de uitgaansgelegenheid hebben verlaten. Iets meer dan een kwart van hen heeft zelf de auto bestuurd. In de Nederlandse discotheken zijn zoals blijkt uit observaties en repons weinig Duitsers. Andersom is er meer grensoverschrijdend verkeer. Een kleine vijf procent van de onderzochte discotheekbezoekers heeft op de nacht van onderzoek onder invloed van drie of meer glazen een auto of motor bestuurd. Bij de fietsers ligt dit op bijna honderd procent. Een op de veertig geeft aan op de nacht van onderzoek onder invloed van cannabis, ecstasy of cocaïne een auto of motor bestuurd te hebben. Elf procent zegt

7

wel eens onder invloed van cannabis een auto of motor bestuurd te hebben. Een kleine zes procent zegt wel eens onder invloed van ecstasy een voertuig te hebben bestuurd. Mannen geven meer dan vrouwen aan onder invloed van alcohol en drugs aan het verkeer deel te nemen. Jongeren en Nederlanders met een hoge opleiding geven verhoudingsgewijs vaker aan onder invloed van drugs aan het verkeer te hebben deelgenomen. De belangrijkste overweging om nuchter te rijden is dat men het gevaarlijk vindt om onder invloed van alcohol dan wel drugs een voertuig te besturen. De kans op een bekeuring is voor meer dan de helft van de onderzochte discotheekbezoekers een reden om niet onder invloed van alcohol aan het verkeer deel te nemen. Voor coffeeshopbezoekers is dit voor een op de vier een reden om nuchter te rijden. Rijden onder invloed van alcohol en drugs vinden de meesten gevaarlijk. Uitzondering hierop vormt rijden onder invloed van cannabis. Met name de coffeeshopbezoekers schatten het risico van rijden onder invloed laag in. De huidige stand van wetenschappelijk onderzoek kan geen eenduidig antwoord geven of deze lage risico inschatting van rijden onder invloed van cannabis juist is. Zo is er onderzoek bekend waarin een risicoverhoging is aangetoond wanneer onder invloed van cannabis aan het verkeer wordt deelgenomen, maar tegelijkertijd is er ook onderzoek bekend waarin deze risicoverhoging niet wordt aangetoond. Het middelengebruik ligt relatief hoog. Uitzondering hierop vormt het gebruik van alcohol door coffeeshopbezoekers. Van de illegale middelen is ecstasy het meest populair na cannabis. Negentien procent van de onderzochte discotheekbezoekers en veertig procent van de onderzochte coffeeshopbezoekers zegt wel eens ecstasy gebruikt te hebben. Op basis van de resultaten van het onderzoek zien we de belangrijke aandachtspunten voor preventie en beleid in vier punten. (1) Meer aandacht moet worden besteed aan onderzoek naar de risico’s van rijden onder invloed van met name cannabis. (2) De vervoersmogelijkheden met het openbaar vervoer is bij veel van de onderzochte discotheken slecht. Onderzocht zou moeten worden in hoeverre deze vervoerswijze beter gefacilliteerd kan worden. (3)Het informatie zoekgedrag van bezoekers dient gestimuleerd te worden en tenslotte is het belangrijk om (4) een vinger aan de pols te houden door middel van monitoring.

8


Hoofdstuk 1: 1.1

Alcohol, verkeer en drugs

Aanleiding voor het onderzoek

In het Europese verkeer raken jaarlijks bijna tweeënhalfmiljoen mensen gewond en nog eens 127 duizend mensen sterven aan de gevolgen van een verkeersongeval1. In het Nederlandse verkeer stierven, in 2004, 881 mensen en drieënhalfduizend mensen raakten ernstig gewond2. In Duitsland stierven in dit jaar in het verkeer 5.842 mensen en 80.801 mensen raakten ernstig gewond3. Jongeren in de leeftijd van 18 tot en met 24 jaar zijn hierbij oververtegenwoordigd. In het jaar 2003 was in Nederland bij 22% van alle ernstige auto-ongevallen een jonge automobilista betrokken. Eenennegentig jonge bestuurders kwamen door een auto-ongeluk om het leven en nog eens 784 raakten ernstig gewond4. In Duitsland zijn, in 2004, 1.269 mensen in de leeftijd van 18 tot 25 jaar door een verkeersongeval om het leven gekomen5. Een belangrijke reden waarom mensen sterven dan wel gewond raken in het verkeer is het rijden onder invloed van alcohol of andere psychoactieve stoffenb. Met name van alcoholgebruik is bekend dat dit zorgt voor een sterke verhoging van de kans op een ongeval. Uit een grootschalig onderzoek in de periode van 2000 tot en met 2004 in de politieregio Tilburg bleek dat 28% van de ongevallen met ernstig verkeersletsel samenhing met het gebruik van alcohol6c. Met name jonge bestuurders zijn relatief vaak betrokken bij verkeersongevallen, waarbij alcohol een rol speelt4. Naast relatief weinig rijervaring speelt de leeftijdsfactor een belangrijke rol. Bij dit laatste kan gedacht worden aan een onderschatting van de risicofactoren, het afzetten tegen de bestaande normen, nieuwsgierigheid of de behoefte om spannende dingen mee te maken zoals alcohol- en/of drugsgebruik. Het gebruik van deze middelen komt bij jongeren relatief veel voor7. Echter jonge bestuurders rijden minder vaak onder invloed van alcohol dan die uit andere leeftijdsgroepen. Desondanks speelt alcohol bij veel ernstige ongevallen met jonge bestuurders een rol. Dit komt doordat ze zelfs bij een half promille een zes maal hogere ongevalskans hebben dan wanneer ze in het geheel niet gedronken hebben. Reden hiervoor is hun onervarenheid in combinatie met het effect van alcohol8 Toen begin jaren zeventig in Nederland duidelijk werd hoe groot de invloed van alcoholgebruik op de verkeersveiligheid was volgden diverse maatregelen. De invoering van een wettelijke alcohollimiet was een belangrijke stap. Vanaf de invoering van deze limiet werd het een ieder verboden om boven een bloed alcoholgehalte van een half promilled een motorrijtuig te besturen. Vanaf 1 januari 2006 is deze grens aangescherpt. Voor iedereen die z'n rijbewijs heeft vanaf 30 maart 2002, of het nog gaat halen,

a

Automobilisten in de leeftijd van 18 tot 24 jaar Drugs en medicijnen c Bijlage A bevat achtergrondinformatie van alle stoffen die in dit rapport worden behandeld. d Promille staat voor aantal milligram alcohol per milliliter bloed. b

9

geldt de nieuwe alcohollimiet van 0,2 promille. Deze limiet geldt de eerste vijf jaar na het behalen van het rijbewijs. In Duitsland is het eveneens een ieder verboden om een motorrijtuig te besturen boven een alcoholpromillage van een half promille. Echter wanneer er aanwijzingen zijn dat een bestuurder het verkeer in gevaar brengt door zijn of haar rijstijl (of bij een ongeval) geldt reeds een aanhoudingsgrens van 0,3 promille9. Door diverse interventies, waaronder invoering van de wettelijke alcohollimiet, is het aantal bestuurders dat onder invloed aan het verkeer deelneemt in de laatste decennia sterk gedaald. Voor de invoering van de wettelijke alcohollimiet werd geschat dat vijftien procent van de bestuurders met meer dan een half promille alcohol in het bloed aan het verkeer deelnam. In 2003, bijna dertig jaar na de invoering van de wettelijke alcohollimiet, werd dit in Nederland geschat op een kleine vier procent10. In Duitsland ligt dit percentage op 4,8%3. De laatste jaren is er steeds meer oog voor de invloed van andere drugs dan alcohol op het ongevalrisico gekomen. Volgens artikel 8, lid 1 van de Nederlandse Wegenverkeerswet 1994 kan een bestuurder bestraft worden indien wordt aangetoond dat hij of zij deelneemt onder invloed van drugs of psychoactieve geneesmiddelen. Er zijn in tegenstelling tot alcohol, voor drugs en geneesmiddelen (nog) geen wettelijke limieten vastgesteld. In Duitsland is de situatie enigszins vergelijkbaar als in Nederland, er zijn eveneens geen limieten vastgesteld, maar het is wel mogelijk om bestraft te worden wanneer men onder invloed van drugs of psychoactieve geneesmiddelen aan het verkeer deelneemt11. Ondanks de strafbaarheidstelling weten we echter nog maar weinig van de prevalentie van rijden onder invloed van drugs en de risico’s hiervan. Het onderzoek naar de effecten van drugs in het verkeer is veel minder uitgebreid en ook veel minder eenduidig dan het onderzoek naar alcohol. Een onderzoek wat enig inzicht biedt in de prevalentie van rijden onder invloed van drugs en de risico’s is het onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV)6. In dit onderzoek werden 3.800 bestuurders onderzocht op het gebruik van alcohol, drugs en medicijnen. Vierenhalf procent van de onderzochte bestuurders waren onder invloed van cannabis. Een klein deel was onder invloed van cocaïne (0,7%) of ecstasy (0,6%). Drugs werden het meest aangetroffen bij mannelijke bestuurders in de leeftijdscategorie van 18 tot 24 jaar: niet minder dan 17,5% was onder invloed van een drug. Uit hetzelfde onderzoek bleek dat automobilisten de sterkste risicoverhoging op een ongeval kennen wanneer zij drugsgebruik combineren met een alcoholpromillage boven de 1,3 ‰6. Het gebruik van alléén cannabis, amfetamine, ecstasy of cocaïne leverde in dit onderzoek geen aantoonbaar verhoogd risico op. De onderzoekers plaatsen hierbij wel de kanttekening dat het aantal gewonde bestuurders in dit onderzoek beperkt was. Ook ander onderzoek is niet eenduidig in de risico’s van rijden onder invloed van drugs. Zo is er onderzoek bekend waarin een risicoverhoging is aangetoond wanneer onder invloed van cannabis aan het verkeer wordt deelgenomen. Dit onderzoek

10


stelt dat cannabis het koers houden, waarnemen, concentratie en coördinatie beïnvloedt. Het wordt bijvoorbeeld moeilijker om afstanden in te schatten en om geluiden en signalen op de weg te interpreteren. Tevens wordt het reactievermogen negatief beïnvloedt. Bestuurders zouden met name in problemen komen bij extreme situaties waarin het of heel druk of heel rustig is12. Er is tegelijkertijd ook onderzoek bekend waarin deze risicoverhoging niet wordt aangetoond13. De risico’s van rijden onder invloed van drugsoorten als amfetamine, cocaïne en ecstasy zijn in vergelijking met cannabis nog minder goed in beeld gebracht. Teyvers en Brookhuis (1996) zeggen het volgende over deze drugsoorten in relatie tot de verkeersdeelname14: Middel

Effect op verkeersdeelname

Amfetamine

Amfetamine maakt overmoedig. De veiligheidsnormen kunnen zo makkelijk overschreden worden. Bij langdurig gebruik of gebruik van hoge doses ontbreekt het de gebruiker aan de nodige rust en concentratie om veilig aan het verkeer te kunnen deelnemen. Het gevaar van cocaïne in het verkeer schuilt in de overmoed die het middel opwekt. Bij hoge doses kan de verslechtering van de motorische coördinatie onveiligheid opleveren. Cocaïne wordt veelal gecombineerd met alcohol dit levert extra risico’s op als het gaat om de verkeersdeelname. Ecstasy beïnvloedt de aandachtsverdeling, concentratie en coördinatie. Tevens kan men na gebruik van ecstasy oververmoeid zijn.

Cocaïne

Ecstasy

Inspelend op de actualiteit zijn de Polizei Kreis Kleve, de Politie Gelderland-Zuid, het consultatiebureau voor alcohol en drugs van het Caritasverband Kreis Kleve en het Gelders centrum voor verslavingszorg De Grift begin 2005 met financiële ondersteuning van de Europese Unie het pilotproject Drugsgebruik in het verkeer gestart. Het project heeft als doel om te onderzoeken wat er gedaan kan worden en gedaan zou moeten worden om de diverse problemen op te lossen, die door drugsgebruik in het verkeer kunnen ontstaan. De aandacht gaat daarbij met name uit naar jonge gebruikers, meer specifiek bestuurders die legale en illegale drugs gebruiken. De Stadsregio Arnhem Nijmegen (KAN)e heeft onafhankelijk van dit project, op verzoek van de politie Gelderland-Zuid, De Grift opdracht gegeven om gegevens te verzamelen over het gebruik van legale en illegale drugs en het mobiliteitsgedrag van jonge bestuurders. Dit onderzoek dient inzicht te geven in de prevalentie van rijden onder invloed, ingeschatte risico’s en de overwegingen om al dan niet onder invloed aan het verkeer deel te nemen. Dit rapport beschrijft het onderzoek en de resultaten.

e

Stadsregio Arnhem-Nijmegen (KAN) is een regionaal samenwerkingsverband tussen negentien gemeenten met als doel het behouden en versterken van de kwaliteiten van de het gebied om daarmee bewoners en bedrijven te binden aan deze regio. Het KAN bestaat uit achttien Gelderse (Arnhem, Beuningen, Doesburg, Duiven, Groesbeek, Heumen, Lingewaard, Millingen aan de Rijn, Nijmegen, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal, Ubbergen, Westervoort, Wijchen en Zevenaar) en een Limburgse gemeente (Mook en Middelaar).

11

1.2

Opbouw van het rapport

In hoofdstuk twee wordt de probleemstelling, de methoden en technieken beschreven die voor de dataverzameling in dit onderzoek zijn gebruikt. In hoofdstuk drie en vier worden respectievelijk de resultaten van de coffeeshopbezoekers en discotheekbezoekers weergegeven. Hoofdstuk vijf behandelt de conclusie en de belangrijkste aandachtspunten voor preventie. Aan het rapport is een vijftal bijlagen toegevoegd. Bijlage A bevat achtergrondinformatie over diverse soorten drugs die in dit rapport worden behandeld. Bijlage B gaat in op het verschijnsel de coffeeshop in Nederland en Duitsland. Bijlage C geeft informatie over de zes discotheken waar vragenlijsten zijn afgenomen. In bijlage D is een voorbeeld van een vragenlijst opgenomen en in bijlage E tenslotte wordt in tabelvorm de onderzoeksuitkomsten van respectievelijk de coffeeshopbezoekers en de discotheekbezoekers weergegeven.

12


Hoofdstuk 2 2.1

Methoden van onderzoek

Probleemstelling

De centrale probleemstelling van dit onderzoek luidt als volgt: Het is onvoldoende bekend in hoeverre bezoekers van de coffeeshops en discotheken in de regio Nijmegen (Nederland)/ Kleve (Duitsland) onder invloed van genotmiddelen deelnemen aan het verkeer en welke overwegingen zij daarbij gebruiken. Daardoor zijn er momenteel onvoldoende aanknopingspunten voor preventie en maatregelen aangaande rijden onder invloed. Uit de probleemstelling vloeien een viertal onderzoeksvragen: 1. Hoe verplaatsen de bezoekers van de coffeeshops en discotheken in de regio NijmegenKleve zich van deze gelegenheden? In hoeverre is er sprake van grensoverschrijdend verkeer? In welke mate is er sprake van rijden onder invloed van alcohol en/ of andere drugs (geweest)? 2. Wat zijn de overwegingen van de bezoekers van de coffeeshops en discotheken in de regio Nijmegen- Kleve om al dan niet onder invloed van alcohol en/ of andere drugs aan het verkeer deel te nemen? Hoe worden de risico’s van rijden onder invloed van alcohol en andere drugs ingeschat? Welk medium gebruiken zij om informatie over alcohol en drugs te vergaren? 3. Wie zijn de bezoekers van de coffeeshops en discotheken in de regio Nijmegen-Kleve? Is er een verschil in achtergrondkenmerken bij de bezoekers die al dan niet onder invloed aan het verkeer deelnemen? 4. Hoe ziet het middelengebruik van de bezoekers van de coffeeshop en discotheken in de regio Nijmegen-Kleve er uit? 2.2

Definities en kader

Geografische afbakening Onder de regio Nijmegen wordt in dit onderzoek verstaan de GGD-regio Nijmegen. De GGD regio Nijmegen beslaat de gemeenten: Beuningen, Druten, Groesbeek, Heumen, Millingen aan de Rijn, Mook en Middelaar, Nijmegen, Ubbergen, West Maas en Waal en Wijchen. In totaal wonen in deze regio 318.550 inwoners. Nijmegen is de grootste gemeente met 158.215 inwonersf. Met de regio Kleve wordt in dit onderzoek bedoelt de Kreis Kleve. De Kreis Kleve omvat de steden Emmerich, Geldern, Goch, Kalkar, Kevelaer, Kleve, Rees en Straelen en de gemeenten Bedburg-Hau, f

www.gidz.nl, inwoneraantal op 1 januari 2005

13

Issum, Kerken, Kranenburg, Rheurdt, Uedem, Wachtendonk en Weeze. In totaal wonen in de regio Kleve 306.850 inwoners. Kleve is de grootste gemeente met 49.249 inwonersg. Coffeeshops en discotheken Met coffeeshops wordt in dit onderzoek bedoeld de gedoogde verkooppunten van cannabis. In de regio Nijmegen-Kleve zijn vijftien coffeeshops. Allen bevinden zich in de stad Nijmegen. In Duitsland bestaan geen (gedoogde) coffeeshopsh. Met een discotheek in Nederland wordt hier bedoeld een bij het Bedrijfschap Horeca en Catering als discotheek geregistreerd horecaonderneming. Dit Bedrijfschap registreert alle horecaondernemingen in Nederland. In Nederland is deze registratie een wettelijke verplichting. Horecaondernemingen delen zich hierbij zelf in naar bedrijfstype. Aangezien de focus van het onderzoek ligt op grensoverschrijdend verkeer, betrekken we in dit onderzoek alleen de grootschalige discothekeni. In de regio Nijmegen zijn vier discotheken die aan beide kenmerken voldoen. Dit zijn Uitgaanscentrum De Kikvorsch in Altforstj, Bardancing De Hoeve in Groesbeek, De Linde in Groesbeek en The Matrixx in Nijmegen. In Duitsland hebben we geen registratie van discotheken bij een bedrijfschap gevonden. Wij zijn op basis van veldwerk tot vijf grootschalige discotheken gekomen. Dit zijn de E-Dry in Geldern, Seven in Geldern, Radhaus Kleve, Das Nachttheater in Kleve en de Klever Rämpenbrucke in Kleve. Op verzoek van een van de eigenaren van de discotheken zullen we in de verdere beschrijving de discotheken geanonimiseerd weergeven. Rijden onder invloed In dit onderzoek spreken we in navolging van Hazevoet en Veling15 van rijden onder invloed van alcohol wanneer een bestuurder drie of meer glazen alcohol op een dag/ avond geconsumeerd heeft. Wij realiseren ons hierbij dat deze grens arbitrair is, aangezien voor promillage naast dosis ook andere factoren een rol spelen zoals tijdstip van inname, leeftijd, geslacht, gewicht, maagvulling, de mate van activiteit van het maagdarmkanaal, de bloedsnelheid (doorbloeding), de afbraaksnelheid en de hoeveelheid andere door de lever af te breken stoffen zoals medicijnen. Onder rijden onder invloed van drugs verstaan we in dit onderzoek als er op dezelfde dag/ avond een of meerdere drugs (andere dan alcohol) door een bestuurder zijn geconsumeerd. Ook deze grens is arbitrair, aangezien er bijvoorbeeld niet wordt gekeken naar tijdstip van inname. Jongeren en volwassenen Enkele keren wordt er gesproken van jongeren en volwassenen. Met jongeren bedoelen we in navolging van het Centraal Bureau voor de Statistiek iedereen tot 25 jaar oud16. Volwassen zijn dan 25 jaar of ouder. g

www.kreis-kleve.de , inwoneraantal op 31 december 2004 Een korte introductie van het verschijnsel coffeeshop is terug te lezen in bijlage B i Het criteria hiervoor hebben we gelegd op de capaciteit van de discotheek. In de discotheek moeten tegelijkertijd meer dan 1000 bezoekers aanwezig kunnen zijn. j Ten tijde van het onderzoek is deze discotheek gesloten h

14


2.3

Onderzoeksopzet

In de periode van december (2005) tot en met maart (2006) zijn door ervaren interviewersk vragenlijsten afgenomen in en meegegeven bij vijftien coffeeshops en zes discotheken. Deze vragenlijst is specifiek ontwikkeld voor dit onderzoek, waarbij zoveel mogelijk gebruik is gemaakt van bestaande vragenlijsten. Dit zijn de vragenlijsten van de onderzoeken Periodiek Regionaal Onderzoek Verkeerssveiligheid15, Scanner Uitgaan en Drugs17, en Antenne 200318. Tevens zijn er drietal vragen gebaseerd op de General Perceived Self-Efficacy scale (GSE) van Schwarzer en Jerusalem19 . Uitgangspunt bij de ontwikkeling van de vragenlijst is geweest dat het invullen van de vragenlijst door de respondent niet meer dan vijf minuten in beslag mag nemen en eenvoudige vragen bevat. Dit is gedaan om een zo hoog mogelijke respons te krijgen. In de vragenlijst zijn 24 vragen opgenomen aangaande het bezoek van de horecagelegenheid, drugsgebruik, verkeer en alcohol, verkeer en andere drugs, risico’s van middelengebruik in het verkeer, demografische kenmerken en informatiezoekgedrag over alcohol en drugs. Er zijn vier versies van de vragenlijst, die nagenoeg identiek zijn, dit zijn: • • • •

vragenlijst voor coffeeshopbezoekers in het Nederlands; vragenlijst voor coffeeshopbezoekers in het Duits; vragenlijst voor discotheekbezoekers in het Nederlands; vragenlijst voor discotheekbezoekers in het Duits.

De enige vraag waarin er verschil is tussen de Nederlandse- en Duitse vragenlijst betreft de vraag naar het opleidingsniveau (vraag 21). Aangezien het Duitse- en Nederlandse onderwijssysteem substantieel van elkaar verschilt, hebben Duitse respondenten zes en Nederlandse respondenten vier keuzemogelijkheden gekregen. De vragenlijst voor discotheekbezoekers en de vragenlijst voor coffeeshopbezoekers is nagenoeg identiek. Een verschil is dat daar waar in de ene vragenlijst discotheek staat in de andere vragenlijst coffeeshop staat. Verder is vraag één verschillend. Bij deze vraag geven mensen aan waar ze de vragenlijst hebben ontvangen. Tevens is de formulering van de vragenlijst voor de coffeeshopbezoekers zodanig opgesteld, dat het direct ingevuld kan worden. De formulering van de discothekenvragenlijst is aangepast op het feit dat de vragenlijst achteraf ingevuld moet worden. Bij de vragenlijst voor de coffeeshop staan vijftien keuzemogelijkheden (de vijftien coffeeshops), bij de vragenlijst voor de discotheken staan zes keuzemogelijkheden (de zes discotheken). Bijlage D is een voorbeeld van een vragenlijst.

k

Veldwerkers en preventiewerkers van De Grift en het Caritasverband Kleve. Tevens zijn er studenten sociale wetenschappen ingezet voor het afnemen van de vragenlijst.

15

2.3.1

De coffeeshops

Alle vijftien coffeeshops in de regio Nijmegen zijn betrokken in het onderzoek. Vooraf is de eigenaar van de coffeeshop schriftelijk op de hoogte gesteld van het onderzoek. Alle coffeeshops verleenden hun medewerking. Om een zo representatief mogelijk beeld te krijgen van de bezoekers van de coffeeshops zijn de vragenlijsten op wisselende tijdstippen uitgezet. Zowel op weekenddagen (zaterdag en zondag) als op doordeweekse dagen (maandag en donderdag) en zowel overdag (13.00 tot 18.00 uur) als in de avonduren (18.00 tot 22.00 uur). De coffeeshops zijn aselect verdeeld over de verschillende tijdstippen. Afname vragenlijst De vragenlijsten zijn afgenomen in de maand december (met uitzondering van de periode tussen kerst en nieuwjaarsdag) en januari. De interviewers waren steeds met twee personen tegelijk aanwezig. Bezoekers van de coffeeshop werd gevraagd om anoniem mee te werken aan het onderzoek. Hierbij werd steeds een korte uitleg gegeven over het onderzoek. Alleen bezoekers die Nederlands of Duits spraken konden mee doen aan het onderzoek. Deze respondenten werden aselect geselecteerd, dus los van geslacht of leeftijd. Indien het zeer rustig was werden alle bezoekers gevraagd om mee te werken aan het onderzoek. In tegenstelling tot het onderzoek bij de discotheken werd hier gevraagd om de vragenlijst direct (individueel) in te vullen. Dit kon steeds op een rustig plekje in de coffeeshop. Om de respons te verhogen werd de respondenten voor een ingevulde vragenlijst beloond met een Irischeque ter waarde van vijf euro. Respons Het uitgangspunt bij het onderzoek onder bezoekers van coffeeshops is geweest dat er een nettosteekproef was van driehonderd respondenten. Door de relatief hoge beloning, die direct wordt uitgekeerd is getracht de respons positief te beïnvloeden. Om het aantal vragenlijsten te bemachtigen zijn we bij elke coffeeshop twee uur geweest om vragenlijsten af te nemen. Streven was hierbij om per coffeeshop twintig ingevulde vragenlijsten te bemachtigen. Bij coffeeshops waar het erg druk was, zijn meer vragenlijsten afgenomen. Bij coffeeshops waar het erg rustig was zijn minder vragenlijsten afgenomen. Zowel mensen die alleen cannabis kochten en vervolgens direct weer de coffeeshop verlaten (halers) als mensen die de cannabis in de coffeeshop gebruikten zijn gevraagd mee te doen aan het onderzoek. In totaal zijn 443 respondenten gevraagd een vragenlijst in te vullen. De respons per shop varieerde van 46% tot 100%. In totaal hebben 302 mensen de vragenlijst ingevuld. Twee vragenlijsten waren onvoldoende betrouwbaar ingevuldl en daarom buiten de analyse gehouden. Zodoende bleven er driehonderd vragenlijsten over voor analyse. De respons bedraagt hiermee 67,7%. Deze respons is erg hoog te noemen. Ter vergelijking in een Amsterdams onderzoek onder coffeeshopbezoekers bedroeg de repons vijftien procent20. De beloning en het direct invullen zijn mogelijk debet geweest aan de hoge respons.

l

Bij deze twee vragenlijsten was alleen de eerste pagina ingevuld. De andere vragen waren allen niet ingevuld

16


2..3.2 De discotheken Om een zo representatief mogelijk beeld te kunnen geven van de grootschalige discotheken in de regio is gebruik gemaakt van een gestratificeerde aselecte steekproef. Hierbij worden de discotheken in twee deelpopulaties, discotheken in Duitsland en discotheken in Nederland, verdeeld. Op deze manier zijn we er zeker van dat er evenveel Duitse- als Nederlandse discotheken in de steekproef zijn vertegenwoordigd. Vervolgens zijn uit beide deelpopulaties drie discotheken aselect getrokken. Tenslotte zijn deze zes discotheken aselect verdeeld over de zes weekenden dat er vragenlijsten zijn afgenomen. Afname vragenlijsten In de maanden januari tot en met maart (2006) zijn in de nacht van zaterdag op zondag vragenlijsten afgenomen bij de discotheken. Bij één discotheek is in de nacht van vrijdag op zaterdag vragenlijsten afgenomenm. De eigenaren van de discotheken zijn vooraf schriftelijk geïnformeerd over het onderzoek. Alle discotheken verleenden hun medewerking. Elke onderzoeksnacht is er door een team van vier interviewers getracht om rond de driehonderd vragenlijsten mee te geven aan de bezoekers van de discotheken. Bij twee discotheken in Duitsland waren er minder dan driehonderd bezoekers aanwezig. In totaal zijn er 1566 vragenlijsten uitgezet. Achtendertig procent van de uitgezette vragenlijsten was Duitstalig en 62% Nederlandstalig. De interviewers hadden de taak om bij de uitgaansgelegenheden drie uur voor sluitingstijd tot een uur na sluitingstijd bij de uitgang te gaan staan en de vragenlijst aselect uit te delen onder bezoekers (zowel qua algemene kenmerken als qua uitstroom). Alleen bezoekers die Nederlands of Duits spraken konden mee doen aan het onderzoek. Bezoekers die de discotheek verlaten werd gevraagd mee te werken aan het onderzoek, waarbij steeds kort een uitleg over het onderzoek werd gegeven. De bezoekers kregen de vragenlijst, plus toelichting en een antwoordenvelop mee, die zij ingevuld weer konden retourneren naar een (internationaal) antwoordnummer. In de toelichting werd gevraagd om medewerking te verlenen en de vragenlijst binnen drie weken te retourneren. Een aparte envelop was bijgevoegd om e-mailadres of mobielnummer door te geven. Op deze wijze konden de inzenders anoniem meedingen naar een van de prijzen die beschikbaar waren gesteld om de respons te verhogen. Er waren vijf hoofdprijzen van respectievelijk vijfhonderd, tweehonderd en driemaal honderd euro verloot. Daarnaast werden er nog eens tien cd-bonnen verloot van ieder twintig euro verloot. Respons De ervaring bij onderzoeken onder uitgaanders in Amsterdam en Den Haag leert dat de respons in dergelijke onderzoeken rond de twintig procent ligt18,21. Wij hoopten op minimaal driehonderd geretourneerde vragenlijsten. Dit is reden geweest dat er ruim vijftienhonderd vragenlijsten zijn uitgezet. m Bij deze discotheek zijn we twee keer geweest. De eerste keer zijn vragenlijsten uitgezet die twee bladzijden misten. Deze waren onbruikbaar. Het lukte niet om de week na de laatste zaterdagmeting een volwaardig onderzoeksteam op de been te brengen, vandaar dat voor de vrijdag gekozen is.

17

Door de hoge beloning die gekoppeld is aan het onderzoek is getracht de respons gunstig te beïnvloeden. In totaal hebben 251 respondenten de vragenlijsten geretourneerd. De respons per discotheek varieerde van 10% tot 28%. Zeven vragenlijsten waren onvoldoende betrouwbaar en daarom buiten de analyse gehoudenn. Zodoende bleven er 244 vragenlijsten over voor analyse. De respons bedraagt hiermee 15,6%. De respons is hiermee lager dan de verwachtte twintig procent. Dit betekent dat de kans reëel is dat zij die responderen niet representatief is voor de gehele groep discotheekbezoekers. 2.4

Verwerking vragenlijst

De gegevens zijn verwerkt via het computerprogramma voor statische analyse SPSS 13.0. De beschrijvende resultaten bestaan uit frequentietabellen en kruistabellen van de verschillende variabelen. De afhankelijke variabelen zijn steeds gekruist met een aantal onafhankelijke variabelen als bijvoorbeeld geslacht, leeftijd, opleiding, voornaamste bezigheid en woonregio. Indien relevant zijn sommige afhankelijke variabelen ook onderling vergeleken. 2.5

Toelichting cijfers en grafieken

In vergelijkingen spreken we alleen van verschillen, tenzij anders vermeld, als deze statisch gezien voor ten minste 95% niet aan toeval toe te schrijven zijn (p<.05). Met ooit gebruik bedoelen we dat minstens eenmaal een bepaald middel wel eens gebruikt is. Met actueel gebruik bedoelen we dat in de laatste maand een bepaald middel nog gebruikt is.

n

Vragenlijsten waren niet of zeer onvolledig ingevuld, bevatten tegenstrijdige antwoorden of zeer onwerkelijke antwoorden (bijv. 50 glazen gedronken en vijf soorten drugs op eenendezelfde avond gebruikt)

18


Hoofdstuk 3

Bezoekers coffeeshop

Eind 2005 en begin 2006 zijn bij de vijftien coffeeshops in Nijmegen 441 coffeeshopbezoekers benaderd om een vragenlijst in te vullen. Driehonderd bezoekers verleenden medewerking. In dit hoofdstuk worden de resultaten van dit onderzoek besproken. Eerst bespreken we de representativiteit van het onderzoek. Daarna gaan we in op de demografische kenmerken, de prevalentie en motieven van (al dan niet) rijden onder invloed. Tenslotte besteden we in dit hoofdstuk aandacht aan het middelengebruik. 3.1

Representativiteit

De relatief hoge respons (68%) verhoogt de representativiteit van het onderzoek. Andere factoren die de representativiteit verhoogd hebben zijn het aselect werven van respondenten en het afnemen van vragenlijsten in alle coffeeshops in de regio Nijmegen-Kleve. Er is geen relevant verschil in de nonrespons als we kijken naar het moment van uitzetten (doordeweeks/ weekend; avond/ middag) van de vragenlijsten. In elke shop is de non-respons bijgehouden voor wat betreft de variabelen geslacht en leeftijd. Volgens deze observaties is 89% van de bezoekers man, het aantal geretourneerde vragenlijsten week hier niet veel van af (86%). Voor wat betreft de variabele leeftijd zijn er ook weinig noemenswaardige verschillen tussen de non-respons en respons. Naar schatting is de non-respons groep iets ouder dan de respons groep. Er zijn verhoudingsgewijs meer vijftigers die niet aan het onderzoek hebben meegewerkt. Deze laatste groep trekt de gemiddelde leeftijd van de non-respons meer omhoog. Op andere variabelen als bijvoorbeeld nationaliteit is de non-respons niet nader onderzocht. Bij een onderzoek als deze kan de sociaal wenselijkheid een rol spelen. Dit betekent dat de kans reëel is dat de respondenten hun sociaal ongewenst gedrag wat gunstiger rapporteren dan werkelijk het geval is. Deze kans op sociaal wenselijk antwoorden kan er toe leiden dat bijvoorbeeld het middelengebruik en de prevalentie van rijden onder invloed als een minimum moeten worden beschouwd. 3.2

De bezoekers van de coffeeshop

De leeftijd van de bezoekers varieert van achttien tot en met 61 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 26,8 jaar.

19

40% 30% 20% 10% 0% 18-21 22-25 26-29 30-33 34-37 38-41 42-45 Figuur 3.1:

46+

Leeftijdsverdeling

De mannen zijn met 86% duidelijk in de meerderheid. Veruit de meeste coffeeshopbezoekers hebben de Nederlandse nationaliteit (82%). Gevolgd door mensen met achtereenvolgens de volgende nationaliteit: Duitse (9,2%), Marokkaanse (2,7%) en Turkse (2,7%)o. De vrouwelijke respondenten hebben of een Nederlandse of een Duitse nationaliteit. Meer dan de helft van de bezoekers is woonachtig in de stad Nijmegen. Bijna een kwart van de mensen woont in de rest van de provincie Gelderland, waarvan het merendeel in de directe omgeving van Nijmegen. Zeven procent is woonachtig in Duitsland, dit is dan overwegend Kreis Kleve. Twee bezoekers wonen meer dan honderd kilometer (Hamburg en Amsterdam) van de coffeeshop die zij bezocht hebben. De respondenten met een andere nationaliteit dan de Nederlandse of Duitse zijn allen woonachtig in Nederland. Het onderwijssysteem in Duitsland en Nederland is dermate verschillend van elkaar, dat in de Duitstalige versie van de vragenlijst een andere vraag over het opleidingsniveau is opgenomen dan in de Nederlandstalige versie. We behandelen het opleidingsniveau hier dan ook apart. Bijna een kwart van de Nederlandstalige respondenten heeft een HBO of universitaire opleiding gevolgd of is hier nog mee bezig. Een klein deel (5,8%) heeft na de lagere school geen verdere opleiding afgerond. Van de Duitstalige respondenten heeft iedereen tenminste de ‘Realschulabschluss’ (niveau tussen Nederlandse MAVO en HAVO) afgerond of is daar nog mee bezig. Net als bij de Nederlandse respondenten heeft ongeveer een op de vier een HBO of universitaire opleiding (Fachhochschule of Universität) afgerond of is daar nog mee bezig. Het merendeel van de coffeeshopbezoekers werkt. Een op de vijf houdt zich voornamelijk bezig met school of studie.

o

Er zijn respondenten die naast een Nederlandse nationaliteit ook een andere nationaliteit hebben ingevuld. Deze zijn in dit onderzoek alleen meegeteld als Nederlander.

20


3.3

Rijden onder invloed

De onderzochte bezoekers zijn veelal alleen (56%) of samen met een vriend of vriendin (26%) naar de shop gekomen. Slechts drie procent is met een grote groep van vijf of meer personen gekomen. De auto (of motor) is het belangrijkste vervoermiddel, waarmee de respondenten zich na het bezoek van de coffeeshop verplaatsen. Meer dan 35%, vaker man en mensen die werk en studie combineren, heeft zelf de auto bestuurd. Veertien procent is in de auto van een andere bezoeker meegereden. Ongeveer een op de vijf heeft gebruik gemaakt van het openbaar vervoer of de taxi. Een aantal bezoekers heeft van meer dan één voertuig gebruik gemaakt, nadat zij de coffeeshop verlaten hebben. 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

Nijmegen Duitsland Rest NL

Auto/ Motor

Figuur 3.2:

Meegereden

Lopend

Openbaar Vervoer/ Taxi

Brommer/Scooter/ Fiets

Anders

Verplaatsing van de coffeeshop in relatie tot woonregio bezoekers coffeeshop

Rijden onder invloed van alcohol Van de bezoekers die met de auto naar huis zijn gegaan geeft niemand aan die dag drie of meer glazen alcohol gedronken te hebben. Er zijn overigens ook maar weinig respondenten die verklaren dat zij op de dag van het onderzoek meer dan drie glazen alcohol hebben geconsumeerd. Een persoon is met de fiets en zegt meer dan drie glazen alcohol te hebben genuttigd. Van de rijbewijsbezitters (tweederde van alle respondenten) heeft meer dan de helft wel eens onder invloed van drie of meer glazen alcohol aan het verkeer deelgenomen. Zes procent van de respondenten met een rijbewijs zegt dit met enige regelmaat te doen. Vragen we echter naar het aantal glazen dat de respondenten drinken wanneer zij zelf nog aan het verkeer deelnemen dan geeft geen zes procent, maar zeventien procent van de rijbewijsbezitters aan met drie of meer glazen nog een auto of motor te besturen. Dit verschil is mogelijk te verklaren doordat in de laatste vraagstelling niet gevraagd is naar de frequentie waarin men dit doet.

17%

0 glazen 1-2 glazen

50%

3 of meer glazen

33%

Figuur 3.3:

Rijbewijsbezitters en gemiddeld aantal glazen alcohol wanneer men nog een auto/ motor moet besturen.

21

Vrouwen geven verhoudingsgewijs vaker aan nooit onder invloed van alcohol een auto of motor bestuurd te hebben. Respondenten uit Duitsland zeggen verhoudingsgewijs vaker met drie of meer glazen alcohol nog een auto of motor te besturen. Aan de bezoekers met een rijbewijs is gevraagd welke motieven zij hebben om geen alcohol te drinken, wanneer men nog moet rijden. De belangrijkste reden om nuchter te rijden is dat men het gevaarlijk vindt om met alcohol op aan het verkeer deel te nemen (66%). Andere belangrijke motieven zijn de kans op een bekeuring (25%), de wens van partner of vrienden (vijftien procent) en het gewoonte aspect (veertien procent). Zes procent van de rijbewijsbezitters heeft het motief ‘anders’ ingevuld. Voorbeelden hiervan zijn: ongeval gehad in het verleden of in het verleden aangehouden voor rijden onder invloed van alcohol. Mensen die ooit onder invloed van alcohol aan het verkeer hebben deelgenomen geven vaker aan, dat zij de kans op een bekeuring, de wens van de partner of vrienden en het gewoonteaspect als belangrijke reden om nuchter aan het verkeer deel te nemen zien. Rijden onder invloed van drugs Bijna eenderde van hen die op de dag van het onderzoek cannabis heeft gebruikt, zegt daarna zelf de auto of motor te gaan besturen. Twee van hen hebben die dag naast cannabis ook amfetamine gebruikt. Achttien procent heeft cannabis gebruikt en is met de brommer, fiets of scooter naar huis gegaan. Een van hen heeft die dag ook nog cocaïne gebruikt. Meer dan drie op de vier rijbewijsbezitters zegt in zijn of haar leven wel eens onder invloed van drugs een auto of motor bestuurd te hebben. Deze hebben dan bijna allemaal onder invloed van cannabis aan het verkeer deelgenomen. Daarnaast zegt een op de zes rijbewijsbezitters wel eens na het gebruik van ecstasy achter het stuur gezeten te hebben. Eenderde van de rijbewijsbezitters geeft aan met enige regelmaat onder invloed van drugs een auto of motor te besturen. 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

76,3%

15,8%

Cannabis

Figuur 3.4:

Ecstasy

14,2%

Cocaïne

9,5%

Amfetamine

2,1%

1,1%

1,5%

Ephedra

GHB

Overige drug

Rijbewijsbezitters en aandeel dat ooit onder invloed heeft gereden (auto/ motor) van een van de volgende middelen.

Aan de bezoekers met een rijbewijs is gevraagd welke motieven zij hebben om geen drugs te gebruiken, wanneer men nog een auto of motor moet besturen. Net als bij alcohol is de belangrijkste reden om niet onder invloed van drugs te rijden dat men het gevaarlijk vindt. Veertig procent geeft dit als motief aan. Dit percentage is aanzienlijk lager dan bij rijden onder invloed van alcohol.

22


80% 60% Alcohol

40%

Drugs

20% 0% Gevaarlijk

Figuur 3.5

Kans op bekeuring

Wens familie of partner

Gewoonte

Combineer Gebruik geen alcohol met drugs drugs/ alcohol

Andere reden

Motieven van rijbewijsbezitters om nuchter van respectievelijk alcohol en drugs een auto of motor te besturen.

Ingeschat gevaar van rijden onder invloed Naast redenen om niet onder invloed aan het verkeer deel te nemen is aan de respondenten gevraagd hoe gevaarlijk zij het vinden om met respectievelijk meer dan het toegestane promillage alcohol, cannabis, ecstasy, cocaïne en alcohol in combinatie met drugs (combigebruik) een voertuig te besturen. Rijden onder invloed van alcohol in combinatie met drugs wordt gemiddeld als meest risicovol ingeschat. Gevolgd door achtereenvolgens rijden onder invloed van alcohol, ecstasy, cocaïne en tenslotte cannabis. Het gevaar van rijden onder invloed van cocaïne wordt lager ingeschat dan rijden onder invloed van alcohol. Het gevaar van rijden onder invloed van cannabis wordt door coffeeshopbezoekers lager ingeschat dan rijden onder invloed van andere middelen. Tussen de verschillende groepen respondenten zit eveneens een aantal verschillen. Mannen schatten het gevaar van rijden onder invloed van cannabis lager in dan vrouwen. Hoger opgeleide Nederlanders schatten het gevaar van rijden onder invloed van alcohol in combinatie met drugs hoger in. Mensen die wel eens onder invloed van drugs aan het verkeer hebben deelgenomen schatten het gevaar van rijden onder invloed van drugs lager in. Mensen die aangeven regelmatig onder invloed van drie of meer glazen alcohol een auto of motor te besturen schatten het gevaar van rijden onder invloed lager in dan degene die dit een enkele keer hebben gedaan. Degene die nog nooit onder invloed van alcohol aan het verkeer hebben deelgenomen schatten het gevaar het hoogst in.

23

7

heel gevaarlijk

6,4

Ingeschat risico

5,8

5,8

5,4

5

3

3

heel ongevaarlijk

1 Combigebruik

Figuur 3.6:

Alcohol

Ecstasy

Cocaïne

Cannabis

Gemiddeld ingeschat risico van rijden onder invloed op een schaal van 1 (heel ongevaarlijk) tot 7 (heel gevaarlijk)

Meerijden De bezoekers kunnen zich over het algemeen goed voorstellen, dat zij meerijden met iemand die onder invloed is van cannabis. Meer dan de helft zegt dan zeker mee te rijden. Slechts een op de negen zal dit zeker niet doen. Is de bestuurder onder invloed van cocaïne of alcohol dan zegt de helft zeker niet mee te rijden. Het minst geneigd zijn de bezoekers om in te stappen bij een bestuurder die alcohol plus een andere drug heeft geconsumeerd. Bijna driekwart rijdt dan zeker niet mee.

Bereidheid tot meerijden

zeker

3 2,2 2

1

0,8

0,8

0,9

Ecstasy

Cocaïne

Alcohol

0,4

zeker niet 0

Combigebruik

Figuur 3.7:

Cannabis

Gemiddelde bereidheid op een schaal van 0 (zeker niet) tot 3 (zeker) om mee te rijden wanneer bestuurder onder invloed is van een van de volgende middelen.

Pakkans van rijden onder invloed De pakkans van het rijden onder invloed van alcohol in combinatie met drugs wordt als grootst ingeschat. Meer dan zes op de tien van de coffeeshopbezoekers denkt dat er een (zeer) groot risico is om betrapt te worden door de politie wanneer men op deze manier aan het verkeer deelneemt. De pakkans van rijden onder invloed van respectievelijk cocaïne en ecstasy wordt in vergelijking met alcohol veel lager ingeschat. De pakkans van rijden onder invloed van cannabis is volgens

24


respondenten het kleinst. Meer dan zeven op de tien denkt dat er een (zeer) klein risico is om aangehouden te worden voor rijden onder invloed van cannabis. Respondenten die woonachtig zijn in Nederland schatten de pakkans van rijden onder invloed van cannabis lager in dan zij die wonen in Duitsland. Nederlandse bezoekers met een hoger voortgezette opleiding (HAVO, VWO of MBO) schatten de pakkans van rijden onder invloed van alcohol, ecstasy en combigebruik hoger in dan de lager of hoger opgeleide respondenten. zeer groot

7 5,5

Pakkans

5,2

5

4,1

3,8 2,5

3

zeer klein

1 Combigebruik Figuur 3.8:

Alcohol

Ecstasy

Cocaïne

Cannabis

Gemiddeld ingeschatte pakkans van rijden onder invloed op een schaal van 1 (zeer klein) tot 7 (zeer groot)

Respondenten die aangeven wel eens onder invloed van drie of meer glazen alcohol een auto of motor te hebben bestuurd schatten de pakkans van rijden onder invloed van alcohol lager in dan mensen die dit (nog) nooit gedaan hebben. Hetzelfde geldt voor mensen die zeggen, dat zij wel eens onder invloed van drugs een voertuig hebben bestuurd. Zij schatten de pakkans van rijden onder invloed van respectievelijk cannabis, ecstasy, cocaïne of combigebruik lager in. 3.4

Gebruik van Informatiebronnen

100% 75% 50% 25% 0% Internet Figuur 3.9:

Folders

Vrienden

Tijdschriften

Flyers

Ouders

Andere

Gebruik van informatiebronnen

Iets meer dan de helft van de coffeeshopbezoekers zoekt wel eens naar informatie over drugs en alcohol. Een kleine vijftien procent doet dit met enige regelmaat. Van de onderzochte informatiebronnen wordt internet het meest genoemd. Veel van hen die dit hebben ingevuld vermelden de naam van de site er niet bij. Zij die dit wel doen, noemen de volgende sites: drugsstartpagina.nl, partyflock.nl, trimbos.nl en degrift.nl of er wordt gezocht via een zoekmachines als google.com. Voorbeelden van tijdschriften die coffeeshopbezoekers noemen zijn Essensie, High Life en Magic Mushrooms. Van de mensen die wel eens informatie over alcohol en drugs opzoeken heeft een op de drie gebruik gemaakt

25

van een andere informatiebron. Enkele voorbeelden van een andere informatiebron zijn Unity, boeken, school of gesprekken met medewerkers van Caritas of het Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs (zoals bijvoorbeeld De Grift). 3.5

Alcohol- en drugsgebruik

Cannabis Cannabis is logischerwijs het meest gebruikte middel onder de respondenten. Meer dan negen op de tien onderzochte coffeeshopbezoekers geeft aan ervaring met het gebruik van cannabis te hebben. Opvallend is dat een op de tien respondenten stelt (nog) nooit cannabis gebruikt te hebben. Het merendeel van hen is alleen naar de shop gekomen. De respondenten die op de dag van het onderzoek cannabis hebben gebruikt zijn verhoudingsgewijs vaker mannen en jonger dan 25 jaar. Uiteraard is het vandaag gebruik afhankelijk van het tijdstip waarop de respondenten de vragenlijst hebben ingevuld. Het is immers goed mogelijk dat hij of zij later op de dag alsnog cannabis gaat gebruiken. Hetzelfde geldt ook voor alcohol en de andere onderzochte middelen. 100%

90,3%

84 %

75%

63,7%

50% 25% 0%

Ooit Figuur 3.10:

Actueel

Vandaag

Cannabisgebruik

Alcohol Na cannabis hebben de meeste bezoekers ervaring met alcohol. Zeven op de tien bezoekers heeft ooit alcohol gedronken. Het actueel gebruik ligt rond de zestig procent. Een klein deel zegt op de dag van het onderzoek alcohol genuttigd te hebben. Meestal gaat het in dit geval om een beperkte hoeveelheid alcohol. Slechts drie personen beweren vijf of meer glazen geconsumeerd te hebben. Jonge respondenten hebben vaker ooit en actueel alcohol gedronken. 80%

70%

60%

58%

40% 9%

20% 0% Ooit Figuur 3.11:

Actueel

Vandaag

Alcoholgebruik

26


Ecstasy Meer dan de helft geeft aan wel eens een ander genotmiddel dan alcohol en/ of cannabis gebruik te hebbenp. Een kwart van alle bezoekers zegt dit nog in de laatste maand gedaan te hebben. Ruim tachtig procent van de respondenten die aangeven, dat zij in de laatste maand twee of meer andere middel dan cannabis en/ of alcohol hebben gebruikt, heeft (actueel) ecstasy gebruikt. Ecstasy is na alcohol en cannabis de drug die het hoogst scoort op ooit gebruik. Een op de acht geeft aan ecstasy in de laatste maand gebruikt te hebben. Dit zijn dan veelal jongeren. Een persoon geeft aan op de dag van het onderzoek ecstasy gebruikt te hebben. Coffeeshopbezoekers die werken zeggen meer ervaring te hebben met ecstasy. 50% 40%

40%

30% 20%

12,7%

10% 0,3%

0% Ooit

Figuur 3.12

Actueel

Vandaag

Ecstasygebruik

Amfetamine Een op de vier coffeeshopbezoekers heeft wel eens amfetamine gebruikt. Een op de achttien heeft dit nog in de laatste maand gedaan. Na cannabis en alcohol is amfetamine de drug die op de dag van het onderzoek het meest gebruikt is. 30% 25% 20% 10% 5,7%

2%

0% Ooit

Figuur 3.13

Actueel

Vandaag

Amfetaminegebruik

Cocaïne Eenderde van de coffeeshopbezoekers heeft ervaring met het gebruik van cocaïne. Een op de tien zegt dit de laatste maand gebruikt te hebben en ongeveer een op de honderd geeft aan nog op de dag van het onderzoek cocaïne gebruikt te hebben. Bezoekers met de Nederlandse nationaliteit hebben meer ervaring met het gebruik van cocaïne. Het actuele gebruik ligt bij de mannen hoger. Tevens zijn de actuele gebruikers van cocaïne significant vaker actueel gebruiker van alcohol.

p

Cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB, basecoke, heroïne, LSD, paddo’s, ephedra en/ of ketamine.

27

40%

32,3%

30% 20% 10%

10%

1%

0% Ooit

Figuur 3.14

Actueel

Vandaag

Cocaïnegebruik

Overige genotmiddelen Van de andere genotmiddelen waar in dit onderzoek naar gevraagd is scoort het gebruik van paddo’s het hoogst op ooit- en actueel gebruik. Ephedra wordt nog maar weinig gebruikt door de onderzochte bezoekers.

40% 30%

Ooit

20%

Actueel

10% 0% Paddo's

Figuur 3.15

Ephedra

LSD

Basecoke

GHB

Heroïne

Actueel en ooit gebruik overige genotmiddelen

Er zijn maar weinig respondenten die op de dag van het onderzoek aangeven een van de andere onderzochte middelen te hebben geconsumeerd. Een bezoeker geeft aan onder invloed van heroïne te zijn, een ander van basecoke en een andere bezoeker geeft aan ketamine gebruikt te hebben.

28


Hoofdstuk 4

Bezoekers discotheek

Uitgaan kan in de regio Nijmegen-Kleve op diverse plaatsen. In dit onderzoek richten we ons op de grootschalige discotheken. Onder een grootschalige discotheek verstaan we discotheken die minimaal duizend bezoekers kunnen herbergen. In de regio hebben we negen discotheken die aan dit criteria voldoen. Vijf in Duitsland en vier in Nederland. Na steekproeftrekking zijn er zes discotheken meegenomen in dit onderzoek. Deze discotheken worden in bijlage C (geanonimiseerd) beschreven. In dit hoofdstuk bespreken we de resultaten van de vragenlijsten die zijn afgenomen onder bezoekers van deze uitgaansgelegenheden. Naast demografische kenmerken, besteden we in dit hoofdstuk aandacht aan rijden onder invloed van alcohol en drugs en middelengebruik. 4.1

Representativiteit

Volgens observaties is het bezoekerspubliek in de zes discotheken tussen de vijftien en de vijftig jaar. De hoofdgroep zijn bezoekers tussen de 16 en 25 jaar. Dit komt goed overeen met de leeftijdsverdeling van de bezoekers die de vragenlijst geretourneerd hebben. Zevenenvijftig procent van de geobserveerde bezoekers is van het mannelijk geslacht. Er zijn echter meer vrouwen, die de vragenlijst geretourneerd hebben. Vrouwen zijn dus oververtegenwoordigd in de steekproef. Nederlanders en respondenten die in Nederland wonen zijn oververtegenwoordigd in de steekproef. Een reden hiervoor is dat meer mensen uit Nederland de grens oversteken om een discotheek te bezoeken dan andersom. Uit de observaties blijkt dat ongeveer tweederde van alle bezoekers Nederlandstalig is. De andere reden is dat Nederlandstalige beter gerespondeerd hebben. Negen procent van de uitgezette Duitstalige vragenlijsten zijn ingevuld teruggestuurd, terwijl bijna twintig procent van de Nederlandstalige vragenlijsten is geretourneerd. De relatief lage respons beïnvloedt de representativiteit van het onderzoek negatief. We weten dat onder de geretourneerde vragenlijsten bezoekers van discotheken in Duitsland en mensen die in Duitsland wonen ondervertegenwoordigd zijn en vrouwen oververtegenwoordigd zijn. Tevens bestaat er de kans op een selectieve respons. Observaties bij de discotheken duiden op een aanzienlijke mate van alcohol- en drugsgebruik (zie bijlage C). Op het oog lijkt het meer dan de in dit hoofdstuk gepresenteerde cijfers van gebruik. De mensen die niet onder invloed rijden en geen genotmiddelen gebruiken zullen mogelijk beter responderen dan zij die dit wel doen. Naast een selectieve non-respons bestaat de kans op sociaal wenselijk antwoorden. Dit betekent dat mensen hun sociaal ongewenst gedrag wat gunstiger rapporteren dan werkelijk het geval is. Deze kans op selectieve non-respons en sociale wenselijkheid kunnen ertoe leiden dat de in dit hoofdstuk weergegeven cijfers aangaande rijden onder invloed en genotmiddelengebruik als minimaal moeten worden beschouwd. Een andere factor die van invloed is op de representativiteit is de keuze van discotheken. We hebben een keuze gemaakt voor grootschalige discotheken. Kleine discotheken, cafés en andere uitgaansgelegenheden zijn niet

29

meegenomen in dit onderzoek. Het blijft dan ook steeds van belang om te realiseren dat de groep die gereageerd heeft niet representatief is voor de gehele groep discogangers in de regio Nijmegen-Kleve. 4.2

De bezoekers van de grootschalige discotheken

De leeftijd van de bezoekers varieert van vijftien tot en met en met veertig jaar, met een gemiddelde leeftijd van 21,7 jaar. De Duitse respondenten zijn gemiddeld iets ouder dan de Nederlandse respondenten (23 jaar versus 21 jaar). Het merendeel van de respondenten is jonger dan 25 jaar (79%).

50% 40% 30% 20% 10% 0% 14-17 Figuur 4.1:

18-21

22-25

26-29

30-33

34+

Leeftijdsverdeling

De vrouwen zijn met 52% in de meerderheid. Driekwart van alle respondenten heeft de Nederlandse nationaliteit en 21% heeft de Duitse nationaliteit. Een klein deel heeft een andere nationaliteit, waarvan de Turkse nationaliteit het meest voorkomt (0,8%)q. De respondenten van de drie Gelderse discotheken zijn overwegend afkomstig uit de provincie Gelderland. Ongeveer een op de vijf van de onderzochte bezoekers van de Nederlandse discotheken is afkomstig uit de stad of dorp waar de discotheek is gevestigd. In de Nederlandse discotheken zijn weinig Duitsers gesignaleerd, dit is ook terug te vinden in de respons. Slecht een procent van de respondenten die een Nederlandse discotheek bezochten is woonachtig in Duitsland. De in Duitsland uitgezette vragenlijsten zijn aanzienlijk minder vaak geretourneerd. Er zijn meer Nederlanders die de grens overgaan om een van de drie Duitse discotheken te bezoeken dan andersom. Bijna een kwart van de in Duitsland uitgezette vragenlijsten zijn geretourneerd door een respondent die in Nederland woont. In hoofdzaak gaat het dan om mensen uit Gelderland. De respondenten van de drie Duitse discotheken zijn voor ongeveer driekwart afkomstig uit Duitsland. Zij zijn allen woonachtig in de deelstaat Noordrijn-Westfalenr. Ongeveer een op de drie van deze respondenten is afkomstig uit de plaats waar de discotheek is gevestigd.

q Er zijn respondenten die naast een Nederlandse nationaliteit ook een andere nationaliteit hebben ingevuld. Deze zijn in dit onderzoek alleen meegeteld als Nederlander. r Deelstaat waar de Kreis Kleve deel van uitmaakt

30


Het onderwijssysteem in Duitsland en Nederland is dermate verschillend van elkaar, dat in de Duitstalige versie van de vragenlijst een andere vraag over opleidingsniveau is opgenomen dan in de Nederlandstalige versie. We behandelen het opleidingsniveau hier dan ook apart. Meer dan een kwart van de Nederlandstalige respondenten heeft een HBO- of universitaire opleiding gevolgd of is hier nog mee bezig. Bijna twee procent heeft na de lagere school geen verdere opleiding afgerond. Van de Duitstalige heeft een op de twintig respondenten een HBO- of universitaire opleiding afgerond of is daar nog mee bezig (Fachhochschule of Universität). De meeste Duitstalige respondenten geven aan een beroepsopleiding (Berufsausbildung/ Lehre) te volgen. Zestien procent is niet verder gaan studeren nadat het laagste opleidingsniveau (Haubtschulabschluss) behaald is of volgt dit nog. Vier op de tien respondenten werkt, daarnaast combineert een op de vijf werk met een of meer dagen studie. Ongeveer zeven op de tien van de respondenten is in het bezit van een rijbewijs (69%). Volwassenen en zij die werken zijn hierbij oververtegenwoordigd. 4.3

Rijden onder invloed

Driekwart van de onderzochte bezoekers is met een groep naar de discotheek gegaan. Een op de vijf is met een vriend of vriendin naar de discotheek gegaan en iets meer dan drie procent is alleen op stap gegaan. De meesten hebben zich laten vervoeren na het bezoek van de discotheek. Vier op de tien geeft aan met iemand mee te rijden. Een op de tien laat zich vervoeren door een taxi en bij twee discotheken maakten de respondenten gebruik van het aldaar geregelde openbaar vervoer (‘Nightmover’ of door de discotheek georganiseerd busvervoer). Niemand geeft aan met een brommer of scooter naar huis gegaan te zijn. Meer dan een kwart van de respondenten geeft aan zelf de auto te besturen nadat de discotheek bezocht is. Bezoekers van de Nederlandse discotheken besturen, meer dan bezoekers van Duitse discotheken, zelf de auto. Een beperkt aantal bezoekers maakt gebruik van meer dan één voertuig nadat zij de discotheek verlaten hebben. 60%

40%

20%

0% Meegereden

Figuur 4.2:

Auto/ Motor

Fiets

Taxi

Lopend

Openbaar Vervoer/ Taxi

Anders

Verplaatsing van de discotheek

Rijden onder invloed van alcohol Een op de zes bezoekers die met de auto naar huis gaat, geeft aan drie of meer glazen alcohol geconsumeerd te hebben (vierenhalf procent van alle respondenten). Zij geven allen aan dit vaker te

31

doen. Twee bezoekers beweren vijftien glazen alcohol geconsumeerd te hebben en zelf met auto naar huis gegaan te zijn. Bijna iedereen die met de fiets naar huis is gegaan heeft drie of meer glazen alcohol geconsumeerd. De helft van alle fietsers heeft tien of meer glazen alcohol geconsumeerd. Van alle onderzochte rijbewijsbezitters geeft een kwart aan wel eens onder invloed van drie of meer glazen alcohol aan het verkeer te hebben deelgenomen.Vier procent van de bezoekers met een rijbewijs doet dit met enige regelmaat. Vragen we echter naar het aantal glazen dat de respondenten drinken wanneer zij zelf nog aan het verkeer deelnemen dan geeft geen vier procent, maar negen procent van de rijbewijsbezitters aan met drie of meer glazen nog een auto of motor te besturen. Dit verschil is mogelijk te verklaren doordat in de laatste vraagstelling niet gevraagd is naar de frequentie waarin men dit doet. Verhoudingsgewijs geven meer vrouwen aan nooit onder invloed van alcohol een auto of motor bestuurd te hebben.

9% 24%

0 glazen 1-2 glazen 3 of meer glazen 67%

Figuur 4.3:

Gemiddeld aantal glazen alcohol wanneer men nog een auto/ motor moet besturen.

Aan de bezoekers met een rijbewijs is gevraagd welke motieven zij hebben om geen alcohol te drinken, wanneer men nog moet rijden. De belangrijkste reden om nuchter te rijden is dat men het gevaarlijk vindt om onder invloed van alcohol aan het verkeer deel te nemen (89%). Andere belangrijke motieven zijn de kans op een bekeuring (56%), het gewoonte aspect (56%) en de wens van familie of vrienden (44%). Zeven procent van de rijbewijsbezitters heeft het motief ‘andere reden’ ingevuld. Een voorbeeld van een andere reden is dat zij geen alcohol (meer) drinken of dat ze dit vanwege hun beroep niet kunnen riskeren. Mensen die aangeven, dat zij nog nooit onder invloed van alcohol een voertuig bestuurd hebben geven vaker aan dat het een gewoonte is om nuchter te rijden en dat ze het gevaarlijk vinden om met alcohol op aan het verkeer deel te nemen.

32


100%

75%

50%

25%

0% Gevaarlijk

Kans op bekeuring

Wens familie of vrienden

Combineer alcohol met drugs

Gewoonte

Andere reden

Respondenten die ooit onder invloed van drie of meer glazen alcohol een auto/ motor hebben bestuurd Respondenten die (nog) nooit onder invloed van drie of meer glazen een auto/ motor hebben bestuurd.

Figuur 4.4:

Motieven van rijbewijsbezitters om nuchter een auto of motor te besturen.

Rijden onder invloed van drugs Zes respondenten (tweeënhalf procent van alle respondenten) geven aan drugs gebruikt te hebben op de nacht van het onderzoek en zelf de auto bestuurd te hebben. Zij geven bijna allemaal tevens alcohol geconsumeerd te hebben. Een van deze respondenten geeft aan naast vijf glazen alcohol, cannabis, ecstasy en cocaïne gebruikt te hebben. Twee respondenten hebben cannabis gebruikt en zijn die nacht met de fiets naar huis gegaan. Een op de vijf rijbewijsbezitters heeft in zijn of haar leven wel eens onder invloed van drugs een voertuig bestuurd. Dit is in totaal veertien procent van alle discotheekbezoekers. Mannen, jongeren en Nederlanders die een hoger beroeps- of universitaire opleiding volgen of reeds hebben afgerond zijn hierbij oververtegenwoordigd. Drie procent van alle discotheekbezoekers beweert met enige regelmaat onder invloed van drugs aan het verkeer deel te nemen. In hoofdzaak gaat het om rijden onder invloed van cannabis. Een op de zes rijbewijshouders heeft wel eens onder invloed van cannabis aan het verkeer deelgenomen. Rijden onder invloed van andere drugsoorten dan cannabis, ecstasy, cocaïne en amfetamine is nagenoeg verwaarloosbaar. 20%

16,9%

8,4%

10%

4,2%

3,6%

0,6%

0,6%

0,6%

0%

Cannabis Figuur 4.5:

Ecstasy

Cocaïne Amfetamine

GHB

Ephedra

Basecoke

Rijbewijsbezitters en aandeel dat ooit onder invloed heeft gereden (auto/ motor) van een van de volgende middelen.

33

Aan de bezoekers met een rijbewijs is gevraagd welke motieven zij hebben om geen drugs te gebruiken, wanneer men nog een auto of motor moet besturen. Bijna driekwart geeft hierbij als antwoord dat zij überhaupt geen drugs gebruiken. Andere motieven zijn dat men het gevaarlijk vindt (35%), kans op een bekeuring (dertien procent) en de wens van familie of partner (tien procent). Mensen die aangeven, dat zij nog nooit onder invloed van drugs een auto of motor bestuurd hebben geven vaker aan dat het een gewoonte is om nuchter te rijden. Mensen die ooit onder invloed van drugs aan het verkeer hebben deelgenomen geven vaker aan dat ze drugs combineren met alcohol en dat laatste gevaarlijk vinden. 100% 75% 50% 25% 0% Gevaarlijk

Kans op bekeuring

Wens familie of vrienden

Combineer alcohol met drugs

Gewoonte

Andere reden

Respondenten die ooit onder invloed van drugs een auto/ motor hebben bestuurd. Respondenten die (nog) nooit onder invloed van drugs een auto/ motor hebben bestuurd.

Figuur 4.6:

Motieven van rijbewijsbezitters om nuchter een auto of motor te besturen.

Ingeschat gevaar van rijden onder invloed Naast redenen om niet onder invloed aan het verkeer deel te nemen is aan de respondenten gevraagd hoe gevaarlijk zij het vinden om met meer dan het toegestane promillage alcohol een voertuig te besturen. Hetzelfde is gevraagd voor cannabis, ecstasy, cocaïne en alcohol in combinatie met drugs (combigebruik). Rijden onder invloed van alcohol in combinatie met drugs wordt gemiddeld als meest risicovol ingeschat. Gevolgd door achtereenvolgens rijden onder invloed van ecstasy, cocaïne, alcohols en tenslotte cannabis. Het gevaar van rijden onder invloed van cannabis wordt significant lager ingeschat dan rijden onder invloed van andere middelen Tussen de verschillende groepen respondenten zitten eveneens verschillen. Mannen schatten het gevaar van rijden onder invloed van alcohol, cannabis en cocaïne lager in dan vrouwen. Jongeren schatten het gevaar van rijden onder invloed van cocaïne en ecstasy hoger in. Mensen die aangeven (nog) nooit onder invloed van alcohol gereden te hebben, schatten het gevaar van rijden onder invloed van alcohol hoger in. Mensen die wel eens onder invloed van drugs aan het verkeer hebben deelgenomen schatten het gevaar van rijden onder invloed van drugs eveneens lager in. Respondenten die in Duitsland wonen schatten het gevaar van rijden onder invloed van combigebruik lager in dan respondenten die in Nederland wonen.

s

Meer dan het toegestane promillage

34


heel gevaarlijk 7

6,6

6,2

6,2

Ingeschat risico

5,9

5,3

5

3 heel ongevaarlijk

1 Combigebruik

Figuur 4.7:

Ecstasy

Cocaïne

Alcohol

Cannabis

Gemiddeld ingeschat risico van rijden onder invloed op een schaal van 1 (heel ongevaarlijk) tot 7 (heel gevaarlijk)

Meerijden De respondenten kunnen zich over het algemeen niet voorstellen, dat zij meerijden met iemand die onder invloed is. Het minst geneigd zijn de respondenten om mee te rijden met iemand die alcohol met een of meerdere drugs heeft gecombineerd. Maken we een vergelijking tussen de verschillende middelen dan is de grootste kans dat iemand meerijdt, wanneer een bestuurder cannabis heeft geconsumeerd. Een kleine tien procent stapt dan zeker bij de betreffende bestuurder in de auto. Vrouwen, respondenten uit Duitsland, jongeren en zij die aangeven dat zij nog nooit onder invloed van alcohol of drugs aan het verkeer hebben deelgenomen zeggen vaker dat zij niet bij een bestuurder die onder invloed is in de auto stappen.

Bereidheid tot meerijden

zeker

3

2

1 zeker niet

0,7 0,2

0,3

0,3

Combigebruik

Ecstasy

Cocaïne

0,6

0

Figuur 4.8:

Alcohol

Cannabis

Gemiddelde bereidheid op een schaal van 0 (zeker niet) tot 3 (zeker) om mee te rijden wanneer bestuurder onder invloed is van een van de volgende middelen.

Pakkans van rijden onder invloed De pakkans van het rijden onder invloed van alcohol in combinatie met drugs wordt als grootst ingeschat. Bijna drie op de vijf denkt dat er een (zeer) groot risico is om betrapt te worden door de politie wanneer men op deze manier aan het verkeer deelneemt. Een kwart van alle respondenten denkt dat er een (zeer) groot risico is om aangehouden te worden voor rijden onder invloed van cannabis. De pakkans voor rijden onder invloed van cannabis wordt als minst groot gezien. Vrouwelijke

35

en Duitse respondenten schatten de pakkans van rijden onder invloed van alle soorten drugs (inclusief combigebruik) hoger in. Jongeren schatten de pakkans voor rijden onder invloed van cocaïne en ecstasy hoger in. zeer groot

7

Pakkans

5,5

5,2

5

4,5

4,5 4,0

3

zeer klein 1 Combigebruik Figuur 4.9:

Alcohol

Ecstasy

Cocaïne

Cannabis

Gemiddeld ingeschatte pakkans van rijden onder invloed op een schaal van 1 (zeer klein) tot 7 (zeer groot)

4.4 Gebruik van Informatiebronnen Iets minder dan de helft van de ondervraagde bezoekers zoekt wel eens naar informatie over drugs en alcohol. Slechts een kleine zeven procent doet dit met enige regelmaat. Vrienden staan bovenaan als gebruikte informatiebron, gevolgd door internet. Enkele genoemde internetsites zijn unity.nl, nigz.nl en jellinek.nl of er wordt gezocht via een zoekmachines als Google. Duitsers zoeken minder naar informatie. Van de mensen die aangeven wel eens informatie over alcohol en drugs op te zoeken heeft een op de negen gebruik gemaakt van een andere informatiebron. Enkele voorbeelden van een andere informatiebron zijn kranten, voorlichting op scholen of in coffeeshops. 100% 75% 50% 25% 0% Vrienden Figuur 4.10

Internet

Flyers

Tijdschriften

Folders

Ouders

Andere

Gebruik van informatiebronnen

36


4.5

Alcohol- en drugsgebruik

Alcohol De meeste bezoekers hebben ervaring met het gebruik van alcohol. Bijna negen op de tien bezoekers heeft in de laatste maand alcohol gedronken, driekwart deed dit in de nacht van het onderzoek. 91,4%

100%

86,5% 75,3%

75% 50% 25% 0% Ooit Figuur 4.11:

Actueel

Vandaag

Alcoholgebruik

Zij die op de nacht van het onderzoek alcohol dronken, hebben gemiddeld meer dan acht glazen per persoon genuttigd. Nederlandse respondenten en jongeren hebben meer ervaring met het gebruik van alcohol. Jongeren en werkende scoren hoger op actueel gebruik van alcohol. 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 0

Figuur 4.12:

1-3

4-6

7-9

10-12

13-15

16-18

19-21

22 +

Geconsumeerd aantal glazen alcohol op nacht van onderzoek

Cannabis Na alcohol hebben de meeste bezoekers ervaring met cannabis. Vierenveertig procent heeft ooit cannabis gebruikt. Ongeveer een op de zes geeft aan dit nog in de laatste maand gebruikt te hebben, en een op de zeventien geeft aan op de dag van het onderzoek dit middel gebruikt te hebben. De respondenten die ervaring hebben met cannabis zijn overwegend in de leeftijd van 18 tot en met 25 jaar. Het ooit, actueel en vandaag gebruik ligt bij mannen hoger. Nederlandse discotheekbezoekers met een VMBO opleiding of een voorloper hiervan hebben minder ervaring met cannabisgebruik. Duitstalige respondenten met de laagste opleiding scoren hoger op actueel gebruik dan de andere Duitstalige respondenten.

37

60% 43,9%

40% 13,9%

20%

5,3%

0% Ooit Figuur 4.13:

Actueel

Vandaag

Cannabisgebruik

Ecstasy Minder dan een kwart zegt wel eens een ander genotmiddel dan alcohol en/ of cannabis gebruikt te hebbent. Een kleine tien procent van alle respondenten zegt dit nog in de laatste maand gedaan te hebben. Ecstasy is dan het meest gebruikte middel. Dit geldt zowel voor het gebruik op de nacht zelf, als voor ooit- en actueelgebruik. Ongeveer een op de vijf respondenten geeft aan ervaring met het gebruik van ecstasy te hebben. Respondenten die werken scoren hoger op ooit-, actueel- en vandaag gebruik. Mensen uit Gelderland en volwassenen zeggen vaker in de laatste maand en op de dag van het onderzoek ecstasy gebruikt te hebben. Opvallend is dat de hoger opgeleiden Nederlanders de meeste ervaring hebben met het gebruik van ecstasy, terwijl bij de Duitse respondenten dit de laagst opgeleiden zijn. 20%

18,9%

15% 10%

7% 4,1%

5% 0% Ooit Figuur 4.14:

Actueel

Vandaag

Ecstasygebruik

Amfetamine Een op de tien zegt wel eens amfetamine gebruikt te hebben. Nederlanders, mannen en jongeren hebben meer ervaring met het gebruik van amfetamine. Ondanks dat Nederlanders meer ervaring met het gebruik van amfetamine hebben, ligt het actueel gebruik bij Duitsers hoger.

t

Cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB, basecoke, heroïne, LSD, paddo’s, ephedra en/ of ketamine.

38


12%

10,2%

8% 4%

2,9% 1,2%

0% Ooit

Figuur 4.15:

Actueel

Vandaag

Amfetaminegebruik

Cocaïne Een op de tien respondenten geeft aan wel eens cocaïne gebruikt te hebben. Het actueelgebruik ligt op tweeënhalf procent. Deze zeggen allen ook op de nacht van het onderzoek cocaïne gebruikt te hebben. Mannen geven aan meer ervaring te hebben met het gebruik van cocaïne. Jongeren hebben meer ervaring met cocaïne, maar volwassenen hebben op de dag van het onderzoek (en actueel) vaker cocaïne gebruikt. 12%

10,7%

8% 4%

2,5%

2,5%

Actueel

Vandaag

0% Ooit Figuur 4.16:

Cocaïnegebruik

Overige genotmiddelen Van de andere genotmiddelen waar in dit onderzoek naar gevraagd is scoort het gebruik van paddo’s het hoogst op ooit gebruik, gevolgd door ephedra. Het actuele gebruik van alle andere middelen is minimaal. Op een persoon na geeft niemand van de onderzochte stappers aan een van de onderzochte middelen op de nacht van het onderzoek gebruikt te hebben.

12% 10% 8% 6% 4% 2% 0%

Ooit Actueel

Paddo's

Figuur 4.17:

Ephedra

LSD

Basecoke

GHB

Heroïne

Actueel en ooit gebruik overige genotmiddelen

39

40


Hoofdstuk 5 5.1

Conclusie, discussie en aandachtspunten

Conclusie en discussie

Op verzoek van de Politie Gelderland-Zuid en met financiële ondersteuning van de Stadsregio Arnhem Nijmegen heeft De Grift een (anoniem) onderzoek verricht onder bezoekers van coffeeshops in Nijmegen en bezoekers van grootschalige discotheken in de regio Nijmegen-Kleve. Het onderzoek geeft inzicht in de prevalentie van rijden onder invloed van alcohol en drugs. Daarnaast geeft het onderzoek inzicht in de overwegingen aangaande rijden onder invloed. Het onderzoek onder de bezoekers van de coffeeshops is verricht in de maand december van het jaar 2005 en de maand januari van 2006. In totaal zijn 443 bezoekers van de vijftien coffeeshops in Nijmegen gevraagd een vragenlijst in te vullen. De respons is hoger dan verwacht, liefst driehonderd bezoekers hebben de vragenlijst ingevuld. Hiermee bedraagt de respons 68%. Het onderzoek onder bezoekers van de discotheken is verricht in de maanden januari tot en met maart van 2006. In totaal zijn 1566 vragenlijsten uitgezet onder bezoekers van zes grootschalige discotheken in de Duits-Nederlandse grensstreek rond Nijmegen/ Kleve. De respons is laag, slechts 244 bezoekers hebben de vragenlijst geretourneerd. Hiermee bedraagt de respons 15,6%. De lage respons is van invloed op de representativiteit. Nederlanders hebben beter gerespondeerd dan Duitsers. Mogelijk zijn Duitsers voorzichtiger om open te zijn over middelengebruik en rijden onder invloed. De coffeeshopbezoekers De auto of motor is het belangrijkste vervoermiddel waarmee de onderzochte coffeeshopbezoekers zich verplaatsen na het bezoek van de coffeeshop. De afstand die zij daarna afgelegd hebben is meestal niet groot. Het merendeel komt uit Nijmegen of de directe omgeving van deze plaats. Iets meer dan zeven procent is afkomstig uit Duitsland. Niemand van de onderzochte coffeeshopbezoekers zegt op de dag van het onderzoek met drie of meer glazen alcohol een voertuig bestuurd te hebben. Bijna een kwart geeft aan op de dag van onderzoek onder invloed van cannabis de auto of motor te gaan besturen. Een op de negen heeft op de dag van het onderzoek cannabis gebruikt en is die dag met de fiets, brommer of scooter naar huis gegaan. Dat bijna 25% zegt op de dag van het onderzoek onder invloed van cannabis een auto te besturen is veel. Vergelijken we dit met een in 2005 gepubliceerd onderzoek van het Stichting Wetenschappelijk Onderwijs dan blijkt dat vierenhalf procent van de door hen onderzochte bestuurders onder invloed van cannabis aan het verkeer deelnam6. Meer dan de helft van alle onderzochte bezoekers heeft wel eens in zijn of haar leven onder invloed van drugs aan het verkeer deelgenomen. Een op de vijf doet dit met enige regelmaat! Van alle rijbewijsbezitters bestuurt liefst eenderde met enige regelmaat een auto of motor onder invloed van drugs. In hoofdzaak gaat het dan om cannabis. Met rijden onder invloed van andere middelen is minder ervaring. Een op de tien heeft wel eens onder invloed van ecstasy aan het verkeer deelgenomen en voor cocaïne is dit een op elf. Bijna een op de drie zegt wel eens met drie of meer glazen alcohol op een auto of motor bestuurd te hebben (meer dan vijftig procent van alle rijbewijsbezitters). Een kleine

41

vier procent, vaker man dan vrouw, van alle respondenten doet dit met enige regelmaat. Het percentage bezoekers dat wel eens onder invloed heeft gereden ligt erg hoog. Ter vergelijking uit een landelijk onderzoek uit 2003 blijkt dat zeven procent van de automobilisten aangeeft wel eens zelf te gaan rijden wanneer zij drie of meer glazen alcohol hebben gedronken15. Dat relatief veel bezoekers aangeven ooit onder invloed van alcohol te hebben gereden is opvallend wanneer we ons realiseren dat de ervaring met het gebruik van alcohol relatief gezien laag is. Een van de mogelijke oorzaken die het verschil enigszins kan verklaren is dat weinig vrouwen de coffeeshop bezoeken. Landelijk is bekend dat het percentage mannelijke overtreders meer dan een keer zo hoog is dan voor vrouwelijke overtreders. Echter alleen de oorzaak zoeken in geslacht is onvoldoende. Mogelijk zijn coffeeshopbezoekers geneigd meer risico te nemen op diverse terreinen waaronder rijden onder invloed. De belangrijkste overweging om niet onder invloed van alcohol aan het verkeer deel te nemen is dat men het gevaarlijk vindt om op deze manier een auto of motor te besturen. Voor een op de vier is de kans op een bekeuring een belangrijke reden om nuchter aan het verkeer deel te nemen. Het belangrijkste motief om niet onder invloed van drugs aan het verkeer deel te nemen is net als bij alcohol dat men het gevaarlijk vindt. Opvallend is dat, net als bij alcohol, een op de vier respondenten de kans op een bekeuring als motief noemt om niet onder invloed van drugs aan het verkeer deel te nemen. Dit is opvallend, omdat er in Nederland in verhouding tot rijden onder invloed van alcohol maar weinig mensen bekeurd worden voor rijden onder invloed van drugs. Het gevaarlijkst vinden de respondenten rijden onder invloed van alcohol in combinatie met drugs. Rijden onder invloed van cannabis wordt overwegend als ongevaarlijk ingeschat. In een onderzoek onder houders van een rijbewijs in Nederland in 2003 gaf 99% van deze groep respondenten aan dat zij het zeer gevaarlijk vinden om onder invloed van drugs en medicijnen te rijden15. Bij de specifieke groep van coffeeshopbezoekers, zoals onderzocht in dit onderzoek ligt dit duidelijk lager. De ervaring met het rijden onder invloed speelt hier waarschijnlijk een grote rol in. De coffeeshops worden met name bezocht door mannen uit de directe omgeving van Nijmegen. De leeftijd van de onderzochte bezoekers varieert van achttien tot en met 61 jaar, met een gemiddelde van 27 jaar. Bijna negen op de tien is man en acht op de tien heeft de Nederlandse nationaliteit. Een kleine tien procent heeft de Duitse nationaliteit. Meer dan zestig procent van de Nederlandstalige respondenten heeft een hogere opleiding dan het VMBO en bijna zeventig procent heeft werk. Meer dan de helft van de respondenten woont in Nijmegen en een op de veertien woont in Duitsland. Zij wonen dan overwegend net over de grens bij Nijmegen. Mannen geven meer dan vrouwen aan onder invloed van alcohol en drugs aan het verkeer deel te nemen. Jongeren en Nederlanders met een hoge opleiding geven verhoudingsgewijs vaker aan onder invloed van drugs aan het verkeer te hebben deelgenomen. Naast rijden onder invloed is gevraagd naar middelengebruik. Hieruit blijkt dat met cannabis (logischerwijs) een ruime ervaring bestaat, meer dan tachtig procent is actueel gebruiker van cannabis. Toch geeft nog een op de tien van de onderzochte bezoekers aan nooit cannabis gebruikt te hebben.

42


Het merendeel van deze is alleen naar de coffeeshop gekomen. Mogelijk is dit voor hen de eerste keer geweest dat zij naar de shop gekomen zijn. Een andere reden kan zijn dat ze alleen wat komen drinken in de shop. Met alcohol hebben de respondenten relatief weinig ervaring. Zeven op de tien heeft ooit alcohol gedronken (In Nederland ligt dit cijfer bij de bevolking ouder dan twaalf jaar boven de negentig procent7). Een op de tien heeft op de dag van het onderzoek alcohol geconsumeerd, in het algemeen gaat het dan om een beperkt aantal consumpties. Meer dan de helft heeft ervaring met andere genotmiddelen. Ecstasy, cocaïne, paddo's en amfetamine zijn dan de belangrijkste. Met ecstasy heeft meer dan twee op de vijf ervaring, voor cocaïne en paddo's ligt dit ongeveer op een op de drie en met amfetamine heeft een op de vier ervaring. De ervaring met de overige onderzochte middelen ligt beduidend lager, tussen de vier en vijftien procent. In vergelijking met de algemeen bevolking in Nederland en Duitsland hebben de respondenten beduidend meer ervaring met drugsgebruik. Ter illustratie in Nederland heeft drie procent van de jongvolwassenen in de leeftijd van vijftien tot 34 jaar in het laatste jaar ecstasy gebruikt. In Duitsland ligt dit op twee procent22. Uit dit onderzoek komt naar voren dat bijna dertien procent van de onderzochte coffeeshopbezoekers zegt actueel ecstasy gebruikt te hebben. Vergelijken we echter de onderzochte bezoekers in Nijmegen met een onderzoek uit 2001 wat is afgenomen onder bezoekers van coffeeshops in Amsterdam20, dan zien we dat de respondenten van het onderzoek in onze hoofdstad meer ervaring hebben met het gebruik van de verschillende genotmiddelen. Het ooit gebruik ligt hier voor elk middel duidelijk hoger dan in dit onderzoek. Dit geldt zelfs, ondanks dat het Amsterdamse onderzoek inmiddels vijf jaar oud is, voor een relatief nieuw middel als GHB. De bezoekers van de coffeeshops in Amsterdam scoren voor wat betreft een aantal genotmiddelen eveneens duidelijk hoger op actueel gebruiku. Opvallende verschillen zijn er in het gebruik van alcohol, ecstasy, cocaïne en ephedra. Zie onderstaande tabel.

Alcohol Ecstasy/ MDMA Cocaïne (snuiven) Ephedra

Amsterdam 2001 (n= 230)

Nijmegen 2006 (n= 300)

88,7% 23,1% 19,1% 6%

58,5% 12,7% 10% 1,7%

Tabel 5.1 Actueel middelengebruik vergeleken met een Amsterdams onderzoek onder coffeeshopbezoekers in 2001

Het is gissen naar deze verschillen. Het beeld komt overeen met ander onderzoek, dat het middelengebruik in minder stedelijke gebieden minder hoog ligt dan in de dichtbevolkte gebieden7. De respons zou een andere verklaring kunnen zijn. Het Amsterdamse onderzoek heeft een vrij lage respons. Het zou kunnen dat mensen die weinig hebben met middelengebruik minder geneigd zijn een enquête hierover in te vullen.

u

In Amsterdam is gekeken naar de afgelopen 30 dagen, wij hebben gekeken naar de afgelopen vier weken.

43

De discotheekbezoekers Driekwart van de onderzochte discotheekbezoekers gaat met een groep naar de discotheek, slecht drie procent bezoekt de discotheek alleen. De meeste bezoekers laten zich vervoeren. Een kleine dertig procent bestuurt zelf de auto en tien procent bestuurt zelf de fiets. In de Nederlandse discotheken zijn zoals blijkt uit observaties en repons weinig Duitsers. Andersom is er meer grensoverschrijdend verkeer. In een in 2001 afgenomen onderzoek onder bezoekers van drie discotheken in Arnhem23 maakten de respondenten meer gebruik van het openbaar vervoer of de taxi. Bijna veertig procent van hen maakten hier gebruik van tegenover dertien procent van de geïnterviewden uit dit onderzoek. Afstand en beschikbaarheid van deze vervoersmogelijkheden zijn mogelijk reden voor dit verschil. Een kleine vijf procent heeft op de betreffende nacht na het gebruik van drie of meer glazen alcohol een auto of motor bestuurd. Zij die naar huis zijn gefietst hebben bijna allemaal drie of meer glazen alcohol geconsumeerd. Een op de veertig respondenten heeft drugs gebruikt op de nacht van het onderzoek en heeft daarna zelf de auto of motor bestuurd. Zij geven aan cannabis, ecstasy en/ of cocaïne gebruikt te hebben. Minder dan een procent heeft drugs gebruikt en is met de fiets die nacht naar huis gegaan. Een op de zeven respondenten geeft aan wel eens onder invloed van drugs een auto of motor bestuurd te hebben. Het gaat dan in hoofdzaak om het rijden onder invloed van cannabis, gevolgd door rijden onder invloed van ecstasy. Een op de negen bezoekers heeft wel eens onder invloed van cannabis een auto of motor bestuurd (11%). Voor ecstasy ligt dit op een op de achttien (5,7%). Voor de andere onderzochte middelen ligt dit tussen de nul en drie procent. Een kleine drie procent bestuurt met enige regelmaat een voertuig onder invloed van drugs. Minder dan een op de vijf respondenten heeft wel eens na het gebruik van drie of meer glazen alcohol een auto of motor bestuurd. Een kleine drie procent doet dit met enige regelmaat. Het belangrijkste motief om niet onder invloed van alcohol aan het verkeer deel te nemen is dat men het gevaarlijk vindt om op deze manier een auto of motor te besturen. Voor meer dan de helft is de kans op een bekeuring en het gewoonte aspect een belangrijke reden. Mensen die nog nooit onder invloed van drie of meer glazen alcohol aan het verkeer hebben deelgenomen geven vaker aan dat zij het gevaarlijk vinden om onder invloed van alcohol aan het verkeer deel te nemen. Rijden onder invloed van drugs vinden de meesten gevaarlijk. Het gevaarlijkst vinden de respondenten dit wanneer dit nog eens wordt gecombineerd met alcohol. Rijden onder invloed van cannabis wordt van de onderzochte middelen als minst gevaarlijk ingeschat (maar wel veel gevaarlijker dan dat de onderzochte coffeeshopbezoekers dit inschatten). De huidige stand van wetenschappelijk onderzoek omtrent de effecten van drugs op het verkeersgedrag kan (nog) niet bevestigen of deze vooronderstelling juist is. Weinig respondenten zijn geneigd bij een bestuurder in te stappen die onder invloed is van alcohol (meer dan het toegestane promillage) of drugs. Is de bestuurder onder invloed van cannabis dan bestaat er de grootste kans dat iemand meerijdt. Een kleine tien procent stapt dan zeker in de auto bij

44


desbetreffende bestuurder. Heeft de bestuurder naast alcohol een andere drug gebruikt dan stapt minder dan vier procent zeker in bij de betreffende bestuurder. Bij deze laatste combinatie bestaat er volgens de meeste respondenten een grote tot zeer grote kans om betrapt te worden door de politie. De pakkans van rijden onder invloed van alcohol wordt hoger ingeschat dan rijden onder invloed van drugs. Een op de vier denkt dat er een grote tot zeer grote kans is om door de politie te worden aangehouden, wanneer onder invloed van cannabis een auto of motor wordt bestuurd. Respondenten uit Duitsland schatten de pakkans van rijden onder invloed van alle soorten drugs hoger in. De leeftijd van de onderzochte bezoekers varieert van vijftien tot en met veertig jaar, met een gemiddelde leeftijd van 22 jaar. Meer dan de helft van de respondenten is vrouw en driekwart heeft de Nederlandse nationaliteit. Ongeveer een op de vijf heeft de Duitse nationaliteit. De Duitse discotheken zijn beter bezocht door Nederlanders dan andersom. De respons van Duitsers die een Nederlandse discotheek bezochten is nagenoeg nihil. Meer dan zeventig procent van de Nederlandstalige respondenten heeft een hogere opleiding dan het VMBO en meer dan zestig procent heeft werk. Een op de vijf is woonachtig in de stad waar de discotheek is gevestigd. Met alcohol bestaat een ruime ervaring, meer dan 85% is actueel gebruiker van alcohol. Driekwart zegt alcohol op de nacht van het onderzoek gebruikt te hebben. Bijna een op de vier geeft aan tien of meer glazen op de betreffende nacht gedronken te hebben. Een op de negen respondenten geeft aan de betreffende nacht drugs geconsumeerd te hebben. Cannabis en ecstasy scoren hierbij het hoogst. Met cannabis heeft bijna de helft ervaring. Minder dan een kwart heeft ervaring met andere genotmiddelen. Ecstasy is dan de belangrijkste. Bijna een op de vijf zegt dit middel ooit wel eens gebruikt te hebben. Voor cocaïne, paddo's en amfetamine is dit ongeveer een op de negen. Vergelijken we deze resultaten met een in 2001 afgenomen onderzoek onder bezoekers van drie discotheken in Arnhem23, dan zien we enkele verschillen. De stappers in Arnhem scoren hoger op ooit gebruik van cannabis. Kijken we echter naar actueel gebruik van ecstasy (zeven versus drie procent) en amfetamine (drie versus een procent) dan ligt dat bij de stappers uit dit onderzoek hoger. Maken we een vergelijking qua middelengebruik met een onderzoek uit 2003 onder bezoekers van trendy clubs in Amsterdam18, dan valt op dat de gemiddelde leeftijd van de aldaar onderzochte bezoekers veel hoger ligt (28 jaar) evenals de ervaring met de verschillende drugssoorten. De ervaring met middelengebruik (ooit en actueel) lijkt, met uitzondering van alcohol, kleiner te zijn bij de onderzochte discotheekbezoekers in vergelijking met de respondenten van de coffeeshops. De rijders onder invloed Het grote verschil in respons en daarmee de kans dat selectieve non-respons een grotere rol speelt bij de discotheekbezoekers, maakt dat de resultaten van deze bezoekers niet goed vergelijkbaar zijn met de resultaten van de coffeeshopbezoekers. We doen hier dan ook geen uitspraken over. Wel hebben we gekeken naar alle onderzochte rijbewijsbezitters. Van deze heeft ruim een op drie aangeven dat zij wel eens onder invloed van alcohol aan het verkeer hebben deelgenomen. Zij hebben vaker ook onder invloed van ecstasy of cocaïne aan een auto of motor bestuurd. Mannen en Nederlanders geven

45

verhoudingsgewijs vaker aan te rijden onder invloed van alcohol. Vijf procent van de rijbewijsbezitters stapt regelmatig onder invloed van drie of meer glazen alcohol op achter het stuur. Zij die ervaring hebben met rijden onder invloed schatten het gevaar ervan lager in. Opvallend is dat er geen verschil is in de ingeschatte pakkans van rijden onder invloed van alcohol tussen mensen die dit wel eens en nooit gedaan hebben. Van alle onderzochte rijbewijshouders geeft bijna de helft aan wel eens onder invloed van cannabis een auto of motor bestuurd te hebben. Nederlanders met een hoger voortgezette opleiding (HAVO/ VWO/ MBO) zijn hierbij oververtegenwoordigd. De pakkans voor rijden onder invloed van cannabis wordt door zij die hier ervaring mee hebben lager ingeschat dan zij die hier geen ervaring mee hebben. De rijders onder invloed van cannabis schatten de pakkans van rijden onder invloed van alcohol daarentegen wel hoger in dan de andere respondenten. Meer dan een op de acht rijbewijsbezitters heeft wel eens onder invloed van stimulerende middelen (ecstasy, cocaïne of amfetamine) een auto of motor bestuurd. De meesten van hen hebben onder invloed van verschillende stimulerende middelen aan het verkeer deelgenomen. Zo heeft meer dan negentig procent van deze groep wel eens onder invloed van ecstasy gereden, zeventig procent onder invloed van cocaïne en de helft onder invloed van amfetamine. Volwassen rijbewijsbezitters hebben vaker dan jongeren onder invloed van stimulerende middelen aan het verkeer deelgenomen. De rijders onder invloed van stimulerende middelen schatten het gevaar van cocaïne, ecstasy en cannabis lager in (naar amfetamine is niet gevraagd). Wanneer we kijken naar de ingeschatte pakkans dan zien we geen verschil tussen de mensen die ooit onder invloed van stimulerende middelen aan het verkeer hebben deelgenomen en zij die dit nooit gedaan hebben. 5.2

Aandachtspunten voor preventie en beleid

Het onderzoek laat zien dat relatief veel bezoekers van coffeeshops en discotheken ervaring hebben met middelengebruik en rijden onder invloed. Ondanks dat er al veel aan preventie en beleid wordt gedaan, lijkt het zinvol om een aantal factoren nog eens extra onder de aandacht te brengen. We beperken hierbij ons tot de vier belangrijkste aandachtspunten: Inzicht in risico’s van rijden onder invloed Het gaat niet om enkele personen, die zich schuldig hebben gemaakt aan rijden onder invloed. Over rijden onder invloed van alcohol is al veel gezegd en geschreven. Dit onderzoek brengt het rijden onder invloed van cannabis eveneens in beeld. Rijden onder invloed van cannabis wordt, met name door coffeeshopbezoekers, als ongevaarlijk gezien. Dit roept vragen op of deze aanname juist is. De huidige stand van wetenschappelijk onderzoek kan hier geen eenduidig antwoord op geven. Zo is er onderzoek bekend waarin een risicoverhoging is aangetoond wanneer onder invloed van cannabis aan het verkeer wordt deelgenomen, maar tegelijkertijd is er ook onderzoek bekend waarin deze risicoverhoging niet wordt aangetoond. Nader onderzoek naar de effecten van cannabis op het

46


verkeersgedrag is essentieel. Er nemen teveel mensen onder invloed van cannabis deel aan het verkeer, zonder dat zij een juiste afweging kunnen maken over de risico’s. Vervoersmogelijkheden optimaliseren Slechts dertien procent van alle onderzochte stappers heeft gebruik gemaakt van het openbaar vervoer of taxi nadat zij de discotheek verlaten hebben. De taxi is niet voor iedereen interessant. Zo was bij een van de Nederlandse discotheken meer dan veertig procent niet afkomstig uit de provincie Gelderland. Openbaar vervoer is mogelijk een beter alternatief. Echter bij vier van de zes discotheken is dit niet voorhanden. Bij twee discotheken is door de discotheek of de lokale overheid openbaar vervoer geregeld. Hier is ook gebruik van gemaakt. Onderzocht moet worden in hoeverre deze vervoerswijze beter gefacilliteerd kan worden. Drempel voor informatievoorziening laag houden Er is in de vorm van onder andere brochures, folders en internet veel informatie voorhanden over alcohol en drugsgebruik. In de bezochte discotheken en shops hebben we dit materiaal echter (bijna) niet aangetroffen. Uit dit onderzoek blijkt dat weinig bezoekers regelmatig actief naar informatie over (onderwerpen aangaande) alcohol en drugs zoeken. De drempel verlagen lijkt zinvol. Zorg dat in de shops en discotheken informatiemateriaal aanwezig is. Niet alleen folders of brochures, maar er kan ook gedacht worden aan digitale media. Monitoring De prevalentie van rijden onder invloed en middelengebruik is hoog, veel hoger dan onder bijvoorbeeld scholieren of de algemene bevolking. Goed beleid vraagt om inzicht in specifieke (risico)groepen. Monitoring is hiervoor het sleutelwoord. Het is jammer als dergelijke onderzoeken tot eenmalige aangelegenheden blijven, een zekere continuïteit is noodzakelijk. Want hoe weten we anders of de (eventuele) maatregelen die genomen worden, effect hebben op de praktijk.

47

Referenties 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

20. 21. 22. 23. 24. 25.

Racioppi, F., Eriksson, L., Tingvall, C. en Villaveces, A. (2004) Preventing road traffic injury: a public health perspective for Europe. Copenhagen: World Health Organisation Regional Office for Europe. Stipdonk, H. (2005) Hoe verkeersveilig was 2004? Analyse van de daling van het aantal verkeersdoden in 2004. Leidschendam: SWOV. Statistisches Bundesamt (2004) Statistisches Bundesamt Fachserie 8, Reihe 7. Wiesbaden: Statistisches Bundesamt Vlakveld, W. (2005) Jonge beginnende automobilisten, hun ongevalsrisico en maatregelen om dit terug te dringen, een literatuurstudie. Leidschendam: SWOV Statistisches Bundesamt (2004) Unfalle von 18- bis 24-jahrigen Wiesbaden: Statistisches Bundesamt. Mathijssen, R. en Houwing, S. (2005) The prevalence and relative risk of drink and drug driving in the Netherlands: a case-control in the Tilburg police district. Research in the framework of the European research programme IMMORTAL. Leidschendam: SWOV. Abraham, M., Kaal, H. en Cohen, P. (2002) Licit and illicit drug use in the Netherlands, 2001. Amsterdam: Mets & Schilt. SWOV (2004) Factsheet Jonge beginnende automobilisten. Leidschendam: SWOV COMMON Gesellschaft für Kommunikation und Öffentlichkeitsarbeit mbH Wiesbaden (1999) Alkohol und Straβenverkehr, Faktensammlung. Bonn: Deutscher verkehrssicherheitsrat e.V. AVV (2003) Rijden onder invloed in Nederland in 2003, ontwikkelingen van het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten. Heerlen/ Rotterdam: Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Adviesdienst Verkeer en Vervoer. Flesch, J. (2002) Drogen und Medikamente im Straβenverkehr, Faktensammlung. Bonn: Deutscher verkehrssicherheitsrat e.V. Ramaekers, J., Berghaus, G., Laar van M. en Drummer, O. (2004) Dose related risk of motor vehicle crashes after cannabis use. Drug and alcohol dependence 73 (2004) 109-119 SWOV (2005) Factsheet Rijden onder invloed van alcohol en drugs. Leidschendam: SWOV Teyvers, F. en Brookhuis, K. (1996) Effecten van lichaamsvreemde stoffen op rijgedrag: een literatuuroverzicht. Haren: Verkeerskundig Studiecentrum, Rijksuniversiteit Groningen. Hazevoet, A. en Veling, I. (2002) PROV 2001 Gelderland. Veenendaal: Traffic Test bv CBS (2003) Jeugd 2003, cijfers en feiten. Voorburg/ Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek Lemmers, L. en Riper, H. (2005) Scanner Uitgaan en Drugs, handleiding voor preventieprofessionals. Utrecht: Trimbos-instituut Korf, D., Nabben, T. en Benschop, A. (2004), Antenne 2003, Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenberg Publishers. Schwarzer, R. en Jerusalem, M. (1995) Generalized Self-Efficacy scale. In J. Weiman, S. Wright en M. Johnston, Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs (pp. 35-37). Windsor: NFERNELSON Korf, D., Nabben, T. en Benschop, A. (2002), Antenne 2001, Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenberg Publishers Gelder, van. P., Reinerie, P., Smitz, M., Burger, I. en Hendriks, V. (2004) Uit (je dak) in Den Haag, 2003, Uitgaande jongeren en genotmiddelengebruik. Leiden: Drukkerij Groen Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (2005) Jaarverslag 2005, stand van zaken drugsproblematiek in Europa. Lissabon: EMCDDA Riper, H. en Korf, D. (2000) Quick Scan Arnhem. Uitgaansdrugs en Preventie. Amsterdam: Criminologisch Instituut Bonger, Universiteit van Amsterdam Roomer, A. en Poelmans, I. (2005) Tendens 2004 alcohol- en drugsgebruik bij jongeren en jongvolwassenen in Gelderland. Arnhem: De Grift Bieleman, B., Goeree, P. en Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland 2004, aantallen coffeeshops en gemeentelijk beleid 1999-2004. Groningen- Intraval

48


BIJLAGEN OVERZICHT

BIJLAGE

A:

Abc van de drugs

BIJLAGE

B:

Coffeeshops in Nederland en Duitsland

BIJLAGE

C:

De zes discotheken

BIJLAGE

D:

Voorbeeld Vragenlijst

BIJLAGE

E:

Tabellen Bezoekers Coffeeshop en Discotheken

49

BIJLAGE A:

Abc van de drugs24

Alcohol (ethanol) is een vloeistof die in verschillende percentages in dranken kan voorkomen. Het ontstaat door de gisting van bijvoorbeeld gerst (bier) of druiven (wijn). Alcohol wordt via de maag en dunne darm opgenomen in ons bloed, waarin het langs alle organen in het lichaam komt. De lever breekt de alcohol af. De werking van alcohol berust op een verdoving van het centrale zenuwstelsel, waardoor tijdelijk de remmingen van het gedrag wegvallen. Ook het reactievermogen en de motoriek verminderen hierdoor. Alcohol kent een groot risico op lichamelijke- en geestelijke afhankelijkheid en tolerantie. Risico’s van overmatig alcoholgebruik zijn met name de al dan niet herstelbare schade aan de hersenen, lever, alvleesklier en nieren, verminderde potentie en sociale problemen.

Amfetamine (speed) is verkrijgbaar in de vorm van pillen, poeders of capsules. De stimulerende werking van amfetamine maakt de gebruiker drukker, minder vermoeid, euforisch en geeft zelfvertrouwen. De pupillen worden groter en de bloeddruk stijgt. Vaak is een malende kaakbeweging te zien door de motorische onrust die deze middelen veroorzaken. Nadelige bijwerkingen zijn hoofdpijn, hartkloppingen, agressie en oververmoeidheid. Omdat honger niet meer wordt gevoeld en de gebruiker lichamelijk actiever wordt, kan vermagering optreden. Bij dansen bestaat het risico op uitdroging en oververhitting. Hoewel tolerantie optreedt, veroorzaken deze middelen geen lichamelijk afhankelijkheid. Geestelijke afhankelijkheid treedt wel op en kan groot zijn.

Cannabis (hasj en wiet): De belangrijkste werkzame stoffen in cannabis zijn THC, CBD en CB. Hasj is de tot blokken geperste hars van de bloemen van de plant Cannabis Sativa. Wiet is de gedroogde bloemtoppen van de vrouwelijke plant. Hasj en wiet zijn softdrugs. Hasjolie is een harddrug. Deze olie is een tinctuur van de THC bevattende delen van de plant. Hasj en wiet kunnen gerookt (blowen) worden in een pijpje, sigaret (joint) of waterpijp, gegeten (spacecake) of gedronken (thee) worden. De stoffen CB en CBD zorgen voor een verdovend effect, de THC voor een hallucinogeen effect. Hasj en wiet versterken de stemming en geven de gebruiker een verhoogde fantasie, zin in eten, een lacherig gevoel en een tijdelijke stoornis van het korte termijngeheugen. Verder wekt het slaap op. Medische toepassingen zijn o.a. bij chemotherapie om misselijkheid tegen te gaan. Bij iemand, die niet goed in zijn vel zit, kan het verkeerd vallen. Een te hoge dosis kan heftige angstgevoelend of neerslachtigheid veroorzaken. Lange termijn risico’s bij roken is schade aan de longen en longkanker. Mensen die veel en vaak cannabis gebruiken kunnen geremd worden in hun ontwikkeling. Tevens zijn er aanwijzingen dat er een relatie is tussen cannabisgebruik en het ontstaan van psychische stoornissen zoals depressie, schizofrenie en angst. Hasj en wiet geven geen lichamelijke afhankelijkheid of tolerantie. Wel kan geestelijke afhankelijkheid ontstaan.

Cocaïne is verkrijgbaar als wit poeder of als harde, witte of bruingele brokken (crack, gekookte coke). Cocaïne kan gesnoven en gespoten worden en eventueel gerookt. Wordt de cocaïne gesnoven dan beginnen de effecten na een paar minuten. Deze effecten houden ongeveer een half uur aan. Het roken van cocaïne is niet efficiënt, omdat een groot deel reeds verbrand is voordat het in de longen komt. Wanneer de cocaïne door een chemisch proces wordt bewerkt tot gekookte coke dan geeft het roken ervan wel een optimaal effect. De werking van gekookte coke is in vergelijking met de snuifcocaïne sneller en explosiever. Binnen dertig seconden wordt de piek bereikt. Het heftig oppeppend effect duurt ' slechts een paar minuten en verandert al snel in een 'crash': opgefokte neerslachtigheid. De stimulerende werking van cocaïne geeft de gebruiker een euforisch gevoel van alles aan te kunnen. Honger en vermoeidheid verdwijnen en het zelfvertrouwen neemt toe. De lichaamstemperatuur en de hartslagfrequentie stijgen en de pupillen worden groter. Risico’s voor de gezondheid zijn vergelijkbaar met die van amfetamine. Het roken van gekookte coke kan longschade opleveren. Cocaïne en gekookte coke veroorzaken geen tolerantie en lichamelijke afhankelijkheid, maar wel een (grote) geestelijke lichamelijke afhankelijkheid.

Ecstasy(XTC, MDMA) is een aan amfetamine verwante stof. Het wordt meestal verkocht als pil en eventueel als poeder, kristal of capsule. Ecstasy is een illegale drug met een dubbele werking: aan de ene kant geeft het een prettig, ontspannen, knuffelig gevoel dat wordt veroorzaakt door het vrijkomen van extra serotonine in het bloed (entactogene werking). Aan de andere kant pept het op en krijgt de gebruiker het idee dat langer door gegaan kan worden met bijvoorbeeld feesten. De risico’s bij gebruik zijn oververmoeidheid, verhoogde bloeddruk, hartkloppingen, uitdroging en oververhitting. De lange termijn risico’s zijn nog weinig onderzocht, wel is bekend dat ecstasy depressies en psychoses kan versterken. Lichamelijke afhankelijkheid niet, wel kan ecstasy de gebruiker geestelijk afhankelijk maken. Aan MDMA verwante stoffen zijn o.a. MDA, MDEA en MDBD. MDA heeft een sterker entactogeen effect en werkt langer, tot wel 12 uur. MDEA heeft een sterker oppeppend effect en duurt korter, tussen de 3 en 5 uur. MBDB heeft geen stimulerende werking en een mildere entactogene werking.

50


Ephedra was onder andere verkrijgbaar in de smartshops onder namen als herbal ecstasy, ephedra en herbal speed. Ephedrahoudende producten peppen de gebruiker op en onderdrukken de vermoeidheid. Risico’s treden in het bijzonder op bij personen met hart- en vaatziekten, zoals hartkloppingen en verhoogde bloeddruk. Verder kan het leiden tot geestelijke afhankelijkheid, maar lichamelijke afhankelijkheid en tolerantie ontstaan niet. GHB staat voor GammaHydroxyButyraat/-Boterzuur, voor een aantal; jaren terug werd het ook wel eens ‘liquid ecstasy’ genoemd (onjuiste verwijzing). GHB wordt doorgaans als oplossing in flesjes verkocht en soms in poedervorm. De gebruiker mengt de oplossing vaak met frisdrank vanwege de zoute smaak. In kleine hoeveelheden werkt het ontremmend, waardoor de gebruiker zich euforisch voelt. Bij te hoge dosering kan de gebruiker in een vier uur durende coma raken. Het risico hierop is groot, omdat een overdosering nauwelijks hoger is dan de ideale dosis. Een ander belangrijk risico is de versterkende werking die de combinatie met alcohol kan uitlokken, hierdoor kan zelfs ademstilstand optreden. Psychische afhankelijkheid kan in sommige gevallen optreden. Ook kan er bij regelmatige gebruikers sprake zijn van tolerantieontwikkeling. De effecten van GHB worden dan iets minder gevoeld. Verder kunnen ontwenningsverschijnselen zoals slapeloosheid, angst en beven optreden

Heroïne is een illegale opiaat, welke via morfine uit ruwe opium wordt bereid. Heroïne ziet eruit als een korrelig (wit, grijs of bruin) poeder. Deze korreltjes kunnen ‘gechineesd’ worden (roken via aluminiumfolie), of via een waterpijp worden gerookt. Na oplossing kan het ook gespoten worden. Snuiven is ook mogelijk. De verdovende werking veroorzaakt een pijnstillend en ademhalingsremmend effect en een gevoel van euforie. Het dempt negatieve gevoelens zoals pijn en verdriet. Naast een snel optredende tolerantie en lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid zijn de gevolgen van overdosering, zoals bewustzijnsverlies en ademhalingsstilstand, belangrijke risico’s. Door onzorgvuldig spuiten kunnen infectieziektes en spuitabcessen optreden. De verdovende werking draagt verder het risico, dat ziektes niet worden opgemerkt en kunnen verergeren.

LSD is een chemisch eindproduct van een stof die in de moederkoornschimmel zit. Op de (illegale) markt wordt het meestal verkocht als kleurige papiertjes (papertrip), die met LSD zijn geïmpregneerd en soms als zeer kleine pilletjes (microdots). Na orale inname van de papertrip of pil beleeft de gebruiker sterke visuele hallucinaties. Nadelige effecten en risico’s zijn een ‘bad trip’ of flippen en eventuele flash-back. Bij een flash-back kan tot lange tijd na het gebruik het effect opnieuw optreden. LSD maakt niet lichamelijk afhankelijk. Geestelijke afhankelijkheid is theoretisch mogelijk.

Paddo’s (hallucinogene paddestoeltjes) bevatten de stof psilocybine en/ of psilocine. Het gehalte aan werkzame stoffen verschilt van paddo tot paddo. Psilocybine en psilocine geven een tripeffect (hallucinaties) waarbij je de werkelijkheid anders beleeft. Deze hallucinaties zijn minder hevig dan bij LSD gebruik,maar de sterkte van een paddestoel is moeilijk te voorspellen. Lichamelijke afhankelijkheid treedt niet op bij het gebruik van paddo’s. Het heeft ook geen zin om binnen enkele dagen na elkaar te gebruiken, omdat ze dan geen effect meer hebben. Geestelijke afhankelijkheid van paddo’s komt weinig voor.

51

BIJLAGE B:

Coffeeshops in Nederland en Duitsland

In 1972 werd in Amsterdam de eerste coffeeshop geopend. De shop werd oogluikend toegestaan. Het was immers nog voordat de Opiumwet in 1976 gewijzigd werd. Deze wijziging hield in dat het onderscheid in softdrugs en harddrugs formeel werd vastgelegd. De verkoop van softdrugs (cannabis) vond destijds met name plaats via huisdealers die in diverse jongerencentra hun terrein hadden. Deze huisdealers werden met rust gelaten door justitie als zij aan een aantal voorwaarden voldeden. Daarnaast groeiden in die tijd het aantal coffeeshops explosief. In 1991 besloot het Openbaar Ministerie dan ook om de genoemden voorwaarden landelijk in te voeren. Deze voorwaarden zijn bekend onder de naam AHOJ-G criteria. Als aan deze criteria wordt voldaan zal het Openbaar Ministerie afzien van rechtsvervolging. In de jaren die volgden zijn deze criteria nader uitgewerkt. In 2000 stelde het hoogste bestuur van het Openbaar Ministerie, het College van Procureurs-Generaal, de AHOJ-G criteria als volgt vast: • • • • •

Geen Affichering: dit betekent geen reclame anders dan een summiere aanduiding op de betreffende coffeeshop Geen Harddrugs: dit betekent dat geen harddrugs voorhanden mogen zijn in de shop of verkocht mag worden. Geen Overlast: met overlast wordt bedoeld parkeeroverlast rond de shop, geluidshinder, vervuiling en/ of voor of nabij de coffeeshop rondhangende klanten Geen verkoop aan Jeugdigen en geen toegang aan jeugdigen tot een coffeeshop. Met jeugdigden wordt bedoeld mensen jonger dan achttien jaar. Geen verkoop van Grote hoeveelheden per transactie: dat wil zeggen hoeveelheden groter dan geschikt voor eigen gebruik (= vijf gram). Onder transactie wordt begrepen alle koop en verkoop in één coffeeshop op eenzelfde dag met betrekking tot eenzelfde koper24.

Bij de laatste landelijke telling waren er 737 coffeeshops, waarvan vijftien in de regio Nijmegen24. De vijftien shops bevinden zich allen in de stad Nijmegen. Ze zijn gelegen in het centrum of in Bottendaal, een wijk die direct aan het centrum grenst. De shops variëren van kleine afhaalshop tot grote shops waar een kleine maaltijd kan worden genuttigd, een biljart kan worden gespeeld,een open haard en zithoek aanwezig is. In Duitsland zijn geen coffeeshops. Eind 2002 lukte het de ministers van Justitie van de verschillende deelstaten (Bundesländer) niet om voor heel Duitsland geldende afspraken over het gedogen van het bezit van een beperkte hoeveelheid cannabis te maken. Het hoogste Duitse gerechtshof bevestigde in 2004 nog eens dat het bezit van cannabis verboden is.

52


BIJLAGE C:

De zes discotheken

Discotheek A: Discotheek in Nederland. Discotheek is op zaterdag geopend tot 03.30 uur. Bij de betreffende discotheek is een grote parkeerplaats aanwezig met plaats voor zeker meer dan 250 auto’s. Alleen auto’s met een Nederlands kenteken waargenomen. Discotheek met meerdere zalen. Hoofdact op de nacht van het onderzoek was een bekende hardstyle-dj. In de andere zalen werd lounge, après-ski muziek en dance gedraaid. Publiek varieerde van ongeveer vijftien jaar tot dertig jaar. Met een gemiddelde van ongeveer achttien jaar. In hoofdzaak autochtone Nederlanders aanwezig. Opvallend veel aangeschoten mensen, enkele opstootjes buiten de deur. Vier Duitstalige bezoekers waargenomen. Discotheek B: Discotheek in Nederland. Bij de betreffende discotheek is een grote parkeerplaats aanwezig met plaats voor zeker meer dan 250 auto’s. Alle parkeerplaatsen waren op de dag van het onderzoek bezet. Bezoekers moesten op verder gelegen plaatsen de auto parkeren. Alleen auto’s met een Nederlands kenteken waargenomen. De discotheek is meestal op vrijdag en zaterdagnacht geopend van 22.00 uur tot 05.00 uur. Muziekstijl van de betreffende avond was hardstyle. Publiek varieerde in de leeftijd van zeventien tot midden dertig, met een gemiddelde van ongeveer 23 jaar. In hoofdzaak autochtone Nederlanders. Vanwege de enorme kou op de betreffende avond zijn we twintig minuten voor dat de discotheek ging sluiten gestopt met het uitzetten van de vragenlijsten. In verhouding tot de andere discotheken was een aanzienlijk deel van het publiek niet geïnteresseerd in het meenemen van een vragenlijst. Opvallend veel mensen die uiterlijke kenmerken van middelengebruik vertoonden. Mensen waren over het algemeen veel minder onder invloed van alcohol dan bij de andere discotheken. Een Duitstalige bezoeker waargenomen. Discotheek C Discotheek in Nederland. Voor de ingang van de discotheek ligt een grote parkeerplaats. Er staan op de avond van het onderzoek maximaal vijftig auto’s. Daarnaast staan een zestal bussen die de bezoekers in de omliggende gemeenten ophaalt en wegbrengt. Discotheek is op zaterdag geopend tot 03.30 uur. Er zijn meerdere zalen. Thema van de avond was urban. Op de avond van het onderzoek zijn er ongeveer vijfhonderd tot zeshonderd bezoekers aanwezig. In de discotheek kunnen ongeveer tweeënhalfduizend bezoekers tegelijkertijd aanwezig zijn. Dat het relatief rustig is, heeft te maken met het feit dat het een week na carnaval is. Het geld is volgens medewerkers van de discotheek na een volle week van feestvieren voor veel mensen nu even op. Publiek is relatief jong, in hoofdzaak onder de twintig jaar, met een gemiddelde leeftijd van ongeveer zeventien jaar. In hoofdzaak Nederlandse jongeren aanwezig. In vergelijking met de twee andere bezochte discotheken in Nederland zijn bij deze discotheek de meeste Duitse jongeren aanwezig. Ongeveer vijf procent is Duitstalig. Discotheek D: Discotheek in Duitsland. Er is een grote parkeerplaats; in vergelijking met de andere discotheken (D en E) in Duitsland staan er opvallend veel auto’s met een Nederlandse kentekens. Discotheek is geopend op vrijdag en zaterdag tot 05.00 uur. Er zijn meerdere zalen, maar ten tijde van onze werkzaamheden was er slechts één open. In verhouding met de capaciteit, plaats voor ongeveer tweeduizend bezoekers, waren er erg weinig bezoekers (naar schatting veel minder dan driehonderd). De gemiddelde leeftijd was rond de 25 jaar. In hoofdzaak Duits publiek. Opvallend weinig mensen die de vragenlijst niet wilden aannemen (acht in totaal). De reacties van de bezoekers op het onderzoek waren boven gemiddeld positief, evenals van de bedrijfsleiding en personeel. Relatief weinig mensen waren zichtbaar onder invloed. Discotheek E: Discotheek in Duitsland. Elke vrijdag en zaterdag geopend van 22.00 uur tot 05.00 uur. Muziekstijl van de betreffende avond was hardstyle en hardhouse. Deze stond in twee van de vijf zalen geprogrammeerd. In de andere zalen werd respectievelijk urban-, rock- en schlägermuziek gedraaid. Voor de discotheek is een kleine parkeerplaats met plaats voor ongeveer vijftig auto’s. De auto’s hadden bijna allemaal een Duits kenteken met aanduiding Kreis Kleve. In hoofdzaak Duits autochtoon publiek, op enkele Russische- en Turkse Duitsers na. Zeer gevarieerd publiek qua leeftijd, van ongeveer zeventien jaar tot eind veertigers. Opvallend rustig, (bijna) iedereen die na 02.00 uur naar huis ging is benaderd om een vragenlijst mee naar huis te nemen. Desondanks zijn niet alle driehonderd vragenlijsten uitgezet. Er was immers niet meer publiek aanwezig. Twee bezoekers uit Nederland aanwezig. Meeste mensen gingen met de taxi naar huis. Discotheek F: Discotheek in Duitsland. Elke vrijdag en zaterdag geopend tot 05.00 uur. Bij de discotheek is een grote parkeerplaats met plaats voor zeker tweehonderd auto’s. Afgaande op de kentekens van de geparkeerde auto;s trekt de discotheek veel Duitsers uit omliggende ‘Kreisen’. Discotheek bestaat uit vijf verschillende zalen (dance, café, rock, urban en top 40/ oldies). Tevens is er nog een openlucht gelegenheid, die elk zomerseizoen geopend is. Discotheek bevat daarnaast een restaurant waar men onder andere pizza’s kan eten. In hoofdzaak Duits autochtoon publiek, verschillende Turkse Duitsers aanwezig.

53

Leeftijd vanaf zestien jaar tot boven de dertig jaar (uitzonderingen). Gemiddeld ongeveer 22 jaar. Op de betreffende vrijdag waren er circa vijfhonderd mensen aanwezig, hiermee was het rustig. Tien Nederlanders waargenomen. Veel taxi’s waren er aanwezig evenals de ‘Nightmover’. De ‘Nightmover’ is een initiatief van het Kreis Kleve en rijdt vanaf drie grote discotheken in de Kreis. De ‘Nightmover’ brengt een ieder voor drie euro naar huis (binnen de Kreis Kleve).

54


BIJLAGE D:

Voorbeeld vragenlijst

Vragenlijst bezoekers coffeeshop Met het invullen van deze vragenlijst doe je mee aan een onderzoek onder groepen uitgaanders (bezoekers van coffeeshops en discotheken) in de regio Nijmegen. De vragenlijst gaat over uitgaan, genotmiddelengebruik en verkeersgedrag. Vul alle vragen in. Als je twijfelt, kies dan het antwoord dat het best bij je past. Zet een kruisje in het hokje bij het door jouw gekozen antwoord of schrijf het antwoord in het daarvoor bestemde vakje. Zet bij elke vraag maar één kruisje of antwoord, behalve als er een andere instructie bij staat. Er zijn geen goede of slechte antwoorden. We vragen alleen naar eerlijke antwoorden. Je antwoorden blijven anoniem.

Bezoek Coffeeshop 1. Bij welke coffeeshop heb je deze

Dakota 1

Jamaica 6

Jet Set 11

vragenlijst gekregen?

Kruidentuin 2

Headshop 7

Het Nijmeegs Wonder 12

Dreadlock 3

De Kronkel 8

Lucky Luck 13

’t Kunsje 4

Smoke 9

Ketama 14

Labda 5

Panorama 10

De Wedren 15

Zelf gereden 1

2. Hoe ga je straks naar huis?

>>Meerdere antwoorden mogelijk

Mee gereden 2

Lopend a

Fiets b

Brommer/ scooter

c

Auto/ motor d Taxi e

Openbaar vervoer f

Anders g 3. Met wie ben je deze dag/avond naar de

Alleen 1

coffeeshop geweest?

Met vriend/ vriendin 2

Met kleine groep (minder dan 5) 3

Met grote groep (meer dan 5) 4

4. Hoeveel glazen alcohol heb je vandaag/vanavond gedronken?

………………… glazen

55

5. Heb je vandaag/vanavond ook nog

Ja 1

Nee 2

Hasj/ wiet a

Amfetamine (speed/ pep) b

XTC (Ecstasy, MDMA) c

LSD d Paddo’s e

Cocaïne (snuiven) f Basecoke (gekookte coke/crack) g

Heroïne h GHB i

andere genotmiddelen gebruikt, zo ja welke dan?


Andere, namelijk………………………………k

Drugs 6. Heb je een van de volgende

Ja, in de afgelopen 4

Ja, maar langer dan 4

middelen wel eens gebruikt?

weken 1

weken geleden 2

Hasj/ wiet a Amfetamine (speed/ pep) b

XTC (Ecstasy, MDMA)


c

LSD d Paddo’s

e

Cocaïne (snuiven)

f

Nee 3

Basecoke/ gekookte coke g

Heroïne

Ephedra k

Alcoholl

GHB

h

i

Verkeer & Alcohol 7. Ben je in het bezit van een rijbewijs

Ja 1

voor auto en/of motor?

Nee 2 > ga door naar vraag 14

8. Heb je wel eens onder invloed van

Ja, enkele keer 1

drie of meer glazen alcohol een auto

Ja, regelmatig 2

of motor bestuurd?

Nee 3

9 Hoeveel glazen alcohol drink je

0 glazen 1

meestal wanneer je zelf nog met de

1-2 glazen 2

auto of motor moet rijden?

3 glazen 3

4 glazen of meer 3

56


10. Als je geen alcohol drinkt, omdat

Omdat ik rijden onder invloed van alcohol gevaarlijk vind a

je nog moet auto-/ motorrijden, wat is

Vanwege de kans op een bekeuring b

daarvan de reden?

Omdat mijn partner, familie of vrienden niet willen dat ik onder invloed aan het verkeer deelneem c

Omdat het een gewoonte is nuchter te rijden d

>> meerdere antwoorden mogelijk,

Omdat ik alcohol combineer met drugs en ik dat laatste gevaarlijk vind e

kies de belangrijkste

Om een andere reden, namelijk …………………………………..f

Verkeer & Drugs 11.Heb je wel eens onder invloed van drugs

Ja, enkele keer 1

(andere dan alcohol), een auto of motor

Ja, regelmatig 2

bestuurt?

Nee 3 > ga door naar vraag 13

12.Onder invloed van welk middel heb je een

Hasj/ wiet a

auto/ motor bestuurt?

Amfetamine (speed/ pep) b


Cocaïne

GHB e

Ephedra f

Andere, namelijk… …………………….………………….. g

13. Als je geen drugs gebruikt, omdat je nog

Ik gebruik geen drugs a

moet auto-/motorrijden, wat is daarvan de

Omdat ik rijden onder invloed van drugs gevaarlijk vind b.

reden?

Vanwege de kans op een bekeuring c

Omdat mijn partner, familie of vrienden niet willen dat ik onder

>> meerdere antwoorden mogelijk

d

invloed aan het verkeer deelneem d

>> meerdere antwoorden mogelijk, kies de

Omdat het een gewoonte is nuchter te rijden e

Omdat ik drugs altijd combineer met alcohol en ik dat laatste gevaarlijk vind f

belangrijkste

Om een andere reden, namelijk ….……………………..… g

57

Risico’s 14. Hoe gevaarlijk vind jij het om een voertuig te besturen onder invloed van de volgende middelen?

Alcohol (boven de wettelijke toegestane grens) a

Heel ongevaarlijk 1 2

3

4

5

Heel gevaarlijk 6 7

Hasj/ wiet b

1

2

3

4

5

6

7


1

2

3

4

5

6

7

(snuifcocaïne)d

1

2

3

4

5

6

7

1

2

3

4

5

6

7

Cocaïne

Alcohol in combinatie met een andere drug e

Zeer klein

Zeer groot

15. Hoe groot schat jij de


1

2

3

4

5

6

7

pakkans bij het rijden onder

Hasj/ wiet b

1

2

3

4

5

6

7

invloed van de volgende

XTC (Ecstasy, MDMA)

c

1

2

3

4

5

6

7

middelen?

Cocaïne (snuifcocaïne)d

1

2

3

4

5

6

7

Alcohol in combinatie met een andere drug e

1

2

3

4

5

6

7

Zeker

16. Ik kan me voorstellen dat ik met iemand mee rijdt, die onder invloed is van:

Zeker niet


1

2

3

4

Hasj/ wiet

1

2

3

4

1

2

3

4

1

2

3

4

1

2

3

4

b

XTC (Ecstasy, MDMA) c Cocaïne (snuifcocaïne) d Alcohol in combinatie met een andere drug

e

Algemeen 17. Wat is je geslacht?

18. Hoe oud ben je?

man 1

vrouw 2

…………..jaar

19. In welke gemeente woon je? ………………………. 20. Wat is je nationaliteit?

Nederlandse 1

Marokkaanse 4

Duitse 2

Anders, namelijk ………….. 5

Turkse3

58


21. Wat is de hoogste opleiding die je

Lagere school of basisschool 1

voltooid hebt of waar je nog mee bezig

Lager/ voorbereidend beroepsonderwijs of middelbaar

bent?

voortgezet onderwijs (VMBO, LBO zoals LTS, LEAO, LHNO of MAVO) 2

Hoger voortgezet onderwijs of middelbaar beroepsonderwijs (HAVO, VWO, MBO-lang, MTS, MEAO e.d.) 3

Hoger beroepsonderwijs of wetenschappelijk onderwijs (HBO of Universiteit) 4

22. Werk je of ga je naar school?

Ik ga naar school of universiteit 1

Ik werk en ga 1 of meerdere dagen naar school 2

Ik werk 3

Ik ben werkloos 4

Anders, namelijk ………………. ……………5

Informatie over alcohol en drugs 23. Zoek je wel eens informatie op over

Ja, enkele keer 1

alcohol en drugs?

Ja, regelmatig 2

Nee 3 > je bent nu klaar met de vragenlijst

24. Welke informatiebron gebruik je

Vrienden a

hiervoor?

Internet, site b ……………………..

Flyers c

>> meerdere antwoorden mogelijk, kies de

Ouders/ verzorgers d

belangrijkste

Tijdschriften, te weten e ………………….

Folders f

Anders, namelijk ……………………………………… g

Je bent nu klaar met de vragenlijst. Heel erg bedankt voor het meedoen!!

Mocht je vragen hebben het rapport (digitaal) willen ontvangen (verschijnt voorjaar 2006) of meer informatie willen dan kun je een e-mail sturen naar [email protected]

59

BIJLAGE E

Tabellen bezoekers coffeeshop en discotheken

Tabel E.1 Tabel E.2 Tabel E.3 Tabel E.4 Tabel E.5 Tabel E.6 Tabel E.7 Tabel E.8 Tabel E.9 Tabel E.10 Tabel E.11 Tabel E.12 Tabel E.13 Tabel E.14 Tabel E.15 Tabel E.16 Tabel E.17 Tabel E.18 Tabel E.19

Coffeeshops: uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar tijdstip I Coffeeshops: uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar tijdstip II Coffeeshops: uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar Coffeeshop Coffeeshops: achtergrondkenmerken respons en non-respons Discotheken: uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar discotheek Discotheken: achtergrondkenmerken respons en non-respons Woongemeente/ -regio respondenten Nationaliteit bezoekers Opleidingsniveau Nederlandse respondenten Opleidingsniveau Duitse respondenten Voornaamste bezigheid Verplaatsing van de coffeeshop cq. discotheek Met wie ben je naar de coffeeshop cq. discotheek gegaan Alcoholgebruik op dag van afname Overig middelengebruik Bezit rijbewijs Ooit onder invloed van drie of meer glazen alcohol een auto/ motor bestuurt? (rijbewijsbezitters) Ooit onder invloed van drugs een auto/ motor bestuurt? (rijbewijsbezitters) Hoeveel glazen drink je meestal wanneer je nog een auto of motor moet besturen? (rijbewijsbezitters) Reden om geen alcohol te gebruiken, wanneer nog een auto of motor moet worden bestuurd. (rijbewijsbezitters) Reden om geen drugs te gebruiken, wanneer nog een auto of motor moet worden bestuurd. (rijbewijsbezitters) Onder invloed van de volgende middelen ooit aan het verkeer deelgenomen (rijbewijsbezitters) Hoe gevaarlijk vind je het op een schaal van 1 (heel ongevaarlijk) tot 7 (heel gevaarlijk om een voertuig te besturen onder invloed van de volgende middelen Pakkans op een schaal van 1 (zeer klein) tot 7 (zeer groot) bij rijden onder invloed van de volgende middelen Meerijden met een persoon die onder invloed is van de volgende middelen van 1 (zeker) tot 4 (zeker niet) Gebruik van Informatiebronnen over alcohol en drugs

Tabel E.20 Tabel E.21 Tabel E.22 Tabel E.23

Tabel E.24 Tabel E.25 Tabel E.26

60


Tabel E.1

Coffeeshops:

uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar tijdstip I Retour Uitgezet Aantal + Bruikbaar Percentage 227 159 70 % 216 140 64,8 % 443 299 67,4 %

Doordeweekse dag Weekend dag Totaal Tabel E.2

Coffeeshops:

uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar tijdstip II Retour Uitgezet Aantal + Bruikbaar Percentage 253 168 66,4 % 190 131 68,9 % 443 299 67,4 %

Middag (12-18) Avond (18-22) Totaal Tabel E.3

Coffeeshops:

Coffeeshop Kronkel Jet Set Dakota Jamaica Dreadlock Buggy ’t Kunsje Lucky Luke Ketama Headshop Labda De Wedren Panoramma Kruidentuin Nijmeegs wonder Totaal

uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar coffeeshop Retour Uitgezet Aantal + Bruikbaar Percentage 37 22 59,5 % 48 26 54,2 % 43 34 79,1 % 13 6 46,2 % 11 7 63,6 % 30 22 73,3 % 29 21 72,4 % 30 19 63,3 % 33 17 51,5 % 28 17 60,7 % 21 14 66,7 % 45 30 66,7 % 23 23 100 % 24 19 79,2 % 28 22 78,6 % 443 299 67,4%

Tabel E.4 Coffeeshops: Geslacht Man Vrouw Leeftijd ≤ 25 jaar > 25 jaar Jongste – Oudste Gemiddelde

achtergrondkenmerken respons en non-respons Respons Non-Responsv 86% 89% 14% 11%

18-61 jaar 26,8 jaar

51% 49% 18- 50 jaar 28,9 jaar

Tabel E.5

Discotheken: uitgezette en geretourneerde vragenlijsten naar discotheek Aantal uitgezette vragenlijsten Retour + Bruikbaar Respons Duitstalig Nederlandstalig Discotheek A (NL) 4 300 86 28,3% Discotheek B (NL) 1 300 38 12,6% Discotheek C (NL) 13 300 47 15% Discotheek D (D) 98 59 19 12,1% Discotheek E (D) 181 2 18 9,8% Discotheek F (D) 299 9 36 11,7% Totaal aantal vragenlijsten 596 970 244 15,6%

v

Op basis van observaties

61

Tabel E.6 Discotheek: Geslacht Man Vrouw Leeftijd ≤ 25 jaar > 25 jaar Jongste – Oudste Gemiddelde

achtergrondkenmerken respons en non-respons Respons Non-Responsw 47,5% 75% 52,5% 25% 78,7% 21,3% 15-40 jaar 21,7 jaar

80% 20% 15-50 jaar --

Tabel E.7 Woongemeente/ -regio respondenten Woongemeente Coffeeshopbezoekers Nijmegen 59,3% Gelderland (uitgezonderd Nijmegen) 22,9% Noord Brabant 8,7% Limburg 1% Nederland overig 0,7% Kreis Kleve (D) 5,8% Duitsland overig 1,5% Tabel E.8

Nationaliteit bezoekers Coffeeshopbezoekers 81,5% 8,6% 2,7% 2,7% 4,5%

Nederlandse Duitse Turkse Marokkaanse Anders Tabel E.9

Discotheekbezoekers 76,2% 21,3% 0,8% 0,4% 0,8%

Opleidingsniveau Nederlandse respondenten

Basisonderwijs Lager voorbereidend beroepsonderwijs of middelbaar voortgezet onderwijs Hoger voortgezet onderwijs of MBO HBO of WO Tabel E.10

Discotheekbezoekers 14,3% 40,8% 10,1% 6,3% 4,6% 20,6% 3,4%

Coffeeshopbezoekers 6,7% 30,1% 38,7% 24,5%

Opleidingsniveau Duitse respondenten Coffeeshopbezoekers

Hauptschulabschluss Realschulabschluss Fachhochschulreife (Fachabitur) Allgemeine Hochschulreife (Abitur) Berufsausbildung/ Lehre Studium an der Fachhochschule/ Universität Tabel E.11

0% 16% 4% 24% 32% 24%

Discotheekbezoek ers 16,1% 10,7% 12,5% 14,3% 41,1% 5,4%

Voornaamste bezigheid

School/ universiteit Werk en Studerend Werk Werkeloos Anders

w

Discotheekbezoekers 1,6% 27,7 42,6% 28,2%

Coffeeshopbezoekers 19% 12,7% 50% 8,7% 0,3%

Discotheekbezoekers 34% 19,3% 41,4% 4,5% 0%

Op basis van observaties

62


Tabel E. 12 Verplaatsing van de coffeeshop cq. discotheek. Vervoersmiddel Coffeeshopbezoekers Lopend 17,7% Fiets, Brommer, Scooter zelf gereden 16,4% Auto, motor zelf gereden 35,5% Meerijden (fiets, brommer, scooter, auto, motor) 15,4% Openbaar vervoer, taxi 20,4% Anders 1,3%

Discotheekbezoekers 8,2% 9,8% 27% 41,8% 13,1% 2,5%

Tabel E. 13 Met wie ben je naar de coffeeshop cq. discotheek gegaan Vervoersmiddel Coffeeshopbezoekers Alleen 56,2% Met vriend/ vriendin 26,4% Met kleine groep (minder dan 5 personen) 14,4% Met grote groep (5 of meer personen) 3%

Discotheekbezoekers 3,3% 21% 45,7% 30%

Tabel E.14 Aantal Glazen 0 1-2 3-4 5 of meer

Discotheekbezoekers 24,7% 15,6% 11,1% 48,6%

Alcoholgebruik op dag van afname Coffeeshopbezoekers 91,2% 6,1% 1,7% 1%

Tabel E.15 Middel

Overig middelengebruik Vandaag gebruikt Coffeeshop Discotheek Cannabis 63,7% 5,3% Alcohol 8,8% 75,3% Amfetamine/speed 2% 1,2% Ecstasy/ MDMA 0,3% 4,1% LSD 0% 0% Paddo’s 0% 0% Cocaïne (snuiven) 1% 2,5% Basecoke/ gekookte coke 0,3% 0% Heroïne 0,3% 0% GHB 0% 0,4% Ephedra Niet Niet gevraagd gevraagd Andere 0,3% 0% (Ketamine)

Actueel gebruik Coffeeshop Discotheek 84% 13,9% 58,3% 86,5% 5,7% 2,9% 12,7% 7% 0,7% 0,4% 6,3% 0,4% 10% 2,5% 2% 0% 1% 0% 2% 0,4% 1,7% 0,4%

Ooit gebruik Coffeeshop 90,3% 70% 25% 40% 10,7% 33,3% 32,3% 10,3% 4,3% 9% 14,3%

Discotheek 43,9% 91,4% 10,2% 18,9% 3,3% 10,7% 10,7% 1,6% 0,4% 2,5% 3,7%

Niet gevraagd Niet gevraagd

Niet gevraagd

Niet gevraagd

Coffeeshopbezoekers 66% 34%

Discotheekbezoekers 68% 32%

Tabel E.16 Bezit Rijbewijs Ja Nee

Bezit rijbewijs

Tabel E.17

Ooit onder invloed van drie of meer glazen alcohol een auto of motor bestuurt? (rijbewijsbezitters) Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers 44,9% 21,8% 5,9% 4,2% 49,2% 73,9%

Ja, enkele keer Ja, regelmatig Nee Tabel E.18 Ja, enkele keer Ja, regelmatig Nee

Ooit onder invloed van drugs een auto of motor bestuurt? (rijbewijsbezitters) Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers 42,8% 16,9% 34% 4,2% 23,2% 78,9%

63

Tabel E.19 Aantal Glazen 0 1-2 3 of meer Tabel E.20

Hoeveel glazen drink je meestal wanneer je nog een auto of motor moet besturen? (rijbewijsbezitters) Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers 50% 67,1% 33,2% 24,4% 18,8% 8,5%

Reden om geen alcohol te gebruiken, wanneer nog een auto (rijbewijsbezitters). Reden Coffeeshopbezoekers Gevaarlijk 66% Kans op bekeuring 24,7% Wens van anderen 14,9% Gewoonte om nuchter te rijden 14,4% Combineer alcohol met drugs 4,6% Anders 9,8%

of motor moet worden bestuurt Discotheekbezoekers 88,7% 55,9% 43,5% 55,8% 7,8% 17,6%

Tabel E.21

Reden om geen drugs te gebruiken, wanneer nog een auto of motor moet worden bestuurt (rijbewijsbezitters). Reden Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers Gevaarlijk 40,5% 34,9% Kans op bekeuring 22,6% 13,3% Wens van anderen 8,4% 10,2% Gewoonte om nuchter te rijden 14,2% 10,2% Combineer alcohol met drugs 3,2% 3,0% Gebruik geen drugs 14,2% 71,1% Anders 7,9% 1,8% Tabel E.22 Onder invloed van de volgende middelen ooit aan het verkeer deelgenomen (rijbewijsbezitters). Middel Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers Hasj/ wiet 76,3% 16,9% Amfetamine/ speed 9,5% 3,6% Ecstasy/ MDMA 15,8% 8,4% Cocaïne 14,2% 4,2% GHB 1,1% 0,6% Ephedra 2,1% 0,6% Andere 1,5% 0,6% Tabel E.23

Hoe gevaarlijk vind je het op een schaal van 1 (heel ongevaarlijk) tot 7 (heel gevaarlijk om een voertuig te besturen onder invloed van de volgende middelen Middel Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers (gemiddelde) (gemiddelde) Alcohol in combinatie met andere drug 6,4 6,6 Alcohol 5,8 5,9 Ecstasy/ MDMA 5,8 6,2 Cocaïne (Snuifcocaïne) 5,4 6,2 Hasj/ wiet 3,0 5,3 Tabel E.24

Pakkans op een schaal van 1 (zeer klein) tot 7 (zeer groot) bij rijden onder invloed van de volgende middelen Middel Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers (gemiddelde) (gemiddelde) Alcohol in combinatie met andere drug 5,5 5,5 Alcohol 5,2 5,2 Ecstasy/ MDMA 4,1 4,5 Cocaïne (Snuifcocaïne) 3,8 4,5 Hasj/ wiet 2,5 4,0

64


Tabel E.25

Kans dat men meerijdt op een schaal van 1 (zeker) tot 4 (zeker niet) met een persoon die onder invloed is van de volgende middelen Middel Coffeeshopbezoekers Discotheekbezoekers (gemiddelde) (gemiddelde) Alcohol in combinatie met andere drug 3,6 3,8 Ecstasy/ MDMA 3,2 3,7 Cocaïne (Snuifcocaïne) 3,2 3,7 Alcohol 3,1 3,4 Hasj/ wiet 1,8 3,3 Tabel E.26

Gebruik van informatiebronnen over alcohol en drugs Coffeeshopbezoekers Vrienden 33,9% Internet 44,1% Flyers 28,6% Ouders/ verzorgers 12,7% Tijdschriften 31,9% Folders 35,5% Anders 17,5%

Discotheekbezoekers 28,7% 24,2% 8,6% 7,4% 10,2% 14,8% 5,3%

65

Alcohol, Drugs & Verkeer

Recommend Documents