ALBERT SCHWEITZER MAGAZINE

VAN DE REDACTIE Op de toekomst gericht “Je moet je geloof in mensen bewaren”. Een hoopgevend citaat van

bert Schweitzer Prijs uitreiking plaatsvindt, vertelt over de bijzondere

Albert Schweitzer, zeker in deze tijd van conflicten en de impact daar-

samenwerking tussen Singer Laren en het NASF. Ten slotte ook weer

van op onze maatschappij. Naar ons idee een goed moment om deze

veel aandacht voor de verschillende projecten die het NASF onder-

uitspraak centraal te stellen in deze editie van het Albert Schweitzer

steunt.

Magazine. SUMIS print management verzorgt - en sponsort - dit nummer voor Initiatives for Development and Equal Access to Services - AMANI Women group

Inhoudsopgave

In dit nummer gaat bestuurslid Annemieke Diekman in op de recente

het laatst. Wij danken hen, specifiek John Molendijk, hartelijk voor de

ebola-epidemie die West-Afrika en vooral Sierra Leone op de kop

toewijding waarmee zij zich hebben ingezet. Zij hebben vele edities

zet. Zij beschrijft ook de consequenties die deze uitbraak heeft op

van dit magazine mogelijk gemaakt; van drukwerk tot verzending aan

een aantal door het NASF gesteunde projecten. Marcel van Deelen

toe!

schrijft in zijn bijdrage hoe Albert Schweitzer hem inspireert. Daarnaast belicht hij een bijzondere expositie waarin Schweitzer centraal

Wij wensen u wederom veel leesplezier met dit nummer.

staat. Ary van Wijnen vertelt over de mens achter Schweitzer. Verder Van de redactie

In de voetsporen van…De oerwouddokter

Van brieven naar projecten

Op de toekomst gericht

Marcel Deelen

Hoe mijn penvriend mij leidde naar Bobo

3

12

Dioulasso in Burkina Faso Hervé Millet

Van de voorzitter

De mens achter Schweitzer

Geloof in de mens

Tekst: Ary van Wijnen

Frans Hiddema

Bewerkt door: Lydia Paauw

De vrouwen van

3

14

Emmy Martin

20

Lydia Paauw Bijzondere donaties

Uit het archief

Monique Mekenkamp

Het leprozendorp

4

15

NASF nieuws

Literatuuraanbevelingen

5

Lydia Paauw 16

NASF-projecten stilgelegd

22

vindt u in dit magazine een interview met Hervé Millet, onze contact persoon in Burkina Faso. In mijn eigen Lambaréné vertelt Geeske Zijp over haar werk voor de lepazending in Tsjaad. In de laatste editie van het drieluik ‘De vrouwen van…’ leest u ditmaal meer over Emmy Martin. Evert van Os, directeur van Singer Laren waar dit jaar de vijfde Al-

VAN DE VOORZITTER Geloof in de mens Het Nederlands Albert Schweitzer Fonds

gingsprijzen van elk € 750,-. Ik nodig u van harte uit om deze inspire-

Lydia Paauw

(NASF) steunt kleinschalige gezondheidspro-

rende bijeenkomst bij te wonen.

23

jecten in Afrika. De aanvragen voor steun komen in groten getale binnen, meer dan geho-

Het bestuur van het NASF geeft veel aandacht aan verantwoor-

Gedicht

noreerd kunnen worden. Zij worden ingediend

ding voor de projectgiften. In dit nummer een artikel over ASAP

Hans Bouma

door mensen die zich samen met andere in-

(Association for Small African Projects), onze partner in Burkina

24

zetten om de levensomstandigheden van hun

Faso, als voorbeeld van het belang over het inzetten van lokale netwerken om aanvragen en uitvoering beter te kunnen beoordelen.

Drie vragen aan...

Annemieke Diekman

Singer Laren

gemeenschap te verbeteren, juist met kleine

6

Evert van Os & Monique Mekenkamp

projecten. Zij geloven in vooruitgang en een

17

Door: Frans Hiddema

Mijn favoriete boek

vanwege ebola

Projectsteun

Wilt u reageren op artikelen of iets anders kwijt aan de redactie? Schrijf ons dan op [email protected] of per post aan NASF t.a.v de Redactie. Wij vragen u om uw reactie tot maximaal 150 woorden te beperken. De redactie behoudt zich het recht voor om aangeleverde artikelen en bijdragen in te korten of (deels) op de website te plaatsen.

betere wereld voor zichzelf en hun kinderen. Ook geloven zij in de kwaliteiten van de mens om deze vooruitgang in gang te zetten, hoe

Gebruik je talenten, geloof in jezelf en geloof in de mens

Mijn eigen Lambaréné

uitzichtloos en moeilijk de omstandigheden soms ook kunnen zijn. De

Samen staan wij sterk

mens moet zich zo goed mogelijk kunnen ontplooien in de samenle-

Project uitgelicht

Michel Pasman

ving, maar altijd in relatie tot de ander. De daarvoor noodzakelijke vrij-

De ebola-epidemie gaat helaas niet ongemerkt voorbij aan projecten

Schoon water als bron van leven

18

heid moet samengaan met sociale verantwoordelijkheid, menselijke

van het NASF. Ook over dit onderwerp vindt u een bijdrage in dit ma-

Sanne Koenen

waardigheid en respect voor de medemens en de omgeving. Gebruik

gazine. Afsluitend wil ik melden dat Lotti Atherton, Project Manager

10

je talenten, geloof in jezelf en geloof in de mens.

Beleid en Publiciteit, na acht jaar afscheid heeft genomen. Haar op-

#GezondheidszorgAfrika

Op woensdag 26 november vindt voor de vijfde keer de uitreiking

de ontwikkelingssamenwerking. Ik wens haar succes en uiteraard ook

Monique Mekenkamp

plaats van de Albert Schweitzer Prijs. Jongeren kunnen een startsub-

veel plezier in haar nieuwe functie.

11

sidie winnen om met de lokale bevolking hun gezondheidszorgproject

8

volgster is Monique Mekenkamp, een ervaren kracht in de wereld van

in Afrika op te zetten. Voor het NASF vormt de uitreiking ieder jaar weer een hoogtepunt. Ook dit jaar heeft de directie van Singer Laren haar fraaie Theaterzaal ter beschikking gesteld, waarvoor onze grote dank. De prijs bedraagt € 5.000,-. Maar ook zijn er twee aanmoedi-

2

ALBERT SCHWEITZER MAGAZINE

|

NOVEMBER 2014


|

NOVEMBER 2014

3

NASF NIEUWS

BIJZONDERE DONATIES Geloof in partnerschap

Door: Monique Mekenkamp

Het Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) is bijzonder verheugd met een spontane

Nieuwe staf en bestuurslid

donatie die tot stand is gekomen via ons partnerschap met het Albert Schweitzer Zieken-

Per 1 juli heeft het Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) een nieuwe pen-

huis in Dordrecht. De gulle gift van de Ronde Tafel 23 komt ten goede aan het Bike 4 Care

ningmeester: Peter Lincklaen Arriëns. Hij is de opvolger van Thijs de Kleer. Wij dan-

project in Uganda.

ken Thijs voor zijn inzet en kijken uit naar een succesvolle samenwerking met Peter.

Het NASF heeft een donatie van € 750,- gekregen voor de aanschaf van zeven extra fietsen voor gezondheidswerkers binnen het Bike 4 Care project in Nambale en Nawandala, Uganda. De donatie van de stichting Ronde Tafel 23, een partner van het Albert Schweitzer Ziekenhuis, werd bekendgemaakt tijdens het jaarlijkse PK’s for Kids. Dit evenement werd in juli voor de tweede keer georganiseerd door de Ronde Tafel 23 en is een onvergetelijke autotocht voor kinderen. Op de passagiersstoelen van vijftig luxe en zeldzame sportauto’s namen kinderen plaats die onder behandeling staan in het

Zo’n stoet zie je zelden tot nooit in Nederland

Albert Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht. Organisator Erwin Nijhoff: “Er zijn veel

In augustus heeft Lotti Atherton afscheid genomen van het NASF. Zij heeft acht jaar met veel inspanning en plezier voor het NASF gewerkt. Wat heeft Lotti ons nagelaten? De Albert Schweitzer Prijs, die deze maand voor de vijfde keer wordt uitgereikt. Maar ook het magazine dat u op dit moment leest. Allemaal het resultaat van haar inzet en creativiteit. Het NASF dankt haar voor haar betrokkenheid en enthousiasme. Monique Mekenkamp heeft vanaf half juni het stokje overgenomen van Lotti. Zij heeft uitgebreide werkervaring met project management en communicatie binnen verschillende organisaties in Nederland en Afrika. Bovenal heeft zij een grote passie voor Afrika en ontwikkelingssamenwerking. Wij wensen Monique veel succes in haar nieuwe rol!

Afscheid Lotti Atherton

soortgelijke evenementen in Nederland, we wilden ons daarom onderscheiden. En dat is gelukt! Zo’n stoet zie je zelden tot nooit in Nederland.” Zo reden er maar liefst drie exemplaren mee van de duurste sportwagen die op dit moment te koop is, de Bugatti Veyron. Het Bike 4 Care project van de First African Bicycle Information Organisation (FABIO) ondersteunt vrijwillige gezondheidsmedewerkers met een fiets. Zij komen thuis bij patiënten en bieden medische controle en voorlichting. Met deze fietsen kunnen zij hun huisbezoeken verdubbelen. Het NASF bedankt de Ronde Tafel 23 voor deze steun om het gedachtegoed van Albert Schweitzer te kunnen blijven uitdragen. Wilt u ook een bijdrage doen aan het NASF? Neem dan contact op met Monique Mekenkamp, project manager van het NASF, via [email protected] of 06-83990625.

EEN MICROGIFT IS

EEN ZIEKENHUIS BOUWEN MET 1 SMS SMS MICROGIFT NAAR 4333 EN GEEF 2,-VOOR EEN ZIEKENHUIS IN GHANA

Trots!

Communicatie Het NASF streeft ernaar om dit jaar een

media te vinden via #ASPrijs2014. Wij ver-

Het NASF feliciteert onze partner het Albert

grotere doelgroep te bereiken met een ver-

welkomen ook een nieuwe webredacteur,

Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht met het

vernieuwde website met responsive design.

Christel Schiphorst. Wij wensen haar succes

behalen van de eerste plaats in de AD Zie-

Hierdoor zal de website beter te bezoeken

en kijken uit naar een communicatieve sa-

kenhuis Top 100. Voor de tweede keer op rij

zijn vanaf mobiele telefoons en tablets. Ook

menwerking.

is het Albert Schweitzer Ziekenhuis erin ge-

willen wij ons meer profileren op Facebook,

slaagd deze bijzondere prestatie te bereiken.

Twitter en LinkedIn. Er gebeurt namelijk nog veel meer binnen het NASF en de projecten die wij steunen dan wat u in ons magazine leest. Alles over de AS Prijs is op sociale

Volg ons nu ook via de sociale media: Facebook, Twitter en LinkedIn.

Persaandacht Het Christelijk Weekblad heeft een artikel geplaatst over de Albert Schweitzer Prijs. Dit artikel is online te lezen op http://www.hetgoedeleven.com.

Albert Schweitzer Prijs 2014 Terwijl dit nummer ter perse ging, was het NASF druk bezig met de voorbereidingen van de Albert Schweitzer Prijs 2014. De prijs wordt dit jaar weer uitgereikt in Singer Laren op woensdag 26 november. Prof. Ab Osterhaus zal dit jaar als gastjurylid de winnaar bekend maken. U bent van harte welkom bij de uitreiking. U kunt zich aanmelden via tel. 030 8801499 (di en do) of per e-mail via [email protected].

Nederlands Albert Schweitzer Fonds

4

Meer informatie: http://asprijs.nasf.nl.

VOOR DE GEZONDHEID VAN AFRIKA WWW.NASF.NL


|

NOVEMBER 2014


|

NOVEMBER 2014

5

NASF-projecten stilgelegd vanwege ebola

Door: Annemieke Diekman

Het ebolavirus grijpt om zich heen in West-Afrika. Ook Sierra Leone is zwaar getroffen. De projecten die het Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) daar steunt, zijn tijdelijk stopgezet. De noodhulp die het land bereikt, blijft steken in de hoofdstad Freetown. Veel districten, ook die waar de projecten van NASF lopen, blijven vooralsnog verstoken van medische hulp. De vijfjarige Rose houdt verlegen een stuk papier tegen haar buik

in het houden en verkopen van kippen. Het doel van het project is

gedrukt. Het is een officieel “Certificate of discharge” van het

financiële zelfstandigheid voor deze vrouwen en hun familie. “Dit

ministerie van Gezondheid van Sierra Leone. Voor Rose het bewijs

project is nu ook gestopt vanwege het overheidsverbod samen te

dat ze is genezen van ebola. Met dit certificaat op zak mag dit

komen”, vertelt Suffian Badara van Sufnan Investment. “Maar het

weesmeisje het ebolabehandelcentrum in Kailahun verlaten en

is ook echt gevaarlijk en hulp om de ziekte te bestrijden blijft uit.”

kan ze terugkeren naar familie, zo staat in een bericht van Unicef.

Wel zijn er afspraken gemaakt om direct nadat ebola onder controle

Dat is helaas geen vanzelfsprekendheid voor mensen die de ziekte

is, het project weer op te pakken. “De training start dan gelijk met

overleven. Ze worden vaak geconfronteerd met stigmatisering. Er

zeven vrouwen, die we al geselecteerd hebben. Zij reizen dan naar

heerst onder de bevolking een enorme angst voor besmetting met

een bestaande kippenboerderij. Na een training van twee weken ter

deze dodelijke ziekte. Dit certificaat helpt de ex-patiënten om hun

plekke ontvangen zij kuikens, maïs, medicatie en een kippenren en

omgeving te laten zien dat ze echt genezen zijn en weer opgenomen

kunnen ze aan de slag.”

kunnen worden in de gemeenschap. Wanneer de NASF-projecten in Sierra Leone weer opgepakt De feiten

kunnen worden is onduidelijk. Vooralsnog neemt het aantal

De ebola-epidemie breidt zich razendsnel uit. Volgens de laatste

Tweet van UNICEF (@UNICEF), 4 oktober 2014

cijfers van de Wereldbank is het dodental in West-Afrika opgelopen tot 4.033. Het ebolavirus heeft inmiddels meer dan 8.400 mensen

NASF-projecten stilgelegd

geïnfecteerd. Waar bij eerdere uitbraken de ziekte toch vooral als

De internationale hulp die de getroffen landen bereikt, komt helaas

een lokaal Afrikaans gezondheidsprobleem werd gezien, lijkt de

nog niet overal. Zo blijven de districten in Sierra Leone waar de

internationale gemeenschap nu wakker geschud. De Wereldbank

projecten van NASF lopen, tot nu toe grotendeels verstoken van

noemt de huidige ebola-epidemie in West-Afrika een bedreiging

hulp. Vanwege de grote angst voor besmetting heeft de regering

voor de internationale vrede en veiligheid.

een verbod om te reizen en samen te komen ingesteld. Dat heeft

ebolabesmettingen toe en is de epidemie nog niet onder controle.  WESOFOD helpt mee met de strijd tegen ebola door het maken van veronica buckets

er mede voor gezorgd dat de projecten van NASF tijdelijk zijn De zwaarst getroffen landen zijn Liberia, Guinee en Sierra

stopgezet.

Leone. Maar er zijn ook besmettingen in Senegal en Nigeria. De internationale noodhulp komt langzaam op gang. Frankrijk gaat in

Momenteel steunt NASF drie projecten in Sierra Leone. De Welfare

navolging van de Verenigde Staten een militair hospitaal opzetten.

Society For the Disabled (WESOFOD) helpt bij het toegankelijk

Ook stuurt de VS 3.000 militairen naar Liberia. Duitsland zet een

maken van gezondheidsvoorzieningen voor gehandicapten.

mobiel ziekenhuis op in Liberia, het Verenigd Koninkrijk zorgt voor 700 bedden om patiënten te behandelen. Nederland heeft

Het tweede project betreft de aanvraag van vijftien ecosan toilets

inmiddels € 34 miljoen noodhulp toegezegd. Ook wordt het nieuwe

door Yegesie International Open College of Technology (YIOTEC). Dit

marineschip Karel Doorman ingezet om hulpgoederen te vervoeren.

ecologische alternatief voor de latrine is bestemd voor verschillende

In totaal is er volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)

scholen. Eén van de grootste voordelen van dit toilet is dat het

op korte termijn 1 miljard dollar nodig om het aantal besmettingen

geen water verbruikt, want water is schaars op het platteland.

onder de 10.000 te houden. De internationale inspanningen zullen

Het ecosan-systeem is gebaseerd op het scheiden van urine en

verder opgevoerd moeten worden. Niet alleen vanwege de grote

ontlasting, die door drogen en met behulp van as afgebroken

sociale en economische ontwrichting in de getroffen landen, maar

worden. Wat overblijft kan gebruikt worden als mest. Bovendien

ook omdat de kans dat de ziekte zich verspreidt naar andere,

belanden er geen schadelijke stoffen in het drinkwater.

ook westerse, landen, snel toeneemt. De eerste ebolabesmetting in Europa is intussen een feit. Het gaat om een Spaanse

Het derde project betreft het “kippenproject” van Sufnan

verpleegkundige die een besmette missionaris heeft behandeld in

Investment, een sociale onderneming die er op gericht is kleine

een ziekenhuis in Madrid.

bedrijven te helpen, die voorzien in de behoeften van de lokale bevolking. Hier gaat het om zeven vrouwen die worden opgeleid

6


|

NOVEMBER 2014

In gesprek met de vrouwen van het Sufnan project ALBERT SCHWEITZER MAGAZINE

|

NOVEMBER 2014

7

PROJECTSTEUN Uw donatie maakt deze projecten mogelijk. Door uw bijdrage kan het NASF gezondheidsprojecten in Afrika blijven ondersteunen. Word daarom donateur. Meer informatie vindt u op www.nasf.nl.

Het Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) hecht bij haar keuze voor projecten, sterk aan lokale initiatieven. Het verbeteren van de gezondheidssituatie van kwetsbare groepen – vaak vrouwen, jonge meisjes en kinderen - kan immers het beste door de bevolking zelf worden bedacht, opgezet én uitgevoerd. Hiertoe ontbreken echter vaak de financiële middelen. Dankzij uw bijdrage heeft het NASF onderstaande kleinschalige gezondheidszorgprojecten in de periode april tot en met september 2014 kunnen steunen.

koeien, geiten, kippen en hanen, waarmee dertig kinderen met aids kunnen worden gevoed.

Initiatives for Development and Equal Access to Services, Tanzania, € 7.500,-

Association des Femmes de Bona, Burkina Faso, € 3.002,-

kleinschalig kippenbedrijf opzetten. Binnen het project focust Rural Health Clinic zich

Afya Care Initiative Manda, Kenia, € 7.650,-

op medicatie en de juiste begeleiding van de aidspatiënten. Na deze gift zal het kip-

Association des Femmes de Bona heeft be-

penbedrijf zelfstandig kunnen voortbestaan

gin dit jaar een financiering ontvangen voor

en zal voor de gemeenschap een voorbeeld

Afya Care Initiative Manda is ontstaan

de aanleg van een waterpomp voor het lo-

zijn van constructieve samenwerking tussen

vanuit de Nederlandse organisatie Stich-

kale gezondheidscentrum. Dit is een part-

verschillende partijen.

ting Elimu Holland die zich sinds 2002

Initiatives for Development and Equal Ac-

nerorganisatie van ASAP (Association for

Albinism Care Foundation, Kenia, € 4.167,-

cess to Services (IDEAS) heeft in de afge-

Small African Projects), waarmee het NASF

lopen tien jaar verschillende (landbouw)

sinds dit jaar samenwerkt op het gebied van

projecten uitgevoerd in Noordwest-Tan-

projectbezoeken. Omdat de pomp uiteinde-

Tijdens projectbezoeken voor het NASF

zania. Het gesteunde project stimuleert de

lijk gefinancierd werd door Fairwater, bleef er

Sufnan Investment is een organisatie

in Kenia ontmoette Hermien Roddenhof

productie en consumptie van oranje zoete

van het NASF-budget een bedrag over van

voortgekomen uit Dibiyya Development

De Village and Cottage Developers Asso-

Afya was het opzetten van een apotheek

de initiatiefnemers van Albinism Care

aardappelen, een bron van vitamine A, om

ongeveer € 1.920,-. Dit bedrag wordt samen

Project, een Nederlandse organisatie

ciation (VACDA) is een lokale organisatie

bij een medische post in Manda. De apo-

Foundation (ACF). Hermien was geraakt

bloedarmoede onder de bevolking tegen te

met de tweede microgift gebruikt om het

die sinds 2006 humanitaire projecten

en opgericht in 2003. Zij houden zich bezig

theek is inmiddels financieel zelfstandig.

door de albinoproblematiek en de inzet

gaan. Het project bestaat uit een combina-

gezondheidscentrum te voorzien van elek-

in Dibiyya heeft uitgevoerd. Dit betrof

met gezondheidsvoorlichting en zorgverze-

Afya krijgt van het NASF steun voor een

van de ACF in Kenia. Deze organisatie

tie van aardappelproductie en voorlichting.

triciteit met behulp van zonnepanelen.

de bouw van drie scholen, een gezond-

keringen. Ook hebben zij een kleuterschool

drinkwaterprogramma, waarmee twee

maakt zich hard voor de gezondheid en

De doelgroep wordt opgesplitst in interne

heidspost, aanleg van waterputten en

gebouwd. VACDA heeft het NASF steun ge-

waterdammen, een put en dertig latri-

maatschappelijke rechten van albino’s

spaar- en kredietgroepen, zo kunnen ook de

sanitaire voorzieningen. Om de armoede

vraagd voor de aanleg van een waterpomp

nes worden gebouwd. Ook is er aandacht

in het gebied rond Mombasa. Zij richten

armere huishoudens deelnemen. Deze groe-

en werkloosheid aan te pakken, heeft Di-

voor een school met ruim 700 leerlingen.

voor gezondheidsvoorlichting.

zich met name op huidkankervoorlichting

pen functioneren tevens als focus-groepen

biyya in 2011 Sufnan Investment Cie Ltd

De leerlingen gebruiken nu stilstaand wa-

en het verschaffen van zonnebrillen. Het

bij het geven van voedingsvoorlichting.

opgericht. Dit is een sociale onderneming

ter rondom de school samen met koeien en

opgericht om kleine bedrijven te ontwik-

schapen, wat een groot risico vormt voor hun

kelen die voorzien in behoeften van de

gezondheid.

NASF steunt een project dat zorgdraagt

Yegesie International Open College of Technology, Sierra Leone, € 4.880,-

voor de registratie van albino’s zodat zij toegang kunnen krijgen tot medische zorg. Ook focust het project zich op voorlichting over albinisme, huidkankerpre-

Het Yegesie International Open College of

ventie en -screening.

Technology (YIOTEC) heeft een aanvraag

inzet voor de inwonsers van Manda in

Sufnan Investment Cie Ltd., Sierra Leone, € 2.250,-

lokale bevolking. Het NASF steunt Sufnan bij het opzetten van een sociale on-

Kwale District Eye Care Centre, Kenia, € 7.200,-

project is financiële zelfstandigheid voor

toilets´ op verschillende scholen binnen de

werd twintig jaar geleden opgericht en

deze vrouwen en hun familie. Dit project

School Aid Burundi (SAB) is in

gemeenschap. Dit ecologische alternatief

richt zich op oogzorg. Aan de zuidkust

is tijdelijk stilgelegd vanwege de ebola-

2012 opgericht door (oud-)studenten en zet

voor de latrine wordt niet gefinancierd door

van Kenia hebben bijna 30.000 mensen

epidemie in deze regio. (zie p.6)

zich in voor kansarme jongeren, met name

de overheid. YIOTEC in Makeni wil dit project

oogproblemen die vaak zijn te voorko-

jongeren met aids of aidswezen. De organi-

uitvoeren ter bevordering van de hygiëne,

men door goede oogzorg. In Kwale Dis-

satie voorziet in hun eerste levensbehoef-

maar ook om deze alternatieve technolo-

trict heeft het KDECC inmiddels een goed

ten, studiemateriaal en biedt psychosociale

gie meer bekendheid te geven. Een van de

lopend oogcentrum en dankzij deze zorg

ondersteuning. Het voorgestelde project

grootste voordelen van dit toilet is dat het

kunnen kinderen met oogproblemen naar

Menyinkwa Maendeleo Women Group is

betreft een community farm waarop circa

geen water verbruikt, want water is schaars

school. Met de microgift van het NASF

opgericht in 2005 en biedt ondersteuning

zeventig mensen werkzaam zijn. Zij krijgen

op het platteland. Bovendien belanden er

willen zij hun activiteiten uitbreiden naar

aan vrouwen met aids. Menyinkwa ontvangt

voedsel in ruil voor hun bewezen diensten:

geen schadelijke stoffen in het drinkwater.

het Taita District door lokale medici te

steun voor een kippenproject in samenwer-

farming for food. De opbrengst van de boer-

Dit project is tijdelijk stilgelegd vanwege de

trainen. Het NASF financiert de training

king met de Rural Health Clinic en het lokale

derij vloeit deels terug naar kinderen met

ebola-epidemie in deze regio. (zie p.6)

van lokale medici en de opleiding van een

Department of Agriculture. Een groep van

regionale oogspecialist in deze regio.

veertig seropositieve vrouwen gaan een

|

NOVEMBER 2014

Mulwa, heeft in 2012 Afya Care Initiative Manda opgericht. Het eerste project van

Afya Care Initiative: Het bouwen van latrines

en verkopen van kippen. Het doel van het

Kwale District Eye Care Centre (KDECC)


dankzij Stichting Elimu is opgeleid, Justus

vrouwen wordt opgeleid in het houden

gedaan voor de aanleg van vijftien ´ecosan

8

Kenia. Een van de oud-leerlingen die

derneming waarin een groep van zeven

School Aid Burundi, Burundi, € 2.350,-

aids. Het NASF steunt de aanschaf van

Village and Cottage Developers Association, Ghana, € 4.868,-

Menyinkwa Maendeleo Women Group, Kenia, € 5.000,-


|

NOVEMBER 2014

9

#GezondheidszorgAfrika

Door: Monique Mekenkamp

In deze nieuwe rubriek staan we stil bij relevante ontwikkelingen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking en gezondheidszorg in Afrika. Denk hierbij aan thema’s die het actuele politieke of maatschappelijke debat kleuren. Budget voor bestrijding ebola

echter onverminderd groot. Mogelijk is het tijd voor een radicale

Minister Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) stelt nog

verandering, een hele nieuwe agenda voor internationale samenwer-

eens € 3 miljoen extra beschikbaar voor de bestrijding van ebola.

king. Hierover is momenteel een debat gaande, zie bijvoorbeeld:

Boven op de € 18 miljoen die zij eerder al toezegde. Het gaat niet

http://www.viceversaonline.nl.

om nieuw geld, maar om een verschuiving. Minister Ploumen wil een bestaand programma op het gebied van water en

PROJECT UITGELICHT

hygiëne nu richten op de bestrijding van ebola. Daarbij is vooral aandacht voor voorlichting over drinkwater en riolering om verdere verspreiding

Schoon water als bron van leven

van ebola te voorkomen. “Omdat deze beide zaken Door: Sanne Koenen

De organisatie Uganda Environmental Education Foundation (UEEF) heeft steun ontvangen van het NASF voor een project ter verbetering van sanitaire voorzieningen. Dit zorgt voor een betere gezondheid van met name kinderen in Soweto in Nama Sub County Uganda. UEEF benadrukt het belang van schoon drinkwater als bron van leven. Het belang van schoon water

handen van de ene groep kinderen ingewreven met poeder en de

Schoon water is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Wel is het voor

handen van de andere groep niet, waarna zij een spelletje speelden

iedereen van levensbelang. Het is nodig als drinkwater en voor een

met het oog op contact met elkaar. Uiteindelijk hadden alle kinderen

goede hygiëne. Vervuild water kan ziektes overbrengen. Niet altijd is

het poeder op hun handen. Ondanks dat het soms nog een stap te

iedereen zich daarvan bewust en omdat het bewustzijn ontbreekt,

ver was om de connectie te maken, snapten zij wel dat zij het poeder

wordt ook vaak het belang van schoon water en hygiëne niet gezien.

hadden overgedragen op de andere kinderen. Zo kregen ze uitgelegd

Het project in Soweto is in verschillende dorpen opgezet en heeft

wat het belang is van het wassen van de handen, zodat er niks

meerdere doelstellingen:

overdragen kon worden. Zij hebben de kinderen aangemoedigd om

•

Bewustwording van het belang van schoon water

•

Bevorderen van de gezondheid door het verbeteren van hygiëne

•

Verlagen van (kinder-)sterfte door vervuild drinkwater

altijd hun handen te wassen met zeep, niet alleen thuis maar vooral ook op school. De kinderen waren enthousiast en de scholen positief. Toch blijkt het erg moeilijk om een gedragsverandering teweeg te brengen, met name op schoolniveau. Er is nog veel werk te doen,

ook essentieel zijn bij het voorkomen van ebolabesmetting, heb ik ervoor gekozen dit bedrag specifiek te koppelen aan de bestrijding van deze dodelijke ziekte”, aldus Ploumen. Een aantal van de projecten die het NASF ondersteunt in Sierra Leone is stopgezet. In dit magazine is daar meer over te lezen (zie p.6). Er zijn ook nieuwe initiatieven ontplooid door organisaties die door NASF worden ondersteund, zoals Welfare Society for the Disabled. WESOFOD helpt mee met de strijd tegen ebola door het maken van zogenaamde veronica buckets; emmers met een watertuitje. WESOFOD maakt veronica buckets

Extra geld voor ontwikkelingshulp Nederland geeft dit jaar een licht hoger percentage van het BNP aan ontwikkelingshulp dan oorspronkelijk begroot.

Meer steun voor ontwikkelingssamenwerking

Dat is op te maken uit de Rijksbegroting Buitenlandse Handel en

De bewustwordingscampagne voor het belang van schoon water was

Uit recent onderzoek van NCDO (Centrum voor Mondiaal Onder-

Ontwikkelingssamenwerking van 2014. Dit jaar komt het percentage

met name gericht op kinderen en de campagne was zeer succesvol.

zoek) blijkt overigens dat de maatschappelijke steun voor ontwikke-

uit op 0,63%. De jaren daarna zal dat percentage echter weer dalen,

Op zes basisscholen in de verschillende dorpen zijn in totaal 420

lingssamenwerking weer toeneemt. In vergelijking met vorige jaren,

terwijl het Nederlandse BNP naar verwachting wel stijgt. De extra

kinderen bereikt. Zij hebben geleerd om het water veilig te maken

zijn meer Nederlanders (56% van de ondervraagden) van mening dat

€ 570 miljoen aan noodhulp die nu in de begroting is opgenomen,

door het te koken. Daarnaast hebben zij geleerd hoe zij het schone

het budget voor ontwikkelingssamenwerking gelijk mag blijven - of

wordt in een speciaal fonds gestopt. De uitkering zal over drie jaar

water kunnen opslaan, zowel thuis als op school samen met de

zelfs hoger mag zijn. Het volledige onderzoek en de onderzoekssa-

worden uitgesmeerd.

menvatting vindt u op http://www.ncdo.nl/onderzoek. 

maar de eerste stappen zijn gezet.

schoolleiding. Nederlandse ontwikkelingshulp kent een lange historie. Op Spelenderwijs het effect laten zien

3 oktober 2014 was het precies 65 jaar geleden dat Nederland

Voor de kinderen is het vaak moeilijk om te begrijpen wat het belang

begon met ontwikkelingshulp. Destijds werd 1,5 miljoen gulden

is van schoon water en een goede hygiëne. Het staat te ver van hen

bijgedragen aan een programma van de Verenigde Naties. Een

af. Alleen het informeren van de kinderen bleek niet voldoende om

bewogen periode volgt, waarin Nederland zich ontwikkelt tot één

hen echt bewust te maken van het belang van schoon water en

van de meest vooruitstrevende landen als het gaat om ontwikke-

goede hygiëne. Door de kinderen te laten zien in wat er gebeurt bij

lingssamenwerking. Maar zowel in Nederland als in de rest van de

overdracht van bijvoorbeeld ziektekiemen doormiddel van een spel, komen medewerkers van UEEF een stap dichterbij. Zij hebben de

10


|

NOVEMBER 2014

Voorziening om handen te wassen gebouwd door UEEF op de Kisimba Muslim Primary School

Westerse wereld ontstaan ook grote twijfels over het nut ervan. De uitdagingen in de mondiale strijd tegen armoede blijven anno 2014 ALBERT SCHWEITZER MAGAZINE

|

NOVEMBER 2014

11

IN DE VOETSPOREN VAN… De oerwouddokter

Anderzijds was het een drijfveer die wij tegenwoordig nog maar

verantwoordelijk zijn voor het leven dat niet dit niveau heeft. Want

moeilijk begrijpen: schuld. Hij wilde iets goed maken. Dit kwam voort

elk leven heeft dezelfde drang, dezelfde wil tot leven. Dat wij in staat

uit de wetenschap dat ‘wij’ iets goed hebben te maken jegens onze

zijn te begrijpen dat leven léven wil, plus het feit dat wij in staat zijn

lijdende naaste. Niet alleen in de koloniale gebieden waar de westerse

te helpen om leven te laten groeien waar dat mogelijk is, maakt ons

mogendheden hun invloed deden gelden. Maar bovenal vanuit het

mensen menselijk.

oogpunt dat elk leven de natuurlijke drang kent tot leven. “Ik ben leven dat leven wil temidden van leven dat leven wil.” En dat deze

Menselijkheid

drang ten koste gaat van ander leven.

Het is onze roeping steeds menselijker te worden. Wij hebben overal gelegenheid onze menselijkheid te tonen, als wij dat wérkelijk willen. Wat Schweitzer deed in Gabon en wat alleen weggelegd lijkt te zijn voor ondernemende avonturiers, ligt ook in ons vermogen. Hij is niet veel anders dan ieder mens dat van goede wil is. Wie in zijn eigen kring doet wat op zijn pad komt en dit naar beste vermogen doet, met eerbied en respect voor het leven, is een zelfde weldoener. Dezelfde als de man die vanuit het oerwoud in Gabon deed wat hij moest doen en wereldwijd nog steeds als voorbeeld dient.

Albert Schweitzer met Anneke Bloys van Treslong Prins

Door: Marcel Deelen

Marcel Deelen is bestuursvoorzitter van het Natuurhistorische en Volkenkundig Museum (NVMO) te Oudenbosch. In de expositie

Foto van Albert Schweitzer waarop hij een bedankje schreef voor Anneke

‘Het Geschenk uit het Oerwoud’ komt u veel te weten over het leven en werk van Schweitzer in Lambaréné aan de hand van unieke foto’s en voorwerpen. Marcel Deelen vertelt ons waarom Albert Schweitzer hem zo inspireert. Henri Chapuis De naam ‘Henri Chapuis’ wordt tegenwoordig nog zelden genoemd. Henry Chapuis

Wil tot leven

was een slotenmaker uit Genève die in mei 1904 aan de gevolgen van een tropenziekte

Deze wil tot leven brengt een tweespalt teweeg, want de wil tot leven

overleed. Hij was toen pas 28 jaar. Als zendeling was hij naar Centraal Afrika gereisd,

veroorzaakt bij de ander lijden en dood: “De grote wil tot leven, die de

maar hij voelde al snel de eerste symptomen van de ziekte waaraan hij zou sterven.

natuur in stand houdt, is in raadselachtige tegenspraak met zichzelf.

Ds. Alfred Boegner, een bestuurslid van de Parijse Zending, schreef een ‘in memoriam’

De wezens leven ten koste van het leven van andere wezens.”

in het mededelingenblad van het genootschap. In de herfst van 1904 viel het blad met

Schweitzer erkende dat al ons handelen lijden teweegbrengt en dat

dit bericht in handen van Albert Schweitzer.

tegenover elke daad die smart veroorzaakt, een daad van goedheid

Expositie Ontelbaar veel mensen heeft Albert Schweitzer geïnspireerd. De meesten gaan stil hun weg en helpen het leven van anderen op deze aarde wat draaglijker te maken, maar verdwijnen zelf vaak naamloos in de geschiedenis. Soms straalt het licht van een groot mens af op hen die naast hem staan. Anneke Bloys van Treslong Prins was zo iemand. Hun paden kruisten zich toen zij jong was en reeds op haar dertiende wist zij dat zij naar Lambaréné wilde. Tot mei 1965 werkte zij als verpleegster samen met dr. Albert Schweitzer in zijn oerwoudhospitaal. Door een gelukkig toeval kreeg het Natuurhistorische en Volkenkundig Museum (NVMO) een collectie uit de nalatenschap van Anneke Bloys van Treslong Prins. Wij nodigen de lezers van het Albert Schweitzer Magazine specifiek uit deze bijzondere expositie te bezoeken.

Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum, Markt 30a (in de poort), Oudenbosch. Geopend op zondag en woensdag van 14.00 tot 17.00 uur, groepsbezoeken op afspraak ook buiten deze tijden. http://www.nvmoudenbosch.nl

dient te staan. Het was mede deze man - zijn overlijden en het artikel daarover - die Albert Schweitzer inspireerde om naar Afrika te gaan en daar als arts een bijdrage te leveren in de

Vanuit dat oogpunt is elk mens verantwoordelijk en derhalve

ontwikkeling van de mensheid. Het was in datzelfde Afrika waar Albert Schweitzer de

geroepen tot dienend werk teneinde lijden te verlichten. “Waar gij

essentie van ‘zijn’ ethiek ontdekte, welke ons tot een richtsnoer dient waarmee wij te

zijt, moet, zoveel het u mogelijk is, verlossing zijn, zoals enkel de

allen tijde uit de voeten kunnen: “Goed is leven in stand houden, is bevorderen en is

wetende mens kan brengen. Het weinige dat ge doen kunt, is veel

leven, dat voor ontwikkeling vatbaar is, tot zijn hoogste peil opvoeren. Slecht is leven

- als ge slechts ergens smart en weedom en angst van een levend

vernietigen, is het nadeel toebrengen, en is leven, dat voor ontwikkeling vatbaar is, te

wezen afneemt, zij het een mens, zij het een ander schepsel. Leven

remmen.”

behouden is het enige geluk.”

Drijfveren

Alleen de mens

De drijfveer van Schweitzer om naar Afrika te gaan, was dankbaarheid. Dankbaarheid

Alleen de mens is daartoe in staat. Het feit dat wij in staat zijn te

voor de goede gaven die hij had genoten: het voorrecht van een hechte familie, gezondheid, een goed verstand, kleding, onderwijs. Deze bevoorrechte positie noopte hem enerzijds ‘iets’ terug te doen.

12


|

NOVEMBER 2014

Foto van Albert Schweitzer met als onderschrift zijn beroemde woorden reverence for life, uit een fotoboek van Anneke

denken, te begrijpen en te doorgronden, wil niet zondermeer zeggen dat wij dus beter, hoger of perfect zijn. Het wil wel zeggen dat wij


|

NOVEMBER 2014

13

De mens achter Schweitzer

Tekst: Ary van Wijnen Bewerkt door: Lydia Paauw

Door: Michel Pasman

UIT HET ARCHIEF Het leprozendorp

Het archief van het Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) biedt een schat aan foto’s, brieven, publicaties en ansichtkaarten. Interessante documenten die je mee terug nemen in de tijd. In deze editie een fragment uit ‘Nieuws uit Lambarene’ uit 1956. Emma

Bij de beeldvorming over Albert Schweitzer zijn we afhankelijk van de overlevering. Net als bij andere grote iconische persoonlijkheden uit

Haussknecht, ruim dertig jaar steun en toeverlaat van Schweitzer, vertelt over de bouw van het nieuwe leprozendorp.

de geschiedenis. Dat maakt ons extra nieuwsgierig naar de man achter deze ‘publieke persoonlijkheid’. Ary van Wijnen verbleef tien jaar in

“Terwijl ik dit schrijf, bereid ik mij voor op de terugweg voor verlof in

zen, voor wie al deze gebouwen worden opgericht, twee à vijf jaar

Lambaréné en werkte daar een half jaar samen met Schweitzer. Vanuit zijn ervaring vertelt hij ons wat over de mens achter Schweitzer.

Europa. Het is mij zwaar te moede zoveel werk te moeten achterla-

onder medisch toezicht moeten blijven. De dokter wil hun graag de

ten. Bovenal spijt het me voor dr. Schweitzer, omdat het werk, waar

gelegenheid geven te leven zoals doen in hun eigen dorpen. Zelfs nu

hij aan bezig is, hem dwingt zeven tot acht uur per dag door te bren-

eet de inheemse slechts wat hijzelf kookt. Voedsel, dat door iemand

gen op de plaats van het nieuwe dorp, dat hij voor de leprozen bouwt.

anders dan een zeer nabije verwant is klaargemaakt, verdenkt hij er-

“De vraag wie Schweitzer werkelijk was, is niet eenvoudig te

van, hem te schaden of zelfs te doden. (…)

beantwoorden. Schweitzer was - wat

Tot nu toe hebben tweehonderdveertig leprozen gewoond in ruim-

zijn gevoelens betreft - een gesloten man. In één van zijn boeken schrijft hij dat men respect moet hebben voor het innerlijke van de ander: je moet dat niet willen analyseren. Naar mijn mening zijn Schweitzer’s voornaamste

ten van bamboe en palmbladeren. Om het andere jaar moeten deze

Hoe eenvoudig deze hutten ook zijn, het bouwen ervan vraagt veel

hutten drastisch worden hersteld en om de drie jaar moeten ze ge-

tijd en werk en voortdurende supervisie. Een goede werkman is zeer

heel vernieuwd worden. Nu vervangt dr. Schweitzer deze primitieve

zeldzaam onder de inheemsen. Gelukkig is de oude timmerman Mo-

onderkomens door gebouwen op hechte funderingen met balkcon-

menzali, die dr. Schweitzer zevenentwintig jaar geleden zijn hospitaal

structies erop, waarvoor het plaatselijke harde hout wordt gebruikt.

hielp bouwen, teruggekomen als zijn rechterhand voor dit werk.”

De daken zijn van gegolfd ijzer. Het hoofdgebouw, met een grote zaal,

eigenschappen zijn grote wilskracht en

voor de behandeling der patiënten, is gereed, evenals het tweede

energie, discipline, innerlijk evenwicht

Geeske Zijp zet zich ook in voor de strijd tegen lepra in Afrika. Lees haar verhaal in ‘Mijn eigen Lambaréné (zie p. 18).

grote gebouw, met vijf kamers op een rij, elk met twee bedden, met

en geloofwaardigheid.”

een veranda tegenover de kamers en een gang erachter, met een keuken voor ieder appartement. (…)

Autoriteit “Schweitzer wist wat hij wilde - en

Het kan luxueus schijnen, dat elk woonvertrek, dat bestemd is voor

wist dat meestal ook door te zetten.

twee of drie leprozen, een ruimte moet hebben, die de inheemse kan

In dat opzicht was hij autoritair en

Bron: Nieuws uit Lambarene, uitgave van de Stichting Albert Schweitzerfonds, vijfde jaargang, no. 4, april 1956

gebruiken als zijn keuken, maar dit komt door het feit, dat de lepro-

liet hij weinig ruimte voor anderen.

NASF archief: Albert Schweitzer als bouwmeester

In de omgang hebben wij dat echter niet zo ervaren: Schweitzer was prettig, vriendelijk, humoristisch

Schweitzer onderhield zijn conditie door enerzijds de nodige

en belangstellend. Hij kon bovendien goed luisteren. En hij was

lichamelijke arbeid (als arts en bouwmeester), anderzijds door

überhaupt niet arrogant. Zijn wil was weliswaar vaak wet, maar dat

geestelijke arbeid. Dit evenwicht, samen met het feit dat Schweitzer

werd geaccepteerd. En als je met goede argumenten kwam, stond

echt deed wat hij zei en schreef - maakte hem uniek. Zijn

Schweitzer ook open voor andere meningen en handelingen.”

innerlijke harmonie was voelbaar. Evenals het feit dat hij niets te

Uniek “Schweitzer was een zeer gedisciplineerd man. Hij verrichtte zijn vele activiteiten in een gestaag tempo, van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat. Vanzelfsprekend was daar veel energie voor nodig. De combinatie van sterke wil en discipline leidde tot grote prestaties. Zijn innerlijke rust, het in harmonie zijn met zichzelf, stelde Schweitzer in staat deze discipline te handhaven. Vanzelfsprekend werd zijn innerlijke rust ook wel eens verstoord. Op die momenten werd hij driftig en opvliegend. Schweitzer zelf noemde dit in zijn boeken een zwakte waar hij tevergeefs tegen vocht.

verbergen had, behalve misschien zijn eigen innerlijke wereld. Deze karaktereigenschappen maakten Schweitzer een persoonlijkheid met een grote uitstraling en geloofwaardigheid.”  Dr. Ary van Wijnen (1936) studeerde medicijnen in Groningen. In 1963 liep hij stage bij Schweitzer in Lambaréné waar hij uiteindelijk tien jaar werkte. Later werkte Van Wijnen bij de Duitse lepra- en tuberculosestichting (DAHW) in Wuerzburg. Tegenwoordig schrijft hij voor de World Health Organisation (WHO).]

Wij kunnen onze microgiften aan de

MACHTIGINGSKAART SEPA

projecten alleen blijven geven door

Ja, ik steun het werk van het NASF met: €

steun van donateurs. Daar kunt u de machtigingskaart hiernaast voor gebruiken. Dat kan ook eenmalig zijn. *Als u nu vaste donateur wordt van het Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF), voor minimaal 35 euro per jaar. Vul hiernaast de machtigingskaart in. Nieuwe

#

De combinatie van sterke wil en discipline leidde tot grote prestaties

Word donateur en ontvang gratis de documentaire ‘Albert Schweitzer’ uit 1957 op DVD*

q per maand q per kwartaal q per jaar q eenmalig Naam Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) Adres Postbus 8568 Postcode en plaats 3503 RN Utrecht

Incassant ID NL24ZZZ412440080000

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan het NASF om een doorlopende of eenmalige incasso-opdracht te sturen naar uw bank om een bedrag van uw rekening af te schrijven en aan uw bank om doorlopend of eenmalig een bedrag van uw rekening af te schrijven overeenkomstig de opdracht van het NASF. Als u het niet eens bent met deze afschrijving kunt u deze laten terugboeken. Neem hiervoor binnen acht weken na afschrijving contact op met uw bank. Vraag uw bank naar de voorwaarden.

donateurs ontvangen GRATIS de

Naam

documentaire Albert Schweitzer op

Adres

DVD t.w.v. € 14,99.

Postcode en woonplaats

m/v*

E-mail

Geb.datum

Telefoon


|

NOVEMBER 2014

Plaats en datum

Handtekening * doorhalen wat niet van toepassing is

M14-2

IBAN

14

LITERATUURAANBEVELINGEN

Door: Lydia Paauw

Kairos. Een nieuwe bevlogenheid

Ghana ga weg

In ‘Kairos een nieuwe bevlogenheid’ schrijft

‘Ghana ga weg’, de debuutroman van Taiye

Joke Hermsen over het belang van rust en

Selasi, vertelt het verhaal van de familie Sai:

aandacht voor een creatieve en heldere

een West-Afrikaanse migrantenfamilie die is

geest. Daar stopt het volgens Hermsen

uitgezworven over de wereld. De dood van de

echter niet. Het is de kunst om na deze rust

Ghanese chirurg Kweku Sai brengt het gezin

ook weer in beweging te komen. En wel op

weer bijeen. De lezer leert in het boek de vier

het juiste moment. Wij moeten het momentum weten te pakken

kinderen en ex-vrouw van Kweku kennen. Ieder worstelt met zijn of

en enthousiasme en bezieling de ruimte geven. We besteden in de

haar in eerste instantie onbenoemde, maar niet minder aanwezige

huidige maatschappij onvoldoende aandacht aan ‘Kairos’, de god van

‘wonden’. Langzaamaan ontrafelt Selasi alle familiegeheimen, die

het geschikte moment. “Lezen is een middel om de chronologische

onomstotelijk diepe sporen hebben achtergelaten.

tijd te ontvluchten.”

Dit boek vraagt om alertheid van de lezer. Het duurt even voordat

Hermsen pleit in dit boek voor een leven buiten de gebaande paden.

de familieverhoudingen goed helder worden. Ook gebruikt Selasi

Naar haar mening zou verwondering leidend moeten zijn. De nadruk

verschillende schrijfstijlen. Ze slaagt er wel in om de lezer mee te

ligt momenteel te veel op analytische vaardigheden, terwijl juist het

trekken in het verhaal van de familie Sai. Ons bijna deelgenoot te

trainen van intuïtie ook zo belangrijk is. In enkele filosofische essays

maken van dit opmerkelijke gezin. Niet op de laatste plek door de

over kunst, cultuur en onderwijs staat Hermsen stil bij manieren om

metaforische wijze waarop zij de diverse, emotionele en pijnlijke

verandering in gang te zetten. Hierbij refereert zij aan werk van onder

gebeurtenissen beschrijft.

andere Nietzsche, Arendt en Heidegger. Een inspirerend boek dat aanzet tot reflectie en discussie.

Taiye Selasi, 2014 Atlas Contact,ISBN 9789025443726 Prijs: € 15,-

Joke J. Hermsen, 2014 De Arbeiderspers, ISBN 9789029587907 Prijs: € 19,95 Heeft u een boek gelezen dat veel indruk op u heeft gemaakt en dat u graag wilt delen? Gaat het over ontwikkelingshulp, Afrika, over een onderwerp uit het gedachtegoed van Albert Schweitzer en is het een recentelijk gepubliceerd boek? Stuur dan uw literatuur aanbeveling van max. 100 woorden naar [email protected]

Deze, en andere vergelijkbare, boeken zijn te koop via www.youbedo.com. Koopt u via deze online boekwinkel, dan wordt 10% van de aankoopprijs gedoneerd aan een goed doel van uw keuze. Ook aan het NASF kan op deze manier een bedrag worden geschonken.

Drie vragen aan... Singer Laren

Door: Evert van Os & Monique Mekenkamp

Singer Laren stelt voor de tweede keer haar Theaterzaal beschikbaar voor de uitreiking van de Albert Schweitzer Prijs 2014 op woensdag 26 november. Wat houdt deze samenwerking nu precies in? Evert van Os, algemeen directeur van Singer Laren, beantwoordt drie vragen. 1. Wat is de relatie tussen Singer Laren en

2. Op welke manier werken Singer Laren en

3. Welk motto van Albert Schweitzer past

het Nederlands Albert Schweitzer Fonds

NASF samen aan ontwikkelingssamenwer-

het beste bij Singer Laren?

(NASF)?

king?

“Aanhoudende vriendelijkheid kan veel

De culturele stichting Singer Laren is

Ontwikkelen en samenwerken zijn beide

bereiken”, een prachtige spreuk die ons

opgericht in 1954 door Anna Singer-Brugh,

werkwoorden. Dat is precies wat Singer

zeer aanspreekt en die ook mooi bij

de weduwe van de Amerikaanse schilder

Laren en NASF in samenwerking doen met

Singer Laren past. Wij geloven ook dat

William Henry Singer Jr. De stichting

de Albert Schweitzer Prijs 2014. Door deze

Schweitzer daarmee wilde zeggen dat

beheert de nalatenschap van het echtpaar

prijs mogelijk te maken, leveren wij een

je mensen vriendelijk moet benaderen.

Singer. Deze bestaat uit een collectie van

bijdrage aan de zelfontplooiing van jongeren

Ga uit van het goede in de mens en

ruim 3.000 kunstwerken, een museum,

die werken aan ontwikkelingsprojecten.

wees daarin standvastig. Dat betekent

een theater en hun voormalige woonhuis

De microgiften die het NASF verschaft

dat iedereen het voordeel van de twijfel

met tuin: Villa De Wilde Zwanen. In onze

aan organisaties in Afrika doen hetzelfde.

verdient tot het tegendeel is bewezen. Dit

tuin staat een prachtig beeld van Albert

Zij helpen lokale organisaties zich te

geldt ook voor ons tentoonstellings- en

Schweitzer gemaakt door Pieter de

ontwikkelen tot zelfredzaamheid. Dat is iets

theaterprogramma: wij willen verrassen

Monchy. Dit beeld werd vorig jaar feestelijk

waar onderdelen van het subsidiesysteem in

en niet shockeren. Door deze vriendelijke

onthuld tijdens de uitreiking van de AS Prijs

de culturele sector nog veel van kan leren!

benadering laten wij onze trouwe bezoekers

2013.

Wij verwachten dat de uitreiking van de AS

keer op keer genieten van ons culturele

Singer Laren is voor haar bedrijfsvoering

Prijs weer een inspirerende bijeenkomst zal

aanbod. Onze huidige expositie van Raoul

voor circa 90% aangewezen op eigen

zijn en zijn benieuwd naar de winnaar van

Dufy past goed in deze zienswijze. De

inkomsten. Net als het NASF zijn wij sterk

dit jaar.

genodigden van de uitreiking van de AS

afhankelijk van particuliere giften. Wij willen,

Prijs, genieten voorafgaand een speciaal

behalve onze locatie, graag onze kennis op

welkom op de expositie. 

dit vlak beschikbaar stellen aan het NASF. Want kennis is als liefde, je kunt het blijven geven zonder het kwijt te raken.

Dit formulier in een gesloten envelop sturen naar:

Doneren kan via de gebruikelijke acceptgiro of een volmacht, maar nu ook via een machtiging.

frankeren toegestaan

Donateurs van het NASF ontvangen twee keer per jaar gratis het Albert Schweitzer Magazine. Door middel van dit magazine houden we u op de hoogte van onze activiteiten en diverse projecten.

Nederlands Albert Schweitzer Fonds Antwoordnummer 54041 3504 VB Utrecht

#

RAOU L

DUFY JOY OF LIFE

13.09 2014 – 11.01 2015 Museum Singer Laren 20 minutes from Amsterdam Oude Drift 1 Laren www.singerlaren.nl


WWW.NASF.NL

|

NOVEMBER 2014

17

door zichtbare tekenen van lepra, klauwhanden, zweren aan voeten en amputaties van vingers en tenen, is een groot probleem. Door dat stigma worden mensen achtergesteld binnen de samenleving en is het voor hen moeilijk om het hoofd boven het water te houden.” Na een korte enquête over de leefomgeving van 22 personen aangetast door lepra, besluiten Geeske en haar collega’s hun werk verder uit te breiden naar algemeen lichamelijk gehandicapten. Samen met deze groep proberen zij mensen met een handicap door lepra weer actief te laten participeren aan de maatschappij.

Een betere wereld voor mensen met een handicap

Geeske op huisbezoek bij een gezin met een blinde dochter

Strijd tegen het stigma Het eerste punt van aandacht is lichamelijke zorg om sociale isolatie

MIJN EIGEN LAMBARÉNÉ Samen staan wij sterk

tegen te gaan: aangepaste schoenen, orthopedische hulpmiddelen en vervoersmiddelen. Oogzorg wordt gegeven door de plaatselijke oogarts en fysiotherapie door een therapeut die zelf ook gehandicapt is. “Beiden zijn door de Leprazending opgeleid en verrichten fantastisch werk. Ook werken wij samen met het Liliane Fonds om

Tekst: Michel Pasman Foto’s: Sjaak Verboom en Geeske Zijp ©Leprazending Nederland

gehandicapte kinderen te laten opereren.” Het tweede aandachtspunt is sociale zorg. Sinds een paar jaar begeleiden zij gehandicaptenorganisaties waar gehandicapten, waaronder

Het was voor Geeske Zijp (53) niet moeilijk om te kiezen na haar middelbare school. Al toen zij een klein meisje was wilde zij ‘zuster in Afrika’ worden. Na haar opleiding tot verpleegkundige wordt zij in 1992 uitgezonden naar Mongo, Tsjaad. Na een

Leprazending is een internationale christelijke organisatie die werkzaam is in meer dan 50 landen. Sinds 1874 strijdt zij tegen de oorzaken en de gevolgen van de ziekte lepra. De oprichter is de Ierse Wellesley Bailey, die als onderwijzer in India geraakt werd door het lot van leprapatiënten. Meer informatie vindt u op www.leprazending.nl. Ook Albert Schweitzer zette zich in voor leprapatiënten, lees meer op p. 15.

leprapatiënten, samenkomen om elkaar te helpen via verschillende projecten. “Wij hebben gemerkt wat voor positieve impact dit heeft op het stigma dat om hen heen hangt. Verschillende mensen met blijvende kenmerken van lepra hebben een belangrijke post gekregen in zo’n organisatie, zoals penningmeesteres Kaltouma in Mongo en Abba Hissein die de waterpomp beheert in Bitkine.”

project van twee jaar in Congo, keert zij

geen goede zorg. Het nieuwe medicijn heette MDT (‘multi drug the-

Gehandicapten dragen bij aan de rehabilitatie van andere gehandi-

terug naar Tsjaad waar zij nooit meer is

rapy’). Wij begonnen met de leprabestrijding in Mondjino, een lepro-

capten. De rolstoelfietsen worden gemaakt door de gehandicapten-

weggegaan.

zendorp twee kilometer verwijderd van Mongo.”

vereniging van Mongo. Ook zijn er graanbanken opgezet. Tijdens de regenperiode kunnen de leden zakken graan lenen als de prijzen sterk

Op naar Tsjaad Na de havo volgt Geeske een opleiding tot verpleegkundige. Daarna werkt zij enkele maanden binnen de vluchtelingenkampen van

Het stigma is een groot probleem

Cambodja. Zij besluit om een vroedvrouwenopleiding te volgen in

stijgen. Terugbetaling gebeurt weer tijdens de oogsttijd. “Wij proberen te werken aan een betere wereld voor mensen met een handicap.

Rolstoelfiets gemaakt door gehandicapte jongeren

Lepra is een besmettelijke ziekte die zowel de huid als de zenuwen kan aantasten. Het wordt veroorzaakt door de leprabacil ‘Mycobacterium leprae’ of ‘bacil van Hansen’, vernoemd naar de Noorse arts Armauer Hansen die deze in 1873 ontdekte. Jaarlijks raken miljoenen mensen besmet, vooral in Azië, Zuid-Amerika en Afrika.

Wij steunen hen, zodat zij op hun beurt een steentje kunnen bijdraBron: Wikipedia & Leprazending

gen aan de samenleving. Samen staan wij sterk.”

Groot-Brittannië om haar kennis en vaardigheden verder uit te brei-

Strijd tegen lepra

den. Vervolgens vertrekt zij naar Afrika. “Na twee jaar in Soedan te

Geeske en haar collega’s behandelen sindsdien vele leprapatiën-

hebben gewerkt via Christian Outreach, een Britse organisatie, ben

ten. Zij leggen uit aan de patiënten hoe zij hun beschadigde handen

ik naar de Leprazending overgestapt. Ik leerde deze organisatie ken-

en voeten kunnen verzorgen. Ook hebben zij lokale schoenmakers

nen via een ontmoeting met een Nederlandse vrouw die voor hen in

opgeleid om aangepaste schoenen te maken. “Daarna zijn wij ge-

Indonesië had gewerkt. Na mijn voorbereiding werd ik in 1992 uitge-

zondheidswerkers gaan opleiden. Wij geven uitleg over symptomen,

zonden naar Tsjaad, een land waar ik toen nog niet veel over wist.”

behandeling, het voorkomen van zenuwbeschadiging en de behan-

Geeske verwacht terecht te komen in ‘donker Afrika’, met oerwou-

deling van leprareacties. Op dit moment werken wij samen met vier

den en veel groen. Echter, zij wordt geplaatst in Mongo, hoofdstad

lepra-supervisors die in de regio gezondheidswerkers ondersteu-

van de regio Guéra. Deze stad is gelegen in een droog gebied met

nen.”

steppe en savanne, bestrooid met rotsbergen. Daar werkt Geeske nu al bijna twintig jaar. “Toen wij begonnen werd net het Nationale

Zij ontfermen zich niet alleen over de fysieke aspecten van de ziekte,

Leprabestrijdingsprogramma opgezet, daarvoor was er eigenlijk

maar kijken ook naar de sociale impact. “Het stigma dat ontstaat

18


|

NOVEMBER 2014


|

NOVEMBER 2014

19

Van brieven naar projecten

Hoe mijn penvriend mij leidde naar Bobo Dioulasso in Burkina Faso

Door: Hervé Millet, oprichter van Association for Small African Projects (ASAP)

Vrouwen halen school drinkwater bij de pomp

Kinderen krijgen les op school

De behoefte van het dorp staat centraal

Natuurlijk zijn er ook projecten waar wij nog stappen moeten zetten.

Stichting ASAP past deze systematische aanpak van starten met

Zo zijn slechts 35% van de bomen die wij hebben uitgedeeld aan

onderwijs inmiddels toe in tien dorpen op het platteland van de

de dorpelingen nog in leven. Wij zijn ver van onze doelstelling om

regio van Bobo Dioulasso. Onze kracht is dat wij beantwoorden

hetzelfde aantal bomen te planten als het aantal bomen dat wordt

Hoe het begon

We besloten te blijven

aan de behoeften van het dorp. De dorpelingen besluiten zelf hun

gekapt voor het houtvuur om op te koken. Wij zijn bezig met een

In 1959 werd de priester van mijn dorp in Frankrijk, op verzoek als

Naar aanleiding van dit eerste project, besloten mijn vrouw Eugenie

prioriteiten en moeten een bijdrage leveren aan de uitvoering van de

project voor een verbeterde oven wat het gebruik van hout met 50%

missionaris naar Burkina Faso uitgezonden. Eenmaal daar is hij

en ik te blijven. Er was nog genoeg te doen en wij wilden helpen.

projecten waardoor er echt betrokkenheid is. Door samen te werken

zou moeten terugdringen, maar dit project is nog niet duurzaam.

direct begonnen met het leggen van een connectie tussen de jonge

Om dat goed te kunnen doen hadden wij structuur nodig. Om die

op gebieden als gezondheid, onderwijs, milieu en economie, helpen

kinderen van Bobo Dioulasso en de jonge kinderen van mijn dorp

reden richtten wij ASAP (Association for Small African Projects)

we de dorpen om te groeien en uiteindelijk zelfvoorzienend te zijn.

Marboz door het schrijven van brieven. Zo leerde ik mijn penvriend

in december van dat jaar op en werden wij in 1999 in Burkina Faso

genaamd Jean Millogo kennen. Wij hebben elkaar ongeveer vijf keer

geregistreerd als een buitenlandse hulporganisatie. Wij wilden

Resultaten waar we trots op zijn

het NASF. Wij geloven in dezelfde dingen, namelijk de kracht van

geschreven in een periode van 40 jaar.

starten met onderwijs. Onderwijs is volgens ons namelijk de basis

Inmiddels zijn wij alweer zeventien jaar actief. Er is in die tijd veel

de mensen zelf en het belang van duurzame oplossingen. Wij zijn

van duurzaamheid bij elke activiteit en elke vorm van groei.

gedaan en zoveel bereikt. Een kleine opsomming van de resultaten

zelf ter plaatse in Burkina Faso en fungeren zo ook als de ogen en

waar wij trots op zijn:

oren in het veld voor het NASF. Daarnaast heeft ASAP de slagkracht

We geloven in de kracht van de mensen zelf en het belang van duurzame oplossingen

Er is een nauw verband en een gezamenlijk doel tussen ASAP en

om de steun van het NASF direct goed te besteden aan projecten •

In 1997 kon ik een sabbatical nemen. Ik nam mezelf voor om mijn penvriend van vroeger te vinden. Samen met mijn vrouw ging ik naar

•

Het aantal kinderen dat naar de basisschool gaat, is gestegen

in lijn met de criteria van het NASF. Dit is een zeer positieve

van 800 in 2002 naar ruim 3.000 in 2013 in de tien dorpen

samenwerking voor beide partijen en we hopen dat, net zoals de

waar wij actief zijn.

projecten die wij proberen te realiseren, de samenwerking duurzaam

Meer dan 2.300 vrouwen krijgen een microkrediet van rond de

zal zijn. 

hem op zoek en in het begin van dat jaar vond ik Jean. Hij nam me

€ 27,- per vrouw met een rente van 7% per jaar. Dit programma

tijdens dit bezoek mee naar zijn geboortedorp, een zeer afgelegen

is gestart in 2002 en wij hebben 100% vergoeding van de

dorpje genaamd Fina. Fina had de toestemming gekregen om

kredieten tot dusver. Daarnaast vermenigvuldigt de opbrengst

een landelijk medisch centrum te bouwen. Ondanks de wil en de

uit hun productie van shea boter zich met zes.

betrokkenheid van de mensen, beschikten zij niet over de middelen

•

om het centrum ook echt te realiseren. Met de belofte van het

Een verhoging van de opbrengst van de landbouw-activiteit met meer dan 20% per familie.

ministerie van Volksgezondheid dat zij het medisch personeel zou

•

Een afname van de acute malaria gevallen met 50%.

verstrekken wanneer het centrum er stond, hebben wij de handen

•

Slechts 7% van alle gezinnen uit de tien dorpen moet meer dan

ineen geslagen om samen met kennissen en vrienden de middelen bij elkaar te krijgen. Dat lukte en het medisch centrum kwam er.

20


|

NOVEMBER 2014

Het NASF en ik geloven in dezelfde dingen

500 meter lopen om schoon water te krijgen. Hervé in gesprek met leerlingen ALBERT SCHWEITZER MAGAZINE

|

NOVEMBER 2014

21

DE VROUWEN VAN

Door: Lydia Paauw

Emmy Martin

COLOFON Het Albert Schweitzer Magazine verschijnt twee keer per jaar en wordt gratis naar donateurs verzonden. Kantoor Stichting Nederlands Albert Schweitzer Fonds Bezoekadres: Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht Postadres: Postbus 8568, 3503 RN Utrecht Tel: +31 (0)30 8801499 Fax: +31 (0)30 8801944 E-mail: [email protected] (algemeen) [email protected] (redactie) Website: www.nasf.nl

Albert Schweitzer en Emmy Martin aan de Ogowe rivier

Vorig jaar beet verpleegster Maria Lagendijk het spits af in het drieluik ‘De vrouwen van’. Na Albert Schweitzer’s echtgenote Hélène Schweitzer-Bresslau, staat Emmy Martin in dit laatste deel centraal. Emmy was Schweitzer’s belangrijkste Europese vertegenwoordigster. Vooral vanuit Europa werkt zij zo’n 45 jaar lang voor Schweitzer. Emmy Martin (1881-1971), weduwe van een pastor Wilhelm Martin,

Vertegenwoordiger

leert Schweitzer kennen tijdens de muzieklessen die zij bij hem volgt.

Naast haar secretariële, of misschien beter, literaire ondersteuning,

Schweitzer typeert haar als zijn ‘Bachnachtigall’. In 1919 besluit zij

is Emmy Schweitzers zakenpartner. Zij verdeelt haar tijd tussen

zich volledig te wijden aan Schweitzer zijn ambities en beëindigt zij

Europa en Afrika. Het zwaartepunt ligt echter in Europa, waar zij

haar muzikale carrière.

ook gaat wonen. Ze betrekt de eerste verdieping van Schweitzer’s huis in Günsbach. Daar is zij Schweitzer’s belangrijkste Europese

Imitator

vertegenwoordigster. Iedereen die in Afrika wil werken, moet

Emmy staat te boek als Schweitzer’s secretariële assistent. Zij regelt

contact opnemen met Emmy waarna zij de selectie van artsen en

een uitgever voor Schweitzer’s boek ‘Philosophy of Civilization’,

verpleegsters voor haar rekening neemt. Ook zorgt Emmy vanuit

leest al zijn publicaties voor en organiseert zijn Europese lezingen

Europa voor het verschepen van medicatie en instrumentarium.

en concerten. Daarnaast neemt zij Schweitzer’s correspondentie grotendeels over. Bij de beantwoording van brieven gericht aan

Loyaliteit

Schweitzer, imiteert zij zijn handschrift. Dit doet zij op een schijnbaar

Schweitzer omringt zich in zijn leven met vrouwen. Deze vrouwen

zeer zorgvuldige wijze waardoor er bij menig brief verwarring is over

zetten zich onvoorwaardelijk in voor Schweitzers idealen. Zij doen

de bron: Schweitzer zelf of Emmy. In één specifieke brief aan dr.

dat ieder op een eigen manier en zij zijn zeker niet de enigen.

Albert Briskier uit New York blijken duidelijk de verschillen. In deze brief schrijft Emmy, in reactie op een gift van Briskier, het eerste deel

In hoeverre deze idealen ook de vrouwen onderling verbindt, is

van de brief, waarna Schweitzer met een persoonlijke kanttekening

de vraag. Zo blijkt uit het boek van Verena MühIstein (‘Hélène

de brief afsluit. Emmy schrijft niet alleen namens hem, maar ook aan

Schweitzer-Bresslau: ein leben für Lambaréné’) dat er spanning is

hem. Zo schrijft ze hem over het einde van de Tweede Wereldoorlog

tussen Hélène en Emmy. Veel gedetailleerde informatie over deze

en de situatie op dat moment in zijn geboortestreek.

vrouwen - en hun onderlinge relatie – is echter niet beschikbaar. Door hun loyaliteit aan Schweitzer hebben zij mogelijk gekozen

MIJN FAVORIETE BOEK

Frits van der Hoeven geeft ‘Afrika is besmettelijk’ aan Johann Kaemingk

Door: Lydia Paauw

Frits van der Hoeven, voormalig bestuursvoorzitter van het NASF, geeft het boek ‘Afrika is besmettelijk - Ervaringen van een arts zonder grenzen’ van Steven van de Vijver, cadeau aan Johan Kaemingk.

Rekeningnummer IBAN NASF NL51ABNA0470380578

Frits van der Hoeven: “Johan en ik zitten samen in het be-

Comité van aanbeveling Dhr. drs. H. Bouma Dhr. prof. W.B. Drees Dhr. drs. P.F.C. van der Hoeven Dhr. prof. dr. L. Leertouwer Dhr. prof. dr. Th. M. van Leeuwen Dhr. dr. J.C. Terlouw Dhr. prof. dr. H.H.F. Wijffels Dhr. drs. K. van Warven Dhr. ds. R.J. van Zwieten Bestuursleden Dhr. drs. U.F. Hiddema, arts (voorzitter) Dhr. mr. P.R.W. Schaink (vice-voorzitter) Dhr. drs. Peter Lincklaen Arriens (penningmeester) Mw. B. van Dam-Mantel Mw. drs. A.M.J.H. Diekman Dhr. drs. R. J. Drukker Mw. drs. L.F. Mieras Dhr. dr. P.P.A.M. van Thiel Medewerkers Mw drs. M. Mekenkamp (Beleid en Publiciteit) Mw. M. Roes (Secretariaat) Mw. drs. S. van der Berg (Projectsteun) Redactie Mw. drs. A.M.J.H. Diekman Mw. drs. S.B. Koenen Mw. drs. M. Mekenkamp Mw. drs. L.A.V. Paauw-Fikkert Dhr. drs. M.A. Pasman

in voor de behandeling van mensen met een visuele han-

Vormgeving Magazine Silvia Agterhof Grafisch Ontwerp www.silviaagterhof.nl Advertentie p. 4: KesselsKramer Druk en zending Roto Smeets BV Bronvermelding cover foto Schone handen, kinderen van het UEEF project

Sponsor Sumis Printmanagement b.v.

De redactie behoudt zich het recht om aangeleverde artikelen

voor een rol op de achtergrond, waardoor zij hun leven lang in zijn

en bijdragen in te korten of (deels) op de website te plaatsen.

schaduw hebben gestaan.

Op aan ons ter beschikking gestelde informatie zijn de bepa-

stuur van ‘Light for the World’. Deze organisatie zet zich dicap. Daarnaast wil de stichting een bijdrage leveren aan de inclusie van mensen met een handicap in ontwikkelingslanden. ‘Light for the World’ ondersteunt sinds 1982 een groot aantal projecten in acht verschillende landen in Azië en Afrika.” Waarom dit boek? “In dit boeiende boek beschrijft de auteur zijn ervaringen als arts in Congo. Hij is daar werkzaam voor ‘Artsen zonder Grenzen’. Aangezien ik zelf als tropenarts vele jaren in Afrika heb gewerkt en gereisd, voel ik me nauw verwant met hem. Veel van zijn ervaringen zijn herkenbaar. Zoals het onder druk, met zweet in je handen opereren van patiënten die eigenlijk te laat in het ziekenhuis binnenkomen. Je wordt geconfronteerd met de lokale cultuur, tradities en het alom aanwezige bijgeloof, en dat is dikwijls moeilijk invoelbaar voor de westers geschoolde arts. Maar er is ook vreugde wanneer een vrouw dolgelukkig met haar kind na een geslaagde keizersnede het ziekenhuis uit kan gaan. Of als een ernstig ondervoed kind weer opkrabbelt en je tijdens de ronde verwelkomt met een stralende lach. Juist deze dagen, waarin we getuige zijn van de ernstige gevolgen van de ebola-epidemie , krijg je bij het lezen van dit boek ook enig inzicht in het complexe karakter van de preventie en aanpak van deze epidemie in Afrika. Hoe juist het bijgeloof - waarbij elke onbegrepen ziekte al snel gekoppeld wordt aan beheksing (“witchcraft”) – er toe leidt dat de ziekte niet door de reguliere gezondheidszorg maar door de toverdokter behandeld moet worden. Eén van de redenen waarom het niet eenvoudig is vat te krijgen op deze epidemie. Kortom: een zeer leesbaar, interessant en humoristisch boek. Zeker voor iedereen die Afrika en haar bevolking een warm hart toedraagt. En daar is Johann Kaemingk er één van!”

Afrika is besmettelijk. Ervaringen van een arts zonder grenzen. Steven van de Vijver, 2008 ISBN 9789038890500

Wilt u ook uw favoriete boek aan iemand cadeau geven? Meld dit dan bij de redactie via [email protected] of per post aan de Redactie van het NASF.

lingen uit onze Privacy Statement van toepassing. Voor uitin-

22


|

NOVEMBER 2014

gen in het ASM of op onze website geldt tevens onze Disclaimer. De volledige tekst kunt u terugvinden op www.nasf.nl.


|

NOVEMBER 2014

23

Het Nederlands Albert Schweitzer Fonds verstrekt startsubsidies aan kleinschalige en lokale gezondheidszorgprojecten in Sub-Sahara Afrika Wat het is Wil ik weten wat het is, leven op z’n hevigst, onverdeeld, allerlijfelijkst leven – dichterbij kan ik niet komen. Niettemin – doe, speel, vier mee, hoor ik. Alsof jij zelf niet leeft. Waag de sprong, Volg je lijf, volg je hart.

Jaargang 11

|

november 2014

Leven op z’n hevigst – wij op onze, jij op jouw manier. Hans Bouma

JE MOET JE GELOOF IN DE MENS BEWAREN

Galapagos Zeeleeuwen

Al heel lang ervoer ik de uitnodiging van de oceaan mij poëtisch in zijn mysteries te verdiepen. Ik wist ook dat het leven zich nergens zo gevarieerd manifesteerde. Maar hoe kwam ik ermee in aanraking? Ik zou een gids moeten hebben, een deskundige en inspirerende gids. En zo kwam ik terecht bij onderwaterfotograaf en ‘ambassadeur van de oceaan’ Dos Winkel. Als íemand thuis is in het oceanisch universum, dan hij. Ik heb het aan zijn foto’s (en verhalen) te danken dat ik 77 gedichten boven water mocht halen. Eenmaal in ‘zijn’ onderwaterwereld, viel ik van verwondering in verwondering en daarmee van gedicht in gedicht. Alsof ze zichzelf schreven, zo stroomden ze uit mijn schrijvende hand.

Dos Winkel

Hans Bouma

Hans Bouma is dichter, publicist en ethicus. Was als uitgever bij Kok-Kampen verantwoordelijk voor vele uitgaven op het gebied van natuurbehoud en dierenrechten. Hij is bestuurslid van de Partij voor de Dieren.

Uitgangspunt in zijn boeken en bundels, zowel algemene als spirituele: inclusieve humaniteit. Een humaniteit die rekening houdt met de belangen van alle levensvormen. Recente uitgaven: Maar ik ben er nog, Woorden van vriendschap, Een mens als jij, Woorden voor jou.

Sinds 2000 presenteert hij het programma Dichter bij muziek.

UITGEVER ????????

(Logo uitgever)

Bent u nieuwsgierig geworden? Voor lezers van het Albert Schweitzer Magazine geldt de speciale prijs van € 10,-, inclusief verzendkosten. U kunt het boek bestellen via [email protected].

OCEAAN poëtisch verbeeld

Hans Bouma en Dos Winkel

Dos Winkel is orthopedisch fysiotherapeut. Als lesgever Orthopedische Geneeskunde, kwam hij in 1984 op het Caraïbische eiland Aruba voor het eerst in contact met duiken. In een periode van 30 jaar en ongeveer 4500 uur onderwater in de meest uiteenlopende ecosystemen, heeft hij de onderwaterwereld dramatisch achteruit zien gaan. In 2005 besloot hij zich volledig te wijden aan oceaanbescherming. Naast fotoboeken zoals Wonderen van de Zee, Faces of the Deep en De Koraaldriehoek, schreef hij over de bedreigingen van de oceaan en de oplossingen daarvan. De oceaan die veel meer dan de helft van alle op aarde aanwezige zuurstof levert. Zonder een gezonde oceaan wordt het leven op aarde steeds moeilijker. De belangrijkste boeken zijn: Wat is er mis met vis, De Huilende Zee en, voor kinderen, Het Alfabet van de Zee. Samen met De Nicolaas G. Pierson Foundation, het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren, maakte hij de documentaire Sea the Truth. In Nederland – en later ook in België – richtte hij de Sea First Foundation op. Deze stichting houdt zich vooral bezig met educatie over de oceaan: schoonheid, bedreigingen en oplossingen. Educatie van lagere schoolkind tot Europarlementariër.

-Albert SchweitzerOCEAAN poëtisch verbeeld

Al heel lang wilde de dichter Hans Bouma zich op poëtische wijze verdiepen in de mysterieuze wereld van de oceaan. Maar hoe? Hij ontmoette Dos Winkel, onderwaterfotograaf en oprichter van de ‘Sea First Foundation’. Een betere gids dan deze ‘ambassadeur van de oceaan’ had hij niet kunnen treffen. Dit boek is het resultaat. Overal in dit boek, zowel in de foto’s van Dos Winkel als in de gedichten van Hans Bouma, is de spiritualiteit van Albert Schweitzer voelbaar: eerbied voor het leven.

VOOR OVERDAG Een handvol woorden voor jou, mijn liefste woorden. Wanneer geef ik ze je? Niet in de nacht. Zo bloemrijk als ze zijn, ze zouden verbleken.

Hans Bouma Dos Winkel

Poëzie Fotografie

Het zijn woorden voor overdag wanneer jij, bloem van de zee, je verbergt in het zand.

Hans Bouma is dichter, publicist en ethicus. Het algemene en spirituele uitgangspunt in zijn boeken en bundels is inclusieve humaniteit. Een humaniteit die rekening houdt met de belangen van alle levensvormen. Hans Bouma is lid van het Comité van Aanbeveling van het Nederlands Albert Schweitzer Fonds.

Het Albert Schweitzer Magazine is een uitgave van de Stichting Nederlands Albert Schweitzer Fonds

EBOLA IN SIERRA LEONE

(NASF).Dit tijdschrift verschijnt twee keer per jaar en wordt gratis verzonden aan donateurs. Wilt u het magazine ontvangen of heeft u vragen over deze uitgave of het NASF, neem dan contact met ons op via [email protected] of tel: +31 (0)30 8801499. WWW.NASF.NL

GIRO 22 20 20

MIJN EIGEN LAMBARENE IN DE VOETSPOREN VAN...

Annemieke Diekman over onze projecten in Sierra Leone Geeske Zijp over de Leprazending in Mongo, Tsjaad Marcel Deelen over de oerwouddokter

ALBERT SCHWEITZER MAGAZINE

Recommend Documents