Akkoord of niet akkoord? • Je krijgt op het scherm 10 stellingen na elkaar te lezen. • Reageer intuïtief : akkoord of niet akkoord. • Je hebt 10 seconden de tijd (Usain Bolt legt in die tijd meer dan 100 m af). • Er is geen tijd om te twijfelen. Ook als je het niet weet reageer je. • Ook als je geen bestuurder bent van een havenbedrijf reageer je op elke stelling. Intuïtief of omdat je wel beter weet. • De resultaten komen onmiddellijk op het scherm. • De stemming is anoniem … maar wie wil mag best enige commentaar geven.
De financiële situatie van de havenbedrijven: intuïtie en kennis Achtergronden bij een interactief samenspel * Financiële gezondheidsbarometers * Aanhoudende bedrijfsverliezen(geen)erg * Verliezen boeken en toch geld verdienen * Reserves omtrent de reserves op de balans * Vooruitziende voorzieningen? * De Warren Buffets van de havenbedrijven * Zijn de havenbedrijven “in control”? * Overleven zonder subsidies?
1
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
0
Verdeling stemmen 0,00%
JA NEE
Financiële gezondheidsbarometers • De klassieke top 3 van de financiële barometers * solvabiliteit * liquiditeit * rendabiliteit • De kunst van de juiste ratio’s te kiezen • Ze geven een beeld van het heden en het verleden • Maar zijn nog geen garantie voor de toekomst
2
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
3
Verdeling stemmen
1
100,00%
Aanhoudende bedrijfsverliezen geen erg? • Bedrijfsverlies: als bedrijfskosten > bedrijfsopbrengsten. • In 2012 was dat het geval voor Oostende (‐0,5 mio €) en Gent (‐ 1,3 mio €). • Bij de bedrijfskosten worden de afschrijvingen aangerekend op de volle waarde van de investeringen. Dus zonder rekening te houden met de kapitaalsubsidies. • Kapitaalsubsidies worden aan hetzelfde temp afgeschreven als de investeringen waarmee ze verbonden zijn. • De afschrijvingen van de kapitaalsubsidies zijn terug te vinden bij de andere financiële opbrengsten: in 2012 was dat 1,2 mio € voor Oostende, 5,7 mio € voor Zeebrugge, 8,9 mio € voor Gent en 16,9 mio € voor Antwerpen. • Als we die specifieke financiële opbrengsten optellen bij de bedrijfsopbrengsten dan boekt geen enkel havenbedrijf nog een “bedrijfsverlies”.
3
Aanhoudende bedrijfsverliezen (geen) erg? Er wordt een bedrijfsverlies geboekt als de bedrijfsopbrengsten (vooral omzet en exploitatiesubsidies) niet volstaan om alle bedrijfskosten ( aankoop van goederen en diensten, lonen, sociale lasten, pensioenen, afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen) te dekken. Afschrijvingen gebeuren op de volle waarde van de investeringen, zonder rekening te houden met de kapitaalsubsidies. Als dan de dagelijkse activiteiten van het havenbedrijf onvoldoende opbrengen om alle bedrijfskosten te dragen wordt er een bedrijfsverlies geboekt. Dat is in 2012 bv. het geval voor het havenbedrijf Oostende (met 0,5 mio € bedrijfsverlies ) en het havenbedrijf Gent (met 1,3 mio € bedrijfsverlies ). Die kapitaalsubsidies zijn voor de havenbedrijven wel belangrijker dan voor een doorsnee privébedrijf. De Vlaamse overheid geeft die kapitaalsubsidies omdat ze overtuigd is van het maatschappelijk nut van die investeringen en (sommige) havenbedrijven die investeringen anders (misschien) niet zouden aankunnen. Bij het opstellen van de resultatenrekening krijgen die kapitaalsubsidies een speciale behandeling . Ze worden aan hetzelfde tempo afgeschreven als de investeringen waarmee ze verbonden zijn. Ze worden dan geboekt als een opbrengst. Dat brengt mee dat net zoals de kost van de investeringen via de afschrijvingen over meerdere jaren gespreid wordt, ook de opbrengsten van de kapitaalsubsidies over meerdere jaren worden gespreid. Die afschrijvingen van de kapitaalsubsidies zijn terug te vinden bij de andere financiële opbrengsten In 2012 bedroegen die opbrengsten 1,2 mio € voor het havenbedrijf Oostende, 5,7 mio € voor het havenbedrijf Zeebrugge, 8,9 mio € voor het havenbedrijf Gent en 16,9 mio € voor het havenbedrijf Antwerpen. Tellen we die specifieke financiële opbrengsten op bij de bedrijfsopbrengsten dan boekt geen enkel havenbedrijf nog een “bedrijfsverlies”.
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
3
Verdeling stemmen
33,33% JA NEE 66,67%
4
Verliezen boeken en toch geld verdienen? •
Het gebeurt zelden, maar toch …: in 2011 heeft het GH Antwerpen 170 mio € verlies geboekt en toch mooi geld verdiend (142 mio € operationele cashflow).
•
Dat heeft alles te maken met de 299 mio € voorzieningen voor de pensioenen die als bedrijfskosten werden geboekt : daardoor is Antwerpen diep in het rood gegaan.
•
Dat betekent niet dat er daarvoor al geld uit de kas is gegaan. In 2011 ging het alleen om een boekhoudkundige operatie. Of in het jargon, een niet‐kasoperatie.
•
Er zijn meerdere niet‐kasoperaties, zoals de afschrijvingen, de waardeverminderingen of – vermeerderingen van activa en het aanleggen en aanwenden van voorzieningen.
•
Winst of verlies heeft alles te maken met het verschil tussen alle ontvangsten en alle kosten.
•
Om te weten of er met de dagelijkse werking geld verdiend wordt moet er alleen gekeken worden naar de inkomsten en uitgaven: dus zonder de niet‐kasoperaties.
•
Omdat de niet‐kaskosten dikwijls groter zijn dan de niet‐kasinkomsten drukken ze de winst. Om te weten of er ook geld verdiend wordt moet daar echter geen rekening mee gehouden worden.
•
Vandaar dat een havenbedrijf dat weinig winst maakt of zelfs verliezen leidt, toch nog behoorlijk wat geld kan verdienen. Het kasstroomoverzicht geeft ons daar een beter zicht op.
Verliezen boeken en toch geld verdienen? Het gebeurt zelden dat een havenbedrijf op het einde van het boekjaar verliezen boekt. Zo heeft in 2011 het havenbedrijf Antwerpen een verlies geboekt van 170,3 mio € … en dat jaar toch mooi geld verdiend (met een operationele cashflow van 142 mio €), waarmee: * investeringen weren gefinancierd * een deel van de schulden kon afgelost worden en de liquide middelen en geldbeleggingen eind 2011 nog een stuk hoger lager dan eind 2010. Alles heeft te maken met de voorzieningen voor de pensioenen die het GHA dat jaar als bedrijfskosten heeft moeten boeken. Liefst 299 mio €, waardoor het havenbedrijf diep in het rood is gegaan. Maar in 2011 voorzieningen aanleggen betekent nog niet dat er dan al geld uit de kas is gestroomd. In 2011 ging het alleen om een boekhoudkundige operatie. Of in het jargon, een niet‐kasoperatie. Zo zijn er meer, zoals: * de afschrijvingen van dokken, gebouwen en machines bv. de waardeverminderingen of waardevermeerderingen van activa (zoals vorderingen op klanten of gebouwen) het aanleggen en aanwenden van voorzieningen (voor pensioenen, grote onderhoudswerken, hangende geschillen, milieurisico’s, …). Winst of verlies heeft alles te maken met het verschil tussen ontvangsten en kosten: daarin zitten zowel de operaties waarbij geld binnenkomt of buiten gaat (zoals concessies en havenrechten die betaald worden of leveranciers die betaald worden), als boekhoudkundige operaties waarmee geen geld gemoeid is (zoals afschrijvingen, waardeverminderingen of voorzieningen). Om te weten of er geld verdiend wordt met de dagelijkse operationele werking van het havenbedrijf moet er alleen gekeken worden naar de inkomsten en uitgaven: daarin zitten alleen de operaties waarbij geld binnen komt of buiten gaat (zoals enerzijds concessies en havenrechten die betaald worden of exploitatiesubsidies die gestort worden, of anderzijds medewerkers en leveranciers die betaald worden). Meestal zijn de niet‐kaskosten (zoals de afschrijvingen of het aanleggen van voorzieningen) groter dan de niet‐kasontvangsten (zoals de afschrijvingen van kapitaalsubsidies of de besteding van voorzieningen). Ze drukken dan op de winst en soms veroorzaken ze zelfs verliezen. Om te weten of er ook geld verdiend wordt met de dagelijkse operationele operaties moet daarmee echter geen rekening gehouden worden. Vandaar dat een havenbedrijf dat weinig winst maakt of zelfs verlies leidt, dat jaar toch nog behoorlijk geld kan verdienen. Om daarop een goed zicht te krijgen komt een kasstroomoverzicht beter van pas.
5
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
3
Verdeling stemmen
33,33% JA NEE 66,67%
Reserves omtrent de reserves op de balans •
Eind 2012 beschikken de havenbedrijven over heel wat reserves op hun balans: Oostende (8 mio €), Gent (88 mio €), Zeebrugge (117 mio €) en Antwerpen (378 mio €)
•
Ze geven een goed beeld van het verleden. Ze geven de winst weer die in de loop van de jaren binnen het bedrijf is gebleven. Ze geven ook weer hoe een deel van de activa werd gefinancierd met middelen die binnen het bedrijf zelf werden gegenereerd. Ze zitten dus vast in de activa van het bedrijf.
•
Gaat het om vaste activa (gebouwen, terreinen, machines,…) dan zouden die eerst moeten verkocht worden om nieuwe investeringen te kunnen financieren. Dat is niet evident.
•
Gaat het om liquide middelen en geldbeleggingen dan kan een deel (dat niet nodig is voor de dagelijkse werking) gebruikt worden om nieuwe investeringen te financieren.
•
Die reserves zijn dus geen spaarpot waaruit een havenbedrijf zomaar kan putten om nieuwe investeringen te financieren.
•
Of in de toekomst belangrijks investeringen kunnen gefinancierd worden hangt ook en vooral af van de toekomstige kasstromen waarbij de eigen merites van het project van groot belang zijn.
6
Reserves omtrent de reserves op de balans Eind 2102 beschikken de havenbedrijven over heel wat reserves op hun balans:
8 mio €
88 mio €
117 mio €
378 mio €
Die reserves geven een (interessant) beeld van het verleden. Ze geven de winst weer die in de loop van de jaren binnen het bedrijf is gebleven (en niet als dividend werd uitgekeerd). Ze geven ook weer hoe in het verleden een deel van de activa werd gefinancierd met middelen die binnen het bedrijf zelf werden gegenereerd door winst te maken. Die reserves zitten dus al ergens vast in de activa van het bedrijf. * Gaat het om vaste activa (gebouwen, terreinen, rollend materieel, …) dan zouden die eerst moeten verkocht worden om nieuwe investeringen te kunnen financieren. Dat is niet evident, want die zijn meestal nodig voor de goede werking van het bedrijf. * Gaat het om liquide middelen en geldbeleggingen dan kan een deel gebruikt worden om nieuwe investeringen mee te financieren. Een ander deel moet immers altijd beschikbaar blijven voor de dagelijkse werking van het bedrijf. Die reserves zijn dus geen reservespaarpot waaruit een havenbedrijf zomaar kan putten om nieuwe investeringen te financieren. Of in de toekomst een havenbedrijf voldoende middelen kan bijeen krijgen om belangrijke investeringen (in een dok of een sluis bv.) te kunnen financieren, hangt mee af van: • het deel van de liquide middelen en geldbeleggingen dat niet nodig is voor de dagelijkse, permanente werking van het bedrijf • wat die investeringen gaan opbrengen voor het bedrijf (de inschatting van de toekomstige kasstromen) • de kapitaalsubsidies van de Vlaamse overheid • de andere kasstromen waarmee ook moet rekening gehouden worden als er bij de banken moet geleend worden. Elk investeringsproject heeft dus een financiering op maat nodig waarbij vooral de eigen merites van het investeringsproject van belang zijn. De reserves op de balans geven een indicatie of dat in het verleden enigszins gelukt is. Dat is nog geen garantie voor de toekomst.
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
0
Verdeling stemmen 0,00%
JA NEE
7
Vooruitziende voorzieningen? o Voorzieningen worden aangelegd voor grote onderhoudswerken, pensioenen, hangende geschillen, milieurisico’s, … waarvan het vast staat dat ooit de kosten zullen moeten betaald worden, maar we weten nog niet hoeveel o het zijn voorziene, maar nog niet betaalde kosten : de kosten worden nu geboekt, de uitgaven komen later o ze worden vervroegd in de kosten geboekt, omdat ze ook in de jaren voordat ze effectief betaald worden te maken hebben met de werking van het bedrijf: het is dus een manier om de kosten over meerdere jaren te spreiden o de voorzieningen die als kosten geboekt worden doen de winst van dat jaar dalen, het jaar dat die kosten effectief betaald worden spreekt men van een besteding van die voorzieningen: die worden als een inkomst geboekt wat een positieve invloed heeft op de winst (of het verlies) van dat jaar o door voorzieningen aan te leggen en te besteden wordt dus ook de winst (of verlies) van dat jaar beïnvloed: vandaar dat het aanleggen van voorzieningen moet voldoen aan de eisen van voorzichtigheid, oprechtheid en goede trouw o voorzieningen aanleggen heeft niets te maken met geld opzij zetten of zorgen voor een spaarpot om later de kosten effectief te kunnen betalen o het enige dat uiteindelijk van belang is dat er voldoende in kas is (liquide middelen en geldbeleggingen) tegen het moment dat de kosten effectief moeten betaald worden.
Aantal stemmen:
0
1) Y 2) N Verdeling stemmen 0,00%
JA NEE
8
Hoge financiële opbrengsten dank zij een goede beleggingspolitiek? De financiële opbrengsten van de havenbedrijven varieerden in 2012 van 1,3 mio € voor het havenbedrijf Oostende tot 24,1 mio € voor het havenbedrijf Antwerpen. Het gros daarvan zijn afschrijvingen van kapitaalsubsidies die jaarlijks als een opbrengst geboekt worden. Wat rest komt dan vooral van de inkomsten uit beleggingen en soms van de meerwaarde bij de verkoop van vlottende activa.
2012 Afschrijvingen kapitaalsubsidies
1,2 mio €
5,7 mio €
8,9 mio €
16,9 mio €
Totale financiële opbrengsten
1,3 mio €
6,2 mio €
9,8 mio €
24,1 mio €
Minister H. Crevits draagt dus meer bij dan de Warren Buffets van de havenbedrijven.
Aantal stemmen:
0
1) Y 2) N Verdeling stemmen 0,00%
JA NEE
9
Zijn de havenbedrijven “in control”? •
Ook havenbedrijven krijgen met risico’s van allerlei aard te maken * Strategische risico’s * Operationele en compliance risico’s * Financiële risico’s.
•
Risicomanagement gebeurt op meerdere niveaus * bij de afdelingen en projectteams * met steun van interne controllers en externe bedrijfsrevisoren * met eindverantwoordelijkheid bij het directiecomité * onder het alziend toezicht van de raad van bestuur.
•
Het “in control statement” duikt in meer en meer jaarverslagen van bedrijven op. Daarmee geven de bestuurders aan dat alle relevante risico’s tijdig worden gesignaleerd en passende maatregelen worden genomen om die risico’s en de gevolgen ervan te beheersen (zie bv. Havenbedrijf Rotterdam, de Maritime and Port Authority of Singapore en de Port Authority of New York &New Jersey).
Aantal stemmen:
0
1) Y 2) N Verdeling stemmen 0,00%
JA NEE
10
Overleven zonder subsidies? Op de resultatenrekening vinden we 2 soorten subsidies terug: • de exploitatiesubsidies voor de havenkapiteinsdiensten, de exploitatie van de zeesluizen en de onderhoudsbaggerwerken in delen van de maritieme toegang die het havenbedrijf Antwerpen zelf uitvoert (terug te vinden onder de post “andere bedrijfsopbrengsten”) • de afschrijvingen van de kapitaalsubsidies (terug te vinden onder de post “andere financiële opbrengsten”) . We beperken ons voor beide soorten tot de naakte cijfers voor 2012.
Exploitatiesubsidies
27,3 mio €
2,1 mio €
2,2 mio €
6,5 mio €
Afschrijvingen kapitaalsubsidies
16,9 mio €
8,9 mio €
1,2 mio €
5,7 mio €
139,0 mio €
8,0 mio €
0,5 mio €
19,2 mio €
Winst van het boekjaar
De impact op de kasstromen is dan weer van een heel andere aard. Dat maakt het een beetje ingewikkelder, omdat we daarvoor heel het kasstroomoverzicht moeten bekijken. Dat is voor een volgende keer.
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
0
Verdeling stemmen 0,00%
1 2
11
Aantal stemmen:
1) Y 2) N
0
Verdeling stemmen 0,00%
1 2
12
