P R A K T IJ K D N D E R Z D E K PLANT & DMGEVING
Pastinaak Deteelt vanAtot Zineen beknopte weergave Ing. C.A.Ph.vanWijk (samenstelling)
ppo 310
3. Praktijkonderzoek Plant &Omgeving B.V. Business-unitAGV april 2003
/Aio Publicatienr. 310
lt>r\ I 9 S £ 3 0 > CENTRALE LANDBOUWCATALOGUS
0000 0968 8173 W A G E N IN G E N
© 2003 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Alle rechtenvoorbehouden. Niets uitdeze uitgave magwordenverveelvoudigd, opgeslagen ineen geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, inenigevorm of openige wijze,hetzij elektronisch, mechanisch,door fotokopieën, opnamenof enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Praktijkonderzoek Plant&Omgeving. Praktijkonderzoek Plant&Omgeving B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bijgebruik vangegevens uitdezeuitgave.
Samenstelling: ing. C.A.Ph.vanWijk
Eerste druk, prijs € 15,-,bestelcode PPO-310
Meerdere exemplaren zijnverkrijgbaar door € 15,-per exemplaar te storten of over te makenop bankrekeningnr. 367017369 vande Rabobank Wageningent.n.v. Praktijkonderzoek Plant&Omgeving; Publicatieverkoop Lelystad. Vermeld op uwbetaalopdracht: de bestelcode, het gewenste aantal exemplaren enuwvolledige adres. Voor verzending naar het buitenlandwordt € 7,-extra inrekening gebracht. Deswiftcode luidt:RAB0NL-2U.
Uitgever Praktijkonderzoek Plant&Omgeving B.V. (PPOB.V. Edelhertweg 1 8219 PHLelystad
tel:0320-29 1111 fax: 0320 - 23 04 79 e-mail:
[email protected] internet: www.ppo.dlo.nl
PPO verrichtonderanderepraktijkgerichtonderzoek voordeakkerbouw, groeneruimte en voliegrondsgroenteteelt. Totdegrootste opdrachtgeversbehoorthetcollectieve bedrijfsleven, het Ministerie vanLNV(beide opbasisvanafgesprokenprogramma's enprojecten),regionale overheden en diverseparticuliere bedrijven eninstellingen. Reactiesnaaraanleiding van deze uitgavekunturichtenaan
[email protected]
Inhoudsopgave pagina
VOORWOORD 1
2
5
ZAKENRONDGEBRUIK ENHANDEL 1.1 Naamgeving 1.2 Gebruik ensmaak 1.2.1 Gebruiksdoeleinden 1.2.2 Bestemming 1.2.3 Diversetypen 1.2.4 Smaak 1.3 Afzeteisen 1.3.1 Houdbaarheid enverpakking 1.3.2 Beschikbaarheid enherkomst product 1.3.3 Schoningvoor deafzet 1.3.4 Verpakking enconditionering
7
ZAKENRONDDETEELT 2.1 Teeltperiode enteeltwijze 2.2 Grondsoort 2.3 Bemesting 2.4 Rassen 2.4.1 Korte beschrijving per ras 2.4.2 Plantgetal 2.4.3 Zaadenzaadverbruik 2.4.4 Zaaiafstand 2.4.5 Zaaidiepteenopkomst 2.5 Ziekten enplagen 2.6 Onkruidbestrijding 2.7 Oogst 2.7.1 Eenmalige enmeermalige oogst 2.7.2 Oogstwijze 2.7.3 Bewaring 2.7.4 Wassen ensorteren 2.7.5 Afzet inde keten
9 9 9 9 10 11 12 12 12 12 13 13 14 14 14 14 14 14
LITERATUUR
7 7 7 8 8 8 8 8 8 8 8
15
Voorwoord Deze korte teeltbeschrijving istot stand gekomen als onderdeelvan het proiect 'Screeningnieuwe gewassen/productinnovatie'gefinancierd door Productschap Tuinbouw. Binnendit project wordenvaneen aantal relatief onbekende gewassen deteeltkansen voor vollegrondsteelt inNederland inkaart gebracht. Meer nogdaninhetverledenwordt daarbij eerst gekekenwelke eisende handel aanhet nieuwe product stelt. Dekeuzevanpastinaak ismede ingegeven door de belangstelling voor de biologische telers voor dit product ende nieuwe aandachtvoor 'oude'groenten. Deinformatie indezeteelthandleidingistot standgekomen uitliteratuurgegevens endoor ervaringen met de demoteelt in2002 op de PPO-locatie inHorst-Meterik enop eenpraktijkbedrijf inMierlo. Omte benadrukken datteelt, ook bij dit kleine gewas,vraaggestuurd envanuit de handel dient plaatste vinden, zijn eerst zaken rondgebruik enhandel inbeeld gebracht. Vervolgens wordt deteelt nader behandeld.
1
Zaken rond gebruik en handel
Deze zaken zijn zogoed mogelijk inkaart gebracht, niet omde handel of afzet te sturen of reguleren,maar zijnbestemdvoor detuinder, ommeer aanbodsgericht te kunnentelen.Daarbij moet bedacht wordendat het hier om eenalgemene opsomming gaat entevens eenmomentopname anno 2002 betreft. Indetijd kunnen dewensen/eisenveranderen. Daarnaast isdevraag naar deze groente beperkt. Teelt isalleengewenstals: a) er vrijwel zeker afzet is, b)aande specifieke wensenvandeafnemer voldaan kanworden. Hoewel dit logisch klinkt, wordt vaak door telers aandeze basisvoorwaarden voorbij gegaan,waardoor bij de afzet grote problemen kunnenoptreden.
1.1 Naamgeving Pastinaak (Pastinaca sativa L.) behoorttot defamilie vande schermbloemigen(Umbelliferen). InNederland wordt pastinaak ook wel aangeduid als pinksternakel ofwitte wortel. Pastinaak iseeninheems tweejarig gewas, dat aleeuwenlang als consumptiegewas wordt geteeld.Voor consumptie worden dewortels nahet I e groei-jaar gebruikt. Hetgewas gaat inhettweedejaar bloeienentot zaadvorming over.
Afbeelding1.Jongepastinaakplant
Buitenlandse benamingen: Engels: Parsnip Duits: Pastinake, Moorwurzel Frans: Panias,patenais Spaans: Chirivia
1.2 Gebruik ensmaak 1.2.1
Gebruiksdoeleinden
Pastinaak wordt opverschillende wijze gebruikt: instampot, hutspot gebakken product gestoofde groente, toepassing insoepen.
Afbeelding2.Pastinaakbladstengel
1.2.2
Bestemming
Pastinaakwordt gebruikt voor degangbare enbiologische versmarktvoor binnenland enexport.Een belangrijk deelvandeteelt inNederland gaat naar deverwerkende industrie (onder andere naarde drogerij).
1.2.3
Diversetypen
Vanoudsher zijquavorm 3typente onderscheiden: 1)geschouderd,vrij rondenkort(Bulbous); 2) boven breed entapstoelopend(Wegde); 3)smalenrelatief lang(Bayonet) (zie afbeelding4) Voor vers wordt inEngeland eenkleine pastinaak verlangt van 150-225 gram per stuk,tot zelfsbabypastinaak (70-100 gram)Verder iseenwitte huidskleur gewenst, dieweinig bruinverkleurt nahetwassen, endieweinig kneusgevoelig is.
1.2.4
Smaak
Dewortel isvrij aromatisch. Pastinaak is zetmeelrijk, enrijk aanvitamine Cgelijk als aardappel. Eenrijper product heeft eenvrij zoete smaak. Devoedingswaarde per 100 gram bedraagt: - calorieën: 75 kcal; 314 Kilojoule -plantaardige vetten:0,3 gram
1.3 1.3.1
Afzeteisen Houdbaarheid enverpakking
Door de handelwordt eenhoudbaarheid van 10- 14 dagen gewenst, gerekend vande oogst tot gebruik in de keuken.Ditonder anderevanwege de lage omloopsnelheidvanpastinaak. Eengesloten koelketenis gewenst. Onverpakte pastinaak verkleurt endroogt uit na2-3 dagenvanwege de dunne huid.Verpakking zal zeer bijdragentot detoonbaarheid vanhet product enzaldaaromvaak eeneisvande afnemer zijn.
1.3.2
Beschikbaarheid enherkomst product
Pastinaak wordt inNederlandvanoudsher vooral als eenherfst-enwinterproduct gezien. Beschikbaarheid indie maanden isvoor eengoede afzet nodig.InEngeland isvoor het grootwinkelbedrijf eenjaarrond beschikbaarheid wenselijk. DatkaninNederland door teelt enbewaring nagenoeg gerealiseerd worden.In juli/augustus kanleveringvankwalitatief goed product problemengeven. Voor de handel isherkomst vanminder vanbelang danlange beschikbaarheid vankwalitatief gelijkwaardig engoed product.
1.3.3
Schoningvoor deafzet
Voor vers product iseengeschoond wortel een'must'voor de afzet. Bijproduct voor verwerking isdit afhankelijk vande eisvande afnemer. Product datgeteeld wordt opgronden met eenlaagorganische stofgehalte isbeter teschonen.
1.3.4
Verpakking enconditionering
Voor degangbare afzet op deverse markt iseenverpakking gewenst omsnelleverkleuring enuitdroging naschoningtegente gaan.Eenextra redenisdat hetproductwaarschijnlijk wat langer inhetwinkelschap ligt. Voor eenbiologisch product wordt ingezet opeen minimale verpakking;bijgangbaar product wordt meer gelet opeenfunctionele enaantrekkelijke verpakking.Voor verwerking (industrie) wordt pastinaakvaak onverpakt als bulk aangeleverd.Conditionering indeverse afzetketen isgewenst.
Zaken rond de teelt
2.1 Teeltperiode en teeltwijze Pastinaak kanvanaf april gezaaidworden indevollegrond.Voor eenzeer vroege teelt kanmetvroege rassen inmaart gezaaid wordenvoor teelt onder folie of vliesdoek. Daarbij bestaat welmeer kansop slechte opkomst enop schot. Deteeltperiode loopttot deoogst inoktober. Pastinaak kan redelijk goedin degrond overwinteren. Bijstrengevorst kanhetgewas afgedekt worden zoals ondergooierspeen.Op zandgrond kanvanaf het landgerooid ophet moment dat er afzet is. Opkleigrondwordt de pastinaak meestal inhet najaar gerooid envervolgens inde koelcelbewaard.
2.2 Grondsoort Hetmeest geschikt voor de pastinaakteelt zijndiep doorwortelbare zandgronden meteengoede afwatering. Minder geschikt zijnveengronden engronden meteenhoogorganisch stofgehalte vanwegede grotere kans op roest enproblemen met schoonwassenvandewortel.Zware gronden geven problemen met rooien,maar bijzaai opruggen isteelt opzavel enlichte kleigronden mogelijk.
Afbeelding3. Slechtdoorwortelbaregrond ofgroeistoringgeeft misvormingvan de wortel
2.3 Bemesting Stikstof. Engelse bronnen gaan uitvaneenstikstofgift van 100 kg/ha - Nmin.Veel stikstof zouleidentot sterke vegetatieve groei wattenkoste zougaanvandewortelproductie. Fosfaat: Pastinaak heeft eenhogefosfaatbehoefte. Inhet nieuwefosfaatadvies wordtvoor pastinaak op zandgrond 235 kg/hafosfaat als rijenbemesting geadviseerd bij eenPwtoestand vandegrondvan 30.Bij biologische teelt met inzetvandierlijke organische mest kandat problemen geven,omdat demeeste soorten dierlijke mest relatief rijk zijnaanstikstof eneenbeperkt fosfaatgehalte hebben.Onder anderede dikkefractie vanvarkensmest komt qua stikstof-fosfaatverhouding beter aandegewenste mineralen behoefte tegemoet.
Kali: Uitgaande vaneenkalitoestand vandegrond metwaardering goedwordt geadviseerd op zand- en dalgrond 150kg/ha enop kleigrond200 kg/ha te geven.Voor kaliwordt inEngels onderzoek 150 kg/ha K20aanbevolen. Magnesium: Pastinaak isgevoeligvoor magnesiumtekort. Opgronden die arm zijnaanmagnesiumof gemakkelijk magnesiumvastleggenverdient eenbemestingvan300 kg/ha Kieserietaanbeveling. Indiende arealentoenemen verdient de bemestingsbehoefte vandeze gewassen eenmeer exacte invulling middels onderzoek.
2.4 Rassen Recente informatie over gebruikswaarde vanrassen uit Nederlands onderzoek isnietvoorhanden.In Engeland zijn indeafgelopenjaren regelmatig gebruikswaarde-proeven uitgevoerd. Deproevenzijn aangelegd opzandlocaties, gezaaid inapril of meivoor oogstperiode vandecember totjanuari. Het plantgetal bedroeg 20-25 stuks per vierkante meter. Als marktbaar zijnaangemerkt wortels tussende 10-27 cm langen 3-13 cm kopbreedte, vrijvanernstige afwijkingen. Demeeste rassen hebbeneen 'range'vanwortelvormen, maar de meestvoorkomende typen zijninde beschrijving aangeduidvolgende de vormen inafbeelding4.
Root shapes
Bulbous
Wedge
Bayonet
Afbeelding4. Diverse wortelvormenbijpastinaak
Demarkt inEngelandricht zichopvoorverpakt product vankleinformaat (kopdikte tot 5cm) of opgrotere wortels(tot 12 cmdikte) die losverkocht worden. Pastinaak kanaangetastworden door roest. "Canker" iseen Engelse benaming hiervoor. Roest kanwordenveroorzaakt door meerdereziekteaantastingen. Deziekte tast de schouder endekopvandewortel aantijdens de herfst endewinter. Erzijn 2 hoofdtypen:zwarte roest enoranjebruine roest Heteerste type zouveroorzaakt worden door drie verschillende typen schimmels, detweede ontstaat door binnendringenvandiverse zwakte pathogenenna beschadiging. Degevoeligheid voor roestverschilt per rasenisaangegeven intabel 1.
10
2.4.1
Korte beschrijving per ras
Alba (Tozer) Kleine dunnewortelsvanwedge-enbayonet-type. Hoog stukspercentage, maar lage kg-opbrengst door kleinewortelmaat. Goedresistent tegen roest. Geschikt voor voorverpakt product. Archer(Tozer) Hybrideras;wortels vanwedge enbayonet-type. Hogeopbrengst enhoog% marktbaar.Goede resistentie tegen roest. Gladde huid. Geschiktvoor voorverpakt product enverse markt. Slechts gegevens van2 proefjaren. Arrow (Elsoms) Lichte, dunnewortel vanhet bayonet-enwedge-type. Ondiepe loofinplant.Zeer goedresistent tegen roest. Lage marktbare opbrengst, geschikt voor voorverpakt product. Cobham Improved Marrow (Tozer) Wortels vanwedge-enbayonet-type met gladde huid. Hoog percentage marktbaar. Goede resistentie tegen roest. Geschiktvoor voorverpakt product of verse markt. Gladiator (Tozer) Hybride. Middengrote wortels vanwedge-enbayonet-type. Hoge opbrengst engoede resistentie tegen roest. Geschiktvoor voorverpakt product of verse markt. Javelin (Tozer) Hybride-ras. Hoge opbrengst enhoog percentage marktbaar product. Wortelsvan wedge-enbayonettype. Goede resistentie tegen roest. Geschikt voor voorverpakt product. Lancer (Tozer) Dunnewortels vanwedge-enbayonet-type. Ondiepe loofinplant engladde huid. Geschiktvoor voorverpakt product. NewWhite Skin (Elsoms) Wortelvanwedge-enbayonet-type.Ondiepe loofinplant engladde huid. Geschikt voor voorverpakt product. White Spear (Tozer) Grotewortels vanhetwedge enbulbous type.Zeer hoge opbrengst. Geschikt voor deverse marktmaar wordt ook gebruikt voor vroege teelt voor voorverpakking. Tabel 1.Pastinaak: opbrengsten raseigenschappen (in volgorde Ras stuks-% Stuksresistentie rel. marktbare markt- gewicht(g) tegen roest opbrengst* baar 240 WhiteSpear 126 90 6 Archer 87 160 115 7 Gladiator 7 113 84 220 210 Javelin 107 88 8 Lancer 200 96 82 7 Cobdam 210 6 95 86 Improv. Marrow NewWhiteSkin 94 210 85 6 Arrow 160 78 83 8 Alba 87 150 7 76 100= 32,7 9 = zeer t/ha resistent
11
van totale marktbare opbrengst). gem. huidtextuur diepte lengte loof(cm) inplant 4 28 6 28 5 7 5 6 28 6 6 28 7 30 7 5 7 29 7 7 7 9 = zeer ondiepe inplant
6 6 6 9 = zeer gladde huid
27 28 27
gem. breedte (cm) 7 5 6 5 5 6
geschiktheid voorverpakt/ verse markt verse markt beide beide voorverpakt voorverpakt beide
6 5 5
voorverpakt voorverpakt voorverpakt
InNederland worden door BejoZaden naast de Engelse rassen NewWhite SkinenArrow ook derassen Panache enParagon aangeboden,zowelvoor deverse markt alsvoor de industrie.Zijgevendaarbijde volgende informatie. Tabel 2. Rasinformatie in Nederland aangeboden rassen. Ras Vroegheid Schiettolerantie
Kleur
Gladheid
Opbrengst
bewaring
NewWhiteSkin 8 9 8 6,5 8 Arrow 7 7 5,5 6 9 Panache 6 9 9 8 7,5 Paragon 6 8 8 8 7,5 *Een hoger cijfer betekent een vroegere oogstrijpheid, betere schiettolerantie, witter van kleur, gladder, meer opbrengst en beter bewaarbaar.
Afbeelding5. HetrasPanacheheefteenlangeslanke wortel
2.4.2
Plantgetal
Hetgewenste plantgetal is sterk afhankelijk vandebestemmingvanhet product.Voor eengewone teelt voor deverse markt worden 200.000 plantenper haaangehouden. Bijteeltvankleine wortels voor verpakking optrays gaat meninEngelandwel naar 400.000 plantenper ha.Voor de industrie wordt een grove wortel verlangd enwordt er teruggedund naar eenplantgetal 100.000-120.000 stuks perha.
2.4.3
Zaadenzaadverbruik
Hetzaadvanpastinaak is 5-8 mm,4-6 mmbreed encirca 0,6 cmdik. Het 1000 korrelgewicht varieert sterk van 3,1 -7,7 gram. Pastinaak isgevoeliger voor moeilijke kiemomstandighedendanhetgewas peen. Hetzaadverbruik isafhankelijk vanhetafzetdoel.Voor deverse marktwordentussende400.000 en 600.000 stuks/ha gezaaid.Voor grove pastinaak voor de industrie wordt 200.000 -250.000 zaden perha verzaaid.Veelalwordt gebruikt gemaakt vanprecisiezaad, maar ook gebruik vanpillenzaad is mogelijk. 2.4.4 Zaaiafstand Deze issterk afhankelijk vandeteeltwijze:vlakveldsteelt of ruggenteelt. Bijvlakveldsteelt wordt veelaleen rijenafstandvan 50 cmaangehouden. Bijteeltvoor deverse markt met eenzaadverbruik van 500.000 st/ha wordt daninde rij op4 cm afstand gezaaid.Voor industrieteelt met eenzaadverbruik van 250.000 st/ha isde afstand inde rij 8cm Voor de ruggenteelt op 75 cm en2 rijenper rugworden bij eenzaadverbruik van400.000-600.000 st/ha 30-45 zaden per strekkende meter rugverzaaid.
2.4.5
Zaaidiepte enopkomst
Voor de zaaidiepte wordt 1,5 cm aangehouden. Dekieming enopkomst verlopen relatief traag.Afhankelijk vandetemperatuur, kantussen de 20-30 dagenbedragen.
12
9 8 8 8
Afbeelding6. Eenhogestanddichtheid, ofeenlaterezaai(halfjuni)geeft eenfijne sortering
2.5 Ziekten enplagen Veelgrote problemen kent het gewas niet. Wortelvlieg: hetgewas kanhierdoor aangetast worden. Hetisbij dit gewas nagenoeg de enige belager. Melkwitte maden maken gangen engaten inde pastinaak. Degangen zijnvuilbruin tot roestkleurig. Chemische bestrijding isniet mogelijk. Ruimevruchtwisseling toepassen.Voor kleinere percelen isafdekken met insectengaas eenoptie. Roest of 'Canker'. InEngelandsoms problematisch, rot opkopvandewortel inherfst/winter. Veroorzakers zijnonder andere Itersonlliapastinacaen Centrospora acerina. Bijoppervlakkige aantasting is roest met verwerking teverwijderen; bijdiepe aantasting is roest eenprobleem. Er isverschil tussen de rassenvoor roestgevoeligheid Meeldauw: Meeldauw kande kwaliteit vanhetloof aantasten enproblemen met oogsten metde klembandrooier veroorzaken als het loof te zwak wordt. Meeldauw gaatvaak nauwelijksten koste vande opbrengst. Cavity spot: Kaninpastinaak voorkomen,maar is minder eenprobleem danbij het gewaspeen. Wildschade: Deze problemen zijn er, voor zover bekendtijdens de groei ophetveldweinig;bij bewaring inhetveld kan muizenvraatoptreden.
2.6 Onkruidbestrijding Hetgewas groeit inhet begintraag.Onkruid iseenprobleem inde beginperiode. Zonodigvoor opkomst onkruid afbranden.Voor opkomst kaneventueel onkruid chemisch bestreden worden. Hetgoede tijdstip vantoepassing is daarbij vangroot belang. Daar pastinaak zeer gevoelig isvoor onkruidbestrijding. Nahet zaaienkanindegangbare teelt tot 10 dagenvoor opkomst 1-1,5kg/ha linuronwordentoegepast. Tijdens develdgroei ismenaangewezen op mechanisch onkruidbestrijding danwel schoffelen. Belangrijk isde rijenafstand vooraf goed afte stemmen opdeapparatuur voor de mechanische onkruidbestrijding. Hoekschoffel: voor gebruik op ruggenteelt. Deschoffel schraapt de beide kantenvanderug af.De schoffels blijvenop degoede diepte door drukwielen die opde kantvande rug rijden. Dehoekschoffel kan gebruik worden zolang mendoor eengewas kanrijden.
13
Afbeelding7,Past/naakgroeit inhetbegintraagenvormtuiteindelijk eenopgaandredelijkgeslotengewasvancirca40-55cmhoog
2.7 Oogst 2.7.1
Eenmalige enmeermaligeoogst
Eenmaligbij uitgegroeid product dat als bulk inde kuilof inde bewaarcel opgeslagen. Meermalige oogst alsvanhetveld geoogst wordt zodra ervraag uit demarkt is.
2.7.2
Oogstwijze
Bijgezond,stevig gewas is machinale oogst met eenklembandrooier (Asalift) goed mogelijk. Anders ismen aangewezen opeenaangepaste ruggenrooier of beddenrooier. Pastinaak isgevoeligvoor kneuzing bijhet rooien. Eengoede afstemming vande rooimachine, enbeperkenvandevalhoogten isgewenst. Rassenmet minder diepe loofinplant zijn minder gevoeligvoor rooibeschadiging.
2.7.3
Bewaring
Bewaring inhetveld isgoed mogelijk. Pastinaak is redelijk winterhard enkan,bijopenweer, gedurendede winter worden gerooid. Inzachte winters kanhergroei optreden, hetgeenten koste gaatvande kwaliteit. Ominperiode vanvorstte kunnenleveren isoogsten opvoorraad,enbewaring indekoelingteverkiezen. Bewaartemperatuur:tussen 0 en+ 1°C. Relatieve luchtvochtigheid: boven90 %.Bijcelbewaring bestaater kans opverkleuring alshet product uitdroogt. Wellichtkanbewaring inijs(gelijkwitlofwortels) eenoplossing zijn(nader onderzoek nodig). Bewaringbij lagetempratuur maakt het product zoeter.
2.7.4
Wassenensorteren
Depastinaakwortel iszachter vanstructuur danpeen,enmaakt eerder kansop beschadiging. Ditkan verkleuring inde afzetketen tot gevolg hebben.Proefsgewijs afstellenvandewasapparatuur incombinatie mettoetsenvaneffect daarvan opverkleuring inde nabewaring isdaaromvereist. Pastinaak, gegroeid opveeachtige gronden, zwaardere kleigrondof grond met eenhoog organische stofgehalte moet vaak extra intensief gewassen worden. Ditkanmeer verkleuringtot gevolg hebben.Hetis beter deze grondentemijden. Sorteren: Desortering isafhankelijk vandewensenvande afnemer. Hetisbelangrijk ombijhet sorteren grote valhoogten zoveel mogelijk tevoorkomen inverband met kneusbeschadiging.
2.7.5
Afzet indeketen
Verpakken en koelen InEngelandkomtverpakking inpapieren zakkenenwitte netzakkenvoor. Deduurderetray-verpakking stelt hogere eisenaande sortering,maar voorkomt langer uitdroging enverkleuring vanhet product. Voorde tray-verpakking wordt eenfijnere sortering gebruikt. Hetis gewenst hetproduct gekoeld aftezetten.
14
Literatuur Groentezaden Bejo;catalogus 2002/2003, p. 24. Becker-Dillingen, 1956, Handbuchdes gesamten Gemüsebaues, Berlin-Parey, p. 624-629. NIAB2000, Vegetable variety handbook, Descriptive lists of vegetables, parsnip, p.95-97. MAFF, 1984, Parsnips, Booklet 2395, 15 p.
15
y*ï
