FACTSHEET
‘Agrarische bedrijfsinventarisatie PARK21’ DOOR
VOOR
Stivas Noord-Holland
Gemeente Haarlemmermeer, LTO Noord Haarlemmermeer, Stivas Noord-Holland
DOELEN VAN HET ONDERZOEK
Via bedrijfsinventarisatie: 1. Vernemen toekomstvisie van agrarische bedrijven/grondbeheerders in relatie tot de ontwikkeling van PARK21
2. Mogelijkheden onderzoeken voor agrarische structuurverbetering in de Haarlemmermeer door middel van kavelruil
DOELGROEP BEDRIJFSINVENTARISATIE PARK21:
3. Leveren input voor optimale belangenbehartiging door LTO Noord Haarlemmermeer ten behoeve van agrarische ondernemers in PARK21
RUIMTELIJKE AFBAKENING PARK21:
Alle agrarische bedrijven en agrarisch grondeigenaren gelegen binnen de contouren van PARK21 (zie kaartbeeld naast)
DEELNAME AAN HET ONDERZOEK
AANTAL
Gesprek afgerond inclusief enquête 26 Gesprek afgerond exclusief enquête. Partij is in gesprek met 12 gemeente/heeft telefonisch informatie gedeeld met Stivas/heeft wel gesprek gehad maar geen formulier ingevuld Wenst niet deel te nemen/niet bereikt 12 Totaal 50
± Kadastrale kaart en eigendomsgegevens: Copyright © 2013, Dienst voor het kadaster en openbare registers, Apeldoorn Basisregistratie topografie: CC-BY Kadaster 2013 Kaartbeeld: Copyright © 2013, Stivas Noord-Holland, Alkmaar
AGRARISCHE BEDRIJVEN:
• Bij 17 agrarische ondernemingen is informatie ingewonnen via de enquête. • Met 3 agrarische partijen, er is wel een gesprek geweest maar geen enquêteformulier ingevuld. • Overige bedrijven zijn niet bereikt of hebben om hun moverende redenen niet deelgenomen aan de inventarisatie. Verpachtende instanties:
• Bij 9 partijen is een enquête afgenomen. • Een 12-tal partijen heeft informatie met Stivas gedeeld, maar daar is geen inventarisatieformulier voor ingevuld.
INVENTARISATIE AGRARISCHE BEDRIJVEN Bedrijfstype
AANTAL
Melkveehouderij 1 Overige veehouderij 0 Akkerbouw 10 Tuinbouw vollegronds 3 Loonwerk 0 Verpachten/verhuren van grond 0 Anders nl: 3 • Van de 17 geïnterviewde agrarische bedrijven voert het merendeel een akkerbouwbedrijf. • Vollegrondstuinbouw in de vorm van sierteelt vormt bij een drietal bedrijven de hoofdactiviteit. • Voor één bedrijf is de hoofdactiviteit melkveehouderij. • In hoofd en nevenactiviteiten komt de combinatie van akkerbouw en vollegrondstuinbouw regelmatig voor. • 11 bedrijven hebben naast hun agrarische hoofd- en nevenactiviteiten ook niet-agrarische activiteiten. Dit betreft ongeveer de helft van de bedrijven. • Opvallend is dat geen enkele ondernemer biologisch teelt en dus SKAL gecertificeerd is.
AANTAL
Agrarisch natuurbeheer Recreatie en toerisme (agrotoerisme) Landbouw en zorg Openstelling bedrijf en rondleidingen Verwerken eigen producten en/of huisverkoop Verhuur bedrijfsruimte Loonwerk voor derden Energie opwekking Anders nl.
1 5 2 2 5 3 4 3 5
Bedrijfsovername
AANTAL
Binnen 5 jaar overname Over meer dan 5 jaar overname Geen opvolger Opvolging onbekend Geïnterviewde heeft onlangs(<2 jaar) het bedrijf overgenomen Geïnterviewde is bezig met overname
2 7 1 6 1 0
Grondgebruik binnen contouren van PARK21 van geïnterviewde bedrijven Oppervlakte grondgebruik/eigendom Binnen PARK21
hectare
Eigendom Erfpacht Reguliere pacht (6/12 jr.) Geliberaliseerde pacht (< 6jr.) Geliberaliseerde pacht (>6 jr.) Los gebruik/huur Totaal voor 17 agrarische bedrijven
114 0 144 209 0 25 492
Binnen PARK21 is onder de geïnterviewden sprake van een groot aandeel verpacht (pacht en huur) bezit (76%)
Grondgebruik buiten contouren van PARK21 van geïnterviewde bedrijven Oppervlakte Grondgebruik/eigendom Buiten PARK21 hectare
Eigendom Erfpacht Reguliere pacht (6/12 jr.) Geliberaliseerde pacht (< 6jr.) Geliberaliseerde pacht (>6 jr.) Los gebruik/huur Totaal voor 17 agrarische bedrijven
151 50 17 78 14 38 348
Relatief gezien ligt meer eigendom (in hectares) van de onderzochte bedrijven buiten de contouren van PARK21 dan er binnen. 151 hectare (buiten) ten opzichte van 114 hectare (binnen)
Toekomstperspectief van de ondernemingen (focus 10 jaar) Perspectief zonder ontwikkelingen PARK21 Plannen voor het bedrijf binnen nu en 10 jaar in een situatie zonder de ontwikkeling van PARK21:
AANTAL
a. Voortzetten van het bedrijf op de huidige plek met de huidige omvang b. Voortzetten van het bedrijf op de huidige plek met groei van de omvang of wijziging van de bedrijfsvoering door: - grond huren - grond kopen - investeren in gebouwen - andere teelten of teeltmethode(s) - investeren in neventak (verbreding) - (meer) natuur- en landschapsbeheer - inkomen buiten het bedrijf (baan buitenshuis) - Specialisatie (bijv. streekeigen producten) - overige ontwikkelingsrichtingen c. Bedrijf afbouwen binnen 10 jaar - Zo ja verkoop van de grond - Zo ja verpachten van de grond d. Bedrijf is al beëindigd
6 11 7 6 5 3 1 1 0 0 3 0 0 0 0
• Alle onderzochte bedrijven wensen zich zonder ontwikkeling van PARK21 te handhaven op de huidige bedrijfslocatie. Het overgrote deel van deze bedrijven heeft dan de wens om zich verder te ontwikkelen door groei van de omvang of wijziging van de bedrijfsvoering anderszins. • Geen van de bedrijven zal in genoemde periode afgebouwd worden. Perspectief met ontwikkeling PARK21 Toekomstvisie voor uw bedrijf in relatie tot plannen rondom PARK21
AANTAL
a. Voortzetten van het bedrijf op de huidige plek met: - huidige omvang - kleinere omvang - grotere omvang b. Voortzetten op de huidige plek met wijziging bedrijfsvoering passend binnen PARK21 c. Voortzetten bedrijf op huidige locatie, maar grond uitruilen naar buiten het plangebied PARK21 (deze bedrijven hebben de bedrijfsgebouwen nu al buiten het parkgebied) d. Verplaatsen bedrijf naar buiten het plangebied PARK21. e. Grondpositie uit Parkgebied vandaan ruilen met behoud van erf en opstallen. (Dit zijn bedrijven die indien er sprake is van kavelruil (ook) de bedrijfslocatie in het parkgebied willen behouden. Deze bedrijven bevinden zich nu in het parkgebied) f. Bedrijfsgebouwen en/of grondpositie verkopen:
10 5 0 5 4 3 5
3 0
• Bedrijfsperspectief met ontwikkeling PARK21 is niet altijd even helder bij de ondernemer. Daarom is soms een 1e, 2e en soms zelfs een 3e optie besproken • Een aantal ondernemers houdt vast aan het bedrijfsperspectief zonder PARK21. Bedrijf wordt vooralsnog voortgezet op huidige plek. • Een aantal bedrijven zal op de huidige locatie willen voortzetten maar zal de bedrijfsvoering willen aanpassen aan het gedachtegoed van PARK21. Deze bedrijven zetten in de huidige situatie veelal ook al in op verbreding en specialisatie. • Geen van de ondernemers heeft aangegeven de grondpositie (al dan niet risicodragend) in te willen zetten in het kader van ontwikkeling van nieuwe functies en/of nieuw ondernemerschap (bijv. Leisure) Bedrijfsverplaatsing Indien u bedrijfsverplaatsing overweegt, waarheen verplaatst u dan ?
- Geen bedrijfsverplaatsing - Geen idee - Bedrijfsverplaatsing is reële mogelijkheid: - Binnen PARK21 naar zone______ - Binnen de Haarlemmermeer - Binnen Noord-Holland - Elders in Nederland - Het buitenland
AANTAL
9 0 6 1 5 0 0 0
• De meeste agrarische ondernemers binnen PARK21 overwegen geen bedrijfsverplaatsing. Dat betekent overigens niet dat er geen sprake kan zijn van het uitruilen van gronden buiten de contouren van PARK21. • De bedrijven die wel een bedrijfsverplaatsing overwegen willen alleen in de Haarlemmermeer herplaatst worden en een enkeling zelfs binnen het parkgebied.
Inventarisatie verpachtende instanties/particulieren Categorieën verpachters • Particuliere verpachters • Verpachtende instellingen als fonds van algemeen nut beoogde instelling (ANBI) • Beleggingsinstellingen Beleidsdoelstellingen van bovengenoemde verpachtende instanties verschillen van elkaar. Voor alle geïnterviewde verpachters geldt in ieder geval wel: • Behoud van bezit in oppervlak en waarde. • Groei van areaal is voor veel verpachters bespreekbaar. • Verkleinen areaal is voor geen van de verpachters een optie. • Meeste verpachters opteren voor handhaven bezit in PARK21. • Uitgangspunt blijft agrarische verpachting. Een enkele verpachter is bereid mee te verhuizen bij een eventuele bedrijfsverplaatsing van de pachter. Ook voor verpachters wordt als compensatielocatie meestal de Haarlemmermeer benoemd.
Overige opmerkingen Onderstaand zijn enkele opmerkingen van geïnterviewden weergegeven: • Diverse geïnterviewden willen graag duidelijkheid rondom planuitwerking (o.a. planning). Ondernemen is vooruitzien, daar hoort duidelijkheid rondom PARK21 bij wat de ondernemers betreft. • Diverse geïnterviewden pleiten voor een gebiedsgerichte aanpak in plaats van ontwikkeling per deelgebied. • Gevraagd wordt om maatwerk per partij. • Beoogde nieuwe vorm van ondernemerschap (leisure en agrarische transformatie) past niet altijd binnen de voorschriften vanuit de pachtwet (Reguliere pacht). Een agrarische ondernemer met een regulier pachtcontract moet op zijn hoede zijn bij het ontwikkelen van andere dan agrarische activiteiten. Zolang de verbreding binnen de agrarische “gedaante” past is er geen probleem. (zie artikel Nieuwe Oogst d.d. 28 juni 2014)
• Als er door middel van kavelruil, mobiliteit wordt gerealiseerd in het gebied van PARK21, heeft dit voorkeur van ondernemers en is flexibiliteit met betrekking tot de prioritering zoals in het grondstrategieplan aangegeven, noodzakelijk. Alle deelnemers moeten gelijke kansen krijgen. • Om ruimte in het gebied van PARK21 te krijgen is compensatiegrond noodzakelijk. De compensatiegrond zou moeten liggen in de Haarlemmermeer. • Er liggen serieuze kansen voor kavelruil, onder voorwaarde dat onderhandeld wordt over de achterblijflocatie in PARK21, met een reële prijsstelling. Daarnaast dient te worden gekeken naar schadevergoedingscomponenten aldus geïnterviewden. Enkele conclusies en aanbevelingen vanuit Stivas • Ga uit van een integrale benadering, waarbij geen eigenaren en/of agrariërs worden uitgesloten en breng flexibiliteit aan in de prioritering zoals beschreven in het grondstrategieplan. • Communiceer met alle partijen in het gebied van PARK21; ook met de agrarische ondernemers/ grondeigenaren die niet willen transformeren, verkopen en ruilen. • Stivas ziet op basis van de gevoerde gesprekken concrete mogelijkheden om kavelruilprocessen op te starten en te begeleiden. Voor aankoop binnen PARK21 voert gemeente Haarlemmermeer de onderhandeling met betreffende partij(en). • Aan de gemeente Haarlemmermeer is aanbevolen om zich in te zetten om (enkele) BBL/provinciegrondposities binnen de Haarlemmermeer aan te kopen waardoor ondernemers/grondeigenaren uit het parkgebied door middel van kavelruil een passend alternatief geboden kan worden. • Biedt planologische medewerking om indien nodig, nieuwe/ vervangende (ter compensatie) bedrijfslocaties in de Haarlemmermeer op te richten.
Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.
