AGENTS OF CHANGE voor jongeren door jongeren voorlichting in asielzoekerscentra
AGENTS OF CHANGE voor jongeren door jongeren voorlichting in asielzoekerscentra
projectverslag sep 2012 - apr 2014
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren
Inhoudsopgave
5
1. Inleiding
projectverslag sept 2012 - april 2014
2
2. Het project Aanleiding Opzet van het project Doel Doelgroep
7 7 9 10 10
3. Bereikte doelen Kick-off bijeenkomst Training Agents of Change Uitvoering voorlichting AZC's Resultaten
10 10 11 13 14
4. Conclusie
15
5. Aanbeveling
15
6. Nawoord
16
3
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren
Inleiding VGV Doelstelling en Visie FSAN FSAN speelt sinds eind jaren 90 een centrale rol in de bestrijding van Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) in Nederland. De inzet van FSAN is vooral gericht op voorlichting en preventie binnen de risicogroepen. Daarnaast functioneert FSAN op het gebied van bestrijding van VGV al jarenlang als advies- en steunpunt voor leden uit de praktiserende gemeenschappen, professionals van verschillende instanties, studenten en onderzoekers. Verder is FSAN in de strijd tegen VGV actief in uiteenlopende overlegorganen, zowel op nationaal als internationaal niveau. Op Europees niveau is FSAN lid van EuroNet-FGM en END FGM European Campaign. FSAN is tevens lid van het Inter-African Committee on Traditional Practices (IAC) (gezeteld in Addis Abebe) dat volledige uitbanning van de schadelijke praktijken van VGV nastreeft. Als IAC-lid neemt FSAN actief deel aan internationale conferenties. FSAN beschouwt VGV als gender-gerelateerd geweld en als schending van de rechten van meisjes en vrouwen. Haar missie is dan ook totale uitbanning van alle vormen van deze traditie. Ouders/familieleden binnen de risicogroepen dienen er goed van doordrongen te zijn dat VGV verboden is. Wie zijn of haar dochters nu nog laat besnijden, moet gestraft worden. FSAN gelooft in een centrale rol voor lokale zelforganisaties en sleutelpersonen in preventie en bestrijding van VGV. Zij hebben direct toegang tot de praktiserende gemeenschappen en kunnen de mensen voorlichten, thuis bezoeken, een vertrouwensband opbouwen en activiteiten op lokaal niveau organiseren.
projectverslag sept 2012 - april 2014
4
5
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren
Essentieel is de brug die deze zelforganisaties en sleutelpersonen vormen
•
tussen de risicogroepen aan de ene kant en zorginstellingen (o.a. GGD'en), ketenpartners, beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en gemeenten aan de andere kant.
Het vergroten van de rol van vrouwen, mannen, jongeren en religieuze leiders in de strijd tegen VGV.
•
Deelnemen aan relevante internationale conferenties en congressen en het geven van presentaties over de VGV aanpak in Nederland.
Het project Aanleiding van het project Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) is een eeuwenoude traditie die in 29 landen voorkomt. Volgens de World Health Organization (WHO) heeft Somalië met 97,9% het hoogste percentage besneden meisjes ter wereld. Sinds 1993 zijn alle vormen van VGV verboden in Nederland. Het is strafbaar als een vorm van kindermishandeling en er staat een maximale gevangenisstraf van 12 jaar op. Er kan een nog hogere straf worden opgelegd als de meisjesbesnijdenis
Werkwijze FSAN • •
Het trainen van nieuwe sleutelpersonen en bijscholing van de
door de ouder van het kind zelf wordt uitgevoerd (artikel 300 tot en met
oude sleutelpersonen.
304 Wetboek van Strafrecht). Ouders zijn ook strafbaar als zij iemand
Het begeleiden van deze sleutelpersonen bij de voorlichtingen,
anders opdracht geven voor de besnijdenis.
huisbezoeken, huiskamergesprekken en activiteiten die zij voor hun lokale achterban organiseren.
FSAN is al sinds 1996 actief in de bestrijding van meisjesbesnijdenis door
Het vergroten van het draagvlak voor de uitbanning van VGV door
het initiëren en uitvoeren van projecten en geven van voorlichting. De
middel van een website en voorlichtingsmaterialen in eigen taal.
organisatie werkt hierin nauw samen met Pharos, GGD’en, Vluchtelingen-
Het informeren over en bekendmaken van de Verklaring tegen
Organisatie Nederland (VON) en talloze Afrikaanse zelforganisaties in
Meisjesbesnijdenis.
Nederland. FSAN assisteert Nederlandse instanties bij het signaleren van
•
Het stimuleren van zelforganisaties in de activiteiten tegen VGV.
besnijdenis en het handhaven van de wet en
•
Het bieden van podia/media waarop tegenstanders van VGV hun stem
adviseert hulpverleners over de lichamelijke en
kunnen laten horen en “NEE” kunnen zeggen tegen VGV.
psychische gevolgen van besnijdenis.
• •
projectverslag sept 2012 - april 2014
6
7
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren
In haar eigen projecten kiest FSAN voor bestrijding van VGV door middel
Er wordt al enkele jaren voorlichting gegeven op AZC’s. Dit gebeurt in de
van voorlichting- en bewustwordingscampagnes en huisbezoeken om een
eigen taal door sleutelpersonen uit de gemeenschappen en door professio-
cultuurverandering teweeg te brengen.
nals op het gebied van gezondheid en seksualiteit. Met het project “Agents of Change” sloten wij aan bij het gegeven dat asielzoekers voorlichting
De afgelopen jaren heeft FSAN haar aandacht gevestigd op voorlichting over
krijgen van hun eigen landgenoten in hun eigen taal, maar we plaatsten
Vrouwelijke Genitale Verminking voor Afrikaanse gezinnen in Nederland,
daarbij jongeren centraal. Het idee was om jongeren uit Somalië, Eritrea en
Afrikaanse nieuwkomers in Asielzoekerscentra en Afrikaanse jongeren.
Sierra Leone die al een geruime tijd in Nederland wonen als Agents of
Daarnaast houdt FSAN zich bezig met de training van sleutelpersonen en
Change voorlichting te laten geven aan jonge landgenoten in diverse Asiel-
professionals.
zoekerscentra. Het project richtte zich voornamelijk op VGV in het kader van gezondheid, seksualiteit en mensenrechten.
Met het project “Agents of Change” heeft FSAN een nieuwe groep bereikt, meisjes in de leeftijdscategorie 10-16 jaar. Voor dit project zijn jonge vrou-
Opzet van het project
wen tussen de 18 en 22 jaar getraind om gezinnen met jonge meisjes in de
De jongeren worden opgeleid tot Agents of Change en door FSAN, andere
leeftijdscategorie 10-16 jaar voor te lichten. Belangrijkste leerpunt van dit
relevante instellingen en ervaringsdeskundigen getraind in onder andere
project is dat het cruciaal is om een gesprek te starten tussen jonge meis-
mensenrechten, seksualiteit en communicatie-en presentatievaardigheden.
jes en hun moeders over meisjesbesnijdenis om het taboe te doorbreken.
De jongeren in de Asielzoekerscentra krijgen vervolgens in totaal drie voorlichtingen.
Tevens is het van belang jonge meisjes in een vroeg stadium voor te lichten over meisjesbesnijdenis, zodat zij sterk in hun schoenen staan en zich in de
De eerste voorlichting is voor de meisjes over VGV en seksualiteit. De
toekomst met behulp van goede, inhoudelijke argumenten kunnen verzet-
tweede voorlichting is voor de jongens over VGV en seksualiteit. Voorlichtin-
ten tegen VGV.
gen over meisjesbesnijdenis wordt gegeven door de Agents of Change en voorlichtingen over seksualiteit door GGD’en. De derde voorlichting, voor jongens en meisjes samen, is een interactieve voorlichting waarin de Agents of Change vertellen over hun leven hier in Nederland, het onderwijs hier en welke obstakels de Agents zelf hebben moeten overwinnen om volledig te kunnen integreren in de samenleving. Deze sessie is geheel in handen van de Agents.
projectverslag sept 2012 - april 2014
8
9
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren Tijdens de bijeenkomst werd diep ingegaan op aanleiding en doelstellingen
Doel van het project •
VGV bespreekbaar maken onder jongeren in Asielzoekerscentra.
van het project. Daarbij is van belang om te realiseren dat VGV onlosmake-
•
Inzicht in het Nederlands beleid tav VGV en kennis over VGV in het
lijk verbonden is met gezondheid, seksuele rechten en mensenrechten.
kader van gezondheid, seksualiteit en mensenrechten overdragen
Bovendien is het geven van vroegtijdige informatie aan jongeren in Asiel-
en/of vergroten.
zoekerscentra een vrij uniek idee. Er was dan ook veel aandacht voor de
Inzicht in het onderwijssysteem in Nederland en de mogelijkheden
invulling van de voorlichting en voor de manier waarop GGD en de Agents
voor jongeren overdragen. Agents of Change kunnen hierbij een
of Change elkaar kunnen aanvullen.
•
rolmodel zijn voor de jongeren. De nadruk lag voornamelijk op herkenbaarheid en relevantie van het voorHet uiteindelijke doel van dit project was om VGV bespreekbaar te maken
lichtingsmateriaal voor de jongeren in het AZC, alsook het stimuleren van
onder jonge Afrikaanse nieuwkomers in de Asielzoekerscentra. Dit hebben
interactie aan de hand van stellingen en discussiepunten. Tot slot was er tijd
we gedaan door het onderwerp te
voor een evaluatie van de eerste voorlichtingsronde in Asielzoekerscentra.
verbreden en het te plaatsen onder de onderwerpen mensenrechten,
Training Agents of Change
gezondheid en seksualiteit.
Op 16 en 17 februari 2013 vond de weekendtraining plaats voor de Agents of Change, bijgewoond door 18 actieve jongeren uit Somalië en Guinnee. Deze jongeren kregen een training over onder andere gezondheid, seksuali-
Doelgroep van het project De doelgroep van het project waren
teit, meisjesbesnijdenis, commu-
jonge Afrikaanse asielzoekers
nicatie- en presentatievaardighe-
uit de risicolanden tussen 16-30 jaar.
den en onderwijs & integratie. De training over gezondheid en seksualiteit werd gegeven door
Bereikte doelen
een gezondheidsfunctionaris van GGD Midden-Nederland.
Kick-off bijeenkomst Op dinsdag 22 januari 2013 vond de kick-off bijeenkomst plaats van het project AZCvoorlichtingen door jongeren, voor jongeren. Het doel van deze bijeenkomst was om diverse GGD functionarissen, werkzaam in asielzoekerscentra, en Pharos te informeren over het project. projectverslag sept 2012 - april 2014
10
11
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren
Tijdens deze sessie lag de nadruk op basiskennis ten aanzien van geeste-
Met behulp van oefeningen konden de jongeren zich voorbereiden op het
lijke en lichamelijke ontwikkeling van baby tot volwassene. Doel hiervan
geven van voorlichting.
was het vergroten van de kennis van de jongeren over gezondheid en seksualiteit. De tweede sessie van de dag ging over meisjesbesnijdenis en
Uitvoering voorlichting Asielzoekerscentra
in het bijzonder de psychologische en lichamelijke gevolgen van deze
De jongeren hebben de verworven kennis toegepast in hun werk als
schadelijke traditie. Daarnaast werd ook aandacht geschonken aan motive-
Agents of Change, waarbij ze voorlichting hebben geven aan leeftijdgenoten
rende gespreksoefeningen, zoals hoe je met anderen praat over moeilijke
in Asielzoekerscentra. In totaal heeft FSAN samen met Agents of Change
onderwerpen zoals meisjesbesnijdenis. Tot slot werd een beeld geschetst
10 AZC’s bezocht, namelijk Leersum (2 keer), Almere, Winterswijk, Sint
van meisjesbesnijdenis en het beleid tav meisjesbesnijdenis in Nederland,
Annaparochie, Alkmaar, Luttelgeest, Dronten, Schalkhaar en Utrecht.
Europa en Afrika. Per AZC werden drie bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst Tijdens de tweede dag werd een training gegeven over onderwijs en
over gezondheid en seksualiteit werd gegeven door een verpleegkundige
integratie en een training over communicatie- en presentatievaardigheden.
van de Publieke Gezondheidzorg Asielzoekers (PGA). Tijdens deze bijeen-
De jongeren kregen informatie over het Nederlandse onderwijssysteem en
komst werd de nadruk gelegd op basiskennis over de geestelijke en licha-
volwassenenonderwijs. Daarnaast werd er aandacht besteed aan integratie
melijke ontwikkeling van baby tot volwassene.
en met name het leren van de taal. Tot slot kregen de jongeren meer informatie over de manier waarop zij een boodschap goed kunnen overbren-
De tweede bijeenkomst over VGV werd gegeven door Agents of Change
gen aan diverse ontvangers.
onder begeleiding van de FSAN project coördinator. De derde bijeenkomst ging over onderwijs en integratie. De Agents of Change vertelden over hun ervaringen en het leven hier in Nederland, het onderwijs en welke obstakels zij zelf hebben moeten overwinnen om volledig te kunnen integreren in de samenleving.
projectverslag sept 2012 - april 2014
12
13
Agents of Change
Voorlichting AZC´s: voor jongeren, door jongeren
Aan de hand van verschillende stellingen over cultuur en integratie ontstond
Conclusie
interactie tussen de Agents of Change en de jongeren. Door middel van dit project heeft FSAN 213 jongeren empowered. Het uiteindelijke doel van dit project, namelijk het bespreekbaar maken van VGV Resultaten
onder de nieuwkomers in de Asielzoekerscentra, is naar wens uitgevoerd.
•
30 voorlichtingen gegeven op 10 AZC’s
Dit project heeft er ook voor gezorgd dat de nieuwkomers een duidelijk
•
213 jongeren, mannen en vrouwen, bereikt in AZC’s
beeld kregen over verschillende onderwerpen, zoals kinderrechten en
•
Vaardigheden en kennis over gezondheid en seksualiteit, over VGV en
mensenrechten, VGV, seksualiteit en educatie. Tijdens de voorlichting
VGV aanpak in Nederland, over het onderwijssysteem en integratie
toonden zij bovendien interesse door vele vragen te stellen over de verschil-
overgedragen aan jonge asielzoekers.
lende onderwerpen.
• • • •
Informatiepakket samengesteld voor voorlichting op AZC’s voor en voor jongeren.
De jongeren die in dit project voorlichting kregen, zijn geëmpowered en
Werving en training van 18 Agents of Change die de voorlichtingen
bewust geworden van hun rechten. Als wij dit doorzetten zal dit een posi-
verzorgden in verschillende AZC’s.
tieve uitwerking hebben op alle Afrikaanse nieuwkomers.
Een informatiepakket en certificaat voor iedere Agent of Change na afloop van de training
De basis van het project: door jongeren voor jongeren, is goed bevallen.
Kick-Off bijeenkomst met 10 personen van GGD’en (PGA), vertegen
Het is een zinvolle manier om informatie over te brengen die ook inzetbaar
woordigers van Agents of Change en Pharos
is in andere settings.
Aanbeveling Onze ervaring is dat het in de praktijk erg moeilijk is gebleken om informatiesessies voor vluchtelingen in AZC’s te organiseren. Om in de toekomst vervolg te geven aan dit project of een vergelijkbaar project zijn een aantal veranderingen vereist. Daarom pleit FSAN voor landelijke afspraken tussen de professionals in AZC’s en voorlichters van landelijke migrantenorganisaties.
projectverslag sept 2012 - april 2014
14
15
Agents of Change
Nawoord FSAN wil bij deze alle betrokkenen bedanken, met name de Agents of Change, PGA in Asielzoekerscentra, medewerkers van het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA), alle vrijwilligers en de Stichting Kinderpostzegels voor de financiële ondersteuning.
Tekst & fotografie: Vormgeving: Drukwerk: projectverslag sept 2012 - april 2014
16
www.fsan.nl
FSAN DG Graphic Design De Koning Repro
Tussen september 2012 en april 2014 liep het FSAN project Agents of Change. Onder het motto ‘door jongeren, voor jongeren’ gaven jonge mensen voorlichting in asielzoekerscentra door heel Nederland over verschillende onderwerpen, zoals kinderrechten en mensenrechten, VGV, seksualiteit en educatie. Belangrijkste doelstellingen waren empowerment van jongeren en het bespreekbaar maken van VGV onder nieuwkomers in AZC’s. Agents of Change is mede mogelijk gemaakt dankzij financiële ondersteuning van de Stichting Kinderpostzegels.
W. de Zwijgerlaan 350 B/3 1055 RD Amsterdam
T: 020 - 486 16 28 E: info @ fsan.nl | www.fsan.nl
