Agenda januari. februari. maart. april. mei. juni. Inclusief activiteiten en evenementen kalender

februari januari

18

maart

Agenda 2009

15

19

Waarom draait de aarde rond? Wakker Worden Kinderlezing

Voorjaarsvakantie:

met sterrenkundige prof. dr. Ralph Wijers over de aarde,

14 februari t/m 1 maart

de zon en de maan.

Meivakantie:

Kenniscafé (de Balie in Amsterdam)

25 april t/m 10 mei

Zomervakantie: 8

Waar is de mammoet gebleven? Wakker Worden Kinderlezing

1 juni t/m 6 september

met ecoloog dr. Bas van Geel over onderzoek naar uitgestorven

Herfstvakantie:

beesten.

17 oktober t/m 1 november

12 t/m 24 maart Bliep, bliep. 16 Kenniscafé (de Balie in Amsterdam)

Kerstvakantie: 19 december t/m 3 januari

Kun je leven op Mars? Wakker Worden Kinderlezing met sterrenkundige prof. dr. Lex Kaper over leven op Mars

16

en andere planeten.

Science center NEMO

Kenniscafé (de Balie in Amsterdam)

Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam (± 10 min.

april

4+5 19 20 22

Sterrenkundeweekend

lopen van Amsterdam CS)

Wat is een virus? Wakker Worden Kinderlezing met viroloog dr. Hans Zaaijer over het doen en laten van virussen.

www.e-nemo.nl

Kenniscafé (de Balie in Amsterdam)

E-mail:

Zoeken naar Leven

Telefoon: 020-531 32 33

[email protected]

mei

Entree: € 12,50 voor

1 t/m 31 juli 8 t/m 18 mei

Sjakoo, musical over straatschoffie in het Amsterdam

iedereen vanaf

van de Gouden Eeuw www.sjakoo.com

4 jaar en ouder.

Hulda, schip met kunstwerken van Turkse kunstenaar Conan (gratis toegankelijk)

16 + 17 18 24

Wetenschapsfestival Witte Tulp Kenniscafé (de Balie in Amsterdam)

Openingstijden:

Wanneer ben je muzikaal? Wakker Worden Kinderlezing

dinsdag t/m zondag van

met muziekwetenschapper dr. Henkjan Honing over waarom je ook

10.00 - 17.00 uur.

juni

muzikaal kunt zijn als je geen instrument speelt.

4 6 14

Techniek Toernooi www.techniektoernooi.nl RoboCup Junior Kun je meten wat je niet ziet? Wakker Worden Kinderlezing

In de officiële schoolvakanties en in juni, juli en augustus ook op maandag open.

met natuurkundige prof. dr. Stan Bentvelsen over de zoektocht

15

naar elementaire bouwstenen in CERN.

NEMO is gesloten op 1 januari,

Kenniscafé (de Balie in Amsterdam)

30 april en 25 december.

Kijk voor je komt even op www.e-NEMO.nl voor tijden en of je moet reserveren.

Inclusief activiteiten en evenementen kalender





Wetenschap en techniek is echt fascinerend in Science center NEMO.

Techniek Toernooi Acht uitdagingen. Heel veel prijzen. Deelname is gratis. Op donderdag 4 juni 2009 vindt alweer het vijfde Techniek Toernooi plaats in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Duizenden leerlingen, hun begeleiders en supporters strijden om de felbegeerde

Je vervelen tijdens de schoolvakantie?

Vijf verdiepingen vol spannende, leuke doe- en ontdekdingen, waarbij je je handen, oren, ogen én neus kunt gebruiken. Bij NEMO gebruik je al je zintuigen. NEMO nodigt je uit experimenten aan te gaan. Tentoonstellingen, theatervoorstellingen, films, workshops en demonstraties. Hoe oud je bent, maakt niet uit. NEMO is voor nieuwsgierige mensen die overal aan willen zitten.

t h c a Ik d niet! het Tijdens de schoolvakanties

Bliep, bliep!

(m.u.v. zomervakantie) zijn er extra

titel van ‘Beste Techniekers van Nederland’. Dit is de grootste en gaafste techniekwedstrijd voor alle basisscholieren. Alles draait om jouw techniek! Durft je de uitdaging aan?

Wetenschapsfestival Witte Tulp

RoboCup Junior Schoolteams bouwen en programmeren robots om te strijden tegen andere teams tijdens het NK RoboCup Junior.

Is wetenschap saai? Veel scholieren denken van wel. Dit Wetenschaps-

Deze spannende competitie is

festival heeft vorig jaar het tegendeel bewezen. Bijzondere en leerzame

op zaterdag 6 juni in het NEMO.

tentoonstellingen bieden een oriëntatie op opleidingen en beroepen in de

Bouw samen een robot die

bètasector. Jongeren zijn namelijk onmisbaar als het gaat om de toekomst

danst als een popster, mensen-

van wetenschap en techniek. Er liggen dit jaar weer uitdagende projecten

levens kan redden of voetbalt

veel activiteiten. Kom gezellig

In de tentoonstelling Bliep bliep! ontdek je alles over

op de stapel. Maak jij met je team

als een prof. Want de winnaars

naar de theatervoorstellingen

computergeluiden van heel vroeger tot nu. Luister naar

een robot die kan sumoworstelen?

worden uitgenodigd op het WK

‘Goochelen met getallen’ en de

de allereerste computers, fabriceer je eigen muziek en

Of laat jij zien wie de schaak-

in 2010 in Oostenrijk! Al meer

‘Balans Show’. Ook de workshops

speel mee met de Retrogames en Wii Music! Componeer

meester is?

dan 20 landen spelen mee.

zijn te gek. Maak in het Lab zelf

je eigen muziek, vervorm een stemopname met de

energy drink, ontdek de binnenkant

bitcrusher. Spectaculaire activiteiten voor kinderen en

Noteer 16 & 17 mei in

voor het basis- en voortgezet

van oude apparaten en ontdek hoe

nostalgie voor de (groot)ouders. Blieb bliep! is in NEMO

de agenda en kijk vast op

onderwijs.

gezichtsbedrog werkt.

van 12 februari tot en met 24 maart.

www.wetenschapsfestival.nl.

De deelname is beperkt,

De jaarlijkse robotcompetitie is

dus kijk snel op Hou voor alle activiteiten de website in de gaten!

www.robocupjunior.nl.

Sterrenkundeweekend Het jaar 2009 is het Internationale Jaar van de Sterrenkunde. Wereldwijd doen 135 landen mee om het universum de komende 365 dagen dichter bij de mensen te brengen. NEMO organiseert daarom een Sterrenkundeweekend. Ontmoet professionele sterrenkundigen! Zij geven lezingen,

Zoeken naar leven

Ontrafel het mysterie van leven, hier op aarde én in het heelal. Want wat is leven eigenlijk? Wat zijn de overeenkomsten tussen een mens, een kwal en een plant? En kan er buitenaards leven bestaan? Met een big bang opent NEMO op 22 april

workshops, proefjes, presentaties. In de Discovery Truck, een rondreizende

om 16.00 uur de nieuwe tentoonstelling

laboratorium, kun je waarnemingen van JIVE volgen. Boeiend voor jong en

Zoeken naar leven. Met een inhoudelijk

oud. Het heelal: ontdek het zelf! Het NEMO Sterrenkundeweekend is op

sterk en spectaculair programma met veel

4 en 5 april en valt samen met Museumweekend.

bekende wetenschappers en theater.

R U I M

Meer dan een rekensom

D E N K E N D

Bij AT Osborne zijn grote projecten

giaal aan projecten. De combinatie van

Top 10 werkgever

vrijwel dagelijks werk. Van ministeries,

inhoudelijke en proceskennis, samen

AT Osborne staat in de top 10 van beste

universiteiten, gerechtsgebouwen en

met de integrale aanpak, versterkt ons

werkgevers. De werksfeer en vrijheid

laboratoria tot musea en ziekenhuizen.

advies. Onze opdrachtgevers zien dat

scoren hoog. Als jij die vrijheid ook am-

als uniek. Wij zijn op zoek naar jong

bieert en koppelt aan een sterk verant-

Bouwkostenadviseurs

Toptalent met een brede blik die buiten

woordelijkheidsgevoel, willen we graag

Bouwkostenmanagement is bij ons meer

de gebaande paden durft te denken.

met je praten. Kijk op www.atosborne.nl

dan een rekensom. Multidisciplinaire

AT Osborne biedt veel ruimte voor je

of bel Walter Keyner, businessmanager

teams van professionals werken colle-

persoonlijke ontwikkeling.

bouwkosten op 030 - 294 27 41

AT Osborne

ATO_A5 BKM_03.indd 1

Utrecht | Brussel | Parijs

Huisvesting & Vastgoed | Infrastructuur, Gebiedsontwikkeling & Milieu

03-02-09 16:24

Hoe werkt een alliantie nu écht?

Waar? AT Osborne J.F. Kennedylaan 100 3741 EH Baarn

Uitnodiging

Aanmelden U kunt zich aanmelden bij Sanne Visser. E [email protected] T 31 (0)35 543 43 43

Meer weten? Neemt u dan contact op met Pepijn Schoonhoven of Bert van Griensven.

Huisvesting Huisvesting en Vastgoed en Vastgoed

AT Osborne J.F. Kennedylaan 100 3741 EH Baarn T 31 (0)35 543 43 43 F 31 (0)35 543 43 44 E [email protected] CONSULTANTS & MANAGERS

Bouwstenen voor het bedrijfsproces van van morgen morgen bedrijfsproces

CONSULTANTS & MANAGERS HUISVESTING & VASTGOED | INFRASTRUCTUUR, GEBIEDSONTWIKKELING & MILIEU

HUISVESTING & VASTGOED | INFRASTRUCTUUR, GEBIEDSONTWIKKELING & MILIEU

donderdag 23 april 2009 donderdag 12 maart

uitnodging huisvesting en vastgoed.indd 3

14-01-09 15:37

Programma Programma

Cases

■ 12.30 - 13.30 Ontvangst en inlooplunch

■ 12.30 – 13.30

■ Ontvangst 13.30 - 13.45 en inlooplunch Welkom, doelstelling en dagindeling door Gerhard Jacobs, directeur Huisvesting & Vastgoed AT Osborne

■ 13.30 – 13.35

Welkom door Gerhard Jacobs, directeur Huisvesting

■ 13.45 - 14.15 & Vastgoed AT Osborne; Introductie van de dagvoorzitter Verkenning speelveld door AT Osborne over de mate waarin huisvesting en vastgoed het bedrijfsproces van morgen kunnen ■ 13.35 - 13.45 ondersteunen

Dienst Centraal Milieubeheer (DCMR) Rijnmond:

TNT N.V. biedt bedrijven en consumenten wereldwijd een breed scala

Vraag uitgangspunt bij bepalen strategie

aan post- en expressdiensten. TNT is in meer dan 200 landen actief en

De DCMR Milieudienst Rijnmond verricht als regionale milieudienst in

heeft in maart 2007 ruim 128.000 mede­werkers. TNT voert haar beleid

opdracht van de provincie Zuid-Holland en de 18 gemeenten in het

volgens het principe People, Planet en Profit.

Rijnmondgebied diverse adviserende, ondersteunende en uitvoerende werkzaamheden op het gebied van de zorg voor het milieu. Zij doet dit

Het concern wenst gebruik te maken van ‘Groene Gebouwen’:

vanuit één vestiging in Schiedam.

Gebouwen, die duurzaam denken en handelen ondersteunen.

Doelstelling en dagindeling; kaderstelling door dagvoorzitter

(o.m. oud-bestuurder Berenschot) ■ René 14.15 -Kottman 15.15 Cases: casushouders uit de publicatie geven ieder een korte inleiding op een stelling/onderwerp: ■ 13.45 – 14.15 Verkenning Flip Verwaaijen (TNT): ‘duurzaam bouwen aan als bedrijfs­ beleid’ Speelveld door AT Osborne de hand van een casus, Herman Baartman (gemeente Utrecht): ‘een huis voor de stad waarin de rol van bestuurder en de rol van vastgoedbinnen marktconform casco’ manager worden neergezet Cees Beukers (DCMR): ‘vraag uitgangspunt bij bepalen strategie’ ■ 14.15 – 15.00 Jos van Bakel (RABO Facilities Nederland): ‘een passend huis Dialoog voor eenIregionale bank’ en ‘plugged-in concept’

Dit geldt zowel voor kantoor- als bedrijfspanden.

De DCMR acht het van groot belang, dat de huisvesting voldoet en

Kenmerken van een groen gebouw en groene locatie zijn:

blijft voldoen aan de eisen en wensen die de organisatie er aan stelt. De centrale vraag hierbij luidt: Welke huisvesting past voor nu en in de

▪ Reductie van CO2-uitstoot in absolute zin; het na te streven doel

toekomst het best bij de DCMR Milieudienst Rijnmond? Hiertoe is een

▪ Reductie van woon/werkverkeer.

verschillende huisvestingsvarianten (nieuwbouw, renovatie) is bezien

is CO2-emissievrij.

tegen de achtergrond van drie ontwikkelingsscenario’s: Stabiliteit,

▪ Flexibel; herindeelbaar; uitbreidbaar.

mede aan de hiervoor genoemde ontwikkelingsscenario’s getoetst.

▪ Duurzaam materiaalgebruik.

■ 15.15Pauze - 15.30 Pauze ■

strategisch huisvestingsplan gemaakt, waarbij een aantal principieel

▪ Uitwisselbaarheid van kantoorfaciliteiten (generieke ­eigenschappen).

■ 15.00 – 15.30

Groei en Onzekerheid. De ontwikkelde huisvestingsvarianten zijn

Rabobank aangesloten banken:

Een belangrijk aspect van dit concept is, dat het bedrijf op meerdere

Een passend huis voor de regionale bank

locaties kantoren wil hebben, die ten dienste staan van heel TNT. Zo

De Rabobank-organisatie is een Coöperatie. Rabobank Nederland is

kan iedere medewerker in zijn of haar regio een werkplek vinden.

daarom de dochter van vele moeders! Rabobank Nederland oefent namens de Nederlandse Bank toezicht uit over ‘haar’ leden. Daarnaast

15.30 - 16.15 In gesprek met de casushouder Dialoog II Keuze van de deelnemers voor één van de casushouders/ uitdieping cases

■ 15.30 – 16.15

■ 16.15 – 16.30

Stadskantoor gemeente Utrecht:

ondersteunt en faciliteert Rabobank Nederland de lokale banken op

Een huis voor de stad binnen marktconform casco

het gebied van onder andere HRM, ICT, PR & communicatie en

De gemeente Utrecht heeft de ambitie om de ambtelijke en bestuur-

huisvesting en vastgoed.

lijke organisatie gezamenlijk te huisvesten in één Stadskantoor. Het

en samenvatting door René Kottman ■ 16.15Afronding - 16.30 Afronding en samenvatting: plenair door rapporteurs ■ 16.30– 16.35

■ 16.30 - 16.35 Presentatie van de publicatie ‘Huisvesting en Vastgoed: Presentatie van de publicatie ‘Huisvestingvan en Vastgoed: Bouwstenen voor het bedrijfsproces morgen’ door Bouwstenen voor het bedrijfsproces van morgen’ door Gerhard Gerhard Jacobs Jacobs ■ 16.35 – 17.30

■ 16.35 - 18.30 Borrel en buffet

Uitnodiging voor een korte rondleiding in ‘Villa Rusthoek’ door Gerhard Jacobs

■ 16.35 – 18.30

Parallel: Borrel en buffet

uitnodging huisvesting en vastgoed.indd 4

TNT GREEN Building Concept: Duurzaam bouwen als bedrijfs­beleid

14-01-09 15:37

betreft circa 70.000 bruto m² voor circa 2.700 kantoorwerkplekken

Onlangs hebben drie lokale Rabobanken besloten om te fuseren tot

plus ontvangstmogelijkheden voor het publiek en bestuursfuncties.

één bank, die de gehele regio bedient. Eén van de banken in de regio had ten tijde van de fusie reeds gevorderde plannen voor nieuwbouw.

Het Programma van Eisen voor het nieuwe Stadskantoor is zodanig

Het beschikbare ontwerp diende te worden aangepast om de gehele

opgesteld, dat een scheiding is gemaakt tussen eisen met betrekking

organisatie na de fusie te kunnen huisvesten.

tot het casco en het inbouwpakket. Ten slotte zijn door AT Osborne een viertal ‘WerkOmgevingsConcepten’ vastgesteld, die door de

In een dialoog met Rabobank Nederland werd allereerst het ontwerp,

directeuren van Diensten konden worden gekozen.

dat in opdracht van de lokale Rabobank was gemaakt, aan landelijke normen getoetst. Hierbij was met name de ‘marktconformiteit’ een

Een voordeel van deze werkwijze is, dat het proces van vastgoed­

belangrijk aspect. Vervolgens werd een organisatiegericht kantoorcon-

ontwikkeling voor een groot deel kan worden ontkoppeld van het

cept geïntroduceerd. Uiteindelijk paste de gehele organisatie in het

proces van inrichting van de werkomgeving.

oorspronkelijk beoogde ontwerp.

Overall 06 JUNI 2009   JAARGANG 13

04

Goed ons werk doen

07

Onlosmakelijk verbonden verbeteringen

12

Samen in één wereld

13

Zesduizend nieuwe stoelen

COLOFON

INHOUD

5

6

VOORWOORD Beste collega’s, Deze Overall staat in het teken van Operational Excellence, onze belangrijkste

Operational

Goede dienstverlening

taak om er voor te zorgen dat de vliegtuigen van KLM (en externe klanten)

Excellence bij...

moet en kan beter

in goede conditie op tijd beschikbaar zijn voor de dienstregeling. We moeten veilig, betrokken én betrouwbaar zijn. Dat wil in dit geval zeggen: de afspraken

8

en de met de klant overeengekomen planning nakomen. Het afgelopen boekjaar 2008-2009 was onze operationele kwaliteit heel goed. Samen met onze klanten worden jaarlijks doelen gesteld ten aanzien van een flink aantal operationele parameters, de zogenaamde key perfomance indicators (KPI’s), zoals de operationele DD’s (deferred defects), de extensies, de punctualiteit van de A-checks, de vertrekpunctualiteit en het aantal annuleringen. Alle KPI’s, zowel voor de Narrow Body als voor de Wide Body, zijn verbeterd! Daar ben ik on-

Geld verdienen én het milieu sparen met afgekeurde onderdelen

gelofelijk trots op en ik dank jullie allemaal voor de inzet. Voor het komende budgetjaar 2009-2010 zijn er natuurlijk weer nieuwe operationele doelstellingen afgesproken. Deze doelstellingen liggen, over het algemeen, in lijn met de behaalde resultaten over het afgelopen jaar. Daarbij hou-

10 14

den we natuurlijk wel rekening met de gevolgen van de economische crisis. Want, vliegtuigen iets langer ‘aan de grond’ en dit heeft dus een positief effect op de tijd die we hebben voor het doen van onderhoud. Maar zodra de business weer aantrekt, moeten we ook de afgesproken doelstellingen weer realiseren. Het werk van E&M heeft directe invloed op de KLM operationele performance, de kwaliteit en de financiële prestaties van KLM, Dit geldt voor al onze E&M

Hoe kan E&M de ‘operational excellence’ verbeteren?

Werkbezoek Brusselse Delegatie aan E&M

16

klanten waar we contracten mee hebben. De gehele E&M-keten kan alleen goed functioneren als alle afdelingen en units goed met elkaar samenwerken. Van ‘muurtjes’ mag geen sprake zijn. Iedereen moet hetzelfde doel nastreven. Het management is daarom al enige tijd bezig om de ‘muurtjes’ af te breken. Het gaat om teamgeest en aansturing van processen, niet alleen om het resultaat per afdeling. We willen echt minder vanuit ‘de zuilen denken’ en daar minder op afrekenen dan voorheen, zodat het gezamenlijke E&M-doel voor iedereen voorop komt te staan. Dat geldt hetzelfde voor het E&M resultaat ten opzichte van het KLM resultaat wat van bovenliggend belang is.

Stroomlijning intern

Op naar een nieuw heel mooi operationeel resultaat!

transport en externe verzending

Jaargang 13, nummer 6 Redactie-adres Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. Afdeling Communicatie E&M (SPL/AT) Postbus 7700 1117 ZL Schiphol-Oost

Hoofdredactie Marcha van Zee

Telefoon: 020-649 1046 Fax: 020-648 8046 Email: [email protected] Mail intern: !Redactie Overall-SPL/AT

Vormgeving FUNCKE communications & design, Haarlem

Tekst Marc Mijer, Teus Lebbing en Marcha van Zee

Fotografie Henk Boom (SPL/CF)

OVERALL JUNI 2009

2

Drukkerij Thieme MediaCenter, Rotterdam De Overall wordt op FSC gecertificeerd papier gedrukt.

Foto op deze pagina: Tekst die omschrjft wat het beeld op deze pagina voorstelt

20

22

Oplage 5.800 Frequentie 11 x per jaar

Met vriendelijke groet, Peter de Swert Executive Vice President KLM E&M

voor heel E&M én voor de klant

Kunst- en Vliegwerk OVERALL JUNI 2009

3

De 7 doelstellingen van KLM E&M

Goed ons werk doen

Operational Excellence bij...

in of overgeboekt worden. Tevens zal dit jaar spe­

van processen, niet alleen om het resultaat per

Engine Services

ciale focus komen te liggen op de cabinekwaliteit

afdeling. Daar hebben we nog wel een weg te gaan

Voor ES krijgt operational excellence

Component ­Services

Vliegtuig­ onderhoud

Maintenance ­Control Center

om de passagiers tevredenheid te verhogen.

maar we willen echt dat we minder vanuit ‘de zuilen

vooral vorm in het streven naar een

Ook CS richt zich voor operational

Voor VO vormt operational excellen-

Voor E&M is er sprake van operatio-

Zie hierover verder de kadertekst hiernaast.

denken’ en daar minder op afrekenen dan voor-

concurrerende doorlooptijd. De

excellence op de doorlooptijden van

ce het bestaansrecht. Vliegtuigen

nal excellence als de vijf ‘key perfor-

heen, zodat het gezamenlijke E&M-doel voor ieder-

shopvisit van een motor moet in

de componenten in de shops.

moeten op tijd en in de juiste

mance indicatoren’ (kpi’s) goed

Keten zonder ‘muurtjes’

een voorop komt te staan. Dat geldt hetzelfde voor

zestig dagen gedaan kunnen wor-

Het geldt als één van de drie doel-

­conditie afgeleverd worden aan KLM

­scoren. De score is momenteel op

De belangrijkste taak van E&M is er voor te zorgen

De gehele E&M-keten (processen) moet goed

het E&M resultaat ten opzichte van het KLM resul-

den. Dat betekent: inkorten van de

stellingen van het verbeteringspro-

en de andere klanten. De prestaties

alle kpi’s goed, mede omdat er

dat de vliegtuigen van KLM (en externe klanten) in

­functioneren, anders ontstaat er een domino-effect.

taat wat van bovenliggend belang is.

huidige doorlooptijd en ervoor zor-

ject ‘CS towards Lean’. In het kader

zijn op dat vlak het afgelopen jaar

momenteel minder gevlogen wordt

goede conditie op tijd beschikbaar zijn voor de

Als bijvoorbeeld een leverancier van CS materiaal

gen dat de doorlooptijd betrouw-

van dit project zijn de doorlooptijden

behoorlijk goed geweest. Waar

(en er meer grondtijd beschikbaar is

dienstregeling. E&M moet dus voorspelbaar en

niet op tijd levert, kan dat betekenen dat CS een

Beter en sneller

baar en conform afspraak met de

in diverse shops al met tientallen

nodig, wordt gewerkt aan verbete-

voor onderhoud). De kpi’s zijn:

betrouwbaar zijn. Dat wil zeggen: de afspraken

bepaald component niet op tijd kan leveren aan VO,

De operationele prestaties van E&M zijn in het

klant is. Een voorbeeld van hoe ES

procenten teruggebracht. Dit is

ring. Een voorbeeld daarvan vormt

(1) Operationele DD’s (deferred

en de met de klant overeengekomen planning

dat een vliegtuig niet op tijd de hangar uit gaat,

af­gelopen jaar sterk verbeterd. Maar het moet nog

dit wil be­reiken, is de introductie van

gebeurd door de shops te ‘leanen’:

de aanleg van een buizenpostsy-

defects): klachten die niet bij de

na­komen. Dit is alleen mogelijk als heel E&M alle

het KLM OCC op Centrum een toestel moet wisselen

beter om tegen de concurrentie van andere Main-

‘shipsmart’ voor het motortype

de processen worden logischer en

steem in ­hangar 11, dat klein materiaal

‘omdraai-check’ verholpen zijn, maar

processen beheerst. Want dat leidt tot het ver­

en/of dat passagiers omgeboekt moeten worden,

tenance Repair Organisations (MRO’s) op te kunnen.

CFM56-7. Een monteur stopt, bij de

efficiënter ingericht, op basis van de

vliegensvlug vanuit het magazijn

die wel een impact op de operatie

beteren en stabiliseren van de prestaties: ‘get

dat er vertraging ontstaat ... kortom dat KLM geld

Daarom is betrouwbaar en voorspelbaar zijn zo

demontage van een motor, de

kennis en ervaring van de medewer-

naar de werkvloer stuurt. Een andere

hebben en dus snel verholpen moe-

and keep the basics right’.

verliest door non-performance kosten. Het werk

belangrijk. Het betekent niet alleen dat E&M de

onderdelen die voor externe leve-

kers. Dit leidt tot voordelen zoals

maatregel is het verbeteren van de

ten worden. Samenwerking, vooral

Wanneer is daar sprake van? Met andere woorden:

van E&M heeft directe invloed op de KLM opera­

­klanten tevreden stelt, maar ook dat binnen E&M

ranciers bestemd zijn meteen in spe­

betere service aan de klant, lagere

werkvoorbereiding. In samenwerking

met VO-P, is daarbij het sleutelwoord.

wanneer doen we ons werk goed en is er sprake

tionele performance, de kwaliteit en de financiële

alles goed loopt en er dus minder kosten gemaakt

ciale dozen. De onderdelen kunnen

kosten (want er is minder inleen

met de PSG’s, de materiaalafdelingen

Ook pro-­activiteit en goede commu-

van operational excellence? E&M meet dat af aan

prestaties van KLM, Dit geldt voor al onze E&M

hoeven worden om zaken te herstellen of opnieuw

dan direct de deur uit. Ze hoeven

nodig), lagere voorraad en leuker

en Engineering zal VO voorafgaand

nicatie naar onder andere het OCC

vijf zogenaamde ‘key performance’ indicatoren

­klanten waar we contracten mee hebben.

te doen. De diverse Kaizen Events en lean-projecten

niet meer een hele ronde te maken

werken voor de mede­werkers.

aan checks taakkaarten screenen.

en de passagiers zijn belangrijk. Idea-

(kpi’s). Dit zijn: operationele deferred defects (DD’s),

De gehele E&M-keten kan alleen goed functioneren

spelen hierin een belangrijke rol. Op basis van kennis

door de shop, waar handelingen

Een andere weg om de operational

Dat maakt het mogelijk om ruim op

liter zou, na de melding van een

technische punctualiteit, extensies, technische

als alle afdelingen en units goed met elkaar samen-

en input van de medewerkers zelf worden processen

verricht worden die de leverancier

excellence te bereiken, is het inrich-

tijd benodigde materialen te bestel-

klacht tijdens de vlucht, al het mate-

annuleringen en punctualiteit van de A-checks.

werken. Van ‘muurtjes’ mag geen sprake zijn. Ieder-

verbeterd, waardoor het werk beter en sneller ver-

ook al uitvoert. Dit scheelt twaalf

ten van Centres of Excellence. Beke-

len, zodat die bij aanvang van de

riaal vast klaar gelegd moeten wor-

Ook de vertragingsduur is van groot belang gezien

een moet hetzelfde doel nastreven. Het manage-

loopt en bovendien leuker wordt.

dagen in de doorlooptijd. De door-

ken wordt welke shops toekomst

check meteen beschikbaar zijn.

den, zodat een GWK de klacht na de

de daarbij horende hoge non-performance kosten.

ment is daarom al enige tijd bezig om de ‘muurtjes’

looptijd wordt nog concurrerender

hebben. Dat wil zeggen: welke shops

Andere inspanningen op het gebied

landing meteen kan verhelpen. Als

Bij grote vertragingen moeten passagiers het hotel

af te breken. Het gaat om teamgeest en aansturing

De TAT (turn around time) is al sterk verbeterd bij

door het leanen van diverse onder-

kunnen produceren tegen concurre-

van operational excellence zijn,

E&M zorgt voor minder DD’s, scoren

Componenten en Motoren Overhaul. Maar het

delen van de shops en het in­richten

rende kosten, in een groeimarkt waar

onder meer, de speciale cabine­

drie andere KPI’s automatisch ook

be­halen van een zilveren medaille is al moeilijk, het

van support teams per motortype.

het volume groot genoeg is. Waar

trainingen voor monteurs en een

beter: (2) tech­nische dispunctualiteit

verder verbeteren en stabiel houden vraagt echt nog

De ­monteur heeft zo één loket ter

nodig worden medewerkers omge-

nauwere samenwerking met het MCC.

(niet op tijd vertrekken wegens tech-

iets extra’s van ons allen. Ook de inrichting van één

beschikking voor alle ondersteunen-

schoold om werk te kunnen doen in

nische oorzaak en vertragingsduur),

logistiek centrum voor ruilartikelen draagt daar aan

de taken en hoeft niet meer de hele

shops die toekomst hebben.

(3) extensies (van de Vliegdienst

bij. Het moet de materiaalbeschikbaarheid voor VO

organisatie door.

KLM E&M heeft zeven doelstellingen geformuleerd (zie de illustratie). De Overall neemt ze deze maanden stuk voor stuk onder de loep. Deze keer: Operational excellence.

KLM E&M mission, strategy and goals Air France - KLM strategy (Group Strategic Framework) (3-5 years)

Veilig Betrokken Betrouwbaar

Mission KLM E&M:

• Provide superior support to AF-KL • Be a profitable MRO business player

Operations strategy 2008-2013

Vision/Strategy (3-5 years)

extra tijd krijgen om een DD te ver-

verhogen. Daarom wordt nu nagedacht over het

helpen), (4) technische annuleringen

inrichten van één logistiek centrum voor verbruiks­

(vlucht valt uit door technische oor-

artikelen (onderdelen die niet opnieuw worden

zaak). KPI nummer 5 is de punctuali-

gebruikt, red.). Ook dit zal eraan bij kunnen dragen

teit van A-checks. Deze was begin

dat heel E&M zijn werk goed doet en de afspraken

vorig jaar slecht, maar is inmiddels

met de klanten nakomt.

sterk verbeterd. Tevens zal er meer focus komen te liggen op de cabine kwaliteit. Hiermee laat E&M zien dat het zijn processen steeds beter onder controle heeft.

Customer Relations

A good oo od place e to work ork k

OVERALL JUNI 2009

4

Focus F Fo ocus o on

Operational U Unit nit cost co os & Excellence P Profitability rofi fittab b

Optimal Cooperation AFI

Future capabilities

Leadership In safety

OVERALL JUNI 2009

5

DE E&M DOELSTELLINGEN EN ...ENGINEERING

Goede dienstverlening moet en kan beter

DE E&M DOELSTELLINGEN EN ... VO-P

Onlosmakelijk verbonden verbeteringen De missie van E&M noemt zeven doelstellingen. Gijsbert Woelders, Hoofd Vliegtuigonderhoud Platform, vertelt hoe zijn unit daar invulling aan geeft.

De missie van E&M noemt zeven doelstellingen. Hans Werner, Hoofd Engineering, vertelt hoe zijn unit daar invulling aan geeft.

De vijf prioriteiten waarmee VO-P invulling geeft aan de doelstelling van E&M, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Gijsbert: “Een aantal van onze mensen bracht dat enkele weken geleden mooi in beeld. Ze pakten een stoel op aan vier poten en zeiden: ‘we hebben dit ook geprobeerd terwijl we één poot loslieten, maar dan viel Hans Werner

Gijsbert Woelders

de stoel steeds om’. Het zitvlak en de vier poten zijn onze vijf prioriteiten; de stappen die wij gaan zetten om te ver-

De 5 prioriteiten van Engineering

is engineering verantwoordelijk voor

Fleet Services. Ze houden zich alle-

De 5 prioriteiten van VO-P

beteren. En dat is gewoon leuk. Want

om met onze medewerkers samen te

Werkgelegenheid

de 777 en de A330, E&M voor de 747.

drie bezig met de prestaties van de

s Realiseren operational

verbeteren is leerzaam. Daarnaast zijn

werken.”

Net als alle units let VO-P ook de

s Implementatie Maintenix s Verbeteren Central Engineering

“De ICT systemen van AFI en E&M

vloot. “Daardoor ontstaat wel eens

zijn niet hetzelfde. Dat maakt het

onduidelijkheid over wie waarvoor

moeilijker om op deze manier samen

verantwoordelijk is: dingen worden

te werken. Dat vraagt extra energie

dubbel gedaan, of vallen juist tussen

en tijd. Van belang is dat we blijven

wal en schip. We starten nu met een

proberen elkaar goed te begrijpen

pilot voor Fleet Teams, waarin MCC,

onze klanten beter te begrijpen en

en elkaar opzoeken.” Stap voor stap

FS en wij vertegenwoordigd zijn. Zo

proberen onze dienstverlening zo

werken AFI en E&M Engineering aan

Engineering heeft twee soorten klanten: de operators (KLM en derden) en de Maintenance Units van E&M (Engine Services, Component Services en Vliegtuigonderhoud). Voor beiden geldt dat de huidige dienstverlening goed is maar beter kan en moet. Hans: “Van belang is dat we proberen

Agencies

s Procesverbeteringen s KLM als klant medewerkers s Maintenance Units als klant

excellence

s Verbeteren en borgen

kosten (focus on unit

we natuurlijk niet alleen op de wereld.

costs & profitability).

Veel van de prioriteiten van VO-P wor-

Renovatie kleedruimte

den in nauwe samenwerking met VO-H,

Veiligheid krijgt invulling door het

MCC, Engineering en delen van Ground

programma Safety@Work. ‘Werken op

qua kosten aantrekkelijk blijven om

Services gezamenlijk ingevuld.”

hoogte’ en de bijbehorende persoon-

te kunnen concurreren. Alleen dan

lijke veiligheidsmaatregelen worden

halen we nieuwe klanten binnen en

Cabine Kwaliteitsprogramma

aan de hand van een map concreet

behouden we werkgelegenheid.” VO-P

hopen we de situatie te verbeteren.

KLM geeft de kwaliteit van de cabine

besproken in de MEM’s (Medewerker

doet dit onder meer door de drie

En Management gesprekken). Naar

Production Support Groups terug te

veiligheidscultuur

s Ontwikkelen leiderschap s Verbeteren motivatie medewerkers

s Verlagen van kosten

Gijsbert: “We moeten

goed mogelijk te laten aansluiten bij

Extra energie

verbeteringen, zoals het produceren

Voor de medewerkers betekent dit

hoge prioriteit. VO-P haakt daar op in

de klanten.” Voor de operator is het

Het eerste kernpunt is de implemen-

van gemeenschappelijke formulieren

efficiënter werken en minder ver-

met een Cabine Kwaliteitsprogramma.

Leadership in safety

brengen tot twee en door de benut-

essentieel dat het kan vertrouwen

tatie van Maintenix. Dit ICT systeem

en rapportages waar beide partijen

gaderen.”

Onderdeel daarvan is het opnemen

streeft VO-P verder door

ting van Narrow Body te verbeteren.

op de afspraken met betrekking tot

voor vliegtuigonderhoud zal de

mee kunnen werken.

Richting de Maintenance Units, wil

van de staat van een cabine, een

gemelde occurrences

de vlootbeschikbaarheid. De MU’s

operational excellence van E&M ver-

Engineering ook aan de samen-

week voorafgaand aan een A-check.

(incidenten) met een nieuw systeem

de dalen hebben onze medewerkers

hechten er veel belang aan dat

beteren. De lappendeken aan oude

werking sleutelen. Onder meer door

Zo wordt vooraf duidelijk wat er moet

sneller op te pakken. Medewerkers

nauwelijks iets te doen. We proberen

medewerkers ongestoord kunnen

systemen wordt vervangen door één,

Engineering werkt ook

de werkvoorbereiding voor VO te

gebeuren, kunnen materialen op tijd

krijgen ook eerder feedback over wat

om ze op die momenten elders bin-

werken. “We willen voor de ope-

modern systeem. Dat verkleint de kans

aan operational excel-

verbeteren, zodat de taakkaarten

besteld worden en klachten sneller

er met hun meldingen wordt gedaan.

nen VO-P andere activiteiten te laten

rator daarom de ‘fleetperformance’

op fouten. “Maar Maintenix is een

lence door de eigen

voor de GWK’s duidelijker zullen wor-

verholpen worden. Een ander onder-

Leidinggevenden van VO-P zitten

oppakken. Deze en andere maatre-

nog beter kunnen voorspellen. Voor

standaard product. Wij moeten onze

processen te verbeteren. Speerpunten

den. “Dat verhoogt hun productivi-

deel is een speciale cabine training

in een tweejarig traject, waarbij aan

gelen leiden tot een vermindering

de MU’s willen we de werkvoorbe-

processen erop aanpassen. Boven-

zijn het versimpelen en de koppeling

teit. Ook zal het ertoe leiden dat wij

voor monteurs. Daarin leren ze hoe

hun competenties geschaafd wordt.

van het aantal fte’s. Maar dat zal, in

reidingsprocessen beter op elkaar

dien geschiedt de invoering in fasen.

daarvan aan Maintenix en het stroom-

minder ad hoc gebeld worden door

ze naar klachten in de cabine moeten

Zij zullen daardoor beter in staat zijn

ieder geval in eerste instantie, dankzij

laten aansluiten en de kwaliteit van

Sommige groepen medewerkers zullen

lijnen van het opleidingenproces.

mensen van VO. We besteden nu per

kijken, en wat de norm is (wanneer

om medewerkers te motiveren en

natuurlijk verloop zonder gedwongen

de taakkaarten verhogen.” Om dit te

gedurende een overgangsfase met

“We willen onze eigen medewerkers

jaar zo’n 36.000 manuur aan deze

moet iets wel of niet direct verhol-

goed aan te sturen. Dat maakt VO-P

vertrek van mensen kunnen verlopen.

bereiken, stelde Engineering ruim een

de oude en nieuwe systemen werken

beter kunnen garanderen dat zij op

ondersteuning. Door deze stroom op

pen worden). “Hiermee dragen wij

jaar geleden het programma ‘Enginee-

en soms ook data dubbel moeten

tijd de opleidingen krijgen die wette-

een constructieve manier terug te

ring Moving Ahead’ op. De vijf kern-

invoeren.”

lijk, functioneel of vanuit de persoon-

brengen, verlagen wij de kosten en

punten daaruit kunnen zo gekoppeld

Het tweede kernpunt betreft het

lijke ontwikkeling benodigd zijn.”

verhogen we de winstge-

worden aan de doelstellingen van

verbeteren van de Central Enginee-

Het vierde kernpunt is KLM als klant

vendheid (focus on unit

E&M.

ring Agencies (CEA’s). In samen-

(customer relations).

cost & profitability).”

werking met Air France zijn de verantwoordelijkheden verdeeld: AFI OVERALL JUNI 2009

6

36.000 manuur

“Dat werk kent pieken en dalen. In

a good place to work.

De kostenverlaging die het met zich

bij aan de operational

Acties die daar ook aan

mee brengt, zorgt er sowieso wel

excellence van KLM”,

bijdragen, zijn het reno-

voor dat we verder kunnen bijdragen

veren van de kleedruimte bij de F-pier

aan de winstgevendheid van E&M en

we ook nog op andere manieren.

en het in ere herstellen van de MEM’s,

KLM. En dat is goed voor iedereen!”

Bijvoorbeeld door samen te werken

met een agenda waarop de onder-

Engineering werkt veel

met het MCC. Hun technisch speci-

werpen staan die voor medewerkers

samen met het MCC en

alisten komen vaker naar Centrum

belangrijk zijn.

aldus Gijsbert. “Dat doen

OVERALL JUNI 2009

7

METAL SCRAP

Geld verdienen én het milieu sparen met afgekeurde onderdelen Sinds augustus 2008 verzamelt

schaarste van deze stoffen is dat een positieve zaak.

Eerlijk gezegd verbaasde ik mij al jaren over de

E&M afgekeurde vliegtuigonderdelen in groene containers om ze te laten ‘upcyclen’ bij SOS Metals in de Verenigde Staten. Het E&M Metal Scrap programma slaat zo twee vliegen in één klap. De onderdelen leveren geld op en het hergebruik van de uit het metaal gewonnen materialen leidt tot minder belasting van het milieu.

Aan het op zich simpele proces zit een complexe

manier waarop wij binnen het bedrijf omgingen met

kant qua uitvoering. Luchtvaartonderdelen vallen

afvalmaterialen, zoals metaal en verpakkingen.

onder de luchtvaartregelgeving. Bij aankoop wordt

Nu slaan we een goede weg in. We tonen onze

ieder vliegtuigonderdeel gekeurd en bij afvoer

maatschappelijke verantwoordelijkheid en verdienen

worden de onderdelen weer geadministreerd. KLM

er geld mee. Bovendien zal dit het bewustzijn bij

is verantwoordelijk, totdat het aangeleverde materiaal

alle collega’s verhogen.” Ook Eric Poolman Simons,

volledig is verminkt en onbruikbaar is gemaakt.

director business strategie bij ES, is positief over het

Pas hierna, bij ontvangst van het ‘certificate of

‘Reclamation and Recycle Program’: “Inzamelen, ver-

destruction’, vervalt die verantwoordelijkheid. Mede

minken en administreren deden we toch al. Nu levert

daarom is de administratie van elk component inte-

het ook nog wat op en heel belangrijk sparen we

graal verwerkt in de werkzaamheden. Zo ontstaat als

grondstoffen en het milieu.”

Het programma van E&M werkt nauw samen met het

het ware een stamboom per onderdeel. Dat maakt

‘Reclamation and Recycle Program’ van GE en SOS

het aantoonbaar dat het om een hoogwaardig vlieg-

Hergebruik verpakkingen

Metals. Het proces op zich zit helder in elkaar. E&M

tuigonderdeel gaat en niet om een ‘bogus part’ (een

KLM en ook E&M ontplooien diverse activiteiten om

levert containers met scrap onderdelen, variërend

onderdeel dat niet voldoet aan de kwaliteitsstan-

inhoud te geven aan CSR (zie ook de kadertekst).

van schroeven tot fan blades van motoren, aan SOS

daarden van de autoriteiten). Alle stappen in het

Een recent voorbeeld daarvan is de Centrale Verpak-

Metals. Dat bedrijf analyseert het materiaal en

programma worden gecheckt door Quality Assurance,

kingsafdeling in de Motorenshop. Projectleider Fred

bepaalt het percentage van de te recyclen grond-

in samenwerking met Security Services. Veiligheid

Bakkenist regelt daar met Marco Deuss en Rudolph

stoffen en de waarde daarvan. Hierna worden de

gaat immers boven alles, óók bij Metal Scrap.

Tulis het gebruik én hergebruik van verpakkingsmaterialen. “Bij het verzenden en ontvangen van onder-

onderdelen verminkt en omgesmolten en gescheiden in de hoogwaardige grondstoffen waarvan opnieuw

Eindeloze levensduur

delen gaan er veel verpakkingen door de shop heen.

vliegtuigonderdelen worden gemaakt. Waardevolle

Hans Veldkamp, bij E&M onder meer verantwoordelijk

Die gooien we niet meer zomaar weg. We halen ze

grondstoffen zoals titanium, aluminium, koper en

voor CSR (Corporate Social Responsibility ofwel

op en controleren ze op herbruikbaarheid. Dan leg-

nikkel krijgen zo een tweede leven. Er hoeft daar-

maatschappelijk verantwoord ondernemen), is dan

gen we ze neer in ons magazijn, gesorteerd op de

door minder van gedolven te worden. Gezien de

ook blij met dit E&M programma. De veiligheid is

onderdelen die erin passen. Monteurs die een onder-

Behalve met Metal Scrap geeft E&M

en gezuiverd, vrijkomende dam-

nodig en kan het materiaalgebruik

Het karretje meet net 2 meter in

gewaarborgd en het heeft twee grote voordelen.

deel moeten inpakken, kunnen dus gemakkelijk de

nog op vele andere manieren invul-

pen gefilterd. Deze wasbeurten

naar beneden met dertig procent.

de lengte, heeft in elk achterwiel

“In de oude situatie werden de afgekeurde onder-

juiste doos vinden. Dat scheelt een hoop zoekwerk

ling aan Corporate Social

leiden tot een schonere motor,

Daarnaast weegt de ‘groene verf’

een kleine persluchtmotor en

delen lokaal verminkt en omgesmolten. Dat bracht

en kostbare tijd. We dragen zo dus bij aan een

Responsibility (maatschappelijk

die minder brandstof gebruikt en

minder. Een 747 torste voorheen

bereikt een topsnelheid van

nogal wat kosten met zich mee. Nu verdienen we

kortere doorlooptijd van de bij ES in reparatie zijnde

verantwoord ondernemen). Het gaat

minder CO2 uitstoot.

ongeveer 450 kilogram verf met

35 km/uur. Er kunnen 3 mensen in,

erop. Dat is in deze lastige economische tijden extra

motoren.”

om slimme oplossingen, die door

zich mee, nu is dat 400 kilogram.

waarvan er 2 met hun gezicht

gunstig. Daarnaast geven we hiermee invulling aan

Het scheelt ook geld. Er hoeven per slot van reke-

E&M’ers zelf zijn bedacht (vaak i.s.m.

Dat betekent ook weer minder

naar achteren zitten. De chauffeur

de doelstelling van Air France KLM om maatschap-

ning minder nieuwe verpakkingen gekocht te worden.

leveranciers). Enkele bekende voor-

kelde chromaatvrije primer, waar-

brandstofverbruik en minder CO2-

stuurt met een joystick. E&M

pelijk verantwoord te ondernemen. De hoogwaar-

Binnen het programma Shipsmart (waarbij monteurs

beelden:

op een coating en een blanke

uitstoot.

gebruikt vanaf mei drie Airpods

dige bestanddelen uit de onderdelen blijven binnen

bepaalde motoronderdelen na de demontage meteen

de luchtvaart en hebben een eindeloze levensduur.

zelf inpakken) bestaat inmiddels meer dan zestig

Daardoor hoeft het milieu minder belast te worden.”

procent van de verpakkingen uit hergebruikte dozen.

vliegtuigmotor draait zonder vlam,

behoudt zijn glans twee keer zo

lucht aangedreven auto, die hele-

hetzelfde in Parijs. Na zes maan-

Een aanzienlijk deel van de afgekeurde onderdelen

Weer een mooi voorbeeld van hoe ES de kosten

worden er enkele malen honderd

lang als de traditionele verfpro-

maal geen CO2 uit stoot. Het

den zal blijken of de Airpods een

van E&M komt van Engine Services. Rick Keller, team-

drukt en tegelijkertijd het milieu spaart.

liter water doorheen gespoeld.

ducten (zes i.p.v. drie jaar).

opladen duurt 2 minuten en kost

deel van het dieselwagenpark

Het waswater wordt opgevangen

Daarom zijn er minder wasbeurten

slechts 1 euro per 200 kilometer.

kunnen vervangen.

leider van het Salvation magazijn van ES, is betrok-

Eric Poolman Simons

OVERALL JUNI 2009

Maatschappelijk verantwoord

s Groene verf: een nieuw ontwik-

op Schiphol-Oost, voor personen-

laklaag worden aangebracht.

s Engine Waterwash: terwijl een

Het verfproduct dat zo ontstaat,

s Airpod: een door samengeperste

en licht vrachtvervoer. AFI doet

ken bij de inzameling. “Dit is echt een prima initiatief. 8

OVERALL JUNI 2009

9

RONDJE KLM E&M

Hoe kan E&M de ‘operational excellence’ verbeteren?

Ron Koedijk

Ron van der Veen

Edward Persaud

Sheermohamed Wagid Hosain

Adrie Ong

Mahindra Kalloe

Jurriën Koole

Ron Koedijk, technisch specialist

Ron van der Veen, controleur

Edward Persaud, projectleider

Sheermohamed Wagid Hosain,

Adrie Ong, P&D controleur bij

Mahindra Kalloe, deferred

OMRA

Wielen & Remmen

A-prep (Engine Services)

cabine monteur in Hangar 11

Engine Services

defects controller

“Onze prestatie komt terug in de

“Wij hebben hier altijd werk. Onze

“Wij zijn hier net bezig met een Kai-

“Ik denk dat de ‘operational excellen-

“De mensen op de werkvloer begrij-

“Samen met mijn collega Akash Gan-

kunnen om vliegtuigen op tijd de deur

doorlooptijd waarbinnen wij onderde-

bufferzone, hier op de gang, staat vol

zen-event om de logistieke stromen

ce’ bij ons redelijk in orde is. Maar het

pen het beste hoe het werk in elkaar

pat werk ik aan het verminderen van

uit te krijgen. Meestal loopt dat wel

len repareren. Op dat punt scoren wij

met wielen waar wij mee aan de slag

te verbeteren. Daarvoor richten wij de

zou nog beter kunnen. Eén van de

steekt. Het is dan ook logisch dat wij

deferred defects (DD’s). Inmiddels

lekker. Maar we zijn mede afhankelijk

nu beter dan een paar jaar geleden.

moeten. De doorlooptijd halen we niet

afdeling Externe Verzending opnieuw

zaken waar het aan schort, is de col-

zien wat er beter kan. Daar zijn wij

hebben we die uitgestelde klachten,

van externe factoren, waar we weinig

Toch denk ik dat het in de shop niet

altijd. De reden is simpel: we hebben

in. Het doel is om de aanlevering van

legialiteit. We werken met verschillen-

hier eigenlijk altijd mee bezig. Wij zet-

waarvan het is toegestaan dat ze

invloed op hebben. Zo komen de

helemaal loopt zoals het zou moeten.

te weinig handjes. Kort geleden zijn

onderdelen vanuit de shop naar deze

de ploegen. De samenwerking daar-

ten alles op alles om het werk renda-

later worden verholpen, teruggebracht

vliegtuigen niet altijd op tijd binnen.

Er wordt gezegd: ‘hier is het compo-

alle inhuurkrachten vertrokken, en de

afdeling te stroomlijnen. We stellen

tussen is niet altijd even optimaal.

bel en efficiënt te maken. Een voor-

van 100 naar 30 per week. Dat bete-

En het materiaal dat we nodig hebben,

nent en het moet dan en dan klaar

jaarcontracters komen ook niet terug.

regels op over de wijze en het

Daardoor verloopt de werkoverdracht

beeld is dat we er een einde aan

kent dat KLM met minder klachten

laat ook nog wel eens op zich wach-

zijn.’ Maar we zijn geen potten- en

Gelukkig zijn er nu toch weer vier uit-

moment waarop dat moet gebeuren.

tussen ploegen soms niet zoals het

hebben gemaakt dat onderdelen

vliegt. Dat is prettig voor de crew en

ten. In dat soort situaties geven wij

pannenfabriek, waar het proces hele-

zendkrachten bij gekomen. Dat is

Het doel is om de spullen met een

hoort. Of er ontstaan onduidelijkhe-

nodeloos heen en weer worden

voor de passagiers. Wij dragen dus

aan dat het niet goed loopt. Daar

maal voorspelbaar is. Wij zijn een

gewoon nodig om al dat werk hier

vaste regelmaat bij Externe Verzen-

den tijdens het werk zelf. Over deze

gestuurd door de shop. Als we zoiets

heel direct bij aan de ‘operational

wordt dan overleg over gevoerd.

reparatiebedrijf, waar je vooraf niet

gedaan te krijgen. Dus dat is waar het

ding binnen te krijgen en ze daar dan

zaken wordt wel gesproken, maar het

zien, stappen we ermee naar onze

excellence’ van het KLM-product. Dat

Soms leidt dat tot verbeteringen, soms

weet wat je tegenkomt. Laatst ont-

bedrijf voor moet zorgen. Verder heb

ook meteen af te handelen. Dat zal

is belangrijk dat daarna concrete stap-

manager. Vervolgens bedenken we

doen we door dagelijks overleg te

ook niet. Het verschilt van geval tot

dekten wij bijvoorbeeld onverwacht

ik nog wel meer ideeën over hoe we

ertoe leiden dat de verzendingen naar

pen worden gezet. Daarom denk ik

een oplossing en pakken we het aan.

voeren met het OCC en pro-actief

geval. De omstandigheden zijn altijd

corrosie, op een lastig punt van een

ons werk sneller kunnen doen. Want

en van de externe leveranciers beter

dat we behoefte hebben aan een

Op die manier verloopt het proces

overal achteraan te zitten. Het bedrijf

anders. Dat maakt ons werk ook zo

carriage-assis. Dat moesten we ver-

veel werk gebeurt hier nog handmatig.

zullen verlopen. En dat zal er weer

strakkere stijl van leidinggeven. In

steeds beter en boeken we steeds

helpt ons daarbij door op plekken, die

complex. Er zijn ook nog wel punten

helpen, omdat anders de vliegveilig-

Voor diverse taken bestaan machines.

aan bijdragen dat wij ons gezamenlijke

Hangar 14, waar ik ook heb gewerkt,

weer een beetje tijdwinst.”

wij nodig hebben, verbeteringen door

waarop het bedrijf ons kan helpen om

heid in het geding komt. Maar op dat

Als je die aanschaft, scheelt dat een

doel, een doorlooptijd van zestig

was daar al sprake van. Dat maakte

te voeren. Zoals het leanen van de

het beter te doen. Een voorbeeld is

moment haal je de doorlooptijd niet

hoop tijd en gaat onze doorlooptijd

dagen voor de shopvisit van een

echt verschil. Als de collegialiteit en

shops. Want doordat zij vaker hun

SAP. Wij werken hier met een andere

meer. Daar wordt naar mijn idee te

vanzelf omlaag.”

motor, vaker zullen halen.”

de onderlinge samenwerking verbete-

doorlooptijd halen, zijn er meer onder-

versie van dat systeem dan de

weinig rekening mee gehouden. Vroe-

ren, komt dat de efficiëntie ten goede

delen beschikbaar om klachten eerder

motorenshop. Als ik bij hen iets bestel

ger hadden wij een voorman op de

en zal de operatie beter verlopen.”

te verhelpen. Een verbetering die er

via SAP, moet ik daar ook nog een fax

werkvloer. Die deelde ‘s ochtends het

nog aan zit te komen, is dat wij meer

achteraan sturen. Daarvoor moet ik

werk uit. Als je dat ‘s avonds niet af

bevoegdheden krijgen in onze con-

naar een andere ruimte lopen. Dat

had, legde je uit hoe dat kwam. Ver-

tacten met externe leveranciers. Dan

soort dingen kost een hoop tijd.

volgens deed de voorman daar wat

kunnen wij sneller met ze schakelen

Als dat niet meer zou hoeven, zou

aan. Maar de voorman is uit de orga-

en het aantal DD’s misschien nog ver-

het voor ons gemakkelijker worden

nisatie gesleuteld. En daarmee ook

der terugbrengen.”

om vliegtuigen binnen doorlooptijd

Jurriën Koole, GWK in Hangar 11 “Wij doen hier in de hangar wat wij

Eén van de zeven doelstellingen van E&M is ‘operational excellence’. Dat wil zeggen: het verbeteren en stabiel houden van de operationele prestatie. Daarbij gaat het om het halen van afgesproken doorlooptijden, het terugbrengen van deferred defects en andere zaken waarmee E&M KLM helpt om de doelen op het gebied van punctualiteit en kwaliteit te behalen. Zijn we op dat gebied goed bezig? En wat is ervoor nodig om de operationele prestatie te verbeteren? Met deze en andere vragen bracht Overall een bezoek aan hangars, shops en kantoren.

diens functie om per dag te kijken

de deur uit te krijgen.”

waarom dingen niet gaan zoals we willen. Dat is jammer. Want zo is er minder ruimte om te luisteren naar de mensen op de werkvloer. Daardoor verdwijnt ook het ‘blauwe’ gevoel. Dat komt onze performance niet ten goede. Want als mensen zich wel ‘blauw’ voelen, zijn ze eerder geneigd om een stapje extra te zetten.”

OVERALL JUNI 2009

10

OVERALL JUNI 2009

11

KLM E&M-FAMILIE VAN LIESHOUT

MODIFICATIE ECONOMY CLASS 747-400

Samen in één wereld

Zesduizend nieuwe stoelen

KLM en E&M zijn in letterlijke zin geen familiebedrijf. Toch werken er aardig wat bloedverwanten, zoals vader Cock (57) en zoon Frits (30) van Lieshout.

Hangar 14 terecht, nu als voorman.

als vliegtuigmonteur avionisch.

Ik stippel mijn eigen route uit en

“Ik vind plaatwerker een mooi beroep,

Sinds vier jaar is Hangar 10 zijn plek.

neem mijn eigen beslissingen. Maar

Deze maand krijgt de eerste van 22 KLM 747-400’s nieuwe stoelen in de Economy Class, inclusief nieuw inflight entertainment systeem (IFE). Vele partijen hebben vele jaren gewerkt aan de voorbereiding. Paul Spekking van Inkoop en Ad Visbeen van KLM Inflight Services over hun bijdrage daaraan.

omdat je ook echt wat máákt. Dat

“Ik heb me hier kunnen ontwikkelen

ik vind het leuk dat we deze wereld

gevoel is nooit minder geworden, ook

tot mechanisch GWK. Maar op korte

delen en ik veel verhalen van vroe-

niet als leidinggevende. Ik kan me

termijn word ik ook avionisch GWK.

ger ken. Dan ben ik bijvoorbeeld

geen leukere plek voorstellen. Ook

Het fijnere spul, dat specialistische,

bezig met de uitfasering van de

niet nu we met zijn allen zware tijden

heeft uiteindelijk het meest mijn

oudere 737, en realiseer me dat mijn

Vorig jaar zomer was het feest in

beleven. E&M voelt als mijn toko. Er

voorkeur.”

vader deze kisten nog in de fabriek

Hangar 14. Cock van Lieshout, voor-

wordt zo nu en dan wel wat gemop-

Cock is tevreden over het loopbaan-

gebouwd heeft zien worden. Dat

man van de plaatwerkers, vierde er

perd. Maar dat hoort erbij, weet ik

verloop van zijn zoon. “In korte tijd

vind ik een grappig idee.” Natuurlijk

zijn veertigjarig dienstverband. Cock:

inmiddels.”

heeft hij veel ervaring opgedaan,

is er in al die jaren wel wat veran-

Betere stoelen, meer beenruimte en een video-

ook met verschillende vliegtuig-

derd. Cock: “Tegenwoordig ligt er

systeem dat het zo goed als altijd doet. Dat zijn

meer nadruk op tijd en kosten.

de voordelen die de businesspassagiers in de 747-

“Dat was echt mooi. De jongens aan wie ik leiding geef, hadden een

Fijn spul

types. Dat hij bovendien de avio-

caravan voor me in elkaar geknut-

Thuis hoorde Frits alleen maar

nische én mechanische kant

Logisch, ik begrijp dat. Maar ik kan

400 al ondervinden, en die de economypassagiers

seld, met een racefiets ervoor. Per-

enthousiaste verhalen over E&M.

beheerst en daardoor flexibel inzet-

me nog goed herinneren dat ik op

vanaf dit jaar ook gaan ervaren. De betere stoel

soonlijker hadden ze het niet kunnen

“Techniek is ook mijn ding, dus ging

baar is, is volgens mij echt een pré

mijn fiets door de hangar reed om

is de Recaro 3510, het IFE is de Panasonic 3000i.

maken.” Naast collega’s, deelde Cock

ik als kleine jongen maar al te graag

voor zijn toekomst.”

een stempel ‘repaired’ te zetten.

het heuglijke moment met zijn vrouw,

met mijn vader mee naar de baan.

Nu komt er bij dat hele onderhouds-

Een groot voordeel van dit systeem is dat de bij-

schoonmoeder, dochter en schoon-

Toen ik na de LTS en MTS stage

Eigen route

proces een hele berg papier werk

behorende doos, geplaatst onder de stoel, een stuk

lijk. We hebben dit al vaker samen gedaan. Het is

zoon Michael Slooten (KLM’er in het

mocht lopen in Hangar 12, wist ik het

In hoeverre laat Frits zich leiden

kijken.”

smaller is dan de doos op andere vliegtuigtypes.

een kwestie van de werkwijze op een goede

OCC). En met zoon Frits, die sinds 1999

zeker: ‘Dit is wat ik wil!’” In 1999 kon

door zijn vader’s E&M-kennis en

Daardoor ontstaat meer beenruimte.

manier kopiëren naar dit project.”

ook bij E&M werkt, sinds een jaar als

Frits in diezelfde hangar aan de slag

-ervaring? Frits: “Druk voel ik niet.

GWK in Hangar 10. Vader en zoon car-

99,5% betrouwbaarheid

‘Treintje’ in Hangar 12

poolen nagenoeg dagelijks vanuit

Waarom is de keuze gevallen op precies deze stoel

In tijden van economische crisis rijst bij elke investe-

hun woonplaats Spaarndam – ze

en dit systeem? Senior buyer projects Paul Spek-

ring sterker dan anders de vraag of het geld op dit

wonen bij elkaar om de hoek - naar

king: “Ik ben de markt opgegaan met technische

moment wel moet worden uitgegeven. Paul: “We zijn

Schiphol-Oost. Cock: “Onderweg heb-

specificaties. Die zijn tot stand gekomen op basis

al jaren met deze modificatie bezig, dus in die zin

ben we het natuurlijk ook regelmatig

van functionele specificaties van KLM Inflight

heeft de crisis er geen rol bij gespeeld. Maar afhan-

over onze werkplekken. We weten

Services en Marketing & Brand. De inhoud van die

kelijk van de actuele ontwikkelingen zal nog eens

precies wat er speelt. Alleen maar

specificaties heeft geleid tot de Recaro 3510 en

goed bekeken worden hoeveel toestellen deze

leuk, vind ik. In mijn veertig jaar bij

de Panasonic 3000i. Kwaliteit en betrouwbaarheid

modificatie zullen ondergaan.” Ad: “Door de crisis

E&M heb ik alle hangars wel zo’n

speelden een belangrijke rol. In de 777-200 vliegen

vliegt KLM ook langer door met de 747-400. Dan is

beetje gezien, ook Hangar 10. Ik ken

we al vijf jaar met dit IFE systeem. Daardoor weten

het des te beter om dit type als product gelijk te

er veel mensen, en via Frits blijf ik

we dat het systeem in 99,5% van de gevallen

trekken met de 777, A330 en MD-11. Die zijn namelijk

op de hoogte.”

werkt. Dat is een behoorlijk verschil met de oude

ook allemaal al voorzien van betere stoelen en dit

systemen.”

IFE. Dankzij deze modificatie kan KLM één, kwali-

E&M Toko

Product manager van Inflight Ad Visbeen ver-

tatief goed product verkopen.”

Cock’s E&M loopbaan begon in 1968,

telt waar hij zoal op let bij het opstellen van de

Bij de eerste modificatie in juni vindt, zoals gewoon-

als plaatbankwerker op de bedrijf-

functionele specificaties. “Bijvoorbeeld naar de

lijk, de certificatie ervan plaats. Een uitgebreid en

school in Hangar 9. Een droom kwam

vraag of de trolley in het gangpad de juiste draai

grondig traject dat doorlopen wordt met de auto-

uit. “Tijdens de LTS gingen we op

kan maken, maar ook naar het comfort voor

riteiten. Paul: “Daar staat ongeveer twee maanden

excursie naar KLM. Die dag sloeg de

de passagiers. Daarom hebben we, met succes,

voor. Vanaf november gaat dan in Hangar 12 het

vonk over. Al die vliegtuigen, wat een

gevraagd om een rij stoelen waarbij de midden-

modificatie ‘treintje’ van start. Dan zal er elke twee

sfeer. Vanaf dat moment wilde ik dus

armleuning helemaal omhoog kan. Dat biedt meer

weken een 747-400 voorzien worden van de nieu-

maar één ding: bij KLM werken.” Via

ruimte voor de wat corpulentere passagier.”

we stoelen en het nieuwe IFE”.

diverse hangars, kwam hij in 1992 in OVERALL JUNI 2009

12

Ad Visbeen

Cock en Frits van Lieshout

Paul Spekking

deze modificatie goed verlopen. “Zoals altijd eigen-

De samenwerking tussen Inflight en Inkoop is voor OVERALL JUNI 2009

13

Kaizen event bij ES

Stroomlijning intern transport en externe verzending Het nut van Kaizen (1)

“Een half uur i.p.v. een half jaar”

Minder heen-en-weer lopen, een constan­te aanlevering bij Expeditie en een snellere verzending van motor­ onder­delen naar externe leveranciers. Dat is, in een notendop, het resultaat van het Kaizen event dat in de week van 4 mei plaats vond in de Motoren­ shop. Uiteindelijk levert het een bij­ drage aan het grote ES-doel: de shop­ visit van een motor afronden in 60 dagen.

de juiste manier. Dan moest E&V het weer opnieuw

• bij de ‘loading points’ hangt een visuele instructie

matie voor ons. Wij zijn er nu bijvoorbeeld van op

voor de juiste verpakkingswijze;

de hoogte dat bepaalde nachtvluchten ook nog

E&V heeft de eigen ruimte opnieuw ingericht,

spullen mee kunnen nemen. Het heeft dus zin als

werkwijze, was dat de monteurs zelf heen en weer

waardoor onderdelen volgens een logische ‘flow’

wij aan het eind van de werkdag nog even extra

liepen met de onderdelen. Kostenpost: 1.700 man-

door de afdeling gaan. De onderdelen gaan daar-

gas geven om bepaalde verzendingen met het

uren per jaar, die dus niet besteed werden aan het

door sneller de deur uit richting leveranciers en

treintje richting LC mee te sturen.”

eigenlijke, factureerbare werk (het demonteren van

komen -in principe- ook weer sneller terug.

doen en was er dus sprake van dubbel werk en onnodig tijdverlies.” Een derde nadeel van deze

•

Minder eilandjes-gevoel

motoren). Alle verbeteringen zijn, conform een Kaizen uit-

Ook monteur Jeroen Adrichem is blij met het contact

Grote verbeteringen

gangspunt, zoveel mogelijk zichtbaar op de werk-

dat hij met andere afdelingen heeft gehad tijdens

Van 4 tot 8 mei pakten ongeveer 40 medewerkers

vloer. Goede voorbeelden daarvan zijn de op de

het Kaizen event. “Er zijn zoveel dingen die je niet

van ES en het Lean Six Sigma office de problemen

vloer afgeplakte ‘loading points’, de inpakinstructies

weet van elkaar. In de oude situatie zetten wij

Als een motor bij ES binnenkomt, vindt in Stage 1 de

aan met de inmiddels beproefde Kaizen methode.

(compleet met een foto ‘goed’ en een foto ‘fout’)

dozen met onderdelen altijd op een rode pallet. Wij

demontage plaats. Medewerkers halen er onder­

Door het proces tot op het bot te ontleden, werden

en de ‘busbordjes’ met daarop de tijden waarop de

hadden begrepen dat dat de bedoeling was. Maar

delen af, die voor reparatie deels verzonden moeten

alle stappen in kaart gebracht en beoordeeld.

onderdelen worden opgehaald.

het eerste wat ze bij E&V deden was al die spullen

worden naar externe leveranciers of naar andere

Onnodige stappen (‘waste’) werden verwijderd en

E&M-units. Hoe bereiken de onderdelen die bestem-

stappen die niet goed werken werden veranderd.

Even extra gas

event weten wij dat nu. Voortaan gebruiken wij dus

ming? Tot voor het Kaizen event, stopten de mon-

Dit leidde tot een beter proces, meer efficiëntie en

Hacene Ramoul (teammanager Logistiek) en Roy

meteen de goede pallets.”

teurs van Stage 1 de onderdelen in dozen. Als ze er

een kortere doorlooptijd.

Makes (medewerker E&V) deden tijdens het event

Vond Jeroen het eigenlijk leuk om hier aan mee te

mee aan de herinrichting van E&V, het verzendloket

doen? “Absoluut. Je doet het met mensen van

overhevelen op een ander soort pallet. Dankzij het

Het nut van Kaizen (2)

“De ­werkvloer is onze woon­ kamer”

Jeroen Adrichem: “Als je een idee hebt over

een paar op een pallet bij elkaar hadden, wandelden

hoe iets beter kan, loop je normaal gespro-

ze ermee naar de verzendafdeling (E&V). “Die aan-

De grote verbeteringen van dit event bij ES:

van ES. “Alles stond kriskras door elkaar, de indeling

andere afdelingen. Daardoor ontstaat saamhorig-

Hacene Ramoul en Roy Makes: “De werkvloer

ken tegen een muur op. Bij een Kaizen event

pak had twee nadelen”, vertelt projectverantwoor-

•

de gedemonteerde onderdelen worden niet meer

was rommelig en onlogisch. Nu hebben we alles op

heid en raak je dat eilandjes-gevoel eindelijk eens

is de woonkamer van de medewerkers.

gaat het bliksemsnel. Van tevoren zijn er

delijk monteur Jeroen Adrichem. “Ten eerste werden

op onregelmatige tijden door de monteurs naar

de goede volgorde gezet, zodat we onderdelen

kwijt. We dienen allemaal hetzelfde doel. Maar wat

Zij weten beter dan wie ook welke knel­

ultrakorte lijnen gelegd, zodat het MT meteen

de onderdelen niet in constante hoeveelheden bij

E&V gebracht, maar op regelmatige tijden bij de

sneller verzendklaar kunnen maken.” Wat Hacene

zo’n Kaizen event helemaal leuk maakt, is dat je

punten een proces heeft en hoe je die zou

beslist. Het resultaat is dat een besluit binnen

E&V aangeleverd. Daardoor ontstonden er opeen-

monteurs opgehaald;

en Roy ook als positief hebben ervaren, was de

direct resultaat ziet. Op maandag begin je en op

kunnen oplossen. Kaizen biedt daarvoor de

een half uur wordt genomen, terwijl dat

hopingen van dozen, waardoor de verzending ver-

de monteurs bieden de delen aan op herkenbare,

betrokkenheid van andere afdelingen bij het event.

vrijdag zijn de verbeteringen, die je samen hebt

ruimte. Zo krijg je oplossingen van onderaf in

anders zomaar een half jaar kan duren.

traging opliep en de spullen dagen bleven liggen.

vaste plekken (‘loading points’);

“We hebben gesproken met mensen van het Logis-

bedacht, werkelijkheid geworden.”

plaats van bovenaf. Die zijn inhoudelijk beter

Kaizen opent direct alle deuren.”

Ten tweede verpakten wij onderdelen vaak niet op

OVERALL JUNI 2009

16

•

tiek Centrum (LC). Die hadden nieuwe, nuttige infor-

en hebben ook nog eens meer draagvlak.”

OVERALL JUNI 2009

17

INTEGRATED SERVICES

SPL/TD:

voor heel E&M én voor de klant

De fleetmanager:

Integrated Services vormt het aanspreekpunt voor ‘multiproduct’ klanten van E&M, waar-

Radj Jagbandhan

onder natuurlijk KLM. Maar de nieuwe afdeling richt zich ook naar binnen. Het doel is

“Problemen worden nu sneller opgelost”

Radj Jagbandhan is één van de twee fleetmanagers van Integrated Services. ‘Zijn’ multiproduct klant is TNT. “Ik ben verantwoordelijk voor de vlootbeschikbaarheid van TNT. Daar geef ik invulling aan, door ervoor te zorgen dat het contract met deze klant E&M-breed wordt waargemaakt en ingevuld.” De daarvoor benodigde afdelingen zijn VO-P, Component Services, VO-H (voor de A- en C-checks) en Line Maintenance International.

om de samenwerking tussen de verschillende afdelingen van E&M te optimaliseren. Zo kan een klant, die meerdere producten afneemt, zo goed mogelijk bediend worden. Klanten die meerdere producten bij E&M afnemen, krijgen met meerdere afdelingen te maken. Dat leidt wel eens tot communicatiestoornissen, trage besluitvorming of andere problemen. Zo gaf TNT al lang geleden aan dat ze een E&M maintenance manager in Luik wilden. Door diverse oorzaken slaagde E&M er niet in om aan die wens te voldoen. Mede dankzij de nieuwe rol van Integrated Services

Wat verandert er voor jouw werk met de

Wat heeft E&M aan de nieuwe aanpak?

oprichting van Integrated Services?

“Er ontstaat meer duidelijkheid. Het product

“Ons afdelingshoofd Ron de Bos zit ook in het MT

maken we samen met verschillende E&M-units.

Operations van E&M. Dat maakt het gemakkelijker

Wat dat product precies inhoudt, en wat we daar-

om bepaalde kwesties sneller getafeld en gere-

binnen precies voor de klant kunnen doen, wordt

geld te krijgen. We hebben bijvoorbeeld intern

voor iedereen beter zichtbaar. Als Integrated Ser-

een financieel dispuut over componenten. Ron

vices knopen we immers alle eindjes aan elkaar.

tafelt dat met de betrokken MUM’s van CS en VO.

Dat betekent dat we het product beter kunnen

Het kan dan dus meteen besproken worden, op

laten aansluiten op de verwachtingen van de

het hoogste niveau. Een gevolg daarvan is dat

klant. Maar ook andersom. Onze units worden

de klant meer integrale aandacht krijgt. Dat maakt

minder snel geconfronteerd met verwachtingen

het voor mij gemakkelijker om mijn werk goed te

van de klant die we niet kunnen waarmaken. Dat

doen. De klant profiteert daar natuurlijk ook van.”

geeft rust in de organisatie.”

is de maintenance manager nu een feit. Director van de afdeling Ron de Bos: “Wij maken problemen zichtbaar en praten erover met de betrokkenen. Dan breng je mensen bij elkaar en bereik je een oplos-

vlnr: Radj Jagbandhan, Pim Joustra, Natasja Wecke, Tos Leunissen, Ron de Bos, Edo van Graas,

sing.”

Auke Visser, Lyckle de Jong en Marguerite Putto.

De accountmanager:

Tos is als vertegenwoordiger van SPL/BE “geïntegreerd” in SPL/TD: Hij is verantwoordelijk voor de Effectiever en efficiënter

KLM facturenstroom en schade afhandeling en werkt nauw samen met de KLM Account Managers.

Een ander voorbeeld. Een klant wil facturen in US dollars ontvangen en niet in euro’s. Als oplossing krijgt de klant voortaan toch facturen in euro’s, maar

van alle, bij de betreffende klant betrokken E&M

conform de afspraken met KLM Fleet Services. Op

met een korting. Iedereen tevreden.

-afdelingen. “Op die manier regelen we voor elke

die manier zijn ook alle kosten op voorhand in kaart

En dat is precies waar Integrated Services op uit is.

klant een beter multiproduct”, aldus Ron. Zijn eigen

gebracht. Dat is de meerwaarde die wij leveren aan

Zowel intern bij E&M als bij de klant moet het proces

afdeling telt zeven mensen: een projectmedewerker,

de operational excellence van KLM: projecten moe-

zo optimaal mogelijk verlopen. Op elke multiproduct

twee fleetmanagers (voor Martinair en TNT) en vier

ten op tijd en zonder kostenoverschrijdingen verlo-

klant wordt een customer support team gezet. Deze

account managers (voor KLM). “Binnenkort betrekt

pen. E&M komt z’n afspraken na.”

teams bestaan uit de Customer support managers

het hele team een nieuwe ruimte op de 8e etage in

Voor de betrokken medewerkers van Integrated Ser-

gebouw 404. En we hebben net onze eigen afde-

vices betekent dit een verschuiving van een finan-

lingscode gekregen: SPL/TD. Dat maakt nog eens

cieel accent naar een meer projectmanagement-

duidelijk dat wij er voor de klant zijn, maar ook voor

achtige functie. “Dat is ook een verschil met de

heel E&M. Wij integreren alle afdelingen tot één E&M

oude situatie, waarbij het KLM account bij Sales zat.”

voor de multiproduct klant. Dat moet leiden tot een

Ron hoopt de nieuwe aanpak voor KLM in de loop

betere interne samenwerking, waarbij de vraag van

van dit jaar op de rails te hebben. Vanaf dat moment

de klant centraal staat. Het zal betekenen dat we

zal E&M deze grootste, maar ook de ander multipro-

als E&M effectiever en efficiënter zullen worden en

duct klanten, optimaal van dienst kunnen zijn.

dingen vaker in één keer goed zullen doen.” De multiproduct klanten ...

Ron de Bos

Tijd en geld

... zijn op dit moment KLM, TNT, Martinair,

Wat kan Integrated Services betekenen voor de

Cargo B, Midex en SLM. Dit zijn klanten die

grootste multiproduct klant, KLM? “Bij modificaties

meerdere producten afnemen bij E&M,

gaan we er mede voor zorgen dat voortaan alles

waaronder in ieder geval componenten

klaar staat voordat de uitvoering start. De taakkaar-

en/of motoren.

Natasja Wecke

Natasja Wecke werkt samen met haar collega Marguérite Putto binnen het KLM account team als account manager voor de 737 en MD11 vloot. Ze is de intermediair tussen KLM Fleet Services en E&M. Dat betekent dat de afspraken tussen Fleet Service en E&M (vastgelegd in een Service Level Agreement en vertaald in het Customer Support Manual) worden uitgedragen binnen E&M.

“Kortere lijnen en een andere uitstraling” Bijbehorende activiteiten zijn onder andere: het opstellen van budgetten voor modificaties, overzicht houden van ontwikkelingen binnen de vloot, het opstellen van offertes voor Fleet Services ten behoeve van make-orbuy analyses (d.w.z. een modificatie wel of niet doen). Natasja en haar collega’s vielen tot voor kort onder Marketing & Sales, nu onder Integrated Services.

Wat heeft deze organisatiewij-

Is dit dan wel een verbetering?

ziging voor jullie veranderd?

“Ja. Als SPL/TD hebben we een

“Op dit moment nog niet zoveel.

andere, nieuwe positie binnen E&M.

KLM is voor E&M al heel lang een

Dit resulteert in kortere lijnen met

‘multiproduct’ klant. De samenwer-

het senior management. Dat geeft

king is daarom al gestructureerd. Wij

ons intern een andere uitstraling. Ik

fungeren als intermediair tussen E&M

vermoed dat dit ons werk zal ver-

en KLM Fleet Services en zorgen

gemakkelijken. Daarnaast stoten we

ervoor dat voor hen alles uit één

in de toekomst bepaalde operatio-

koker komt. Daarachter gaan vele

nele taken af. We hebben dan onze

E&M afdelingen schuil. Wij stemmen

handen vrij om aan verbeteringen te

dat allemaal op elkaar af, zodat we

werken.”

KLM optimaal van dienst kunnen zijn. Dat deden we al, en dat blijven we ook zo doen.”

ten, de onderdelen; het geheel zal aanwezig zijn OVERALL JUNI 2009

20

OVERALL JUNI 2009

21

MIJN PROVINCIE MAART 2009

Colofon Dit is een speciale editie van de uitgave Mijn provincie Noord-Holland die acht keer per jaar verschijnt in een groot aantal Noord-Hollandse huis-aan-huisbladen. Eindredactie: sector Communicatie, postbus 3007, 2001 DA Haarlem, e-mail: [email protected]. Productie & realisatie: provincie Noord-Holland

BEGROTING IN EEN OOGOPSLAG H��� ����� ��� ���������� ���� ��� ���������� N�����H������� ��� ���� ����� ����� W������ ������ ���� ��������� ��ï����������� H���� ����� �� ��� ������������ ������������������ ���� ������������� De Begroting 2009 van de provincie Noord-Holland telt een totaal van € 700 miljoen aan uitgaven. Daarvan is € 19 miljoen beschikbaar voor nieuw beleid. Om knelpunten die dringend om een oplossing vragen snel aan te pakken, wordt aanvullend € 400 miljoen geïnvesteerd. De provincie krijgt haar inkomsten vooral uit bijdragen van het Rijk, dividend op NUON-aandelen en opcenten op de motorrijtuigenbelasting. Om de extra investeringen te bekostigen zijn de opcenten iets verhoogd. Daarmee blijft NoordHolland overigens met stip de provincie met de laagste belastingheffing op het autorijden.

Renteresultaat

39800000

Provinciefonds

136521900

Dividenden

17939900

Opcenten motorrijtuigenbelasting

188000000

Stelpost baten

20057300

Overige baten

1750000

160

Openbaar vervoer

140

Sociaal-culturele Infrastructuur

48

Groen

48

Verduurzaming

F�������� G�������� D������ O��������� F��������

��

G��������� N�����H������ Z����H������

��

N�����B������ L�� ����

T���������

U������� ���� ������������

������������

������������

2012

2013

176,10

99,20

15,40

4 - Vervanging Julianabrug, gemeente Zaanstad

8,45

5 - Westelijke Randweg Beverwijk

7,00

1,40

������������

������������ ������������ ������������

6,00

������������

�������������

2011

9,00

������������������� Noord-Holland heeft een gevarieerd landschap. Van Texel tot ’t Gooi kent Noord-Holland twaalf soorten landschap, van de ongerepte Waddenzee en de duinen tot de cultuurhistorisch waardevolle droogmakerijen en heidevelden in het Gooi. De provincie investeert volop in het behoud van dit bonte palet.

���� ����

������������

2010

3 - Reconstructie N242, gedeelte Bestevaerstraat-Nollencircuit, gemeenten Heerhugowaard, Alkmaar, Langedijk

������������������� �������� ���� De economie verandert. Reden voor de provincie om volop te investeren in het bevorderen van innovatief ondernemen. Dit varieert van nieuwe technieken in de landbouw tot het vereenvoudigen van de toegang tot kennis op het gebied van duurzame technologie.

5

2009

6,30

� ������ ���������� De provincie Noord-Holland steekt veel energie in het herstel van de historische Stelling van Amsterdam: Forten worden opgeknapt en wandelmogelijkheden verbeterd. Hetzelfde geldt voor het behoud van de rijkdom aan cultuurhistorische gebouwen.

����

Bedragen x € 1 mln

10,00

�� ���������� ��������������� De provincie steekt veel geld in het verbeteren van de kwaliteit van onze natuurgebieden. Samen met andere betrokken wordt gewerkt aan de aanleg van een aaneengesloten netwerk van natuurgebieden.

���� ����

��

�

Wegen en Infrastructuur

105,50

� ������������������� ������� De provincie heeft het budget voor de bemoeizorg flink uitgebreid. Dit is een vorm van zorg waarbij de hulpverlener op een gezin afstapt waar meerdere problemen zijn en waar de kinderen in de knel dreigen te komen.

����

���� ����

x 1 miljoen

84,70

� ���� ���������������� ����������� Op goed verlichte, digitale informatieborden kunt u straks lezen over exact hoeveel minuten uw bus bij de halte stopt, maar ook of er een storing voordoet. Dat voorkomt ergernis over nodeloos wachten.

��

U������

Overzicht Extra Investeringen

1 - Masterplan N201 - Omlegging Aalsmeer/Uithoorn

De provincie onderneemt in 2009 tal van initiatieven waarvan de effecten goed merkbaar zijn voor burgers en ondernemers. In vogelvlucht enkele opvallende zaken waar u direct de vruchten van plukt.

���� ��

Z������

2 - Oosttak Zuidtangent (Hoofddorp-Uithoorn), Tracé Legmeerdijk tot busstation Uithoorn

OPVALLENDE INITIATIEVEN

INVESTEREN IN NOORD-HOLLAND

��

��

Inkomsten 2009

Top 5 investeringen provincie Noord-Holland Projecten

���

H.C.J.L. Borghouts, Commissaris van de Koningin

������������

B�������� B����� W�������������� � ����������� ������ ��� W���� R����������������� ��������� W������ �� ����������� R��� ������� �������� �� ����������������

B�������� ������ ��������� O�������������� M����� E����� �� �� �������� K�������������� ��������

STATENLEDEN OVER DE BEGROTING 2009 ����������������������� �� “Wat GroenLinks vooral aanspreekt zijn de investeringen in klimaat, duurzame energie en natuur. De provincie zit volgens mij op de goede weg met investeringen in alternatieve energie en energiebesparende oplossingen. Een goed geïsoleerd huis is bovendien iets dat de burger direct in zijn portemonnee voelt. Verder komen er meer middelen vrij voor Landschap Noord-Holland, dat de laatste jaren structureel te weinig kreeg. Ook het ecoduct in Zandvoort krijgt extra geld. Dit laatste is belangrijk voor het dierenleven en leidt tot minder verkeersongelukken. Positief element op een geheel ander terrein is het fonds dat de provincie instelt voor pleegouders om hen bij te staan in de kosten voor bijvoorbeeld dokter of school.” H��� ��B����� ��S��������G����L����

����������������� “Er zitten veel positieve aanzetten in de begroting. Toch heb ik het gevoel dat er niet krachtig genoeg is doorgepakt op een aantal belangrijke dossiers. We missen de urgentie op het gebied van klimaat, natuur, energie, veiligheid, openbaar vervoer en economie en in mindere mate de jeugdzorg en bemoeizorg. Er moet in onze ogen echt nog een tandje bij. De kredietcrisis dwingt ons na te denken over wat wezenlijk en belangrijk is. Dan gaat het natuurlijk vooral om duurzaamheid, maar ook bij al die andere terreinen past een sterkere inzet. Het is overigens niet zo dat wij als ChristenUnie-SGP helemaal ontevreden zijn, maar wij denken wel dat de huidige moeilijke tijd meer vraagt.” J����K������S��������C�������U����SGP

� ���� ���������������� ��������� “Duurzaamheid is het toverwoord in deze begroting. De provincie gaat veel geld investeren in energiebesparing, duurzame bronnen en maatregelen om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Belangrijk in de ogen van het CDA is verder de driehonderd miljoen die wordt geïnvesteerd in wegen en openbaar vervoer. Daarnaast gaat er extra geld naar zorg, welzijn en cultuur. Het mes snijdt bij al die investeringen aan twee kanten. We scheppen werkgelegenheid, heel belangrijk in de moeilijke economische fase, én leveren op termijn een wezenlijke bijdrage aan de toekomst van onze kinderen. We hadden er ook voor kunnen kiezen om de uitgaven af te remmen, maar dat hebben we juist niet gedaan. Dat is het sterke van dit verhaal.” C���B����������S��������CDA

�������������������������� ���� ������ “De VVD vindt dit een goede begroting, maar wel gemaakt en vastgesteld op een moment dat de volle omvang van de kredietcrisis nog niet goed duidelijk was. Wij vinden het van belang dat de begroting ook in de jaren na 2009 sluitend is en dat er geen gaten vallen. Helaas kijkt het Rijk nu al met grote begerige ogen naar het provinciefonds om allerlei kabinetsproblemen op te lossen. Het zou niet alleen vervelend zijn als wij daardoor straks in de problemen komen, ik zou het ook niet bepaald fatsoenlijk vinden. Dankzij al onze extra investeringen kunnen we een bijdrage leveren aan de lokale en regionale bedrijvigheid en werkgelegenheid. Verder gaat veel geld naar openbaar vervoer en infrastructuur. Allemaal investeringen waar burgers direct de gevolgen van merken. En dat moet ook, want Noord-Holland moet in beweging blijven.” E��������P����S��������VVD

� ���������� ���������� ��������� “De extra investeringen zijn het meest aansprekend. D66 vindt dit een goede zaak, maar betreurt het dat hiervoor de opcenten zijn verhoogd en niet is geput uit de kasreserves van de provincie. Blij ben ik met de unanieme steun voor het Groene Vlekkenplan van mijn fractie. Dit betekent dat de provincie alle initiatieven op het gebied van duurzame energie letterlijk in kaart gaat brengen. Dit maakt het mogelijk om vervolgens een slim systeem van netwerkverbindingen te ontwikkelen, waardoor het rendement enorm toeneemt. Bovendien maakt dit provinciebrede overzicht het mogelijk om hieraan scholings- en werkgelegenheidsprojecten te koppelen. Belangrijk in het kader van de kredietcrisis vind ik dat de provincie investeringen naar voren haalt om de economie draaiende te houden.” J���G�������S��������D��

Noord-Holland is een provincie die investeert. Wij laten u dit zien aan de hand van onze Begroting 2009. In één oogopslag krijgt u een beeld waar onze inkomsten vandaan komen en wat we met dit geld zoal doen voor onze inwoners en ondernemers. Wat betreft dit laatste is onze inzet vooral gericht op het versneld oplossen van knelpunten op het gebied van wonen, werken en recreëren in onze mooie provincie. Bovenop de normale Begroting investeert de provincie enkele honderden miljoenen euro’s extra in verschillende projecten zoals het vernieuwen van wegen, het stimuleren van de economie, het verbeteren van de zorg- en welzijnsvoorzieningen en het duurzamer maken van het milieu. De moeilijke tijd waarin ons land momenteel verkeert, maakt deze gerichte inzet extra belangrijk. Uiteraard ontbreekt de ruimte om álles te vertellen over ons doen en laten. Heeft u vragen, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Wij zijn er immers voor u!

����������� ����������� ��� “Ik vind het een goede zaak dat we, ondanks de huidige economische tegenwind, er toch in zijn geslaagd om middelen vrij te maken voor extra investeringen in Noord-Holland. Als PvdA zijn wij met name heel blij met de financiële impuls in zowel het hoogwaardig openbaar vervoer als het aanpakken van knelpunten op de weg. Wat ons eveneens aanspreekt is dat extra geld is vrijgemaakt voor welzijn, duurzaamheid en zoiets belangrijks als de jeugdzorg. Op al die aspecten maakt de provincie haar taak volledig waar. Het zou toch mooi zijn als iedereen zich realiseerde wat de provincie op die terreinen allemaal presteert.” R��M�������S��������P��A

Gedeputeerde financiën Ton Hooijmaijers

‘NOORDHOLLAND BLIJFT DE GOEDKOOPSTE PROVINCIE’ “De provincie Noord-Holland wil met gerichte investeringen allerlei knelpunten oplossen”, zegt gedeputeerde financiën Ton Hooijmaijers. “Met deze krantenpagina bieden wij burgers en bedrijven in één oogopslag inzicht in wat wij met hun geld doen.” Kranten, radio en televisie berichten vrijwel dagelijks over de economische tegenwind waar ons land momenteel mee kampt. Des te belangrijker is het om te weten of de provincie haar financiële zaken op orde heeft. Gedeputeerde Hooijmaijers laat daar geen twijfel over bestaan: “De doelstellingen van de Provinciebegroting 2009 zijn glashelder. De provincie heeft een solide begroting gemaakt. De gepresenteerde cijfers zijn sluitend en we hoeven niet bang te zijn voor onverwachte gaten die met noodmaatregelen moeten worden gedicht.” Integendeel, benadrukt de bestuurder, Noord-Holland gaat juist volop investeren in het verbeteren van het woon- en werkklimaat. “We gaan netto bijna een miljard euro extra in de samenleving stoppen. Dit geld gaat rechtstreeks naar concrete projecten. Het leeuwendeel gaat op aan het verbeteren van de bereikbaarheid. Verder krijgt de zorg aan risicogezinnen meer aandacht. Die mensen hebben het al zwaar en zullen het door de kredietcrisis alleen nog maar moeilijker krijgen. Daarnaast investeren we extra in natuurbescherming en het schoner maken van het milieu.” “Wij hebben de minste opcenten op de motorrijtuigenbelasting”, legt Hooijmaijers uit. “Dit betekent dat we de laagste belastingen heffen van alle provincies. Bovendien telt ons provinciehuis relatief gezien weinig ambtenaren. Toch staan wij in de Randstad voor vergelijkbare uitdagingen op het gebied van infrastructuur en ruimtelijke ordening. En met de beschikbare middelen en mensen leggen wij in Noord-Holland meer meters weg aan en voeren we meer projecten uit. Kortom, door onze efficiënte manier van werken, kunnen wij met minder geld meer voor de burger en ondernemer betekenen.” Alle extra investeringen, zoals meer wegen, onderhoud bruggen en extra openbaar vervoer, mogen natuurlijk geen begrotingsgat veroorzaken. Daarom heeft de provincie besloten tot een geringe verhoging van de opcenten op de motorrijtuigenbelasting. “De verhoging bedraagt slechts vier opcenten. Dit betekent dat de burger met een middenklasse auto rond de tien euro per jaar meer gaat betalen. Dat valt in mijn ogen erg mee, zeker in verhouding tot de duizend euro per jaar die men nu al betaalt. Inwoners zonder auto hoeven niets bij te dragen. Noord-Holland blijft met het nieuwe tarief verreweg de goedkoopste provincie.”

Vragen? Heeft u nog vragen over de begroting 2009 van de provincie Noord-Holland? Onze contactgegevens staan in het colofon.

Grondwater Provincie Noord-Holland | 3

Overzicht enkele wetsartikelen Grondwaterwet: Art. 11 lid 1 Registratieverplichtingen:

Art. 28

De inrichting op te geven aan Gedeputeerde Staten.

Meldingsplicht van verplaatsen of handelingen met verontreinigde grond. (hieronder valt ook

Art. 14 lid 1 Verbodsbepalingen:

cat. 1 grond, herschikken /egaliseren of het maken

Het is verboden grondwater te onttrekken of water te

van een depot). De melding dient gedaan te

infiltreren, tenzij daarvoor door Gedeputeerde Staten

worden bij het verplaatsen van meer dan 25 m3

een vergunning is verleend.

grond boven de interventiewaarde of bij het verplaatsen van meer dan 50 m3 grond met gehaltes boven de streef waarde (b.v. cat. 1 grond).

Grondwaterverordening noord-holland 1999:

Art. 30

Art. 8 Algemene regels

Bij (dreigende) aantasting van de bodem kunnen

www.noord-holland.nl

Gedeputeerde Staten een bevel geven de NB

handeling die dat veroorzaken te staken.

Lozing van te onttrekken grondwater moet gemeld

Art. 38

worden:

Bij saneren dient de bodem geschikt gemaakt te

•

Lozing op het oppervlaktewater bij de

worden voor het voorgenomen gebruik.

waterkwaliteitsbeheerder.

Art. 39

Lozing op riolering bij de gemeente waar de

Een sanering van een ernstig geval dient na

grondwateronttrekking plaatsvindt.

instemming met het saneringsplan door Gedepu-

Lozing bij grondwatersanering op het riool bij

teerde Staten, conform dit saneringsplan en de

de waterkwaliteitsbeheerder/gemeente.

door Gedeputeerde Staten gestelde voor waarden

De onttrekking kan belastingplichtig zijn.

bij de instemming, uitgevoerd te worden.

• • •

Info: Belastingdienst Centraal Milieubelastingteam

Art. 43

te Arnhem, tel.: (026) 35 81 09.

Gedeputeerde Staten kunnen een bevel geven tot het doen van onderzoek, saneren of het treffen van tijdelijke beveiligingsmaatregelen.

Wet Bodembescherming:

Directie Subsidies Handhaving en Vergunningen Houtplein 33 Postbus 3007

Art. 13 Verontreiniging die veroorzaakt wordt dient

Wij wijzen erop dat de informatie in deze folder niet

opgeruimd te worden.

volledig is, of verouderd kan zijn, en dat daarom er

Art. 27

geen rechten aan ontleend kunnen worden. Raadpleeg

Meldingsplicht aan Gedeputeerde Staten van de

voor actuele informatie ons Servicepunt Subsidies

provincie van verontreiniging die veroorzaakt is.

Handhaving en Vergunningen, tel.: 0800 9986734 en/of

Bij nieuwe verontreiniging (na 1 januari 1987).

onze internetsite.

2001 DA Haarlem T 0800 998 67 34 E [email protected]

Grondwater

servicepunt subsidies handhaving en vergunningen

8.000 m3/mnd en duur < 6 mnd altijd < 12.000 m3/jaar

< 1.000 m3/mnd n.v.t. < 1.000 m3/mnd < 1.000 m3/mnd

• Grondwater• Noodvoorziening • Beregening • Grondwater-

retourbemaling.

geldt ook voor bouwputbemalingen met

* Wel maandelijkse administratieplicht debietmeting; intern bewaren.

heid die per jaar wordt rondgepompt. Dit

niets onttrokken, daar geldt de hoeveel-

- hierbij geldt in principe infiltratieplicht van onttrokken grondwater

– Bij warmte/koude systemen wordt netto

< 10 m3/uur

NB:

< 10 m3/uur

< 1.000 m3

< 10 m3/uur

Texel, Wieringen en ten oosten van de Vecht

< 10 m3/uur

< 1.000 m3

< 10 m3/uur

< 50.000 m3/jaar

altijd

< 15.000 m3/mnd en duur < 6 mnd

< 15.000 m3/mnd en duur < 6 mnd

< 15.000 m3/mnd en duur < 6 mnd

Daarbuiten

Kwetsbare gebieden:

onttrekkingen

• Overige

onttrekkingen

• Industriële

systemen

• Warmte/koude

sanering > 1 jaar

(brandputten e.d.)

< 10 m3/uur

8.000 m3/mnd en duur < 6 mnd

< 1.000 m3/mnd

• Proefonttrekking sanering

8.000 m3/mnd en duur < 6 mnd

< 1.000 m3/mnd

Kwetsbare gebieden

Algemene regels + registratieplicht

• Bronbemaling

Inrichting

Geen registratieplicht *

> 10 m3/uur

> 10 m3/uur

> 10 m3/uur

> 50.000 m3/jaar

n.v.t.

> 15.000 m3/mnd of duur > 6 mnd

> 15.000 m3/mnd of duur > 6 mnd

> 15.000 m3/mnd of duur > 6 mnd

meter vereist.

iedere grondwateronttrekking een debiet-

– In de provincie Noord-Holland is voor

Noord-Holland 1999.

waterwet en de Grondwater verordening

– De tabel richt zich uitsluitend op de grond-

> 10 m3/uur

> 10 m3/uur

> 10 m3/uur

> 12.000 m3/jaar

n.v.t.

> 8.000 m3/mnd of duur > 6 mnd

> 8.000 m3/mnd of duur > 6 mnd

> 8.000 m3/mnd of duur > 6 mnd

Daarbuiten

Vergunningplicht Kwetsbare gebieden

Registratie, algemene regels en vergunningplicht grondwateronttrekkingen provincie Noord-Holland

7a 7d

21a

36

58

59a Aardrijkskundige Monumenten Aardrijkskundig monument

1 1b 7c 1a

14c 14b 14a 9

13b

35

64c

Bijlage bij Grondwaterverordening Noord-Holland 1999.

21b

24d

41

57a

60

64g 66 69b

69a

69e 69g

➣

2|

Aardkundige monumenten

Kwetsbare gebieden

Grondwater Provincie Noord-Holland | 4

N

Kwetsbare gebieden In de kwetsbare gebieden geldt in principe infiltratieplicht vanonttrokken grondwater

Hier gelden mogelijk specifieke gebruikersbeperkingen. Waterwingebieden

Voor nadere informatie: www.noord-holland.nl/thema/ milieu/bodem/aardkundige_ waarden Grondwater beschermingsgebieden I

Grondwater beschermingsgebieden II

0 10 20 Km

Bijlage bij Gondwaterverordening Noord-Holland 1999.

DUBBELTEST

BMW 325i Touring / Audi A4 Avant 2.0T FSI quattro afzonderlijk te openen achterruit. Zo’n constructie is nu eenmaal wat ingewikkelder. Het is het enige smetje op een verder keurig afgewerkt bagageruim. Het komt zo enorm degelijk over, dat we vermoeden dat ’t er over vijftien jaar nog zo onberispelijk uitziet. Ook al heeft de Touring al twintig vakantieritjes met het hele gezin achter de rug. Neem nu de ontgrendelknoppen voor het afdekzeil, de constructie is zó stevig. Maar al dat materiaal weegt wel wat, zeg! Als je de afdekhoes eruit haalt, heb je echt iets zwaars in handen. Geen wonder dat de auto bijna 1.600 kilo weegt! En kan er ook nog wat mee? Onder het afdekscherm meet het bagageruim 460 liter. Geen indrukwekkende waarde, maar dat kan, met de achterbankrugleuning naar voren, oplopen tot 1.385 liter. De hoofdsteunen van de achterbank leg je zó plat, met een ontgrendelingsknop in de zijkant van de steun. Maar ook in de Audi hoeven ze niet in de weg te zitten, want deze kun je zo laag zetten dat ze uit het gezichtsveld blijven.

Het dashboard van de 3-serie lijkt sterk op dat van de 7-serie.

Wel mooi, niet praktisch

Klep dicht en mooi wezen! Stationwagons zijn er in twee soorten. Van die pakezels voor grote gezinnen en handelsreizigers en de fraai gelijnde estates die het vooral van hun uiterlijk moeten hebben, zoals de nieuwe BMW 3-serie Touring en de Audi A4 Avant. Het zijn van die typische lifestylecombi’s, nauwelijks praktischer dan de sedans waarvan ze zijn afgeleid, maar wel plezierig om naar te kijken. Tekst Stéphan Vermeulen, foto’s Jacco v/d Kuilen

■

Als je erover nadenkt, gaat het helemaal nergens over! Stationwagons waren van origine bestellers, afgebeulde bagagebeesten die je altijd tegenkwam met tot het dak toe volgestouwde bagageruimten. En dan rukken opeens de lifestylecombi’s op. Ze hebben nog wel de basisvormen van de stationwagon, maar zijn een stuk eleganter dan het oude soort. In dat laatste zit ’m de aantrekkingskracht. Maar als je confectiemaatje 36 past, ga je toch ook niet in maatje 40 lopen? Nou ja, een beetje te ruime verpakking kan zo nu en dan best van pas komen. De hockey-

12 AutoWeek 39 - 2005 | www.autoweek.nl

sticks van de kinderen gaan er zo lekker in, en ook zwemvesten voor het weekendje zeilen vinden moeiteloos een plekje in de ‘kofferbak’. En toch heb je een auto waarmee je prima voor de dag kunt komen. Zowel privé als zakelijk.

Voor levensgenieters BMW en Audi waren er bij het opkomen van de lifestylecombi’s als de kippen bij. Denk aan de eerste 3-serie Touring van 1988 en de 80 Avant van begin jaren negentig. Hun opvolgers zijn uitgegroeid tot de droomauto’s van leaserijders, die geen

puur functionele auto als de Opel Vectra SW willen of het liefst bijbetalen om maar vooral niet in een Volkswagen Passat Variant te hoeven stappen. Niet dat daarmee iets mis is, maar bijna iedere accountmanager rijdt al in zo’n typische vertegenwoordigersbak. En wat willen mensen? Precies, onderscheid, imago en uitstraling. Wie van z’n baas in een BMW of Audi mag rijden, voelt zich natuurlijk de koning te rijk, mits er niet al te veel spullen meegezeuld moeten worden. Je zet ze op de mooiste parkeerplaatsen bij kantoor, zodat iedereen kan zien hoe succesvol je wel niet bent. Al zullen de uitvoeringen die wij reden, vast van het lease-verlanglijstje worden geschrapt door de wagenparkbeheerder. De 325i met 218 pk zal plaats moeten maken voor een 318d of 320d. Maar het is wel lekker, zo’n zescilinder! We zochten er een A4 Avant bij, en kwamen uit bij de 2.0T FSI quattro met de 200 pk sterke, geblazen viercilindermotor uit de Volkswagen Golf GTI. Ook heel fijn! Kortom, twee lifestylecombi’s voor levensgenieters.

Dezelfde achterlichten

Bij BMW nemen ze de Touring-versie van de 3-serie serieuzer dan ooit. Verstreek er bij de vorige drie generaties meer dan een jaar tussen de presentatie van de sedan en de stationwagon, de huidige is er krap zes maanden na de komst van de E91generatie. Het is een typische BMW Touring om te zien. Dus met een vrij schuine C-stijl en natuurlijk met een achterruit die zich separaat laat openen. Nieuw is de vormgeving van de achterlichten; die liepen bij vroegere tourings bijna altijd ‘om een hoekje’, bij de verse 3-serie Touring zijn ze krek eender aan die van de sedan. Dat de chique stationwagon geen laadwonder is, zie je meteen aan de korte overhang achter. De dakrails kunnen weggelaten worden, maar zonder zulke ‘handvatten’ ziet een stationwagon er vaak wat kaal uit. De achterspoiler behoort tot de standaarduitrusting. Klep open! Dat kan dus op twee manieren. Druk je op de knop onder de achterruitenwisser, dan ontgrendel je het achterruitje. Het afdekzeil schuift vanzelf

omhoog en kleine spullen gooi je er makkelijk in. Handig wanneer de auto in een parkeergarage met de achterkant naar de muur toe staat. Achter de geopende achterklep bevindt zich een bijzonder fraai afgewerkte ruimte. Die stouw je echt niet zo maar vol met allerlei troep, stel je voor dat je iets beschadigt! Kritische toeschouwers kunnen vallen over de lelijke scharnieren van de achterklep, maar die moeten wel zo groot zijn vanwege de

Ook de Audi A4 Avant beschikt over een bagageruimte die is afgewerkt met de gedachte dat ’ie alleen gebruikt wordt voor het transport van keurige, schone spullen. Qua afwerking van de ‘kofferbak’ doet de Audi niet onder voor de BMW. Sterker nog, de ophangpunten en de gasdempers waarmee de achterklep omhoog gaat, zijn beter afgewerkt. Zwart plastic onttrekt de scharnieren aan het zicht. Helaas kun je het afdekzeil niet verwijderen, het zit vast aan het grootste deel van de achterbankleuning, die in de verhouding 40:60 neerklapbaar is. Bovendien liggen de leuningen niet plat. Het bagageruim varieert van 442 tot maximaal 1.184 liter. ‘Wel mooi, maar niet praktisch’, die kwalificatie gaat hierdoor nog meer op bij de Avant.

Fraaie staaltjes techniek Oké, kleppen dicht, maar voor we de mooie jongen gaan uithangen met beide lifestylecombi’s, duiken we nog even onder die andere klep, de motorkap welteverstaan. Daar ligt in beide gevallen een fraai staaltje techniek. In de BMW treffen

Ook het Audi-dashboard steekt heel goed in elkaar.

we een zes-in-lijn aan. Een verse uitvoering, want de 2,5-liter met 218 pk debuteerde dit voorjaar in de nieuwe 3-serie. Voorheen had de motor nog 192 pk. De state-of-the-art-machine weegt dankzij het gebruik van aluminium en magnesium minder dan de oude krachtbron. Variabele klepbediening neemt onder de noemer ‘Valvetronic’ de functie van de oude gasklep over. Het moet resulteren in een snellere respons. Het koppel bedraagt

250 Nm en komt al bij 2.750 toeren vrij. Een ongekend laag toerental voor het maximumkoppel van een BMW-zespitter. Wie de oude zes-in-lijns kent, weet dat je bij het gas geven onder de 3.000 toeren – bij wijze van spreken – nog met gerust hart een ‘shaggie’ kon draaien, voordat er iets gebeurde. Maar dat was vroeger. Bovendien, wie rookt er nog? De nieuwe motoren zijn stukken beter bij de pinken. Toch is de souplesse van de 2,0-liter

13

DUBBELTEST

BMW 325i Touring / Audi A4 Avant 2.0T FSI quattro

BMW 325i Touring: top 240 km/h, 0-100 in 8,4 s

terug in toeren, dankzij de goed gekozen overbrengingsverhoudingen. Bij vol gas trekt de bak de 2,5-liter door tot 7.000 toeren. Ondanks z’n automaat kan de BMW de Audi nog aardig bijbenen. Zo snel mogelijk accelereren van 80 naar 120 km/h levert een tijd op van 6,6 seconden, terwijl die sprint in de A4 in 6,0 tellen achter de rug is. Overigens moet de bak van de Audi dan wel terug naar drie, want in de vierde versnelling duurt het 7,6 seconden. We hadden graag beschikt over een handgeschakelde 325i Touring. Dan had de Audi waarschijnlijk nog een hele kluif gehad aan de BMW. Op de sprint van 0-100 km/h blijft de 325i touring een halve seconde achter op de A4 Avant. Audi koppelt de tweeliter turbomotor aan een handgeschakelde zesbak, al kun je hem ook met 6-traps Tiptronic-automaat bestellen. De slagen van de bak zijn vrij lang en de pook biedt weinig gevoel. We staan nog even stil bij het verbruik; met de huidige brandstofprijzen niet geheel onbelangrijk. De BMW-zescilinder heeft meer benzine nodig dan de Audiviercilinder. De BMW loopt 1 op 8,6 gemiddeld, tegen 1 op 9,8 voor de Audi.

De 3-serie maakt een degelijker indruk. Wanneer het harde onderstel van de Audi stukken ongeregeld wegdek te verwerken krijgt, hoor je af en toe een licht kraakje. De 325i is daar vrij van. Beide auto’s staan op ons lijstje van fijnst sturende middenklassers. Al moeten we bij de BMW erg wennen aan de forse stuuruitslag bij lage snelheden, maar dat ligt aan de optionele actieve besturing. Dat systeem past de uitslag van de wielen aan de snelheid aan. Bij stapvoets rijden slaan ze verder uit, wat bijvoorbeeld inparkeren vergemakkelijkt. Bij hoge snelheden is de uitslag juist kleiner. Alleen rond de middenstand werkt de besturing wat vaag; het lijkt even te duren voordat de beweging wordt omgezet in daden, maar daarna voelt de besturing erg prettig aan. Een tikkeltje zwaar en je weet precies wat de voorwielen doen. De Audi komt op dit onderdeel afstandelijker over. De besturing biedt bovendien wat minder tegendruk, maar zet acties daarentegen wel direct in daden om. Dat beide auto’s

inspelen op de behoeften van ‘sportieve’ automobilisten, blijkt uit de riante axiale stuurverstelmogelijkheden. Het stuur van de BMW voelt door z’n dikte prettiger aan dan dat van de Audi. De 3-serie heeft erg fijne stoelen, bovendien kun je de lengte van de zitting verstellen zodat de ledematen beter worden ondersteund. De zijdelingse steun is net wat beter dan in de A4, hoewel we ook over die stoelen verder geen klachten hebben. In de 3-serie zit je met het zitvlak het dichtst bij het asfalt. Qua beenruimte voorin ontlopen de twee elkaar weinig, maar de 325i is wel érg karig met opbergruimte. Een klein vak op het portier, daarmee moet je het doen. Achterin biedt de 3-serie meer beenruimte dan zijn voorgangers, in de A4 gaat het er op dat onderdeel krapper aan toe. Achter het stuur van de 3-serie waan je je met een beetje fantasie in een 7-serie, zo sterk lijkt het dashboard van de Dreier op dat van zijn grote broer. Met twee grote

koepels, een minimum aan knoppen en de grote draaiknop voor het iDrive-systeem gaat ’t er behoorlijk futuristisch aan toe. Het materiaalgebruik kan ons bekoren, en op het dash van de testauto is voor € 594 aan wortelnotenhout geplakt. Daar moet je van houden. Geef ons dan maar de fraaie sierlijsten met aluminiumlook in de Audi A4, die trouwens voor € 278 in de optielijst staan. Bij de bediening van iDrive stuiten we altijd weer op probleempjes. Het is de kunst de grote draaiknop op de juiste manier te bewegen. Via het centrale display kun je een menu doorlopen, wat varieert van het bedienen van de airco en de radio tot aan, indien aanwezig, het navigatiesysteem. Starten doe je met een knop, na eerst de ‘sleutel’ in de daarvoor bestemde sleuf geschoven te hebben. Rond het stuur zijn drie kleine hendels. Aan de linkerzijde zitten er twee, die er precies hetzelfde uitzien. Met de bovenste bedien je onder meer de richtingaanwijzers en het grootlicht, de onderste is voor de bediening van de cruise control. Maar

Je kunt de 2.0 T FSI ook zonder quattroaandrijving bestellen.

De zesbak van de Audi schakelt licht en met vrij lange slagen.

Futuristisch BMW-dashboard

Quattro-kleefkracht

Qua beenruimte achterin is de 3-serie erop vooruitgegaan.

Een achterruit die apart opent, is het handelsmerk van BMW’s Touring-modellen.

FSI-turbomotor van de Audi A4 Avant nóg imposanter. Wat een trekkracht! De motor uit de Golf GTI produceert een koppel van 280 Nm. Da’s niet eens zo veel meer dan de BMW zescilinder uit zijn halve liter extra

Niet echt een fraai gezicht, die scharnierpunten van de achterklep.

Wie BMW of Audi mag rijden, voelt zich natuurlijk de koning te rijk, mits er niet al te veel spullen mee moeten tellende inhoud haalt, maar de maximale trekkracht komt al bij 1.800 toeren vrij. De 2,0-liter direct ingespoten benzinemotor met turbo is zo smeuïg als een moderne dieselmotor. Doortrekken tot

Een heerlijke machine, die 2,5-liter zes-in-lijn van de 325i.

Een paar keer zetten we het grootlicht aan in plaats van de cruise control.

bijna 7.000 toeren kan, maar heeft geen zin. Bij 5.100 tot 6.000 toeren bereikt het blaasapparaat al zijn maximumvermogen van 200 pk. Echt spannend klinkt de krachtbron niet, hij mist de brom die de 2.0 T FSI bij de GTI onder de kap wel produceert. Maar goed, dit is dan ook een heel ander soort auto. En een vierpitter kan bijna nooit op tegen de klanken van een zescilinder. Al hoor je daar in de 3-serie Touring weinig van, want er zit zoveel geluidsisolatie tussen motorcompartiment en interieur, dat de klanken maar nauwelijks doordringen. We reden de 325i met de zestrapsautomaat, standaard heeft de auto een handgeschakelde transmissie, eveneens met 6 verzetten. De automaat schakelt vrij snel terug, al zal de sportievere rijder hem het liefst in de sportstand zetten. Dan schakelt hij altijd een versnelling lager in dan normaal, waardoor de 325i nog beter reageert op het gaspedaal. Hij schakelt lekker snel, zonder schokken, bovendien valt de motor na het opschakelen van de bak niet te veel

‘Grip’ is hét toverwoord bij de Audi in deze test. De quattro-aandrijving heeft absoluut geen moeite met 200 pk en 280 Nm. Bij elke stoplichtsprint schiet de Avant als eerste uit de startblokken. Magistraal, zoals de Audi één is met het asfaltlint. Hoe bochtig ook, hij laat zich door niets van de wijs brengen. Toch kan de 325i Touring prima mee, de achterwielaandrijver onderhoudt al net zo’n innige band met de weg. Je merkt ’t aan de frequentie van de ingrepen van de stabiliteitsregeling. Wil je een knipperend oranje driehoekje zien oplichten, dan moet het wel érg hard gaan. Zet je het systeem uit, dan kun je de achterpartij beheerst laten uitbreken, iets te fors op het gas, en er komt veel rook uit de achterste wielkasten. In haakse bochten bij lagere snelheden is de 3-serie kortstondig onderstuurd, maar in lange snelle bochten heeft ’ie het ’t best naar de zin. In de Audi is het gewoon een kwestie van de rechtervoet vloeren. Als je er halverwege de bocht achter komt dat het te hard ging, geef dan gewoon nóg wat gas bij en de vierwielaandrijving zorgt dat het goed komt. Wat dat betreft is de gekko het perfect gekozen dier om het 25-jarig bestaan van de quattro-techniek te symboliseren. Het reptiel, dat bekendstaat om zijn kleefkracht, siert de zijkant van deze testauto. Een promotionele actie van de importeur.

Achter in de A4 heb je minder beenruimte dan op de achterbank van de 3-serie.

Beide auto’s staan op ons lijstje van fijnst sturende middenklassers Audi heeft de scharnieren bij de achterklep keurig weggewerkt.

Dit is de 2,0-liter direct ingespoten turbomotor uit de Golf GTI. Snel zat, dus!

Harde onderstellen Oef, wat hebben beide auto’s een hard onderstel! Neem je een drempel, dan voel je dat nadrukkelijk. De Audi, voorzien van een sportonderstel, zakt daarna wat verder door in de veren. De BMW is eerder stabiel en vangt oneffenheden minder bruut op. Ook de geluiden die vering, demping en wielophanging maken, dringen in de Audi nadrukkelijker door, maar doordat de testTouring over een schuifdak beschikt, is de BMW niet stiller bij de geluidsmeting.

meerdere keren zaten we aan de verkeerde hendel. Dan wilden we bijvoorbeeld de cruise control inschakelen, maar zetten we het grootlicht aan. Niet echt handig, BMW zou beter een ander soort hendel voor de cruise control kunnen monteren, of stuurbediening van de snelheidsregelaar. Overigens werkt de cruise control niet als de traction control of stabiliteitsregeling staat uitgeschakeld. Hoe goed het A4-dashboard ook in elkaar steekt, het oogt minder dan dat van de 325i Touring. Over het materiaalgebruik hoor je ons niet klagen. Bovendien blinkt de Audi uit in bedieningsgemak. Geen rare fratsen met een centrale bediening van tig functies, nee, gewoon lekker rechttoe, rechtaan. De verlichting van Audi-dashboards is altijd ’n lust voor het oog. Mooi rood voor de displays en de knoppen, en een witte gloed door het instrumentarium. Zo wordt rijden in ’t donker een groot feest.

Duizelingwekkend En dan nu het minst leuke onderwerp van deze auto’s: de prijzen. Een BMW 325i Touring kost ‘kaal’ € 44.500, een automaat betekent ’n meerprijs van € 2.901. De testauto komt door alle extra’s op € 65.937. Wie alle opties die deze 325i Touring heeft niet neemt, kan er dus bijna een 116i bij kopen! Wat drijft de prijs zo op? Bijvoorbeeld het leren interieur (€ 2.435), de 17-inch lichtmetalen wielen (€ 1.345) en het glazen panoramadak (€ 1.982) doet ook een aardige duit in het zakje. Liever kijken we naar wat ’ie wel heeft. De fabriek zet ’m op 16-inch lichtmetaal met banden in de maat 205/55. Standaard heeft de 325i ’n gewone airco, cruise control en elektrisch bediende ramen voor en achter. Een riante veiligheidsuitrusting met zes airbags, inclusief doorlopende gordijnairbags, banden met runflat-techniek en een extra uitgebreide stabiliteitsregeling zijn standaard. Jammer dat voor een regensensor extra betaald moet worden. Audi levert de A4 Avant met de 200 pk sterke turbomotor ook zonder vierwielaandrijving. Met 4x4 hangt er aan de stationwagon een prijskaartje van € 45.290. Ook deze auto zit riant in de extra’s. Niet normaal, zoveel mogelijkheden als de brochure en de prijslijst bieden om de auto aan te kleden. Een pakketje zus, een Line’tje zo. Behalve S-Line is er ook nog zo iets als een quattro edition. Dat heeft de testauto en vraagt om een extra investering van € 4.000. Standaard staat de auto op 16-inchvelgen. Cruise control is ook altijd aan boord, elektrische ramen rondom en een volautomatische airco eveneens, zeker dat laatste is prettig. Zijairbags achter zijn een optie. ■

Bedenk een test!

Audi A4 Avant 2.0 T FSI quattro: top 233 km/h, 0-100 in 7,8 s

Hebt u een origineel idee voor een vergelijkende test? Ga naar www.autoweek.nl, kies ‘Magazine’, klik vervolgens op ‘Doe een testsuggestie’ en meld uzelf aan. Als we uw voorstel selecteren, zit u ook in het testpanel! www.autoweek.nl | AutoWeek 39 - 2005 15

DUBBELTEST

BMW 325i Touring / Audi A4 Avant 2.0T FSI quattro

TECHNISCHE GEGEVENS

BMW

AUDI

UITRUSTING/OPTIES

BMW

AUDI

Motor

Max. koppel Aandrijving Aantal versnellingen Ophanging vóór Ophanging achter Remmen vóór/achter Bandenmaat Draaicirkel Afmetingen l/b/h Wielbasis Tankinhoud Bagageruimte Gewicht Laadvermogen Aanhanger (geremd)

6-cil. in lijn dubb. bovenl. nokkenas, 4 kl./cil. 2.497 cc 78,8 x 82 mm 11,0:1 multipoint-inspuiting 160 kW/218 pk bij 6.500 tpm 250 Nm bij 2.750 tpm achterwielen 6-trapsautomaat onafh., McPherson, stab. onafh., multilink, stab. gev. schijven rondom 205/55 R16 11,0 m 4,52/1,82/1,44 m 2,76 m 60 liter 460-1.385 liter 1.575 kg 540 kg 1.600 kg

4-cil. in lijn, turbo dubb. bovenl. nokkenas, 4 kl./cil. 1.984 cc 82,5 x 92,8 mm 11,1:1 directe insp. 147 kW/ 200 pk bij 5.100 tpm 280 Nm bij 1.800 tpm vier wielen 6, handgeschakeld onafh., multilink, stab. onafh., multilink, stab. gev. schijven/schijven 215/55 R16 11,1m 4,59/1,77/1,43 m 2,65 m 63 liter 442-1.184 liter 1.540 kg 550 kg 1.600 kg

Airbags opzij voor/achter Airco/automatisch Audio-installatie/cd Automaat Hoogteverst. stoel best./pass. Leren bekleding Lichtmetalen velgen Metallic lak Middenarmsteun voor/achter Navigatiesysteem Parkeersensor Schuifdak/elektr. bediend Stab.systeem/traction contr. Stoelen vóór elektr. verst. Stoelverwarming voor/achter Xenon verlichting Zijruiten elektr. voor/achter

S/S S/S/S € 2.901 S/S € 2.435 S € 1.238 S/S € 3.256 € 567 € 1.982 S/S N € 509 € 821 S/S

S/S/S 836 € 2.300 S/S € 2.963 S € 1.134 -/S € 2.163 € 663 € 1.657 S/S € 1.258 € 556 € 1.463 S/S

VERBRUIK

BMW

AUDI

Fabrieksopgave

KOSTEN

BMW

AUDI

Prijs Bijkomende kosten Houderschapsbel. 3 mnd Garantie

€ 44.500 € 895 € 147 € 172 2 jaar/onbeperkt 6 jaar carrosserie Variabel BMW Nederland bv Rijswijk, 070-4133222 www.bmw.nl

€ 45.290 € 790 € 147 € 172 2 jaar/onbeperkt 12 jaar carrosserie 30.000/30.000 Pon’s Automobielhandel bv Leusden, 033-4949944 www.audi.nl

9,2 l/100 km (1:10,8) 11,6 l/100 km (1:8,6) 516 km

8,8 l/100 km (1:11,4) 10,2 l/100 km (1:9,8) 617 km

Onderhoudsinterval kl./gr. Importeur Internet

GELUID

BMW

AUDI

100 km/h 120 km/h

65,3 dB 68,0 dB

65,4 dB 67,8 dB

s = standaard, - = niet leverbaar, * = onderdeel van pakket

Test Actieradius

Concurrenten

Cilinderinhoud Boring x slag Compressieverh. Brandstofsysteem Max. vermogen

INTERIEURMATEN IN MILLIMETERS

Mercedes C230 Combi vanaf € 45.150

Zie voor meer info www.autoweek.nl

PRESTATIES Topsnelheid*

BMW 325i Touring

50-80 km/h in D (Audi: in 2/3/4)

BMW

240 km/h

BMW

3,5 s

Audi

233 km/h

Audi

2,9/4,1/5,7 s

160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280

0-100 km/h 1.440

950 670-910

3

660

920 -9 6 3 0 90

interieurbreedte voor = 1.490 interieurbreedte achter = 1.470

0 1.20

Jaguar X-Type Estate 2.5 V6 vanaf € 44.450

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

BMW

8,4 (7,9*) s

BMW

6,6 s

Audi

7,8 (7,5*) s

Audi

6,0/7,6/10,5 s

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

* = fabrieksopgave

-

910

510 470

550

Touring lekkerste lifestyle

340 600

wielbasis 2.760, lengte .520

16 AutoWeek 39 - 2005 | www.autoweek.nl

13

80-120 km/h in D (Audi: in 3/4/5)

Dit zijn lifestylecombi’s van het zuiverste water. Vorm gaat voor functie. Beide verwennen je met prettig ogende materialen en bovengemiddelde rijeigenschappen. Qua afwerking slaan we de BMW nog iets hoger aan, en ook de rijeigenschappen vinden we verfijnder dan die van de Audi. Motorisch zijn de verschillen minder groot dan je zou verwachten. De zes-in-lijn van de 325i biedt de 2-liter FSI Turbo prima partij. Met een handbak voor de BMW zouden de verschillen nog kleiner zijn. De quattro-aandrijving geeft de A4 Avant een buitenaardse grip, da’s iets waarmee de Audi zich onderscheidt. De BMW 3-serie Touring vinden we over de gehele linie beter dan de A4 Avant 2.0 T FSI quattro, bovendien past zijn zijdezachte, geavanceerde zescilinder wat ons betreft beter bij dit type auto’s dan een geblazen viercilinder. Al is dat vooral een kwestie van smaak.

OORDEEL

BMW

AUDI

Heerlijke motor Afwerking Rijeigenschappen

Trekkracht Grip Directe besturing

Gevoel besturing middenstand Zwaar Uitrusting

Erg hard onderstel Gevoel versnellingsbak Zwaar

14