Afstudeerprojecten Bouwkunde en Civiele Techniek. saxion.nl

Afstudeerprojecten 2013 Bouwkunde en Civiele Techniek

saxion.nl

Woord vooraf Geachte gediplomeerde, Vandaag is de uitreiking van de diploma’s waarbij jullie tevens dit afstudeerjaarboek ontvangen met daarin de samenvattingen van de afstudeerprojecten van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek van het studiejaar 2012-2013. Dit studiejaar is er door jullie weer veel inzet getoond uitmondend in prachtige afstudeerwerken. Er is aan een verscheidenheid van Bouwkundige en Civiele onderwerpen gewerkt. Het ene afstudeerwerk meer innovatief, het andere meer maatschappelijk relevant. Het afstudeerwerk is het sluitstuk van de opleiding en kan als een meesterproef worden gezien. Laten we niet vergeten dat hiervoor ook veel onderwijswerk is verzet. Vanaf de basisschool naar het einddiploma is een lange periode waarin de onderwijsontwikkeling ook een centrale rol speelt in jullie leven. Het docententeam met goede ondersteuning van het secretariaat en het management hebben met plezier met jullie samengewerkt om ons gezamenlijk doel te bereiken, namelijk om van jullie goede beginnende beroepsbeoefenaars te maken en natuurlijk om jullie te laten slagen in de praktijk. Nog even kort terugkijkend naar de afgelopen vier… vijf jaren hebben wij er het volste vertrouwen in dat jullie een mooie werkplek of een vervolgstudie vinden om je talenten verder te ontwikkelen en hierdoor de baan krijgt die bij je past.

Namens alle medewerkers van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek, Ir. P.H.M. de Lange, curriculumcoördinator opleiding Civiele Techniek

2

Inhoud Bouwkunde Bouwen met Passie

6

Arcu Duo

8

EBCK GerMan & Nijhof

10

4Building Bouwmanagement

12

Building Team Saxion

14

Bouw Consulting Enschede

16

Solidum Bouwmanagement

18

eye Design

20

Perform and Engineering

22

TwenSa Bouwgroep

24

SJ Engineers

26

Civiele Techniek WeKa Infra

30

Immortal Techniek

32

Kukara INFRA

34

Water Infrastructure Engineering

36

ProTwenthe

38

Actorius Engineers 40 CTB Le Hoff

42

L&R Waterbouw

44

Afstudeerprojecten 2013

3

4

13• Elio Cantafio

14• Bjorn Hartman

15• Kevin Westerhof

16• Bart Gervink

17• Jochem Migchelbrink

18• Kasper Brinkman

19• Kim van der Vegt

20• Manon Grobben

21• Mariska Jacobs

22• Suzan van der Zanden

4 • Dinesh Santokhi

5 • Jochem de Jong

6 • Loes Pikkemaat

7 • Anne Geisler

8 • Daniek Besselink

9 • Vincent Jongman

10• Wassim Sake

11• Matthijs Nijkamp

4

3 • Bart van Barneveld

24

31

2 • Gabi Dido

3

25

30

49

12• Gerwin van Dijk

2

26

29

50

1 • Kees Oude Avenhuis

1

27

28

51

5

23

32

6

33

21

47

7

34

33• Matthijs Slamp

32• Steef Koop

31• Erwin Bosman

30• Leon Lammerink

29• Joris Ebbinge

28• Jurjen Stopel

27• Sven Nijman

26• Ruben Lammerink

25• Iris Aveskamp

24• Joris Klein Haarhuis

23• Nick Elferink

22

48

Groepsfoto Bouwkunde

20

46

8

35

36

9

18

43

17

42

44• Coen ten Berge

43• Peter Meijer

42• Thomas Liebrand

41• Siemen Zijlstra

40• Gerben ten Heggeler

39• Sjoerd Eisink

38• Geerten Kloppenburg

37• Bart Perik

36• Thomas Heuker of hoek

35• Teun Schippers

10

37

34• Rene ten Thije

19

45

44

11

16

41

12

15

39

51• Dennis Stevens

50• Ruben Grote Stroek

49• Patrick Lamain

48• Tom Wissink

47• Frank Grotentraast

13

14

46• Richard Langenhof

45• Mart Huistede

38

40


5

Bouwkunde

Cultuurhuis Winschoten Bouwen met Passie:

Het cultuurhuis Winschoten dient de culturele ‘markt’ van Oost-Groningen te worden. Met haar

• Gerben ten Heggeler

brede aanbod aan cultuur, qua theater en muziek-

• Thomas Heuker of Hoek

voorstellingen en de aanwezige stadsbibliotheek,

• Mart Huistede • Richard Langenhof

radio- en tv-studio, dansstudio’s en evenementenhal biedt voor een jong en oud publiek een breed programma.

• Bart Perik Door de centrale plaats in de regio zal het cultuurhuis een grote betekenis hebben voor de culturele ervaring van de omgeving Oost-Groningen. Het ontwerp heeft geen duidelijke voorgevel, wat duidelijk maakt dat het gebouw per functie een andere hoofdingang heeft.

6

Opdracht

Functies

De opdracht voor een nieuw gebouw die plaats biedt aan de culturele samenleving van Oost-Groningen is tot stand gekomen na het afbranden van het oude theater ‘De Klinker’ in Winschoten. De gemeente Oldambt had gelijk het idee voor een nieuw cultureel centrum voor Oost-Groningen.

Het cultuurhuis huisvest verschillende functies die met elkaar samenwerken. Op de begane grond bevindt zich als eerste in de centrale hal/foyer/expositie. Vanuit hier is het theatercafé bereikbaar. De twee theaterzalen zijn ook via deze ruimte bereikbaar. Aan de rechterzijde van het gebouw bevindt zich de evenementenhal, deze heeft een eigen hoofdingang. Via de centrale trap in de bibliotheek is de eerste verdieping bereikbaar. Hier bevinden zich het leescafé/bibliotheek, de rtv-studio. Op de tweede verdieping bevindt zicht het Centrum van de Kunsten met leslokalen voor muziek en dans. Het balkon van de theaterzaal is bereikbaar via het foyer die zich bevindt tussen de eerste en tweede verdieping.

Cultuurhuis Winschoten Het cultuurhuis Winschoten moet plaats bieden aan een jong en oud publiek. Door meerdere functies is er een aanbod van verschillende culturele activiteiten. De hoofdmassa van het cultuurhuis bestaat uit 2 bouwlagen die goed aansluit op de lage bebouwing van de omgeving. Aan de zuidzijde van het gebouw is een derde laag aanwezig die plaats biedt aan de ‘Centrum van de Kunsten’. Om voor genoeg parkeergelegenheid te zorgen voor de bezoekers, zal deels onder het cultuurhuis en het Oldambtplein een 2-laags parkeerlaag komen.

Architectuur Er is gekozen voor een ontwerp met alzijdige gevels, waardoor er benadrukt wordt dat er geen duidelijke hoofdingang is. Om de verschillende functies in het cultuurhuis te benadrukken wordt er gebruik gemaakt van bakstenen wanden. Deze accentueren de verschillende functies en deze worden verbonden door grote glaspuien. Hierdoor wordt het idee gecreëerd van drie zelfstandige functies die samenkomen in de culturele ‘markt’. Er wordt gebruik gemaakt van een ruwe roodbruine baksteen om de bouwgeschiedenis van de omgeving te benadrukken. In de gevel is ook veel gebruik gemaakt van glas. Hierdoor krijgt het cultuurhuis een openlijk karakter die de mensen aantrekt om naar binnen te stappen. Het uitgangspunt voor de afwerking en materialen is dat deze duurzaam zijn en een warme welkome uitstraling geven voor een breed publiek.


7

Bouwkunde

Natuuractiviteitencentrum ‘Oostvaardersland’ Arc Duo:

Gelegen tussen de steden Lelystad en Almere vormen de Oostvaardersplassen een belangrijk

• Anne Geisler

onderdeel van het in ontwikkeling zijnde natuur-

• Jochem Migchelbrink

gebied ´Oostvaardersland´. De kernboodschap van de Oostvaardersplassen luidt ‘op nieuw land schept de oerkracht van de natuur nieuwe wildernis’. De opdrachtgever Staatsbosbeheer wil, als beheerder van het gebied, de bezoekers een zo optimaal mogelijke beleving bieden. Er wordt een keten van voorzieningen ontwikkeld, waaronder infocentra, uitkijklocaties, ecolodges, wandelen fietspaden. Centrale voorziening binnen deze keten wordt het Natuuractiviteitencentrum. Staatsbosbeheer wil dat het nieuwe centrum en het omringende landschap in alle opzichten bijdragen aan een unieke natuurbeleving en dat het voorbeeldig is in zijn architectuur, inrichting en inbedding in de natuurlijke en landschappelijke context.

8

De groep Als enige afstudeergroep begonnen wij het jaar met zijn tweeën. Deze bewuste keus was gebaseerd op slagvaardigheid en effectiviteit, in een kleine groep is het makkelijker overleggen en zijn beslissingen sneller gemaakt. Daarnaast hebben we op deze manier een groter deel van het totaalplaatje mee willen maken, door in plaats van taken te verdelen zoveel mogelijk problemen samen aan te willen pakken. Deze samenwerking was erg succesvol, mede door onze gevarieerde bouwkundige inslag: Waar Anne vaak de nadruk legde op esthetica en vormgeving deed Jochem dat op constructie en bouwtechniek, en zo werd vaak een mooie middenweg gevonden. De keuze voor een kleinere groep zorgde ervoor dat er geen afstudeerruimte beschikbaar was op Saxion, waardoor we uit zijn geweken naar de binnenstad van Enschede. In het voormalige kantoor van Tubantia vonden we bij van Wijnen en PIT (Platform Initiatieven Tijdelijkheid) onderdak, waar we het gehele jaar erg plezierig hebben gezeten.

Het project Architectenbureau Olaf Gipser Architects uit Amsterdam leverde het schetsontwerp van het project aan. Hierin waren drie duidelijke pijlers aan te wijzen: Een permanent open waterdak, een viertal landschapsvitrines en een vogeluitkijktoren. Het waterdak verwijst naar de voormalige Zuiderzee, welke op hetzelfde peilniveau lag. De landschapsvitrines vertegenwoordigen elk een eigen landschapsvorm die in de Oostvaardersplassen voorkomt, en de vogeluitkijktoren verwijst met zijn industriële vorm en uiterlijk naar de drooglegging. Deze drie pijlers hebben we zoveel mogelijk intact willen houden, aangezien Staatsbosbeheer hier veel waarde aan heeft gehecht. Desondanks hebben we een groot aantal zaken gewijzigd. De draagconstructie is sterk versimpeld door middel van een raster van gelamineerd houten liggers, gedragen door kolommen en prefab HSB-wandelementen. Gezien de natuurlijke uitstraling van hout is gekozen voor een houten balklaag als dakvloer, welke voor een groot deel in het zicht blijft. Vanuit de duurzaamheidsambitie is besloten deze uit te voeren in inlands Lariks, aangezien Staatsbosbeheer dit uit eigen kap haalt. Er is besloten een decentraal verwarmings- en ventilatiesysteem toe te passen, om zo de hoeveelheid leidingwerk voor installaties sterk te verminderen. Transport van warmte / koude vindt plaats via water, waarvan de leidingen in installatiegoten en voorzetwanden zijn weggewerkt. In combinatie met de houten draagconstructie ontstaat een flexibele structuur, waarin naar behoeven wanden zijn te plaatsen- en verplaatsen.

Ook de overige gesloten geveldelen zijn omgeven door deze stampleemwanden. Van buiten ziet de bezoeker dus enkel glazen geveldelen en stampleem. Een uniform en natuurlijk beeld, perfect aansluitend bij de omgeving. Een sterk contrast ontstaat aan de uiteinde van het pand, waar de bezoeker terecht komt als hij de centrale hal doorkruist heeft. Hier bevindt zich een stalen vogeluitkijktoren, welke zich over de gehele breedte van het pand uitstrekt (24,6m). Door het industriële karakter van de drooglegging te benadrukken zijn hier alle staalprofielen in het zicht gelaten. De buitenlijst bestaat uit een samengesteld vakwerkspant van HEM-600 profielen. Bordessen en trappen hangen hier vervolgens onder, bevestigd aan voorgespannen RVS-staalkabels. Om de uitkijktoren bij het bouwwerk te betrekken is de Okoumé lijst die zich langs de gehele lengte van het pand boven de gevelpuien bevindt, langs de buitenlijst van de uitkijktoren doorgezet. Vanaf de 21m hoge uitkijktoren kan de bezoeker zich vergapen aan de schoonheid van het natuurgebied wat voor hem ligt, of een blik werpen op de achter hem gelegen watermassa die op het dak van het Natuuractiviteitencentrum ligt. Het waterdak, welke naast een esthetische functie ook een isolerende werking heeft in de zomer. Bij overvloedig water door regenval zorgt een grijswater zuiverings- en opvangsysteem ervoor dat de toiletten doorgespoeld kunnen worden met hemelwater. Architectuur en bouwfysica, samengebracht in één.

Ervaringen Terug kijkend op afgelopen jaar kunnen we niet anders concluderen dan dat we hebben mogen werken aan een fantastisch ontwerp. Naast een leerzaam jaar te hebben beleefd hebben we met zijn tweeën prettig samen kunnen werken, en door onze gevarieerde inbreng een prachtig project uitgewerkt. Met trots presenteren we het nieuwe bezoekerscentrum in dit schitterende natuurgebied.

Een andere ingrijpende wijziging is het toevoegen van een nieuw bouwdeel, om zo uniformiteit in de plattegrond te krijgen. Waar voorheen één van de vier landschapsvitrines niet geheel omsloten werd door wanden is dat nu wel het geval, zodat alle vier de vitrines ‘gelijkwaardig’ zijn. Een gevelhoge glaspui scheidt de vitrines van het bouwwerk, zodat de bezoeker binnen het bouwwerk het gevoel heeft daadwerkelijk in de natuur te lopen. De kopgevels zijn uitgevoerd als stampleemwand, wat symbool staat voor de aardlagen waarin wordt afgedaald bij het aflopen van de entreetrap welke toegang geeft tot het pand.


9

Bouwkunde

‘Huis van de Sport’ te Hoofddorp EBKC GerMan & Nijhof:

Een nieuw sport en recreatie complex aan de rand van Hoofddorp wordt hét project in de omgeving.

- Sjoerd Ensink

Het Huis van de Sport is een unieke plek om je

- Bas Gervink

grenzen te verleggen in gezondheid, ontspanning

- Bjorn Hartman

en sportprestaties. Je kunt er alle indoorsporten uitoefenen als amateur, maar ook als je grenze-

- Mathijs Nijkamp

loos ambitieus bent en topsport beoefent. Het

- Kevin Westerhof

hele gebouw is rolstoeltoegankelijk en geschikt voor aangepaste sporten op individueel gebied of in teamverband. Met een breedtesporthal, turnfaciliteiten, fitness en squashgelegenheden en zwembaden voor wedstrijden, recreatie en doelgroepen is er voor ieder wat wils. Ook is er een ruimte voor de fysiotherapeut gecreëerd en beschikt het complex over horeca gelegenheden en ruimten bijeenkomsten of vergaderingen.

10

Opdracht De gemeente Haarlemmermeer heeft het voornemen om een sporthal annex turncentrum gecombineerd met het voor Hoofddorp benodigde zwemwater, onder de werktitel ‘Huis van de Sport’ te realiseren. De voorzieningen dienen zodanig te worden uitgevoerd dat deze voor de kernsporten turnen, ritmische gymnastiek en synchroon zwemmen optimaal zijn als trainingsfaciliteit en voor het houden van wedstrijden op nationaal niveau en Europese clubontmoetingen.

Vooronderzoek Gedurende het eerste halfjaar werden veel aspecten onderzocht en getoetst. Denk hierbij aan het Bouwbesluit, brandveiligheid, de constructie en het architectonische gedeelte. Tijdens dit vooronderzoek werden bepaalde beslissingen genomen wat verder in het project uitgewerkt worden.

Bestek en uitvoeringfase Tijdens de bestekfase is het ontwerp verder uitgewerkt tot indieningsgereed tekenwerk. Bij dit tekenwerk zijn bijbehorende berekeningen en rapportages aangeleverd om een bouwvergunning te bemachtigen. Toen de bouwvergunning in bezit was, is er begonnen met het maken van uitvoeringstekeningen. Denk hierbij aan productietekeningen, bouwplaatsinrichtingen, werktekeningen, maar ook aan ‘nieuwe aspecten’ als clashcontrols en Beheer en Onderhoud.

-• -• -• -•

Het halen van hoeveelheden uit Revit t.b.v. calculatie; Maken van 4D planning; Beheer & Onderhoud d.m.v. DaluxQA; Clashcontrole van bouwkundig, installatie en constructie model d.m.v. Solibri; -• Lumion. Revit model ingeladen t.b.v. de eindgebruiker. Zo krijgt degene een goed beeld van ‘wat krijg ik waarvoor ik betaal’. Deze manier van werken, waar het in de bouw nu vooral om gaat, was een nieuwe manier voor ons als groep. Veel nieuwe software is ontdekt, samen met de toepassing hiervan. Al met al een zeer leerzaam jaar.

BIM Door het jaar heen, maar met name de laatste periode, heeft bij ons een thema centraal gestaan. Namelijk het BIM modelleren. Na het maken van het 3D model in Revit is er geprobeerd om zoveel mogelijk via dit model op te lossen met andere software. Een paar voorbeelden hiervan zijn:


11

Bouwkunde

24-uurs Brandweerkazerne VGGM Arnhem 4Building Bouwmanagement:

Aan de Rietgrachtstraat in Arnhem wordt de nieuw bouw van de 24-uurs brandweerkazerne

• Iris Aveskamp

gerealiseerd.

• Bart van Barneveld

De 24-uurs brandweerkazerne is een gebouw dat

• Gabi Dibo

erop gericht is om de brandweerfunctie optimaal te kunnen laten functioneren. De belangrijkste

• Manon Grobben

taak van de brandweer is het voorkomen van

• Kees Oude Avenhuis

brand en het optreden bij ongevallen, calamiteiten en rampen. Snel uitrukken van brandweerpersoneel, materieel en materiaal is dus van belang voor het bestrijden van deze situaties.

12

Opdracht: Het gebouw is ontworpen, in opdracht van de hulpverleningsorganisatie VGGM, door bct architecten. VGGM staat voor Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden. Voor deze opdracht is een prijsvraag uitgeschreven waarop meerdere architecten konden reageren. Dit ontwerp is tweede geworden, waardoor dit project voor ons een goede mogelijkheid was om het uit te werken.

Ontwerp: De visie van het ontwerp is, dat binnen 1 minuut vanuit alle verblijfsruimten de stallingruimte bereikbaar moet zijn. Dit gegeven is leidend geweest voor het ontwerp op de kazerne. Vanuit bct architecten kregen we het concept van dit gebouw aangeleverd. Na een tweetal nieuwe brandweerkazernes bezocht te hebben en aan de hand van een Programma van eisen hebben we het gebouw ingedeeld, met de visie en het belang om snel uit te rukken als leidende uitgangspunten. De brandweerkazerne is een ellipsvormig gebouw; hierbij is het mogelijk om vanuit een willekeurige plek op de ellips, de stallingsruimte te bereiken binnen die ene minuut. De afmetingen van het gebouw zijn 92,5 bij 97 meter. Om voldoende ruimte in het gebouw te creëren hebben we een tussenverdieping in het gebouw ontworpen, de uiteindelijke eerste verdieping.

Architectuur: Het ontwerp is geïnspireerd door de jaren-50 architectuur. De gevel bestaat voornamelijk uit baksteenarchitectuur, in eigentijds horizontaal gelijnd metselwerk, en uit glas. Het gehele gebouw bestaat uit drie bouwlagen met een doorlopende gevelbelijning. Ondanks de grootschalige functie van het gebouw doet het ontwerp, dankzij de gebogen vormen en hoeken, zacht aan. De gehele begane grond wordt transparant uitgevoerd, zodat de voertuigen goed zichtbaar zijn. Deze keuze draagt bij aan de maatschappelijke betrokkenheid en de sociale controle rondom.

De brandweerkazerne: De kazerne wordt gebruikt voor de volgende activiteiten ••Stallen voertuigen ••Faciliteren uitruk ••Verblijven (24-uurs bezetting) ••Onderhoud materieel en materiaal ••Administratieve werkzaamheden ••Overleg en instructie ••Sport en ontspanning ••Faciliteren algemeen ••Oefen en opleiden (praktijk) ••Parkeren, oefenen, manoeuvreren

oefenruimten en de ontspanningsruimten voor de vrijwilligers en brandweer. De kazerne biedt onderdak aan een 24-uurs ploeg van 16 personen en beschikt over 53 werkplekken. Het parkeerdek biedt plaats voor 50 parkeerplekken, deze zijn toegankelijk voor het kantoorpersoneel, brandweer en het ambulancepersoneel. Het parkeerdek is te bereiken via de hellingbaan.

Duurzaamheid Vanuit school is de opdracht gegeven dat het gebouw energieneutraal moet zijn. Er is veel aandacht en tijd besteed aan het kiezen van de juiste installaties; dit heeft er toe geleid dat het gebouw volledig energieneutraal is. Dit is gerealiseerd doormiddel van zonnepanelen en zonnecollectoren. De zonnecollectoren voorzien twee 400 liter boilers van energie. Deze boilers verzorgen warm water voor het gehele gebouw. Er wordt 2800 m2 aan dakoppervlak gebruikt om zonnepanelen te leggen. Deze zonnepanelen voorzien het gehele gebouw van energie. Omdat de begane grond volledig uit glas bestaat en er roldeuren zijn die gedurende de dag meerdere malen open en dicht gaan, is er voor gekozen om de begane grond niet volledig te conditioneren, dit eveneens in samenspraak met de opdrachtgever. De begane grond is rondom de entree en de kleedkamer geconditioneerd, de 1e en 2e verdieping zijn wel volledig geconditioneerd. Naast het energieneutraal maken van het gebouw is er ook gekeken naar BREEAM; dit is een internationaal erkend milieuvriendelijkheidskeurmerk. Gezien het gebouw van de gemeente is, is er geprobeerd een zo hoog mogelijke score te behalen. Alle maatregelen die zijn genomen leiden tot een execellent score, dit is de op een na hoogste score.

Op de begane grond bevinden zich de stallingruimten, magazijnen, werkplaatsen en de kleedruimte voor de uitruk. Op de eerste verdieping bevinden zich de wachtruimte voor de ambulance medewerkers, een magazijn en een leslokaal. De eerste verdieping beschikt over een vide, waardoor je op de entree neerkijkt. De tweede verdieping is opgedeeld in drie gebieden: de linkervleugel, de rechtervleugel en het centrale gedeelte. In de linkervleugel bevinden zich de kantoren en in de rechtervleugel bevinden zich de vertrekken voor de 24-uurs bemanning. In het centrale gedeelte bevinden zich de kantine, de sportruimten,


13

Bouwkunde

Hotel Accor Novotel en Etap te Amsterdam Het hotel Accor Novotel en Etap is gelegen in Am-

Building Team Saxion:

sterdam, Teleport. Beeldbepalend zijn de hoge

• Leon Lammerink

gebouw is in zijn geheel eigendom van Accor, het

spoor- en metroviaducten en het Orlyplein. Het

• Ruben Lammerink

is echter een splitsing van 2 verschillende hotel-

• Joris Klein Haarhuis

typen. Het Novotel gedeelte en het Etap gedeelte.

• Nick Elferink • Dennis Stevens.

Novotel probeert bij te dragen aan het welzijn van zakenreizigers en vakantiegangers: ruime kamers met een flexibele indeling voor zowel werk als ontspanning, 24 uur per dag vergaderzalen, servicegericht personeel, ontspanningsruimten en oog voor duurzame ontwikkeling. Het Etap Hotel biedt een handige, comfortabele en economische overnachting voor de gemiddelde reiziger en zakenman.

14

Van ontwerp tot uitvoering Het schetsontwerp voor het gebouw is gemaakt door S2 architecten, een architectenbureau gelegen te Amsterdam. De opdracht is aangestuurd door de Hugenholtz Project Groep, welke in contact staat met Accor. Het plan is destijds niet tot uitvoering gekomen door een krimpende hotelmarkt. Het hotel bestaat uit een twee laags parkeerkelder, op de begane grond zijn de algemene voorzieningen te vinden met o.a. restaurants, keukens, een fitnessruimte, een sauna en een hammam. Op de eerste verdieping vindt men in het Novotel de vergaderzalen en presentatieruimtes. De overige ruimtes worden ingevuld door hotelkamers, waarvan er 460 aanwezig zijn. Er is getracht het project zoveel mogelijk prefab uit te voeren. Het gebouw, de vorm, de grootte en vooral de repetitie in het gebouw lenen zich hier uitstekend voor. De hele dragende constructie bestaat uit prefab betonnen kolommen en prefab wanden. De gevels bestaan uit prefab gevel elementen, waar in de uitvoering de nadruk op heeft gelegen.

BIM Tegenwoordig begint het Building Information Model (BIM) een steeds bepalender factor te spelen in de bouwsector. Vandaar dat dit onderwerp centraal stond tijdens ons afstuderen. Vanaf het opzetten van het schetsontwerp is er met het hele team in één model gewerkt. Dit ging goed tot aan het eind van de bestekfase. In deze fase werd het model overbelast door de grote hoeveelheden input. Om deze reden is het model opgesplitst in verschillende onderdelen, die in één model worden ingeladen. De elementen krijgen daarnaast specifieke gegevens mee die later zijn te gebruiken voor andere softwarepakketten. Mede hierdoor hebben wij een makkelijke een koppeling kunnen maken naar de (4D) planning en bijbehorende opbouwfilm.


15

Bouwkunde

Cinerama Rotterdam Bouw Consulting Enschede:

De bioscoop Cinerama aan de Westblaak in Rotterdam wordt herontwikkeld. Een (groep)

• Coen ten Berge

investeerder(s) heeft het complex gekocht. De

• Patrick Lamain

transactie is de eerste stap op weg naar een

• Peter Meijer

ingrijpende transformatie. Op de plaats van het zeven zalen tellende bioscoopcomplex verrijst

• Sven Nijman

een multifunctioneel gebouw tot 70 m hoog. De

• René ten Thije

investeerder(s) praten met de Gemeente Rotterdam over de herontwikkeling van het strategisch

Architect:

gelegen complex. Het plan past in de strategie van

• Groosman Partners, Rotterdam

op te krikken.

de Gemeente om het aantal binnenstadbewoners De karakteristieke bioscoopgevel blijft behouden. De foyer van de bioscoop wordt ontvangsthal en in de 70 m hoge toren worden: ’Restaurant, 72 studenteneenheden, 90 hotelkamers en 87 appartementen’ gevestigd. Aansluitend (nog) 4 bioscoopzalen en 122 parkeerplaatsen - in de laagbouw - rondom de toren.

16

Aanleiding afstudeeronderwerp-/ project Bouw Consulting Enschede is opgericht in maart 2012 en op zoek gegaan naar afstudeerprojecten. Via tipgever - dhr. Huijnen (ex-docent) is Bouw Consulting Enschede in contact gekomen met Groosman Partners. Dinsdag 8 mei 2012 volgde een gesprek, daarin kwamen 2 projecten bovendrijven: ‘De Cinerama en het Stadsmuseum, beide in Rotterdam’. Na het presenteren van bovengenoemde projecten aan de (opleidings)commissie bleek de Cinerama het meest toonaangevend i.c.m. de uitstroomprofielen: ‘Bouwtechniek en Uitvoering’.

Project Cinerama Rotterdam Dit winnend prijsvraagontwerp bestaande uit een stapeling van functies op de oorspronkelijke footprint van het Cinerama complex. De naam van de bioscoop is afgeleid van de Cinerama-projectiemethode. Een methode van afspelen doormiddel van 4 projectoren waarbij de bezoeker zich in de voorstelling waande. Belangrijk binnen het winnende prijsvraagontwerp is de stapeling van functies op de oorspronkelijke footprint, bestaande entree met de status gemeentelijk monument blijft behouden en wordt de ontsluiting van het 70 meter hoge nieuwbouw gebouw.

Met behulp van bovengenoemde gegevens en (verkregen) schetsontwerp van Groosman Partners is het plan van aanpak opgesteld. Tijdens het PvA is gebleken dat de Cinerama kampt met een groot probleem, namelijk dat de bouwplaats alleen toegankelijk is via 2 poorten van resp. 4,0 m (B) x 3,5 m (H). Dit probleem heeft tot - aan - uitvoeringsfase parten gespeeld, waarop is besloten om 2-woningblokken te slopen.

Uitvoering De uitvoeringsfase is uitgevoerd aan de hand van het vooraf opgestelde afstudeerplan, vooronderzoek en bestek- en indieningsgereed fase met als doelstelling: ‘Het zodanig uitwerken van het ontwerp, dat aan de hand daarvan de productie van bouwen installatiecomponenten, alsook de daadwerkelijke uitvoering en assemblage op de bouwplaats kan plaatsvinden’. De bouwmethodiek, logistiek, omgeving en postzegellocatie zijn uitdaging(en) - in deze fase - voor ons als bouwtechnici -en uitvoerenden. Bouw Consulting Enschede wil zich voornamelijk bouwtechnisch -en uitvoeringsgericht onderscheiden, hieronder valt bijvoorbeeld de bouwmethodiek, de bouwplaats, logistiek, overallplanning en uitvoeren-techniek.

De 70 meter hoge toren moet een echt herkenningspunt van de stad worden. Tevens fungeert de Cinerama als overgang tussen oud en nieuw Rotterdam. Het heeft haar entree aan de levendige straat Westblaak.

Architectonisch De 70 meter hoge toren bestaat uit balkons, gevelbeplating en transparante puien. Dit geeft het gebouw eenheid, robuustheid, maar ook moderne/ strakke uitstraling. De dichte gevelvlakken - gevelbeplating - zorgen enigszins voor privacy, niet zozeer voor omwonenden, maar voor de kantoorpanden aan de Westblaak.

De Uitdaging De grootste uitdagingen liggen op het gebied van logistiek en omgeving. De hoogbouw in de Schiedamse Vesthof is volledig omsloten door bestaande bebouwing, wat direct al veel problemen geeft in het kader van bovengenoemde uitdagingen. Dan het bouwen en de omgeving: de context is krap, maar niets is onmogelijk in Rotterdam, er wordt veel op dit soort locaties gebouwd en nadenken over prefab is een vereiste.


17

Bouwkunde

Stadhuis Almelo Het stadhuis Almelo gaat de publieke dienstver-

Solidum Bouwmanagement • Geerten Kloppenburg • Thomas Liebrand

lening en de gemeentelijke ambt huisvesten. Het gebouw wordt de ‘huiskamer’ van Almelo, waar zich buiten gemeentelijke en politieke activiteiten ook huldigingen en trouwerijen plaatsvinden.

• Kim van der Vegt • Siemen Zijlstra

Het stadhuis wordt gebouwd aan het kanaal van Almelo in de binnenstad, in lijn met de rechtbank en de Java-toren. Een deel van het plan is om de parkeerplaats die nu in het kanaal is aangebracht weer in oude staat te herstellen en zo het kanaal door te trekken naar de binnenstad.

18

De opdracht De gemeente Almelo heeft al een tijd behoefte aan nieuwe huisvesting, vooral omdat de gemeentelijke ambt momenteel verdeeld is over meerdere gebouwen in de stad. Er is behoefte aan één gezamenlijke huisvesting. Voor het braakliggende terrein is in eerste instantie een appartementencomplex ontwikkeld. Om financiële redenen is dit plan stop gezet. In opdracht van de gemeente Almelo heeft een aantal architecten een ontwerp gemaakt voor het nieuwe stadhuis. IAA architecten te Enschede was niet benaderd maar heeft uit eigen initiatief een ontwerp aangeleverd. Er is uiteindelijk gekozen voor het ontwerp van Kraaijvanger. De bouw van een nieuw stadhuis heeft veel weerstand gehad vanuit zowel de gemeente als de burgers. In tijden van financiële crisis schiet een budget van 58 miljoen voor de ontwikkeling en bouw van een nieuw stadhuis bij veel burgers en ambtenaren in het verkeerde keelgat.

Architectuur Het stadhuis bestaat uit twee gebouwdelen: het publieksgebouw en het kantoorgebouw. De twee gebouwdelen zijn met elkaar verbonden maar toch gescheiden van elkaar. Hoewel de twee delen samen één gebouw vormen is de architectuur onderling zeer verschillend. Het publieksgebouw is een open en transparant gebouw. De verdiepingen zijn hoog en ruim opgezet, er wordt veel glas gebruikt. Het kantoorgebouw daarentegen is veel meer gesloten en minder uitnodigend.

Prefab bouwen We hebben geprobeerd zoveel mogelijk bouwonderdelen geprefabriceerd op de bouw aan te laten komen. Zo worden alle betonwanden, kolommen, balken en betonvloeren in de fabriek gemaakt. Op de bouw hoeven ze enkel nog gemonteerd te worden. Hierdoor wordt de bouwtijd verkort en is er geen sprake van hinder door vorst. Een ander voordeel is dat de kwaliteit van het beton hoger ligt omdat het onder geconditioneerde omstandigheden in de fabriek is vervaardigd. Doordat het productieproces zich in de fabriek afspeelt is er minder materiaal en personeel op de bouwplaats. Waar rekening mee moet worden gehouden is dat de bouwkranen voldoende capaciteit hebben om de elementen te hijsen. Het gewicht kan oplopen tot zo’n 25 ton. Daarbij verdient het logistieke proces veel aandacht. Van elk element moet bekend zijn op welke dag en hoe laat deze per vrachtwagen arriveert.

Bouwen met BIM Het 3D modelleren en het maken van een zogenaamd Building Information Model is één van de belangrijkste ontwikkelingen in de bouw op het moment. Het 2D tekenen van bouwtekeningen is spoedig verleden tijd. In plaats van 2 lijnen die een wand moeten ‘voorstellen’ modelleren we nu werkelijk een wand. Een Building Information Model is in feite één model van het gebouw waar álle informatie in is aangebracht. Er werken dan ook meerdere partijen samen. Een bekende combinatie is architect, constructeur en installateur. De wand krijgt behalve zijn afmetingen dus ook alle materiaaleigenschappen, tijds- en kosteneigenschappen en zo voort. Iedere partij leest de informatie uit die voor hem van belang is. Door ook alle prefab elementen 3D te modelleren kan de fabrikant uit het model opmaken hoe het element eruit moet zien en hoe vaak hij deze moet produceren. Door ook tijdseigenschappen aan een element te geven kan uit het model een logistieke planning worden gemaakt.

Duurzaam bouwen De gemeente Almelo heeft duurzaamheid hoog in het vaandel. Duurzaam bouwen kent veel aspecten: duurzame productie, milieuvriendelijke materialen, duurzame energieopwekking, duurzaam energieverbruik. Het stadhuis Almelo is duurzaam, omdat we met warmte- en koude opslag in de grond energie kunnen opslaan en hergebruiken. De verwarming is daarbij zeer energiezuinig. We wekken zelf energie op door zonnecellen in de zonwering en de beglazing van het daklicht toe te passen. Met het zogenaamde helofytenfilter (een waterfilter van planten), heeft de daktuin behalve een architectonische ook een duurzame functie. Water uit wastafels en toiletten wordt door de filters gereinigd en kan worden hergebruikt voor het spoelen van toiletten. Hierdoor wordt jaarlijks op vele honderdduizenden liters water bespaard. We maken het gebouw duurzaam door het ‘toekomstbestendig’ te maken. In het licht van de grote leegstand van kantoorgebouwen maken we het kantoorgebouw van het stadhuis zo, dat er later eenvoudig appartementen van te maken zijn.


19

Bouwkunde

Uitbreiding Watercampus Leeuwarden In Leeuwarden, aan de monumentale stadsrivier ‘de

eye Design: • Daniek Besselink

Potmarge’, wordt de Watercampus gerealiseerd. Het is een innovatief en onderscheidend gebouw, dat zich richt op het vergroten van het Kenniscen-

• Kasper Brinkman

trum van de watertechnologie. Binnen het complex

• Vincent Jongman

zijn worden diverse kantoren gesitueerd voor be-

• Wassim Sako • Teun Schippers

drijven met affiniteit met water. Daarnaast biedt het gebouw ruimte voor onderzoek en onderwijs. Het onderscheidt zich door het visualiseren van de waterzuiveringskringloop, de duurzaamheid en de flexibiliteit.

20

Wij zijn eye Design Een jong en dynamisch bouwkundig bureau met vijf gedreven en ervaren medewerkers. De gemeente Leeuwarden heeft een prijsvraag uitgeschreven voor de ontwikkeling van ‘de Watercampus’. Het ontwerp van dit project is afkomstig van ‘Van Mourik Architecten’. Kernwoorden voor deze ontwikkeling zijn: duurzaamheid, water, technologie en innovatie. Woorden die perfect aansluiten op de vier kernwaarden van ons bedrijf: passievol, bewust, groen en samen!

De Watercampus Het project ‘de Watercampus’ is een initiatief van de gemeente Leeuwarden. Samen met diverse water- technologische bedrijven wil men het bestaande waterkenniscentrum uitbreiden met een nieuw gebouwcomplex. Het gebouw biedt straks plaats aan kantoren, laboratoria en onderwijsruimten. Het complex is gelegen aan de monumentale stadsrivier ‘de Potmarge’. De rivier vormt dé inspiratiebron voor het ontwerp, en water is het centrale thema in het gebouw. Door openingen in de lichtstraat druppelt het water in een vijverbak op de begane grond. Middels een waterloopbak stroomt het water naar de kelder. Daar wordt het water weggepompt naar het eigen waterzuiverhuis! Met uitzondering van vorstperioden, wordt het water, vanuit vijvers, naar het dak geleid. Daarnaast wordt het water continu in de atriumvijver gepompt. Op deze manier ontstaat er een contante waterstroom, en is het zuiverproces dus altijd zichtbaar. Het gezuiverde water wordt tevens gebruikt voor spoelwater in de toiletten. Het zuiversysteem bestaat uit helofytenfilters, een algenbioreactor en een vergister. Op eigen terrein wordt water uit het geel–, grijs– en zwartwatercircuit gezuiverd.

Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de speerpunten van het project. De materialisering bestaat zoveel mogelijk uit cradle-to-cradle producten. De constructie is opgebouwd uit een bollenplaatvloer. De gerecyclede en herbruikbare plastic bollen leveren een gewichtsbesparing van ongeveer 25% op. De kozijnen worden van bamboe vervaardigd. Deze duurzame grassoort wordt overigens op meerdere plaatsen toegepast. Op het sedumdak liggen ten slotte 1250 PVT-panelen, om de warmte– en elektriciteitsvraag af te dekken.


21

Bouwkunde

RevalidatieHotel Perform and Engineering:

Het RevalidatieHotel is het meest recente concept op het gebied van revalideren. Het RevalidatieHotel

• Steef Koop

combineert revalideren met overnachten op zeer

• Mathijs Slamp

luxe wijze.

• Tom Wissink

22

Opdracht:

Architectuur

In de Rotterdamse naoorlogse wijk IJsselmonde is de Laurens Zorg revalidatie vestiging ‘Antonius IJsselmonde’ gelegen. Een centrum voor revalideren en kortdurende zorg, welke in het kader van revalidatie is gespecialiseerd in een groot aantal gebieden waaronder CVA-zorg, specialistische wondverzorging, zorg voor jongeren met niet aangeboren hersenletsel (NAH), orthopedie en oncologie. Deze huidige huisvesting voldoet niet meer aan de kwaliteitswensen van Laurens Zorg en sluit daarbij ook niet meer aan bij de veranderende zorgmarkt. Er ontstond de wens om een nieuw zorg-revalidatieconcept te creëren. Het concept van het RevalidatieHotel. Een nieuw revalidatiecentrum met de kwaliteiten en uitstraling van een hotel.

De architect van dit RevalidatieHotel is HD Projectrealisatie te Rotterdam. De diverse hoekverdraaiingen van de planlocatie zijn in het ontwerp als breuklijnen ingezet. De breuklijnen creëren rechte bouwkundige gebouwdelen met een helderen constructieve opzet. Daarbij zorgen de breuklijnen voor daglicht tot diep in het gebouw, waardoor het belangrijke gevoel van dagritme: ochtend, middag, avond altijd in het gebouw te ervaren is. In de breuklijnen worden via bruggen de verschillende gebouwdelen gekoppeld, met interessante doorzichten.

Bezoek aan het RevalidatieHotel Na een zware operatie gehad te hebben in het ziekenhuis en de nodige behandelingen daar zijn afgerond begint de revalidatieperiode. Deze kunt u voortzetten in het RevalidatieHotel. Bij binnenkomst van het RevalidatieHotel meldt u zich bij de balie. Er zal een verpleegkundige worden gevraagd om u naar uw kamer te begeleiden. Het RevalidatieHotel bestaat uit 162 één persoonskamers van gemiddeld 30m2. Vanuit deze kamers zijn via de liften de fitnessruimten en behandelkamers te bereiken. De omgeving is een belangrijke ondersteuning in het genezingsproces. Het gebouw als ‘healing environment’. Dit wordt bereikt door middel van gebruik te maken van kleur, materiaal en veel groen.

Het ontwerp van het gebouw is een hedendaagse benadering refererend naar de Rotterdamse wederopbouwarchitectuur. De herkenbare driedeling in de gevels van plint, middenstuk en top is herkenbaar ingezet als basis met horizontale gelaagdheid. De overhoekse verbijzondering ter plaatse van het plein aan de Motorstraat accentueert de beëindiging van het bouwblok en creëert tegelijkertijd twee gelijkwaardige gevels. Het markeert in combinatie met de begroeide gevels tevens de positie van de entree. Met de architectonische verbijzondering is gerefereerd aan het ritme van verticale kaders, welke zo herkenbaar is uit de wederopbouwperiode en het te slopen bestaande gebouw van de planlocatie. Als basismaterialisatie van het gebouw is gekozen voor hedendaagse detaillering met een combinatie van metselwerk, staal en glas.

RevalidatieHotel In het ontwerp is het concept van Revalideren en Hotel samengebracht. Twee specifieke werelden die in één gebouw samenkomen. Een hotel waarin wordt gerevalideerd, een hotel waar gasten verblijven en geen patiënten. De kwaliteit van de healing environment van de directe omgeving is minimaal. Vanuit dit gegeven is het concept van een gebouw met twee gezichten ontstaan, van hard naar zacht. Vanuit zijn stedelijke context sluit het ontwerp aan bij de gewenste architectuurrichting van het gebied. Het hart van het gebouw vormt juist een groene organische binnenwereld. Het project RevalidatieHotel is een gebouw van 29 meter hoog en telt hierin 7 verdiepingen en heeft een BVO van ongeveer 12000m2. Op de begane grond bevinden zich de openbare functies zoals het café en het restaurant. Tevens bevindt zich hier de parkeergarage die voor gasten en personeel te gebruiken is. Op de eerste verdieping bevinden zich de behandel- en fitnessruimten. Op deze verdieping kunnen gasten revalideren onder behandeling van gespecialiseerde artsen en fysiotherapeuten. Ook bevindt zich op deze verdieping de binnentuin. Op de tweede tot en met de vijfde verdieping bevinden zich de zorgkamers. Het begrip zorgkamer is gekozen omdat mensen zich hier te gast moeten voelen en niet als patiënt. Op de zesde en zevende verdieping bevinden zich de NAH patiënten. Dit zijn patiënten met een niet aangeboren hersenletsel. Deze patiënten dienen zo min mogelijk prikkels van buiten krijgen. Om deze reden is het verblijf voor deze “gasten” boven in het gebouw gesitueerd.


23

Bouwkunde

Veldwijk Noord Het project “Veldwijk Noord” zal zich uiten als een

TwenSa Bouwgroep: • Erwin Bosman

toekomstig icoon van de opnieuw ontwikkelde Wijk Veldwijk Noord te Hengelo. De locatie van het complex bevindt zich aan de straat Kuipersdijk,

• Joris Ebbinge

tegenover het FBK-stadion. Het project zal bestaan

• Ruben Groote Stroek

uit winkels en appartementen in de koop- en huur-

• Frank Grotentraast • Jurjen Stopel

sector, waaronder studio’s voor de jeugdopleiding van FC Twente, die beheert gaan worden door woningbouwcorporatie Welbions. De kleur groen is een typisch herkenningspunt van het gebouw, deze kleur valt terug te zien aan de gekleurde hardglasplaten en de toepassing van groendaken. Een ander typisch herkenningspunt is de vorm van het gebouw die bestaat uit niet haakse hoeken en twee torens die tot een hoogte van 34 en 47 meter reiken.

24

Opdracht

Duurzaam

Binnen het gebied van de Hengelose wijk Veldwijk Noord is een multifunctioneel complex gepland die het commerciële centrum van de wijk dient te worden. Deze opdracht is tot stand gekomen omdat het oude buurtwinkelcentrum verouderd is, net als een deel van de wijk die ook opnieuw ontwikkeld zal worden. MAS Architecten heeft hiervoor het ontwerp gecreëerd. Dit ontwerp is door ons, TwenSa Bouwgroep, aangenomen om te gebruiken als afstudeerproject. Het ontvangen voorlopig ontwerp is allereerst veranderd naar een definitief ontwerp. Tijdens deze fase is naar het ontwerp gekeken en zijn de constructie en afwerkingen bepaalt. Nadat het ontwerp definitief afgerond was is er begonnen met de indieningsgereedfase. In deze fase wordt het definitieve ontwerp verder uitgebreid en worden er belangrijke aanvullende berekeningen uitgevoerd. Aan het einde van deze fase zou het project in te dienen zijn bij gemeente en zou een aannemer het project aan kunnen nemen. De daarop volgende en laatste fase is de uitvoeringsfase. Hier worden de werktekeningen, bouwplanningen en detailbegroting gemaakt zodat het gebouw klaar is om gebouwd te worden.

In onze ogen is duurzaamheid een belangrijke factor in de bouwwereld. Onder duurzaamheid voor het project zien wij milieuvriendelijke producten, goede isolatiewaarden en een zó installatie-arm gebouw als belangrijke streefpunten. Zo wordt de buitenschil in een hogere isolatiewaarde toegepast dan in de regelgeving benodigd is en wordt er drievoudig glas toegepast. In het gebouw wordt gebruik gemaakt van milieuvriendelijke installaties zoals het warmtenet dat zich in deze omgeving van Hengelo bevindt. Door dit systeem is een gasaansluiting niet nodig in het gebouw. Voor de ventilatie wordt een warmteterugwinningssysteem (WTW-systeem) toegepast zodat er bij de luchtverversing zo min mogelijk warmte verloren gaat. Ook worden er zonnepanelen bevestigd op de daken van de torens. Tot slot wordt op de daken van de onderbouw sedum toegepast, dit zorgt voor een betere klimaatbeheersing tussen buiten en binnen.

Veldwijk Noord Het project “Veldwijk Noord” bestaat uit een onderbouw met vijf verdiepingen inclusief een kelder. Boven op de tweede verdieping komen twee woontorens van zeven en elf verdiepingen, hierdoor bereikt het gebouw een maximale hoogt van 47 meter. De kelder zal gebruikt worden als parkeerkelder voor de bewoners van het complex. Bezoekers van de commerciële ruimtes die zich op de begane grond bevinden, kunnen gebruik maken van de parkeergelegenheden rondom het gebouw. In deze commerciële ruimtes zullen zich onder andere een supermarkt (Emté) en een horecaruimte vestigen. De overige winkelunits zullen opgevuld worden door diverse nader te bepalen ondernemingen. De eerste verdieping zal bestaan uit studio’s voor de jeugdopleiding van FC Twente en vrije huur woningen. Daarnaast is er een fitnessruimte op de eerste verdieping die onder andere gebruikt gaat worden door FC Twente. Op de overige bovenliggende verdiepingen komen huur- en koopwoningen.

BIM (Building Information Model) TwenSa bouwgroep heeft er voor gekozen om zoveel mogelijk gebruik te maken van BIM. Zo is het gehele project in Revit gemodelleerd en zijn de planning, bouwplaats en calculaties door middel van dit model afgeleid. Daarnaast is het Revit model voor presentaties ingeladen in animatieprogramma’s om afbeeldingen en video’s te renderen van het gebouw.

Gevelbeeld De onderste verdiepingen van het gebouw worden afgewerkt met steenstrips. Deze manier van bouwen versneld de bouwtijd en maakt de gevel slanker zonder dat het traditionele gemetselde gevelbeeld verdwijnt. In combinatie met aluminium kozijnen geeft dit een modern maar ook vertrouwd karakter. De torens zullen bestaan uit groen gekleurde hardglas beplating. Deze platen worden semi-blind bevestigd waardoor de bevestiging van deze platen nauwelijks te zien is. De hardglas beplating wordt in drie verschillende kleuren groen toegepast en wordt per etage onderbroken door een aluminium gevelband, hierdoor ontstaat een wisselend beeld. Al deze kenmerken samen zorgen ervoor dat Veldwijk Noord een kenmerkend gebouw zal worden in de omgeving.


25

Bouwkunde

Gemeentehuis Olst-Wijhe voor ogen had met dit gebouw. Ook hebben we in

SJ Engineers: • Dinesh Santokhi • Jochem de Jongh

deze fase zelf enkele doelen gesteld, waarin we ons wilden specialiseren. Na deze fase kwam de indieningsgereedfase, waarin we de benodigde bestektekeningen hebben gemaakt. De laatste zes weken waren gericht op de uitvoeringsfase, waarin we op werktekeningniveau gewerkt hebben. Beiden hebben we ons in het derde jaar ver-

Studenten van de Saxion opleiding Bouwkunde

diept in de BIM systematiek, door een BIM-minor

studeren af middels een simulatie van een com-

te volgen op Saxion. De hierdoor meegekregen

plex gebouw . Wij als SJ Engineers hebben een

expertise hebben we kunnen toepassen op ons

gemeentehuis gelegen in Wijhe gekozen, waarbij

afstudeerproject.

we van I’M architecten eenvoudige opmaaktekeningen hebben verkregen. Gedurende één jaar hebben wij dit project verder uitgwerkt, waarbij het jaar in drie fasen en tevens tussenpeilingen is verdeeld. Te beginnen met een vooronderzoek, waarbij we gekeken hebben naar de constructie, bouwfysica, bouwbesluit, bouwmethodiek, maar ook erg veel tijd hebben besteed aan het Plan van Eisen, zodat we wisten wat de opdrachtgever

26

BIM systematiek Het begrip BIM staat voor Building Information Modeling. De inhoud van dit begrip wordt door het bedrijfsleven op verschillende manieren verwoord. Met deze reden geven wij als SJ Engineers ook aan hoe wij dit begrip zien: We hebben een gebouw wat we virtueel opbouwen in een 3D tekenpakket. We zijn dus aan het modeleren, waarbij we tegelijkertijd informatie aan het verzamelen zijn, welke we koppelen aan ons model. Deze informatie wordt verzameld door in een vroegtijdig stadium verschillende partijen samen te brengen en hun expertise te gebruiken.

Optimaal gebruik BIM Het virtuele bouwen in 3D geeft veel inzicht en geeft ons tevens de mogelijkheid om vroegtijdig problemen te kunnen traceren én op te lossen. Met BIM wordt er in een vroeg stadium veel informatie verzameld, Tijdens de werkelijke uitvoering is alle informatie bekend om het gebouw te kunnen realiseren, waarbij ook al virtueel is gekeken of alle bouwdelen goed in elkaar passen. Door de goede voorbereiding en met behulp van een 3D model, waarbij gevels, plattegronden, details en doorsneden eenvoudig gegenereerd kunnen worden, is er eenheid binnen de gemaakte tekeningen. Binnen dit project is gekeken naar de mogelijkheid om Revit optimaal te kunnen gebruiken. De mogelijkheden zijn onderzocht om o.a. calculatie, onderhoud, coordinaten, uitrekstaten en bestekteksten binnen Revit te houden, om zo IFC export te voorkomen. Gegevensverlies, wat nog steeds bekend is bij IFC zal dus voorkomen worden.

op materialisering, zijn daarbij behorende onderhoud en de investering welke bij een bepaalde keuze gemaakt moet worden. Middels een ipad met ons 3D model kunnen we op locatie onderhoud beheren.

Calculatie Na het modelleren geeft ons 3D model inzicht in de kosten, waarbij binnen Revit een onderbouwing op detailniveau gemaakt is, zoals we dat kennen van de een detailbegroting. Virtueel kunnen materialen veranderd worden, waarna live de verschillen gelet op de inverstering van materialen inzichtelijk worden gemaakt.

Werkelijkheid vs Bim model

Middels Smartrevit hebben we uitzetcoordinaten kunnen genereren uit ons 3D model, welke ingeladen kunnen worden in een total station.

Omdat het 3D model van het gemeentehuis as-build (zoals de werkelijkheid) is gemodelleerd, hebben we goed vergelijkingsmateriaal. Middels een Tablet waar ons 3D model op staat zijn we in staat om het resultaat van de oplevering te controleren met ons as-build model. Beter is het om deze controle nog vóór de oplevering te doen en zelfs in de ruwbouwfase is dit mogelijk middels de applicatie DaluxQA.

Simulatie planning 4D

Productieproces met bim

Om meer inzicht te krijgen in de planning en zijn al-dan-niet logische volgorde qua opbouw hebben we een export gemaakt uit Asta powerproject naar Navisworks. Door 3D elementen aan tijd te koppelen wordt de opbouw van het gebouw gesimuleerd. Naast het verkrijgen van meer inzicht kan ook gekeken worden hoe de planning en daarmee de bouwtijd verkort kan worden.

Zowel efficientie in het vervaardigen van bouwtekeningen als nieuwe ontwikkelingen rondom BIM zijn onderzocht.

Coordinaten uitzetten

Bestektekst In ons 3D model hebben we de mogelijkheid gecreëerd om 3D elementen zoals dakbedekking aan te klikken en direct de bestektekst te kunnen inzien met als resultaat, dat na het modeleren alle bestekteksten uit het model ‘rollen’. Het is echter nog niet duidelijk hoe dit juridisch vastgelegd kan worden.

Conclusie Het tekenpakket Revit, wat veelal bekend is geworden bij bedrijven kan efficienter gebruikt worden. Omdat we binnen Revit met o.a. calculatiegegevens en onderhoud werken is er geen export nodig in de vorm van IFC. Het meest interessante aan deze methode is dat er live veranderingen in ons virtuele Revit model gemaakt kunnen worden, en hierbij de gevolgen direct inzichtelijk zijn. We zullen dus geen gegevensverlies hebben en snelle onderbouwde keuzes kunnen maken op vooral kosten en onderhoud.

Installaties 3D Door installaties en leidingen voor warm- en koud tapwater, riolering en ventilatie te modeleren hebben we het gebouw kunnen controleren op clash detections. Dit houdt in dat we kijken of de leidingen niet door dragende consructies lopen of verkeerd gepositioneerd zijn. Door eventuele problemen (clashes) virtueel op te lossen, verloopt de uitvoering efficienter, met als gevolg een faalkostenreductie op de bouw.

Onderhoud Een belangrijk onderwerp binnen de bouw is beheer & onderhoud. We hebben gekeken hoe we zowel op locatie als in het ontwerpproces invloed kunnen uitoefenen op dit voor aannemers nog veelal nieuwe werkgebied. Binnen Revit kunnen onderbouwde keuzes gemaakt worden gelet


27

28

10• Martijn te Biesebeek

11• Nadi Modderman

12• Rudy Alferink

13• Ralph Borghuis

14• Fabian Franken

3 • Kasper Kerkhof

4 • Jordi de leau

5 • Emiel Kleinsma

6 • Wout Tuinte

7 • Stefan Graat

3

9 • Gijs Huttenhuis

2

20

26

8 • Jos Wesseldijk

21

25

2 • Ardwin Jansen

1

22

24

1 • Gert Jan ter Maat

23

19

27

17

5

29

22• Tom Jannink

21• Stefan Kamphuis

20• Albert de Vries

19• Nick Hoving

18• Tom Rutten

17• Berend van Raaij

15• Thomas Schouten

4

18

28

15

30

6

14

13

31

7

29• Pim Wisschoff

28• Jasper Luteijn

27• Stephan de Hoop

26• Jeroen Lammers

25• Freek Westerveld

24• Robbert Tiehuis

23• Gijs Winkelman

Groepsfoto Civiele Techniek

12

32

8

10

33• Niek Veldink

32• Tom Nijkamp

31• Herbert Tuitert

30• Kay Borgelink

11

33

9


29

Civiele Techniek

Wellness en Outdoor Resort Boekelo Het Rutbeek is een recreatiepark ten zuiden van de

WeKa Infra: • Stefan Kamphuis • Freek Westerveld

stad Enschede en staat bekend als een actief recreatief park. In januari 2010 is door de gemeente Enschede en regio Twente een nieuw ontwikkelde visie vastgesteld. Doel van deze visievorming was om verschillende parken in de regio een grotere bijdrage te laten leveren aan de toeristische en economische ontwikkeling. Zo is ook voor het Rutbeek een uitvoeringsprogramma opgesteld waarmee deze visie gerealiseerd dient te worden. Voor het Rutbeek betreft dit plan de realisatie van een bungalowpark van hoge kwaliteit en een aantrekkelijke jaarrond geopende horecavoorziening, die tevens kan voorzien in de wensen van de dagrecreanten.

30

Opdracht: Regio Twente is eigenaar van vier recreatieparken in Twente: het Hulsbeek te Oldenzaal, het Lageveld te Wierden, het Arboretum Poort-Bulten te Losser en het Rutbeek te Enschede. In januari 2010 is er een nieuw ontwikkelde visie vastgesteld. Doel van de visievorming was de parken een grotere bijdrage te laten leveren aan de toeristische en economische ontwikkeling. Eén van die projecten voor het Rutbeek is de realisatie van een bungalowpark van hoge kwaliteit en een aantrekkelijke horecavoorziening die het gehele jaar geopend zal zijn en tevens kan voorzien in de wensen van de dagrecreanten. Doel van dit project is het gebruik van het Rutbeek te verbreden en het aantrekken van nieuwe doelgroepen. Regio Twente en Gemeente Enschede hechten een zeer grote waarde aan een duurzame realisatie en exploitatie van het bungalowpark en de horecavoorzieningen. Regio Twente stelt een zo ‘groen’ mogelijke ontwikkeling voor. Voor zowel het bungalowpark als voor de horecavoorziening dient een krachtig concept ontwikkeld te worden dat aansluit op het thema voor het Rutbeek ‘Actief, outdoor, sport’. Voor het recreatiepark bestaat alleen nog een ontwerp van het architectenbureau. Het gaat om een combinatie van een recreatiepark van ca. 260 vakantiewoningen aan de waterplas met centrale voorzieningen, sportvelden en desgewenst een natuurtransferium. Voor dit park dient er een intern wegennet ontworpen te worden en ook de ontsluiting van het gehele park heeft nader onderzoek nodig. Deze opdracht dient te worden uitgevoerd aangezien de huidige situatie niet toereikend is. Op het moment is de beoogde ontsluitingsweg een zandweg (erftoegangsweg) bedoeld voor landbouwverkeer, ruiters en wandelaars. Uit onderzoek moet blijken op welke manier de ontsluiting het beste gerealiseerd kan worden. Hierbij moeten alle verschillende aspecten zoals gebruiksvriendelijkheid, milieu, omgeving en verkeersveiligheid gewaarborgd blijven. Verder dient de doorstroming van het verkeer binnen het park soepel te verlopen. Er zullen verschillende alternatieven worden opgesteld en hieruit zal uiteindelijk het alternatief worden gekozen die het beste aansluit bij de wensen van opdrachtgever.

Vooronderzoek:

Ontwerp bungalowpark: Voor het project was enkel een ontwerp van het architectenbureau beschikbaar. Het ging hierbij om een schetsontwerp waarbij gedurende het project nog verschillende aanpassingen zijn gedaan. De definitieve versie van het ontwerp is verder uitgewerkt en aan de hand hiervan zijn de overige voorzieningen ontworpen. Bij het uitwerken van de verschillende onderdelen vond constant verificatie plaats met de opgestelde eisen. De verificatie van de systeemeisen vond op verschillende manieren plaats, zo is er ook een koppeling van AutoCAD met Relatics gerealiseerd. Op deze manier is alle informatie met betrekking tot een onderdeel snel inzichtelijk en worden snel gemaakte fouten voorkomen.

Ontsluiting Bungalowpark: Gedurende het vooronderzoek zijn de verschillende mogelijkheden met betrekking tot de ontsluiting van het park onderzocht. Een definitieve keuze voor de ontsluiting is gemaakt tijdens het hoofdonderzoek, en deze is verder uitgewerkt tot een definitief ontwerp. Het definitieve ontwerp is tot stand gekomen met behulp van berekende verwachte verkeers intensiteiten en aangeleverde gegevens over de ondergrond en grondwaterstand. Bij het dimensioneren van de weg is ook veel rekening gehouden met de inpassing in de omgeving, de inpassing speelt namelijk een zeer grote rol voor het gehele project. Om tot een goed ontwerp te komen zijn met regelmaat vergaderingen georganiseerd met de opdrachtgevers en gemeente. Indien er geen vergadering benodigd werd bevonden vond overleg via mail plaats.

Gedurende het vooronderzoek zijn benodigde gegevens voor het specificeren van het systeem uitgezocht. Hierbij is uitgebreid onderzocht wat de verkeersintensiteiten zijn op de omliggende wegen en wat het maatgevende tijdvak is voor de verkeersintensiteit. Verder zijn benodigde gegevens met betrekking tot de bodemgegevens opgevraagd en verder verwerkt voor gebruik tijdens het ontwerp.

Relatics: Voor het project is gebruik gemaakt van de methodiek ‘Systems Engineering’. De verschillende stakeholders zijn in kaart gebracht en de bijbehorende klanteisen gespecifieerd. Om overzicht te houden over al deze gegevens is er gebruik gemaakt van het web-based programma Relatics. Het werken met Relatics is als zeer leerzaam bevonden, mede omdat er binnen Saxion weinig ervaring is met het programma. Een student van de opleiding Bouwkunde heeft voor de inrichting van het programma gezorgd en we konden bij hem terecht voor open aanmerkingen. Relatics biedt de mogelijkheid alle gegevens met betrekking tot het project overzichtelijk weer te geven. Verder kunnen verschillende rapportages uit worden gevoerd waaronder de vraagspecificatie en verificatieplannen.


31

Civiele Techniek

Twentekanaal Fase 2: Uitbreiding Twentekanaal Immortal Techniek: • Jasper Luteijn • Tom Jannink • Stephan de Hoop

32

Het project Het transport via binnenvaart groeit nog steeds. Om deze groei aan te houden zijn er aanpassingen nodig. Momenteel heeft het Twentekanaal namelijk een scheepsklasse IV. Met deze scheepsklasse kan het kanaal echter niet de benodigde transport capaciteit halen. Het project “Uitbreiding Twentekanaal” gaat daarom over het opwaarderen van het kanaal naar een scheepsklasse Va. Door de opwaardering van het kanaal kunnen er schepen varen met een grotere breedte en diepgang.

Hoe het allemaal begon Voordat het schooljaar was begonnen hadden we al contact met RWS. Een aantal verschillende projecten behoorden tot de mogelijkheden, maar er was één optie die er voor ons boven uitsprong: Twentekanaal fase 2. Het had alle onderdelen waar wij naar opzoek waren; Waterbouw, geotechniek, en in mindere mate ook mechanica. Twentekanaal fase 2 gaat over het verbreden van het Twente kanaal zodat ook schepen van scheepsklasse 5 het kanaal kunnen betreden. Een vrij simpele opdracht dachten wij ook in het begin, daarom zijn er vol goede moed een hele hoop onderdelen aan toegevoegd. Onder andere het ontwerpen van een loswal, een zwaaikom, en een aantal natuurvriendelijke oevers. Ecologie en duurzaamheid speelden bij dit project een belangrijke rol, vandaar dat de natuurvriendelijke overs in het project zijn opgenomen. Over de duur van het jaar zijn we iets van het originele idee van RWS afgeweken en hebben zo ons eigen project weten neer te zetten.

tegenslagen te verduren te hebben gekregen is er nogmaals bijgeschakeld om ook de ontwerpstudie naar behoren af te ronden. Bloed, zweet en tranen maar dit is uiteindelijk ook gelukt.

Meningen We zijn tevreden met het uiteindelijk resultaat en hopen dat de beoordelaars deze mening delen. We hebben veel geleerd en het zou tof zijn als we in het bedrijfsleven nogmaals een soortgelijk project mogen meemaken. Verder over de opleiding Civiele Techniek: Top opleiding en aan iedere technisch ingestelde aan te raden. Hele leuke tijd gehad met een paar toffe uistapjes. De trip naar Barcelona in het afstudeerjaar was daar één van. Hopelijk nog een keer een reunie met CI4 en dan in Berlijn☺? We willen alle afstudeerders in ieder geval het beste voor de toekomst wensen en alle mensen binnen de opleiding van harte bedanken voor de vier jaar die wij hebben mogen genieten op de opleiding.

Hoe hebben we het aangepakt Toen eenmaal bekend was waar het project over ging, kon begonnen worden met de onderzoeksfase. In deze fase zijn er zoveel mogelijk gegevens verzameld die moeten helpen bij het maken van het uiteindelijke ontwerp. Zo is er onder andere langs het kanaal een visuele inspectie uitgevoerd. Bij deze inspectie werd de staat van de damwanden gecontroleerd en is het omliggende terrein in kaart gebracht. Naast deze inspectie zijn er onder andere gegevens van Rijkswaterstaat in kaart gebracht, is gepraat met een aantal betrokken ingenieursbureaus en is contact gezocht met de gebruiker van de loswal. Na eenmaal deze fase te hebben afgerond kon begonnen worden met de ontwerpfase. In deze fase vonden de berekeningen plaats en werden de ontwerpen uitgetekend. Zo werd onder andere met behulp van het programma D-Sheetpiling van Deltares en de eerder gedane visuele inspectie bepaald waar, wanneer en welke damwanden vervangen moesten worden. Ook werd gekeken welke nieuwe damwanden hier moesten worden toegepast. Dit werd vervolgens in een aantal ontwerptekeningen duidelijk weergegeven. Naast de berekeningen en tekeningen voor het vervangen van de damwanden zijn er ook berekeningen uitgevoerd en tekeningen gemaakt voor onder andere het ontwerp van de loswal, de twee natuurvriendelijke oevers en de zwaaikom. Ook zijn een begroting, fasering met stappenplan en planning voor één van de twee natuurvriendelijke oevers gemaakt en is in kaart gebracht waar een bodembescherming dient te worden toegepast.

Het proces Na een iet wat langzame start aan het vooronderzoek moest er bijgeschakeld worden. Dit is gebeurt en het vooronderzoek is naar behoren afgerond. Met dit in het achterhoofd is er een strakkere planning gehanteerd voor de ontwerpstudie. Na wat


33

Civiele Techniek

‘Weg met water’ Stadsbeek Enschede In Enschede ontstaat bij zware regenval veel pro-

Rukara INFRA: • Rudy Alferink (Waterbouwkunde)

blemen met de afvoer van het hemelwater. De stad Enschede ligt op een kam, hierdoor stroomt water van hoger gelegen gebieden via het riool omhoog

• Kay Borgerink (Waterbouwkunde)

het centrum in. Tevens draagt het toenemend per-

• Ralph Borghuis (Verkeerskunde)

centage verhard oppervlak van de laatste honderd jaar bij aan deze situatie. Vooral ondernemers in het centrum ondervinden hier de consequenties van. Het riool in dit gedeelte van de stad is een gemengd stelsel. Dit houdt in dat vuilwater en hemelwater niet gescheiden zijn. Hierdoor is de capaciteit van het riool niet groot genoeg bij zware regenval. Als gevolg hiervan stroomt er een combinatie van vuilwater en hemelwater over de straten de winkels in.

34

Afstudeeropdracht De oplossing voor deze situatie wordt gezocht in het afkoppelen van hemelwater in het projectgebied en het afvoeren op de toekomstige ‘Stadsbeek’ door Enschede. Het projectgebied omvat de Bothoven, het gedeelte tussen de kruising, Oldenzaalsestraat met de Molenstraat tot de kruising van Boulevard 1945 en de Oldenzaalsestraat. Een belangrijke eis in het ontwerp is de maximale afvoercapaciteit op de Stadsbeek, waardoor een grote hoeveelheid water geborgen dient te worden. De gemeente Enschede staat er op, dat hemelwater zichtbaar voor het publiek afgevoerd wordt. Zodoende wordt een situatie gecreëerd die weg en water in de Oldenzaalsestraat met elkaar laat samenwerken. De Oldenzaalsestraat dient tevens heringericht te worden naar de huidige verkeerscapaciteit. Hieruit volgt de naam van het afstudeerproject: ‘Weg met water’ Stadsbeek Enschede.

Ontwerp watergang Aangezien de afvoer van het water een esthetische meerwaarde moet hebben, is gekozen om een watergang aan te leggen. Door middel van onderleiders stroomt het afgekoppelde hemelwater van de Bothoven de watergang in. Het tracé is bepaald aan de hand van het profiel van vrije ruimte. Nadat het tracé vastgesteld is, is begonnen met het ontwerp van de watergang. In het ontwerp van de watergang zijn stuwen geplaatst om een maximale bergingscapaciteit te creëren. In de watergang alleen kan de grote hoeveelheid water van 5600 m³ niet geborgen worden, waardoor extra bergingskunstwerken gerealiseerd dienen te worden.

Waterberging Om deze bergingscapaciteit van 5600 m³ te realiseren zijn er verscheidene kunstwerken bedacht. Aan de kop van De Heurne wordt een waterplein met bergingsbassin gerealiseerd. Het toekomstige wegprofiel wordt gerealiseerd met rotondes. Aangezien rotondes een groot ongebruikt middeleiland hebben, kan deze ruimte benut worden voor waterberging. In de Bothoven is een wadi ontworpen waardoor het hemelwater van het zuidelijk gedeelte van deze wijk hierin geborgen en

geïnfiltreerd kan worden. Ter plaatse van de Klanderij worden infiltratiekratten in de grond toegepast. Infiltratiekratten hebben een grote bergingscapaciteit en een infiltrerende functie. Om de berging in de watergang maximaal te benutten wordt watergangverbreding toegepast waar beschikbare ruimte is. Samen voldoen de bergingskunstwerken aan de gestelde benodigde bergingscapaciteit van 5600 m³.

Ontwerp wegprofiel De verkeersdoorstroming van de Oldenzaalsestraat dient verbetert te worden aan de hand van de huidige capaciteit. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met het ontwerp van de watergang. Om de doorstroming te verbeteren is door middel van de multicriteria-analyse rotondes toegepast in het ontwerp van het wegprofiel. Voor het wegprofiel is een nieuwe asfaltverharding berekend. Bij het ontwerp voor het wegprofiel is rekening gehouden met wensen en eisen van de gemeente Enschede. Tevens is gekeken naar de herinrichting van de kruising met de Boulevard 1945 en de kruising met de Hoge Bothofstraat en de Van Lochemstraat. Bij de Boulevard 1945 is het verkeersregelsysteem aangepast. Ter hoogte van de Hoge Bothofstraat en de Van Lochemstraat zijn de verkeersregelinstallaties vervangen door voorrangskruispunten.

Beeldschepping Om een duidelijk beeld te scheppen voor de opdrachtgever, is een fasering en een kostenraming gemaakt van het afkoppelen en het herinrichten van het projectgebied. Het gehele project is gevisualiseerd in een 3D-model. Met deze computersoftware is het mogelijk gemaakt om een kijk te nemen in het projectgebied.


35

Civiele Techniek

‘Water in de Wijk’ ‘Water in de Wijk’ zal bij veel bewoners van En-

Water Infrastructure Engineering: • Emiel Klijnsma

schede een negatieve reactie teweeg brengen. Enschede heeft immers te kampen met flinke wateroverlast bij hevige regen. Dit project biedt

• Nadi Modderman

een oplossing voor de wateroverlast in de wijk

• Albert de Vries

Twekkelerveld. Verhard oppervlak in de wijk wordt afgekoppeld en via een beek naar oppervlaktewateren geleid. In de wijk komen twee hoofdaders te liggen: de Schuttersbeek die uitstroomt op de Elsbeek en de Zwiksbeek die uitstroomt op het Twentekanaal.

36

Opdracht De ernst van de waterproblematiek wordt steeds meer belicht in de politiek. Een speerpunt van de gemeente Enschede bij het oplossen van hemelwateroverlast is het afkoppelen van verhard oppervlak. Hiermee wordt het bestaande gemengd rioolstelsel ontlast en het rendement van de rioolwaterzuiveringsinstallatie vergroot. Aan dit speerpunt wordt in het project tegemoetgekomen. Daarnaast is de insteek bij het project ‘Water in de Wijk’ om waterbeheermaatregelen te combineren met een verbetering van de ruimtelijk kwaliteit, waardoor meer draagvlak ontstaat bij bewoners.

Vormgeving van de beek Het ontwerp is gebaseerd op een regenintensiteit van een bui die eens in de tien jaar voorkomt. Dat komt overeen met bijna 36 millimeter in drie kwartier. Het water wordt ofwel direct naar de beek gevoerd ofwel via een bergingslocatie uiteindelijk naar de beek stromen. De twee hoofdaders zijn als een semi-open systeem ontworpen. Dit houdt in dat het systeem bestaat uit een zichtbaar deel waarin de dynamiek van de regenwaterafvoer te zien is, terwijl het grootste deel van de afvoer plaatsvindt in een onzichtbaar deel ondergronds. De keuze voor dit systeem is gebaseerd op de beperkte beschikbare ruimte in Twekkelerveld en de verbetering van de ruimtelijk kwaliteit.

ontworpen waarbij het water over de spoordijk naar beneden stroomt. Deze constructie zorgt net als de beken voor een beleving van water bij de bewoners.

Effect Dit ontwerp zorgt voor het direct afvoeren van neerslag naar bergingen of oppervlakte wateren. Hierdoor stroomt er minder water door het rioolstelsel. De wateroverlast zal hierdoor beperkt worden. Toch zal de problematiek in Twekkelerveld niet direct opgelost zijn. Door de benedenstroomse ligging van de wijk zijn er ook problemen die ontstaan door water dat uit hoger gelegen gebieden binnenkomt. De echte oplossing van het probleem kan pas komen als ook in deze hoger gelegen gebieden wordt afgekoppeld. Het effect van het ontwerp op de waterkwaliteit is niet in detail bekeken. Wel kan gesteld worden dat het rendement van de rioolwaterzuiveringsinstallatie toeneemt doordat er minder relatief schoon regenwater naar de zuivering wordt gestuurd.

Het doel van het zichtbare deel is om water meer in de beleving en leefomgeving van de bewoners te brengen. In droge tijden wordt het zichtbare deel gevoed door opgepompt grondwater. Tijdens perioden van regen zal de neerslag zorgen voor een toename van de waterstand. Wanneer die in het zichtbare deel van de beken te hoog wordt, zal het overtollige water door kleine overstortbuisjes in het nietzichtbare deel terechtkomen. Daardoor wordt het water afgevoerd naar oppervlaktewateren.

Uitstroomvoorzieningen Ter plaatse van de aansluiting op de Elsbeek en het Twentekanaal zijn constructies ontworpen om de problemen bij het lozen van de grote hoeveelheden water te ondervangen. Het voornaamste probleem bij de uitstroom van de Schuttersbeek is de hoge snelheid van het water. Om die reden is een uitstroomconstructie ontworpen met energievernietigende blokken. Deze blokken dienen het water dat uit de hoofdader komt te vertragen naar een acceptabele stroomsnelheid. Het voornaamste probleem bij de uitstroom van de Zwiksbeek is het te overbruggen hoogteverschil. Hiervoor is een waterval


37

Civiele Techniek

Masterplan Holten Het Masterplan Holten is een project waarin en-

ProTwenthe: • Stefan Graat

kele geïntegreerde vraagstukken binnen het dorp Holten zijn uitgewerkt. Gelegen aan de rand van de Sallandse Heuvelrug vormt de spoorlijn

• Wout Tuinte

Deventer- Almelo een barriére tussen de dorps-

• Martijn te Biesebeek

kern van Holten en de nabijgelegen Holterberg.

• Peter van Dijk

Met name de huidige gelijkvloerse kruising ter plaatse van het station, vormt een letterlijke en figuurlijke belemmering in de ontwikkeling van de toeristische en recreatieve activiteiten. Reden voor de Gemeente Rijssen-Holten om afstudeergroep ProTwenthe in te schakelen. De door ProTwenthe geformuleerde doelstelling luidde uiteindelijk; Holten dient zich, te samen met een conflictvrije spoorkruising, op recreatief vlak te onderscheiden van plaatsen in de regio.

38

Even voorstellen Afstudeergroep ProTwenthe bestaat uit een viertal studenten van de opleiding Civiele Techniek, met als afstudeerrichtingen Waterbouw en Constructief. Onder de vleugels van Reef Infra uit Oldenzaal is voor de Gemeente Rijssen-Holten een project uitgewerkt waarin de geformuleerde doelstelling vanuit de afstudeerrichtingen is beantwoord. Voordat er echter specifieke oplossingen konden worden aangedragen, zijn in een vooronderzoek de huidige situatie en de eisen en wensen van belanghebbenden onderzocht.

Vooronderzoek Met behulp van Systems Engineering zijn in het Vooronderzoek alle relevante zaken die van invloed zijn op de besluitvorming binnen het project in kaart gebracht en uitgewerkt. De resulterende oplossing bestaat feitelijk uit twee delen. De recreatieve vraag wordt beantwoord door de aanleg van een recreatieplas tussen Holten en de voet van de Sallandse Heuvelrug. Het knelpunt in de vorm van de gelijkvloerse kruising, wordt na een uitgebreide alternatieven- en variantenstudie vervangen door een verdiept spoor met een dek ter hoogte van het stationsgebouw. De fysieke link tussen beide onderdelen, het spoor en de recreatieplas, is een waterbak die het spoor letterlijk kruist en een recreatieve verbinding tussen Holten en de Sallandse Heuvelrug zal slaan. Deze waterbak zorgt samen met de zandhoudende bodem, de lage grondwaterstand en de hoge intensiteit op de spoorlijn Deventer – Almelo voor de nodige uitdagingen.

Hoofdonderzoek Het bedenken van een recreatieplas is snel gedaan, het ontwerpen een vak apart. Met name de zandhoudende bodem in combinatie met een grondwaterstand onder de bodemdiepte zorgt voor de nodige kopzorgen. Om het water op niveau te kunnen houden is besloten de volledige bodem van de plas, met een oppervlak van 15 hectare, te bekleden met geoplastic. Een uitermate complexe en vooral uitvoerige operatie. Om het resultaat optimaal te benutten heeft ProTwente ook het hemelwater vanuit aanliggende Holtense woonwijken op de recreatieplas aangesloten. Het voor de recreatieplas op te vangen hoogteverschil ter plaatse van de Holterberg is uitgevoerd met een gewapende grondkering. In totaal wordt over een lengte van 420 meter, middels ankertechniek een hoogte van 12 meter grond gekeerd. Naast de primaire constructieve functie van deze grondkering, wordt de wand plaatselijk uitgerust met klimvoorzieningen en zal ook een recreatieve functie vervullen.

ningen is er ook veel aandacht besteed aan de uitvoering en fasering. Een buitendienststelling van het spoorverkeer is met de aansluiting van het nieuwe spoor op het oude spoor onvermijdelijk, maar ook hier is nodige aandacht aan besteed.

Resultaat Eindproduct is een integraal ontwerp en uitvoeringsplan waarbij water en spoorlijn zijn gecombineerd in een verdiepte constructie met een aangrenzende en deels kruisende recreatieplas. Ter plaatse van het stationsgebouw is met het dek een nieuwe leefomgeving gecreëerd en is de barrière tussen Holten en de Sallandse Heuvelrug letterlijk verdwenen. De grote hoogteverschillen als gevolg van het glooiende landschap worden opgevangen door een grondkering. Het resultaat is een voor Holten gevarieerde recreatieve trekpleister waar bezoekers kunnen wandelen, zwemmen, fietsen, klimmen en uiteraard het spoor veilig en ongestoord kunnen kruisen.

Afstudeerjaar Al met al kan er worden teruggekeken op een bewogen, uitdagend en vooral leerzaam afstudeerjaar. Na het eerste halfjaar op Saxion te hebben gewerkt kwam vooral de overstap richting het kantoor van Reef Infra in Oldenzaal de productiviteit ten goede. Onder begeleiding van docent Robert Heino en afstudeerbegeleider Peter-Paul Heideman konden ervaringen vanuit de praktijk gekoppeld worden aan afstudeerdoelen. Naast deze begeleiding is er ook veel lering getrokken uit gerelateerde projectbezoeken. Met name het bezoek aan het project Avenue2 in Maastricht is van grote waarde geweest voor de voortgang van het afstudeerproject. De perfecte combinatie van theorie en praktijk.

De aanpassing van de gelijkvloerse kruising ter plaatse van het stationsgebouw levert weer hele andere vraagstukken op. Met name de gestelde randvoorwaarden spelen hierin een grote rol. Het monumentale stationsgebouw dient bijvoorbeeld behouden te blijven en het verkeer over de spoorlijn Deventer- Almelo mag van de bouw geen hinder ondervinden. ProTwenthe heeft na veel afwegingen besloten om het verdiepte spoor aan te leggen in een tijdelijke bouwkuip naast het huidige spoor, bestaande uit een combinatie van stalen damwand en natuurlijk talud. Het nieuwe spoortracé schuift hierdoor enkele meters op, waardoor het spoorverkeer tijdens de bouw geen hinder zal ondervinden. De lage grondwaterstand heeft voor dit onderdeel een gunstige uitwerking, want een onderwater-betonvloer of bemaling is gezien de vereiste ontgravingsdiepte niet nodig. Binnen de tijdelijke bouwkuip wordt de constructie volledig in het werk gestort in moten van 25 meter. Naast de nodige constructieve (wapenings-) bereke-


39

Civiele Techniek

‘De N18 brengt de Achterhoek naar voren’ De Achterhoek is een rustieke omgeving die ge-

Actorius Engineers: • Ardwin Jansen

kenmerkt wordt door zijn vergezichten en boomwallen, tevens wordt de Achterhoek nog niet doorkruist door een autosnelweg. De belang-

• Kasper Kerkhof

rijkste verkeersader is momenteel de N18. Deze

• Gertjan ter Maat

weg, ook wel de Twenteroute genoemd, zorgt

• Robbert Tiehuis • Gijs Winkelman

ervoor dat verschillende dorpen en kernen met elkaar verbonden zijn maar ook het doorgaande verkeer afgewikkeld wordt. De combinatie van deze twee verschillende functies met de huidige inrichting zorgt voor problemen op gebied van doorstroming, veiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid. Om deze problemen op te lossen en de Achterhoek economisch interessant(er) te maken, heeft Actorius Engineers een oplossing bedacht. Op deze manier brengt de N18 de Achterhoek naar voren!

40

Opdracht Rijkswaterstaat voorziet voor de N18 tussen Enschede en Groenlo in een nieuwe weg, welke om de kernen van Haaksbergen, Eibergen en Usselo geleid wordt. Het deel van de N18 tussen Groenlo en Varsseveld is door Rijkswaterstaat niet in studie genomen maar er worden slechts een aantal kleine maatregelen getroffen om de verkeersveiligheid en doorstroming te verbeteren. De omliggende gemeenten hadden liever gezien dat ook hier een nieuwe N18 met ongelijkvloerse kruisingen gerealiseerd zou worden. Omdat de N18 een belangrijk onderdeel is van het regionale wegennet is dit een goede gelegenheid om een studie uit te voeren naar dit deel van de N18.

Problematiek In de eerste fase van het afstuderen is er onderzoek gedaan naar de problemen op de huidige N18. Uit deze probleemanalyse is gebleken dat er zich problemen voordoen op een viertal aspecten: ••Leefbaarheid ••Veiligheid ••Bereikbaarheid ••Doorstroming Uit het onderzoek is gebleken dat deze problemen het beste opgelost kunnen worden door een nieuwe N18 aan te leggen, ten noorden van het bestaande tracé. Deze nieuwe weg wordt ontworpen als een 2x2 stroomweg met ongelijkvloerse kruisingen en een ontwerpsnelheid van 100 km/h.

Om de N18 in de omgeving te integreren wordt er geadviseerd de weg verdiept aan te leggen. Om problemen met de hoge grondwaterstand in het gebied te voorkomen, is er gekozen voor een kunstmatige polderconstructie. Dit betekent dat de weg twee meter onder het huidige maaiveld komt te liggen. Om de indringing van grondwater te voorkomen wordt geadviseerd om de minerale afdichting Trisoplast aan te brengen. Dit is een waterondoorlatende laag die aangebracht wordt onder de wegconstructie. Om een compleet ontwerp op te leveren is er op uitvoeringstechnisch vlak aandacht besteed aan de fasering en de daarbij behorende planningen. Van het gebied rondom de Zieuwentsebrug is er een materieel-, materiaal- en overallplanning gemaakt. Om een goede schatting van de kosten te kunnen maken, is een gedetailleerde begroting gemaakt van de aanleg van de Zieuwentsebrug en het bijbehorende wegontwerp. Op basis van deze begroting is een indicatie gegeven van totale kosten van het project.

Ontwerpproces Om tot een gedegen ontwerp te komen is het project opgesplitst in twee disciplines. Een tweetal groepsleden heeft zich gefocust op de constructieve aspecten in dit project. De drie andere groepsleden hebben zich bezig gehouden met het wegontwerp van de N18 en het omliggende wegennet. Het constructieve gedeelte van het rapport behelst het ontwerp van het kunstwerk dat de N312 over de nieuwe N18 leidt. Voor het wegontwerp is naast een nieuwe N18 ook een ontwerp gemaakt voor het omliggende wegennet tussen Lichtenvoorde en Groenlo.

Ambitie Voor beide disciplines is ernaar gestreefd om het standaardniveau te ontstijgen op het gebied van ontwerp en uitvoeringsmethodes. Voor de discipline constructie houdt dit in dat er onderzoek is gedaan naar de economische haalbaarheid van de toepassing van vezelversterkt Ultra Hogesterktebeton in een verkeersbrug. De Zieuwentsebrug (kruising N312-N18) vormt het uitgangspunt voor dit onderzoek. Voor de discipline verkeer & wegen is ernaar gestreefd om de nieuwe N18 zodanig in de omgeving te integreren dat de landschappelijke kenmerken van de Achterhoek zo min mogelijk aangetast worden.

Advies Op basis van de onderzoeksconclusies worden verschillende adviezen gegeven worden. Wat betreft de Zieuwentsebrug wordt geadviseerd om geen vvUHSB toe te passen. Dit heeft ermee te maken dat de materiaalbesparing te klein is om een kostenbesparing te realiseren. Verwacht werd dat er door toepassing van vvUHSB dusdanig slank ontworpen kon worden dat de hogere eenheidsprijs van vvUHSB ten opzichte van conventioneel beton gecompenseerd zou worden. Uit onderzoek bleek echter dat er meer materiaal nodig was dan verwacht om de doorbuiging binnen de perken te houden.


41

Civiele Techniek

Golfbrekers van de haven van Yamal Wij zijn Jordi de Leau en Pim Wischhoff. We zijn

CTB Le Hoff: • Pim Wischhoff • Jordi de Leau

allebei 21 jaar en komen beiden uit de buurt van Deventer. Vorig jaar tijdens het samenstellen van de projectgroepen en het zoeken van een afstudeeropdracht zaten we samen voor onze vrije minor namens Witteveen en Bos in Semarang, Indonesië. Vanwege onze goede samenwerking daar, hebben wij ervoor gekozen om samen te gaan afstuderen. Doordat we in Indonesië zaten was het wat lastiger om aan een opdracht te komen, maar dankzij goed contact met Witteveen en Bos kregen wij van hun een aantal opties aangeboden. Waaruit wij de keuze hebben gemaakt voor de golfbrekers van de haven van Yamal.

42

Opdracht In Rusland, aan de Noordkust in de Golf van Ob, wordt een haven gerealiseerd waar vandaan LNG (liquid natural gas) geëxporteerd gaat worden. De omstandigheden op deze locatie maken het echter een complex project. De zee is hier ca. 9 maanden per jaar volledig dichtgevroren en de locatie ligt zo’n 2000 km van de bewoonde wereld. Dit levert zowel voor de constructie als voor het transport van de materialen een logistiek probleem op. Witteveen+Bos is gevraagd om voor deze haven een ontwerp te maken. De haven zal beschermd moet worden tegen de golven in de Golf van Ob, zodat schepen zonder hinder kunnen laden en lossen. Deze golfbrekers zullen in de periode dat de zee is dichtgevroren extreem hoge krachten ondervinden door de druk van het ijs.

Caissons Gezien de korte bouwperiode doordat de zee 9 maanden per jaar is dichtgevroren, is gekozen om een deel van de golfbrekers uit te voeren in caissons. Caissons zijn betonnen bouwdelen die prefab geproduceerd kunnen worden wat enorm veel tijd scheelt want op de locatie hoeven ze slechts geplaatst te worden. De caissons moeten ook zelf drijvend zijn, omdat de schepen die de caissons in verband met diepgang niet helemaal tot de locatie kunnen komen.

Transport Door de grootte van de caissons en het feit dat ze zelf drijvend moeten zijn, worden speciale schepen ingezet voor het transport. Dit zijn zogenaamde zelf-afzinkbare schepen. Deze schepen kunnen het dek van het schip laten zinken tot 13 meter onder water. Op deze manier worden de caissons langzaam in het water gelaten waardoor ze uiteindelijk blijven drijven.

Blokkenmatten

daarvan moest er gekozen worden voor een toplaag met een goede onderlinge verbinding. Gebruikt van blokkenmatten is zo’n optie, dit zijn namelijk kleine betonblokken van 25 cm dik die onderling aan elkaar vastzitten door staalkabels.

Tussenfases De constructieperiode van 100 dagen is te kort om de constructie in een keer te bouwen. Dit heeft ook deels te maken met het transport van de caissons. De opdracht was om de golfbrekers in 3 jaar gebouwd te hebben, dus zijn er 3 periodes van 100 dagen om te bouwen. Bepaald moest worden hoeveel gebouwd kan worden in 100 dagen en dat dan na die 100 dagen er een constructie staat die dan sterk genoeg is om de ijs-/golfkrachten te kunnen weerstaan tot de volgende constructieperiode.

Complexiteit Het is wel duidelijk dat er veel punten zijn waar rekening mee gehouden moest worden tijdens dit project. Hadden we een caisson gekozen die bestand is tegen de ijskrachten, maar bleek deze niet te voldoen aan het drijfvermogen. Was het caisson berekend op de golfhoogte, zou het caisson niet voldoen aan het verticaal draagvermogen. Al met al een complex project, maar een beetje uitdaging in een project is nooit weg.

De helft van de golfbrekers wordt uitgevoerd in stortsteen. Het oppervlak van stortsteen golfbrekers bestaat meestal uit een toplaag en een filterlaag. De toplaag moet de krachten van de golven aan kunnen en daarmee voorkomen dat de golfbreker kan eroderen. De filterlaag is een tussenlaag die voor een geleidelijke overgang zorgt zodat tussen de open ruimtes van de toplaag door niet alsnog erosie kan ontstaan. Vanwege de grote ijskrachten kon er niet voor grote prefab betonnen elementen gekozen worden aangezien deze gemakkelijk uit de constructie gedrukt kunnen worden. In plaats


43

Civiele Techniek

Maatregelen wateroverlast door bodemdaling Het winnen van gas in de provincie Groningen

L&R Waterbouw: • Jeroen Lammers • Tom Rutten

zorgt ervoor dat de druk in de bodem afneemt en levert zakkingen op. De waterstand blijft gelijk terwijl de bodem daalt. Dit resulteert in wateroverlast. Om dit te voorkomen is een netwerk van gemalen gerealiseerd die samenwerken om de waterstand controleerbaar te maken. Dit project gaat over het ontwerp van één van deze gemalen, waarbij ook een sluis en een vis- en kanopassage moet komen.

44

Na jaren van gaswinning is de druk van het gas in de bodem aanzienlijk afgenomen met alle gevolgen van dien. Zo treedt er onder andere bodemdaling op, die soms zelfs gepaard gaat met lichte aardschokken. De bodemdaling wordt geschat op ongeveer 40 centimeter in het jaar 2050. Een van de gevolgen van deze bodemdaling is wateroverlast. Doordat de waterstand gelijk blijft tijdens het zakken van de bodem, lijkt het alsof de waterstand stijgt. Hier zijn door het waterschap Noorderzijlvest en de Commissie bodemdaling maatregelen tegen genomen. Om de waterstand te laten dalen en controleerbaar te maken, is besloten een netwerk van gemalen aan te leggen. Deze gemalen zullen samenwerken om wateroverlast te voorkomen. De verwachtte zakkingen van de bodem zijn in kaart gebracht en op verschillende punten is besloten om een peilscheiding te maken, waardoor het water stapsgewijs weggepompt kan worden. De opdracht is het ontwerpen van een gemaal, een sluis, een vispassage en een kanopassage aan de Usquerdermaar, nabij het plaatsje Usquert in Groningen. Er zijn voorontwerpen gemaakt van het gemaal, de sluis, vispassage, kanopassage en wachtvoorzieningen. Voor deze tekeningen is informatie uit diverse boeken gebruikt, onder andere het boek ‘Ontwerp schutsluizen’ van Rijkswaterstaat en het Handboek Gemalen van Tauw zijn gebruikt. De voorontwerpen zijn gemaakt met behulp van het computerprogramma Autocad van Autodesk. Daarnaast is er beschreven hoe de tekeningen tot stand zijn gekomen en hoe deze zijn opgebouwd. De voorontwerpen zijn gecontroleerd door middel van berekeningen. Van het gemaal zijn onder andere de snelheden op verschillende punten gecontroleerd en is het energieverlies berekend. Voor de sluis zijn onder andere de vultijd en het schutverlies berekend. Ook is de fundering voor het gemaal, de sluis en de vispassage berekend. Hiervoor is eerst de belasting op de palen berekend, daarna is er een paal gekozen en de maximale draagkracht hiervan berekend. Met deze waarden is het aantal palen berekend en is er een palenplan opgesteld.

Verder is er gekeken welke soorten verbindingen er zijn om prefab onderdelen met elkaar te verbinden maar ook met ter plaatse gestort beton. Met deze gegevens is bepaald welke delen van de sluis en het gemaal in prefab elementen zijn uit te voeren en welke minder goed. Ook is de uitvoering toegelicht, hierin worden de verschillen met de traditionele manier van bouwen benoemd. Tevens is er naar het kostenaspect gekeken maar. Daarna zijn de voordelen en de nadelen afgewogen om tot de conclusie te komen. Deze is dat delen van het gemaal en de sluis in prefab elementen zijn uit te voeren maar naar de kosten zal nog nauwkeurig gekeken moeten worden.

De uitkomsten van de berekeningen zijn verwerkt in de definitieve ontwerpen. Voor deze tekeningen is uitgegaan van de voorontwerpen. Er is een definitief ontwerp van het gemaal en van de sluis. Naast deze tekeningen is vermeld hoe de tekening gemaakt is en waar deze verschilt ten opzichte van het voorontwerp. Voor deze ontwerpen is ook gebruik gemaakt van Autocad. Op het gebied van de uitvoering is er gekeken naar een fasering voor de bouw en een bouwplaatsinrichting. De fasering van de bouw is beschreven per fase, hiervan zijn faseringstekeningen gemaakt. Daarnaast is er een tekening gemaakt van de bouwplaats. Bij de fasering is rekening gehouden met de damwanden. Er is geprobeerd om zoveel mogelijk van de blijvende damwanden als bouwkuip te gebruiken in plaats van tijdelijke damwanden. De kosten van het geheel zijn verdeeld over drie ramingen, dit zijn het civieltechnische deel (C), het werktuigbouwkundige deel (WB) en het elektrotechnische deel (E). Alleen het civiel technische deel is uitgewerkt, maar als vuistregel geldt dat de kosten voor het W-deel ongeveer de helft zijn van het C-deel. Het E-deel is ongeveer een kwart van het C-deel. Als laatste is er in opdracht van Tauw onderzocht of het gemaal en de sluis uit zijn te voeren met prefab onderdelen. Hiervoor is eerst gekeken welke manieren er zijn om beton aan te brengen. Deze methoden zijn ter plaatse storten, de holle wand methode en prefab onderdelen plaatsen.


45

Enschede M.H. Tromplaan 28 Postbus 70000 7500 KB Enschede Tel. (053) 487 11 11

Deventer Handelskade 75 Postbus 501 7400 AM Deventer Tel. (0570) 603 663

Apeldoorn Kerklaan 21 Postbus 10120 7301 GC Apeldoorn Tel. (055) 527 57 57

saxion.nl

Afstudeerprojecten Bouwkunde en Civiele Techniek. saxion.nl

Recommend Documents