Afscheid in 2015 Seniorenraad Enschede Zilver is Goud
Seniorenraad
Enschede
colofon
inhoud
redactie:
1 Voorwoord
leden van de Seniorenraad Enschede
2 Algemeen Ouderenbeleid
Wim Barkel vice-voorzitter
3 Beleidsterreinen
Dick Boer
3.1
Zorg en welzijn
Lide van de Capelle
3.2 Werk en Arbeidsmarkt
Edith Elkerbout
3.3 Inkomen
Han Hannink voorzitter
3.4
Gwen Huising
3.5 Mantelzorg
Vrijwilligerswerk
Katrien de Bock ambtelijk secretaris
3.6
Wonen
3.7
Wijkontwikkeling
vormgeving, fotografie
3.8 Mobiliteit
Jo Molenaar
3.9
Discriminatie en Emancipatie
3.10 Cultuur en Educatie 3.11 Belangenbehartiging en Informatieoverdracht 4 Tot Slot
1
Voorwoord
Per 1 juli 2015 wordt de ‘Verordening Seniorenraad’ van de gemeente Enschede ingetrokken. Dit houdt in dat de Seniorenraad Enschede, als adviesorgaan van het college van Burgemeester en Wethouders, ophoudt te bestaan. Voornaamste reden voor het opheffen van de Seniorenraad is gelegen in het feit dat de gemeente dringend op zoek is naar financiële bezuinigingen. Opheffen van de Seniorenraad betekent dat jaarlijks een bedrag van ca. € 30.000,00 voor andere doeleinden kan worden aangewend. De Seniorenraad Enschede heeft beargumenteerd maar tevergeefs bezwaar gemaakt tegen het intrekkingsbesluit van de ‘Verordening Seniorenraad’ door de Gemeenteraad van Enschede. In juli 2013 is in Enschede de WMO-raad opgericht als adviesorgaan van het college van Burgemeester en Wethouders inzake het gemeentelijke beleid met betrekking tot alle kwetsbare burgers in de gemeente. De meeste ouderen behoren niet per definitie tot deze groep kwetsbare burgers. Vanaf medio 2013 heeft de Seniorenraad de beleidsadvisering omtrent vitale senioren tot haar domein gemaakt, in goede samenwerking met de WMO-raad. Feit is dat het aantal senioren in de samenleving in hoog tempo toeneemt door enerzijds de langere levensduurverwachting (door o.a. betere gezondheidszorg) en door anderzijds teruglopende geboortecijfers. Senioren zijn gewone burgers, die gemeen hebben dat ze wat eerder dan gemiddeld geboren zijn. Ouderen zijn echter ook bijzondere burgers omdat ze gedurende een groot deel van hun leven in materieel opzicht er op mochten vertrouwen dat:
de pensioenuitkering (AOW) bij het bereiken van het 65ste levensjaar ingaat,
een aanvullend (bedrijfs)pensioen na 40 werkzame dienstjaren, doch uiterlijk op het 65ste levensjaar, ingaat,
het saldo van AOW en aanvullend pensioen na 40 dienstjaren 70 % van het laatst genoten loon zal bedragen,
een jaarlijkse indexering van het saldo van AOW en (aanvullend) pensioen op basis van de algemene prijsstijgingen zal plaats vinden.
Helaas is geen van bovenstaande punten houdbaar gebleken, waardoor de materiële positie achter is gebleven bij de verwachtingen, terwijl er, gezien de leeftijd van betrokkenen, geen mogelijkheden tot compensatie meer zijn. Overigens blijkt dat een aanzienlijk deel van de Enschedese senioren slechts over een beperkt of geen aanvullend pensioen beschikt, hetgeen één van de redenen is voor de achterblijvende inkomenspositie van deze groep Daarnaast zijn ouderen ook bijzondere burgers omdat (maatschappelijke) veranderingen en vernieuwingen (die niet per definitie verbeteringen hoeven te zijn) veelal worden ingegeven door jongere generaties, in een tempo dat voor veel senioren tot problemen met betrekking tot bijvoorbeeld noodzakelijke gedragsaanpassingen en vertrouwen leidt.
Tenslotte zijn ouderen vaak bijzondere burgers omdat zij veelal beschikken over (levens)ervaring, talent, kennis en kunde (de ‘zilveren kracht’) die helaas slechts in beperkte mate in de huidige samenleving wordt aangewend, terwijl de noodzaak daartoe bij voortduring toeneemt. De Seniorenraad wil in dit overdrachtsdocument aandacht vragen van de politieke- en ambtelijke beleidsmakers voor de onderwerpen die in het bijzonder van belang zijn voor de oudere burger van de stad. Teneinde deze vraag om aandacht in de toekomst te borgen heeft de Seniorenraad recentelijk gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de WMO-raad en de Cliëntenraad voor Werk en Inkomen. Het verheugt ons dat zowel de WMO-raad als de Cliëntenraad Werk en Inkomen bereid zijn om de bijzondere positie van senioren op een aantal beleidsterreinen blijvend aandacht te geven. Helaas moet de Seniorenraad ook constateren dat een aantal beleidsvelden niet binnen het werkveld van de WMO-raad en/of de Adviesraad voor Werk en Inkomen kunnen worden ondergebracht. In dit overdrachtsdocument benoemen wij in kort bestek een aantal onderwerpen die wij van groot belang vinden voor een adequaat ouderenbeleid. Per hoofdstuk geven wij aan hoe, naar de mening van de Seniorenraad, de toekomstige aandacht voor het onderwerp geborgd is, cq zou moeten worden. Het is de overtuiging van de Seniorenraad Enschede dat een gemeente een goed, samenhangend en intergraal ouderenbeleid nodig heeft. De Seniorenraad roept het college van Burgemeester en Wethouders, de leden van de Gemeenteraad en de leden van de Adviesraden van het gemeentebestuur, alsmede de ondersteunende beleidsambtenaren op, serieus werk te blijven maken van een dergelijk goed, samenhangend en integraal ouderenbeleid. Enschede, juni 2015. Seniorenraad Enschede Han Hannink voorzitter
2 Algemeen Ouderenbeleid De leidende visie van de Seniorenraad is: Ouderen dienen als volwaardige burgers zo lang mogelijk de regie over eigen leven op een menswaardige manier te kunnen blijven voeren en te kunnen blijven participeren in de samenleving op de eigen gewenste wijze en in de door henzelf gekozen omgeving.
Volwaardig is: dezelfde rechten en plichten hebben als iedere andere burger, waaronder het recht om de regie over het eigen leven te voeren tot en met het levenseinde.
De regie over eigen leven betekent dat men zelf het roer in handen heeft op alle levensterreinen, inclusief de gezondheid en het levenseinde. Indien men daar niet zelf meer toe in staat is, met het recht op een waardige vertegenwoordiging.
Menswaardig betekent ook dat de ouderen een waarde in zichzelf vertegenwoordigen. Hun bijdrage aan de samenleving op economisch, cultureel en sociaal gebied wordt erkend.
Participeren is een actieve bijdrage leveren aan de samenleving en daar medeverantwoordelijkheid voor dragen. Wat kan de samenleving doen voor ouderen, maar vooral wat kunnen ouderen doen voor de samenleving - de zilveren kracht -, om zodoende een bijdrage te leveren aan de cohesie tussen de generaties, en om vorm te geven aan een zinvol leven.
Eigen gewenste wijze betekent dat ouderen een stem hebben in het ouderenbeleid. Zij maken autonome keuzes voor hun deelname aan de samenleving.
Een door hen zelfgekozen woonomgeving betekent dat zij kunnen wonen in een woonomgeving die zij passend vinden en waar zij kunnen wonen volgens een door henzelf gewenste levensstijl.
Speerpunten van een goed, samenhangend en integraal ouderenbeleid zijn tenminste: 1
Het faciliteren, bevorderen en verbeteren van voorzieningen waardoor een voor senioren adequate situatie van zorg en welzijn wordt bereikt.
2
Het bevorderen van de arbeidsmarktpositie van senioren.
3
Het verbeteren van de inkomenspositie van senioren.
4
Het faciliteren van een doeltreffend georganiseerd vrijwilligerswerk, met aandacht voor ervaring, talent, kennis en kunde van ouderen.
5
Mantelzorg is geen vrijwilligerswerk. Senioren beschikken over veel noodzakelijke competenties als mantelzorger. Ook hiervoor is echter ondersteuning, waardering en een goed toegeruste organisatie een vereiste.
6
Het bevorderen van voor senioren geschikte woonmogelijkheden in alle buurten en stadsdelen.
7
Het bevorderen van leefbare, levenslustige, veilige wijken, waar jong en oud samen met en voor elkaar kunnen wonen, werken en recreëren.
8
Het faciliteren van goede mobiliteitsvoorzieningen die mensen verbindt en vereenzaming tegen gaat.
9
Het scheppen van voorzieningen die het discrimineren van ouderen op basis van geslacht, ras, levensstijl, geaardheid, religie of van welke achtergrond dan ook, uit de wereld helpt, en die het process van emancipatie bevordert.
10 Het bevorderen en faciliteren van voorzieningen en mogelijkheden voor en door senioren om actief te participeren in cultuur en educatie. 11 Het bevorderen en onderhouden van contacten met ouderen- en welzijnsorganisaties, zodat senioren gehoord, geïnformeerd en betrokken worden bij de ontwikkeling van een goed, samenhangend en integraal ouderenbeleid. In alle gevallen is het uitgangspunt dat ouderen positief kunnen bijdragen aan een leefbare en levenslustige samenleving.
3 Beleidsterreinen 3.1 Zorg en welzijn Een goede, toegankelijke zorg is van levensbelang voor iedereen, dus ook voor ouderen. In de huidige participatiemaatschappij staan echter niet ziekte of gebrek voorop, maar de gevolgen hiervan m.b.t. deelname aan de dingen van alledag. In alle genoemde speerpunten van een adequaat ouderenbeleid klinkt het belang van goede, laagdrempelige zorg- en welzijnsbevordering door. Senioren kunnen in het algemeen goed omgaan met ziekte en gebrek, de gevolgen daarvan voor maatschappelijke participatie verdient meer algemene aandacht. In dat verband is preventieve gezondheidszorg voor ouderen van groot belang. Verbetering hiervan vraagt een brede aanpak en een duurzaam netwerk van diverse partijen. (waaronder eerstelijns gezondheidzorg en preventiemedewerkers, zorgverzekeraars, wijkteams, wijk- en woonontwikkelaars en beleidsambtenaren). Concrete maatschappelijke en politieke druk en meer en betere sturing met effectieve prikkels is noodzakelijk om een goed evenwicht tussen deze veldpartijen te verkrijgen. Het organiseren van voorzieningen voor de eigen oudedag begint bij de jongere. Lichamelijke en geestelijke fitheid is geen vanzelfsprekendheid, daar moet in alle levensfasen actief aan gewerkt en in geïnvesteerd worden. De opbouw en het onderhoud van noodzakelijke netwerken wordt bevorderd door deelname aan activiteiten (arbeid, vrijwilligerswerk, sport, cultuur, educatie, etc.). Vereenzaming en isolement en de gevolgen daarvan kan met een goed sociaal netwerk worden voorkomen. Het is belangrijk al jong iemand aan te wijzen die in voorkomende gevallen het voortouw neemt, en die de wensen van de oudere kent ten aanzien van de waarden en normen van het leven, maar ook van het levenseinde, bijvoorbeeld in geval van calamiteit. Serieus werk maken van integratie van senioren in de participatiemaatschappij begint met het van jongs af aan leren dat zorg voor de (eigen) oudedag daar wezenlijk onderdeel van uit maakt. De WMO-raad heeft aangegeven dat het beleidsterrein ‘Zorg’, waaronder Ouderenzorg, nu en in de toekomst de volle aandacht heeft. De WMO-raad geeft ook aan dat zij het beleidsterrein Welzijn van groot belang acht voor een integrale en adequate maatschappelijke ondersteuning. In de huidige contekst maakt het Welzijnsterrein echter slechts in beperkte mate deel uit van het takenpakket van de WMO-raad. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders om de advisering van het gehele Welzijnsdomein toe te voegen aan het takenpakket van de WMO-raad.
3.2 Werk en Arbeidsmarkt De werkloosheid in de gemeente Enschede is hoog. In het bestand van werkzoekenden zijn de senioren bovengemiddeld vertegenwoordigd. De arbeidsmarktpositie van senioren is, zonder stimulerende maatregelen, vrijwel uitzichtloos. Dit gegeven leidt in combinatie met het verhogen van de pensioenleeftijd en de gemiddeld slechte inkomenssituatie van ouderen in Enschede tot grote probemen bij senioren met ernstige gevolgen voor welzijn, gezondheid, en maatschappelijke participatie. De Seniorenraad heeft in haar advies van 18 april 2012 uitgebreid aandacht gevraagd voor de ernstige problematiek en mogelijke oplossingsrichtingen daarvoor aangegeven. Aandacht voor kennisoverdracht van senioren naar jongeren in het kader van beroepsopleidingen is daarvan een goed voorbeeld. Helaas is de situatie van senioren op de arbeidsmarkt sedert april 2012 niet verbeterd. De Cliëntenraad voor Werk en Inkomen heeft aangegeven de arbeidsmarkt in algemene zin, en de positie daarop van de senioren in het bijzonder tot haar werkterrein te rekenen. Het seniorenraadsadvies van 18 april 2012 is aan de Cliëntenraad voor Werk en Inkomen ter hand gesteld.
3.3 Inkomen Uit alle beschikbare statistieken en cijfermateriaal blijkt dat de inkomenspositie van ouderen in de gemeente Enschede slecht is. De Seniorenraad heeft in een recent onderzoek geconstateerd dat vergelijkbare gemeenten in Nederland met betrekking tot het gemiddelde inkomen van senioren allemaal beter scoren. De gevolgen van deze constatering zijn ernstig. Gewenste maatschappelijke ontwikkelingen worden belemmerd door gebrek aan inkomen. De Seniorenraad dringt er op aan dat bij iedere beleidsmaatregel, op welk terrein dan ook, de verbetering van de inkomenspositie van senioren een prominent aandachtspunt is. Het kwijtscheldingsbeleid en het beleid rondom de bijzondere bijstand zijn daarbij belangrijk onderdelen. Voorlichting daarover, en hulp bij het aanvragen (de ‘formulierenbrigade’), is daarbij essentieel. Datzelfde geldt voor informatie over, en hulp bij, het invullen van de belastingaangifte door vrijwilligers. De Cliëntenraad voor Werk en Inkomen is bij uitstek in staat om gemeentelijke beleidsmaatregelen te toetsen op inkomenseffecten. Dit geldt ook voor de inkomenspositie van senioren. De Seniorenraad pleit ervoor om de ondersteuning en informatievoorziening op dit punt tenminste op het huidige niveau te handhaven.
3.4 Vrijwilligerswerk Participatie middels het verrichten van betaalde arbeid is voor een groot deel van de oudere burgers van Enschede een groot probleem. (zie 3.2). Binnen de groep senioren is veel ervaring, talent, kennis en kunde (de ‘zilveren kracht’) aanwezig die van grote maatschappelijke waarde kan zijn. Maatschappelijke participatie is van groot belang voor de welzijnsbevordering van ieder individu, de senior niet uitgesloten. Meedoen van ouderen bevordert de zingeving en eigenwaarde en is daarmee belangrijk onderdeel van de keten van preventieve zorgverlening.
Goed georganiseerd en goed begeleid vrijwilligerswerk draagt in hoge mate bij aan het welbevinden van de vrijwilliger en komt tegemoet aan de toenemende maatschappelijke vraag naar vrijwilligerswerk. Een aan meer kanten snijdend mes dus, dat echter voordurend stimulering en onderhoud behoeft. Primair adviseert de Seniorenraad om de begeleiding van vrijwilligerswerk duidelijk te structureren in een separate organisatie met een duidelijke en verantwoordelijke leiding. Een dergelijke organisatie dient te kunnen beschikken over een ‘state-of-the-art’ systeem van informative en registratie. Een (senioren) deskundigenbank dient onderdeel van een dergelijk systeem te zijn. De toegang tot zowel het informatiesysteem als de fysieke toegang tot de organisatie dient laagdrempelig te zijn. De Seniorenraad pleit voor regelmatige presentie van de organisatie in buurten en wijken (bijv. in de Huiskamers van de Buurt). Een goed vrijwilligersbeleid heeft aandacht voor de rechtspositie van en waardering voor het werk van de vrijwilliger. Incidentele acties als ‘de Beursvloer’ en ‘NL-Doet’ dienen zeker een doel. Een appèl op het mvo-beleid van bedrijven en instellingen draagt zondermeer bij. Een duurzaam vrijwilligersbeleid is echter bovenal gebaat bij een heldere, onafhankelijke organisatiestructuur. De WMO-raad acht zich niet in brede zin betrokken bij het vrijwilligerswerk. Voor zover vrijwilligerswerk door en/of voor kwetsbare burgers in het geding is, is de betrokkenheid en aandacht zeker aan de orde. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders om met kracht de opzet en inrichting van een heldere, onafhankelijke en adequaat toegeruste organisatie zoals boven genoemd, vorm te geven, en deze organisatie te voorzien van een onafhankelijke raad van advies.
3.5 Mantelzorg Mantelzorg is uitdrukkelijk geen vrijwilligerswerk, de mantelzorger heeft immers veelal geen keuzevrijheid. Toch zijn er overeenkomsten met vrijwilligersbeleid. Senioren beschikken vaak over de gevraagde competenties, en met een goede opleiding en een heldere begeleidingsstructuur kan de zilveren kracht van ouderen hier een ondersteunende rol spelen. Respijtzorg ter voorkoming van overbelasting van de mantelzorger verdient alle aandacht en zorg. Ook hier kunnen senioren met de juiste competenties worden ingezet. Vrijwilligers en Mantelzorgers verdienen een regelmatige blijk van waardering. Aansprakelijkheids- en ongevallenrisico’s dienen collectief afdoende te zijn afgedekt. In 2012 heeft de Seniorenraad, gezamenlijk met de Gehandicaptenraad, aan het college van Burgemeester en Wethouders advies uitgebracht op het terrein van mantelzorg en respijtzorg. De vraag naar en de druk op mantelzorg is vanwege de recente transities in de zorg aanzienlijk vergroot. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders op dit terrein actief tot initiatieven op het gebied van begeleiding en ondersteuning over te gaan De WMO-raad rekent de ontwikkeling op het gebied van de mantelzorg nadrukkelijk tot haar werkgebied.
3.6 Wonen Het huisvestingsbeleid van de gemeente Enschede is gebaseerd op de Woonvisie 2025. De Seniorenraad onderschrijft deze Woonvisie, voor zover de visie de realisatie van zogenaamde ‘nul-tredenwoningen’ tot een speerpunt van gemeentelijk beleid maakt. Overigens betekent nul-treden in de ogen van de Seniorenraad niet alleen dat er letterlijk geen drempels in de woningen aanwezig zijn, maar ook dat deurbreedtes, badkamerinrichtingen en trappen (geschikt voor de installatie van trapliften) bewoning tot op hoge leeftijd, eventueel met behulp van ondersteunende hulpmiddelen, mogelijk maakt. De mogelijkheid voor financiële ondersteuning van woningaanpassingen om ook met toenemende fysieke of geestelijke kwetsbaarheid, zelfstandig te kunnen blijven wonen, dient behouden te blijven. Het gebruik van domotica wordt steeds belangrijker om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen. Voorlichting en het ondersteunen van initiatieven die domoticagebruik in de zelfstandige woning bevorderen, dienen geïnitieerd en ondersteund te worden. Ook in de toekomst zal het onvermijdelijk zijn dat ‘wonen’ in een zorgbiedende omgeving noodzakelijk is. De Seniorenraad wil nadrukkelijk onder de aandacht brengen dat op middenlange termijn naar alle waarschijnlijkheid een tekort dreigt aan intramurale plaatsen in zorgcentra. Wonen en zorgverlening en zijn inmiddels in belangrijke mate ontvlochten. De Seniorenraad vindt dat een goede ontwikkeling. De voortgang van dit proces dient echter gepaard te gaan met het nauwkeurig monitoren van de kostenontwikkeling voor de individuele bewoner. Senioren die wonen in een accomodatie waar zorg op maat en naar behoefte kan worden ingekocht dienen de zekerheid te hebben dat zij uiteindelijk niet meer betalen dan in vergelijkbare situaties toen wonen en zorg als één samengevoegde dienst, bekostigd vanuit diverse fondsen, werd aangeboden. De Seniorenraad is voorstander van het project Veiligheid en Vitaliteit Voor Senioren, waarbij vrijwilligers onder professionele leiding en verantwoordelijkheid senioren bezoeken in hun eigen woonomgeving en daar o.a. valpreventie adviseren en een quick-scan m.b.t. veiligheidsituaties in de woning uitvoeren. De WMO-raad zal zich inzetten voor het verbeteren en onderhouden van een adequate woning en woonomgeving voor ouderen. Monitoring en, indien nodig advisering van bijsturing, van de Woonvisie van de gemeente Enschede, rekent de WMO-raad tot haar takenpakket.
3.7 Wijkontwikkeling Bewoners, bedrijven en zowel professionele- als door vrijwilligers gedragen instellingen bepalen wat er in de buurt of wijk moet en kan gebeuren om de leefbaarheid in het algemeen en die voor senioren in het bijzonder te verbeteren. Participeren in de samenleving, op eigen gewenste wijze en in de zelfgekozen omgeving betekent dat ouderen zo lang mogelijk willen meedoen in hun wijk of buurt. Het betekent ook dat de zilveren kracht van senioren wordt ingezet bij specifieke invullingen van bij de omgeving passend wijkgericht werken. In 2014 heeft de Seniorenraad de ‘Checklist levenslustige wijken voor senioren, en dus voor iedereen’ aan het college van Burgemeester en Wethouders aangeboden, en deze Checklist onder de aandacht van de diverse stadsdeelmanagers gebracht.
De Checklist beoogt het zo lang mogelijk zelfstandig wonen in de zelfgekozen omgeving en de optimale benutting van de zilveren kracht op wijk- en buurtniveau, te bevorderen. De Checklist gaat er vanuit dat wijken en buurten verschillend van karakter en samenstelling zijn, en dat de gewenste wijkgerichte aanpak het beste per stadsdeel kan worden ingericht. Op een dergelijke wijze kan worden ingespeeld op de behoeften en mogelijkheden in buurt, wijk of dorp, met oog voor de individuele burger. Op het gebied van het bevorderen van een veilige, stimulerende en actieve woonomgeving voor ouderen kunnen wijkraden, samen met politie en eerste lijns zorgverleners voorwaarde scheppend zijn. Burgerinitiatieven kunnen gerealiseerd worden door de beschikbaarheid van wijkbudgetten, waarbij de Seniorenraad aantekent dat voor uitwerking en implementatie van deze initiatieven veelal een langere periode nodig is om de noodzakelijke vertrouwensbanden met oudere wijk- en/of buurtbewoners op te bouwen. Bij de planning van dergelijke projecten dient hiermee terdege rekening gehouden te worden. De Seniorenraad is er voorstander van dat in iedere wijk en buurt een laagdrempelige voorziening beschikbaar is voor contacten, uitwisseling en informatievoorziening. De Huiskamers van de Buurt kunnen hierin een belangrijke rol spelen. In het advies van de Seniorenraad van juni 2015 wordt melding gemaakt van de aangetroffen actuele situatie en de mogelijkheden die er zijn om werkterrein en werkwijze van de huiskamers te verbeteren. De WMO-raad onderschrijft het belang van een goede fysieke en sociale leefomgeving op wijk- en buurtniveau. Wijkgericht werken verdient aanbeveling om optimaal in te spelen op individuele wensen en mogelijkheden. De Checklist levenslustige wijken en het Huiskamers-van-de-Buurt-advies bieden ruimschoots handvatten voor praktische evenwichtige wijk- en buurtontwikkelingen.
3.8 Mobiliteit Mobiliteit draagt in belangrijke mate bij aan het bevorderen en verbeteren van maatschappelijke participatie en vitaliteit van senioren. Mobiliteit voorkomt vereenzaming. Dat betekent dat alle vormen en systemen van vervoer zowel fysiek als financieel voor ouderen toegankelijk dienen te zijn. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de bereikbaarheid, aanwezigheid en inrichting van parkeeraccomodatie bij voor senioren belangrijke bestemmingen (MST, gezondheids- en zorgcentra, station NS, stads(deel) kantoren, winkelcentra etc.). Het gaat hierbij ook om het betaalbaar en toegankelijk houden van openbaar vervoer via regiotaxi en busdiensten. Bij fysieke stads-, wijk- en buurtinrichting dient, ter bevordering van mobiliteit van ouderen, rekening gehouden te worden met door de doelgroep te gebruiken hulpmiddelen. In winterse omstandigheden is het van belang dat voor senioren belangrijke routes bruikbaar blijven. De Seniorenraad is van mening dat mobiliteitsbevordering bijdraagt aan het verbeteren van maatschappelijke participatie van kwetsbare en vitale ouderen, en dus gestimuleerd dient te worden. Met de vaak slechte inkomenspositie dient daarbij rekening gehouden te worden.
3.9 Discriminatie en Emancipatie Ten opzichte van de gemiddelde burger hebben senioren gemeen dat ze wat eerder geboren zijn. Juist door hun eerdere geboortedatum en hun opvoeding in een andere tijd, is openheid, mondigheid en weerbaarheid juist voor ouderen niet altijd een vanzelfsprekendheid. Discriminatie op basis van geslacht, ras, geaardheid, religie, levensstijl en/of welke achtergrond dan ook dient in een zich zelf respecterende, fatsoenlijke maatschappij absoluut uit den boze te zijn. Minderheidsgroepen en individuen dienen zich vrijuit te kunnen ontplooien, en emancipatie is een voorwaarde voor integratie en maatschappelijke participatie en daarmee ook voor een fatsoenlijk en succesvol ouderenbeleid. De Seniorenraad heeft naar aanleiding van het meerjarenplan Regenboogstad Enschede 2015-2017 advies uitgebracht aan het college van Burgemeester en Wethouders. De WMO-raad zet zich met name in voor voorkoming van discriminatie en emancipatie van het kwetsbare deel van de doelgroepen. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders om het integrale beleid van anti-discriminatie en emancipatie te onderhouden en uit te bouwen, zolang als nodig is.
3.10 Cultuur en Educatie Actieve en passieve deelname aan culturele evenementen draagt bij aan zelfontplooiing, zingeving, ontmoeting, uitwisseling en aan sociale cohesie. Bezig zijn met theater, muziek, literatuur, beeldende kunsten, en multi-mediale creativiteit werkt bevrijdend, maakt blij, en bevordert het welzijn van senioren. Oudere generaties kunnen jongere inspireren en omgekeerd. Op 5 oktober jl. is op initiatief van de Seniorenraad in het kader van ‘Culturele zondagen’ het Zilverfestival georganiseerd. Het festival biedt senioren een podium om hun creatieve talenten voor een breed voetlicht te brengen. In de maanden voorafgaand aan het festival is in diverse zorgcentra gewerkt aan de opbouw van te exposeren werk. De Seniorenraad is er een warm voorstander van om het Zilverfestival als biënnale op de agenda van Culturele Zondagen te plaatsen. Tegelijkertijd met Zilverfestival werd aan het college van Burgemeester en Wethouders het advies Cultuurparticipatie Senioren aangeboden. Dit advies geeft handvatten om deze belangrijke vorm van maatschappelijke participatie te stimuleren. Educatie biedt plezier in leren, biedt kansen om andere mensen te ontmoeten en de eigen horizon te verbreden. Educatie biedt ook de mogelijkheid om de eigen verworven kennis, kunde en ervaring over te dragen op anderen, met name op jongere generaties. Verbetering van beroepsopleidingen kan vorm krijgen door de oudere, ervaren vakman te laten samenwerken met de aankomende leerling-beroepsbeoefenaar (het meester-gezel stelsel). (Part-time) participatie in het arbeidsproces kan daarmee ook voor de senior vorm krijgen.
Specifiek voor senioren ontwikkelt o.a. de Volksuniversiteit Enschede cursussen voor en door ouderen, met de bedoeling om relevante competenties te delen of (verder) te ontwikkelen zodat bijvoorbeeld vrijwilligerswerk beter ondersteund wordt en aansluit bij de vraag. Seniorenweb organiseert uitgebreide info, hulp en cursussen op het gebied van computerwerk en het bevorderen van digitale vaardigheden op verschillende niveau’s. Dit gebeurt online, of bij de oudere in de buurt (bijv. in de bibliotheken). Het meer onder de aandacht brengen van deze, voor de doelgroep ingerichte, voorziening, verdient aanbeveling en ondersteuning. Onderwijs is niet alleen van belang vanwege het delen of verkrijgen van kennis. Educatie zorgt ook voor een grotere deelname aan de samenleving en heeft aantoonbare resultaten op het gebied van preventieve ouderenzorg Met het einde van de Seniorenraad is er geen adviesraad in de gemeente Enschede meer die stimulering van Cultuur en Educatie door en voor senioren tot haar domein en speerpunt maakt. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders om het in oktober 2014 uitgebrachte advies Cultuurparticipatie voor senioren te monitoren en uit te bouwen. Door het zilversfestival als biënnale op de culturele agenda te plaatsen kan hieraan een belangrijke impuls gegeven worden. De Seniorenraad adviseert het college ook om oudereneducatie (zowel voor als door senioren) als belangrijk speerpunt op de agenda voor maatschappelijke participatie te zetten.
3.11 Belangenbehartiging en Informatieoverdracht De Seniorenraad heeft altijd veel werk gemaakt van het onderhouden van contacten met verschillende ouderen- en/of welzijnsorganisatie. Met het Plaatselijk Overleg Ouderen Bonden (POOB) waarin de ouderenbonden vertegenwoordigd zijn, is periodiek overleg gevoerd over actuele ontwikkelingen. Helaas kon een beperkt aantal specifieke (allochtone) ouderengroeperingen niet bij dit overleg betrokken worden. Met Alifa/Welzijn ouderen is frekwent gecommuniceerd en werden actuele zaken besproken. De vele bezuinigingen die Alifa getroffen hebben, en mogelijk nog gaan treffen, leiden bij de Seniorenraad tot veel zorgen over het voortbestaan van het ouderenwelzijnswerk in onze gemeente. Het euregionale overleg met de seniorenraden van Osnabrück en Münster en het seniorenplatform Hengelo is altijd als waardevol en leerzaam gekwalificeerd. Gezien de gestructureerde Enschede aanpak op adviesgebied tot op heden en de daarmee verband houdende voorhoedepositie op kennisgebied, was de meerwaarde van een Twents- en/of Overijssels overlegplatform voor de Seniorenraad Enschede minder aanwezig. Met de aanstaande wijzigingen in Enschede verdient het echter aanbeveling de Overijsselse aanpak te blijven volgen en daar vanuit de WMO-raad aan te blijven deelnemen teneinde kennis en ervaring op te doen en te delen. De Seniorenraad heeft de contacten met belangen- en welzijnsorganisaties altijd belangrijk gevonden om te weten wat er onder oudere inwoners van Enschedel leeft en wat belangrijk wordt gevonden. Contactmomenten zijn echter ook belangrijk om informatie en kennis over en weer uit te wisselen. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders om regelmatig contact te onderhouden met belangenbeharigings- en welzijnsorganisaties, en om de activiteiten van deze organisaties te stimuleren. De Seniorenraad adviseert de WMO-raad om de lopende contacten met de seniorenraden van Osnabrück en Münster en het seniorenplatform van Hengelo te blijven onderhouden, en de ontwikkeling van een Overijssels platform te blijven volgen.
4 Tot slot De Seniorenraad Enschede heeft zich als adviesorgaan van het college van Burgemeester en Wethouders altijd ingezet voor het markeren van de positie van oudere burgers in de Enschedese samenleving. Na het instellen van de WMO-raad kwam het accent te liggen op met name de plaats die de vitale senior kan en wil innemen en die hem of haar toekomt. Bij advisering inzake kwetsbare groepen in de samenleving ligt sindsdien het primaat bij de WMO-raad. De Seniorenraad heeft bij de tot stand koming van de WMO-raad in 2012 overwogen dat er voldoende argumenten zijn om een adviesorgaan dat met name ziet op de positie van de vitale ouderen in stand te houden. De argumenten worden gevonden in de positie van vitale senioren met betrekking tot de in het voorgaande hoofdstuk beschreven beleidsterreinen. Wellicht nog belangrijker is de grote omvang van de groep, en het feit dat vast staat dat deze omvang de komende 25 jaar nog aanzienlijk zal toenemen. Dit gegeven alleen al rechtvaardigt volgens de Seniorenraad dat er bij vertegenwoordigende organisaties (waaronder politieke partijen) en overheden meer aandacht dient te zijn voor de soms bijzondere maarschappelijke positie van (vitale) senioren dan thans het geval is. Op gemeentelijk niveau is een samenhangend en integraal ouderenbeleid in de ogen van de Seniorenraad dan ook een noodzakelijke vanzelfsprekendheid. De Seniorenraad betreurt dan ook het genomen besluit van de Enschedese Gemeenteraad om de Verordening Seniorenraad per 1 juli 2015 in te trekken, waarmee een einde komt aan het bestaan van de Seniorenraad als formeel adviesorgaan. Het verheugt de Seniorenraad daarintegen dat de WMO-raad en de Cliëntenraad Werk en Inkomen bereid zijn om de positie van (vitale) senioren op de terreinen die binnen het takenveld van deze adviesraden liggen, de aandacht te geven die volgens de Seniorenraad noodzakelijk is. De Seniorenraad adviseert het college van Burgemeester en Wethouders om met de WMO-raad en de Cliëntenraad Werk en Inkomen na te gaan of de taakomschrijvingen van deze adviesraden voldoende ruim zijn om advisering omtrent specifieke posities in de samenleving van (vitale) senioren voldoende te kunnen borgen. De Seniorenraad constateert dat een deel van het Welzijnsdomein thans onvoldoende in huidige taakomschrijving van de WMO-raad is inbegrepen. Dit onderdeel verdient bijzondere aandacht. Zorg heeft de Seniorenraad over de positie van Senioren op de gebieden van voorkoming en bestrijding van Discriminatie en het bevorderen van Emancipatie, Culturele participatie en Educatie. De Seniorenraad vraagt om blijvende aandacht voor de ‘zilveren kracht’, het talent, de kennis, kunde en ervaring, die aanwezig is in een grote groep binnen de (Enschedese) samenleving, en die vaak nog onvoldoende bekend en onderkend wordt. De door de Seniorenraad meermaals aanbevolen inrichting van een heldere, onafhankelijke en goed toegeruste organisatie op het gebied van vrijwilligerswerk kan hierbij een belangrijke rol spelen.
De Seniorenraad dankt de diverse colleges van Burgemeester en Wethouders en in het bijzonder de portefeuillehouders, de leden van de Gemeenteraad, de (beleids)ambtenaren, de vele organisaties (professioneel en vrijwilligers) voor de constructieve samenwerking en de gezamenlijke inzet van een adequaat ouderenbeleid in de gemeente Enschede. Bij de uitbouw daarvan wensen wij allen veel succes. Enschede, 15 juni 2015
Zilver blijft Goud
