Afrika Africa
geloof
faith
Goden, krachten en voorouders spelen overal in Afrika een belangrijke rol. De variatie in religieuze ideeën en praktijken is enorm, zeker waar inheemse godsdiensten zich vermengen met ingevoerde religies als islam en christendom.
Gods, supernatural forces and ancestors play a key role throughout Africa. The variety of religious ideas and practices is enormous, especially where indigenous religions have merged with imported faiths such as Islam and Christianity.
Wie sterft, verdwijnt niet. De dood is geen einde, maar een overgang naar een andere wereld, die door een grote groep mensen ritueel gevierd wordt. De doden blijven als geesten of krachten het aardse leven beïnvloeden. Priesters proberen de geesten en krachten te manipuleren met offers, spreuken of de toepassing van magische stoffen.
Those who die, do not disappear. Death is not the end, but a transition to a different world which many people celebrate with ritual ceremonies. The dead remain as spirits or powers that influence life in this world. Priests try to manipulate spirits and supernatural forces with offerings, spells or by applying magical substances.
Aan de zuidkust van Ghana krijgt een overledene een doodskist die zijn beroep of karakter verbeeldt. De vis draagt hier de visser ten grave. In Benin voorzien veel bewoners hun huizen en dorpen van godenbeelden. De god Legba is de boodschapper tussen de levenden en de goden. Hij beschermt, maar kan ook kwaad doen. Offerandes moeten hem gunstig stemmen. Legba symboliseert de macht en de onberekenbaarheid van de krachten aan gene zijde.
On Ghana’s southern coast the dead are placed in coffins that depict their occupation or character. Here a fish bears a fisherman to his grave. In Benin many villagers place statues of gods in front of their houses. Legba is the divine messenger between the living and the divine. He protects, but may also inflict harm. Offerings can propitiate him. Legba symbolises the power and inaccessibility of the forces of the other side.
Doodskist van een visser
Beeld van de god Legba
Burkina Faso
Hout, verf. Ga (volk), Zuid-Ghana. ca. 2000.
Cyprien Tokoudagba (Benin, geb. 1939) Cement, verf. Fon (volk), Zuid-Benin. December 2004.
A fisherman’s coffin Wood, paint. Ga (people), South Ghana. c. 2000. 6223-1: aankoop / purchase: Fa. Discovery Trading Company, 2004.
Benin Ghana Togo
Ivoorkust
Kane Kwei’s coffin Teshi, Ghana, 1989 Thierry Secretan Duur / Duration: 4 min 8 sec
Nigeria Abomey
Grafkist van Kane Kwei Teshi, Ghana, 1989 Thierry Secretan
Statue of the god Legba
Teshi Accra
Porto Novo
Cyprien Tokoudagba (Benin, b. 1939) Cement, paint. Fon (people), South Benin. December 2004. 6265-1: vervaardigd voor het / made for Tropenmuseum.
Tempel van Dan, de regenboogslang Abomey, Benin, 2002. Foto: P. Faber.
Temple of Dan, the rainbow serpent Abomey, Benin, 2002. Photo: P. Faber. M-408
Mauretanië
Dakar
Touba
Senegal Mali
GuineeBissau
Guinee
Islam in Senegal
Islam in Senegal
De meeste Senegalezen zijn moslim. Bijna altijd zijn zij lid van een soefi-orde. Aan het hoofd van zo’n broederschap staat een geestelijk raadsman, een marabout. Naast enkele grand marabouts kent Senegal vele gewone marabouts. Zij spelen een grote rol in het dagelijks leven. Wie zorgen heeft, vraagt hen om raad.
Most people in Senegal are Muslim. And most are members of a Sufi group. Each brotherhood is led by a spiritual guide, a marabout. Besides the famous grand marabouts, Senegal has many ordinary marabouts. They play a key role in everyday life. When a person has a problem that is where they go for advice.
De beeldcultuur rond de marabouts is uniek binnen de soennitische islam. Portretten van marabouts zijn overal te vinden op straat, maar ook als hangers, op T-shirts of op stickers. Zo’n afbeelding doet de gelovigen de aanwezigheid en de zegen van de marabout ervaren. De volgelingen getuigen in verhalen, schilderingen en populaire muziek van wonderen die de grand marabouts verricht hebben. Sommige broederschappen hebben hun wortels in Marokko of Irak. De Mouride-broederschap ontstond in Senegal zelf. Stichter en grand marabout Amadou Bamba is begraven in Touba. Tijdens de magal, de jaarlijkse bedevaart, trekken zo’n twee miljoen mensen naar deze heilige stad.
The visual culture surrounding the marabouts is unique in Suni Islam. Portraits of marabouts appear everywhere on the streets, on pendants, T-shirts and stickers. Pictures convey the presence and the blessings of the marabout to their followers. Stories, paintings and popular music tell of the miracles of the grand marabouts. Some brotherhoods were founded in Morocco or Iraq. The Mouride brotherhood began in Senegal itself. Its founder and grand marabout Amadou Bamba is buried at Touba. During magal, the annual pilgrimage, around two million people visit this holy city.
Portretten van maraboets Assane Dione (Dakar, Senegal, geb. 1962) Olieverf op linnen, 2003.
Portraits of marabuts Assane Dione (Dakar, Senegal, b. 1962) Oil on canvas, 2003.
v.l.n.r. left to right Marabout Serigne Saliou Mbacké (geb. 1915 ) De grand marabout van de Mouridebroederschap sinds 1991. Hij is een zoon van Cheikh Amadou Bamba. Marabout Serigne Saliou Mbacké (b. 1915 ) Grand marabout of the Mouride brotherhood since 1991. He is a son of Cheikh Amadou Bamba. 6113-4
Marabout Cheikh Amadou Bamba (1853-1927) Alle portretten van Amadou Bamba gaan terug op de enige van hem bekende foto uit 1913. Maraboutportretten worden ter verering en decoratie opgehangen in huizen van gelovigen, in koranscholen en in tenten bij religieuze feesten en herdenkingen. Marabout Cheikh Amadou Bamba (1853 -1927) All portraits of Amadou Bamba are based on the only known photo taken of him in 1913. Marabout portraits are placed as devotional and decorative pictures in the houses of worshippers, in Quran schools and in tents at religious festivities and commemorative events. 6113-1
Marabout Cheikh Ibra Fall (1858 -1930) De oprichter van de Baye-Fall orde, een subgroep van de islamitische Mouridebroederschap. Marabout Cheikh Ibra Fall (1858 -1930) Founder of the Baye-Fall order, a subgroup of the Islamic Mouride brotherhood. 6113-2.
Achter: v.l.n.r. Back: left to right Marabout Sokhna Maïmouna Mbacké (1925 -1999) De jongste en meest geliefde dochter van Cheikh Amadou Bamba. Assane Dione (1962) Olieverf op linnen. Dakar, Senegal. 2003.
Marabout Sokhna Maïmouna Mbacké (1925 -1999) Youngest and best loved daughter of Cheikh Amadou Bamba. 6113-3
Marabout Serigne Fallou Mbacké (1888 -1968) De grand marabout van de Mouridebroederschap van 1945 tot 1968. Hij is een zoon van Cheikh Amadou Bamba en tevens de tweede kalief (opvolger). Marabout Serigne Fallou Mbacké (1888 -1968) Grand marabout of the Mouride brotherhood from 1945 to 1968. He was the son of Cheikh Amadou Bamba and the second caliph (successor). 6113-1 t/m 5: aankoop / purchase: Assane Dione, 2003. Alle objecten uit serie 6113 zijn aangekocht met steun van / All the objects in series 6113 are purchased with the support of: Mondriaan Stichting aankoopregeling Volkenkundige collecties.
Processie naar de heilige berg door de Shembe Zuid-Afrika, 2001. Paul Weinberg en Heleen Verwey.
Shembe procession to the holy mountain South Africa, 2001. Paul Weinberg and Heleen Verwey. Duur / Duration: 4 min 53 sec
Het leven van Amadou Bamba (1853-1927) Babacar Lô (Dakar, Senegal, geb. 1929) Achterglasschildering. 2003.
Amadou Bamba verzette zich tegen de Franse koloniale overheersing van Senegal. Op deze achterglasschilderingen staan vier belangrijke gebeurtenissen uit zijn leven verbeeld. 1. Amadou Bamba in het kantoor van de Franse gouverneur. 2. Verbanning naar Gabon. Aan boord van het schip mag Bamba niet bidden. Dan spreidt hij zijn gebedsmat uit op het water en doet daar zijn gebed. 3. Ballingschap op het eiland Wir-wir. 4. In een cel met een hongerige leeuw. Deze legt echter zijn hoofd in Bamba’s schoot en wordt zijn volgeling. The life of Amadou Bamba (1853-1927) Babacar Lô (Dakar, Senegal, b. 1929) Reverse glass painting. 2003.
Amadou Bamba opposed the French colonial occupation of Senegal. These reverse glass paintings depict four major episodes in his life. 1. Amadou Bamba at the office of the French governor. 2. Exile to Gabon. On board the ship Bamba is forbidden to pray. So he spreads his prayer rug on the water and prays there. 3. Exile on the island of Wir-wir. 4. In a cell with a hungry lion, which lays its head on his lap and becomes Bamba’s follower. 6134-3, -4, -5, -8: aankoop / purchase: Babacar Lô, 2003.
De toekomst lezen
Reading the future
De toekomst is onzeker en daardoor een bron van zorg. Voorouders, geesten en krachten bepalen een deel van die toekomst. Priesters, marabouts en andere raadslieden beschikken over middelen om greep te krijgen op wat nog komt.
The future is uncertain and so a source of concern. Ancestors, spirits and supernatural forces may determine what happens in the future. Priests, marabouts and other diviners have ways of influencing what will occur.
Sommige technieken, zoals het wrijforakel, zijn gebaseerd op een ‘ja’ of ‘nee’ antwoord. De raadsman stelt vragen voor zijn klant. Hij bevochtigt de twee delen en wrijft ze over elkaar. Blijft het hout kleven, dan is het antwoord bevestigend; zo niet, ontkennend. De interpretatie van het ifa-orakel is complexer. De priester werpt palmpitten, ifa, op een bord of vangt deze op in zijn hand. De god Eshu bepaalt hoe de pitten terecht komen. Er zijn 256 manieren en bij elke combinatie hoort een spreuk. De babalao kent al deze teksten uit zijn hoofd. Zo kan hij aangeven of iemand een goede huwelijkspartner is, of dat de oogst zal lukken. Altijd is het de waarzegger die de vragen stuurt en de antwoorden interpreteert. De voorspellers combineren magie met mensenkennis en levenswijsheid.
Some methods, such as the rubbing oracle, are based on a ‘yes’ or ‘no’ answer. The diviner asks questions on behalf of the supplicant. He wets the two parts and rubs one against the other. If the wood sticks, the answer is positive; if not, negative. Interpreting the ifa oracle is more complex. The priest throws palm pits, ifa, onto a plate or catches them in his hand. The god Eshu determines how they land. There are 256 ways, and each combination has its maxim. A babalao knows all these texts by heart. So he can advise whether a person will make a good marriage partner, or whether the harvest will be plentiful. It is always the diviner who submits the question and interprets the answer. Forecasters combine magic with insight into character and common sense.
1
Magische orakelbeelden, yanda Hout. Zande (volk), Noord-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Magic oracle statues, yanda Wood. Zande (people), North Dem. Rep. Congo. 20th century. 0-5, 0-6: verwerving onbekend / acquisition unknown. 4133-98: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973. 2
Orakelinstrumenten Hout. Zande (volk), Noord-Dem. Rep. Congo. Luba (volk), Zuidwest-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Oracle instruments Wood. Zande (people), North Dem. Rep. Congo. Luba (people), Southwest Dem. Rep. Congo. 20th century. 2496-4*: aankoop / purchase, ruil / exchange: diverse / various, 1956 -1973.
3
De Eshu-cultus Deze staven en beelden stellen Eshu voor, boodschapper tussen goden en mensen. Hij stelt priesters in staat de toekomst te lezen met het Ifa-orakel. Hout, ivoor. Yoruba (volk), Zuidwest-Nigeria. 20ste eeuw.
Eshu cult These staffs and statues symbolise Eshu, messenger between the gods and humans. He enables priests to foresee the future through the Ifa oracle. Wood, ivory. Yoruba (people), Southwest Nigeria. 20th century. 2812-2, -3: aankoop / purchase: Galerie Lemaire, 1959. 4843-1ab: aankoop / purchase: Mestrini, 1983. 4918-21, -22: legaat / legacy: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1984.
4
Vrouwenbeeld Dergelijke beeldjes kunnen dienen om inzicht in de toekomst te verkrijgen. Hout. Senufo (volk), Noord-Ivoorkust. 20ste eeuw.
Figure of a woman These figures serve to provide an insight into the future. Wood. Senufo (people), North Ivory Coast. 20th century. 2823-1: ruil / exchange: W. Hoogstraate, 1959.
5
Draagbaar muizenorakel Een muis verstoort een patroon van houtjes in de pot. Daaruit leest de priester zijn antwoorden. Hout. Baulé (volk), Midden-Ivoorkust. 20ste eeuw.
Por table mouse oracle A mouse disrupts the order of the pieces of wood in the pot. From this the priest is able to read answers. Wood. Baulé (people), Central Ivory Coast. 20th century. 3305-34: aankoop / purchase: A.P. Schaller, 1963.
6
Orakelmand, ongombo De orakelpriester werpt de magische voorwerpen neer en leest uit de ordening de oorzaken van ziekten. Riet, diverse materialen. Mbun (volk), Tsjaad / Kameroen / Centraal-Afrikaanse Republiek. 20ste eeuw.
Oracle basket, ongombo The oracle priest casts magical objects and from their position reads the causes of diseases. Reed, various materials. Mbun (people), Chad / Cameroon / Central African Republic. 20th century. ib-2006-38-1ab: bruikleen / loan: Volkenkundig Museum Gerardus v.d. Leeuw, 2005.
7
Krachtbeeld, nkisi Dit kleine krachtbeeld ontleent zijn werkzaamheid aan een magische substantie. Deze bevindt zich achter het spiegelglas, dat kwade krachten van buitenaf tegenhoudt. Hout, metaal, verf. Kongo (volk), West-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Potency symbol, nkisi This small potency symbol draws its strength from a magic substance, which is kept behind the mirror that wards off evil forces from outside. Wood, metal, paint. Kongo (people), West Dem. Rep. Congo. 20th century. 2661-2: ruil / exchange: Etnografisch Museum Antwerpen, 1957.
8
Vruchtbaarheidspop Hout, glas, katoen, leer. Doyayo (volk), NoordKameroen. 20ste eeuw.
Fer tility doll Wood, glass, cotton, leather. Doyayo (people), North Cameroon. 20th century. 5561-2: aankoop / purchase: 1984.
9
Jachtamulet Een krachtbeeld kan mensen helpen iets te bereiken, zoals succes bij de jacht. Hout. Luba (volk), Zuidoost-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Hunter’s amulet A potency symbol can help people achieve their goals, for example success in hunting. Wood. Luba (people), Southeast Dem. Rep. Congo. 20th century. 4133-84: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
10
Beschermende miniatuurmaskers, ikhoko Ivoor. Pende (volk), West-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Protective miniature masks, ikhoko Ivory. Pende (people), West Dem. Rep. Congo. 20th century. 2661-5, -6: ruil / exchange: Ethnografisch Museum Antwerpen, 1957. 4133-71, -72: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
11
Beelden met scarificaties Deze biteke worden gebruikt in de vooroudercultus, bij vruchtbaarheidsen genezingsrituelen. Hout. Beembe (volk), Zuid-Congo-Brazzaville. 20ste eeuw.
Scarred statues These biteke are used in the ancestor cult, for fertility and medicinal rituals. Wood. Beembe (people), South Congo-Brazzaville. 20th century. 2871-1: ruil / exchange: L. van Bussel, 1960. 3069-5, -6: aankoop / purchase: Bodes & Bode, 1960. 4133-69: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
12
Vruchtbaarheidsbeelden Deze vrouwelijke bulenga-beelden zorgen voor vruchtbaarheid en de reïncarnatie van voorouders. De tatoeages zijn een schoonheidsideaal. Hout. Lulua (volk), Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Fer tility figures These female bulenga figures ensure fertility and the reincarnation of ancestors. The tattoos are aesthetic. Wood. Lulua (people), Dem. Rep. Congo. 20th century.
13
Vodun reisaltaar Aarde, metaal, email. Fon (volk), Zuid-Benin. 20ste eeuw.
Vodun por table altar Earth, metal, enamel. Fon (people), South Benin. 20th century. ib-2006-25-1: bruikleen / loan: Nijmeegs Volkenkundig Museum, 2005.
14
Voorouderbeeld Mogelijk stelt dit beeld Lebe voor, een legendarische voorouder en godheid, verbonden met de vruchtbaarheid van het land. Hout. Dogon (volk), Centraal-Mali. 1500-1900.
15
Vrouwenbeeld De bateba phuwe staan in een heiligdom en weren gevaar af. Ze komen tot leven tijdens plechtigheden en sterven als ze in verval raken. Hout. Lobi (volk), Zuidwest-Burkina Faso. 20ste eeuw.
16
Voorouderbeeld Wellicht een altaarbeeld, tugubele. Beelden van de Senufo spelen een rol binnen het geheime Poro-initiatiegenootschap. Hout. Senufo (volk), Noord-Ivoorkust. 1900-1920.
Ancestral figure This figure may represent Lebe, a legendary ancestor and deity linked to the fertility of the land.
Figure of a woman The bateba phuwe are placed in a shrine to ward off danger. They come to life during ceremonies and die when neglected.
Ancestral figure Perhaps an altar figure, tugubele. Senufo figures are used by the secret Poro initiation society.
Wood. Dogon (people), Central Mali. 1500 -1900.
Wood. Lobi (people), Southwest Burkina Faso. 20th century.
Wood. Senufo (people), North Ivory Coast. 1900-1920.
17
Bemiddelaarsbeeld Dit beeld dient wellicht als bemiddelaar tussen mensen en natuurgeesten die ziekte, onvruchtbaarheid en misoogsten veroorzaken. Hout, kleurstof. Baulé (volk), Midden-Ivoorkust. 20ste eeuw.
Intermediar y figure This figure may serve as an intermediary between people and natural spirits that cause disease, infertility and failed harvests. Wood, dye. Baulé (people), Central Ivory Coast. 20th century.
2829-4, -5, -7, -10: aankoop / purchase: P. Timmermans, 1959.
4133-11: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
4133-28: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
4133-30: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973. 2898-1: aankoop / purchase: Fa. Bodes & Bode, 1960.
18
Beeld, bocio Een bocio staat in de grond en verbindt het zichtbare met het onzichtbare. Hij dient primair om kwaad af te weren. Hout, textiel. Fon (volk), Zuid-Benin. 20ste eeuw.
Figure, bocio A bocio is placed standing in the earth, linking the visible with the invisible. Its principal purpose is to ward off evil. Wood, textile. Fon (people), South Benin. 20th century. 4918-43: legaat / legacy: Oudshoorn-Spaan, 1984.
Beelden met kracht Veel Afrikaanse beelden vertegenwoor digen de gerespecteerde en gevreesde wereld van voorouders en geesten. Daarom zijn de beelden vaak gestileerd of abstract: ze representeren niet de aardse wereld, maar een andere. Rituele specialisten kunnen met die andere wereld in contact treden. Sommige beelden hier zijn voorstel lingen van mythische of werkelijke voorouders. In reactie op smeekbeden en offers verleenden zij bescherming aan familie of gemeenschap, of hielpen zij om een goede oogst te verkrijgen. Soms dienden beelden om een persoonlijke behoefte te vervullen, zoals die van een vrouw die een kind wenst. Met name uit het Congo-gebied komen speciale krachtbeelden, die bedoeld waren om ziektes te genezen, hekserij af te weren, of een geslaagde jacht te garanderen. Vaak ‘werkte’ niet het beeld zelf, maar een magische stof, die een priester in of op het beeld aanbracht. Dat kon op de buik zijn, op het hoofd of in de anus. Ook nu nog weet de rituele specialist als enige de juiste samenstelling van de stof.
Powerful figures Many African statues represent the respected and feared world of ancestors and spirits. These figures are therefore often stylised or abstract: they represent a different world to our earthly existence. Ritual specialists are able to contact this other world. Some statues here depict mythical or actual ancestors. In response to prayers and offerings these provided protection to a family or community, or helped ensure a good harvest. Sometimes a statue served as an expression of a personal wish, like a woman’s desire to have a child. Figures depicting particular forces were especially common from the Congo region, some intended to cure diseases, prevent witchcraft, or to guarantee a successful hunt. Often it was not the statue that produced the desired effect, but a magic substance placed by a priest in or on the figure: on the stomach, on the head or in the anus. Today too, only the ritual specialist knows the recipe for the potion.
19
Altaarbeeld Mannen brengen een offer voor ze iets belangrijks ondernemen, zoals jagen. Dit altaarbeeld drukt de kracht van de eigenaar uit. Hout. Igbo (volk), Zuid-Nigeria. 20ste eeuw.
Altar figure Men make an offering before undertaking important activities, such as hunting. This altar figure expresses the owner’s strength. Wood. Igbo (people), South Nigeria. 20th century. 5112-1: aankoop / purchase: Galerie Mabuhay, 1987.
20
Vrouwelijk voorouderbeeld Dergelijke beelden helpen bij de communicatie met de geestenwereld. Hout. Alagya (volk), Zuidoost-Ivoorkust. 20ste eeuw.
Female ancestral figure These figures facilitate contact with the spirit world. Wood. Alagya (people), Southeast Ivory Coast. 20th century. 2543-1: ruil / exchange: A. van Deuren-van Remoortere, 1956.
21
Voorouderbeeld Wellicht stelt dit beeld de ‘moeder’ van het dorp voor en staat het in verband met vruchtbaarheid.
22
Voorouderechtpaar De beelden stellen vermoedelijk de held Tshibinda Ilunga en zijn vrouw voor, de mythische stichters van de Chokwe.
Hout. Senufo (volk), Noord-Ivoorkust. 1900-1920.
Hout. Chokwe (volk), Angola / Congo. 19de eeuw.
Ancestral figure Perhaps this figure represents the village ‘mother’; it may also be linked to fertility.
Ancestral couple These figures probably represent the hero Tshibinda Ilunga and his wife, the mythical founders of the Chokwe.
Wood. Senufo (people), North Ivory Coast. 1900-1920.
Wood. Chokwe (people), Angola / Congo. 19th century.
23
Voorouderfiguur Deze singiti stelt vermoedelijk Moeder Aarde voor. Hout. Hemba (volk), Oost-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
24
Zittende man Priesters gebruiken deze beelden om in contact te treden met het bovenaardse. Hout. Baulé (volk), Midden-Ivoorkust. 20ste eeuw.
Ancestral figure This singiti probably represents Mother Earth.
Seated man Priests use these figures to contact the supernatural.
Wood. Hemba (people), East Dem. Rep. Congo. 20th century.
Wood. Baulé (people), Central Ivory Coast. 20th century.
4133-83: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
3121-1: aankoop / purchase: Galerie La Reine Margot, 1962.
25
Vrouwenbeeld De priesteres van het Yassi-genootschap gebruikt dit beeld bij de behandeling van ziektes. Hout. Mende (volk), Centraal-Sierra Leone. 20ste eeuw.
Female figure Priestesses of the Yassi society use figures like this to treat diseases. Wood. Mende (people), Central Sierra Leone. 20th century. 3885-2: aankoop / purchase: M. Colloredomels, 1970.
4133-29: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973. A-11025, A-11026: schenking / gift: Artis, 1910. Ex-collectie / formerly collection: F. Hanken.
26
Voorouderaltaar Dergelijke asen symboliseren individuele overledenen. Ze staan opgesteld in een aparte kamer van het familiehuis. IJzer. Fon (volk), Zuid-Benin. 20ste eeuw.
Ancestral altar These asen symbolise an individual deceased. They are placed in a separate room in the family home. Iron. Fon (people), South Benin. 20th century. 5931-3: schenking / gift: H. de Haas, 2001. 6242-3: aankoop / purchase: R. Aussen, 2005.
27
Tweelingbeelden, ere ibeji Tweelingen hebben een bijzondere status in veel Afrikaanse culturen. Als ze vroegtijdig overlijden, worden ze bij de Yoruba geëerd met herdenkingsbeelden. Hout. Yoruba (volk), Zuidwest-Nigeria. 20ste eeuw.
Twin figures, ere ibeji Twins have a special status in many African cultures. If they die prematurely they are commemorated among the Yoruba with memorial figures. Wood. Yoruba (people), Southwest Nigeria. 20th century. 4918-17, -18: legaat / legacy: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1984.
28
Grafsteen met ingekraste mensfiguur Nabestaanden betreden begraafplaatsen amper, uit angst de gestorvenen te storen. Deze plekken liggen daarom ver van de bewoonde wereld. Steen. Samo (volk), Burkina Faso. Vermoedelijk 20ste eeuw.
Tombstone with engraved human figure Relatives rarely enter a cemetery for fear of disturbing the dead. Burial sites are therefore located far from populated areas. Stone. Samo (people), Burkina Faso. Probably 20th century. 3925-73: aankoop / purchase: J.T. Broekhuyse, 1970.
29
Stenen grafbeeld Dit grafbeeld, nta(n)di, werd gebruikt ter ere van en herinnering aan de overledene. Het is ook een dodenwaker. Speksteen. Kongo (volk), West-Dem. Rep. Congo. 1800-1920.
Stone memorial This tombstone, nta(n)di, was placed to commemorate the dead. It also guarded the dead. Soapstone. Kongo (people), West Dem. Rep. Congo. 1800-1920. 2388-12: bruikleen / loan: Musées Royaux d’Art et d’Histoire, Brussel, 1955.
30
Grafbeelden Deze bovenstukken van grafpalen uit Madagaskar staan op de hoeken van begraafplaatsen van hoogwaardigheidsbekleders.
31
Reliekhouder Reliekhouders, mvété of mboy, werden bevestigd op manden met de overblijfselen van een voorouder.
32
Reliekwachter Beelden als deze staan als beschermer op een mand met de resten van een overledene.
Hout, geelkoper. Kota (volk), Oost-Gabon. 20ste eeuw.
Hout. Fang (volk), West-Gabon. 19de eeuw.
Reliquar y Reliquaries, mvété or mboy, were attached to baskets containing the remains of an ancestor.
Relic guard Figures like this are placed on a basket to protect the remains of the deceased contained inside.
Wood, copper. Kota (people), East Gabon. 20th century.
Wood. Fang (people), West Gabon. 19th century.
2284-2: aankoop / purchase: Herbert F. Rieser, 1953.
4133-67: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973. Ex-collectie / formerly collection: Paul Guillaume.
Hout. Sakalava (volk), Madagaskar. 19de eeuw.
Tomb figures These are tops of tomb poles located at the corners of burial places of important officials on Madagascar. Wood. Sakalava (people), Madagascar. 19th century. 5732-2, -3: ruil / exchange: F. Coppens, 1997.
Gedenk de doden
Commemorating the dead
De sterke band tussen levenden en doden is terug te zien in dodenbeelden. Nabestaanden plaatsen soms beelden op of nabij een graf om de herinnering aan de overledene in stand te houden. Soms verwijzen beelden niet naar de dode, maar symboliseren ze juist het leven zelf, zoals de grafbeelden van de Sakalava op Madagaskar.
The close connection between the living and the dead is evident in burial figures. Relatives sometimes place statues on or beside a grave to keep the memory of the deceased alive. Sometimes images refer not to the deceased, but symbolise life, like the tomb sculptures of the Sakalava on Madagascar.
De Fang en de Kota in Gabon bewaarden schedels en beenderen van belangrijke doden in manden. Zij schreven de stoffelijke resten grote rituele kracht toe. Op de manden geplaatste beelden hielden buitenstaanders op gepaste afstand. Ook de oude stenen grafbeelden van de Kongo uit het noorden van Angola hebben een beschermende functie, maar symboliseren tevens de gestorvenen. Soms nemen beelden letterlijk de plaats in van overledenen, zoals de tweelingbeeldjes van de Yoruba in Nigeria. Ouders laten deze maken als een tweeling of één kind van een tweeling overlijdt. De moeder omringt de beeldjes met dezelfde zorg en aandacht als haar levende kinderen.
The Fang and the Kota in Gabon preserved the skulls and bones of leading people in baskets when they died. Tremendous powers were attributed to these relics. Statues placed on the baskets kept intruders at a safe distance. The old stone burial figures of the Kongo from the north of Angola are also intended to protect, and at the same time represent the deceased. Sometimes statues literally take the place of the dead, as with the twin statues of the Yoruba in Nigeria. Parents have these made if one or both twins die. The mother treats the statue with as much care and attention as a living child.
Vimbeni Shembe met politici Portret van de Shembe leider met Nelson Mandela, Jacob Zuma en anderen. Foto, hout, glas. Zuid-Afrika. ca. 2000.
Vimbeni Shembe with politicians Portrait of the Shembe leader with Nelson Mandela, Jacob Zuma and others. Photo, wood, glass. South Africa. c. 2000. 6128-10: aankoop / purchase: Robert Papini, 2002.
Londa, kleinzoon van Isaac Shembe Londa Shembe (1944 -1989) verwierp het idee dat de Shembe-beweging simpelweg een geafrikaniseerde vorm van het christendom was. Hij stond erop dat ze gezien werd als een eigen Afrikaanse religie. Londa werd bruut vermoord op 7 april 1989. Foto, hout, glas. Zuid-Afrika. ca. 2000.
Londa, grandson of Isaac Shembe Londa Shembe (1944 -1989) rejected the idea that the Shembe movement was simply an Africanised form of Christianity. He insisted that it be recognised as an authentic African religion. Londa was brutally murdered on 7 April 1989. Photo, wood, glass. South Africa. c. 2000. 6128-11: aankoop / purchase: Robert Papini, 2002.
Prent van de Heilige Berg Eens per jaar is er een processie van Shembe-aanhangers naar de berg Nhlangakazi, ten noorden van Durban. De portretten zijn Shembe-leiders. Papier, inkt. Zuid-Afrika. ca. 2000.
Print of the Holy Mountain Once a year Shembe adherents walk in procession to Mount Nhlangakazi, north of Durban. The portraits show Shembe leaders. Paper, ink. South Africa. c. 2000. 6128-12: aankoop / purchase: Robert Papini, 2002.
Botswana Namibië Pretoria
Zuid-Afrika
Nhlangakazi Durban
Kaart op 87% geschaald
Shembe-kerk in Zuid-Afrika
Shembe church in South Africa
Door missie en zending is het christendom wijd verbreid in Afrika. Sommige kerken hebben nog steeds nauwe banden met Europese en Amerikaanse organisaties. Daarnaast zijn er talloze onafhankelijke Afrikaanse kerken. Ze verenigen christelijke elementen met eigen ideeën en praktijken. Zo kleuren Zulu-tradities de Shembe-kerk in Zuid-Afrika.
Missionaries and preachers have spread Christianity far and wide in Africa. Some churches still maintain close ties with European and American organisations. There are also many independent African churches. They combine Christian elements with local beliefs and practices. Zulu traditions influence the Shembe church in South Africa for instance.
Isaac Shembe (1867-1935) stichtte de Nazareth Baptisten Kerk in 1910, omdat de missies niet-westerse gebruiken afwezen. Vooral onder zijn zoon en opvolger Galilee Shembe (1904-1976) werden Zulu-tradities in de liturgie opgenomen. In toenemende mate kleedden de volgelingen zich op hoogtijdagen in een geüniformeerde dracht, gebaseerd op traditionele Zulu-kleding en sieraden. Door de waardering van de Zulu-tradities kreeg de toepassing van kralenwerk een nieuwe impuls. Sinds de dood van Isaac leiden nakomelingen de beweging die vermoedelijk ruim één miljoen volgelingen telt. Het hoogtepunt van het jaar is de processie naar de heilige berg Nhlangakazi, ten noorden van Durban.
Isaac Shembe (1867-1935) founded the Nazareth Baptist Church in 1910, in response to opposition among missionaries to non-Western customs. Zulu traditions were absorbed into the liturgy, especially under his son and successor Galilee Shembe (1904 -1976). For festivals, followers increasingly dressed in a uniform dress based on traditional Zulu styles and jewellery. This renewed interest in Zulu tradition has helped revive the art of beadwork. Since Isaac’s death the movement, probably over a million strong, has been led by his descendants. The highlight of the year is the procession to the holy mountain of Nhlangakazi, north of Durban.
Shembe-danskostuum voor een man Shembe-aanhangers dragen kostuums die afgeleid zijn van traditionele Zulu-kleding en sieraden. Katoen, dierenhuid, bont, veer, kunststof, hout. Zulu (volk), Zuid-Afrika. ca. 2000.
Shembe man’s dance costume Shembe devotees wear costumes based on traditional Zulu dress and jewellery. Cotton, hide, fur, feather, synthetic material, wood. Zulu (people), South Africa. c. 2000. 6128-1a/m, -5c: aankoop / purchase: Robert Papini, 2002.
Shembe-danskostuum voor een getrouwde vrouw Kunststof, katoen, leer, bont, dierenhuid. Zulu (volk), Zuid-Afrika. ca. 2000.
Shembe married woman’s dance costume Synthetic material, cotton, leather, fur, hide. Zulu (people), South Africa. c. 2000. 6128-3a/m: aankoop / purchase: Robert Papini, 2002. Alle objecten uit serie 6128 zijn aangekocht met steun van / All the objects in series 6128 are purchased with the support of: Mondriaan Stichting aankoopregeling Volkenkundige collecties.
