Omslag Beroepengids
03-11-2008
09:41
Pagina 1
Afgestudeerd, wat nu?
Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.
Afgestudeerd, wat nu?
Cleveringa Instituut, Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Uitgave 2008 Universiteit Leiden Faculteit der Rechtsgeleerdheid Postbus 9520 2300 RA Leiden 071 527 8787
[email protected] 2
Inhoudsopgave
Inleiding........................................................................................................................................................... 5 Opleidingen aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.................................................................................... 6 Master Rechtsgeleerdheid............................................................................................................................... 7 Masterspecialisatie Burgerlijk recht.................................................................................................7 Masterspecialisatie Ondernemingsrecht / Intellectuele Eigendom (IE) ...........................................7 Masterspecialisatie Ondernemingsrecht / Intellectuele Eigendom (IE) na de combinatiestudie Recht en Bedrijfswetenschappen ............................................................8 Masterspecialisaties na de combinatiestudie Recht en Economie....................................................8 Masterspecialisatie Straf- en strafprocesrecht ..................................................................................9 Masterspecialisatie Staats- en bestuursrecht ....................................................................................9 Masterspecialisatie Encyclopedie en filosofie van het recht..........................................................10 Masterspecialisatie European Law.................................................................................................10 Masterspecialisatie Public International Law.................................................................................11 Master Notarieel recht .................................................................................................................................. 12 Master Fiscaal recht ...................................................................................................................................... 13 Masters Criminologie: Veiligheidsbeleid en Rechtshandhaving, Forensische Criminologie.................. 14 Beroepsopleidingen na de master ................................................................................................................ 16 Beroepsopleiding advocatuur.........................................................................................................16 Rechterlijk ambtenaar in opleiding (Raio-opleiding).....................................................................16 Beroepsopleiding Notariaat............................................................................................................16 Beroepsopleiding Belastingadviseur ..............................................................................................16 Beroepsopleiding Wetgevingsjurist ...............................................................................................16 PhD-fellow (promovendus) en de promovendi-opleiding..............................................................16 Postacademisch onderwijs en contractonderwijs....................................................................................... 18 Postmasteropeidingen in Nederland en in het buitenland ........................................................................ 19 Nederland .......................................................................................................................................19 Buitenland ......................................................................................................................................19 Studiebeurzen en studiefondsen.................................................................................................................. 20 VSBfonds Beurs.............................................................................................................................20 LUF Internationaal StudieFonds ....................................................................................................20 Houthoff Harvard Beurs en Houthoff Buruma Brugge Beurs .......................................................20 Stibbe Steppingstone Scholarship ..................................................................................................21 Loyens & Loeff LL.M. Beurs ........................................................................................................21 Websites .........................................................................................................................................21 3
Studenten Loopbaan Service ........................................................................................................................ 22 Studiekeuze ....................................................................................................................................22 Loopbaan en arbeidsmarkt .............................................................................................................22 De Carrièreplanner.........................................................................................................................22 Contact ...........................................................................................................................................22 Studiekeuze-/loopbaanadviseurs ....................................................................................................23 Adresgegevens ................................................................................................................................23 PITSstop: Plexus Informatie Trefpunt voor Studenten ............................................................................. 24 Wat biedt PITSstop? ......................................................................................................................24 Studie en stage in het buitenland....................................................................................................24 Arbeidsmarkt en solliciteren ..........................................................................................................24 Studievaardigheden en persoonlijke problemen ............................................................................24 Rechtspositie en financiën..............................................................................................................24 Multimediahoek .............................................................................................................................24 Zoekhulp ........................................................................................................................................25 Vragen per e-mail...........................................................................................................................25 Medewerkers PITSstop ..................................................................................................................25 Adresgegevens ...............................................................................................................................25
4
Inleiding Welke beroepsmogelijkheden bieden de opleidingen aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid? Deze is is bedoeld voor studenten en geeft een overzicht van deze mogelijkheden. Ook de opleiding als PhDfellow (promotieonderzoeker), het postacademisch onderwijs en het contractonderwijs, de postmaster-opleidingen en de opleidingen in het buitenland komen aan bod.
5
Opleidingen aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid Alle opleidingen aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid zijn opgebouwd uit een driejarige bacheloropleiding en een daarop volgende masteropleiding die één jaar duurt. Bacheloropleidingen (drie jaar) • Rechtsgeleerdheid of: • Combinatiestudie Recht en Bedrijfswetenschappen • Combinatiestudie Recht en Economie
Notarieel recht Fiscaal recht Criminologie
Masteropleidingen (één jaar) Rechtsgeleerdheid, met de masterspecialisaties: • Burgerlijk recht • Ondernemingsrecht / Intellectuele Eigendom (IE) • Ondernemingsrecht/ Intellectuele Eigendom (IE) na de combinatiestudie Recht en Bedrijfswetenschappen • Masterspecialisaties na de combinatiestudie Recht en Economie • Straf- en strafprocesrecht • Staats- en bestuursrecht • Encyclopedie en filosofie van het recht • European Law • Public International law Notarieel recht Fiscaal recht Criminologie
6
Master Rechtsgeleerdheid De master Rechtsgeleerdheid biedt verschillende masterspecialisaties: • Burgerlijk recht • Ondernemingsrecht / • Ondernemingsrecht / Intellectuele Eigendom (IE)na de combinatiestudie Recht en Bedrijfswetenschappen • Masterspecialisaties na de combinatiestudie Recht en Economie • Straf- en strafprocesrecht • Staats- en bestuursrecht • Encyclopedie en filosofie van het recht • European Law • Public International law Masterspecialisatie Burgerlijk recht De masterspecialisatie Burgerlijk recht biedt zeer goede beroepsperspectieven. Werkgevers zitten te springen om mensen met een behoorlijke kennis van het burgerlijk recht. Niet voor niets is de masterspecialisatie Burgerlijk recht al jaren één van de meest gevraagde juridische masteropleidingen onder werkgevers en één van de meest gekozen juridische masteropleidingen onder studenten. Afgestudeerde juristen met een civielrechtelijke achtergrond zijn niet alleen gewild bij (nationale en internationale) advocatenkantoren en de rechterlijke macht, maar ook bij multinationals, de financiële dienstverlening (banken en verzekeringsmaatschappijen), andere grote Nederlandse bedrijven, het midden- en kleinbedrijf, belangenorganisaties (bijvoorbeeld consumenten-, werkgevers- en werknemersorganisaties), non-profit organisaties, de journalistiek en het hoger en wetenschappelijk onderwijs. Tevens zijn afgestudeerde civilisten in trek bij de overheid. Te denken valt aan juridische functies en beleidsfuncties bij de centrale overheid (zoals het ministerie van Justitie en het ministerie van Financiën), de decentrale overheden en zelfstandige bestuursorganen zoals de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Met een keuze voor de masterspecialisatie Burgerlijk recht ontvang je een grondige en veelzijdige opleiding waar je veel kanten mee op kunt. De onderwerpen waarmee het burgerlijk recht zich bezighoudt zijn dan ook voor iedere organisatie (en voor iedereen) van groot en welhaast dagelijks belang. Masterspecialisatie Ondernemingsrecht / Intellectuele Eigendom (IE) Dit is de masterspecialisatie voor de commerciële praktijk. Deze masterspecialisatie bevat een combinatie van de rechtsgebieden ondernemingsrecht en IE. De specialisatie leidt bij uitstek op voor de commerciële praktijk: de commerciële advocatuur en het bedrijfsleven. Daarnaast biedt de specialisatie een ingang tot functies bij instellingen in de non-profit sector of de overheid waar kennis van het ondernemingsrecht of intellectueel eigendom gewenst is. Sommigen zullen de opleiding niet volgen met oog op een juridische, maar met het oog op een commerciële of managementfunctie. Om met name de toegang tot de commerciële advocatuur en het bedrijfsleven mogelijk te maken bevat de specialisatie een aantal vakken die voor de commerciële praktijk onontbeerlijk zijn. Het vak Ondernemingsrecht & Concernverhoudingen heeft tot doel de deelnemers vertrouwd te maken met de verschillende ondernemingsrechtelijke leerstukken en problemen, meer in het bijzonder vanuit de invalshoek van concernverhoudingen. Het vak Practicum Procederen in het Ondernemingsrecht beoogt de deelnemers inzicht te geven in de belangrijkste procesrechtelijke en materieelrechtelijke 7
aspecten van geschillen in de vennootschap en de daarmee verbonden onderneming. Vanwege de breedte van commerciële praktijk bevat de specialisatie ook een keuze-element dat deelnemers de mogelijkheid geeft een zwaartepunt te kiezen. Een deelnemer volgt óf Internationaal Commercieel Recht óf Financieel Recht óf Intellectuele Eigendom-merkenrecht. Internationaal Commercieel Recht gaat over de vennootschapsrechtelijke aspecten van grensoverschrijdend rechtsverkeer en de vrijheid van vestiging binnen Europa, besteedt aandacht aan de voor de praktijk relevante aspecten van internationaal contracteren, en behandelt het recht rond de grensoverschrijdende onderneming in moeilijkheden of in faillissement. Financieel Recht richt zich op de steeds groter wordende invloed van financiële toezichtsregelgeving op de commerciële rechtspraktijk. In het vak Intellectuele Eigendom-merkenrecht wordt diep ingegaan op het merkenrecht. Hetzelfde keuze-element komt terug in een ander vak, het Privatissimum Ondernemingsrecht. Met de instap in de masterspecialisatie Ondernemingsrecht / IE kiest de deelnemer voor een actuele, dynamische en praktijkgerichte opleiding. Goed geïnformeerd en goed voorbereid kan vervolgens een soepele start worden gemaakt als jurist in de commerciële praktijk. Masterspecialisatie Ondernemingsrecht / Intellectuele Eigendom (IE) na de combinatiestudie Recht en Bedrijfswetenschappen Bij de (juridische) beroepsuitoefening is steeds meer sprake van professionalisering op een breder terrein dan het eigen specifieke vakgebied. Interdisciplinair denken, internationale gerichtheid, inzicht in financieel-economische aspecten en kennis van marketing en management nemen in veel functies een belangrijker plaats in. De vraag naar juridisch geschoolde managers met verstand van bedrijfswetenschappen groeit omdat de grens tussen bedrijfseconomische en juridische zaken vervaagt. Ook binnen de advocatuur bestaat deze behoefte. Advocaten en rechters worden bij rechtszaken meer en meer geconfronteerd met vraagstukken van bedrijfseconomische aard. Voor studenten van de combinatiestudie Recht en Bedrijfswetenschappen geldt dat zij voor het verkrijgen van het civiel effect – nodig voor toelating tot de togaberoepen advocatuur en rechterlijke macht - tijdens hun studie het vak Straf- en strafprocesrecht moeten afleggen. Afgestudeerde juristen komen nogal eens als ‘trainee’ bij multinationals terecht. Wanneer de student al tijdens zijn studie grondig kennis heeft kunnen maken met bedrijfseconomie en management, heeft dat grote voordelen. Door de combinatie van juridische kennis en ‘bedrijfsmatige’ vaardigheden beschikt de student na zijn afstuderen over een flinke hoeveelheid bedrijfskennis: ‘best of both worlds’. Masterspecialisaties na de combinatiestudie Recht en Economie Na het driejarige studieprogramma Recht en Economie (bachelordiploma) kan worden doorgestroomd naar de masteropleiding Rechtsgeleerdheid waarin een aantal specialisaties wordt aangeboden. Een keuze voor de specialisaties Staats- en bestuursrecht, European Law of Public International Law liggen het meest voor de hand. In dergelijke specialisaties verdiep je je verder in vakken als Staatsrecht, Politieke wetenschappen en wetgevingsleer, Internationale betrekkingen, Recht der Europese gemeenschappen en Recht van internationale organisaties. Maar het is ook mogelijk om een van de andere richtingen binnen de masteropleiding Rechtsgeleerdheid te kiezen. Voor studenten van de combinatiestudie Recht en Economie geldt dat zij voor het verkrijgen van het civiel effect - nodig voor toelating tot de togaberoepen advocatuur en rechterlijke macht- tijdens hun studie het vak Straf- en strafprocesrecht moeten afleggen. Na het volgen van deze combinatiestudie (en aansluitende masterspecialisaties) ben je niet alleen deskundig op het gebied van het recht, maar heb je ook grondige kennis van de (algemene) economie 8
opgedaan. Dit betekent dat je, naast de ‘klassieke’ juridische beroepen (zoals advocatuur en rechterlijke macht), extra mogelijkheden op de arbeidsmarkt hebt. De combinatie recht en economie vormt een goede voorbereiding op een loopbaan als beleidsmedewerker of wetgevingsjurist bij de overheid en op functies in het ‘maatschappelijk middenveld’ (zorgsector, beroepsverenigingen). Juristen kunnen in veel zaken hun voordeel doen met een stevige economische kennis. Masterspecialisatie Straf- en strafprocesrecht Wie strafrechtelijk wil afstuderen doet dat op grond van een positieve motivatie. Het is wellicht deze (sterke) motivatie die ertoe leidt dat strafrechtelijk afgestudeerden zowel in de klassieke juristenberoepen als in andere sectoren hun weg vinden. Een aantal strafrechtjuristen komt traditioneel terecht in de (commerciële) advocatuur. De rechterlijke macht neemt zowel voor de raio-opleiding als voor de griffies strafrechtelijk afgestudeerde juristen aan. De juridische training in het strafrecht doet niet onder voor die in het burgerlijk recht. Strafrechtjuristen komen o.a. terecht bij het parket van de officier van justitie en het kabinet van de procureur-generaal. Politieofficier kun je worden na een aanvullende studie aan de Politieacademie. Op de griffies van de gerechten vinden diverse afgestudeerden een betrekking als gerechtssecretaris. De reclassering en de kinderbescherming behoren tot de vanouds bekende werkterreinen voor strafrechtjuristen. Ook bij de bureau’s van sociale raadslieden en verzekeringsmaatschappijen komen strafrechtelijk afgestudeerden terecht. De overstap naar de politie is vaak de eerste stap op weg naar een hoge politiefunctie (management, recherche). Andere beroepen: wetenschappelijk onderzoeker in strafrecht/criminologie aan een universiteit. Het WODC (Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie) en het NSCR (Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving) voeren allerlei projecten uit waarvoor ook jonge onderzoekers worden aangetrokken. Vanwege de strafrechtelijke aanpak van ‘witteboordencriminaliteit’ (fraude, witwassen van geld) en milieucriminaliteit (door en in bedrijven) heeft ook het bedrijfsleven - in toenemende mate - belangstelling voor strafrechtelijk geschoolde juristen. Masterspecialisatie Staats- en bestuursrecht Meer dan 90% van alle Nederlandse wetgeving is staats- en bestuursrechtelijk van aard: juristen met een afgeronde masterspecialisatie Staats- en bestuursrecht zijn overal nodig. Dat kan zijn bij de centrale overheid. Op alle mogelijke niveaus en functies: ambtenaar op een departement met algemeen juridisch-bestuurlijke taken, zoals de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Justitie of ambtenaar op een vakdepartement, zoals VROM, VWS en Economische Zaken. Ook de decentrale overheid en zogenaamde zelfstandige bestuursorganen waaronder bijvoorbeeld de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), hebben behoefte aan specialisten. Bij alle overheidsinstanties worden juristen geplaatst in juridische en beleidsfuncties. Daarnaast speelt het bestuursrecht in het bedrijfsleven een steeds belangrijker rol: denk aan de vergunningen die bedrijven nodig hebben, subsidies die verstrekt worden en het toezicht dat de NMa, Nederlandse Zorgautoriteit of De Nederlandsche Bank uitoefenen. Maar ook in de traditioneel juridische beroepen (advocaat en rechter) is er grote behoefte aan bestuursrechtjuristen: advocatenkantoren beschikken over een sectie bestuursrecht al dan niet gekoppeld aan een sectie ruimtelijke ordening, vastgoed en/of milieu, gereguleerde markt, gezondheidsrecht, energierecht of mededingingsrecht. Met een masterspecialisatie Staats- en bestuursrecht ben je bovendien ook geschikt voor een baan in de politiek of op Europees niveau. Ten slotte sluit een wetenschappelijke loopbaan ook bijzonder goed aan op de brede en fundamentele masterspecialisatie Staats- en bestuursrecht. Tijdens de masterspecialisatie Staats- en bestuursrecht kom je overigens al in aanraking met deze 9
diversiteit aan mogelijkheden: aan het onderwijs participeren (gast)medewerkers die ook in de praktijk werkzaam zijn (geweest) en die je niet alleen een duidelijk beeld geven van de praktijk waarin je straks werkzaam kunt zijn, maar met wie je ook van gedachten kunt wisselen over je eigen mogelijke carrière. Bovendien organiseert onze afdeling ieder jaar een Beroepsvoorlichtingsmiddag. Deze middag is bedoeld voor onze masterstudenten: acht sprekers vertellen in een ontspannen en laagdrempelige sfeer iets over hun werkzame leven. De bijeenkomst is bedoeld om te laten zien op welke diverse gebieden je je als afgestudeerd staats- en bestuursrechtjurist kunt ontplooien. www.law.leidenuniv.nl/org/publiekrecht/sbrecht/arbeidsmarkt.jsp Masterspecialisatie Encyclopedie en filosofie van het recht Encyclopedie en filosofie van het recht bieden ‘systematische reflectie’ op het verschijnsel ‘recht’ in de ruimste zin van het woord. Centraal staan begrippen als recht, wet, rechtvaardigheid, moraal, soevereiniteit, rechtsstaat, contract, schuld en straf. Wat is de inhoud van deze begrippen? Hoe worden ze gefundeerd dan wel gelegitimeerd? Op welke wijze wordt aan deze begrippen in praktijk en instituties vorm gegeven en hoe worden ze in stand gehouden? Wat zijn bedreigingen voor hun praktische realisatie? Daarnaast worden normatieve vragen aan de orde gesteld: welk staatsgezag is moreel verbindend? Of: wat is een valide interpretatie van het recht? Het gaat hier om universele en tijdloze vragen die in het recht altijd en overal aan de orde zijn. ‘Gewone’ rechtsvragen kunnen niet worden beantwoord zonder - bewuste of onbewuste stellingname ten aanzien van meer theoretische vragen. Deze masterspecialisatie is dan ook een uitstekende aanvulling op en een verdieping van de studie van het positieve recht. Een goed jurist heeft niet alleen kennis van de regels van het positieve recht maar kan deze ook plaatsen in het bredere kader van theorieën, meningen en idealen die aan de rechtsorde ten grondslag liggen. Dit biedt niet alleen beter inzicht in het recht, maar ook meer vaardigheden in het vinden van zuivere en creatieve oplossingen voor praktisch-juridische problemen. Deze specialisatie biedt civiel effect en daarmee toegang tot zogenaamde togaberoepen: de advocatuur, de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie. Ook in het (openbaar) bestuur en het bedrijfsleven is volop werkgelegenheid voor juristen die niet alleen veel weten maar ook hebben geleerd om na te denken. De specialistie richt zich dan ook op de vorming tot volwaardig jurist met een beschouwelijke inslag, hetgeen afgestudeerden in staat stelt om snel en doeltreffend door te dringen tot de kern van juridische problemen. www.law.leidenuniv.nl/org/metajuridica/encyclopedieenfilosofierecht/ Masterspecialisatie European Law Studeer Europees recht, en er gaat een wereld voor je open! Daarbij kan je natuurlijk denken aan een carrière bij een van de Europese instellingen in Brussel, Luxemburg of Straatsburg. Maar ook in eigen land is een gedegen kennis van het Europese recht van groot belang: het Nederlandse recht is doorspekt met Europese regelgeving en jurisprudentie. Vraag het een willekeurige advocaat of een jurist uit het bedrijfsleven: een groot deel van zijn of haar werk bestaat uit het toepassen van Europees gemeenschapsrecht. Met name de grote advocatenkantoren, met veel buitenlandse cliënten, investeren bijzonder veel in goede kennis van het Europese recht. Juristen bij de overheid zijn betrokken bij onderhandelingen in Brussel, en bij de implementatie van richtlijnen. Voor strafrechtjuristen is de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg maatgevend. Hetzelfde geldt voor de wereld van het vreemdelingenrecht. Rechters doen er van alles aan om ‘bij te blijven’ bij het Europese recht. Leiden heeft op het gebied van het Europese recht een reputatie hoog te houden; onze faculteit herbergt het oudste ‘Europa Instituut’ van Nederland. Leiden is de thuisbasis van de Common 10
Market Law Review, het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift over de EU. Verschillende hoogleraren waren achtereenvolgens lid van het EHRM en de Europese Commissie voor de Rechten van de Mens; in de colleges deelden ze hun praktijkkennis met studenten. Overheid, advocatuur en bedrijfsleven – en ook buitenlandse regeringen – vragen regelmatig om adviezen over het Europese recht. Voor studenten is er de Engelstalige masterspecialisatie European Law, waarin zowel het materiële recht (de interne markt, mededinging) als het institutionele recht van de Europese Unie wordt bestudeerd. Ook het EVRM komt uitgebreid aan bod: dit is de enige Leidse masterspecialisatie met een cursus die uitsluitend aan ‘Straatsburg’ is gewijd. Ieder jaar wordt een uitgebreide excursie georganiseerd naar de Europese instellingen in Straatsburg, Luxemburg en Brussel. Dat de voertaal Engels is, maakt het mogelijk om ook buitenlandse studenten aan te trekken. De groep is dan ook zeer internationaal samengesteld. Dat geeft de interactie tussen studenten een bijzondere meerwaarde, en biedt ook de mogelijkheid om de beheersing van het Engels te scherpen – de ideale opstap naar een loopbaan die, als het meezit, grenzen kan overstijgen. Masterspecialisatie Public International Law Het internationaal publiekrecht komt in de 21e eeuw in bijna alle juridische beroepen aan de orde. Welke gemeentejurist zal niet eens een stedenband met een zustergemeente in het buitenland moeten smeden? Menig provincieambtenaar maakt vroeg of laat deel uit van een delegatie naar het buitenland of krijgt vertegenwoordigers van buitenlandse bedrijven over de vloer. En de reis van menig rijksambtenaar voert heel vaak naar de Europese Unie in Brussel of andere hoofdsteden. Ook in de advocatuur, in de rechtelijke macht en in het bedrijfsleven krijgen juristen heel vaak te maken met het interpreteren en toepassen van verdragen. Deze kunnen de mensenrechten betreffen (bijvoorbeeld de spanning tussen vrijheid van meningsuiting en terrorismebestrijding), maar ook internationaal strafrecht (denk aan de Van Anraat-zaak over levering van bestanddelen voor gifwapens aan het Irak van Saddam Hussein), internationaal familierecht (denk aan de ‘ontvoering’ door een Syrische vader van Nederlandse kinderen die schuilden in de Nederlandse ambassade in Damascus) of internationaal milieurecht (denk aan het asbestschip dat vanuit de haven van Amsterdam naar Turkije voer of het gifschip dat loosde op de kust van West-Afrika). Dit maakt een grondige kennis van het internationale recht een vereiste voor ieder modern jurist. Daarnaast staan ook in toenemende mate internationale loopbanen voor Nederlanders open. Allereerst bij de in Den Haag gevestigde internationale hoven en tribunalen zoals het Internationaal Gerechtshof, het Joegoslavië-tribunaal en het Internationaal Strafhof, maar uiteraard ook bij internationale organisaties buiten Nederland, zoals bij het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens in Genève, bij Unesco in Parijs, bij het VN-milieuprogramma in Nairobi, bij de Verenigde Naties in New York of bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Ook een wetenschappelijke loopbaan, aan een Nederlandse of een buitenlandse universiteit, is een mogelijkheid. Nederlanders staan bekend om hun internationale oriëntatie, zowel in talenvaardigheid als vanwege hun kennis van het internationale recht. Afgezien van deze beroepsmogelijkheden biedt de bestudering van het internationale recht iedere jurist ook een venster op de wereld. Kennis van mondiale vraagstukken, waaronder die inzake vrede en veiligheid, milieubescherming, respect voor de rechten van de mens en ontwikkelingssamenwerking, helpt juristen als wereldburger in de 21e eeuw te staan.
11
Master Notarieel recht Wie afstudeert in het notariële recht en werkzaam is op een notariskantoor mag zich kandidaatnotaris noemen. Een (kandidaat-)notaris is werkzaam op uiteenlopende rechtsgebieden zoals het familierecht (waaronder het huwelijksvermogensrecht en het erfrecht), het vennootschapsrecht, het onroerend goed recht en bepaalde onderdelen van het belastingrecht. In ons rechtssysteem wordt aan de notaris een bijzondere rol toebedeeld. Hij is bevoegd akten op te maken die door de wetgever bij een aantal rechtshandelingen verplicht is gesteld. Zo is een notariële akte vereist voor de levering van onroerende zaken, de oprichting van een nv of een bv, net als voor het rechtsgeldig opmaken van huwelijkse voorwaarden en testamenten. Ook wanneer dit niet wettelijk verplicht is, maken mensen regelmatig gebruik van een notariële akte. Te denken valt aan een samenlevingsovereenkomst, waarin samenlevende partners tussen hen geldende afspraken vastleggen. Het komt ook voor dat een notaris voor juridisch advies wordt ingeschakeld zonder dat hier het opmaken van een notariële akte uit voortvloeit. Beginnende kandidaat-notarissen volgen een drie jaar durende verplichte beroepsopleiding. Na zes jaar is een kandidaat benoembaar tot notaris. Ook buiten het notariaat bestaan vele beroepsmogelijkheden voor notarieel afgestudeerde juristen. Het bankwezen, verzekeringsmaatschappijen, vastgoed- en projectontwikkelingsmaatschappijen evenals overheidsinstanties nemen notariële juristen in dienst. Notariële juristen zijn interessant in verband met hun grondige kennis van zowel het familierecht - waaronder huwelijksvermogensrecht en erfrecht - en het onroerend goedrecht, zoals het vennootschaps- en belastingrecht. De combinatie van civielrechtelijke en fiscaalrechtelijke kennis maakt notariële juristen daarnaast aantrekkelijk voor belastingadvieskantoren. Ten slotte bestaat in de advocatuur en niet in de laatste plaats in de rechterlijke macht een behoefte aan gespecialiseerde kennis op de ‘notariële’ rechtsgebieden. Door het afleggen van een extra tentamen in Straf- en strafprocesrecht hebben notarieel juristen ook toegang tot deze facetten van de arbeidsmarkt. Het strafrechtelijke vak kan als keuzevak worden gevolgd.
12
Master Fiscaal recht De belastingadviespraktijk is de grootste afnemer van afgestudeerde fiscalisten. De grote belastingadvieskantoren hebben hun eigen opleidings- en begeleidingsprogramma’s die gecombineerd worden met de beroepsopleiding van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs. Fiscalisten kunnen ook (adjunct-) inspecteur van de Rijksbelastingen worden. Een aantal van de afgestudeerde fiscalisten komt terecht in het bedrijfsleven, het bank- en verzekeringswezen, op beleidsafdelingen van departementen zoals het ministerie van Financiën, op het wetenschappelijk bureau van de Hoge Raad en in werkgevers- en werknemersorganisaties. Indien naast de fiscale opleiding een aantal aanvullende tentamens is afgelegd (het zogeheten civiel effect), is het ook mogelijk een werkkring te vinden in de advocatuur, het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht. Tot op heden is de arbeidsmarkt voor fiscalisten nog steeds ‘overspannen’; er is een zeer groot tekort aan fiscalisten wat het voor studenten Fiscaal recht relatief eenvoudig maakt een goed betaalde baan te vinden.
13
Masters Criminologie: Veiligheidsbeleid en Rechtshandhaving, Forensische Criminologie Hoewel de opleiding Criminologie nog relatief nieuw is, blijkt nu al dat de beroepsmogelijkheden veel zijn. Een belangrijke graadmeter daarvoor zijn de stages die de meeste masterstudenten volgen. Maar ook hebben al enige tientallen afgestudeerden de arbeidsmarkt betreden. Waar komen stagiaires en afgestudeerden terecht en wat voor werk doen zij daar? Opsporing Een belangrijke categorie vormt de politie, waar criminologen bijvoorbeeld werkzaam zijn als operationeel of strategisch misdaadanalist. Daar analyseren zij gegevens uit opsporingsonderzoeken en surveillances om bijvoorbeeld spreidingspatronen van bepaalde vormen van criminaliteit (zoals straatroven of overvallen) in kaart te brengen of om sociale netwerken in de drugshandel inzichtelijk te maken. Soortgelijke functies vinden we ook bij bijzondere opsporingsdiensten (zoals de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) en de Marechaussee op Schiphol. Ook wordt er van criminologen bij deze organisaties gevraagd om grootschalige opsporingsonderzoeken en andere criminaliteitsbestrijdende activiteiten te evalueren. Justitiële keten Behalve in de opsporing komen criminologen ook terecht bij andere ‘schakels’ in de justitiële ‘keten’, zoals het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Na de affaire rond de Schiedammer Parkmoord is er veel aandacht voor de kwaliteit en het gebruik van forensische expertise in het strafproces. Leidse criminologiestudenten hebben in het kader van hun stage de effecten van het werk van het NFI onderzocht: wat doen politie en justitie met de bevindingen van forensisch onderzoek? Twee afgestudeerde criminologen zijn er nu ook werkzaam. Sociale sector Een andere schakel is de geestelijke gezondheidszorg voor psychiatrische delinquenten. Diverse studenten lopen stage bij forensische psychiatrische instellingen, bijvoorbeeld om de effecten van nieuwe behandelmaatregelen vast te stellen. Het welzijnswerk, de samenlevingsopbouw en de gezondheidszorg kennen eveneens een spectaculaire groei. Ze bieden voor criminologen heel wat perspectieven. De sociale sector kent een grote diversiteit aan organisaties, doelstellingen en methodieken. Het betreft onder andere het verlenen van zorg of hulp, het creëren van samenwerkingsverbanden en overlegplatforms, het geven van vorming en dergelijke meer. Beleid en politiek Er zijn vele overheidsorganisaties die zich met het opzetten of uitvoeren van beleid inzake criminaliteit of onveiligheid bezig houden, zoals gemeenten, ministeries en allerlei bestuursorganen. Daarnaast houdt de politiek zich natuurlijk met deze onderwerpen bezig. Er zijn al enkele studenten die een stage of werkplek in deze beleidssfeer hebben gevonden. Een voorbeeld vormen twee studenten die bij het Expertisecentrum Rechtshandhaving van het ministerie van Justitie hebben onderzocht welke organisaties actief zijn op het beleidsterrein van de veiligheid en wat zij daar doen. Een andere student heeft voor de Dienst Justitiële Inrichtingen van hetzelfde ministerie als stagaire een onderzoek gedaan naar de rol van de reclassering bij de zogenaamde penitentiaire programma’s die gericht zijn op de geleidelijke overgang van gedetineerden naar de samenleving. Een afgestudeerde masterstudent werkt bij de Tweede Kamer aan een project over de ontsnapping van TBS-ers. Tenslotte heeft een student bij de Nationaal Rapporteur Mensenhandel in het kader van de uitbreiding van de strafbaarstelling van mensenhandel slavernij-achtige uitbuiting in Nederland in kaart gebracht. 14
Private sector Met de opkomst van bureaus voor particuliere recherche en commercieel onderzoek is in toenemende mate ook in de private sector vraag naar criminologische kennis. Immers, bedrijven zoals private bewakings- en beveiligingsondernemingen, trainingbureaus, adviesbureaus, detective en recherchebureaus leveren hun diensten aan andere bedrijven, (overheids)instellingen en/of particulieren. Vaak beschikken bedrijven of instellingen over een interne dienst die verantwoordelijk is voor het bewakings- en beveiligingbeleid. Denk maar aan banken, warenhuizen, transportbedrijven en overheidsdiensten. De aangeboden diensten variëren wel naargelang het accent dat het bedrijf legt. Zo houden deze bedrijven zich bezig met het opstellen en uitvoeren van projecten, geven ze technische en/of inhoudelijke advies, doen ze aan bewaking en technopreventie, maken ze risicoanalyses, leggen ze zich toe op conflictbeheersing en dergelijke. Enkele afgestudeerden hebben werk gevonden in de consultancy waar zij zich bezighouden met fraudebestrijding en preventie. Journalistiek De sector van de media wint eveneens steeds meer aan belang bij criminologen. Steeds vaker bericht de media over gevoelige problemen in de samenleving waardoor de bevolking gesensibiliseerd wordt over criminaliteit. Volgens recente inzichten zijn onveiligheidsgevoelens voor een belangrijk aspect te wijten aan de vaak sensationele berichtgevingen in de media. Ook wordt in de criminologische theorievorming rekening gehouden met de vaak reflecterende aspecten van de media. Denk maar aan het ‘crime carrousel’-mechanisme. Onderzoek Slechts weinig studenten beginnen de opleiding Criminologie met het idee wetenschappelijk onderzoek te gaan doen. Toch kiezen verschillende studenten een stage of baan in die richting. Meestal is dit bij één van de universiteiten als promovendus/PhD-fellow of bij onderzoeksinstellingen op criminologisch terrein, zoals het Nederlands Studiecentrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving in Leiden of het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie. Zij doen daar onder andere onderzoek naar de levensloop van daders van moord en doodslag en naar internationale kinderontvoering. Zo is wetenschappelijk onderzoek veel spannender dan de meeste studenten denken!
15
Beroepsopleidingen na de master Voor verdere scholing op een bepaald vakgebied kan het noodzakelijk zijn en voor sommige beroepen is het zelfs verplicht aan het begin van de loopbaan een beroepsopleiding te volgen. Deze beroepsopleidingen worden georganiseerd door de beroepsorganisaties al dan niet in samenwerking met de universiteiten. Enkele nuttige adressen: Beroepsopleiding advocatuur www.advocatenorde.nl www.ikwiladvocaatworden.nl Rechterlijk ambtenaar in opleiding (Raio-opleiding) www.rechtspraak.nl www.om.nl Beroepsopleiding Notariaat www.civielrecht.leidenuniv.nl www.notaris.nl Beroepsopleiding Belastingadviseur Deze opleiding is uitsluitend bestemd voor aspirant-leden van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB). De NOB is de toonaangevende organisatie van academisch gevormde belastingadviseurs. www.nob.net Beroepsopleiding Wetgevingsjurist De Academie voor Wetgeving is een tweejarige postdoctorale opleiding van de Rijksoverheid die opleidt tot wetgevingsjurist. De opleiding combineert werken en leren. Je werkt als trainee onder de begeleiding van een patroon, een ervaren wetgevingsjurist, die het werken en leren op de voet volgt en je daarin begeleidt. www.academievoorwetgeving.nl www.werkenbijdeoverheid.nl PhD-fellow (promovendus) en de promovendi-opleiding Wie belangstelling heeft voor de wetenschap kan aan onze faculteit solliciteren naar een functie als PhD-fellow om na een periode van 3x2 jaar te promoveren. Er zijn tussentijdse toetsmomenten aangebracht: elke twee jaar wordt gekeken of het onderzoek van de PhD-fellow op schema ligt en of zijn of haar aanstelling met twee jaar kan worden verlengd. Net als extern gefinancierde promovendi nemen PhD-fellows deel aan de promovendi-opleiding. De algemene component is bestemd voor alle promovendi in dienst van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en bestaat uit een training in praktische vaardigheden van algemeen wetenschappelijke aard (zoals het begeleiden van werkgroepen in het onderwijs, of research management) en uit verdiepende vakken van rechtswetenschappelijke aard (zoals Wetenschapsfilosofie, Research Methods in the Discipline of Law, Empirical Research Methods, Legal English, en Comparative Law). Het gedifferentieerde gedeelte van de opleiding is individueel gericht: aan iedere promovendus wordt de mogelijkheid geboden zich (in Leiden en daarbuiten) 16
inhoudelijk te bekwamen in vakken en vaardigheden die relevant zijn voor het onderwerp van het promotieonderzoek. De promovendidecaan bewaakt de voortgang van het onderzoek en de opleiding en adviseert over voortzetting van de aanstelling, respectievelijk over eventuele verlengingen. Daarnaast treedt hij op als coach en zonodig vertrouwenspersoon van de promovendi. Indien nodig overlegt hij met de promotor. www.law.leidenuniv.nl/onderzoek/promoveren/ De promovendi-opleiding maakt deel uit van de Graduate School of Legal Studies. Deze Leidse Graduate School verzorgt elk jaar voor maximaal twaalf geselecteerde masterstudenten ook het Talentprogramma, dat grotendeels uit dezelfde vakken bestaat als de promovendi-opleiding. Studenten volgen het Talentprogramma tegelijkertijd met en naast een reguliere master. www.law.leidenuniv.nl/onderzoek/talentprogramma.jsp
17
Postacademisch onderwijs en contractonderwijs Hetjuridisch postacademisch onderijs (JPAO) van de Universiteit Leiden, onderdeel van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, biedt juridisch postacademisch onderwijs en contractonderwijs aan voor diegenen die werkzaam zijn in de juridische praktijk. Het JPAO biedt een uitgebreid aanbod van actualiteitencursussen. Op deze wijze word je op een efficiënte manier op de hoogte gehouden van de laatste ontwikkelingen in een bepaald vakgebied. Voor het verkrijgen van nog niet aanwezige kennis zijn er basiscursussen en ter verdieping/aanscherping van kennis kunt u een verdiepingscursus volgen. De docenten zijn afkomstig uit zowel de wetenschap als de praktijk waarmee een academisch, praktisch en kritisch inzicht is gewaarborgd. Het merendeel van de cursussen is goedgekeurd in het kader van de permanente educatie van onder meer advocatuur en notariaat (NOvA/KNB), daarnaast is er een uitgebreid cursusaanbod voor advocaat-stagiaires (VSO-advocatuur). Het contractonderwijs biedt de mogelijkheid om - op contractbasis - een groot aantal reguliere colleges te volgen. Als contractant schuif je aan bij de 'reguliere' studenten. Sommige vakken kunnen tevens met deeltijdstudenten gevolgd kunnen worden, wellicht op voor u gunstiger tijdstippen. Je hoeft je dan niet in te schrijven voor een geheel studiejaar. Het is niet mogelijk te ‘sprokkelen’ door het afleggen van een tentamen in één of meerdere keuzevakken om zodoende een opleiding te completeren of een vrijstelling te krijgen bij een later te volgen studie. Je volgt een vak dus uitsluitend ter vermeerdering van uw eigen kennis. www.paoj.nl
18
Postmasteropeidingen in Nederland en in het buitenland Na het behalen van je master in Leiden kun je nog een tweede master aan een andere universiteit in Nederland of in het buitenland afleggen. Nederland De postmasteropleidingen aan onze faculteit worden Advanced Masters genoemd: • Advanced Studies in Air and Space Law • Advanced Studies in European and International Business Law • Advanced Studies in International Tax Law • Advanced Studies in Public International Law Meer informatie: Bureau Internationaal Onderwijs (BIO), www.law.leidenuniv.nl/org/bio Buitenland Bijna iedere universiteit in het buitenland verzorgt een LL.M. (Master of Laws)-opleiding. De keuze voor een bepaalde universiteit zal afhangen van de voorkeur voor een bepaald land, de talenkennis, de financieringsmogelijkheden, de aangeboden studieprogramma’s en de eventueel aanwezige onderzoeksinstituten en bibliotheken. In PITSstop (Plexus Informatie Trefpunt voor Studenten, Kaiserstraat 25 te Leiden) is informatie aanwezig over verschillende universiteiten die een master of post-master aanbieden. Je kunt ook kijken op: www.buitenland.leidenuniv.nl www.law.leidenuniv.nl/org/bio www.llm-guide.com www.worldwidellm.com Naast de reguliere LL.M.-opleidingen aan universiteiten is er een aantal onafhankelijke instituten in Europa waar master of postmasteronderwijs wordt verzorgd. De bekendste zijn: 1. College of Europe (Collège d’Europe) te Brugge (België) 2. College of Europe te Natolin, Warschau (Polen) 3. European University Institute te Florence (Italië). De zoektocht naar de meest geschikte opleiding zul je zelf moeten volbrengen. Het internet kan een goed hulpmiddel zijn. Ook geeft de European Law Student’s Association (ELSA) het boek ‘Guide to Legal Studies in Europe’ uit. www.nuffic.nl www.elsaleiden.nl
19
Studiebeurzen en studiefondsen Studenten die een master- of postmasteropleiding in het buitenland willen volgen, moeten dit in het algemeen zelf regelen en krijgen geen financiële ondersteuning van de Universiteit Leiden in de vorm van een beurs. Ook moeten zij het vaak zeer hoge collegegeld zelf betalen. Voor studies in het buitenland bestaan tal van fondsen. Velen ervan zijn te vinden in het ‘Fondsenboek’. Dit ligt ter inzage bij PITSstop, Kaiserstraat 25, Leiden. Ook is veel beurzeninformatie te vinden op de website van de Nuffic: www.beursopener.nl Daarnaast kun je per land informatie inwinnen bij de desbetreffende consulaten. Check ook de websites die aan het einde van dit hoofdstuk genoemd worden. Veel van de bekende beurzen zijn nu voor (pas afgestudeerde) masterstudenten. Met alleen een bachelorstudie is het moeilijker om financiering voor een buitenlandse opleiding te krijgen (tenzij het een uitwisseling of stageproject betreft). Ook verstrekt een aantal (grote) advocatenkantoren beurzen voor een postmasteropleiding in het buitenland. Via de universiteit kan men ook in aanmerking komen voor een beurs, waaronder de VSBfonds Beurs en het LUF Internationaal Studiefonds (LISF). VSBfonds Beurs Het VSBfonds stelt afgestudeerden in staat een aanvullende studie te volgen of onderzoek te doen in het buitenland. De aanvullende studie mag maximaal 24 maanden duren en moet logisch aansluiten op de gevolgde (academische) opleiding. Een selectiecommissie van medewerkers van de Universiteit Leiden is verantwoordelijk voor de selectie van Leidse kandidaten voor de VSBfonds Beurs. www.vsbfonds.nl/beurzen www.pitsstop.leidenuniv.nl LUF Internationaal StudieFonds Via het Leids Universiteits Fonds (LUF) kun je een beroep doen op het LUF Internationaal StudieFonds voor een beurs voor een buitenlands studieverblijf. Studenten en pas afgestudeerden van de Universiteit Leiden met een origineel plan voor een buitenlands project komen hiervoor in aanmerking. De beurs geldt voor alle landen in de wereld en kan eventueel gecombineerd worden met een lening (bij ABN AMRO) tegen gunstige voorwaarden. www.luf.nl, klik op studenten, dan op subsidies. Houthoff Harvard Beurs en Houthoff Buruma Brugge Beurs Elk jaar stelt Houthoff Buruma een aantal beurzen ter beschikking voor het volgen van het European Legal Studies Programme aan het Collège d'Europe in Brugge of voor een LL.M-programma aan een andere gerenomeerde universiteit in het buitenland. De beurzen kunnen worden toegekend aan juridisch talent dat geïnteresseerd is in een carrière bij Houthoff Buruma en is toegelaten tot een LL.M-programma, dit momenteel aan het volgen is, of reeds heeft gevolgd. Na voltooiing van deze LL.M.-opleiding(en) volgt een aanstelling als advocaat-stagiair respectievelijk kandidaat-notaris bij Houthoff. www.houthoff.nl
20
Stibbe Steppingstone Scholarship Stibbe Simont Monahan & Duhot advocaten en notarissen stelt (jaarlijks) een aantal beurzen ter beschikking aan rechtenstudenten voor een postdoctorale studie aan een gerenomeerde universiteit, rechtenfaculteit of instituut in het buitenland. www.stibbe.nl Loyens & Loeff LL.M. Beurs Getalenteerde rechtenstudenten kunnen in aanmerking komen voor deze beurs indien zij willen studeren aan één van de vooraanstaande Law Schools in de Verenigde Staten. De kandidaat aan wie de beurs wordt verstrekt treedt (naderhand) in dienst van het kantoor. De beurs wordt geadministreerd als een Fulbright beurs. Fulbright biedt nog meerdere beurzen aan in samenwerking met stichtingen of bedrijven. www.fulbright.nl Websites Websites met uitgebreide informatie over studeren in het buitenland en over studiebeurzen en studiefondsen zijn: www.buitenland.leidenuniv.nl www.law.leidenuniv.nl/org/bio/bio.jsp www.beursopener.nl www.wilweg.nl www.studie-punt.nl www.fulbright.nl (voor de VS)
21
Studenten Loopbaan Service Het Studenten Loopbaan Service, het loopbaancentrum van de Universiteit Leiden, biedt ondersteuning en advies op het gebied van studiekeuze, loopbaan en de overstap naar de arbeidsmarkt. Studiekeuze • Individuele studiekeuzebegeleiding • Informatie in PITSstop over bachelor- en masteropleidingen • Studiekeuzetest (€ 5,00) • Werkboek Studiekeuze (€ 3,50) Loopbaan en arbeidsmarkt • Individuele loopbaanbegeleiding • Workshops, o.a. Loopbaanoriëntatie en Solliciteren, met specifieke tips voor juristen (v.a. € 6,00) • Gratis starterskit met specifieke informatie over beroepsmogelijkheden en de arbeidsmarkt voor juristen • Informatie in PITSstop (Plexus Informatie Trefpunt voor Studenten) over de arbeidsmarkt en solliciteren • Beroepskeuzetest (€ 5,00) • Werkboek Op zoek naar Werk (€ 3,50) • Informatiebijeenkomsten De Carrièreplanner De Carrièreplanner is een online 'routeplanner' voor studenten Rechten en Criminologie waarmee je in ieder studiejaar de juiste acties kunt ondernemen om jouw loopbaan na de studie vorm te geven. Je treft er onder meer informatie over keuzes maken, solliciteren, vacatures en het maken van een persoonlijk profiel. De Carrièreplanner is ontwikkeld door het Studenten Loopbaan Service. Contact Inloopspreekuur Elke dinsdag van 10.00 -11.00 uur kun je, zonder een afspraak te maken, bij het Studenten Loopbaan Service terecht voor het nabespreken van je studiekeuzetest of het bespreken van je cv en/of sollicitatiebrief. Een afspraak maken Je kunt een afspraak maken met een studiekeuze-/loopbaanadviseur van het Studenten Loopbaan Service bij de informatiebalie van het Studentencentrum Plexus, Kaiserstraat 25, Leiden, 0715278011. Vragen per e-mail Het is ook mogelijk om een vraag per e-mail te stellen aan een studiekeuze-/loopbaanadviseur:
[email protected] NB. Niet voor het maken van afspraken.
22
Studiekeuze-/loopbaanadviseurs Francien Bouhuijs Nieke Campagne Lieneke Gijsbers Simone Keijsers Adresgegevens Studentencentrum Plexus Kaiserstraat 25, Leiden 071-5278011
[email protected] www.voorzieningen.leidenuniv.nl/loopbaan/
23
PITSstop: Plexus Informatie Trefpunt voor Studenten PITSstop (Plexus Informatie Trefpunt voor Studenten) is dé plek waar je informatie kunt vinden over studie, studeren en alles wat je als student kunt tegenkomen, zoals studiekeuze, studievaardigheden, persoonlijke problemen, studiefinanciering, studeren in het buitenland, loopbaan en arbeidsmarkt. Wat biedt PITSstop? • Studiekeuze • Studiekeuzetest (€ 5,00) • Voorlichtingsfolders en studiegidsen • Opleidingsgidsen en naslagwerken Studie en stage in het buitenland • Inloopspreekuur van het International Office op maandag en donderdag van 13.00 tot 17.00 uur • Studiegidsen van buitenlandse instellingen • Verslagen van studie en stage in het buitenland • Informatie over de financieringsmogelijkheden van een buitenlands verblijf (studie of stage) Arbeidsmarkt en solliciteren • Loopbaanplanning en loopbaanoriëntatie • Beroepskeuzetest (€ 5,00) • Beroepen en functies • Arbeidsmarkt • Solliciteren • Starten van een eigen bedrijf • Gratis starterskit met o.a. jaarboeken Studievaardigheden en persoonlijke problemen • Artikelen en folders om mee te nemen • Zelfhulpboeken en video’s over diverse onderwerpen (te lenen tegen een borg van € 20,-) Rechtspositie en financiën • Naslagwerken op het gebied van studiefinanciering • Studeren met een handicap • Uitspraken van het College van Beroep Multimediahoek In de multimediahoek kun je in alle rust kijken en luisteren naar items over: • buitenlandse universiteiten • studievaardigheden • omgaan met persoonlijke problemen • arbeidsmarkt en solliciteren De multimediahoek kan ook gebruikt worden als platform voor studentenbijdragen.
24
Zoekhulp PITSstop biedt naast schriftelijke informatie ook de mogelijkheid informatie op internet te zoeken. De medewerkers van PITSstop kunnen je hierbij helpen en specifieke vragen beantwoorden. PITSstop is geopend op werkdagen van 9.00-17.00 uur. Vragen per e-mail Je kunt je vraag ook per e-mail sturen naar:
[email protected] Medewerkers PITSstop Dorine Vreugdenhil Sandra van der Thoorn Adresgegevens
Plexus Informatie Trefpunt voor Studenten Studentencentrum Plexus Kaiserstraat 25, Leiden 071 527 80 11
[email protected] www.pitsstop.leidenuniv.nl
25
Omslag Beroepengids
03-11-2008
09:41
Pagina 1
Afgestudeerd, wat nu?
Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.
