ADVIES Vrijwilligerswerk
De commissie Sociale zaken van de senaat besprak op 22 maart 2011 vier voorstellen betreffende vrijwilligerswerk. Hoewel dit federale materie is, geeft de Vlaamse Jeugdraad in dit advies haar standpunten omdat heel veel jongeren vrijwilligerswerk verrichten.
1
VLAAMSE JEUGDRAAD 1 juni 2011
ADVIES 10/12
Advies vrijwilligerswerk De Vlaamse Jeugdraad in vergadering op 1 juni 2011 onder voorzitterschap van Stijn Jacobs en waarbij aanwezig waren: Jo Baetens, Dagmar Beernaert, Hakim Benichou, Lieven Casteels, Lies Corneillie, Bert D’hondt, Jef Geboers, Mieke Nolf, Marlies Smit, Tom Van Den Borne, Liesbeth Vanneste Adviseert met 11 stemmen voor en 1 onthouding : 1 de drempels voor vrijwilligerswerk voor meerdere doelgroepen weg te werken; p.3 2 de vrijwilligersvergoeding niet te verhogen; p.3 3 een duidelijk onderscheid te bewaren tussen vrijwilligerswerk en burgerdienst, p.4 en het nieuwe statuut vrijwillige burgerdienst wettelijk goed te kaderen; 4 de drempels voor vrijwilligerswerk in het buitenland te verlagen. P.5
1. Situering De Commissie Sociale zaken van de senaat besprak op 22 maart 2011 vier voorstellen betreffende vrijwilligerswerk. Deze zijn vervolgens voorgelegd aan de Nationale Arbeidsraad. Vrijwilligerswerk is een federale materie waarover de Hoge Raad van Vrijwilligers advies geeft. Maar omdat vele jongeren actief zijn als vrijwilliger, geeft de Vlaamse Jeugdraad ook haar standpunten mee over de verschillende voorstellen: • Regeling vrijwilligerswerk door mindervaliden: voorstel ingediend door Nele Lijnen en Guido De Padt. • Verhoging van de vrijwilligersvergoeding: voorstel ingediend door Dirk Claes en Cindy Franssen. • Creatie van een sociaal statuut voor het vrijwilligersjaar: voorstel ingediend door M. André du Bus de Warnaffe. • Regeling werkloosheid en buitenlands vrijwilligerswerk: Sabine de Bethune, Dirk Claes, Cindy Franssen.
2
2. Advies
2.1.
Regeling vrijwilligerswerk door mindervaliden (ingediend door Nele Lijnen en Guido De Padt)
Breid de regeling vrijwilligerswerk voor mindervaliden uit naar andere doelgroepen: asielzoekers, mensen zonder geldige verblijfsvergunning, mensen met een arbeidskaart, mensen met een leefloon, werklozen en bruggepensioneerden. Momenteel bepaalt de vrijwilligerswet dat mensen met ziekte of invaliditeitsuitkering verplicht toestemming moeten vragen aan de arbeidsgeneesheer voor ze vrijwilligerswerk verrichten. Lijnen en De Padt willen deze bepaling schrappen omdat vrijwilligerswerk niet beschouwd kan worden als werkzaamheid. Het schrappen van die verplichting maakt dat mensen met een ziekte‐ of invaliditeitsuitkering geen risico meer lopen om hun uitkering te verliezen als ze vrijwilligerswerk doen. De Vlaamse Jeugdraad staat achter dit voorstel tot wijziging, maar ziet nog altijd drempels zijn voor bepaalde andere groepen vrijwilligers: • Asielzoekers, mensen zonder geldige verblijfsvergunning en mensen die alleen een arbeidkaart hebben, mogen nog altijd geen vrijwilligerswerk doen. • Mensen met een leefloon moeten hun dossierbeheerder bij het OCMW op de hoogte brengen. • Werklozen en bruggepensioneerden moeten aan de RVA melden dat ze vrijwilligerswerk verrichten. Sommige organisaties hebben een ‘algemene toelating van de RVA’ zodat individuen geen melding meer moeten doen. De Vlaamse jeugdraad vraagt om het principe ‘vrijwilligerswerk is geen arbeid, maar levert wel een evenwaardige’ bijdrage aan de maatschappij’ door te trekken bij andere maatregelen voor andere doelgroepen: asielzoekers, mensen zonder geldige verblijfsvergoeding, mensen met een arbeidskaart, mensen met een leefloon en werklozen en bruggepensioneerden.
2.2.
Voorstel tot verhoging van de vrijwilligersvergoeding ( ingediend door Dirk Claes en Cindy Franssen)
Verhoog de vrijwilligersvergoeding niet. Parlementsleden Dirk Claes en Cindy Fransen dienden een voorstel in om het wettelijk plafond voor de vrijwilligersvergoeding te verdubbelen. Ze willen het huidige bedrag optrekken tot 2.500 euro per jaar, of 62,50 euro per dag.
3
De indieners willen met dit wetsvoorstel naar eigen zeggen het onbetaalde vrijwilligerswerk niet ontmoedigen, noch het vrijwilligerswerk betaald maken. Het risico dat ‘betaald’ vrijwilligerswerk de reguliere arbeid gaat verdringen door het optrekken van dit plafond bestaat volgens hen niet. . De verhoogde vrijwilligersvergoeding zoals voorgesteld door senatoren Dirk Claes en Cindy Franssen ligt nochtans zeer dicht bij het minimumloon ∙. Een verhoging van de bedragen betekent dat de vergoeding steeds meer opschuift richting verloning. Een evolutie die de Vlaamse Jeugdraad niet toejuicht. Het is inderdaad belangrijk dat jongeren geen kosten hebben aan hun vrijwilligerswerk. Maar de huidige mogelijkheden van forfaitaire en reële onkostenvergoeding plus verplaatsingskosten biedt hiervoor al genoeg garanties. Een verhoging van de bedragen speelt in het voordeel van kapitaalkrachtige organisaties die de vergoedingen kunnen uitbetalen. De Vlaamse jeugdraad wil geen concurrentie tussen organisaties op basis van financiële criteria. De Vlaamse Jeugdraad is daarom geen voorstander van een verhoging van de vrijwilligersvergoeding.
2.3.
Creatie van een sociaal statuut voor het vrijwilligersjaar (ingediend door M. André du Bus de Warnaffe) De mogelijkheid om vrijwillig burgerdienst te kunnen verrichten is positief. Er moet echter een duidelijk onderscheid bewaard worden tussen vrijwilligerswerk en burgerdienst. Het nieuwe statuut vrijwillige burgerdienst moet wettelijk goed gekaderd worden. Het statuut mag geen alternatief zijn voor goedkope werkkrachten
Het wetsvoorstel, ingediend door M. André du Bus de Warnaffe pleit voor de invoering van een sociaal statuut voor het vrijwilligersjaar zodat 18 tot 25 jarigen de mogelijkheid krijgen om een burgerdienst uit te voeren voor een periode van 6 tot 12 maanden. Dit voorstel voorziet volgende zaken: •
•
• •
Er wordt een Commissie Vrijwillige Burgerdienst opgericht, ondergebracht bij FOD Sociale Zekerheid, omdat de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van vrijwilligers een bevoegdheid is van Sociale Zaken. Deze Commissie Vrijwillige burgerdienst staat in voor de erkenning en controle van de instellingen die een beroep willen doen op personen die zich inschrijven voor de vrijwillige burgerdienst. De Commissie Vrijwillige burgerdienst staat ook in voor de opvolging kandidaatstelling en voorstellen van personen die vrijwillige burgerdienst willen doen. Deelnemers aan de vrijwillige burgerdienst krijgen een nieuw sociaal statuut.
4
•
•
• •
De kandidaat‐ vrijwilliger, de begunstigde instelling en de Commissie Vrijwillige burgerdienst sluiten verplicht een schriftelijke overeenkomst af die de rechten en plichten van de contracterende partijen vastlegt. De dagelijkse werktijd van de vrijwilliger is geregeld met een minimum van 28 u per week en een maximum van 38 u per week, in overeenstemming met de wetgeving betreffende de arbeidstijd. De vrijwilliger krijgt een vaste vergoeding. De duur van de vrijwillige burgerdienst kan meetellen als wachttijd in het kader van de werkloosheidsreglementering. Een dag burgerdienst wordt gelijkgesteld aan anderhalve dag wachttijd.
De Vlaamse Jeugdraad vindt het interessant dat jongeren tussen hun schooltijd en loopbaan de mogelijkheid krijgen om zich te oriënteren en hun competenties aan te scherpen. Toch willen we wijzen op het verschil tussen vrijwilligerswerk en vrijwillige burgerdienst. De wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van vrijwilligers stelt dat vrijwilligerswerk ‘elke activiteit is die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht, ten behoeve van één of meer personen, andere dan degene die de activiteit verricht, van een groep of organisatie of van de samenleving als geheel; die ingericht wordt door een organisatie anders dan het familie‐ of privéverband van degene die de activiteit verricht; en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstelling.’ Aangezien het wetsvoorstel spreekt van een contract tussen de vrijwilligers en de organisatie, een verplicht aantal uren en een vergoeding, is vrijwillige burgerdienst geen vrijwilligerswerk. Elke verwijzing naar vrijwilligerswerk in definities en wetgeving moet vermeden worden. Het principe, het statuut en de samenstelling van de Commissie Vrijwillige Burgerdienst zijn bovendien veel te onduidelijk en moeten verfijnd worden. De ontwikkeling van een nieuw sociaal statuut kan een oplossing bieden. Als er een nieuw statuut komt voor vrijwillige burgerdienst, mag dit geen alternatief zijn voor goedkope tijdelijke werkkrachten. Er is nood aan duidelijke garanties in het statuut en de wetgeving.
2.4.
Regeling werkloosheid en buitenlands vrijwilligerswerk (Sabine de Bethune, Dirk Claes, Cindy Franssen)
Werk de drempels voor vrijwilligerswerk in het buitenland weg in een nieuwe reglementering rond werkloosheid. Het wetsvoorstel van Sabine de Bethune, Dirk Claes en Cindy Franssen wil de werkloosheidsreglementering aanpassen om de periode van het vrijwilligerswerk in het buitenland gelijk te stellen met de wachttijd. Het houdt ook een vrijstelling in van de verplichting om 3 maanden beschikbaar te zijn op de arbeidsmarkt alvorens je in aanmerking komt voor een werkloosheidsuitkering.
5
De gelijkstelling is ook van belang voor andere zaken van de sociale zekerheid, zoals kinderbijslag of ziekteverzekering. Dit voorstel geeft gevolg aan het advies van de Vlaamse Jeugdraad van 6 oktober 2004: ‘Internationale mobiliteit voor jeugdwerkers en jongeren, Weg met die obstakels’. De Vlaamse Jeugdraad vindt het voorstel positief en is voorstander van het wetsvoorstel voor de regeling werkloosheid en buitenlands vrijwilligerswerk
6
Bijlage 1: berekening minimumloon per dag en vergelijking met voorstel verhoogde vrijwilligersvergoeding Tabel Brutobedragen gewaarborgd gemiddeld minimummaandinkomen voor het verrichten van normale voltijdse arbeidsprestaties van kracht op 1 september 2010 leeftijd
bruto maandbedrag
vanaf 21 jaar
€ 1.415,24
vanaf 21,5 jaar + 6 maanden anciënniteit
€ 1.452,80
vanaf 22 jaar + 12 maanden anciënniteit
€ 1.469,48
bron: Nationale Arbeidsraad: Cao bedragen
Brutosalaris (1.415,24) min sociale bijdrage 13% (184,97) = belastbaar brutosalaris (1.230,27), min bedrijfsvoorheffing (afhankelijk van verschillende parameters) = nettosalaris. Om te vergelijken delen we de bedragen door 20 ( werkdagen in een maand). We komen dan op Brutosalaris per dag: € 70,62 Belastbaar brutosalaris per dag € 61,51 Conclusie: Het voorstel van € 62,50 vrijwilligersvergoeding per dag leunt zeer nauw aan bij de € 61,50 per dag belastbaar brutosalaris ( waar geen bedrijfsvoorheffing op betaald is). Daarenboven kan de vrijwilligersvergoeding per dag betaald worden voor een ‘prestatie’ die minder lang duurt dan een arbeidsdag. In dat geval wordt een vrijwilliger meer betaald dan iemand die dezelfde taak uitvoert als werknemer.
7
