Advies Archeologische Monumentenzorg 2010-nr. 92

Keizer Ka rel V Singel 8 Postbus 435 5600 AK Eindhov en Fax: 040 259451 0 Website: www.milieudi enst.sre.nl

Advies Archeologische Monumentenzorg 2010-nr. 92

Deel 1)

Concept selectiebesluit archeologie

Deel 2)

Beoordeling archeologisch rapport

Aanvrager

naam C. Stolwijk

Gemeente/bedrijf Gemeente Reus el-De Mierden

Datum 17-5-2010

Auteur(s)

R. Berk vens

2-6-2010

Autori satie

J. Schotten

Samenwerkings verband Regio Eindhoven Milieudienst Samenwerkings verband Regio Eindhoven Milieudienst

2-6-2010

paraaf

Beoordelingsadvies BO Reusel-Lindestraat 34-38 te Reusel, gem. Reusel-De Mierden

Adv ies Archeo log ische Monumentenzorg: Concept selectiebesluit archeologie gemeente Reusel-De Mierden

Bevoegd gezag:

Gemeente Reus el-De Mierden Dhr. C. Stolwijk Postbus 11 5540 AA Reusel

Datum:

2-6-2010

Locatie:

Reus el-Lindestraat 34-38, gemeent e Reusel-De Mierden

Project:

Archeologisch bureauonderzoek Lindestraat 34-38, Reusel, gemeent e Reus el-De Mierden, auteur: H.W.D. van den Engel, concept versie 1. 3 december 2009.

Van:

Samenwerkings verband Regio Eindhoven Milieudienst Mevr. drs. Ria Berk vens Tel. 040-2594780 E-mail: R.Berk vens @milieudienst.sre.nl

Concept selectiebesluit archeologie Lindestraat 34-38 te Reusel, gemeente Reusel-De Mierden In het plangebied Lindestraat 34-38 te Reusel kan op basis van de resultaten uit het bureauonderzoek: Archeologisch bureauonderzoek Lindestraat 34-38, Reusel, gemeente Reusel-De Mierden, aut eur: H.W.D. van den Engel, concept versie 1.3 december 2009, nog geen archeologische vindplaats worden uitgesloten. Er dient dan ook alsnog een waardering van het plangebied plaats te vinden op basis van de K waliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.2) en de richtlijnen van de provincie Noord-Brabant. Op basis van het uitgevoerde bureauonderzoek is duidelijk dat aan het plangebied Lindestraat 34-38 te Reusel een hoge archeologische verwac htingswaarde moet worden toegekend, vanwege de ligging van het plangebied in de historische dorpskern van Reusel. Aangezien de kans op archeologische vindplaatsen duidelijk aanwezig is, wordt verder archeologisch onderzoek noodzakelijk geacht. Geadviseerd wordt om in die delen van het plangebied die dieper dan 30 cm -Mv verstoord gaan worden bij de geplande ruimtelijke ingrepen, een waarderend archeologisch vooronderzoek in de vorm van proefsleuven uit te laten voeren (conform protocol Proefsleuven KNA 3.2, de S IKB Leidraad proefsleuven en de richtlijnen van de provincie Noord-Brabant). Hiermee kan de kwaliteit, aard, datering omvang en diepteligging van de vindplaats worden vastgesteld. Gezien de relatief geringe 2 omvang van het plangebied (2500 m ) raden wij bovendien aan de mogelijkheid tot een doorstart naar een opgraving open te houden, indien het proefsleuvenonderz oek resulteert in positieve resultaten. Daarbij willen wij wel benadrukken dat zo’n doorstart pas gemaakt kan worden, wanneer het onderzoek door middel van proefsleuven geëvalueerd is. Het vervolgonderz oek dient plaats te vinden aan de hand van een door het bevoegd gez ag goedgekeurd programma van eisen en uitgevoerd te worden door een archeologisch bedrijf bevoegd tot het uit voeren van archeologische opgravingen (Monumentenwet 1988, art. 45). Tot slot, het door ons voorgestelde vervolgonderzoek moet tevens

SRE Milieudienst: versie 6-10-2010

2 van 8


gezien worden in het licht van de onderzoeksprioriteit die geldt voor historische dorpskernen, zoals verwoord is in de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie (NOaA). Indien het als gevolg van fysieke belemmeringen of andere zwaarwegende redenen niet mogelijk is om in het plangebied een proefsleuvenonderzoek uit te voeren, adviseren wij in het plangebied een archeologische begeleiding (gelijktijdig met de bouwwerkzaamheden) te laten verrichten. De definitieve onderzoeksstrategie dient dan eveneens te worden vastgelegd in een door het bevoegd gezag (gemeente Reusel-De Mierden) goed te keuren Programma van Eisen en te worden uitgevoerd door een professioneel bedrijf met een opgravings vergunning.

Toelichting Conc ept selectiebesluit door het bevoegd gezag Op basis van de gegevens van het vooronderzoek stelt de uit voerder van het onderzoek een waardering op. Het bevoegd gezag kan dez e waardering gebruiken bij het nemen van een selectiebesluit. Als het bevoegd gez ag concludeert dat de vindplaats behoudens waardig is, zal men moeten bekijken of de ruimtelijke plannen zodanig kunnen worden aangepast dat behoud van de vindplaats mogelijk is. Het rijks- en ook het provinciaal archeologiebeleid gaat uit van behoud van het bodemarchief in situ (ter plekke, dat wil zeggen in de bodem). Is dit niet realiseerbaar, dan dient de aanwezige, als behoudens waardig gewaardeerde, vindplaats te worden onderzocht. Meestal betekent dat een opgraving als definitieve beheersmaatregel. Als de archeologische vindplaats niet behoudens waardig wordt bevonden kan het terrein worden vrijgegeven voor de realisatie van de plannen (=negatief selectieadvies). Zelfs dan is het in sommige gevallen overigens nog aan te bevelen amateur-archeologen onderzoek te laten doen; dit kan alleen bij vindplaatsen met een negatief selectieadvies. Het al of niet opvolgen van een selectieadvies door de archeologisch uit voerder is een beleidsbesluit, dat is voorbehouden aan het bevoegde gezag. Het selectiebesluit kan dan ook afwijken van het selectieadvies. Onder de huidige wetgeving is niet geregeld welke overheid een selectiebesluit moet nemen, nog hoe dat besluit eruit moet zien. Een overheid kan een (s electie)besluit nemen voor de archeologie in het eigen grondgebied en daaraan voorwaarden verbinden. Dat kan in het kader van haar wettelijke taken of op basis van een speciale archeologieverordening. Daarbij is het wel van belang dat deze overheid een eigen archeologiebeleid voert, zich bij de besluit vorming baseert op adequaat uitgevoerd vooronderz oek en zich laat adviseren door een daartoe gekwalificeerd 1 archeoloog. Dit is in overeenstemming met de richtlijnen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Bij ruimtelijke planvorming en ingrepen kan de nieuwe arc heologiewetgeving en de beleidsmatige vertaling ervan door de gemeente grot e financiële en/of organisatorische consequenties hebben. Niet alleen voor de gemeente zelf, maar ook voor grondeigenaren en -gebruikers, planmakers en initiatiefnemers van bodemingrepen. Gezien de grote financiële, planologische en cultuurpolitieke consequenties die aan archeologische selectiebesluiten verbonden kunnen zijn, is het van het grootste belang dat dit soort besluiten op een zorgvuldige, transparante, recht vaardige en rechtmatige wijze tot stand komen. In ieder geval staan selectiebesluiten open voor beroep- en bez waar. K waliteit Bij het nemen van het selectiebesluit wordt er van uitgegaan dat de kwaliteit van het archeologisch selectieadvies gewaarborgd is. Dit betekent dat het selectieadvies moet zijn opgesteld (en gecontroleerd) door een senior archeoloog. Een ander uitgangspunt is dat het gehele proces voorafgaand aan het archeologische selectieadvies volgens de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) is verlopen. Dat wil zeggen dat er in het geval van gravend onderzoek een Programma van Eisen (P vE) moet zijn geweest. Een P vE moet bovendien goedgekeurd zijn door het bevoegd gezag. Wanneer de opsteller van het P vE ook de uit voerder is, moet het plan beoordeeld 1

Handreiking Valletta, VNG 2009


3 van 8


worden door een onafhankelijk senior archeoloog. Dit kan een archeoloog zijn die aan uw gemeente verbonden is, een archeoloog die werkzaam is bij de provincie of het rijk of een senior archeoloog bij een andere instelling dan de opsteller/uit voerder. Beleidsk ader Het nationale beleid voor de archeologische monumentenzorg staat in het teken van het behoud en het beheer van het archeologische erfgoed. De archeologische belangen vinden wettelijke bescherming in de Monumentenwet 1988 en het Europese Verdrag van Valletta (1992). Op gelijke voet staat het streven naar het gebruik van het archeologische erfgoed als inspiratiebron voor de ruimtelijke inrichting van ons land. Dit beleid geldt voor alle cultuurhistorische waarden, dat wil zeggen voor zowel archeologische als voor historisch geografische en historisch bouwkundige waarden (Nota Belvedere 1999). Op 1 sept ember 2007 is de wet op de archeologische monumentenzorg in werking getreden. Deze wet omvat een wijziging van de Monumentenwet 1988 en is ook gericht op de implementatie van het genoemde verdrag. Dit bet ekent dat gemeenten verplicht zijn in de voorbereidingsfase van een nieuw bestemmingsplan of projectbesluit arc heologisch onderzoek te laten uit voeren. Gemeenten dienen ook aan te geven welke conclusies zij aan de onderzoeksresultaten verbinden. De archeologische onderzoeksresultat en krijgen vervolgens hun vertaling in het bestemmingsplan of projectbesluit. Het beleid voor de archeologische monumentenzorg van de provincie Noord-Brabant sluit op hoofdlijnen aan op het nationale beleid voor de archeologische monumentenzorg. In het streekplan 2002 is in overeenstemming met voornoemde regelgeving bepaald dat bij ruimt elijke plannen rekening moet worden gehouden met bekende en te verwachten archeologische waarden. Het uitgangspunt hierbij is dat het archeologisch erfgoed moet worden beschermd op de plaats waar het wordt aangetroffen.


4 van 8


Adv ies Archeo log ische Monumentenzorg: Beoordeling archeologisch rapport

Bevoegd gezag:

Gemeente Reus el-De Mierden Dhr. C. Stolwijk Postbus 11 5540 AA Reusel

Datum:

12-6-2010

Locatie:

Reus el-Lindestraat 34-38, gemeent e Reusel-De Mierden

Project:

Archeologisch bureauonderzoek Lindestraat 34-38, Reusel, gemeent e Reus el-De Mierden, auteur: H.W.D. van den Engel, concept versie 1. 3 december 2009.

Van:

Samenwerkings verband Regio Eindhoven Milieudienst Mevr. drs. Ria Berk vens Tel. 040-2594780 E-mail: R.Berk vens @milieudienst.sre.nl

Inleiding Op 17 mei 2010 hebben wij van de gemeente Reusel - De Mierden opdracht gek regen om het rapport Archeologisch bureauonderzoek Lindestraat 34-38, Reusel, gemeent e Reusel-De Mierden, aut eur: H.W.D. van den Engel, concept versie 1.3 dec ember 2009, te beoordelen. Het bureauonderzoek had tot doel informatie te verwerven over bekende en te verwacht en archeologische waarden teneinde een gespecificeerde archeologische verwachting op te kunnen stellen. Tot slot moest een advies worden gegeven over de noodzaak van archeologisch vervolgonderz oek.

Samenvatting van het plan en het rapport Onderzoekskader RO: bestemmingsplanwijziging Grootte plangebied: 2500 m² Onderzoeksperiode: december 2009 Opdrachtgever: Croonen Advis eurs Opdrachtnemer: Becker & Vd Graaf Het plangebied is gelegen aan de Lindestraat te Reus el en wordt ingeslot en door huizen aan de Kerkstraat en Bakkerstraat. Ten tijde van het onderzoek was het plangebied bedekt met huizen, tuinen en parkeerplaatsen. Vanwege de ligging in de bebouwde kom is het terrein niet op de bodemkaart van Nederland gek arteerd, maar gelet op wat vermeld wordt voor de omgeving, mag het voorkomen van een hoge zwart e enkeerdgrond worden aangenomen, die gevormd is in zwak lemig fijn zand. Een vergelijkbare extrapolatie van gegevens zoals vermeld op de geomorfologische kaart van Nederland, waarop het plangebied evenmin gekarteerd is, geeft aan dat de onderzoekslocatie naar alle waarschijnlijkheid op een dekzandrug met oud bouwland gelegen is.


5 van 8


Uit het plangebied zijn geen archeologische monumenten, waarnemingen dan wel onderzoeksmeldingen bekend. Het plangebied staat op de IKAW en de CHW van Noord-Brabant aangegeven als een gebied met een onbekende archeologische verwachtingswaarde. Op de Archeologische Monumentenkaart (AMK) ligt het plangebied binnen de historische kern van Reusel (AMK terrein 16829). Binnen een straal van 2600 m liggen ten westen en noordoosten van het plangebied zeven AMKterreinen met vondsten vanaf het Mesolithicum en sporen vanaf de Bronstijd bestaande uit grafheuvels, urnenvelden en nederzettingen. Ten oosten liggen meerdere terreinen met bewoningssporen uit de IJzertijd en Romeinse tijd. Het is dus mogelijk dat er in het plangebied sporen uit de prehistorie voorkomen. Circa 325 m naar het zuiden zijn boerderijen met bijbehorend erf uit de 6e eeuw aangetroffen. De nederz ettings vorm in die periode bestond niet uit een dorp maar uit los verspreide boerderijen plus erf. Het plangebied ligt in het oude buurtschap Dorp De Straot, één van de twee kernen waar Reusel uit ontstaan is. Er is dus al in de 12e eeuw bebouwing in of zeer nabij het plangebied geweest. Daarnaast ligt het plangebied ook langs de historische weg tussen Reus el en Hooge Mierde. Op de kadastrale minuutkaart uit het begin van de 19e eeuw liggen er meerdere percelen in het plangebied. Het plangebied ligt dan in de hoek van de Reuselsche Straat (de huidige Lindestraat ) en het Kerk Straatje, te midden van de historische kern De Straot. Langs de Reuselsche Straat vallen dan de helft van een huis met erf, delen van een ander huis en een schuur, twee tuinen en delen van weilanden binnen het plangebied. Tussen 1951 en 1958 wordt de Reuselsche Straat omgevormd tot de Lindestraat met zijn driehoekige plein en parkeerplaatsen. Het zuidelijke deel van de Lindestraat valt gedeeltelijk over de oude huizen heen die langs de Reuselsche Straat lagen. Om deze reden liggen er op de oudere kaarten geen complete gebouwen binnen de grenzen van het plangebied. Bij het raadplegen van het bouwarc hief van de gemeente Reusel-De Mierden is gebleken dat er zich onder nrs. 34 en 36 kelders bevinden. Deze zijn respectievelijk 170 en 210 cm diep en dat in de 11 achtertuin van beiden zich ook betonnen beerputten hebben bevonden. Uit de bouwtekeningen is gebleken dat het huidige nr. 38 niet onderkelderd is. Van eerdere bebouwing waren helaas geen bouwtekeningen beschikbaar. De funderingsdiept e van nrs. 34 en 36 is ca. 60 cm diep en breed, van nr. 38 zijn geen gegevens bekend. Daar nr. 38 op dez elfde ondergrond is gebouwd, kan worden aangenomen dat het op dez elfde wijze is gefundeerd. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat het plangebied zich in één van de twee historische kernen van Reusel bevindt. Tevens zijn uit de omgeving meerdere locaties bekend met sporen en vondsten uit alle periodes vanaf het Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Verwacht wordt dat zich in het plangebied met name sporen en vondsten vanaf de Vroege Middeleeuwen bevinden. In de achtererven en tuinen van de oudere bebouwing kunnen water- en beerputten gelegen hebben. Als de huidige bebouwing niet te diep is gefundeerd en de verstoring door riolering en wegc unetten/parkeerplaatsen niet te diep is geweest kunnen deze nog aanwezig zijn. Er wordt geadviseerd om in het plangebied vervolgonderz oek uit te laten voeren in de vorm van een verkennend of karterend booronderzoek danwel een proefsleuvenonderz oek.

Beoordeling Het rapport is goed leesbaar en voldoet aan de kwaliteitseisen van de archeologische monumentenzorg. De volgens de KNA vereiste gegevens t.a. v. de archeologie zijn geleverd. Voor het bureauonderzoek zijn de juiste bronnen geraadpleegd en is een redelijk gespecificeerde verwachting opgesteld. Het bijgeleverde kaartmateriaal is goed, hoewel de afbeelding van de IKAW met archis gegevens ont breekt in bijlage 2. In de aanbeveling om vervolgonderz oek te verrichten in het plangebied kunnen wij ons vinden. Wij hebben slechts enkele opmerkingen: • Wat is het verstoringsoppervlak van de nieuw te bouwen woningen? Graag toevoegen. • P. 12, onderaan bij 4.1: laatste zin is onbegrijpelijk. Hoezo worden sporen dan niet verstoord?


6 van 8


Advies Met inachtneming van het bovenstaande commentaar stemmen wij in met het rapport Archeologisch bureauonderzoek Lindestraat 34-38, Reusel, gemeente Reusel-De Mierden, auteur: H.W.D. van den Engel, concept versie 1.3 december 2009. Gezien de hoge archeologische verwachting, die vooral gebaseerd is op de ligging van het plangebied in het oude bewoningslint van Reusel, adviseren wij om een proefsleuvenonderz oek – met de mogelijkheid tot een doorstart naar een opgraving – uit te voeren.


7 van 8


BIJLAGE 1

Toetsingsprocedure Rapportages worden door de SRE Milieudienst getoetst aan de in de archeologische monumentenzorg voorgeschreven kwaliteitsnormen en aan de in de beroeps groep gangbare gedragscodes m.b.t. onafhankelijkheid en proportionaliteit. De conclusies en aanbevelingen zijn getoetst aan de verwachte waarde van de locatie en aan de verhouding tot de bestaande en de te verwachten verstoring van het bodemarchief. Indien deze toetsing leidt tot aanbevelingen om het rapport te verbeteren, hebben deze aanbevelingen alleen bet rekking op meet bare kwaliteitsaspecten en niet op zaken die binnen het domein van de integriteit en wetenschappelijke verantwoordelijkheid van de rapporteur vallen. Selectie- en beleidsadviezen van de toetser zijn onderscheiden van die van de aut eur van het rapport. Bij de toetsing is – waar nodig – gebruik gemaakt van de volgende documenten: • • • • • • • • • • • •

RACM database Archis II Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 3.1 Checklist SIKB beoordeling IVO verkennend, karterend en waarderend Checklist SIKB beoordeling P vE Leidraad Archeologische Standaard Boorbeschrijving Leidraad Archeologisch Onderzoek Beekdalen Leidraad IV O Karterend Booronderzoek Minimum- en onderzoekseisen Provincie Noord-Brabant t.b.v. archeologisch vooronderzoek in de vorm van inventariserend en waardestellend boor- en proefsleuvenonderzoek (versie 02/01/ 2007) Nationale Onderzoeksagenda Archeologie MemoRIA 6 en 8 Literatuur m.b.t. de regio voorzover die aanwezig is in de bibliotheek van het Archeologisch Cent rum in Eindhoven Gedragscode van de Vereniging van Nederlandse Archeologen


8 van 8

Advies Archeologische Monumentenzorg 2010-nr. 92

Recommend Documents