VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS & VOORSTEL AAN DE RAAD Van:
B. Atema
Tel nr:
8480
Datum:
17 mei 2016
Team:
Vastgoed
Tekenstukken:
Ja
Nummer: 16A.00428
Bijlagen:
2
Afschrift aan: N.a.v. (evt. briefnrs.): Onderwerp: Voorstel (bijna) klimaatneutraal stadhuis
Advies: Akkoord te gaan met raadsvoorstel 16R.00239
Begrotingsconsequenties B . e n W. d . d . :
G e we n s t e d a t u m b e h a n d e l i n g i n d e r a a d ( d a t u m : zi e ve r g a d e r s c h e m a ) : Ja,
Ja,
F a t a l e d a t u m b e s l u i t va n d e r a a d :
Portefeuillehouder: wethouder Schreurs
Ja
E xtr a ov e rw eg ing en / k antt e ke nin gen v oo r Co ll eg e Dekking voor dit voorstel dient te worden besproken in het juni overleg.
E xtr a ov e rw eg ing en / a lte rn at iev en / a rgu ment en Zi e 1 6R .0 0 23 9
Kan tte k eni ng en: St an dpunt co ns ul ent en Zie 16R.00239
S am enh ang m et e e rd er e b es lui tv or min g Zie 16R.00239
Bij l ag en -
Het raadsvoorstel geregistreerd onder corsanummer: 16R.00239
RAADSVOORSTEL 16R.00239
Indiener: college van burgemeester en wethouders Datum:
17 mei 2016
Portefeuillehouder(s): Wethouder Schreurs Portefeuille(s): Vastgoed Contactpersoon: B. Atema Tel.nr.:
06-29038788
E-mailadres:
[email protected]
Onderwerp: Voorstel (bijna) klimaatneutraal stadhuis
De raad besluit: Te kiezen – conform het verzoek in de motie d.d. 5 november 2015 - voor het (bijna) klimaatneutrale gebouw exploitatie scenario (EPC=0) en bijbehorend kredietvoorstel.
Inleiding: Op 5 november 2015 heeft de raad akkoord gegeven op de renovatie van het stadhuis conform Programma van Eisen d.d. 18-5-2015. Conform dit Programma van Eisen is de duurzaamheidsambitie vertaald in een A+ gebouwlabel, een ambitie welke maximaal haalbaar is binnen het taakstellend huisvesting exploitatiebudget van €1.285.000,- (prijspeil 2015). Parallel aan de besluitvorming om het stadhuis te renoveren heeft de raad een motie aangenomen en heeft daarmee het college verzocht om een technisch scenario uit te werken waar het stadhuis een (bijna) klimaatneutrale gebouw exploitatie kent. Dit draagt bij aan de vastgestelde ambitie van de gemeente om in 2030 een klimaatneutrale gemeente te zijn. De term (bijna) klimaatneutraal is een ‘containerbegrip’, het begrip is niet gekoppeld aan meetbare prestaties of Nederlandse / Europese regelgeving. Het ontwerpteam van het stadhuis heeft daarom een meetbaar scenario (‘EPC= 0 scenario’) uitgewerkt wat technisch bewezen is en de volgende economisch duurzame keuzes bevat: 1. Hoge isolatiewaarde vloer, gevel en dak; 2. Hoge ZTA waarde glas/ triple glas; 3. Tapwater via electrische boilers; 4. Electrische ketel voor piekbelasting; 5. Geen gasaansluiting; 6. Verlichting met LED en aanwezigheid en daglichtschakeling; 7. CO2 gestuurde ventilatie; 8. 600m2 bestaande (pve) + 600m2 nieuwe zonnepanelen; 9. WKO (pve) + warmtepomp. Voor het ‘EPC= 0 scenario’ (Energie Prestatie Coëfficiënt) wordt er uit gegaan dat het totaal van het gebouw (stadhuis) gebonden energiegebruik nul is. Gebouw gebonden energiegebruik betreft het energiegebruik voor klimatisering (verwarming, koeling, ventilatie) en verlichting in een gebouw. Energieopwekking met WKK of PV panelen wordt daar vanaf getrokken. In de praktijk komt EPC=0 er veelal op neer dat, na het realiseren van een zeer goede gebouwschil en een efficiënt
installatieconcept, de (resterende) gebouw gebonden energievraag wordt ingevuld met de opbrengst van PV-panelen.
De bevoegdheid van de raad komt voort uit de volgende wet- en/of regelgeving: De gemeenteraad is op grond van artikel 147 en 148 van de gemeentewet bevoegd.
Beoogd effect: Het stadhuis zal met de (bijna) klimaatneutrale gebouw exploitatie als een voorbeeldfunctie fungeren richting haar burgers en bijvoorbeeld ondernemers in de regio. Dit sluit aan bij de ambitie om te werken aan beleid om de gemeente Woerden in 2030 klimaatneutraal te laten zijn.
Argumenten: In 2015 heeft de raad besloten (conform voorstel 15R.00296) de aanpak ‘ samen op weg naar klimaatneutraal Woerden in 2030’ vast te stellen en daarmee de ambitie uit te spreken dat de gemeente klimaatneutraal dient te zijn in 2030. Kanttekeningen: Het scenario voor de (bijna) klimaatneutrale gebouw exploitatie is conform planning uitgewerkt door het ontwerpteam van het stadhuis (projectleider, architect en adviseurs). De ontwerp- en procesplaning en de contractuele verplichtingen richtingen het ontwerpteam is gericht op besluitvorming uiterlijk in juni 2016. Er dient rekening te worden gehouden met vertraging- en ontwerpkosten indien het besluit uitgesteld wordt. Financiën: Op 5 november 2015 heeft de raad akkoord gegeven op het huisvesting exploitatiebudget van €1.285.000,- (prijspeil 2015) waarbij de renovatie van het stadhuis wordt uitgevoerd conform het Programma van Eisen d.d. 18-5-2015. Het ontwerpteam van het stadhuis (projectleider, architect en adviseurs) hebben op basis van kengetallen, referenties, vergelijkbare aanbestedingen en marktgegevens een investeringsraming opgesteld waarbij bewezen techniek en economisch duurzame keuzes het vertrekpunt is geweest voor de (bijna) klimaatneutrale maatregelen voor het stadhuis. De geraamde investering (in gebouwtechniek van het stadhuis) voor de (bijna) klimaatneutrale exploitatie is €1.300.000,- en conform financial governance resulteert dit in een jaarlast van €100.000. De dekking van deze last dient te worden besproken in het juni overleg. Uitvoering: De technische implementatie van de maatregelen (gebouwtechniek) voor het (bijna) klimaatneutrale scenario in het ontwerp van het stadhuis zal worden uitgevoerd door het ontwerpteam van het stadhuis. Communicatie: Communicatie wordt in de reguliere communicatie structuur van het project ‘renovatie stadhuis’ opgepakt.
Samenhang met eerdere besluitvorming:
Zie 15R.00540 (raadsvoorstel), 15R.00543 (raadsbesluit) en motie (bijna) klimaatneutraal stadhuis CDA/ D66 d.d. 5 november 2015. Bijlagen: Geen bijlagen. De indiener:
college van burgemeester en wethouders De secretaris
De burgemeester
drs. M.H.J. van Kruijsbergen MBA
V.J.H. Molkenboer
RAADSBESLUIT 16 R. 0 02 4 1
Agendapunt:
Onderwerp:
Voorstel (bijna) klimaatneutraal stadhuis
De ra a d v a n d e gem e e nt e W oerd en ;
gelezen het voorstel d.d.
17 mei 2016
van:
- burgemeester en wethouders gelet op het bepaalde in de Gemeentewet; De gemeenteraad is op grond van artikel 147 en 148 van de gemeentewet bevoegd.
b e s l u i t: Te kiezen voor het (bijna) klimaatneutrale scenario voor de renovatie van het stadhuis (16R.00239) en de dekking te bespreken in het juni overleg.
Aldus besloten door de raad van de gemeente Woerden in zijn openbare vergadering, gehouden op
23 juni 2016
De griffier
De voorzitter
E.M. Geldorp
V.J.H. Molkenboer
MEMO Stadhuis CO2 neutraal bouwen d.d. 12-5-2016 Project stadhuis: de opdracht van de raad. Op 5 november 2015 heeft de raad akkoord gegeven op de renovatie van het stadhuis conform Programma van Eisen d.d. 18-5-2015. Conform dit Programma van Eisen is de duurzaamheidsambitie vertaald in een A+ gebouwlabel, een ambitie welke maximaal haalbaar is binnen het taakstellend huisvesting exploitatiebudget van €1.285.000,- (prijspeil 2015). Parallel aan de besluitvorming om het stadhuis te renoveren heeft de raad een motie aangenomen en heeft daarmee het college verzocht om een technisch scenario uit te werken waar het stadhuis een (bijna) klimaatneutrale gebouw exploitatie kent. De term (bijna) klimaatneutraal is een ‘containerbegrip’, het begrip is niet gekoppeld aan meetbare prestaties of Nederlandse / Europese regelgeving. Het ontwerpteam van het stadhuis heeft daarom een meetbaar scenario uitgewerkt wat technisch bewezen is en vertaald is in het ‘EPC= 0 scenario’ (Energie Prestatie Coëfficiënt). Dit wordt er uit gegaan dat het totaal van het gebouw (stadhuis) gebonden energiegebruik nul is. Dit sluit aan bij ‘onderdeel 2’ wat hieronder wordt uitgewerkt en toegelicht. Route besluitvorming conform behandeling 16r.00241, 16a.00428, 16r.00239 is als volgt: 1. Dinsdag 17 mei vaststellen in college (16r.00241, 16a.00428, 16r.00239) 2. Donderdag 19 mei (uiterlijk) raadsvoorstel indienen 3. 2 juni infobijeenkomst (beeldvorming) 4. 9 juni cie Ruimte (oordeelsvorming) 5. 23 juni raad (besluitvorming) N.a.v. gesprek wethouder De Weger maandag 9 mei j.l: Na het gesprek met wethouder De Weger maandag 9 mei j.l. is door de wethouder aan ‘het project stadhuis’ en de projectleider klimaatneutraal Woerden gevraagd om inzichtelijk te maken hoe de realisatie van het stadhuis (de fysieke bouw) CO2 neutraal uitgevoerd kan worden. Deze vraag komt bovenop de uitwerking van het verzoek van de raad (motie 5-11-2015) welke 17 mei 2016 met de documenten : 16r.00241, 16a.00428, 16r.00239 behandeld wordt (bijna klimaatneutraal gebouwexploitatie). Theorie De term CO2 neutraal dient, n.a.v. bovenstaande vraag van wethouder De Weger, nader toegelicht te worden. Een Klimaatneutraal CO2 gebouw bestaat uit 3 onderdelen. Onderdeel 1: De realisatie Behelst de gedeeltelijke sloop en herontwikkelingsfase van stadhuis.
Onderdeel 2: Energiegebruik Energiegebruik (gebouwgebonden): ventilatie, verwarming, koeling en verlichting. conform voorstel 16R.00239 (EPC=0)
Onderdeel 3: De gebruiksfase De gebruiksfase van het gebouw: losse apparatuur, inrichting, inkoop, vervoer.
Wethouder De Weger heeft gevraagd naar een uitwerking van de kosten en consequenties van onderdeel 1 ‘de realisatie’. Het is daarbij overzichtelijk om de casus in een aantal elementen op te delen, er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen de gevolgen in de volgende onderdelen, zie hiervoor de volgende pagina. Opgemerkt moet worden dat deze opdracht in een zeer kort tijdsbestek is uitgevoerd en dat de bedragen gebaseerd zijn op kengetallen en ervaringsgetallen. Advies Onderdeel 2 (energiegebruik) wordt in voorzien middels 16r.00239. Onderdeel 1 (de realisatie) en onderdeel 3 (gebruiksfase) zijn zeer ingrijpend en zal planning en besluitvorming voor het project frustreren. Daarnaast sluit onderdeel 1 (de realisatie) en onderdeel 3 (gebruiksfase) niet aan bij de opdracht die het ‘project stadhuis’ op dit moment uitvoert conform PvE en de motie van 5-11-2015 van de raad. Geadviseerd wordt om 16r.00241, 16a.00428, 16r.00239 te accorderen en voor te leggen aan de raad en daarmee te voldoen aan Onderdeel 2 (energiegebruik).
Team Vastgoed Bart Atema
d.d. 12-5-2016
Het ontwerp en materiaalgebruik
Onderdeel 1: De realisatie
Onderdeel 2: Energiegebruik
Onderdeel 3: De gebruiksfase
Behelst de gedeeltelijke sloop en herontwikkelingsfase van stadhuis.
Energiegebruik (gebouwgebonden): ventilatie, verwarming, koeling en verlichting. conform voorstel 16R.00239 (EPC=0)
De gebruiksfase van het gebouw: losse apparatuur, inrichting, inkoop, vervoer.
De materialen en installatie onderdelen die voor een CO2 neutrale bouw gebruikt worden moeten dan CO2 neutraal geproduceerd zijn. Echter het merendeel van alle bouw en installatiematerialen zijn nog niet zover dat ze CO2 neutraal geproduceerd kunnen worden. Er zijn materialen die uiteraard minder CO2 nodig hebben, dus een bewuste materiaalkeuze verlaagt de benodigde CO2 productie. Dit vraagt om een verhoging van het huidige bouwbudget. Dit is natuurlijk in dit stadium erg moeilijk om exact te bepalen, daarom is het gekoppeld aan een 3 referentieprojecten die onlangs zijn gerealiseerd met (zeer) hoge duurzaamheidsambities (bijvoorbeeld C2C of BREEAM excellent).
Zit in voorstel 16R.00239 (EPC=0)
Aangezien de gebruiksfase een periode van 40 jaar behelst is deze fase zeer ingrijpend en divers, zowel de kosten als de theoretische baten. Het is op korte termijn niet te becijferen welke invloed dit op het ontwerp heeft. Het raakt zowel de aanschaf, het gebruik en de compensatie. Ook hier geldt dat veel zaken (nog) niet CO2 neutraal zijn.
Benodigde aanpassing: stijging van het bouwbudget (bouw en installaties) van ca. 20% : € 2.000.000,Planning ontwerp stadhuis;
Risico en juridische kanttekeningen;
Risico en juridische kanttekeningen;
Oplossingen
Het ontwerpteam is in maart 2016 begonnen conform het door het college vastgestelde PvE. Het ontwerpteam zal 31 mei het ontwerp laten vaststellen in college en directie. Om de hierboven beschreven (bouwkundige en installatietechnische) aanpassingen door te voeren dient de ontwerpstap te worden herzien wat resulteert 4 maanden ontwerptijd. Daarnaast dient de beoogde contractvorm met de aannemer te worden voorzien wat zal resulteren in een langere selectieprocedure. Benodigde aanpassing planning en honoraria: : 5 maanden vertraging en € 180.000,- extra honoraria. Het CO2 neutraal bouwen vraagt een bepaalde technische expertise en ervaring van het ontwerpteam, hierop is het OT niet geselecteerd. Juridisch bestaat het risico dat dit wordt gezien als een ‘wezenlijke’ wijziging van de opdracht van het OT en dat daarom de procedure moet worden herzien. Risico: mogelijke ‘wezenlijke’ wijziging van de opdracht van het OT en dat daarom de EU aanbestedingsprocedure moet worden herzien. Dit resulteert in een vertraging van ca. 5 maanden en mogelijke afkoop van het . Om van CO2 neutraliteit te spreken moet dan feitelijk de resterende CO2-productie gecompenseerd worden. Dat kan op verschillende manieren (bijv. bomen aanplanten of extra PV-panelen bijplaatsen). In dit memo worden PV panelen gebruikt omdat deze het meest eenvoudig zijn af te prijzen.
Om de complete renovatie (sloop en bouw) volledig CO2 neutraal te gaan doen, zijn een aantal extra maatregelen noodzakelijk. Deze bestaan uit bewustere materiaal- en machinekeuzen voor het gebouwontwerp en de bouwperiode. Daarnaast dient de resterende CO2-uitstoot van materialen en machines gecompenseerd te worden door het bijplaatsen van extra PV-panelen Hiervoor zijn ca. 650 extra panelen nodig (ca. 1.050 m2). Resume: € 350.000,-.De extra investering voor alleen de aanschaf van PV-panelen € 180.000,- Extra honoraria. € 2.000.000,- Stijging van het bouwbudget (bouw en installaties) van ca. 20% : PM: indexatie en rentelasten en planningsconsequenties.
1
Het is aannemelijk dat de kanttekeningen die gelden bij Onderdeel 1 (de realisatie) ook gelden voor dit onderdeel. Geen consequenties, contractueel vastgelegd met ontwerpteam.
Geen consequenties, contractueel vastgelegd met ontwerpteam.
Geen consequenties, contractueel vastgelegd met ontwerpteam.
Zit in voorstel 16R.00239 (EPC=0)
