Adoptie in Vlaanderen
Manama Bijzondere Jeugdzorg Katherine D’Hoore Vrijdag 11 december 2015
De realiteit van adoptie
Zorgen voor andermans kinderen 1. Interlandelijke adoptie 2. Binnenlandse adoptie 3. Pleegzorg • Crisisopvang • Kortdurende plaatsing • Langdurige plaatsing
4. …
DE ADOPTIEDRIEHOEK KIND
Verlieservaring en rouwproces Achtergrond Gehechtheid Loyauteit Aanpassing Identiteit, raciale identiteit en roots Special needs
VERBONDEN
ADOPTIEOUDERS Adoptieprocedure Motivatie Verlieservaring en rouwproces Gehechtheid Aanpassing Specifieke opvoedingstaken Special needs
GEBOORTEOUDERS Van taboe naar openheid Verlieservaring en rouwproces Loyauteit Zoeken en Contact
ADOPTIEPROCEDURE 1. Kinderen in nood
2. Verdrag van Den Haag 3. Belgische wetgeving 4. Procedure in Vlaanderen
KINDEREN IN NOOD Buitenlandse adoptie
ADOPTIEVERDRAG VAN DEN HAAG Afgesloten in 1993 Ondertekend door België in 1999 Geratificeerd in september 2005 Reden:
Wantoestanden beperken Universele rechten van de mens/ het kind
ADOPTIEVERDRAG VAN DEN HAAG Uitgangspunten: • Kind best in gezinsverband • Gezin van herkomst • Interlandelijke adoptie enkel indien geen oplossing in eigen land • Hoogste belang van het kind
ADOPTIEVERDRAG VAN DEN HAAG
Vereisten: Herkomstlanden:
Ontvangende landen:
• Kind is adoptabel
• Adoptieouders zijn voorbereid
• Info over kind
• Adoptieouders zijn geschikt
• Info over wetgeving
• Kind wordt erkend
• Duidelijke procedure
• Nazorg voorzien
• Werking opvolgen en controleren
• Evaluatierapporten uitwisselen
COMPLEXITEIT VAN BUITENLANDSE ADOPTIE
1
1. Belgische wetgeving
2
2. Vlaamse adoptieprocedure
3
3. Herkomstlanden . wetgeving . voorwaarden . procedure
Mogelijke voorwaarden gesteld door herkomstlanden • Gezinssamenstelling: • (Biologische of adoptie-) kinderen in het gezin • Burgerlijke staat: gehuwd, samenwonend, alleenstaande • Hetero, holebi • Minimum/maximum leeftijd • Voorwaarden rond medische aandoeningen (vb. besmettelijke ziektes, ernstige/langdurige ziektes • Inkomensvoorwaarden • Voorwaarden rond religie • Attest van onvruchtbaarheid kunnen voorleggen • Blanco bewijs van goed gedrag en zeden
BELGISCHE WETGEVING ADOPTIE
1. Adoptieouder moet minimum 25 jaar zijn 2. Min. 15 jaar leeftijdsverschil met adoptiekind
VLAAMSE PROCEDURE BUITENLANDSE ADOPTIE 1.
Aanmelding
2.
Infosessie Instroombeheer
3.
Voorbereiding
4.
Geschikheidsprocedure
5.
Adoptie van kind
6.
Nazorg
Tendensen Buitenlandse adoptie
TENDENSEN
1. Adoptie daalt wereldwijd 2. Profiel adoptiekinderen verschuift
TENDENSEN
1. Adoptie daalt wereldwijd - Herkomstlanden ondertekenen Haags verdrag - Economische toestand verbetert - Schaamte - Cultuurveranderingen - Wetgevingen veranderen
Buitenlandse adopties ontvangende landen 6000
aantal buitenlandse adopties
5000
Canada
4000
Italië 3000
Spanje Frankrijk
2000
Zweden Nederland
1000
Vlaanderen
0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 jaar bron: Monthly review n°10/2012 ISS-SSI.org Peter Selman – Robert Johnston: Historical International Adoption Statistics 20/05/2012
Buitenlandse adopties VS 25000
22884 22728
aantal buitenlandse adopties
20679 20000
19613 17433
15000
12753 11058 9319
10000
8668 7094
6441
5000
0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 jaar bron: Monthly review n°10/2012 ISS-SSI.org Peter Selman – Robert Johnston: Historical International Adoption Statistics 20/05/2012
TENDENSEN
2. Profiel adoptiekinderen verschuift - Jonge gezonde kinderen blijven in hun land - Steeds meer kinderen met bijzondere noden (in 2012 meer dan 50% kinderen met special needs)
Kinderen met bijzondere noden
Kinderen met bijzondere noden: - Oudere kinderen (+6 jaar)
- Siblings (twee of meer kinderen tegelijk) - Kinderen met medische problemen - Kinderen met extra belastende achtergrond en/of gedragsproblemen - Kinderen met een ontwikkelingsachterstand
Wat zijn “special needs”? Staten Generaal en special needs-werkgroep
Definitie en afbakening “special needs”
siblings
oudere kinderen
zware achtergrond
lichamelijke problemen
ontwikkelingsachterstand
Kinderen met bijzondere noden
extra vaardigheden bij adoptie-ouders !
Vier lagen van zorg
bijzondere zorgbehoeften
noden eigen aan adoptie
particuliere noden van het kind
basisnoden van kinderen
EHBA en Stevige Start Methodieken ter ondersteuning van gehechtheid
EXTRA ‘S VAN ADOPTIE Geen vanzelfsprekendheden
Altijd iets ‘specialer’ dan een ander zijn
Een andere huidskleur of etnische achtergrond dan ouders en omgeving
Verlaten geweest
Overlever
Heel je leven indiscrete vragen moeten beantwoorden Meerdere hechtingsfiguren gehad
Meer kans om prematuur of dysmatuur te zijn
Gemis aan genetische bagage en eigen geschiedenis
Meer kans op ontwikkelingsstoornissen
Overlevingstaken van de baby
HECHTING EN SENSITIEVE RESPONSIVITEIT SIGNALEN
R<
R<
KIND
VOLWASSENE
REAGEREN
Terug gaan en inhalen > 5 jaar
Creatief inleven Zelfstandig
2,5 tot 5 jaar 9 m – 2,5 jaar
Zelfvertrouwen
3-9m
Toevertrouwen
0-3m
Veilig
donderdag 10 december 2015
Niet inleven
Schijn-zelfstandig hulpeloos
Adoptiekind in de basisschool
Onzeker
Afsluiten
Onveilig
Veilige hechting « Gehechtheid, vroege relaties en de ontwikkeling
van kinderen. »
film: The Road Home: the realities and effects of institutional childcare in Russia
31
In de baarmoeder
Baarmoeder • 14 weken: reactie op aanraking • 16 weken: reactie op geluid • 23 weken: habitueren aan een stimulus = regulatie • 26 weken: oogknipperen bij lichtstimulus • 20 weken: conditionering • stem van de moeder • verhaaltje verteld door de moeder • neighbours – experiment • hartslag van de moeder • spraak en taal van de moeder (intonatie, ritme, stress) • geur van de moeder • emoties van de moeder (onderzoek Van Den Bergh)
Vormen van gehechtheid • Categoriale indeling • veilige gehechtheid • vermijdende gehechtheid • angstige ambivalente gehechtheid • gedesorganiseerde gehechtheid
•Dimensionale indeling • ik en de ander • angst en nabijheid • gezond / pathologisch
Angstig “Velcro”
Ambivalent “Sumo”
Lichte
angstige vermijdende
stijl matige
ambivalente Vermijdend “Solo”
piano
Gezond hechtingsproces
ernstige
Gedesorganiseerd
HECHTINGSMETER
Stevige Bruggen
38
Inhaalstrategie Bouwsteen 1: Veilig - niet veilig • Structuur: • Voorspelbaarheid • Continuïteit • Koesteren (’moederen’ en ‘vaderen’) • Niet negeren • Op signalen reageren en signalen leren kennen • Stress verminderen (attunement, stem en toonhoogte aanpassen) • Lichamelijke afstemming (dragen, wiegen) EHBA
39
INHAALSTRATEGIE Bouwsteen 2: Toevertrouwen - afsluiten • Invoelen en toewenden (op afstand letten) • Voorspelbaar zijn (zeggen wat je doet en doen wat je zegt) • Spiegelen met gelaatsuitdrukkingen, geluiden, gebaren, … • Gemarkeerd Spiegelen • Volgen (≠ involgen) • Babymassage • Bewegingstherapie van Veronica Sherborne
INHAALSTRATEGIE Bouwsteen 3: Zelfvertrouwen - onzeker
• Aanmoediging en vertrouwen geven • Floor time • Kiekeboe en verstopspelletjes • Rituelen voor afscheid nemen en terugkomen • Benoemen • Congruentie tussen gelaatsuitdrukking en inhoud
Ontwikkelingsachterstand Ontwikkeling
4 jaar
4 jaar Reële leeftijd donderdag 10 december 2015
Adoptiekind in de basisschool
Ontwikkelingsachterstand Ontwikkeling
4 jaar
4 jaar Reële leeftijd
Trauma en Stress
Trauma en het geheugen
Hypo
Hyper
Optimaal
Controle Nood aan controle ≈ drug
Nood aan beloning
Angst voor straf
De gewone opvoedingsmethodes werken niet bij kinderen die niet veilig gehecht zijn Voor een hechtings-gekwetst kind betekent de controle aan de ouders laten, het risico lopen om te sterven
Verlieservaring en rouwproces
VERLIES EN ROUW BIJ ADOPTIEOUDERS VERLIESERVARINGEN • Trauma’s uit jeugd • Ongenoegen over eigen prestaties • Moeilijke relatie met ouders
• Handicap of eigenschap bij partner of kind • Gemis van belangrijk doel in leven • Post-adoptiedepressie
• Verlies van belangrijk persoon
• Gevoel van onmacht in de adoptieprocedure
• Miskraam
• Ongewenste kinderloosheid • …
ROUWPROCES BIJ ONGEWENSTE KINDERLOOSHEID: IMPACT – Verlies van greep op eigen lichaam – Verlies van status – Verlies van eigenwaarde – Verlies van toekomstperspectief NIET ERKEND VERLIES – Onbegrip en ongepaste reacties van omgeving – Geen maatschappelijke regels voor rouwproces
– Weinig ondersteuning
4 ROUWTAKEN (MANU KEIRSE): Aanvaarden van het verlies valkuil: ontkenning, marchanderen taak: informeren Ervaren van de pijn valkuil: afsluiten of blijven steken in agressie taak: confrontatie, praten over Aanpassen aan de omgeving zonder … valkuil: idealiseren taak: realiteit willen zien Nieuwe engagementen willen aangaan
Bedenkingen • Verdriet blijft altijd een rol spelen ≈ schaduw • Schuldgevoel • Hoop
• Iedereen heeft eigen manier, ritme of tempo om rouwproces door te maken
VERLIES EN ROUW BIJ ADOPTIEKINDEREN
kind
adoptieouders
geboorteouders
VERLIESERVARINGEN VAN ADOPTIEKINDEREN Stapeltjesverdriet, Stilstaan bij wat is. Een onderzoek naar de invloed van verlies op zeer jonge leeftijd. Sabine Noten, 2009
VERLIESERVARINGEN BIJ ZOEKEN -
Nieuwe realiteit krijgen Ontgoocheling Niet vinden Nieuwe afwijzing Verwachtingen die niet ingelost zijn Leven in 2 werelden Afscheid en gemis Niet gezien of gehoord worden
- …
ROUWPROCES IN DE ONTWIKKELING VAN ADOPTIEKINDEREN
... na aankomst
6 – 7 jaar
puberteit
• Zo veel mogelijk juiste informatie geven aangepast aan de leeftijd van het kind • Verdriet erkennen • Geen valse hoop of troost geven • Niet verwerkt verdriet wordt telkens meegenomen naar een volgende fase
VERLIES EN ROUW BIJ GEBOORTEOUDERS • Van gesloten naar open adoptie • Taboesfeer: geen erkenning en steun • Druk van de omgeving voor afstand • Informatie over kind krijgen
Meervoudige identiteit
IDENTITEIT:
zelfbeeld loyauteit puberteit
IK rouw
OPVOEDEN ZONDER VOOROORDELEN Louise Derman Sparks
1. Stevig, positieve zelfbeeld helpen ontwikkelen • • • •
Zelf positief staan tegenover elk aspect van het kind Kind moet zichzelf kunnen herkennen in zijn omgeving Positieve rolmodellen (gewone mensen) Valkuil: toerisme
2. Leren omgaan met verschillen •
Verschillen leren waarderen en inlevingsvermogen stimuleren
• • •
Verschillen benoemen Positieve kijk op diversiteit in omgeving van het kind Valkuil: kleurenblindheid
OPVOEDEN ZONDER VOOROORDELEN Louise Derman Sparks
3. Kritisch leren denken over vooroordelen •
Situaties met betrekking op uw kind
•
Situaties los van uw kind
4. Actie ondernemen •
Advocaat zijn van uw kind
•
Kind leren opkomen voor zichzelf (en anderen)
Vragen?
