DE)INSTROOM)IN)DE)BIJZONDERE)JEUGDZORG)

KATHOLIEKE)UNIVERSITEIT)LEUVEN) FACULTEIT)RECHTSGELEERDHEID) Leuvens)Instituut)voor)Criminologie) )

DE)INSTROOM)IN)DE)BIJZONDERE)JEUGDZORG) )

EEN)MIXEDAMETHODS)ANALYSE)VAN)) BESLUITVORMINGSPRAKTIJKEN)IN)DE)) COMITÉS)VOOR)BIJZONDERE)JEUGDZORG)

)

EVA)NOUWEN) Promotor:)Johan)Put)

) )

)

KATHOLIEKE)UNIVERSITEIT)LEUVEN) FACULTEIT)RECHTSGELEERDHEID) Leuvens)Instituut)voor)Criminologie) ) ) ) ) ) DE#INSTROOM#IN#DE#BIJZONDERE#JEUGDZORG# Een#mixed6methods#analyse#van#besluitvormingspraktijken#in#de# comités#voor#bijzondere#jeugdzorg# ) ) ) ) ) ) Proefschrift)ingediend)met)het)oog)op) )het)verkrijgen)van)de)graad)van) doctor)in)de)criminologische)wetenschappen) ) ) door)Eva)NOUWEN) ) Promotor:)prof.)dr.)Johan)PUT) ) Academiejaar)2012)–)2013) ) )

)

) ) )

) )

)

I.#SAMENVATTING# |Probleemstelling|) De) instroom) in) de) Bijzondere) Jeugdzorg) (BJZ)) neemt) de) laatste) jaren) toe.) Er) zijn) ook) aanwijzingen) dat) de) populatie) veranderd) is) doorheen) de) jaren.) De) mogelijke) oorzaken) hiervoor) zijn) divers,) maar) omwille) van) de) toegangsA poort) tot) de) BJZ) heeft) het) totstandkomen) van) de) instroom) in) belangrijke) mate) te) maken) met) de) besluitvormingspraktijken) van) de) poortwachters) of) ‘gatekeepers’.) Zij) bepalen) of) een) aangemelde) jongere) voldoet) aan) de) wettelijk) bepaalde) inA stroomcriteria,) hebben) hierbij) een) aanzienlijke) discretionaire) ruimte) en) beslissen) zo) welke) jongeren) instromen.) Inzicht) verA werven) in) het) fenomeen) van) de) instroom) start) zo) bij) het) inA zicht) verwerven) in) de) besluitvorming) van) de) gatekeepers.) In) concreto) werd) in) het) onderzoek) op) zoek) gegaan) naar) de) maA nier) waarop) het) begrip) ‘problematische) opvoedinssituatie’) (POS))vorm)krijgt)in)de)praktijken)van)de)Comités)voor)BijzonA dere) Jeugdzorg) (CBJ).) Immers,) de) CBJ’s) dienen) hun) professioA naliteit)aan)te)wenden)om)het)brede)POSAbegrip)toe)te)passen) op)concrete)aanmeldingen.)) |Theorie|) De) theoretische) basis) voor) het) onderzoek) werd) gevonden)in)‘naturalistic)decision)making’,)een)theorie)over)de) besluitvorming)van)experten)in)natuurlijke)settings,)waarin)de) beslissingen) snel) dienen) te) gebeuren) en) belangrijke) conseA quenties) hebben) voor) de) betrokkenen.) De) theorie) stelt) dat) men)doorheen)expertise)een)mentaal)model)opbouwt)dat)het) mogelijk) maakt) om) op) basis) van) een) beperkt) aantal) factoren) snel)goede)beslissingen)te)nemen.)Onderzoek)naar)besluitvorA ming)gaat)dan)op)zoek)naar)de)inhoud)van)dergelijke)mentale) modellen) zodat) begrepen) kan) worden) aan) welke) kenmerken) van) de) situatie) betekenis) gegeven) wordt.) Op) basis) van) deze) theorie) en) het) bestaande) onderzoek) naar) initiële) besluitvorA ming)in)de)jeugdzorg)werden)twee)onderzoeksvragen)gedistilA leerd.)

|i|) )

1.

Welke) situatieA,) aanmelderA,) en) overige) besluitvorA merkenmerken) beïnvloeden) de) beslissing) tot) inA stroom) in) de) aanmeldingsfase) door) de) sociale) dienA sten)voor)vrijwillige)hulpverlening)bij)de)comités)voor) bijzondere)jeugdzorg?)

2.

Waaruit)bestaat)het)gedeeld)mentaal)model)op)basis) waarvan)de)sociale)diensten)voor)vijwillige)hulpverleA ning) bij) de) Comités) voor) Bijzondere) jeugdzorg) het) POSAbegrip) operationaliseren) bij) de) beslissing) tot) inA stroom)in)de)aanmeldingsfase?)

|Methodologie|) Omdat) beide) onderzoeksvragen) kaderen) in) een)aparte)methodologische)traditie,)werd)voor)het)empirisch) onderzoek)geopteerd)voor)een)mixedAmethods)design.)MixedA methods) onderzoek) combineert) kwantitatieve) en) kwalitatieve) analysemethoden) om) een) antwoord) te) geven) op) de) onderA zoeksvragen.) Voor) dit) onderzoek) werden) data) verzameld) bij) twee)CBJ’s)gedurende)telkens)13)weken)aan)de)hand)van)kwaA litatieve)observatie)van)formeel)en)informeel)overleg)enerzijds) en)kwantitatieve)inhoudsanalyse)van)dossiers)en)besprekingen) anderzijds.)Dit)leverde)een)steekproef)van)315)beslissingen)op) met)betrekking)tot)220)gezinnen.) |Resultaten|) De) besluitvorming) van) de) onderzochte) CBJ’s) is) gebaseerd) op) een) beperkte) set) factoren) die) in) de) meeste) beA sprekingen)afgewogen)werden.)Deze)factoren)zijn:)

|ii|) )

1.

wettelijke)voorwaarden:)de)jongere)moet)minderjarig) zijn)of)voldoen)aan)de)voorwaarden)voor)voortgezette) hulpverlening) en) in) de) regio) van) het) CBJ) woonachtig) zijn;)

2.

een)geschikte)hulpvraag:)de)jongere)en/of)zijn)ouders) hebben) een) concrete) hulpvraag) met) betrekking) tot) een)ernstig)opvoedingsprobleem.)Problemen)met)beA trekking)tot)huisvesting,)mentale)gezondheid,)armoeA de) en) opstandig) gedrag) worden) slechts) weerhouden)

voor)zover)ze)een)negatieve)impact)hebben)op)de)opA voedingsrelatie;) 3.

vrijwilligheid:)de)jongere)en/of)zijn)ouders)moeten)beA reidheid) tonen) om) mee) te) werken) met) de) hulpverleA ning,) wat) minimaal) inhoudt) dat) ze) aanwezig) zijn) op) het)eerste)gesprek;)

4.

subsidiariteit:) aan) de) hulpvraag) van) de) jongere) en/of) zijn) ouders) kan) onvoldoende) verholpen) worden) door) de)eerstelijnshulpverlening.)

Beide)CBJ’s)gebruikten)deze)concepten)als)richtlijnen)voor)hun) beslissingen,) doch) verbonden) hier) andere) consequenties) aan.) Waar)beide)CBJ’s)vrijwilligheid)als)ultieme)criterium))naar)voor) schoven,)betekende)dit)voor)het)ene)CBJ)dat)enkel)wanneer)de) jongere) of) zijn) ouders) zelf) contact) opnamen) met) het) CBJ) vrijA willigheid) voldoende) gewaarborgd) was,) terwijl) dit) voor) het) andere)CBJ)betekende)dat)men)verschillende)pogingen)onderA nam)om)jongere)en)ouders)te)overtuigen)om)vrijwillig)hulpverA lening) te) aanvaarden.) Ondanks) de) gelijkenissen) in) visie) op) de) hulpverlening)van)de)BJZ)(‘vrijwillig’))leidde)dit)dus)tot)andere) praktijken) en) een) ander) soort) cliënt) dat) werd) aangesproken,) waarbij)minder)mondige)cliënten)het)moeilijker)hadden)in)het) ene)CBJ)dan)in)het)andere.)) Deze) concepten) werden) teruggevonden) in) de) kwalitatieve) analyses,) maar) deels) ook) in) de) kwantitatieve) analyses.) VerA schillende) variabelen) gerelateerd) aan) deze) concepten) hingen) significant) samen) met) de) beslissing) om) jongeren) te) laten) inA stromen,)en)een)aantal)bleken)ook)significant)in)de)logistische) regressies)en)verhogen)dus)de)kans)dat)de)jongere)instroomt.) Het) gaat) om) ‘bereikbaarheid) van) het) gezin’) (de) jongere) en/of) zijn)ouders)zijn)aanwezig)op)het)eerste)intakegesprek)A)vrijwilA ligheid)) en) ‘evaluatie) hulpvraag) cliënt(systeem)’) (de) consulenA ten)maken)een)positieve)evaluatie)van)de)hulpvraag)–)geschikA te)hulpvraag).)Eén)andere)variabele)bleek)verder)significant)in) de) logistische) regressies,) met) name) ‘opstandig) gedrag’) (de)

|iii|) )

jongere) komt) herhaaldelijk) regels) niet) na) en) is) verbaal) en/of) fysiek)agressief)ten)aanzien)van)zijn)ouders)–)kindkenmerk).)) Consulenten) nemen) dus) beslissingen) door) op) zoek) te) gaan) naar) een) aantal) specifieke) elementen) in) een) dossier) om) hun) beslissing)op)te)baseren.)Die)elementen)hangen)in)belangrijke) mate) samen) met) de) manier) waarop) ze) hun) eigen) opdracht) operationaliseren.) In) lijn) hiermee) werd) door) de) consulenten) weinig)betekenis)gegeven)aan)kenmerken)eigen)aan)de)situatie) van)de)minderjarige)en)zijn)gezin,)voor)zover)die)niet)bijdroeA gen) aan) de) evaluatie) van) de) situatie) op) bovenstaande) factoA ren.) Dit) is) vermoedelijk) eigen) aan) de) context) van) initiële) beA sluitvorming) waarin) consulenten) beslissingen) nemen) op) basis) van)beperkte)informatie)over)het)gezin.) ) )

|iv|) )

)

II.#DANKWOORD# Verschillende)mensen)hebben)me)in)het)proces)van)dit)doctoA raat)geholpen.)Tot)hen)richt)ik)mijn)woord)van)dank:) tot) de) consulenten) van) de) geobserveerde) comités.) Voor) jullie) gastvrijheid) en) openheid) waardoor) ik) jullie) manier) van) werken)kon)leren)kennen)en)waarderen;) tot)alle)anderen)die)in)de)loop)van)mijn)onderzoek)focusgroeA pen) bevolkt) hebben,) interviews) hebben) toegestaan) of) er) niets) mee) inzaten) om) als) pilootcomité) te) functioneren.) Voor)jullie)tijd)en)ideeën;) tot) Johan) Put,) mijn) promotor.) Voor) de) kritische) lezingen) van) eerdere) versies) &) het) pragmatisch) oplossingen) zoeken) wanneer)ik)daar)zelf)niet)meer)toe)in)staat)was;)) tot)Rudi)Roose,)een)ijverig)lid)van)mijn)begeleidingscommissie.) Voor)de)eeuwig)durende)‘waarom?’Avraag)die)met)dit)werk) hopelijk)beantwoord)is;) tot) de) andere) leden) van) de) jury,) Jeroen) Maesschalck,) Stefaan) Pleysier) en) Hans) Grietens.) Voor) de) waardevolle) feedback) en)de)grote)interesse)voor)mijn)onderzoek)die)ik)mocht)erA varen.)Tot)Jeroen)en)Stefaan)extra)dank)voor)de)methodoA logische)ondersteuning;)) tot) Johan) Deklerck.) Voor) de) kans) om) te) ontdekken) of) wetenA schappelijk)onderzoek)iets)voor)mij)is;) tot)het)Agentschap)Jongerenwelzijn.)Voor)de)mogelijkheid)om) mijn) onderzoek) uit) te) voeren.) Voor) de) steeds) snelle) reacA ties)op)vragen)naar)cijfermateriaal;) |v|) )

tot)de)masterproefstudenten)die)me)bij)het)onderzoek)geassisA teerd) hebben.) In) het) bijzonder) tot) Tine,) Charlotte) en) DoA rien.) Voor) jullie) inzet) en) jullie) flexibiliteit) om) jullie) aan) te) passen)aan)mijn)steeds)wijzigende)plannen;)) tot)de)vele)collega’s)van)het)Leuvens)Instituut)voor)CriminoloA gie)en)daarbuiten.)Omdat)zonder)jullie)de)doctoraatsperioA de)minder)boeiend)geweest)zou)zijn.)In)het)bijzonder)dank) aan)Marieke,)Kelly,)Mariek,)Evi)en)Eef;) tot) de) vele) vrienden) en) familie.) Voor) de) ontspanning) en) de) afleiding.)Voor)het)gebrek)aan)pruillippen)wanneer)ik)sociaA le)verplichtingen)niet)nakwam)omwille)van)een)deadline;) tot) mama,) papa) en) zus.) Voor) de) steun) in) alles) wat) ik) onderA neem)en)de)trots)die)daaruit)blijkt;) tot)Stef,)mijn)lief.)Voor)je)onvoorwaardelijke)steun)op)de)moeiA lijkste)momenten.)Voor)je)creatieve)ideeën)waardoor)je)me) een)beter)onderzoeker,)maar)vooral)een)beter)mens)maakt.) Voor)onze)liefde,)boven)alles)onze)liefde.)) )

|vi|) )

)

III.#INHOUDSTAFEL# Inleiding).....................................................................................)1) 1.)De)Bijzondere)Jeugdzorg)...................................................)2) 2.)Probleemstelling:)Veranderingen)in)de)instroom)..............)4) 2.1)Veranderingen)in)de)aard)van)de)populatie)...............)10) 2.2.)Verklaringen)voor)de)stijging)van)de)instroom).........)21) 3.)Instroom)als)resultaat)van)besluitvorming)......................)35) 4.)Situering)van)het)onderzoek)............................................)42) 5.)Opbouw)van)het)doctoraat)..............................................)43) DEEL)1:)THEORETISCH)KADER) Hoofdstuk)1:)Het)fenomeen)van)de)instroom).........................)49) 1.)Systeemkeuzes)................................................................)50) 1.1)Zoektocht)naar)een)evenwichtige)jeugdzorg).............)50) 1.2)Jeugdzorgmodellen)....................................................)55) 2.)De)metafoor)van)de)trechter:)positie)van)het)CBJ)...........)59) 2.1)Comité)voor)bijzondere)jeugdzorg).............................)63) 2.2)Initiële)besluitvorming)ter)vergelijking)......................)70) 3.)Instroomcriteria)...............................................................)73) 3.1)Het)POSAbegrip)...........................................................)75) 3.2)Instroomcriteria)ter)vergelijking)................................)80) 4.)Besluit)..............................................................................)83) Hoofdstuk)2:)Besluitvorming)in)de)jeugdzorg).........................)85) 1.)‘StreetAlevel)bureaucrats’)en)discretionaire)ruimte).........)86) 1.1)Definitie)‘streetAlevel)bureaucracy’)............................)86)

|vii|) )

1.2)Kenmerken)van)de)discretionaire)ruimte)...................)87) 1.3)Besluit).........................................................................)90) 2.)Naturalistic)decision)making)............................................)91) 2.1)Besluitvormingstheorie)..............................................)91) 2.2) Naturalistic) decision) making:) experten) in) natuurlijke) complexe)settings)............................................................)92) 2.3)Toepasbaarheid)van)NDM)op)‘streetAlevel)bureaucrats’) in)de)jeugdzorg)...............................................................)104) 3.)Patronen)bij)besluitvorming)in)de)jeugdzorg).................)110) 3.1) Geïdentificeerde) patronen) in) onderzoek) naar) besluitvormingsprocessen).............................................)110) 3.2)Heuristieken)in)het)besluitvormingsonderzoek).......)116) 4.)Besluitvormingscues)......................................................)133) 4.1)De)situatie)van)de)minderjarige)...............................)135) 4.2)Aanmelderkenmerken)..............................................)142) 4.3)Besluitvormerkenmerken).........................................)144) 5.)Besluit)............................................................................)145) Hoofdstuk)3:)Besluit)..............................................................)155) DEEL)2:)EMPIRISCH)ONDERZOEK) Hoofdstuk)4:)Methodologie)..................................................)161) 1.)Onderzoeksvragen).........................................................)161) 2.)Onderzoeksdesign)..........................................................)163) 3.)Onderzoekseenheden)....................................................)166) 3.1)Selectie)settings)........................................................)167) 3.2)Selectie)cases)...........................................................)173) 4.)Dataverzameling)............................................................)173) |viii|) )

4.1)Observaties)..............................................................)175) 4.2)Inhoudsanalyse)........................................................)179) 5.)DataAanalyse)..................................................................)191) 5.1)Kwalitatieve)dataAanalyse)........................................)191) 5.2)Kwantitatieve)analyse)..............................................)195) 6.)Kwaliteit)van)het)onderzoek)..........................................)199) 6.1)Betrouwbaarheid).....................................................)199) 6.2)Validiteit)...................................................................)202) Hoofdstuk)5:)Resultaten)........................................................)209) 1.)Beschrijving)settings)en)cases)........................................)210) 1.1)Settings).....................................................................)211) 1.2)Cases)........................................................................)231) 2.)Kwantitatieve)analyse)....................................................)239) 2.1)Bivariate)analyses).....................................................)240) 2.2)Logistische)regressie)................................................)249) 3.)Kwalitatieve)analyse)......................................................)257) 3.1)De)ontwikkeling)van)het)gedeeld)mentaal)model)....)257) 3.2)De)inhoud)van)het)gedeeld)mentaal)model).............)268) 4.)Integratie)kwalitatieve)en)kwantitatieve)resultaten)......)299) Algemene)conclusie)..............................................................)305) 1.)Beperkingen)methode)...................................................)307) 1.1)Beperkingen)van)het)kwalitatieve)onderzoeksluik)...)308) 1.2)Beperkingen)van)het)kwantitatieve)onderzoeksluik) 310) 1.3)Implicaties)voor)toekomstig)onderzoek)...................)313) 2.)Terugkoppeling)naar)de)literatuur).................................)315) |ix|) )

2.1)Consulenten)als)street)level)bureaucrats).................)315) 2.2)Consulenten)als)experten)in)natuurlijke)settings).....)317) 2.3)Geïdentificeerde)patronen).......................................)321) 2.4)Beslissingscues).........................................................)323) 3.)Terugkoppeling)naar)de)praktijk)....................................)325) 3.1)Impact)op)de)instroom).............................................)325) 3.2)Zin)en)onzin)van)het)POSAbegrip)..............................)331) 3.3)Invulling)van)de)discretionaire)ruimte)......................)334) 3.4) De) toekomst) tegemoet…) de) integrale) toegangspoort ).......................................................................................)340) Bibliografie)............................................................................)343) Bijlagen)..................................................................................)375) Bijlage)1:)Methode)focusgroepen)......................................)375) Bijlage)2:)Codeboek)besluitvormingsonderzoek)................)391) ) ) )

|x|) )

)

IV.#LIJST#VAN#AFKORTINGEN# ADHD) Attention)Deficit)Hyperactivity)Disorder) ASO)

Algemeen)secundair)onderwijs)

BJZ)

Bijzondere)Jeugdzorg)

BSO)

Beroeps)secundair)onderwijs)

CAH)

Crisishulp)aan)Huis)

CAW)

Centra)voor)Algemeen)Welzijnswerk)

CBJ)

Comité)voor)Bijzondere)Jeugdzorg)

CGG)

Centra)voor)Geestelijke)Gezondheidszorg)

CKG)

Centra)voor)Kinderzorg)en)Gezinsondersteuning)

CLB)

Centra)voor)Leerlingenbegeleiding)

CP)

Child)protection)

DoMinO)Afkorting)voor)elektronisch)dossier)van)minderjarigen) dat) gebruikt) wordt) door) o.a.) de) CBJ's) (letterlijk:) DosA sier)Minderjarigen)Opvolging)) FS)

Family)support)

IJH)

Integrale)Jeugdhulp)

ITP)

Intersectorale)toegangspoort)

JAC)

Jongerenadviescentra)

NDM)

Naturalistic)decision)making)

MDT)

MultiAdisciplinair)team)

MMCS) Modified)Maltreatment)Classification)Scheme) MOF)

als)Misdrijf)Omschreven)Feit)

MPI)

MedischAPedagogisch) Instituut) (onderdeel) van) het) VAPH))

|xi|) )

OCMW) Openbaar)centrum)voor)maatschappelijk)welzijn) OKAN) Onthaalklas)Anderstalige)Nieuwkomers) PIP/PEP) Procesimplementatieplan/Personeelsplan) POS)

Problematische)opvoedingssituatie)

PV)

Proces)Verbaal)

QUAN) Kwantitatieve)onderzoeksmethoden) QUAL)

Kwalitatieve)onderzoeksmethoden)

RPD)

RecognitionAprimed)decision)making)

SLB)

StreetAlevelAbureaucrat)

TSO)

Technisch)secundair)onderwijs)

VAPH)

Vlaams)Agentschap)voor)Personen)met)een)handicap)

VK)

Vertrouwenscentrum)Kindermishandeling)

VTE)

Voltijds)Equivalent)

) )

|xii|) )

)

V.#LIJST#VAN#TABELLEN#EN#FIGUREN# Tabel)1:)NettoAinstroom)in)de)BJZ)...........................................)33)) Figuur)1:)Conceptueel)kader)...................................................)40) Tabel) 2:) Initiële) besluitvorming) naar) regio) (Vlaanderen,) Verenigde)Staten,)Engeland))...................................................)71) Figuur)2:)Beperkt)conceptueel)kader)......................................)84) Figuur)3:)Conceptueel)kader).................................................)149) Figuur) 4:) Schematische) voorstelling) van) het) onderzoeksdesign )..............................................................................................)166) Tabel) 3:) Formele) ruimte) voor) overleg) per) maand) naar) aantal) VTE)en)aantal)aanmeldingen).................................................)172) Tabel)4:)Overzicht)dataverzamelingsmethoden)....................)174) Tabel) 5:) Overzicht) van) de) 'Modified) Maltreatment) Coding) Scheme')(MMCS))...................................................................)186) Tabel)6:)Overzicht)van)variabelen)opgenomen)in)codeboek) 189) Tabel)7:)Voorbeeldmatrix)kwalitatieve)dataAanalyse)............)194) Tabel)8:)Verzamelde)data)in)de)CBJ's)....................................)211) Figuur)5:)Aanmeldingsprocedure)CBJ)1).................................)218) Figuur)6:)Aanmeldingsprocedure)CBJ)2).................................)222) Tabel) 9:) Beschrijving) van) het) aantal) besprekingen) naar) aanmeldingsprocedure) en) naar) CBJ) (in) absolute) aantallen) en) percentages),)N=315).............................................................)229) Tabel)10:)Demografische)kenmerken)naar)CBJ)in)%).............)232) Tabel)11:)Type)aanmelder)naar)CBJ)in)%)...............................)235) Tabel) 12:) Type) verwijzer) bij) aanmelding) door) cliënt(systeem)) naar)CBJ)in)%).........................................................................)236) Tabel)13:)Aanleiding)voor)aanmelding)naar)CBJ)in)%)............)237) |xiii|) )

Tabel) 14:) De) eerste) en) uiteindelijk) geobserveerde) beslissing) naar)CBJ)in)%).........................................................................)238) Tabel) 15:4 Bivariate) analyse) van) alle) beslissingen) (N=220)) naar) databestand)..........................................................................)242) Tabel)16:)Bivariate)analyse)van)de)beslissingen)in)CBJ)1)(N=87)) naar)databestand)..................................................................)244) Tabel)17:)Bivariate)analyse)van)de)beslissingen)in)CBJ)2)(N=93)) naar)databestand)..................................................................)246) Tabel) 18:) Logistische) regressie) van) aanmelderA,) kindA,) ouderA) en) besluitvormerkenmerken) op) het) instromen) in) de) BJZ) op) basis) van) de) gekwantificeerde) dossiers) (vergelijking) naar) CBJ) )...............................................................................................)251) Tabel) 19:) Logistische) regressie) van) aanmelderA,) kindA,) ouderA) en) besluitvormerkenmerken) op) het) instromen) in) de) BJZ) op) basis)van)de)geaggregeerde)data)(vergelijking)naar)CBJ))......)252) Tabel) 20:) Logistische) regressive) van) aanmelderA,) kindA,) ouderA) en) besluitvormerkenmerken) op) het) instromen) in) de) BJZ) op) basis) van) de) gekwantificeerde) laatste) besprekingen) (vergelijking)naar)CBJ))...........................................................)254) )Figuur)7:)Ingevuld)conceptueel)kader)..................................)300) ) ) )

|xiv|) )

)

VI.#LIJST#VAN#BIJLAGEN# Bijlage)1:)Methode)focusgroepen) Bijlage)2:)Codeboek)besluitvormingsonderzoek) ) ) )

|xv|) )

INLEIDING# In) 2012) bestaat) de) jeugdzorg) in) Vlaanderen) 100) jaar.) In) 1912) werd)de)wet)die)de)kinderbescherming)in)België,)de)voorloper) van) de) bijzondere) jeugdzorg) (BJZ),) gestemd.) Sindsdien) onderA ging)de)jeugdzorg)verschillende)gedaanteverwisselingen,)kwam) het) accent) van) bescherming) op) bijstand) te) liggen,) maar) bleef) de) jeugdzorg) zich) inzetten) voor) de) meest) kwetsbare) kinderen) en)jongeren)in)onze)samenleving.)Een)andere)rode)draad)is)de) voortdurende) zoektocht) naar) de) beste) bijstand) die) geboden) kan) worden) aan) deze) minderjarigen.) Doorheen) de) geschiedeA nis)veranderden)de)opvattingen)over)geschikte)zorg)en)doken) er)nieuwe)problemen)op.)Eén)van)de)huidige)knelpunten)in)de) BJZ) is) “de) voortdurend) stijgende) instroom) van) jongeren) in) de) 1 jeugdzorg”. )Om) hieraan) tegemoet) te) komen) werd) recentelijk) de) adAhoccommissie) Jeugdzorg) opgericht) in) het) Vlaams) ParleA ment.)Deze)commissie)had)als)doelstelling)om)beleidsvoorstelA len) te) formuleren) die) de) instroomstijging) konden) tegengaan.) De) aandacht) voor) de) instroom) is) echter) niet) nieuw.) Al) bij) de) vorige)adAhoccommissie)voor)de)jeugdzorg)in)1998)werd)stilgeA 2 staan)bij)de)toegenomen)druk)op)de)jeugdzorg )en)in)de)daarA opvolgende)beleidsplannen)werd)(onder)andere))gezocht)naar) manieren)om)de)druk)op)het)aanbod)te)verminderen)(VervotA te,)2006;)Heeren,)2007).)) De) toename) van) het) aantal) jongeren) in) de) BJZ) vormt) de) aanA leiding) van) dit) doctoraat) over) de) instroom) in) de) BJZ) en) meer) bepaald) de) initiële) besluitvorming) bij) de) comités) voor) bijzonA dere)jeugdzorg)(CBJ).)Deze)inleiding)schetst)het)huidige)debat) over) de) instroom) en) introduceert) het) empirisch) onderzoek.) Eerst)is)het)evenwel)nodig)om)kort)de)organisatie)en)opdracht) van)de)BJZ)te)situeren.)) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1

)Maatschappelijke) beleidsnota) Jeugdzorg,) Parl.4 St.) Vl.) R.) 2010A2011,) nr.) 1190/1,)99.) 2 )Maatschappelijke) beleidsnota) Bijzondere) Jeugdzorg,) Parl.4 St.) Vl.) R.) 1998A 1999,)nr.)1354/1.)

|1|) )

1.)DE)BIJZONDERE)JEUGDZORG) De)BJZ)neemt)een)belangrijke)plaats)in)in)de)hulpverlening)aan) minderjarigen) in) Vlaanderen) (Grietens) &) Hellinckx,) 2005).) De) BJZ,) als) geheel) van) voorzieningen) en) instellingen) die) instaan) voor) de) jeugdbescherming) of) de) jeugdbijstand,) kadert) binnen) het) jeugdbeschermingsrecht) sensu) stricto) of) “het) geheel) van) juridische) regels) betreffende) de) overheidsinterventie,) door) middel) van) specifieke) instellingen) of) voorzieningen,) met) het) oog) op) bijstand) aan) jongeren) wier) welzijn) of) ontplooiing) onA voldoende) wordt) gewaarborgd) door) het) gezinsmilieu) en) de) algemeenAmaatschappelijke) voorzieningen”) (Smets,) 1996,) p.) 3).)De)BJZ)heeft)aldus)de)opdracht)in)te)staan)voor)de)hulpverA lening) aan) jongeren) wanneer) de) reguliere) hulpverlening) niet) meer)kan)baten.)Daarnaast)heeft)de)BJZ)ook)een)preventieopA 3 dracht. )) De) term) ‘bijzonder’) doelt) op) de) toegangspoort) (Roose,) 2006).) Jongeren) komen) in) de) voorzieningen) van) de) BJZ) terecht) na) verwijzing.) De) aard) van) de) verwijzer,) bepaalt) de) aard) van) de) hulpverlening.) De) voorzieningen) van) de) BJZ) worden) namelijk) ingeschakeld)in)het)kader)van)de)jeugdbescherming,)gerechteA lijke)reactie)op)een)jongere)die)een)als)misdrijf)omschreven)feit) (MOF))gepleegd)heeft,)en)sinds)de)staatshervorming)ook)in)het) kader) van) de) jeugdbijstand,) (buiten)gerechtelijke) reactie) op) een) jongere) in) een) problematische) opvoedingssituatie) (POS)) (Put,) 2010).) Na) verwijzing) door) de) jeugdrechter) spreekt) men) over) gerechtelijke) of) gedwongen) hulpverlening.) Na) verwijzing) door) de) Comités) voor) Bijzondere) Jeugdzorg) of) de) bemiddeA lingscommissies)(enkel)in)het)kader)van)POS))spreekt)men)van) buitengerechtelijke) of) vrijwillige) hulpverlening.) Elke) jongere) die) verwezen) is) door) het) CBJ) of) de) jeugdrechter) is) een) ingeA stroomde)jongere)en)het)is)het)totale)aantal)van)deze)jongeren) dat)toeneemt)de)laatste)jaren.)) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 3

)Art.)3)Decr.Vl.)7)maart)2008)inzake)bijzondere)jeugdbijstand,)BS)15)april)2008.)

|2|) )

De)BJZ)wordt)gevormd)door)een)netwerk)van)voorzieningen)of) initiatieven) die) kinderen) en) hun) gezin) residentieel,) semiA residentieel) of) ambulant) begeleiden.) De) meeste) van) deze) voorzieningen) worden) georganiseerd) vanuit) privéAinitiatief) en) worden)erkend)door)de)Vlaamse)Gemeenschap.)Op)overheidsA initiatief) werden) de) gemeenschapsinstellingen) opgericht) door) de)Vlaamse)Gemeenschap)en)de)jeugddetentiecentra)door)de) federale) overheid.) De) erkende) voorzieningen) van) de) BJZ) worA den)ingedeeld)in)categorieën,)die)de)algemene)premissen)van) 4 het) aanbod) van) de) voorziening) bepalen. )Het) betreft) begeleiA dingstehuizen,) gezinstehuizen,) centra) voor) onthaal,) oriëntatie) en) observatie,) dagcentra,) thuisbegeleidingsdiensten,) diensten) voor) begeleid) zelfstandig) wonen,) diensten) voor) crisishulp) aan) huis,) diensten) voor) herstelgerichte) constructieve) afhandeling) (HCA)) en) diensten) voor) pleegzorg.) Alle) erkende) initiatieven) worden) gesubsidieerd) door) het) Fonds) Jongerenwelzijn,) beA heerd)door)het)Agentschap)Jongerenwelzijn)binnen)het)minisA terie) van) Welzijn,) volksgezondheid) en) gezin) (Agentschap) JonA gerenwelzijn,) 2008).) Naast) deze) voorzieningen) kunnen) jongeA ren) ook) begeleid) worden) door) gelijkgestelde) voorzieningen) (Put,)2010).)) ) In)dit)doctoraat)wordt)nagegaan)hoe)de)instroom)in)de)BJZ)tot) stand)komt.)Om)dit)theoretisch)te)kaderen)wordt)ook)gebruik) gemaakt) van) internationale) bronnen.) Omdat) jeugdzorg) in) anA dere)landen)een)andere)invulling)krijgt)(cf.)hoofdstuk)1),)wordt) er) een) onderscheid) gemaakt) tussen) het) woordgebruik) voor) internationale) algemene) bevindingen) en) voor) de) specifieke) Vlaamse) bevindingen.) In) het) internationaal) onderzoek) zijn) verschillende) termen) in) zwang) om) jeugdzorg) te) beschrijven:) ‘child) protection’,) ‘child) welfare’,) ‘family) support) service’,) etc.) Deze)termen)belichten)vaak)andere)facetten)of)andere)inhouA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 4

)In)het)kader)van)flexibilisering)wordt)de)erkenning)en)subsidiëring)van)private) voorzieningen)momenteel)herbekeken.))

|3|) )

delijke)keuzes)van)een)jeugdzorgsysteem.)Voor)de)rapportage) in) dit) doctoraat) wordt) er) voor) gekozen) om) steeds) met) de) alA gemene)term)‘jeugdzorg’)te)werken)voor)de)voorzieningen)die) gelijkaardig) zijn) aan) de) BJZ) in) Vlaanderen.) De) vertaling) sluit) nauwer)aan)bij)de)term)‘child)welfare’)dan)de)term)‘child)proA tection’.) Dit) is) in) lijn) met) de) opbouw) van) de) jeugdzorg) in) Vlaanderen) (cf.) hoofdstuk) 1)) en) vermijdt) het) gebruik) van) het) woord) ‘jeugdbescherming’) wat) in) Vlaanderen) veelal) gebruikt) wordt) voor) de) maatregelen) ten) aanzien) van) jonge) delinquenA ten) (Put,) 2010).) De) afkorting) ‘BJZ’) wordt) enkel) gebruikt) wanA neer)de)uitspraken)specifiek)betrekking)hebben)op)de)Vlaamse) jeugdzorg.)) Een) ander) centraal) concept) betreft) het) POSAbegrip.) Ook) hierA voor) zijn) in) de) internationale) literatuur) specifieke) tegenhanA gers) waarvan) de) inhoud) zodanig) verschilt) dat) het) gebruik) van) POS) in) die) context) problematisch) is.) Doorgaans) wordt) in) de) literatuur) gesproken) over) ‘child) abuse) and) neglect’) of) kinderA mishandeling.) Het) POSAbegrip) is) ruimer) gedefinieerd) dan) dat.) Doorgaans) wordt) evenwel) gewerkt) met) het) ietwat) engere) ‘mishandeling) en) verwaarlozing’) als) algemene) term) omdat) deze)woorden)wel)de)ernst)weergeven)van)de)probleemsituaA ties)waarvoor)de)BJZ)bevoegd)is)en)omdat)het)aansluit)bij)de)in) de)literatuur)gehanteerde)concepten.)) )

2.) PROBLEEMSTELLING:) VERANDERINGEN) IN) DE) INSTROOM) De)BJZ)maakte)de)afgelopen)honderd)jaar)een)boeiend)verloop) door,) waarin) vele) jongeren) ondersteuning) kregen) bij) het) opA groeien,) maar) waarin) men) jammer) genoeg) ook) herhaaldelijk) worstelde) met) problemen) in) de) uitvoering) van) de) jeugdzorg.) Vandaag)is)dat)niet)anders.)Er)heerst)een)gevoel)van)crisis)in)de) BJZ.)Dat)hangt)in)belangrijke)mate)samen)met)het)grote)aantal) jongeren)dat)instroomt)in)de)BJZ,)wat)leidt)tot)overvolle)voorA) zieningen)en)wachtlijsten.)Het)aantal)begeleide)jongeren)in)de) |4|) )

BJZ) is) sinds) 2000) toegenomen) van) 14.798) jongeren) naar) 26.235) in) 2010) (Agentschap) Jongerenwelzijn,) z.d.).) Dit) beteA kent) een) stijging) van) 77%.) De) stijging) is) vooral) te) wijten) aan) een)toename)van)jongeren)in)een)problematische)opvoedingsA situatie) (POS)) die) een) maatregel) opgelegd) krijgen) door) de) jeugdrechter) in) het) kader) van) gedwongen) hulpverlening) en) minder)aan)de)toename)van)jongeren)in)een)POS)in)de)vrijwilliA ge) hulpverlening) of) jongeren) die) een) als) misdrijf) omschreven) feit)(MOF))gepleegd)hebben.)Het)aanbod)nam)de)afgelopen)vijf) 5 jaar)toe)van)5311)plaatsen)in)2005)tot)6279)in)2010. )Ondanks) deze) inspanningen) blijft) de) druk) op) de) BJZ) bestaan.) De) voorA zieningen) zitten) vol) en) wachtlijsten) groeien) aan.) Bovendien) geeft) de) BJZ) te) kennen) dat) zij) te) vaak) een) ‘vergaarfunctie’) vervult,) waarbij) jongeren) uit) andere) sectoren) (onderwijs) of) psychiatrie)) worden) toegeleid,) maar) voor) wie) de) bijzondere) jeugdzorg) geen) geschikt) hulpaanbod) zou) hebben) (Vervotte,) 2006).)In)een)peiling)bij)consulenten)in)de)provincie)Antwerpen) rapporteert) ongeveer) drie) kwart) dat) het) regelmatig) of) bijna) altijd) voorkomt) dat) een) aangemelde) jongere) niet) geholpen) wordt)(Peeters,)Jacobs,)&)Driessens,)2010).)Hoewel)een)beroep) doen)op)de)BJZ)een)kans)is)op)hulpverlening)in)een)gezin)met) problemen,) maakt) de) kloof) tussen) hulpvraag) en) hulpaanbod) de)instroom)problematisch.)) De)felle)stijging)van)het)aantal)jongeren)in)de)BJZ)heeft)de)druk) op)de)sector)verhoogd.)De)instroom)is)dan)ook)een)belangrijk) thema) in) het) debat) over) de) BJZ.) Deze) inleiding) wil) dit) debat) schetsen)en)zo)situeren)wat)de)stijging)van)de)instroom)beteA kent) voor) de) BJZ.) Een) bijzondere) bekommernis) hierbij) is) het) zoeken)naar)verklaringen)voor)deze)stijging)omdat)een)grondiA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 5

)Het)gaat)hier)enkel)om)de)geprogrammeerde)capaciteit)van)de)private)voorA zieningen) binnen) de) BJZ.) Er) wordt) hier) dus) geen) rekening) gehouden) met) plaatsen) in) pleegzorg) (in) 2010) goed) voor) 4803) begeleidingen),) gemeenA schapsinstellingen) (in) 2010) goed) voor) 1061) begeleidingen) met) een) capaciteit) van) 290) plaatsen)) en) andere) sectoren) waar) de) BJZ) kinderen) aan) kan) toeverA trouwen,)zoals)internaten)of)psychiatrie.)

|5|) )

ge) analyse) van) oorzaken) kan) identificeren) welke) domeinen) verder) onderzoek) behoeven) om) het) inzicht) in) de) instroom) te) verhogen)en)eventueel)aangrijpingspunten)voor)verandering)te) identificeren.)) Het)schetsen)van)dit)debat)over)de)instroom)ging)gepaard)met) drie) onderzoeksactiviteiten,) namelijk) een) analyse) van) docuA menten)over)en)van)de)BJZ,)focusgroeponderzoek)met)ervaren) professionals) uit) de) BJZ) en) een) analyse) van) (inter)nationale) literatuur.)) Ten) eerste) werden) documenten) doorgenomen) die) handelen) over) de) instroom) in) de) BJZ) om) een) eerste) beeld) te) schetsen) van)de)problematiek)van)de)instroom)in)Vlaanderen.)De)analyA se) van) beleidsdocumenten) stond) centraal.) Zo) werden) parleA mentaire)debatten)in)verband)met)de)instroom)geanalyseerd,) evenals)teksten)opgesteld)door)diensten)van)de)BJZ.)De)meesA te) informatie) kon) gevonden) worden) in) de) (parlementaire) deA batten) voorafgaand) aan) de)) maatschappelijke) beleidsnota’s) van) 1998) en) 2011,) het) globaal) plan) van) minister) Vervotte) en) het) opvolgingsplan) ‘Perspectief!’) van) minister) Heeren,) de) reA gioAanalyses) van) de) regio’s) Integrale) Jeugdhulp) en) de) omgeA vingsanalyses) van) de) preventieteams.) Deze) laatsten) werden) opgesteld)per)provincie)ter)voorbereiding)van)het)globaal)plan) en) bevatten) een) kwalitatieve) bevraging) van) verwijzers) en) 6 voorzieningen) over) veranderingen) in) het) cliënteel. )Deze) doA cumenten) werden) op) een) kwalitatieve) wijze) gecodeerd) en) geanalyseerd.)De)lijst)met)codes)werd)opgesteld)in)wisselwerA king)met)het)analyseren)van)de)documenten)tot)er)verzadiging) optrad)en)er)geen)nieuwe)codes)gecreëerd)dienden)te)worden) om)de)inhoud)van)de)documenten)te)vatten.)) Ten)tweede)werd)aan)de)hand)van)focusgroepen)geëxploreerd) welke) veranderingen) professionals) uit) de) BJZ) gewaar) worden) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 6

)Enkel)de)provincie)OostAVlaanderen)nam)dergelijke)bevraging)niet)op)in)zijn) omgevingsanalyse.)

|6|) )

en) welke) oorzaken) ze) hieraan) koppelen) (Nouwen,) 2009).) De) bevraging)van)professionals)was)nodig)omdat)in)de)beleidsdoA cumenten)onvoldoende)informatie)gevonden)kon)worden)over) de) achtergronden) van) de) jongeren) die) instromen) en) tevens) omdat)de)stijging)van)de)instroom)weinig)uitgediept)werd)naar) wat) dit) betekent) voor) de) praktijken) van) de) BJZ.) De) bevraging) van)de)professionals)gebeurde)aan)de)hand)van)focusgroepen.) Dergelijk)onderzoek)wordt)omschreven)als)“a)way)of)collecting) qualitative)data,)which)–)essentially)–)involves)engaging)a)small) number) of) people) in) an) informal) group) discussion) (or) discusA sions),) ‘focused’) around) a) particular) topic) or) set) of) issues”) (Wilkinson,)2004,)p.)177).)Doorheen)een)groepsdiscussie)wordt) informatie)verzameld)rond)een)bepaald)thema.)De)focusgroeA pen) werden) zo) samengesteld) en) bevolkt) dat) een) breed) segA ment) van) de) beroepsbevolking) van) de) BJZ) bereikt) werd.) Er) werden) enkel) professionals) bevraagd) die) minstens) 10) jaar) actief)waren)in)de)sector)opdat)ze)een)voldoende)zicht)zouden) hebben)op)de)veranderingen)in)de)BJZ.)Uiteindelijk)leverde)dit) zes)groepen)op)van)5)à)9)deelnemers)met)gemiddeld)21,1)jaar) ervaring,)namelijk)(1))consulenten)van)de)comités)voor)bijzonA dere)jeugdzorg,)(2))consulenten)van)de)sociale)diensten)bij)de) 7 jeugdrechtbank,) (3)) jeugdrechters) en) parketmagistraten ,) (4)) 8 en) (5)) hulpverleners) werkzaam) in) een) private) voorziening )en) (6)) beleidsmedewerkers) waaronder) medewerkers) van) koepelA organisaties.) De) dataverzameling) vond) plaats) in) oktoberA december) 2008) en) gebeurde) aan) de) hand) van) open) vragen,) ondersteund)met)een)lijst)van)onderwerpen)die)aan)bod)kwaA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 7

)De)groep)van)jeugdmagistraten)werd)bevraagd)aan)de)hand)van) individuele) interviews)omdat)het)niet)haalbaar)bleek)een)focusgroep)te)organiseren.) 8 )Er) waren) twee) focusgroepen) met) hulpverleners) omdat) die) de) grootste) beroepsgroep) van) de) BJZ) is.) De) selectie) werd) beperkt) tot) de) private) voorzieningen) met) een) geprogrammeerde) capaciteit,) erkend) door) het) Agentschap)Jongerenwelzijn.)Dit)had)tot)gevolg)dat)een)aantal)organisaties)die) maatregelen) in) het) kader) van) de) BJZ) uitvoeren,) zoals) gemeenschapsinstellingen,) pleegzorg,) projecten,) MPI’s,) etc.) niet) vertegenwoordigd)waren.)

|7|) )

men)in)de)beleidsdocumenten)en)(vorige))focusgroepen.)Meer) informatie) over) de) eenhedenselectie,) dataverzameling) en) dataAanalyse)werd)opgenomen)in)bijlage)1.)) Ten) derde) werd) wetenschappelijke) literatuur) over) het) thema) doorgenomen.) Omdat) het) wetenschappelijk) onderzoek) over) de)instroom)in)de)BJZ)beperkt)is,)werd)ook)gekeken)naar)interA nationale) bronnen.) In) verscheidene) andere) Westerse) landen) verhogen) evoluties) in) de) instroom) de) druk) op) de) jeugdzorg) evenzeer)en)vormen)deze)evoluties)wel)voorwerp)van)wetenA schappelijk) onderzoek) (Spratt,) 2000;) Gibbons,) Conroy,) &) Bell,) 1995;) Mansell,) 2006a;) Lonne,) Parton,) Thomson,) &) Harries,) 2008;)Waldfogel,)1998).)De)evoluties)van)de)instroom)in)andeA re) landen) verlopen) in) verschillende) richtingen) en) snelheden,) maar)op)basis)van)deze)literatuur)kunnen)wel)een)aantal)hypoA theses)geformuleerd)worden)voor)oorzaken)van)veranderingen) in)de)instroom.)Over)de)mix)van)internationaal)en)Vlaams)onA derzoek)dient)opgemerkt)te)worden)dat)vergelijkbaarheid)van) resultaten) niet) eenvoudig) is.) Naast) de) verschillen) in) de) maatA schappelijke)context)in)de)verschillende)Westerse)welvaartstaA ten,)heeft)ook)elk)jeugdzorgsysteem)zijn)eigen)specificiteit.)De) accenten) die) gelegd) worden) in) de) begeleiding) van) jongeren) zijn) anders,) en) specifiek) ten) aanzien) van) instroom) valt) op) dat) de) instroomcriteria) in) elk) land) anders) ingevuld) worden.) De) opvoedingssituaties)die)als)ontoelaatbaar)beschouwd)worden,) zijn) onderhevig) aan) wat) in) een) bepaalde) culturele) context) en) in) een) bepaalde) tijdsgeest) als) moreel) onjuist) gezien) wordt) (Lonne)et)al.,)2008;)Munro,)2008).)Zoals)in)hoofdstuk)1)nog)aan) bod) zal) komen,) bemoeilijkt) dit) de) vergelijkbaarheid) over) lanA den)heen.)) De) analyse) van) deze) drie) bronnen) –) documenten,) focusgroeA pen)en)literatuur)–)leverde)een)beeld)op)van)wat)er)geweten)is) over) de) instroom:) welke) veranderingen) vinden) er) plaats) en) welke) oorzaken) worden) hieraan) verbonden?) De) rapportage) over) de) bevindingen) wordt) in) wat) volgt) zoveel) als) mogelijk) geïntegreerd.) Het) internationaal) onderzoek) wordt) vooral) geA |8|) )

bruikt)als)kader)om)bepaalde)hypotheses)uit)te)werken,)waarA na) op) basis) van) de) focusgroepen,) de) documentanalyse) en) ander) Vlaams) onderzoek) wordt) nagegaan) of) die) hypotheses) mogelijks) ook) opgaan) voor) de) BJZ.) Voor) bevindingen) op) basis) van)de)focusgroepen)wordt)verwezen)naar)de)concrete)focusA 9 groep(en)) waarin) die) aan) bod) kwamen. )Vooraleer) de) bevinA dingen) te) bespreken) dient) nog) opgemerkt) te) worden) dat) er) nog)geen)systematische)analyse)gebeurd)is)van)de)instroom)in) de)BJZ.)Dit)heeft)tot)gevolg)dat)het)debat)in)de)BJZ)vooral)geA baseerd)is)op)ervaringen)en)percepties)van)mensen)die)werkA zaam)zijn)in)de)BJZ.)Het)zijn)deze)percepties)die)hier)uitgediept) worden)en)gekaderd)worden)in)de)literatuur.)) ) Uit)de)documentanalyse)en)de)focusgroepen)bleek)al)snel)dat) er) niet) zozeer) informatie) naar) boven) kwam) over) verklaringen) voor)de)stijging)van)de)instroom,)maar)meer)over)de)aard)van) de) veranderingen) in) de) populatie.) Men) had) het) niet) zozeer) over) meer) jongeren) die) instromen,) maar) vooral) over) andere) jongeren)die)instromen.)Vooraleer)stil)te)staan)bij)de)verklarinA gen) voor) evoluties) in) de) instroom,) wordt) een) beeld) geschetst) van)de)veranderingen)in)de)aard)van)de)populatie.)) )

)

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 9

)Bij) de) verwijzingen) wordt) gebruikt) gemaakt) van) volgende) afkortingen:) FG) staat)voor)focusgroep;)B&K)voor)beleid)en)koepelorganisaties;)CBJ)voor)comité) bijzondere)jeugdzorg;)HV1)/)2)voor)de)eerste)of)tweede)FG)met)hulpverleners;) SDJ)voor)sociale)dienst)bij)de)jeugdrechtbank;)JM)voor)jeugdmagistraten.)

|9|) )

2.1) VERANDERINGEN) IN) DE) AARD) VAN) DE) POPUA LATIE) 2.1.1) PERSOONSKENMERKEN) VAN) DE) MINDERJARIA GE) In)de)focusgroepen)en)documenten)wordt)aangegeven)dat)de) leeftijd) van) de) opgevangen) minderjarigen) afneemt) (FG) B&K,) HV1,)CBJ,)JM;)Preventieteam)Antwerpen,)2004;)Preventieteam) Limburg,) 2005;) Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Regionale) stuurgroep) VlaamsA Brabant,) 2007).) Steeds) vaker) moeten) voorzieningen) instaan) voor)de)opvang)van)jonge)(6A12j))tot)zeer)jonge)kinderen)(0A6j).) Vaak)gaat)het)om)kinderen)wiens)ouders)zelf)in)een)problemaA tische) situatie) zitten,) zoals) drugverslaving) of) psychiatrische) problemen) (FG) JM).) In) de) meeste) van) deze) gevallen) worden) deze) kinderen) dus) aangemeld) omwille) van) een) POS,) al) zijn) er) ook)een)aantal)documenten)die)aangeven)dat)er)een)dalende) tendens) zou) zijn) in) leeftijd) bij) MOFAdossiers) (Preventieteam) Antwerpen,)2004;)Preventieteam)Limburg,)2005).)Het)perspecA tief) van) jonge) kinderen) is) niet) altijd) gunstig,) omdat) het) hulpA aanbod)niet)aangepast)is)aan)een)jong)doelpubliek)(PreventieA team) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004).) Het)lijkt)ook)zo)te)zijn)dat)bij)de)plaatsing)van)jonge)kinderen) men)regelmatig)moet)overgaan)tot)plaatsing)van)alle)kinderen) in)het)gezin)(FG)HV1,)JM;)cf.)2.1.2.1).)Oorzaken)voor)de)daling) van) de) leeftijd) in) de) populatie) worden) voorzichtig) geformuA leerd.) Men) ziet) mogelijks) een) verband) met) het) toenemend) aantal) tienerzwangerschappen) (Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) Preventieteam) Limburg,) 2005;) Regionale) stuurgroep) Limburg,) 2007).) Daarnaast) is) deze) evolutie) misschien) niet) zo) opmerkelijk)wanneer)men)sneller)geneigd)is)om)(preventief))in) te)grijpen)bij)opvoedingsproblemen)(cf.)2.2.2).)) )

|10|) )

Naar) etniciteit) merkt) men) op) dat) de) afkomst) van) jongeren) diversifieert)(FG)B&K,)CBJ,)HV2,)SDJ,)JM).)Waar)men)vroeger)te) maken)kreeg)met)Turkse)of)Marokkaanse)jongeren)ziet)men)nu) meerdere)nationaliteiten)terugkomen)in)de)BJZ.)Men)ziet)zo)de) gevolgen) van) de) verschillende) migratiebewegingen) in) de) weA reld) (FG) B&K,) CBJ,) JM).) Bovendien) maakt) men) gewag) van) nieuwe) doelgroepen) binnen) de) allochtone) populatie) van) de) BJZ,) namelijk) RomaAjongeren,) nietAbegeleide) minderjarige) asielzoekers)en)oorlogsvluchtelingen.)) Eén) van) die) nieuwe) doelgroepen) zijn) de) RomaAjongeren) (FG) B&K,)CBJ,)SDJ,)JM).)Vanwege)hun)zigeunercultuur)zijn)ze)moeiA lijk)bereikbaar)voor)de)BJZ.)Roma)hanteren)hun)eigen)regels)en) leven) volgens) andere) normen) en) waarden.) De) integratie) in) onze) samenleving) lijkt) ook) beperkt.) Mede) hierdoor) wordt) inmenging)van)de)BJZ)meestal)weinig)geapprecieerd.)) Een)andere)doelgroep)zijn)de)nietAbegeleide)minderjarigen)(FG) CBJ,) HV2,) JM),) iets) wat) ook) erkend) wordt) in) de) beleidsdocuA menten) (Preventieteam) WestAVlaanderen,) 2004;) Regionale) stuurgroep) Limburg,) 2007;) Regionale) stuurgroep) VlaamsA Brabant,) 2007;) Vlaams) Welzijnsverbond) vzw,) 2005).) Het) beA treft) nog) steeds) een) kleine) groep) in) de) totale) populatie) maar) er) is) een) stijgende) tendens) (Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) Preventieteam)Limburg,)2005).)) Een) laatste) nieuwe) doelgroep) betreft) de) oorlogsvluchtelingen) (FG) B&K,) SDJ).) Deze) kinderen) zijn) vaak) agressiever) dan) hun) leeftijdsgenoten) omdat) ze) geleerd) hebben) zich) stand) te) houA den) in) een) oorlogssituatie.) Het) is) eveneens) een) doelgroep) waar)men)moeilijk)mee)kan)werken.)) ) De) etniciteit,) en) ook) de) diverse) nationaliteiten,) speelt) een) belangrijke)rol)in)het)gevoel)van)controle)over)de)zorg)(FG)B&K,) CBJ,)HV2,)JM).)Een)andere)afkomst)brengt)vaak)ook)een)andere) culturele) achtergrond) met) zich) mee) en) een) andere) taal.) De)

|11|) )

problemen) van) allochtone) jongeren) lijken) hierdoor) zwaarder) en)moeilijker.)) ) Over) het) aandeel) van) allochtonen) in) de) populatie) van) de) BJZ) bestaat)enige)onduidelijkheid.)Enerzijds)wijst)men)erop)dat)er) een) stabilisatie,) of) zelfs) afname) is) van) het) aantal) allochtone) jongeren)(FG)JM).)Anderzijds)geeft)men)aan)dat)de)problemaA tiek) van) allochtone) jongeren) nu) stilaan) alle) provinciesteden) bereikt) heeft) (FG) CBJ,) JM)) en) ook) dat) men) meer) allochtone) jongeren)opmerkt)in)POSAdossiers)(FG)JM,)Preventieteam)AntA 10 werpen,) 2004;) Preventieteam) Limburg,) 2005). )Hierdoor,) evenals) door) het) ontstaan) van) nieuwe) groepen) allochtonen) lijkt)de)problematiek)in)aantal)toe)te)nemen.)) )

2.1.2)CONTEXTVARIABELEN) In)de)geanalyseerde)documenten)en)de)focusgroepen)wordt)bij) het) bespreken) van) de) context) van) de) jongeren) voornamelijk) aandacht)besteed)aan)het)gezin)waarin)de)jongeren)opgroeien) (1.2.1)) en) ook) aan) de) sociaalAeconomische) omstandigheden) waarin) jongeren) en) hun) gezinnen) leven) (1.2.2).) Veel) minder) aandacht)is)er)voor)de)rol)van)vrienden)of)die)van)de)school.)Er) lijken) zich) op) deze) vlakken) dus) minder) (belangrijke)) evoluties) af) te) tekenen.) In) de) focusgroepen) haalde) men) bijvoorbeeld) aan) dat) men,) wat) het) opleidingsniveau) van) jongeren) betreft,) weinig) verschuivingen) ziet) (FG) HV1,) HV2,) SDJ).) De) problemen) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 10

)In) de) omgevingsanalyses) van) de) preventieteams) wordt) opgemerkt) dat) weinig) allochtone) jongeren) hun) weg) vinden) in) de) vrijwillige) hulpverlening) (Preventieteam) Limburg,) 2005)) of) in) het) preventieve) hulpaanbod) (PrevenA tieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004).) Ook) op) de) sociale) diensten) bij) de) jeugdrechtbank) erkent) men) dit,) aangezien) de) verhouA ding) allochtonenAautochtonen) in) de) POSAdossiers) lager) ligt) dan) in) de) MOFA dossiers.) Een) mogelijke) verklaring) hiervoor) kan) zijn) dat) allochtonen) eerder) hulp)zoeken)in)het)eigen)sociaal)netwerk)(zie)ook)voetnoot)128).)

|12|) )

binnen) de) schoolcontext) lijken) dan) weer) toe) te) nemen) (PreA ventieteam) Antwerpen,) 2004;) Preventieteam) VlaamsA Brabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Regionale) stuurgroep) Limburg,) 2007;) Vlaams) Welzijnsverbond) vzw,) 2005).) Men) wordt) ook) meer) geconfronteerd) met) verschijnseA len) als) schoolmoeheid) en) spijbelen) (Preventieteam) WestA Vlaanderen,)2004;)Cuyt)&)Rombouts,)2007).)) )

2.1.2.1)HET)GEZIN) Er)spelen)zich)een)aantal)ontwikkelingen)af)in)de)gezinssituatie) van) de) ingestroomde) jongeren.) Ten) eerste) stelt) men) vast) dat) er) meer) ouders) kampen) met) psychiatrische) problemen) (FG) B&K,)CBJ,)SDJ,)JM,)Preventieteam)Antwerpen,)2004;)PreventieA team) Limburg,) 2005;) Preventieteam) WestAVlaanderen,) 2004;) Regionale) stuurgroep) Limburg,) 2007).) Daarnaast) geeft) men) ook)aan,)zij)het)in)mindere)mate,)dat)ouders)vaker)een)drugsA probleem) hebben) (Preventieteam) Limburg,) 2005;) PreventieA team) WestAVlaanderen,) 2004).) In) de) focusgroepen) voegt) men) daar) aan) toe) dat) het) bij) ouders) met) een) drugsprobleem) vaak) gaat)om)jonge)ouders)(FG)CBJ,)SDJ,)JM).)Wanneer)ouders)zelf) problemen)hebben,)bemoeilijkt)dit)de)opvoeding)van)hun)kinA deren)(Williams,)Tonmyr,)Jack,)Fallon,)&)MacMillan,)2011).)Bij) psychiatrische) en) drugsproblemen) zijn) kortdurende) intervenA ties)in)de)BJZ)ook)minder)geschikt)om)een)einde)te)maken)aan) de) POS,) waardoor) het) perspectief) van) deze) kinderen) minder) gunstig)is)(FG)HV1,)JM).)In)de)focusgroepen)merkt)men)verder) nog)op)dat)opvoeding)in)het)algemeen)–)los)van)de)persoonlijA ke) problematiek) van) ouders) –) moeilijker) geworden) is.) Er) koA men)meer)prikkels)op)kinderen)af)en)ouders)worden)verwacht) hier)mee)om)te)kunnen)gaan.)Dat)sommige)ouders)hier)niet)in) slagen,)wordt)gelinkt)aan)de)toename)van)plaatsingen)van)alle) kinderen)uit)één)gezin)in)de)BJZ)(FG)HV1,)JM).) Ten) tweede) veranderen) de) gezinsvormen.) Het) aantal) traditioA nele)gezinnen)is)een)minderheid)tegenover)eenoudergezinnen) |13|) )

–)veelal)moeders)–)en)nieuwAsamengestelde)gezinnen)(FG)CBJ,) SDJ,) Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Preventieteam) Limburg,) 2005;) Vandamme,) 2005).) Opgroeien) in) een) nietAtraditioneel) gezin) hoeft) niet) noodzakelijk)slecht)te)zijn.)Het)is)niet)omdat)er)een)echtscheiA ding)is)geweest)dat)het)gezin)daarna)slechter)functioneert)(FG) JM).)Er)zijn)echter)wel)een)aantal)risico’s)verbonden)aan)nietA traditionele) gezinsvormen.) Ten) eerste) zijn) eenoudergezinnen) kwetsbaarder) voor) negatieve) lifeAevents,) zoals) werkloosheid.) Daarnaast)verloopt)de)zorg)voor)kinderen)in)een)eenoudergeA zin) soms) ook) moeilijker) omdat) de) combinatie) werkAzorg) niet) eenvoudig) is) voor) de) alleenstaande) ouder,) zeker) wanneer) die) als)enige)de)verantwoordelijkheid)draagt)voor)beide)zaken)en) weinig)kan)rekenen)op)een)netwerk)van)steunfiguren)(FG)CBJ,) SDJ,) JM).) In) eenoudergezinnen) kan) de) extra) draagkracht) ontA breken) om) het) hoofd) te) bieden) aan) bijkomende) problemen) (Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) GeA west,) 2004).) Ten) tweede) gaan) nietAtraditionele) gezinnen) in) sommige) gevallen) ook) samen) met) opeenvolgende) breuken) omwille) van) wisselende) relaties) van) de) ouders) (FG) HV2,) JM).) De)gezinssituatie)is)dan)weinig)stabiel,)maar)de)kinderen)worA den) geacht) zich) aan) deze) situaties) flexibel) aan) te) passen.) Een) bijkomend) probleem) hierbij) is) dat) sommige) ouders) bij) een) nieuwe) relatie) opteren) om) met) een) ‘propere) lei’) te) beginnen) en) kiezen) voor) de) nieuwe) partner) eerder) dan) voor) de) kinA deren.)De)BJZ)beschrijft)een)toenemend)aantal)gevallen)waarin) ouders) zonder) al) te) veel) moeite) de) zorg) voor) hun) kind) uitbeA steden) aan) de) BJZ) (FG) CBJ,) HV1,) HV2,) SDJ,) JM).) Een) laatste) risico) dat) in) verband) gebracht) wordt) met) nietAtraditionele) gezinspatronen,) is) het) voorkomen) van) problematisch) verloA pende) echtscheidingen,) ook) wel) benoemd) als) vechtscheidinA gen.) Men) stelt) een) toename) van) het) aantal) vechtscheidingen) vast)(FG)B&K,)CBJ,)HV2,)SDJ,)JM;)Preventieteam)Limburg,)2005;) Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) Regionale) stuurgroep) LimA burg,) 2007;) Cuyt) &) Rombouts,) 2007).) Het) conflict) tussen) de) ouders) gaat) vaak) over) wie) de) zorg) over) het) kind) mag) opneA |14|) )

men,)maar)door)het)aangaan)van)dit)conflict)komt)de)zorg)voor) het)kind)net)op)de)tweede)plaats)(FG)B&K).)De)strijd)tussen)de) ouders) kan) kinderen) erg) belasten) (Preventieteam) WestA Vlaanderen,)2004).)Het)is)een)fenomeen)dat)de)frustratie)van) actoren)in)de)BJZ)oproept)omdat)de)POS)in)deze)gevallen)enkel) te) wijten) is) aan) het) gebrek) aan) redelijkheid) van) beide) ouders) (FG)CBJ,)JM).)De)POS)is)ook)niet)altijd)eenvoudig)aan)te)pakken) omdat) de) ouders) vaak) niet) (samen)) meewerken) (PreventieA team) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004).) Toch) betekent) het) einde) van) een) dergelijke) vechtscheidingsA procedure) niet) noodzakelijk) het) einde) van) conflicten) in) het) gezin) van) het) kind.) Het) niet) of) incorrect) naleven) van) de) beA zoekregeling) of) problematisch) verlopend) coAouderschap) zijn) nieuwe) fenomenen) die) de) problematiek) en) begeleiding) van) kinderen) en) jongeren) mee) bepalen) (Preventieteam) AntwerA pen,)2004).) Ten)derde)wordt)er)in)de)focusgroepen)en)documenten)geweA zen)op)de)aanwezigheid)van)jongeren)in)de)BJZ)die)niet)kunnen) bogen) op) een) thuissituatie,) op) een) moeder) noch) vader) (FG) CBJ,) HV1,) HV2,) JM,) Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) PrevenA tieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Preventieteam) WestAVlaanderen,) 2004;) Vandamme,) 2005).) Een) echt) nieuw) fenomeen) is) het) niet,) maar) vanuit) de) voorzieningen) wordt) aangegeven) dat) ze) meer) dan) vroeger) moeten)instaan)voor)weekendopvang)en)opvang)tijdens)vakanA ties)en)feestdagen)(FG)HV1,)HV2).)Het)lijkt)ook)alsof)men)deze) groep) jongeren) moeilijk) vindt) om) mee) te) werken.) Enerzijds) geeft)men)aan)dat)deze)jongeren)een)complexe)problematiek) hebben) omwille) van) de) emotionele) gevolgen) van) opgroeien) zonder) thuisbasis.) Anderzijds) is) het) ook) niet) evident) om) een) geschikte) plaats) voor) hen) te) vinden.) Dit) wordt) waarschijnlijk) ook)bepaald)door)het)feit)dat)het)niet)voldoende)hebben)van) een)thuiscontext)een)uitsluitingscriterium)is)voor)hulpverlening) binnen) de) psychiatrie) en) het) Vlaams) Agentschap) voor) PersoA nen)met)een)Handicap)(VAPH).)Breder)ziet)men)ook)dat)gezinA nen) vaak) geïsoleerd) staan) (FG) SDJ,) JM).) De) jongere) heeft) dan) |15|) )

nog) wel) een) gezin,) maar) het) gezin) zelf) heeft) door) zijn) geïsoA leerde)positie)vaak)niet)genoeg)mogelijkheden)om)problemen) te) vermijden) of) op) te) lossen) (Vlaams) Welzijnsverbond) vzw,) 2005).) Omdat) ze) geen) beroep) kunnen) doen) op) een) informeel) hulpnetwerk,) kloppen) ze) sneller) aan) bij) de) hulpverlening) (FG) B&K).) )

2.1.2.2)SOCIALE)KLASSE) In) de) documenten) en) focusgroepen) staat) men) ook) stil) bij) de) sociaalAeconomische) situatie) van) de) begeleide) gezinnen.) Men) heeft) het) over) een) toename) van) zowel) kansarme) als) middenA klasse)gezinnen.)) ) Volgens) verscheidene) actoren) worden) gezinnen) steeds) armer) (FG) B&K,) HV2,) SDJ,) JM).) Voornamelijk) met) betrekking) tot) illeA galen)(FG)SDJ,)B&K))en)ook)wel)andere)allochtone)bevolkingsA groepen) (FG) JM)) zoals) Roma) (B&K)) stelt) dit) probleem) zich.) Ouders) kampen) dan) met) ernstige) huisvestingsproblemen) of) gaan)meer)dan)vroeger)in)discussie)over)kinderbijslag)wanneer) de)jongere)naar)huis)gaat)(FG)HV2).)Dit)getuigt)volgens)de)BJZ) van) ernstige) financiële) problemen) waarbij) men) waakzaam) is) voor) de) gevolgen) van) de) actuele) economische) crisis.) Bij) de) jeugdmagistraten)merkte)men)op)dat)er)meer)armoede)bovenA komt) bij) jonge) gezinnen) (FG) JM).) Dit) wordt) gelinkt) aan) lifeA events) zoals) een) echtscheiding,) verlies) van) een) job,) verkoop) van) een) huis,…) Dit) wordt) ondersteund) vanuit) andere) focusA groepen)wanneer)men)aangeeft)dat)een)doorsnee)middenklasA se) gezin) dat) plots) op) één) loon) terugvalt) al) gauw) tegen) de) arA moedegrens)leeft)(FG)CBJ).) De) aanwezigheid) van) kansarmen) in) de) jeugdzorg) is) natuurlijk) niet) nieuw.) Vaak) wordt) deze) armoede) immers) van) generatie) op) generatie) overgegeven.) Elke) dienst) van) de) jeugdzorg) kent) dan) ook) het) fenomeen) van) namen) die) terugkeren) (FG) CBJ,) |16|) )

HV1,)SDJ,)JM,)Preventieteam)Antwerpen,)2004;)Preventieteam) Limburg,)2005).)Schrijnende)situaties)van)armoede)bestonden) vroeger) dus) even) goed) als) nu) (FG) B&K,) HV2).) Op) de) precaire) financiële) situatie) enten) zich) vaak) problemen) in) andere) leA 11 vensdomeinen,) wat) hun) probleemstelling) complexer) maakt. ) Stilaan) geeft) men) echter) aan) dat) financiële) problemen) niet) meer)tot)de)kernproblematiek)van)gezinnen)horen)(PreventieA team)Limburg,)2005).) ) Een) tegenovergestelde) beweging) betreft) een) toename) van) middenklasse) tot) hogere) klasse) gezinnen) in) de) BJZ.) De) BJZ) wordt) niet) meer) enkel) bevolkt) door) jongeren) uit) kansarme) gezinnen) (Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) VanA damme,)2005).)Op)verscheidene)plaatsen,)zij)het)niet)overal,)is) er) sprake) van) meer) middenklasse) gezinnen,) “daar) waar) men) vroeger) bijna) uitsluitend) in) contact) kwam) met) cliënten) uit) de) lagere) sociaalAeconomische) bevolkingsgroepen”) (PreventieA team)Limburg,)2005,)p.)78).)Het)aandeel)van)adolescenten)uit) middenklasse) gezinnen) in) de) populatie) blijft) beperkt,) maar) is) stijgende) (FG) B&K).) En) omdat) deze) gezinnen) vroeger) zelden) voorkwamen) in) de) jeugdzorg,) lijkt) de) toename) proportioneel) gezien) redelijk) groot) (FG) HV2,) SDJ).) Daartegenover) staat) dat) deze)tendens)niet)overal)herkend)wordt)(FG)SDJ).)) Het) is) moeilijk) om) middenklasse) gezinnen) te) definiëren,) maar) meestal)heeft)men)het)over)“ogenschijnlijk)normale)gezinnen”) (FG) CBJ).) Het) zijn) gezinnen) waarvan) men) opkijkt) dat) ze) in) de) bijzondere)jeugdzorg)verzeilen,)getuigen)uitspraken)als)“hoe)is) dat)hier)nu)mogelijk?”)(FG)SDJ))of)“allee,)die)heeft)nu)alle)kanA sen)gekregen,)waarom)pleegt)die)misdrijven?”)(FG)JM).)Kleine) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 11

)Verslag) van) de) hoorzittingen) over) de) integrale) jeugdhulp) en) de) bijzondere) jeugdzorg,)Parl.4St.)Vl.)R.)2005A2006,)nr.)699/1.)

|17|) )

kinderen) uit) welstellende) gezinnen) ziet) men) niet,) maar) de) adolescenten)wel)(FG)HV2).)) Jongeren) uit) middenklasse) gezinnen) worden) aangemeld) met) verscheiden) problemen.) Vaak) speelt) er) een) (v)echtscheiding) mee) in) de) probleemwording) (FG) B&K,) SDJ,) JM).) De) overheerA sende) opvoedingsstijl) in) deze) gezinnen) is) er) één) van) verwenA ning.)Van)jongs)af)aan)krijgen)ze)weinig)grenzen)opgelegd,)en) tijdens) de) puberteit) groeit) dit) de) ouders) boven) het) hoofd) waardoor)ze)in)de)jeugdzorg)terecht)komen)(FG)CBJ,)HV1,)SDJ,) JM).) Bij) een) deel) van) deze) jongeren) gaat) de) problematische) opvoedingssituatie)gepaard)met)een)psychiatrische)problemaA tiek) (FG) HV2,) SDJ,) JM)) of) met) problematisch) druggebruik) (FG) SDJ,)JM).)Een)andere)problematiek)die)specifiek)gelinkt)wordt) aan)middenklasse)milieus)zijn)problematisch)verlopende)adopA ties) (FG) HV1).) De) problematieken) waarmee) deze) jongeren) worden) aangemeld) stellen) wel) een) aantal) uitdagingen) aan) de) jeugdzorg)omdat)men)niet)gewoon)is)met)dit)profiel)van)jongeA ren)te)werken)(FG)B&K,)CBJ,)HV1,)HV2,)JM).) )

2.1.3)COMPLEXITEIT)HULPVRAGEN) De)problemen)van)jongeren)worden)steeds)ernstiger)en)steeds) complexer.)Het)is)de)uitspraak)die)het)meest)terugkomt,)zowel) in) de) focusgroepen) als) de) documenten) (FG) B&K,) CBJ,) HV1,) HV2,) JM;) Preventieteam) Limburg,) 2005;) Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) PreA ventieteam)WestAVlaanderen,)2004;)Agentschap)JongerenwelA zijn,)2008;)Cuyt)&)Rombouts,)2007;)Regionale)stuurgroep)AntA werpen,) 2007;) Regionale) stuurgroep) Brussel,) 2007;) Regionale) stuurgroep)VlaamsABrabant,)2007).)De)problematiek)waarmee) jongeren)worden)aangemeld)is)volgens)de)sector)niet)meer)zo) eenduidig.)Veel)jongeren)hebben)een)complex)van)hulpvragen) die) verschillende) probleemdomeinen) betreffen,) wat) ook) ) beA noemd) wordt) als) multiAproblem) gezinnen) (FG) CBJ,) HV1,) HV2,) |18|) )

JM;) Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) Preventieteam) VlaamsA Brabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Regionale) stuurgroep) Limburg,) 2007).) Het) werken) met) deze) jongeren) is) niet)altijd)eenvoudig)omdat)ze)niet)in)één)vakje)van)de)jeugdA hulpverlening) vallen) (Preventieteam) WestAVlaanderen,) 2004).) De)sectoren)kijken)dan)vaak)naar)elkaar)voor)opvang,)waarbij) de) BJZ) vaak) degene) is) die) opvang) voorziet) “omdat) de) sociale) context)de)ultieme)context)is)waarop)da)ge)dan)een)beslissing) moet)nemen”)(FG)HV2).)De)BJZ)klaagt)in)de)focusgroepen)aan) dat)er)oneigenlijk)gebruik)gemaakt)wordt)van)de)BJZ)wanneer) de)problematiek)van)de)jongeren)geen)zuivere)POS)is.)Ze)stelA len) een) toename) vast) van) jongeren) met) psychiatrische) proA blemen)of)met)een)verstandelijke)handicap)(FG)B&K,)CBJ,)HV1,) HV2,)SDJ,)JM;)Preventieteam)Antwerpen,)2004;)Preventieteam) Limburg,) 2005;) Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Preventieteam) WestA Vlaanderen,)2004).)Deze)jongeren)worden)vanuit)de)gespeciaA liseerde)sectoren)doorverwezen)naar)de)BJZ)wanneer)ze)“een) plusje”)hebben)(FG)HV2),)bijvoorbeeld)agressief)gedrag)stellen,) weinig)kans)op)verbetering)vertonen,)niet)gemotiveerd)zijn)of) geen)context)hebben)(Preventieteam)VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) Gewest,) 2004;) Preventieteam) Antwerpen,) 2004).) Vaak) zijn) die) ‘plusjes’) gelieerd) aan) een) POS) en) kan) de) BJZ) als) officiële) dienst) bijna) niet) anders) dan) de) jongere) op) te) nemen) (FG) CBJ).) Nochtans) kampt) de) BJZ) met) plaatstekort) en) zijn) de) gehanteerde) methodieken) niet) voldoende) aangepast) aan)deze)doelgroep)(FG)CBJ,)SDJ,)JM).)Hierdoor)weegt)de)aanA wezigheid) van) dergelijke) jongeren) zwaar) door,) ook) al) zijn) ze) niet) noodzakelijk) met) heel) veel) (Preventieteam) Antwerpen,) 2004).)) ) De)complexe)hulpvraag)van)jongeren)op)de)grens)met)andere) sectoren)werd)vaak)in)één)adem)genoemd)met)de)verzwaring) van)de)problematieken.)De)BJZ)geeft)aan)dat)de)problematieA ken) waarmee) jongeren) aangemeld) worden) steeds) zwaarder) |19|) )

worden) (FG) B&K,) CBJ,) HV1,) HV2,) SDJ,) JM).) Opvallend) was) dat) het) focusgroep) onderzoek) vaak) geïnterpreteerd) werd) als) een) onderzoek)naar)de)verzwaring)van)de)problematieken)in)de)BJZ) ook) al) werd) dit) door) de) vraagstelling) tijdens) de) focusgroepen) niet)geïndiceerd.)Dit)lijkt)aan)te)geven)dat)de)vermeende)verA zwaring) van) de) problematieken) erg) weegt) op) de) sector.) Men) nuanceert) evenwel) dat) men) wel) bereid) is) om) te) werken) met) de) complexere) hulpvragen) van) jongeren,) maar) dat) het) hanA teerbaar) moet) blijven.) Nu) is) de) concentratie) van) complexe) hulpvragen) in) voorzieningen) soms) te) hoog) (FG) HV1).) Daarbij) zijn) er) een) aantal) van) deze) jongeren) met) complexe) en) zware) problemen) die) in) de) BJZ) blijven) zitten) zonder) dat) er) een) afA doend)antwoord)geformuleerd)kan)worden)op)hun)problemen.) Zo)ontstaat)er)een)restgroep)in)de)bijzondere)jeugdzorg)waarA van) men) niet) goed) weet) wat) men) er) mee) kan) doen) (FG) B&K,) 12 HV1,) SDJ). )Het) is) het) gebrek) aan) doorstroommogelijkheden) voor)die)jongeren)die)de)hulpverleners)parten)speelt,)want:) “om4de4twee4jaar4dienen4ene4die4er4een4maand4te4lang4zit4 he,4 da’s4 ’t4 probleem.4 En4 da’s4 een4 stukske4 da4 gevoel4 van4 controle4da4je4dan4kwijt4bent4en4dat4weegt”4(FG4HV2)4 )

2.1.4)VERHOOGDE)DRUK)OP)DE)BJZ) In) de) focusgroepen) en) beleidsdocumenten) worden) verschilA lende)evoluties)aangehaald)die)maken)dat)de)achtergrond)van) jongeren)in)de)BJZ)verandert.)Ze)zijn)jonger,)hebben)verscheiA den) etnische) achtergronden,) leven) in) nietAtraditionele) gezinA nen,) hebben) een) beperkte) sociale) context,) hebben) verscheiA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 12

)Vroeger) bestonden) dergelijke) restgroepen) ook.) Men) wijst) bijvoorbeeld) op) meisjes)met)een)zware)POS)gecombineerd)met)psychiatrische)problemen.)Dit) is)een)groep)die)vroeger)ook)in)de)BJZ)terecht)kwam,)maar)verstoken)bleef)van) gepaste)hulp)(FG)HV2).)Het)fenomeen)van)restgroepen)is)dus)van)alle)tijden)–) omdat) het) gelinkt) is) aan) de) afbakening) van) de) doelgroep) –) maar) is) daarom) vandaag)de)dag)niet)minder)problematisch.)

|20|) )

den)sociaalAeconomische)posities)en)hebben)complexere)hulpA vragen) waardoor) de) BJZ) op) zijn) eigen) grenzen) botst.) Of) deze) evoluties) leiden) tot) een) meerinstroom,) dan) wel) een) verandeA ring) van) de) instroom,) kan) op) basis) van) deze) gegevens) niet) uitgemaakt) worden.) Wat) wel) duidelijk) is) dat) deze) evoluties) uitdagingen) stellen) aan) de) werking) van) de) BJZ:) voor) elke) verA andering)in)de)populatie)wordt)aangegeven)dat)men)het)moeiA lijk)vindt)om)met)deze)‘nieuwe’)jongeren)te)werken.)Los)van)de) druk)die)men)kan)verwachten)door)de)wachtlijsten)en)de)hoge) bezettingsgraad,) worstelt) de) sector) dus) ook) met) de) manier) waarop)het)de)‘andere’)jongeren)in)de)BJZ)dient)te)begeleiden.) Zowel) de) kwantitatieve) (meerinstroom)) als) kwalitatieve) (achA tergronden) van) de) jongeren)) evoluties) in) de) instroom) maken) dus)dat)de)instroom)een)belangrijk)thema)is)in)de)BJZ)waarvoor) men) oplossingen) zoekt.) Het) nadenken) over) oplossingen) is) gelieerd)aan)het)nadenken)over)verklaringen)voor)de)verandeA ringen) in) de) instroom,) wat) in) de) volgende) paragraaf) aan) bod) komt.)) )

2.2.) VERKLARINGEN) VOOR) DE) STIJGING) VAN) DE) INSTROOM 13) In) het) internationaal) onderzoek) worden) verschillende) verklaA ringen) voor) evoluties) in) de) instroom) naar) voren) geschoven.) Hier) worden) ze) opgedeeld) in) twee) groepen) (Mansell,) 2006a).) Enerzijds)wordt)de)link)gelegd)met)veranderingen)in)de)samenA leving) (exogene) factoren).) Als) er) meer) jongeren) zijn) in) de) saA menleving)die)kampen)met)meer)problemen,)zal)er)een)hogere) vraag) zijn) naar) jeugdzorg,) zo) luidt) de) redenering.) Anderzijds) worden) veranderingen) in) beleid) en) praktijk) van) de) jeugdzorg) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 13

)Deze)paragraaf)werd)eerder)in)licht)gewijzigde)vorm)gepubliceerd)(Nouwen) &)Put,)2012))en)tevens)gepresenteerd)voor)de)adAhoccommissie)Jeugdzorg)in) december)2010.))

|21|) )

zelf) verbonden) met) een) toenemende) instroom) (endogene) factoren).) Als) de) drempel) om) in) te) stromen) verlaagt,) zal) dit) leiden)tot)een)groter)aantal)jongeren.)Deze)opdeling)biedt)een) manier) om) het) bestaande) onderzoek) te) catalogeren.) Het) is) evenwel) niet) zo) dat) deze) categorieën) mutueel) exclusief) zijn.) Aanpassingen) aan) het) jeugdzorgsysteem) kunnen) een) reactie) zijn)op)maatschappelijk)gevoelde)noden)en)wensen.)Daarnaast) creëren)andere)praktijken)andere)verwachtingen)in)de)samenA leving.) Het) is) dan) ook) onmogelijk) om) één) oorzaak) te) isoleren) voor) het) complexe) fenomeen) dat) de) instroom) is) (Dickens,) Howell,)Thoburn,)&)Schofield,)2007).)) )

2.2.1)EXOGENE)VERKLARINGEN) Verklaringen)voor)de)stijging)van)de)instroom)van)de)instroom) kunnen)gelegd)worden)bij)de)veranderende)samenleving.)Er)is) de)laatste)decennia)ook)heel)wat)veranderd)in)de)samenleving.) Men) had) het) in) de) focusgroepen) en) de) documenten) bijvoorA beeld) over) het) complexer) worden) van) de) samenleving) en) dat) het)moeilijker)zou)zijn)voor)jongeren)(en)ouders))om)zich)hierin) staande) te) houden) (FG) B&K,) CBJ,) HV1,) HV2,) JM;) Agentschap) Jongerenwelzijn,)2008;)Vlaams)Welzijnsverbond)vzw,)2005).)In) wat) volgt) wordt) aan) de) hand) van) vier) hypotheses) nagegaan) welke) exogene) factoren) evoluties) in) de) instroom) kunnen) verA klaren.)) ) Vooreerst) kan) de) stijging) van) de) instroom) te) wijten) zijn) aan) een) toename) van) de) jongerenbevolking) (Mansell,) 2006a).) Wanneer) er) meer) jongeren) zijn) in) de) samenleving,) is) het) niet) onlogisch) dat) het) aantal) jongeren) in) de) jeugdzorg) toeneemt.) Wanneer) men) echter) de) ratio) berekent) van) het) aantal) jongeA ren)dat)opgevangen)wordt)in)de)BJZ)op)het)totaal)aantal)jongeA ren) in) Vlaanderen,) blijkt) dat) de) ratio) toeneemt) van) 0,98%) in) 2000)naar)1,53%)in)2008.)De)stijging)van)de)populatie)in)de)BJZ) |22|) )

kan)dus)niet)verklaard)worden)door)de)toenemende)jongerenA populatie.) Het) aantal) jongeren) in) de) BJZ) stijgt) sneller) dan) de) jongerenpopulatie.)) ) Verder) weten) we) dat) instroom) in) de) jeugdzorg) deels) samenA hangt) met) sociale) achterstelling) (Munro,) 2007;) Bebbington) &) Miles,)1989).)Uit)het)beperkte)populatieonderzoek)dat)internaA tionaal) voor) handen) is,) blijkt) dat) jongeren) met) een) werkloze,) alleenstaande) en) laagopgeleide) moeder) die) sociale) bijstand) geniet) en) kampt) met) een) psychiatrische) of) verslavingsprobleA matiek,) meer) kans) maken) om) in) te) stromen) in) de) jeugdzorg) (Franzén,) Vinnerljung,) &) Hjern,) 2008).) Deze) vaststelling) voedt) de)hypothese)dat)een)verslechtering)van)de)sociale)achterstelA ling)van)minderjarigen)leidt)tot)een)verhoogde)instroom)in)de) jeugdzorg.)Dit)kan)ook)gezegd)worden)over)de)prevalentie)van) mishandeling)en)verwaarlozing)in)de)bredere)populatie,)aangeA zien) mishandeling) en) verwaarlozing) aanleunen) bij) het) POSA begrip) (cf.) hoofdstuk) 1).) In) de) Verenigde) Staten,) waar) de) inA stroom)in)de)jeugdzorg)afneemt)(Finkelhor,)Jones,)&)Shattuck,) 2010;) Jones) &) Finkelhor,) 2009),) stelde) men,) op) basis) van) een) telefonische) bevraging) van) gezinnen) in) 2003) en) 2008,) een) afname)van)gerapporteerd)slachtofferschap)van)minderjarigen) vast)(Finkelhor,)Turner,)Ormrod,)&)Hamby,)2010).)Het)slachtofA ferschap) werd) gemeten) aan) de) hand) van) de) ‘Juvenile) VictiA mization)Questionnaire’)die)verschillende)vormen)van)slachtofA ferschap,) zowel) in) het) gezin,) door) leeftijdsgenoten) als) in) de) bredere) samenleving,) bevraagt.) Het) onderzoek) ondersteunt) analyses)die)de)daling)van)de)instroom)in)de)Verenigde)Staten) voornamelijk) toeschrijven) aan) maatschappelijke) veranderinA gen,)i.e.)een)verbetering)van)de)leefomstandigheden)van)minA derjarigen) (Finkelhor) &) Jones,) 2006).) PrevalentieAonderzoek) naar) mishandeling) en) verwaarlozing) is) evenwel) beperkt) en) wordt)belemmerd)door)het)feit)dat)het)gaat)over)een)gevoelig) onderwerp)en)dat)er)veel)discussie)bestaat)over)de)definitie)en) operationalisering) van) mishandeling) en) verwaarlozing) (MayA |23|) )

Chahal) &) Cawson,) 2005).) Bovendien) is) het) –) omwille) van) het) beperkte)onderzoek)hiernaar)–)moeilijk)om)trends)vast)te)stelA len) in) prevalentie) van) mishandeling) en) verwaarlozing.) Er) is) (nog))geen)vergelijkingspunt)(Hobbs,)2005).)) De) prevalentie) van) sociale) achterstelling) en) mishandeling) en) verwaarlozing) kan) ook) voor) Vlaanderen) onderzocht) worden.) Hier) is) het) niet) de) bedoeling) om) exhaustief) te) zijn,) maar) wel) om) een) aantal) kencijfers) over) dit) thema) weer) te) geven.) In) Vlaanderen) werd) de) link) tussen) armoede) en) BJZ) gedocumenA teerd)(Nicaise)&)De)Wilde,)1995;)BouverneADe)Bie)et)al.,)2010).) Kinderen)die)opgroeien)in)gezinnen)in)armoede)komen)vaker)in) de)BJZ)terecht.)Eén)van)de)indicatoren)die)gebruikt)kan)worden) voor)de)evolutie)van)armoede)in)Vlaanderen,)is)de)kansarmoeA deAindex)van)Kind)&)Gezin.)Dit)drukt)het)aandeel)kinderen)dat) geboren) is) in) kansarme) gezinnen) uit) ten) opzichte) van) alle) geA boren) kinderen) in) hetzelfde) jaar.) In) 2010) bedroeg) de) kansarA moedeAindex)8,6%)terwijl)die)in)2001)nog)5,8%)bedroeg)(Kind) &)Gezin,)2011).)Hoewel)dit)geenszins)een)volledig)beeld)geeft) van)de)armoedeproblematiek)in)Vlaanderen,)lijkt)dit)een)indiA catie)te)zijn)van)het)feit)dat)sociale)achterstelling)in)Vlaanderen) op) zijn) minst) niet) afneemt) (Vranken,) Campaert,) De) Boyser,) Dewilde,)&)Dierckx,)2008).)In)de)focusgroepen)en)documenten) werd) over) de) rol) van) armoede) in) de) BJZ) een) dubbelzinnig) beeld)geschetst)(cf.)2.1.2.2).)) Om)een)beeld)te)schetsen)over)de)prevalentie)van)mishandeA ling) en) verwaarlozing) in) Vlaanderen) wordt) gebruik) gemaakt) van) een) recent) onderzoek) uitgevoerd) aan) de) hand) van) interA netvragenlijsten) bij) 680) 10A) tot) 18Ajarigen) over) geweld) in) het) gezin) (Kinderrechtencommissariaat,) 2011).) De) verschillende) geweldsvormen) werden) geoperationaliseerd) aan) de) hand) van) de) ‘International) Child) Abuse) Screening) Tool’.) De) resultaten) tonen) dat) kinderen) voornamelijk) slachtoffer) zijn) van) verbaal) geweld) –) ong.) 30%) zegt) soms) slachtoffer) te) zijn) en) ong.) 8%) dikwijls) –) en) in) mindere) mate) van) fysiek) geweld) –) ong.) 20%) soms) en) ong.) 2%) dikwijls.) Extreem) geweld) en) seksueel) overA |24|) )

schrijdend)gedrag)binnen)het)gezin)worden)veel)minder)gerapA porteerd.) Toch) geeft) 5,6%) van) de) respondenten) aan) soms) of) dikwijls)geslagen)te)worden)met)een)voorwerp,)4,9%)bedreigd) te) worden) en) 4,3%) in) eenzelfde) houding) te) moeten) staan) als) straf.)Binnen)het)gezin)zijn)vooral)de)mannelijke)gezinsleden)–) vaders)en)broers)–)verantwoordelijk)voor)het)geweld.)Er)werd) ook) gepeild) naar) verwaarlozing) binnen) het) gezin.) Ruim) 41%) van)de)respondenten)voelt)zich)soms)verwaarloosd,)terwijl)een) kwart) zich) regelmatig) aan) zijn) lot) overgelaten) voelt.) VerwaarA lozing)wordt)door)de)jongeren)minder)als)een)probleem)gezien) en)wordt)vooral)moeders)kwalijk)genomen.)Er)is)geen)weet)van) andere) prevalentiestudies) in) Vlaanderen) waardoor) er) niet) gezegd) kan) worden) of) de) prevalentie) van) mishandeling) en) verwaarlozing)in)Vlaanderen)toeneemt)dan)wel)stijgt.)) ) De) hypothese) dat) meer) problemen) in) de) samenleving) qua) sociale) achterstelling) dan) wel) mishandeling) en) verwaarlozing) leiden)tot)meer)instroom,)is)een)eenvoudige)en)aantrekkelijke) hypothese,) maar) kan) moeilijk) vastgesteld) worden.) Er) werd) al) aangehaald)dat)het)populatieA)en)prevalentieonderzoek)veelal) beperkt) is) waardoor) het) niet) eenvoudig) is) om) hierover) harde) uitspraken)te)doen.)Bovendien)is)het)niet)zo)dat)een)bepaalde) maatschappelijke) evolutie) zich) noodzakelijkerwijze) vertaalt) naar)de)jeugdzorg)en)is)het)nog)moeilijker)om)vast)te)stellen)of) die)evoluties)zorgen)voor)de)stijging)van)de)instroom)dan)wel) voor)een)veranderende)aard)van)de)instroom)(cf.)2.1.4).)) Een) ander) argument) om) voorzichtig) om) te) springen) met) de) ‘meer)problemen’)hypothese)is)dat,)indien)deze)hypothese)zou) kloppen,)een)stijging)van)de)instroom)met)77%)op)tien)jaar)tijd) zou) moeten) betekenen) dat) er) in) de) samenleving) 77%) meer) jongeren) geconfronteerd) worden) met) ernstige) problemen) in) het) gezin) (Beckett,) 2001).) Het) lijkt) onwaarschijnlijk) dat) deze) hypothese)de)volledige)meerinstroom)kan)verklaren.)De)resulA taten) uit) internationaal) onderzoek) wijzen) hier) ook) op.) Het) werd) al) aangehaald) dat) in) de) Verenigde) Staten) de) verklaring) |25|) )

voor)de)dalende)instroom)gelegd)wordt)bij)de)verbetering)van) allerlei) sociale) indicatoren.) In) NieuwAZeeland,) een) land) waar) gelijkaardige) indicatoren) ook) verbeterden,) steeg) het) aantal) aanmeldingen)evenwel)sterk)(Mansell,)2006a).)Enkele)Engelse) onderzoeken)gingen)de)verklaringen)na)voor)verschillen)tussen) arrondissementen) in) het) aantal) jongeren) dat) er) opgevangen) werd)in)de)jeugdzorg)(Gibbons)et)al.,)1995;)Statham,)CandapA pa,) Simon,) &) Owen,) 2002;) Oliver,) Owen,) Statham,) &) Moss,) 2001;) Dickens) et) al.,) 2007).) Zij) controleerden) onder) andere) voor) sociaalAeconomische) achterstelling.) Hieruit) bleek) dat) regio’s)met)een)hoger)aantal)kansarme)gezinnen,)eenoudergeA zinnen)en)werklozen)niet)noodzakelijk)de)regio’s)zijn)waar)een) hoger)aantal)jongeren)begeleid)wordt.)Evoluties)in)de)instroom) zijn) dus) geen) rechtstreeks) gevolg) van) evoluties) in) de) sociale) problemen) in) de) samenleving.) De) manier) waarop) omgegaan) wordt)met)de)instroom)door)de)jeugdzorg)en)de)verschillende) lokale) afdelingen) wordt) door) de) onderzoekers) geïdentificeerd) als)de)belangrijkste)verklaring.)) ) Een)derde)hypothese)op)het)niveau)van)de)samenleving)is)dat) de) instroom) samenhangt) met) wat) in) de) samenleving) getoleA reerd)wordt.)Vraag)naar)jeugdzorg)is)niet)alleen)het)gevolg)van) het) reële) risico) op) mishandeling) en) verwaarlozing,) maar) ook) van) wat) de) samenleving) een) aanvaardbaar) niveau) van) risico) vindt) (Mansell,) 2006b).) Als) de) samenleving) minder) risico’s) tolereert,)of)meer)opvoedgedrag)beschouwt)als)een)risico)voor) kinderen,) kan) dit) een) meerinstroom) betekenen.) De) jeugdzorg) ziet) zich) dan) genoodzaakt) sneller) in) te) grijpen) om) het) evenA wicht) dat) verwacht) wordt) in) de) samenleving) te) garanderen.) Deze) hypothese) wordt) vaak) aangehaald) in) de) internationale) Angelsaksische)literatuur,)waarbij)men)wijst)op)de)druk)van)de) media.)Deze)druk)is)gekoppeld)aan)schandalen)in)de)jeugdzorg) waarbij)kinderen)stierven)aan)de)gevolgen)van)mishandeling)of) verwaarlozing)terwijl)de)jeugdzorg)in)kennis)gesteld)was)van)de)

|26|) )

problematische) situatie) en) niet/onvoldoende) had) ingegrepen) (Lonne)et)al.,)2008;)Parton)&)Masson,)2002;)Munro,)2009).)) In)Vlaanderen)zijn)die)schandalen)–)gelukkig)–)beperkt)en)verA 14 oorzaken) ze) minder) mediaAaandacht. )In) de) focusgroepen) werd)wel)aangegeven)dat)men)een)zekere)druk)voelde)vanuit) de)samenleving)om)jongeren)op)te)nemen)(FG)B&K,)CBJ,)HV1).) Breder)werd)ook)opgemerkt)dat)de)samenleving)in)zekere)zin) minder) tolerant) is) ten) aanzien) van) jongeren) die) iets) minder) goed)meekunnen.)Jongeren)die)anders)zijn,)worden)als)dusdaA nig) gelabeld) en) daar) wordt) dan) een) hulpverleningsvorm) voor) gecreëerd,) terwijl) die) vroeger) een) plaats) in) het) maatschappeA lijk)leven)kregen)(FG)B&K,)CBJ,)HV1,)HV2,)JM).)Die)intolerantie,) in) de) zin) dat) men) problemen) niet) zelf) aanpakt) maar) verwijst) naar)de)hulpverlening,)kan)een)verklaring)zijn)voor)het)toegeA nomen)gebruik)van)onder)andere)de)BJZ.)) ) Een) laatste) hypothese) op) het) niveau) van) de) samenleving) beA treft) de) veranderende) positie) die) opvoeding) heeft) in) onze) samenleving.) Dit) is) een) thema) dat) uitdrukkelijk) naar) voor) kwam) in) de) focusgroepen.) Er) werd) aangehaald) dat) de) opvoeA dingsnorm) vandaag) minder) duidelijk) is,) waardoor) ze) steeds) vaker) geconfronteerd) worden) met) jongeren) die) zonder) strucA tuur) zijn) opgevoed) en) waar) dat) op) een) bepaald) moment,) meestal) in) de) puberteit,) escaleert) (FG) B&K,) SDJ,) JM).) Verder) haalde) men) aan) dat) men) in) sommige) gezinnen) door) de) tijdsA druk)van)voltijds)werken)niet)meer)aan)opvoeden)toekomt)(FG) B&K,) CBJ,) HV1,) SDJ,) JM).) Tot) slot) zijn) opvoedingsproblemen) ook)meer)bespreekbaar)geworden)–)wat)gelinkt)wordt)aan)het) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 14

)De) belangrijkste) zaak) in) dit) verband) betreft) de) Brugse) zaak) ‘G.’.) In) januari) 2006)werden)een)aantal)hulpverleners)gedagvaard)voor)schuldig)verzuim)naar) aanleiding) van) de) dood) van) een) kind.) Het) CBJ) had) samen) met) een) CKG) thuisbegeleiding) opgestart.) Tijdens) de) begeleiding) overleed) de) peuter) aan) ondervoeding) en) verwaarlozing.) De) hulpverleners) werden) uiteindelijk) vrijgesproken)(Ankaert,)2009).)

|27|) )

bestaan)van)opvoedingsprogramma’s)allerhande)op)televisie)–) wat)er)toe)kan)leiden)dat)men)sneller)aanklopt)bij)diensten)die) ouders)ondersteunen)in)de)opvoeding)(FG)B&K,)CBJ,)HV1).)Ook) een) onderzoek) bij) consulenten) in) de) provincie) Antwerpen) identificeerde)dit)als)een)mogelijke)oorzaak)voor)de)kloof)tusA sen)vraag)en)aanbod)in)de)BJZ)(Peeters)et)al.,)2010).)Het)taboe) dat) rond) hulpverlening) hing,) lijkt) doorbroken) (FG) B&K,) CBJ,) HV1,)HV2,)JM).) In) de) internationale) literatuur) was) hierover) weinig) terug) te) vinden.) Dit) kan) verklaard) worden) door) het) feit) dat) de) inA stroomcriteria) in) de) Angelsaksische) landen) –) waarover) de) meeste)literatuur)gaat)–)minder)gelinkt)zijn)aan)opvoeding)dan) de) instroomcriteria) in) Vlaanderen) (cf.) hoofdstuk) 1).) Nochtans) is) er) inhoudelijk) een) parallel) tussen) deze) hypothese) en) de) vorige.) De) instroomcriteria) hangen) samen) met) welk) soort) opvoedingsgedrag)(niet))getolereerd)wordt)en)dit)is)veranderA lijk.) Veel) opvoedingsgedragingen) die) vroeger) als) normaal) geA zien) werden) –) zoals) kinderen) zonder) supervisie) buiten) laten) spelen) –) worden) nu) als) risicovol) beschouwd) (Furedi,) 2001;) Munro,)2008).)) )

2.2.2)ENDOGENE)VERKLARINGEN) Een)tweede)groep)factoren)die)de)stijgende)instroom)kan)verA klaren,) is) te) vinden) in) de) praktijken) van) de) jeugdzorg.) De)) jeugdzorg) is) immers) een) actor) in) het) vormgeven) van) de) inA stroom.) Aan) de) instroom) gaat) een) aanmeldingsfase) vooraf) waarin)nagegaan)wordt)of)de)hulpvraag)van)minderjarigen)en) hun)ouders)overeenkomt)met)de)doelstelling)van)de)jeugdzorg.) Door) die) gatekeepingsfunctie,) construeert) de) jeugdzorg) mee) haar)instroom)(cf.)hoofdstuk)1).)Het)lijkt)dan)ook)vanzelfspreA kend)dat)wanneer)de)jeugdzorg)de)drempel)om)in)te)stromen) verhoogt,)er)een)kleinere)(of)minstens)andere))instroom)is)dan) wanneer) men) die) drempel) verlaagt.) De) statistieken) over) de) |28|) )

instroom)reveleren)dus)minstens)gedeeltelijk)een)verandering) in)de)praktijken)van)de)jeugdzorg)(Beckett,)2001).)) ) Ten)eerste)is)er)een)soort)wetmatigheid)dat)aanbod)een)vraag) creëert.) In) de) gezondheidszorg) wordt) dit) uitgedrukt) met) de) wet) van) Roemer,) die) zegt) “a) bed) built) is) a) bed) filled”) (KroneA man)&)Siegers,)2004,)p.)1731).)Het)is)niet)onlogisch)dat)als)het) aanbod) met) 100) plaatsen) uitbreidt) en) er) per) jaar) een) viertal) jongeren) gebruik) kunnen) maken) van) zo’n) plaats,) de) statistieA ken)van)het)volgende)jaar)een)toename)met)400)jongeren)zou) tonen.)De)aanbodsuitbreiding)van)de)afgelopen)jaren)zal)waarA schijnlijk)merkbaar)zijn)in)de)statistieken)over)het)aantal)begeA leide) jongeren) –) zeker) aangezien) de) bezettingsgraad) hoog) blijft.)Kenis)(2006;)2001))merkt)op)dat)een)aanbodsuitbreiding) een)te)simplistische)manier)is)om)om)te)gaan)met)een)toenaA me) van) de) instroom) en) het) aangroeien) van) de) wachtlijsten) omdat)wachtlijsten)een)complexer)fenomeen)zijn)dan)‘te)veel) hulpvragers’.) De) rol) van) het) aanbod) speelde) volgens) de) resA pondenten) van) de) focusgroepen) nog) op) een) andere) manier.) Het)aanbod)werd)de)laatste)jaren)gedifferentieerd.)Het)aanbod) van) ambulante) en) semiAambulante) hulpverlening) zou) de) drempel)om)hulp)te)zoeken)voor)mensen)verlagen)omdat)hulp) bij) de) BJZ) niet) hoeft) te) betekenen) dat) het) kind) uit) huis) geA plaatst)wordt)(FG)B&K,)HV2).)) Eén) van) de) werkingsprincipes) van) de) BJZ) is) vraaggerichtheid,) waarbij) het) beschikbare) aanbod) de) beoordeling) van) de) vraag) niet) zou) mogen) sturen.) Dit) is) moeilijk) vol) te) houden) wanneer) het)aanbod)onvoldoende)is)om)aan)de)vraag)te)voldoen)(GrieA tens)&)Hellinckx,)2005).)Wanneer)gatekeepers)zich)bewust)zijn) van)het)hulpaanbod)bij)hun)beslissing)zullen)ze)dossiers)minder) snel)laten)instromen)(Wells,)Lyons,)Doueck,)Brown,)&)Thomas,) 2004).)Rekening)houden)met)het)aanbod)is)op)die)manier)een) regulerend) mechanisme) waardoor) de) beslissingen) geconforA meerd)worden)aan)de)mogelijkheden)van)de)jeugdzorg)(ManA sell,) 2006a).) Wanneer) de) beslissing) berust) bij) personen) die) |29|) )

geen) zicht) hebben) op) het) aanbod,) verhoogt) de) instroom) en) verhoogt) dit) tevens) bijkomend) de) druk) op) degenen) die) een) hulpaanbod) dienen) te) voorzien) voor) de) ingestroomde) jongeA ren.)) ) Een)tweede)hypothese)over)de)veranderende)praktijken)heeft) te)maken)met)de)veranderingen)in)de)regelgeving.)In)een)hisA torische) analyse) van) de) evoluties) in) Engeland) merkten) Rowlands) &) Statham) (2009)) dat) die) evoluties) samenhingen) met) opeenvolgende) wetswijzigingen) die) de) doelgroep) van) de) jeugdzorg) anders) afbakenden.) Het) is) niet) onlogisch) dat) wanA neer) de) regelgeving) over) de) jeugdzorg) wijzigt,) dit) consequenA ties) heeft) voor) de) instroom.) Het) verhogen) van) de) drempel) is) dan)ook)een)beproefd)recept)wanneer)men)een)maatschappeA lijke)vraag)vaststelt)die)groter)is)dan)het)aanbod.)Enerzijds)kan) men) de) instroomcriteria) herdefiniëren) en) de) ernst) van) situaA ties) benadrukken) (Giovannoni) &) Meezan,) 1995).) Anderzijds) kan) men)de)aanmeldingen) strenger)beoordelen)waardoor)het) aantal)effectief)instromende)jongeren)beperkt)wordt)(Lonne)et) al.,)2008).)Systemen)van)priorisering)worden)aldus)opgezet)om) de)instroom)beheersbaar)te)houden)(Waldfogel,)1998).)RegelA geving)kan)ook)effect)hebben)op)de)instroom)zonder)expliciet) de) instroomcriteria) te) wijzigen.) Een) voorbeeld) hiervan) is) de) invoering) van) meldingsplicht) met) betrekking) tot) mishandeling) en) verwaarlozing.) In) Vlaanderen) is) dit) niet) het) geval,) maar) in) andere) landen) blijkt) duidelijk) dat) de) invoering) ervan) een) meerinstroom)betekende)en)dat)aanpassingen)aan)die)wetgeA ving) het) aantal) aanmeldingen) beïnvloeden) (Ainsworth,) 2002;) Ainsworth)&)Hansen,)2006).)) Ook)in)Vlaanderen)ziet)men)dat)de)interpretative)van)wat)onA der) de) doelgroep) van) de) BJZ) valt,) veranderde) doorheen) de) jaren)(Goris,)Dumortier,)&)Pleysier,)2012).)In)de)focusgroepen) werd) het) voorbeeld) van) de) spijbelproblematiek) aangehaald.) Schoolplicht)tot)18)jaar)is)in)de)jaren)80)ingevoerd)en)sindsdien) is) spijbelen) meer) en) meer) een) probleem) geworden) (FG) B&K).) |30|) )

Dit) is) logisch) omdat) schoolmoeheid) daarvoor) opgevangen) werd) door) minderjarigen) te) laten) werken.) Bovendien) worden) er) nu) ook) allerlei) mechanismen) opgezet) om) spijbelen) aan) te) pakken,) met) samenwerkingsverbanden) tussen) scholen) en) politie.) Het) is) dan) niet) onlogisch) dat) parketten) meer) en) meer) geconfronteerd)worden)met)spijbelaars.)) ) Ten) derde) kunnen) wijzigingen) in) de) procedures) van) gatekeeA pers)een)impact)hebben)op)de)instroom.)Deze)kunnen)aangeA past)worden)los)van)de)wetgeving)aangezien)ze)als)‘street)level) bureaucrats’) de) wetgeving) in) hun) dagdagelijkse) praktijken) aanpassen) aan) de) situaties) waarmee) ze) geconfronteerd) worA den)(cf.)hoofdstuk)2).)Door)het)feit)dat)de)jeugdzorg)zich)conA stant)aanpast)aan)wat)ze)in)de)samenleving)vaststelt)aan)proA blemen) of) verwachtingen) die) daar) heersen) en) aan) de) mogeA lijkheden) die) de) jeugdzorg) heeft) qua) aanbod,) zijn) drempels) eigenlijk)continu)in)verandering)(Platt,)2006).)Dit)uit)zich)ook)in) de) procedures) die) men) lokaal) opzet) om) de) instroom) vorm) te) geven)(Broadhurst)et)al.,)2010).)) In) Vlaanderen) worden) ook) verschillen) opgemerkt) met) betrekA king) tot) de) lokale) procedures.) In) sommige) CBJ’s) staat) men) er) op) dat) de) jongere) en/of) de) ouder) zich) zelf) persoonlijk) komt) melden,) in) andere) volstaat) het) dat) een) hulpverlener) telefoA nisch)contact)opneemt)met)het)CBJ)(uiteraard)met)medeweten) van) de) jongere) en) zijn) gezin)) (cf.) hoofdstuk) 4) –) selectie) setA tings).)Daartussen)liggen)nog)allerhande)mengvormen)afhankeA lijk) van) de) lokaal) bestaande) visies) op) de) BJZ) waardoor) de) drempel)om)in)te)stromen)anders)ligt.)Als)die)procedures)verA anderen,)heeft)dat)een)effect)op)de)jongeren)die)instromen.)) ) Een)vierde)hypothese)voor)veranderingen)in)de)instroom)is)te) vinden)in)de)aanA)of)afwezigheid)van)andere)jeugdhulpvoorzieA ningen.) Engels) onderzoek) identificeert) de) aanwezigheid) van) preventieve) en) meer) ondersteunende) diensten) als) de) belangA |31|) )

rijkste) verklaring) voor) minder) instroom) in) een) bepaalde) regio) (Statham) et) al.,) 2002;) Dickens) et) al.,) 2007).) Een) goed) functioA nerend)voorveld)zou)de)instroom)in)de)jeugdzorg)dus)voorkoA men.) Bij) beperkte) voorzieningen) in) de) eerstelijn) stromen) jonA geren)in)die)met)minder)ingrijpende)hulp)ook)hadden)kunnen) geholpen) worden) (Waldfogel,) 1998).) Een) strategie) om) de) inA stroom) te) beperken) is) dan) ook) om) onterechte) aanmeldingen) te)vermijden)door)het)voorveld)te)activeren.)Aangezien)zij)–)in) Vlaanderen) althans) –) de) belangrijkste) aanmelders/verwijzers) zijn,) is) communicatie) met) het) voorveld) ook) belangrijk.) AanA melders/verwijzers) die) beter) geïnformeerd) zijn) over) de) werA king)van)het)CBJ/BJZ)zullen)juistere)aanmeldingen)doen)(Wells) et)al.,)2004;)Cleaver)&)Walker,)2004).)) De) activering) van) eerstelijnsvoorzieningen) kan) echter) ook) de) instroom) doen) stijgen.) In) de) focusgroepen) wordt) gewezen) op) twee)dynamieken.)Enerzijds)worden)er)door)de)uitbreiding)van) de) eerstelijnshulpverlening) meer) problemen) gedetecteerd) en) omgezet) in) hulpvragen) voor) de) BJZ) (FG) CBJ,) SDJ;) zie) ook) PeeA ters)et)al.,)2010).)Anderzijds)stellen)de)respondenten)een)overA loop)van)jongeren)die)niet)terecht)kunnen)in)andere)diensten) vast) (FG) B&K,) CBJ,) HV2,) JM;) Preventieteam) Antwerpen,) 2004;) Preventieteam) VlaamsABrabant/Brussels) Hoofdstedelijk) GeA west,) 2004).) De) doelgroepbepaling) van) de) andere) sectoren) bepaalt) welke) jongeren) al) dan) niet) doorstromen) naar) de) BJZ.) Wanneer)zij)uitsluitingscriteria)opstellen,)zoals)beperkte)vrijwilA ligheid) of) gedragsproblemen,) kan) dit) leiden) tot) een) meerinA stroom)in)de)BJZ)omdat)die)jongeren)wanneer)ze)elders)geholA pen)hadden)kunnen)worden,)niet)zouden)instromen)in)de)BJZ.) De)aanwezigheid)van)andere)jeugdhulpinstanties)en)preventieA ve) initiatieven) heeft) dus) niet) noodzakelijk) het) beoogde) effect) (Roose,)2006).)) ) Ten)vijfde)wordt)in)de)internationale)literatuur)aangehaald)dat) het) traject) van) jongeren) belangrijke) informatie) oplevert) over) de) veranderingen) in) de) instroom.) Binnen) de) groep) begeleide) |32|) )

jongeren) kunnen) er) zich) immers) verschillende) fenomenen) voordoen) die) het) stijgen) van) de) instroom) kunnen) nuanceren) (Narey,) 2007).) Wanneer) jongeren) bijvoorbeeld) langer) in) de) jeugdzorg)blijven,)is)het)logisch)dat)het)totaal)volume)jongeren) toeneemt.)De)stijging)van)de)populatie)heeft)dan)niet)te)maken) met) een) stijgend) aantal) nieuwe) jongeren,) maar) met) de) duur) van)het)verblijf,)wat)de)aandacht)verlegt)van)de)instroom)naar) de) uitstroom.) Data) over) de) trajecten) van) jongeren) in) de) BJZ) zijn)beperkt.)Uit)tabel)1)blijkt)wel)dat)tussen)2008)en)2009)de) uitstroom)van)jongeren)groter)was)dan)de)instroom)van)jongeA ren)en)dat)de)instroom)lichtjes)afnam.)) ) Tabel#1:#Netto6instroom#in#de#BJZ# 1

) ) instroom ) ) uitstroom²)) doorstroom³) 2003) ) 3680) ) 3363) ) 16877) 2004) ) 4013) ) 3453) ) 17511) 2005) ) 4097) ) 3486) ) 18138) 2006) ) 4294) ) 3772) ) 19088) 2007) ) 4500) ) 3872) ) 20225) 2008) ) 5503) ) 5586) ) 23350) 2009) ) 5104) ) 5471) ) 24422) ) Bron:)Agentschap)Jongerenwelzijn) 1 )Jongeren)die)aanwezig)zijn)op)31/12)maar)niet)op)01/01)van)hetzelfde)jaar) ²)Jongeren)die)aanwezig)waren)op)01/01)maar)niet)meer)op)31/12)van)hetzelfA de)jaar) ³)Alle)jongeren)

) Tussen)2008)en)2010)daalde)ook)het)totaal)aantal)aanmeldinA gen) en) vorderingen) in) de) BJZ) wat) zou) kunnen) wijzen) op) een) daling) van) de) behoefte) aan) jeugdzorg) (VRIND,) 2011).) Als) de) instroom) lichtjes) daalt) en) de) uitstroom) groter) is) dan) de) inA stroom,)lijkt)dat)te)indiceren)dat)het)aantal)jongeren)in)de)BJZ) zou) dalen.) Aangezien) dat) niet) het) geval) is) (toename) van) het) totale) aantal) jongeren) in) dezelfde) periode),) lijkt) dat) aan) te) tonen) dat) er) meer) jongeren) zijn) die) voor) een) korte) periode)

|33|) )

)15

(minder) dan) een) jaar)) een) hulpaanbod) krijgen. )Deze) jongeA ren) worden) immers) niet) geteld) in) de) huidige) berekening) van) ‘instroom’) en) ‘doorstroom’.) Het) is) echter) nog) te) vroeg) om) te) spreken)van)een)trend)in)de)cijfers.) De)analyse)van)trajecten)in)de)jeugdzorg)kan)nog)verder)doorA getrokken) worden) en) relevante) informatie) opleveren.) OnderA zoek)van)Sinclair)et)al.)(2007))in)Engeland)bracht)aan)het)licht) dat) andere) groepen) jongeren) andere) trajecten) doormaken.) Oplossingen) om) de) grootte) van) de) populatie) te) beïnvloeden,) dient)rekening)te)houden)met)de)heterogeniteit)van)de)jongeA ren) in) de) jeugdzorg,) en) meer) specifiek) met) de) impact) van) breuken) in) het) traject) van) jongeren) en) met) de) oorzaken) van) hermeldingen)na)afloop)van)een)begeleiding.)) ) Tot) slot) wordt) de) manier) van) kijken) naar) probleemsituaties) naar) voren) geschoven) in) de) focusgroepen.) Dit) vertoont) paralA lellen) met) de) temporele) en) culturele) bepaaldheid) van) de) inA stroomcriteria) (cf.) 2.2.1),) waardoor) men,) als) er) wijzigingen) optreden)in)de)manier)van)kijken)naar)problemen,)een)andere) instroom) realiseert.) In) de) focusgroepen) werd) er) op) gewezen) dat) er) anders) gekeken) wordt) naar) de) jongeren) die) nu) instroA men)tegenover)10)à)20)jaar)geleden.)Er)is)meer)kennis)en)desA kundigheid) om) een) aantal) dingen) te) zien) en) te) benoemen,) waardoor)het)beeld)over)de)jongere)diversifieert)(FG)B&K,)CBJ,) HV1,) HV2,) SDJ,) JM).) Een) voorbeeld) daarvan) is) de) (her)ontdekking)van)de)context,)waardoor)men)nu)een)geconA textualiseerde) visie) op) de) problematieken) van) jongeren) hanA teert)(FG)HV1,)HV2).)Het)gezin)en)de)bredere)context)worden) mee) in) beschouwing) genomen) tijdens) het) hulpverleningstraA ject) om) de) terugkeer) naar) huis) te) bewerkstelligen.) Hierdoor) worden) problemen) binnen) het) gezin,) die) vroeger) misschien) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 15

)Maatschappelijke) beleidsnota) Jeugdzorg,) Parl.4 St.) Vl.) R.) 2010A2011,) nr.) 1190/1,)13.)

|34|) )

even) manifest) aanwezig) waren,) nu) pas) als) dusdanig) opgeA merkt,) en) kan) de) indruk) ontstaan) dat) de) gezinssituatie) proA blematischer) geworden) is) (FG) B&K).) Een) tweede) ontwikkeling) in)de)manier)van)kijken)naar)jongeren)is)de)evolutie)naar)meer) en)betere)diagnostiek)(FG)B&K,)CBJ,)HV1,)JM).)De)ontwikkeling) van) de) menswetenschappen) en) de) psychiatrie) heeft) er) toe) geleid)dat)de)kennis)over)probleemgedrag)en)de)manieren)om) dit) te) detecteren) zijn) toegenomen.) Er) komen) dan) ook) meer) jongeren) in) de) BJZ) terecht) met) een) diagnose,) zoals) ADHD,) autisme,)etc)(FG)CBJ,)HV1,)HV2,)JM).)Diagnoses)kunnen)positief) zijn)in)de)zin)dat)ze)de)hulpverlening)beter)kunnen)richten)(FG) HV1,) JM),) maar) tegelijkertijd) kan) dit) er) ook) voor) zorgen) dat) men) complexe) hulpvragen) meer) als) een) probleem) ervaart.) Men)denkt)sneller)in)diagnoses,)die)de)indruk)wekken)dat)jonA geren) in) gespecialiseerde) settings) thuishoren) (FG) HV2;) cf.) 2.1.3).) Bovendien) is) de) confrontatie) van) het) beter) weten) met) het)besef)dat)men)er)geen)oplossing)voor)heeft)des)te)pijnlijk) (FG)B&K,)HV1).)) )

3.) INSTROOM) ALS) RESULTAAT) VAN) BESLUITVORA MING) De)veranderingen)in)de)instroom)verhogen)de)druk)op)de)BJZ.) Er) stromen) jongeren) in) waar) men) niet) mee) kan) werken) of) waarvan)men)het)gevoel)heeft)dat)men)hen)onvoldoende)kan) helpen.) Zeker) in) deze) gevallen,) wanneer) de) hulpvraag) niet) matcht)met)het)beschikbare)hulpaanbod)wordt)de)instroom)als) problematisch) ervaren.) Met) deze) inleiding) was) het) de) bedoeA ling) om) de) claims) over) de) instroom) diepgaand) te) beschrijven) en) breder) te) kaderen.) Uit) de) documenten,) focusgroepen) en) literatuur) blijkt) dat) de) instroom) een) complex) fenomeen) is.) Enerzijds) zijn) de) veranderingen) in) de) instroom) niet) terug) te) brengen)tot)een)loutere)stijging)van)het)aantal)jongeren.)Er)zijn) ook)aanwijzingen)dat)het)profiel)van)de)aangemelde)jongeren) verandert.) Anderzijds) zijn) de) mogelijke) verklaringen) voor) de) |35|) )

evoluties)in)de)instroom)divers.)Ze)situeren)zich)op)verschillenA de) niveaus) en) er) is) geen) uitsluitsel) over) welke) factoren) de) belangrijkste)invloeden)zijn)op)de)instroom.)Er)zijn)een)aantal) indicaties)dat)jongeren)en)ouders)het)vandaag)moeilijker)hebA ben)in)onze)samenleving)wat)een)meerinstroom)kan)verklaren.) Tegelijkertijd)wordt)er)op)gewezen)dat)de)link)tussen)de)mate) van)problemen)in)de)bevolking)en)de)instroom)niet)zo)eenduiA dig)is.)De)rol)van)de)jeugdzorg)zelf)kan)niet)genegeerd)worden.) Voor)vrijwel)elke)verandering)in)de)aard)van)de)problemen)van) de) jongere,) werd) in) de) focusgroepen) bijvoorbeeld) opgemerkt) dat)er)een)tegenhanger)is)op)het)niveau)van)de)BJZ:)men)kijkt) en) organiseert) zich) anders) waardoor) andere) jongeren) in) het) vizier)van)de)BJZ)komen.)) Dit) vraagt) aandacht) voor) de) endogene) verklaringen) voor) de) evoluties)in)de)instroom.)In)dit)doctoraat)wordt)gekeken)naar) één)endogene)factor)in)het)vormgeven)van)de)instroom,)nameA lijk)de)besluitvorming)bij)‘gatekeepers’)in)de)BJZ.)Hierbij)wordt) het)advies)van)Mansell)(2006a,)p.)100))ter)harte)genomen:)) 4 To4understand4how4demand4can4surge4(…)4one4must4take4 a4closer4look4at4the4first4of4these4tasks,4the4nature4of4child4 protection4agencies’4intake4and4screening4process.44 4 Immers,)doorheen)de)beslissingen)van)‘gatekeepers’)wordt)de) instroom) vormgegeven.) De) betekenis) van) ‘gatekeepers’) voor) de)instroom)komt)voort)uit)de)manier)waarop)instroom)benaA derd)wordt)in)de)jeugdzorg.)Veelal)wordt)instroom)op)dezelfde) manier) benaderd,) ondanks) de) verschillen) in) opbouw) van) de) verscheidene) bestaande) jeugdzorgsystemen) (Parton,) Thorpe,) &) Wattam,) 1997).) Instroom) wordt) in) meer) of) mindere) mate) gestuurd) door) het) ontwikkelen) van) een) trechter) in) de) jeugdA hulpverlening)(Stevens)et)al.,)2009).)Hierdoor)worden)de)overA gangen)naar)de)verschillende)niveaus)in)de)trechter)belangrijke) beslissingsmomenten) (Mansell,) 2006a;) English,) Graham,) Brummel,) &) Coghlan,) 2002).) Ook) bij) de) overgang) naar) jeugdA |36|) )

zorg)is)er)zo’n)beslissingsmoment.)Een)specifieke)actor)binnen) de)jeugdzorg)beoordeelt)een)aangemeld)dossier)op)de)aanweA zigheid)van)de)wettelijk)bepaalde)instroomcriteria.)Het)is)op)dit) beslissingsmoment) dat) de) instroomcriteria) toegepast) worden) en) het) beleid) concrete) uitwerking) krijgt) voor) gezinnen.) De) besluitvormers)kunnen)dan)ook)beschouwd)worden)als)‘street) level) bureaucrats’) (Lipsky,) 1980).) Eigen) aan) de) praktijken) van) ‘street)level)bureaucrats’)is)dat)ze)discretionaire)ruimte)krijgen) om) de) algemene) regelgeving) (i.e.) breed) gedefinieerde) inA stroomcriteria)) toe) te) passen) op) de) specifieke) situatie) van) de) burgers)waar)‘street)level)bureaucrats’)mee)in)contact)komen.) Ze)krijgen)met)andere)woorden)ruimte)om)rekening)te)houden) met) de) complexiteit) van) individuele) situaties.) Door) de) beslisA singen) van) de) ‘street) level) bureaucrats’) wordt) de) instroom) vormgegeven.) Hun) besluitvorming) is) dan) ook) cruciaal) in) het) begrijpen) van) de) instroom.) Immers,) hier) wordt) het) onderA scheid) gemaakt) tussen) wie) wel) en) wie) niet) mag) instromen,) tussen)wie)wel)en)wie)geen)hulpverlening)krijgt)(Howell,)2009;) Wells)et)al.,)2004;)Parton)et)al.,)1997).)Ondanks)dat)in)dit)beA slissingsmoment)de)operationalisering)van)de)instroomcriteria) het) duidelijkst) is,) is) het) besluitvormingsonderzoek) naar) de) beslissing) bij) aanmelding,) of) initiële) besluitvorming,) beperkt) (Spratt,)2000;)Platt,)2006;)Howell,)2009;)Wells)et)al.,)2004).)Het) meeste) onderzoek) focust) zich) op) de) latere) beslissingsfases) in) de) jeugdzorg,) bijvoorbeeld) welke) maatregel) volgt) op) een) beA paalde)hulpvraag)en)waarom.)Nochtans)is)de)initiële)beslissing) de) beslissing) bij) uitstek) om) instroom) –) waaruit) bestaat) die?) hoe)wordt)die)vormgegeven?)welke)factoren)spelen)hierbij)een) rol?) –) beter) te) begrijpen.) Het) is) die) beslissing) die) voorwerp) uitmaakt)van)het)empirisch)onderzoek.)) ) Om) initiële) besluitvorming) te) onderzoeken,) zijn) verschillende) theoretische)kaders)voorhanden.)De)keuze)in)dit)doctoraat)viel) op) de) theorie) van) ‘naturalistic) decision) making’) (NDM)) (Klein,) 1999).)Deze)theorie)is)bij)uitstek)relevant)voor)besluitvorming) |37|) )

in)de)jeugdzorg,)omdat)het)specifiek)ontwikkeld)werd)om)proA fessionals) die) binnen) een) beperkte) tijd) beslissingen) met) beA langrijke) gevolgen) moeten) nemen,) te) begrijpen.) De) theorie) geeft)aan)dat)professionals)bij)het)nemen)van)beslissingen)niet) alle) informatie) in) overweging) nemen) (‘bounded) rationality’),) maar)enkel)met)die)informatie)rekening)houden)die)bij)vorige) beslissingen) van) belang) bleek.) Die) beslissings’cues’) evalueren) ze) en) geven) ze) betekenis.) Ze) gaan) dus) op) zoek) naar) een) beA paald) patroon) in) de) beslissingssituatie) op) basis) waarvan) ze) informatie) selecteren) of) wegfilteren) en) uiteindelijk) (snel)) beA slissen.)Dit)brengt)het)belang)van)het)beslissingsproces)in)beeld) evenals) het) belang) van) de) patronen) of) mentale) modellen) die) besluitvormers) ontwikkelen.) Er) dient) immers) opgespoord) te) worden)wat)er)gebeurd)met)de)informatie)om)tot)de)beslissing) te) komen) en) dit) beslissingsproces) wordt) in) belangrijke) mate) gestuurd) door) de) routines) die) besluitvormers) ontwikkelen) in) hun) dagelijkse) beslissingspraktijken.) Een) bijkomend) voordeel) van) NDM) voor) onderzoek) in) de) BJZ) is) de) aandacht) voor) geA deelde) besluitvorming.) Experten) nemen) vaak) beslissingen) in) groep)en)ook)in)de)BJZ)is)gedeelde)besluitvorming)een)streefA doel.) Het) ontwikkelen) van) mentale) modellen) die) de) besluitA vorming)richting)geven)is)dan)geen)individuele)maar)een)teamA taak.)) Onderzoek)naar)NDM)gaat)op)zoek)naar)de)aard)van)de)mentaA le) modellen) van) besluitvormers.) Om) die) te) begrijpen,) dient) men)ook)te)weten)met)welke)informatie)besluitvormers)mogeA lijks) rekening) kunnen) houden.) Een) antwoord) hierop) kan) geA vonden)worden)in)het)bestaande)besluitvormingsonderzoek)in) de) jeugdzorg.) Een) deel) van) dit) onderzoek) focust) op) de) patroA nen) van) besluitvormers) en) gebruikt) hiervoor) hoofdzakelijk) kwalitatieve) onderzoeksmethoden.) Een) ander) deel) van) het) onderzoek)focust)op)specifieke)factoren)die)de)beslissing)beïnA vloeden) en) gebruikt) hiervoor) hoofdzakelijk) kwantitatieve) onA derzoeksmethoden.)Er)bestaat)nauwelijks)onderzoek)dat)beide) aanpakken)combineert,)iets)waar)dit)onderzoek)aan)tegemoet) wil)komen.)) |38|) )

Het) theoretisch) kader) dat) hierboven) kort) geschetst) werd,) kan) schematisch) voorgesteld) worden) in) een) conceptueel) kader) (figuur) 1).) Ten) eerste) veronderstelt) het) onderzoek) dat) inA stroom)in)de)jeugdzorg)voorafgegaan)wordt)door)een)aanmelA ding)en)vervolgens)een)beslissing)(toegangspoort).)Ten)tweede) is)het)vanuit)NDM)belangrijk)om)het)(gedeelde))beslissingsproA ces,) tussen) de) aanmelding) en) de) beslissing,) onder) de) loep) te) nemen.)NDM)vraagt)verder)ook)aandacht)voor)het)perspectief) van) de) besluitvormer(s)) zelf,) of) zijn/hun) mentaal) model.) Ten) derde) worden) in) het) besluitvormingsonderzoek) verscheidene) factoren) geïdentificeerd) die) beslissingen) tot) instroom) kunnen) beïnvloeden.) Ze) situeren) zich) voornamelijk) in) de) situatie) van) de)jongere)met)zowel)kindA)als)ouderkenmerken)en)eveneens) demografische) en) omgevingskenmerken.) Daarnaast) werden) ook) specifieke) aanmeldingA) en) overige) besluitvormerkenmerA ken)geïdentificeerd.)) ) Hieruit)volgen)twee)onderzoeksvragen)die)centraal)staan)in)het) onderzoek:) 1.) Welke) situatieA,) aanmelderA,) en) overige) besluitvorA merkenmerken) beïnvloeden) de) beslissing) tot) instroom) in) de) aanmeldingsfase)door)de)sociale)diensten)voor)vrijwillige)hulpA verlening) bij) de) comités) voor) bijzondere)) jeugdzorg?) 2.) Waaruit) bestaat) het) gedeeld) mentaal) model) op) basis) waarvan)de)sociale)diensten)voor)vijwillige)hulpverlening)bij)de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)het)POSAbegrip)operationaA liseren)bij)de)beslissing)tot)instroom)in)de)aanmeldingsfase?) ) ) ) )

|39|) )

) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) Figuur#1:#Conceptueel#kader#

|40|) )

Omdat)beide)onderzoeksvragen)kaderen)in)een)aparte)methoA dologische)traditie,)wordt)voor)het)empirisch)onderzoek)geopA teerd)voor)een)mixedAmethods)design.)MixedAmethods)onderA zoek) combineert) kwantitatieve) en) kwalitatieve) analysemethoA den)om)een)antwoord)te)geven)op)de)onderzoeksvragen.)Voor) dit)onderzoek)werden)data)verzameld)bij)twee)CBJ’s)gedurenA de)telkens)13)weken)aan)de)hand)van)kwalitatieve)observatie) van) formeel) en) informeel) overleg) enerzijds) en) kwantitatieve) inhoudsanalyse) van) dossiers) en) besprekingen) anderzijds.) Dit) leverde)een)steekproef)van)315)beslissingen)op)met)betrekking) tot)220)cases.) ) Op) basis) van) dit) onderzoeksdesign) is) het) de) bedoeling) om) verhoogd) inzicht) te) verwerven) in) welke) instroom) tot) stand) komt.) Het) is) evenwel) niet) mogelijk) om) de) besluitvorming) van) de) CBJ’s) historisch) te) bekijken,) waardoor) de) vraag) of) de) inA stroom)al)dan)niet)stijgt)door)de)praktijken)van)de)CBJ’s)enkel) tentatief) beantwoord) kan) worden.) Door) de) complexiteit) van) een) fenomeen) als) instroom) kan) dit) doctoraat) ook) geen) zaligA makend) antwoord) op) het) probleem) van) de) instroom) bieden.) Wat)wel)geopperd)wordt)is)dat)veranderingen)in)de)praktijken) van) de) CBJ’s) implicaties) hebben) voor) de) gerealiseerde) inA stroom.)Door)het)onderzoek)is)het)mogelijk)om)inzicht)te)verA werven)in)de)praktijken)van)CBJ’s)waardoor)duidelijk)kan)worA den)waarom)CBJ’s)beslissingen)nemen)zoals)ze)doen.)Mogelijks) levert) het) ook) aangrijpingspunten) voor) veranderingen) in) die) praktijken) op.) Bovendien) kan) doorheen) het) doctoraat) een) antwoord) gevonden) worden) op) de) vraag) of) de) CBJ’s) een) inA stroom) realiseren) die) overeenkomt) met) de) vooropgestelde) instroom,)zoals)gedefinieerd)in)het)instroomcriterium.)) )

)

|41|) )

4.)SITUERING)VAN)HET)ONDERZOEK) Voor)het)empirisch)onderzoek)wordt)stilgestaan)bij)de)besluitA vorming)door)de)verwijzers)van)de)vrijwillige)hulpverlening.)Dit) heeft)tot)gevolg)dat)het)onderzoek)zich)afspeelt)in)de)CBJ’s)en) specifiek) handelt) over) jongeren) die) instromen) omdat) ze) zich) bevinden)in)een)POS.)De)reden)hiervoor)is)tweeledig.)Ten)eerA ste) stroomt) de) meerderheid) van) de) jongeren,) zo’n) 82%,) in) omwille) van) een) POS) (Agentschap) Jongerenwelzijn,) z.d.).) Met) de) focus) op) het) POSAbegrip) wordt) een) belangrijk) aandeel) van) de)instroom)belicht.)Ten)tweede)is)er)een)expliciete)keuze)voor) de)vrijwillige)tak)van)de)BJZ.)POS)is)ook)een)vorderingsgrond)in) de)gedwongen)hulpverlening,)doch)omwille)van)het)subsidiariA teitsbeginsel)start)hulpverlening)bij)POS)–)behoudens)bij)hoogA dringendheid) –) steeds) in) de) vrijwillige) hulpverlening.) De) verA wijzers) binnen) de) vrijwillige) hulpverlening) zijn) dan) ook) degeA nen) die) in) de) grote) meerderheid) van) de) POSAsituaties) dienen) te)beslissen)of)er)al)dan)niet)sprake)is)van)POS.)Daarenboven)is) er) naar) de) verwijzers) van) de) gedwongen) hulpverlening) reeds) een)onderzoek)gevoerd)(Franssens,)Put,)&)Deklerck,)2010).)) Een)grondige)beschrijving)van)de)werking)van)de)CBJ’s)en)het) POSAbegrip)gebeurt)in)hoofdstuk)1.)Nu)dient)nog)opgemerkt)te) worden)dat)de)organisatie)en)opdracht)van)de)CBJ’s)in)de)toeA komst) waarschijnlijk) zal) veranderen.) Gekoppeld) aan) het) beA leidsproces) van) Integrale) Jeugdhulp) (IJH)) wordt) de) overgang) 16 naar) een) Intersectorale) Toegangspoort )(ITP)) voorbereid.) Deze)ITP)moet)vanaf)januari)2014)de)bestaande)toegangspoorA ten) die) horen) bij) de) verschillende) sectoren) –) in) concreto) het) CBJ)en)de)provinciale)evaluatiecommissie)van)het)VAPH)–)verA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 16

)In) het) doctoraat) wordt) het) woord) ‘toegangspoort’) gebruikt) als) algemene) metafoor)voor)de)manier)waarop)de)instroom)wordt)vormgegeven.)Binnen)IJH) krijgt) het) woord) ‘toegangspoort’) een) specifiekere) invulling.) Om) het) onderA scheid)duidelijk)te)maken,)wordt)bij)verwijzing)naar)de)specifieke)invulling)van) IJH) gebruik) gemaakt) van) de) afkorting) voor) ‘intersectorale) toegangspoort’,) namelijk)ITP.))

|42|) )

vangen.) De) ITP) organiseert) de) buitengerechtelijke) toegang) 17 naar) nietArechtstreeks) toegankelijke) jeugdhulpmodules. )Dit) zijn) de) jeugdhulpmodules) die) qua) duur,) intensiteit) en) ingrijA pendheid) verschillen) van) de) rechtstreeks) toegankelijke) hulp.) Het) veranderingsproces) naar) de) ITP) is) heden) in) volle) voorbeA reiding,) maar) het) is) wel) al) duidelijk) dat) de) ITP) een) ander) beA sluitvormingsproces) zal) hanteren.) In) een) eerste) fase) dient) de) aanmelder) (professioneel)) de) vraag) te) verhelderen) en) dit) kan) indien)nodig)aangevuld)worden)met)diagnostiek)door)het)MDT.) In) de) tweede) fase) beoordeelt) het) team) indicatiestelling) de) vraagverheldering)en)diagnostiek)en)koppelt)hier)een)voorstel) voor)de)meest)wenselijke)hulpverlening)aan.)Vervolgens)zoekt) het) team) toewijzing) naar) de) beschikbare) hulp) die) het) best) aanleunt) bij) de) geïndiceerde) hulp) (Kabinet) WVG,) 2010).) HoeA wel)het)besluitvormingsproces)aanzienlijk)zal)veranderen)door) de) komst) van) de) ITP,) blijft) onderzoek) naar) de) besluitvorming) van) CBJ’s) relevant.) CBJ’s) kunnen) immers) bekeken) worden) als) ‘gatekeepers’)die)de)instroom)vormgeven)en)die)functie)zal)ITP) overnemen.) Net) als) bij) het) CBJ) zal) de) werking) van) de) ITP) afA hangen) van) de) besluitvorming) van) ‘gatekeepers’.) Over) de) waarde)van)de)resultaten)voor)de)nieuwe)ITP)zal)gereflecteerd) worden)in)de)conclusies.)) )

5.)OPBOUW)VAN)HET)DOCTORAAT) Het)doctoraat)heeft)als)doel)inzicht)te)verwerven)in)de)besluitA vormingspraktijken) van) de) comités) voor) bijzondere) jeugdbijA stand)in)Vlaanderen)teneinde)te)beschrijven)welke)instroom)in) Vlaanderen) tot) stand) komt) en) welke) elementen) aanwezig) moeten) zijn) om) te) voldoen) aan) de) instroomcriteria.) Hiertoe) wordt) in) het) eerste) deel) een) theoretisch) kader) opgebouwd.) Hoofdstuk) 1) bespreekt) de) kenmerken) van) de) instroom) in) de) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 17

)Art.) 17) Decr.Vl.) 7) mei) 2004) betreffende) de) integrale) jeugdhulp,) BS) 11) oktober)2004.)

|43|) )

jeugdzorg)en)besteedt)aandacht)aan)de)rol)van)het)CBJ)en)het) instroomcriterium)‘POS’.)Het)tweede)hoofdstuk)kadert)de)CBJ’s) als)‘street)level)bureaucrats’)en)focust)daarnaast)op)de)besluitA vormingstheorie) van) ‘naturalistic) decision) making’) en) op) de) beïnvloedende) factoren) die) geïdentificeerd) worden) in) het) onderzoek) naar) (initiële)) besluitvorming) in) de) jeugdzorg.) Het) derde) hoofdstuk) vat) het) theoretisch) kader) samen.) In) het) tweede) deel) wordt) het) empirisch) onderzoek) toegelicht.) Het) vierde)hoofdstuk)bespreekt)de)methodologische)keuzes)in)het) mixed) methods) onderzoeksopzet) zodat) de) kwaliteit) ervan) beoordeeld) kan) worden.) In) hoofdstuk) 5) volgen) de) resultaten) van) het) empirisch) onderzoek.) Zowel) de) kwantitatieve) als) de) kwalitatieve) analyses) komen) aan) bod.) In) het) laatste) deel) van) dit) doctoraat) worden) de) conclusies) gepresenteerd) die) enerA zijds)teruggrijpen)naar)de)bestaande)theorievorming)en)anderA zijds)vooruit)kijken)naar)toekomstige)ontwikkelingen)in)onderA zoek,)beleid)en)praktijk.) ) )

|44|) )

)

) )

DEEL$I:$) THEORETISCH)KADER)

|45|) )

) )

|46|) )

)

In) het) theoretisch) kader) wordt) nagegaan) hoe) instroom) in) de) jeugdzorg) tot) stand) komt.) In) het) eerste) deel) wordt) toegelicht) welke) structuren) en) organisatorische) keuzes) in) het) leven) geA roepen) zijn) om) de) instroom) vorm) te) geven.) Instroom) in) de) jeugdzorg) wordt) doorgaans) aanzien) als) laatste) stap) in) de) onA dersteuning) van) gezinnen) en) wordt) voorbehouden) voor) de) meest)ernstige)probleemsituaties.)Instroomcriteria)beschrijven) het)soort)situaties)die)in)aanmerking)komen)en)gatekeepingsA organen) beoordelen) concrete) situaties) aan) de) hand) van) die) criteria.)Hierdoor)hangt)instroom)onvermijdelijk)samen)met)de) besluitvorming)van)die)‘gatekeepers’.)In)het)tweede)deel)wordt) ingegaan) op) die) besluitvorming.) Immers,) zonder) een) blik) op) het) besluitvormingsproces) is) het) onmogelijk) om) te) begrijpen) waarom) welke) jongeren) instromen.) Binnen) het) kader) van) ‘street) level) bureaucracy’) wordt) de) theorie) van) ‘naturalistic) decision)making’)uitgewerkt.)Deze)theorie)stipuleert)dat)experA ten) snel) correcte) beslissingen) kunnen) nemen) door) in) de) beA schikbare)informatie)(bestaande)uit)beslissingscues))op)zoek)te) gaan)naar)patronen.)Aan)de)hand)van)mentale)simulatie)wordt) nagegaan) of) de) vooropgesteld) beslissing) het) beoogde) effect) zou) bekomen) vooraleer) een) beslissing) te) nemen.) BesluitvorA ming) is) dan) geen) droge) optelsom) van) verschillende) soorten) informatie,)maar)een)actief)proces)waarin)informatie)getransA formeerd)wordt)tot)een)patroon)en)waarin)dat)patroon)geëvaA lueerd)wordt)in)het)licht)van)de)gewenste)outcome.)) )

)

|47|) )

)

|48|) )

HOOFDSTUK# 1:# HET# FENOMEEN# VAN# DE# IN6 STROOM# Hoewel) jeugdzorg) in) de) meeste) Westerse) landen) ingeburgerd) is,) is) instroom) geen) vanzelfsprekendheid.) JeugdzorgintervenA ties) zijn) vaak) ingrijpend) en) hebben) betrekking) op) de) private) sfeer)van)het)gezin.)Er)is)daarom)enige)terughoudendheid)om) jeugdzorg)op)te)starten,)maar)aan)de)andere)kant)is)jeugdzorg) ook) een) manier) om) het) welzijn) van) kwetsbare) kinderen) te) verhogen.) Jeugdzorg) overal) ter) wereld) dient) dus) een) evenA wicht)te)vinden)tussen)een)te)actieve)en)te)passieve)rol)(Roose,) 2006).)Dit)uit)zich)in)de)opbouw)van)jeugdzorgsystemen.)In)dit) hoofdstuk)wordt)bij)die)opbouw)stilgestaan)om)het)fenomeen) instroom) te) kaderen.) Eerst) worden) de) systeemkeuzes) van) de) jeugdzorg)toegelicht.)Hierin)wordt)aangegeven)welke)overweA gingen)meespelen)bij)het)ontwikkelen)van)jeugdzorgsystemen) (1.1).) Ideaaltypisch) leidt) dit) tot) twee) mogelijke) systemen) die) hun)eigen)eisen)hebben)ten)aanzien)van)instroom)(1.2).)In)de) volgende)twee)delen)staan)de)twee)mechanismen)centraal)die) aanwezig)zijn)in)elk)jeugdzorgsysteem)om)de)instroom)vorm)te) geven.)Ten)eerste)is)de)weg)van)hulpbehoefte)naar)jeugdzorg) opgebouwd) als) een) trechter) met) verschillende) niveaus,) georA dend)volgens)ingrijpendheid)(2).)In)deze)trechter)zijn)‘gatekeeA pers’) actief) die) beslissen) of) de) overgang) naar) het) volgende) niveau) (en) dus) meer) ingrijpende) hulp)) wel) nodig) en) wenselijk) is.) Ten) tweede) definiëren) jeugdzorgsystemen) instroomcriteria) die) afbakenen) voor) welke) jongeren) hulpverlening) mogelijk) is) (3).) Het) zijn) de) criteria) aan) de) hand) waarvan) ‘gatekeepers’) in) de)jeugdzorg)beslissen.)) AangeAzien)het)onderzoek)focust)op)Vlaanderen,)maar)de)liteA ratuur) in) volgende) hoofdstukken) vooral) internationaal) is,) wordt) kort) de) vergelijking) gemaakt) met) de) keuzes) in) andere) systemen) teneinde) de) inschatting) te) kunnen) maken) wat) de) waarde)is)van)het)besproken)onderzoek)voor)de)Vlaamse)conA text.))

|49|) )

1.)SYSTEEMKEUZES) Jeugdzorgsystemen) die) instaan) voor) de) bescherming) van) kinA deren) en) ondersteuning) van) gezinnen) zijn) ingeburgerd) in) de) Westerse)landen.)Hun)positie)in)het)hulpverleningslandschap)is) echter)niet)vanzelfsprekend.)De)opbouw)ervan)wordt)in)sterke) mate) bepaald) door) de) keuzes) die) overheden) maken) bij) het) organiseren) van) de) jeugdzorg.) De) overheidsinterventie) ten) aanzien)van)kinderen)dient)een)evenwicht)te)vinden)tussen)de) belangen)van)de)staat,)gezinnen)en)kinderen)om)legitimiteit)te) verwerven) (Corby,) 2002;) Thomas,) 2000).) Dit) evenwicht) hangt) samen) met) de) bredere) organisatie) van) de) welvaartstaat,) de) oorzaken) die) een) overheid) verbindt) aan) probleemsituaties) en) de)visie)die)in)een)bepaalde)context)heerst)over)aanvaardbaar) ouderschap.) Elk) jeugdzorgsysteem) wordt) geconfronteerd) met) deze)vragen,)maar)de)manieren)waarop)hiermee)wordt)omgeA gaan)zijn)in)elk)land)anders)en)zijn)in)belangrijke)mate)verweA ven) met) de) sociaalAculturele) en) morele) context) van) dat) land) (Cameron) &) Freymond,) 2006).) Dit) leidt) tot) zeer) verscheiden) systemen)voor)de)aanpak)van)gelijkaardige)fenomenen,)waarA door)ook)de)instroom)anders)tot)stand)komt.)Ideaaltypisch)zijn) er)twee)modellen)die)de)verscheidenheid)van)systemen)inzichA telijk)maken.)) )

1.1) ZOEKTOCHT) NAAR) EEN) EVENWICHTIGE) JEUGDZORG) Jeugdzorg)is)in)essentie)een)voorziening)van)overheidswege)die) ingrijpt)in)gezinssituaties)waarin)de)ontwikkeling)van)kinderen) niet) of) onvoldoende) gewaarborgd) wordt.) Bij) een) dergelijke) interventie)zijn)verschillende)belangen)aan)het)werk)die)mogeA lijks)conflicteren.)Ten)eerste)heeft)de)overheid)de)verantwoorA delijkheid)er)voor)te)zorgen)dat)haar)burgers)een)menswaardig)

|50|) )

bestaan)kunnen)leiden)gelet)op)het)feit)dat)recht)op)hulpverleA 18 ning) een) mensenrecht) is,) ook) voor) minderjarigen. )Ten) aanA zien) van) kinderen) wordt) dit) sociaal) grondrecht) vertaald) naar) het) promoten) van) gelijke) kansen) van) kinderen,) ongeacht) hun) familiale) omstandigheden) (Hill,) Lockyer,) &) Stone,) 2007;) PiesA sens,)Lauwers,)Roose,)&)BouverneADe)Bie,)2008).)Dit)uit)zich)in) allerlei) voorzieningen,) zoals) onderwijs,) kinderopvang,) jeugdA 19 werk,) etc.) om) het) belang) van) kinderen) te) waarborgen. )Deze) staatsinterventie) is) in) de) meeste) westerse) landen) maatschapA pelijk)aanvaard,)doch)niet)om)het)even)welke)interventie)in)om) het)even)welke)situatie)(Corby,)2002).)Het)recht)op)hulp)is)ook) niet)absoluut.)In)Vlaanderen)geldt)het)recht)op)hulp)binnen)het) 20 beschikbare) jeugdhulpaanbod. )Dat) hulpaanbod) is) beperkt) waardoor)de)overheid)mechanismen)dient)uit)te)werken)om)de) beperkte)middelen)op)een)efficiënte)en)effectieve)manier)aan) te) wenden) ten) aanzien) van) degenen) die) hulpverlening) het) meest) nodig) hebben) (Piessens,) Lauwers,) &) Roose,) 2008;) GilA lingham,)2006).)) Ten) tweede) hebben) ouders) de) eerste) verantwoordelijkheid) 21 voor) de) opvoeding) en) ontwikkeling) van) hun) kind(eren). )Het) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 18

)Preambule)en)artikel)20)Verdrag)(VN))20)november)1989)inzake)de)rechten) van) het) kind.) Het) recht) op) jeugdhulp) werd) in) Vlaanderen) opgenomen) in) het) decreet) betreffende) de) integrale) jeugdhulp) van) 7) mei) 2004.) Artikel) 6) stipuA leert:) “Binnen) het) beschikbare) jeugdhulpaanbod) heeft) elke) minderjarige) met) een) jeugdhulpvraag) of) jeugdhulpbehoefte,) evenals) elke) ouder) of) opvoedA ingsverantwoordelijke) met) een) jeugdhulpvraag) of) jeugdhulpbehoefte) die) verband) houdt) met) de) opvoeding) of) de) ontwikkeling) van) een) minderjarige,) recht)op)jeugdhulp)zoals)bedoeld)in)dit)decreet”.) 19 )Sommigen)merken)op)dat)jeugdzorg)ook)gezien)kan)worden)als)een)machtsA) en) controlemiddel) van) de) staat) op) kansarme) en) gemarginaliseerde) bevolkingsgroepen.) Jeugdzorg) wordt) dan) niet) enkel) georganiseerd) omdat) jongeren) een) recht) op) hulverlening) hebben.) Politieke) en) economische) belangen)spelen)ook)een)rol)bij)het)tot)stand)komen)van)overheidsinterventie) ten)aanzien)van)kinderen)(Jones,)2002;)Parton,)2009).) 20 )Art.)6)Decr.Vl.)7)mei)2004)betreffende)de)integrale)jeugdhulp,)BS)11)oktober) 2004.) 21 )Art.)18)Verdrag)(VN))20)november)1989)inzake)de)rechten)van)het)kind.)

|51|) )

staat)ouders)vrij)hun)kind)op)te)voeden)zoals)zij)dat)het)meest) wenselijk) achten) (Lonne) et) al.,) 2008;) Waldfogel,) 1998;) BackeA Hansen,)2009).)Ze)oefenen)die)verantwoordelijkheid)uit)binnen) het)gezin,)wat)zich)bevindt)in)de)private)sfeer.)OverheidsinterA ventie) in) de) privésfeer) ligt) vanuit) het) liberale) gedachtegoed) gevoeliger)dan)die)in)de)publieke)sfeer,)waardoor)interventie)in) het)gezin)vermeden)dient)te)worden)(Parton,)2009).)In)de)huiA dige) welvaartstaat) wordt) het) ouderlijk) gezag) al) voor) een) deel) ingeperkt) door) andere) sociale) voorzieningen,) zoals) onderwijs) en)medische)opvolging)van)kinderen)(Thomas,)2000).)Daarbij)is) de) manier) waarop) ouders) tegenover) hun) kinderen) staan,) geA worteld)in)de)sociale)praktijken)die)gangbaar)zijn)in)de)samenA leving) (cf.) Furedi,) 2001).) Dergelijke) sociale) praktijken) kunnen) gezien) worden) als) pogingen) om) de) belangen) van) ouders,) kinA deren) en) samenleving) evenwichtig) te) behartigen) (Thomas,) 2000).)) Daarnaast) is) ook) de) relatie) met) betrekking) tot) het) kind) bepaA lend) voor) de) uitwerking) van) het) jeugdzorgsysteem.) Jeugdzorg) wil) meestal) enkel) ingrijpen) in) gezinnen) in) het) ‘belang) van) het) 22 kind’. )Veelal)gaat)men)er)van)uit)dat)het)in)het)belang)van)het) kind) is) om) door) de) eigen) ouders) opgevoed) te) worden.) WanA neer)dat)belang)geschaad)wordt,)is)veel)moeilijker)om)te)defiA niëren.) Mede) door) de) kinderrechtenbewegingen) is) men) er) meer) en) meer) van) bewust) geworden) dat) kinderen) zelf) iets) te) zeggen) hebben) over) hun) belangen.) Er) wordt) dan) ook) gepleit) voor) meer) participatie) van) kinderen) in) de) jeugdzorg) en) naar) hen)zelf)te)luisteren)in)plaats)van)naar)wat)ouders)en)hulpverA leners) over) hen) te) zeggen) hebben.) Aangezien) de) meeste) lanA 23 den )het) kinderrechtenverdrag) ondertekend) hebben,) heeft) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 22

)Art.) 3) Verdrag) (VN)) 20) november) 1989) inzake) de) rechten) van) het) kind.) In) Vlaanderen)werd)dit)overgenomen)in)Art.)5)Decr.)Vl.)7)mei)2004)betreffende) de) rechtspositie) van) de) minderjarige) in) de) integrale) jeugdhulp,) BS) 4) oktober) 2004.) 23 )De) meeste) landen,) met) uitzondering) van) Somalië) en) de) Verenigde) Staten,) hebben)het)kinderrechtenverdrag)geratificeerd)(Put,)2010,)p.)52).)

|52|) )

men)de)positie)van)kinderen)in)de)jeugdzorg)geherwaardeerd,) doch) in) de) praktijk) komt) dit) niet) steeds) tot) uiting) (Thomas,) 2000).) ) Bij)het)ontwikkelen)van)een)jeugdzorgsysteem)wordt)een)staat) dus)geconfronteerd)met)zijn)eigen)verantwoordelijkheid)die)in) spanning)kan)staan)met)de)belangen)van)ouders)en)kinderen.) De) jeugdzorg) tracht) die) spanningen) in) evenwicht) te) brengen.) Wat)in)een)bepaalde)samenleving)gezien)wordt)als)een)‘goed’) evenwicht)wordt)verder)beïnvloed)door)drie)elementen.)) Ten)eerste)hangt)de)voorziening)van)de)jeugdzorg)in)belangrijA ke) mate) samen) met) de) andere) sociale) voorzieningen) die) een) staat) organiseert.) Welvaartstaten) staan) in) voor) het) sociaal) welzijn) van) hun) burgers,) maar) de) manier) waarop) verschilt) hierbij) sterk.) Een) veel) voorkomende) typologie) is) die) van) EsA pingAAndersen)(1990))die)stelt)dat)er)drie)types)welvaartstaten) zijn,)namelijk)de)sociaalAdemocratische,)de)conservatieve)en)de) 24 liberale)welvaartstaat. )In)liberale)welvaartstaten)wordt)overA heidsinmenging) het) minst) geduld) en) dit) systeem) is) vooral) doorgebroken) in) Angelsaksische) landen.) In) de) conservatieve) systemen)is)overheidsoptreden)in)de)privésfeer)gebruikelijker.) Als)typevoorbeeld)gelden)Duitsland)en)Frankrijk)en)bij)uitbreiA ding) ook) België,) Nederland) en) de) ZuidAEuropese) landen.) De) sociaalAdemocratische)systemen)–)de)Scandinavische)landen)–) zijn) de) landen) met) de) sterkste) overheden) die) het) meest) verA antwoordelijkheid)nemen)voor)het)welzijn)van)hun)burgers.)Er) wordt)geopperd)dat)landen)die)behoren)tot)hetzelfde)type)een) gelijkaardig) jeugdzorgsysteem) ontwikkelen) (Munro,) 2009;) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 24

)De) typologie) van) EspingAAndersen) is) de) meest) geciteerde) typologie,) maar) werd) sinds) zijn) ontstaan) veelvuldig) aangepast) en) bekritiseerd) (Hearn,) Pösö,) Smith,)White,)&)Korpinen,)2004;)Janssens)&)Put,)2010).)Omdat)in)de)literatuur) over)jeugdzorgmodellen)de)typologie)gehanteerd)wordt)als)algemeen)kader)–) de)focus)ligt)op)de)jeugdzorgmodellen)–)wordt)er)hier)niet)verder)ingegaan)op) die)kritieken.)

|53|) )

Gilbert,)Parton,)&)Skivenes,)2011a).)In)liberale)landen)zal)men) overheidsinterventie)dan)zoveel)als)mogelijk)vermijden,)terwijl) overheidsinterventie)in)andere)landen)minder)problematisch)is) omdat) men) ook) voor) andere) sociale) voorzieningen) vaker) een) beroep)doet)op)de)overheid.)In)deze)landen)zullen)er)dan)ook) meer) hulpverleningsinitiatieven) zijn) met) meer) aandacht) voor) preventieve)voorzieningen.)) Ten) tweede) speelt) de) visie) op) oorzaken) van) problematische) situaties) een) doorslaggevende) rol) in) het) ontwikkelen) van) een) jeugdzorgsysteem)(Cameron)&)Freymond,)2006).)Er)zijn)meerA dere) mogelijke) verklaringen) voor) probleemsituaties,) die) meestal)gecombineerd)voorkomen)in)de)visie)van)een)bepaald) jeugdzorgsysteem.)Afhankelijk)van)de)probleemanalyse)zal)een) jeugdzorgsysteem) zich) anders) oriënteren) en) andere) oplossinA gen) naar) voren) schuiven.) Wanneer) men) bijvoorbeeld) ouders) individueel) verantwoordelijk) stelt,) zal) de) interventie) zich) hoofdzakelijk)richten)op)de)bescherming)van)het)kind)tegen)de) ouder.)Een)andere)analyse)kan)zijn)dat)er)structurele)factoren) zijn)die)de)opvoeding)van)kinderen)belemmeren,)waardoor)ook) meer)algemene)interventies,)gericht)op)de)ondersteuning)van) gezinnen) door) bijvoorbeeld) kinderopvang) of) kinderbijslag,) georganiseerd)worden.)) Ten) derde) wordt) de) interpretatie) van) een) ‘goed’) evenwicht) beïnvloed) door) de) visie) in) de) samenleving) op) ‘aanvaardbaar’) ouderschap.) Aangezien) ouders) in) principe) eerste) opvoedingsA verantwoordelijken) zijn,) kan) een) overheidsinitiatief) enkel) (tijA delijk)) overnemen) wanneer) ouders) zich) onvoldoende) van) hun) taak) kwijten.) Dit) is) echter) sterk) afhankelijk) van) de) heersende) normen) en) waarden) in) een) bepaalde) context) (Munro,) 2008;) Wattam,)1997;)Parton)et)al.,)1997).)Er)bestaat)geen)universeel) geldige) definitie) van) wat) onaanvaardbaar) is) en) ook) het) idee) over) ‘goede’) opvoeding) is) veranderlijk.) De) definitie) van) een) probleemsituatie)zal)dus)nooit)vast)staan,)maar)altijd)onderheA vig) zijn) aan) een) maatschappelijk) debat) (Munro,) 2008).) Dit) debat)speelt)ook)binnen)verschillende)groepen)van)de)samenA |54|) )

leving.)Zelfs)binnen)één)land)is)er)vaak)geen)morele)consensus) over) wat) onaanvaardbare) opvoeding) is) (Parton) et) al.,) 1997),) tenzij) over) de) meest) extreme) vormen) van) mishandeling.) Er) is) veel) meer) discussie) en) onduidelijkheid) over) lichtere) vormen) 25 van)probleemsituaties)(Munro,)2008). )) )

1.2)JEUGDZORGMODELLEN) Jeugdzorg) komt) tot) stand) in) een) bepaalde) context,) waarbij) keuzes) met) betrekking) tot) verschillende) facetten) gemaakt) dienen)te)worden.)Dit)wijst)er)op)dat)elk)systeem)particulier)is) en) tegelijkertijd) ook) anders) had) kunnen) zijn) (Hill,) Stafford,) &) Green) Lister,) 2002).) Omdat) jeugdzorg) zo) geworteld) is) in) de) samenleving,)is)het)vergelijken)van)systemen)geen)eenvoudige) opdracht.) Om) het) bestaande) (besluitvormings)onderzoek,) dat) voornamelijk) internationaal/angelsaksisch) van) aard) is) te) beA grijpen,)is)een)korte)positionering)van)het)Vlaamse)systeem)ten) opzichte)van)andere)systemen)evenwel)wenselijk.)De)specifieA ke) keuzes) in) andere) systemen) kunnen) een) niet) onbelangrijk) effect)hebben)op)de)instroom)en)besluitvormingsprocedures.)) ) In) comparatief) jeugdzorgonderzoek) is) een) vaak) gebruikte) opA deling) die) tussen) ‘child) protection’Asystemen) (CP)) en) ‘family) support’Asystemen)(FS))of)‘child)welfare’)(Gilbert,)1997;)CameA ron)&)Freymond,)2006;)Gilbert,)Parton,)&)Skivenes,)2011b;)Hill) et)al.,)2002;)Fargion,)2007).)De)opdeling)werd)geïntroduceerd) door) Gilbert) (1997)) en) weerspiegelt) een) opdeling) tussen) AnA gelsaksische) systemen) (CP)) en) Europese) systemen) (FS).) In) CPA systemen)staat)het)beschermen)van)het)kind)tegen)de)mishanA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 25

)Dit) blijkt) ook) in) comparatief) onderzoek) naar) besluitvorming.) De) meeste) overeenstemming) is) er) te) vinden) in) de) meest) ernstige) probleemsituaties) (i.e.) situaties) van) fysieke) mishandeling) waaraan) het) kind) duidelijke) verwondingen) overhoudt))(Brunnberg)&)Pećnik,)2007).)

|55|) )

deling) van) de) ouder(s)) centraal) (‘childAsaving) approach’).) De) visie)op)de)probleemsituatie)is)dan)ook)bepaald)door)individuaA listische) en) moralistische) overwegingen.) Het) heeft) tot) gevolg) dat)men)ouders)als)tegenstanders)gaat)zien)die)verplicht)moeA ten)worden)tot)de)nodige)interventies.)CPApractitioners)hanteA ren)hierbij)doorgedreven)procedures)en)zoeken)middels)‘invesA tigation’) naar) bewijzen) van) mishandeling) die) de) gedwongen) interventie) rechtvaardigen.) Door) het) gebruik) van) procedures) wordt) de) discretionaire) ruimte) van) besluitvormers) ingeperkt.) FSAsystemen) van) hun) kant) bekijken) mishandeling) en) verwaarA lozing)als)het)resultaat)van)een)slecht)functionerend)gezinssysA teem.)De)oorzaken)zijn)te)vinden)in)sociale)en)psychologische) problemen,) waarvoor) ook) ouders) ondersteund) kunA nen/moeten) worden.) Er) is) een) overtuiging) dat) ouders) deze) hulpverlening) zelf) willen) of) hiertoe) minstens) gemotiveerd) kunnen) worden.) Er) ligt) dan) ook) een) focus) op) vrijwillige) hulpA verlening) waarbij) ouders) gezien) worden) als) partners.) In) de) besluitvormingsfase) voorafgaand) aan) de) hulpverlening) wordt) gekeken)naar)de)hulpbehoefte)van)het)gezin)teneinde)daarop) te)kunnen)inspelen.)Professionele)autonomie)van)de)verwijzers) is) hierbij) erg) belangrijk.) Bijkomend) worden) in) FSAsystemen) meer) preventieve) voorzieningen) georganiseerd) omdat) onderA steuning) best) zo) snel) mogelijk) gebeurt.) FS) is) zo) doorgaans) 26 meer)interventionistisch. ) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 26

)Recent)werd)de)typologie)van)Gilbert)herzien)(Gilbert)et)al.,)2011a).)Er)wordt) geargumenteerd) dat) de) tweedeling) achterhaald) is) omdat) jeugdzorgsystemen) zijn) blijven) evolueren) en) de) ‘zuivere’) CPAsystemen) van) weleer) initiatieven) genomen)hebben)om)meer)FS)te)werk)te)gaan.)De)auteurs)stellen)dat)CP)en)FS) als) types) achterhaald) zijn) en) beter) beschouwd) kunnen) worden) als) richtingen) (‘orientations’))die)een)jeugdzorgsysteem)kan)uitgaan.)Tegelijkertijd)introducA eren)de)auteurs)een)extra)richting,)namelijk)de)‘child)focus)orientation’.)Hier)is) de)centrale)bekommernis)de)ontwikkeling)van)het)kind)(in)tegenstelling)tot)het) gezinsfunctioneren) bij) FS) en) aanpakken) van) mishandelende) ouder) bij) CP)) die) op) alle) mogelijke) manieren) gevrijwaard) dient) te) worden.) Dit) heeft) twee) conA sequenties,) namelijk) dat) men) de) rechten) van) kinderen)–) in) het) bijzonder) het) recht)op)participatie)–)waarborgt)en)dat)men)bij)voorkeur)maatregelen)organiA seert) die) kinderen) onderbrengen) in) vervangende) familiale) milieus) zoals)

) |56|) )

Theoretisch) kunnen) deze) oriëntaties) zuiver) gescheiden) worA den,) maar) in) de) praktijk) bevatten) jeugdzorgsystemen) vaak) elementen) van) alle) oriëntaties) (Gilbert,) 1997).) Zo) kunnen) FSA systemen) ook) elementen) bevatten) die) op) een) meer) gedwonA gen)en)legalistische)manier,)zoals)CP,)te)werk)gaan.)Of)kan)men) door) een) gebrek) aan) middelen) in) FSAsystemen) de) tijd) om) te) investeren) in) ondersteuning) en) werkelijk) partnerschap) met) ouders) ontberen,) waardoor) de) manier) van) werken) meer) aanA sluit) bij) CPAsystemen) (Fargion,) 2007).) Er) wordt) dan) ook) geA waarschuwd)tegen)het)te)snel)toepassen)van)deze)opdeling)op) jeugdzorgsystemen) als) basis) voor) een) vergelijking) tussen) lanA den.) De) verschillende) manieren) van) werken) zijn) immers) geA worteld) in) historische) en) culturele) ontwikkelingen) (Hearn) et) al.,)2004).)) De) opdeling) is) wel) waardevol) omdat) het) accenten) legt) in) de) opbouw)van)jeugdzorgsystemen)en)welke)elementen)prioriteit) krijgen.) Het) is) ook) een) veel) gebruikte) typologie,) ondermeer) omdat)die)de)recente)evoluties)in)de)Angelsaksiche)‘pure’)CPA systemen)kadert.)Sinds)de)jaren)90)is)er)sprake)van)een)‘refoA cusing)debate’)in)de)jeugdzorg.)In)CPAsystemen)drong)men)aan) op) een) radicale) paradigmaAwijziging) omdat) de) CPAoriëntatie) het) bredere) welbevinden) van) kinderen) binnen) het) gezin) neA geerde) (Parton,) 2009).) Sindsdien) werden) er) in) verschillende) CPAsystemen)initiatieven)genomen)om)meer)FS)te)werk)te)gaan) (Gilbert) et) al.,) 2011a).) De) focus) van) de) jeugdzorg) verbreedde) zo)en)leidde)tot)de)integratie)van)verscheidene)hulpverleningsA instanties.) Dit) moest) het) mogelijk) maken) om) ofwel) met) FSA ondersteuneing) ofwel) met) CPAinterventie) te) reageren) op) aanA meldingen)(‘differential)response’))(Lonne)et)al.,)2008).)) ) ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) pleeggezinnen.) De) auteurs) stellen) dat) de) staat) hier) een) paternalistische) rol) speelt)omdat)–)net)zoals)bij)het)ouderlijk)gezag)–)de)ontwikkeling)en)opvoedA ing)van)het)kind)de)eerste)bekommernis)is.)

|57|) )

De) jeugdzorg) in) België) wordt) geklasseerd) als) een) FSAsysteem.) Hierbij) dient) evenwel) opgemerkt) te) worden) dat) hierbij) vooral) de) vertrouwenscentra) voor) kindermishandeling) (VK)) aan) bod) komen)in)de)comparatieve)literatuur.)De)VK’s)zijn)multidiscipliA naire)centra)die)in)het)leven)geroepen)zijn)om)in)te)grijpen)bij) kindermishandeling)(Desair)&)Adriaenssens,)2011).)In)VlaandeA ren)wordt)de)hulpverlening)bij)mishandeling)en)verwaarlozing) dus) behartigd) door) twee) instanties.) Dit) is) belangrijk) voor) de) vergelijking)van)de)instroom)met)andere)landen.)Wanneer)het) in) andere) landen) over) twee) instanties) gaat) zijn) het) meestal) instanties)met)een)andere)oriëntatie,)de)ene)CP)en)de)andere) FS.) Voor) de) BJZ) en) het) VK) is) dit) onderscheid) niet) zo) duidelijk.) Gelet)op)het)feit)dat)de)BJZ)ook)mogelijkheden)voor)gedwonA gen) hulpverlening) omvat,) zou) de) BJZ) meer) aansluiten) bij) CP.) Anderzijds) zijn) de) instroomcriteria) van) de) BJZ) breder) dan) bij) VK,) wat) wijst) op) een) FSAoriëntatie.) Immers) CPAvoorzieningen) zijn) (nog)) moeilijker) toegankelijk) en) vaak) is) hiervoor) een) ernA stigere)probleemsituatie)vereist)(cf.)3.2))wat)niet)gewaarborgd) wordt) door) het) hanteren) van) bredere) instroomcriteria.) OveriA gens)is)de)overgang)van)vrijwillige)naar)gedwongen)hulpverleA ning)niet)gekoppeld)aan)de)ernst)van)de)situatie,)maar)aan)de) afwezigheid) van) vrijwilligheid) zodat) de) mogelijkheiden) in) de) vrijwillige) hulpverlening) uitgeput) zijn.) Die) vrijwilligheid) is) voor) de) BJZ) dan) weer) zo) belangrijk) dat) anonieme) meldingen) over) gezinnen) niet) weerhouden) worden.) Het) VK) behandelt) wel) anonieme)meldingen,)iets)wat)onder)andere)in)Zweden)gezien) wordt) als) een) kenmerk) van) de) meer) CPAgerichte) procedures) (Cocozza)&)Hort,)2011).)) ) De)keuzes)voor)de)jeugdzorg)bepalen)de)volledige)organisatie) en)werking,)dus)ook)de)doelgroep)die)ze)voor)ogen)hebben)en) die) mag) instromen.) In) de) verschillende) modellen) krijgt) de) inA stroom) een) ander) gewicht) waarbij) globaal) genomen) de) inA stroom)in)CPAsystemen)gevoeliger)ligt.)Bij)FS)kan)vroeger)ingeA grepen)worden)terwijl)bij)CP)de)probleemsituatie)al)ver)gevorA |58|) )

derd)moet)zijn)(Parton)et)al.,)1997).)Bij)de)besluitvorming)over) instroom)wordt)in)FSAsystemen)meer)aandacht)gehecht)aan)de) hulpbehoefte) van) de) cliënt) en) wordt) getracht) een) goede) cliA entrelatie) op) te) bouwen.) Er) is) ook) meer) discretionaire) ruimte) aangezien)die)in)CP)beperkt)wordt)door)assessmentrichtlijnen) en)strikte)procedures)(Hill)et)al.,)2002;)cf.)hoofdstuk)2:)3.2.3).) De)instroomcriteria)bij)FS)zijn)ook)breder.)Zo)heeft)de)ontwikA keling) van) FSAsystemen) binnen) of) aanvullend) op) CPAsystemen) geleid)tot)de)kritiek)dat)de)instroomcriteria)betrekking)hebben) op) “virtually) any) problem) which) may) have) an) adverse) impact) on)a)child”)(Parton)et)al.,)1997;)ook)Gilbert)et)al.,)2011a).)) ) In) wat) volgt) wordt) stilgestaan) bij) twee) mechanismen) die) elk) jeugdzorgsysteem) hanteert) om) de) instroom) te) stroomlijnen,) namelijk) het) vormgeven) van) een) trechtervormige) structuur) waarbij) de) overgang) van) de) ene) naar) de) andere) fase) wordt) bewaakt)door)‘gatekeepers’)(2))en)het)hanteren)van)instroomA criteria)(3).)) )

2.)DE)METAFOOR)VAN)DE)TRECHTER:)POSITIE)VAN) HET)CBJ) Het) welzijn) van) kinderen) wordt) door) verschillende) instanties) behartigd.) Overheidsinterventies) die) het) belang) van) kinderen) vooropstellen,) kunnen) worden) beschouwd) als) welzijnsorganiA saties,) ongeacht) de) specifieke) aanleiding) voor) de) interventie) (Hill)et)al.,)2007).)Dit)kan)gaan)van)onderwijs)tot)jeugdzorg.)In) tegenstelling)tot)onderwijs,)is)er)niet)voor)alle)jongeren)jeugdA zorg) voorzien.) Van) de) volledige) jongerenpopulatie) stroomt) er) slechts)een)beperkt)aantal)in)in)de)jeugdzorg.)Men)zou)de)seA lectie) van) jongeren) kunnen) beschrijven) als) een) trechter) van) behoefte) naar) hulp) waarbij) in) vijf) fases) de) instroom) in) de) jeugdzorg)gefilterd)wordt)(Stevens)et)al.,)2009).)

|59|) )

Ten) eerste) hebben) niet) alle) jongeren) een) behoefte) aan) hulp.) Slechts) bij) een) klein) aantal) jongeren) is) de) leefsituatie) van) die) aard) dat) men) geconfronteerd) wordt) met) mishandeling) en) verwaarlozing)(SeiffgeAKrenke,)1993).)) Ten)tweede)zetten)niet)alle)jongeren)met)een)hulpbehoefte)de) stap) naar) de) professionele) hulpverlening.) Sommige) jongeren) en) gezinnen) kunnen) hun) ei) kwijt) in) hun) onmiddellijke) omgeA ving) en) vinden) daar) de) nodige) (tijdelijke)) ondersteuning) (Goodman,)Potts,)Pasztor,)&)Scorzo,)2004).)Anderen)vinden)de) weg) naar) de) hulpverlening) niet) omwille) van) factoren) die) niet) gekoppeld)zijn)aan)hun)hulpbehoefte)(Axford,)2008).)) Ten) derde) vinden) een) aantal) jongeren) al) voldoende) onderA steuning) in) eerstelijnsdiensten) binnen) de) publieke) hulpverleA ning,)of)in)andere)hulpverleningscircuits)die)niet)georganiseerd) worden)door)de)overheid)(bv.)psycholoog).)Wanneer)jongeren) na) het) doorlopen) van) deze) trechter) nog) geen) geschikt) antA woord)kregen,)kloppen)ze)aan)bij)de)jeugdzorg.)) Deze) aanmelding) herbergt) een) vierde) selectiemechanisme,) wanneer) de) probleemsituatie) van) de) jongere) getoetst) wordt) aan) de) instroomcriteria.) Na) deze) evaluatie) kunnen) nog) verA scheidene)dossiers)uitvallen.)Het)meest)voor)de)hand)liggende) criterium) hier) is) dat) er) geen) sprake) is) van) een) (voldoende)) problematische) situatie.) Aangezien) de) grondige) assessment) pas) in) een) later) stadium) gebeurt,) wordt) deze) beslissing) vaak) genomen) op) basis) van) weinig) informatie) (Platt,) 2006).) Het) is) evenwel) een) belangrijk) moment) in) de) trechter) omdat) hier) initieel) de) instroom) in) de) jeugdzorg) toegekend) dan) wel) afgeA wezen) wordt.) Het) is) de) eerste) beslissing) in) een) proces) dat) ingrijpende) gevolgen) kan) hebben) voor) het) gezinssysteem) (Howell,)2009;)Wells)et)al.,)2004;)Parton)et)al.,)1997).) Tot) slot) vallen) er) nog) een) aantal) jongeren) weg) na) de) asA sessment.) Deze) jongeren) krijgen) uiteindelijk) toch) geen) hulpA aanbod,) en) dit) kan) om) diverse) redenen) zijn:) de) draagkracht) van)het)gezin)is)toch)groot)genoeg,)er)is)in)tussentijd)hulpverA lening)op)een)ander)niveau)op)gang)gekomen,)er)is)geen)plaats) |60|) )

in)de)gewenste)voorziening,)de)betrokkenen)willen)geen)hulpA verlening)meer,)etc.)Instroom)is)dus)niet)alleen)afhankelijk)van) de)aanwezigheid)van)een)probleemsituatie.)De)bereidheid)van) gezinnen) en) de) beschikbaarheid) van) het) hulpaanbod) spelen) ook)een)rol.)) ) De) metafoor) van) de) trechter) bespreekt) de) overgang) van) een) hulpbehoefte) naar) een) concreet) hulpaanbod) in) de) jeugdzorg.) Dit)is)evenwel)een)ideaaltypisch)traject.)Het)betekent)niet)dat) alle)jongeren)elke)stap)in)die)volgorde)moeten)doorlopen.)Het) is)mogelijk)dat)een)jongere)eerst)bij)de)jeugdzorg)aanklopt)en) daar) meteen) geholpen) wordt.) Het) kan) ook) dat) hij) wordt) verA wezen)naar)een)eerdere)fase)in)de)trechter.)De)metafoor)toont) evenwel) dat) het) aantal) jongeren) dat) wordt) opgevangen) in) de) jeugdzorg) een) klein) aandeel) vormt) van) de) totale) jongerenpoA pulatie) en) zelfs) een) klein) aandeel) van) de) jongerenpopulatie) met) opvoedA) en/of) opgroeiproblemen.) Daarnaast) maakt) de) metafoor) de) opbouw) van) de) jeugdhulp) van) algemene) naar) bijzondere) zorg) inzichtelijk.) Jeugdzorg) bouwt) voort) op) de) alA gemene) sociale) maatregelen) van) een) land,) en) het) ene) niveau) van) de) trechter) bouwt) voort) op) het) voorgaande) niveau.) Men) geeft) voorrang) aan) ondersteuning) in) het) sociale) netwerk,) aan) publiek) georganiseerde) hulpverlening) en) pas) later) aan) engere) vormen) van) jeugdzorg,) waaraan) vaak) ook) een) gerechtelijke) component) gekoppeld) is.) De) trechter) gaat) dus) gepaard) met) een)zekere)terughoudendheid)van)interventie.)Er)wordt)steeds) geopteerd) voor) de) minst) ingrijpende) vorm) van) hulpverlening) wat) onder) andere) resulteert) in) uithuisplaatsing) als) laatste) redmiddel)(Thoburn,)2007).)In)Vlaanderen)wordt)subsidiariteit) expliciet) gehanteerd) als) werkingsprincipe) (Grietens) &) HelA linckx,) 2005).) Dit) betekent) dat) hulpverlening) in) de) eerste) lijn) voorrang)heeft)op)BJZ,)vrijwillige)hulpverlening)op)gedwongen)

|61|) )

27

en)ambulante)op)residentiële. )Hiermee)wordt)instroom)in)de) jeugdzorg) in) het) algemeen) en) in) bepaalde) hulpverleningsvorA men)in)het)bijzonder)vermeden.)) ) Door)de)verschillende)drempels)die)geïnstalleerd)worden)in)de) jeugdzorg) valt) de) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) uiteen) in) verschillende) beslissingmomenten) (Mansell,) 2006a;) English) et) al.,)2002).)Er)dient)steeds)overwogen)te)worden)of)de)jongere) en/of) zijn) gezin) aanspraak) kunnen) maken) op) het) volgende) niveau)van)de)hulpverlening.)Dit)mechanisme)waarbij)de)vraag) van) een) individu) gematcht) wordt) met) het) aanbod) van) een) 28 institutie,)wordt)in)de)literatuur)beschreven)als)‘gatekeeping’. ) Deze)term)werd)geïntroduceerd)door)de)‘gesstalt’)psycholoog) Kurt)Lewin)in)een)onderzoek)naar)de)vleesconsumptie)in)Iowa) tijdens) de) tweede) wereldoorlog.) Hij) stelde) vast) dat) huisvrouA wen) belangrijke) ‘gatekeepers’) zijn) in) de) voedselketen,) aangeA zien) zij) uiteindelijk) bepalen) welk) eten) er) op) tafel) komt.) De) voedselketen) is) dus) geen) vanzelfsprekend) gegeven,) maar) een) proces)waarbij)‘gatekeepers’)beslissen)of)het)voedsel)naar)het) volgende) ‘niveau’) mag,) van) het) veld) naar) de) winkel) naar) de) eettafel.) Lewin) merkte) toen) al) op) dat) ‘gatekeepers’) aan) het) werk)zijn)in)verschillende)geledingen)van)de)maatschappij.)Het) concept) werd) bijvoorbeeld) opgepikt) in) de) communicatieweA tenschappen) om) de) selectie) van) nieuwsitems) te) kaderen) en) het) groeide) er) uit) tot) een) belangrijke) theoretische) stroming) (Roberts,)2005).)) In)sociaal)werk)verwijst)de)term)sinds)de)jaren)70)naar)“actions) designed) to) prevent) individuals) from) entering) social) welfare) systems,)or)to)limit)access)to)scarce)resources”)(Davies,)2005,) p.) 142).) De) eerste) motivatie) voor) ‘gatekeeping’) –) ‘prevent) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 27

)Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.) 28 )In)de)literatuur)beschrijft)men)deze)eenheden)als)‘people)processing)organiA zations”)(Hasenfeld,)1972).)

|62|) )

individuals) from) entering’) –) was) vooral) aanwezig) in) jeugdA rechtsystemen)waar)men)de)effecten)van)‘net)widening’)wilde) vermijden.) Men) merkte) immers) op) dat) eens) delinquente) jonA geren) geplaatst) werden,) de) bestraffing) bij) volgende) feiten) steeds)sneller)en)harder)gebeurde,)vaak)niet)meer)in)proportie) met)het)gepleegde)feit)(‘tariff)escalation’).)Plaatsing)vermijden,) vertraagt)dit)proces.)De)tweede)motivatie)voor)‘gatekeeping’)–) ‘rationing)of)resources’)–)Is)wijder)verspreid)en)ook)vandaag)de) dag) nog) actueel.) Men) tracht) in) te) schatten) (‘assessment’)) of) het)risico)op)recidive,)misbruik,)slachtofferschap,)etc.)dermate) groot)is)dat)hulpverlening)noodzakelijk)is.)Alleen)wanneer)men) in) de) doelgroep) van) de) organisatie) valt,) wordt) men) geselecA teerd)voor)hulpverlening.)Aan)de)hand)van)een)intakegesprek) of)een)assessmentprocedure)wordt)dus)nagegaan)of)een)indiA vidu) recht) heeft) op) of) gebaat) is) met) het) hulpaanbod) van) de) institutie.)Elementen)van)de)probleemsituatie)worden)getoetst) aan) de) expertise) en) organisatorische) realiteit) van) de) voorzieA ning.)) )

2.1)COMITÉ)VOOR)BIJZONDERE)JEUGDZORG) De) trechter) in) de) Vlaamse) jeugdhulp) is) gebaseerd) op) eersteA lijnsdiensten)–)georganiseerd)door)de)overheid)–)en)een)aantal) privéAinitiatieven) enerzijds) en) tweedelijnshulpverlening) waar) de)BJZ)deel)van)uitmaakt)anderzijds.)Eerstelijnsdiensten,)zoals) Centra) voor) Leerlingenbegeleiding) (CLB),) Kind&Gezin,) OCMW,) Centra)voor)Algemeen)Welzijnswerk)(CAW),)Jeugdadviescentra) (JAC),) etc,) zijn) laagdrempelig(er)) en) ondersteunen) minderjariA gen)en)hun)gezinnen)op)verschillende)deelgebieden.)De)BJZ)is) subsidair,) wat) betekent) dat) hulpverlening) in) de) BJZ) enkel) wordt)opgestart)wanneer)de)problematiek)voldoende)ernstig)is) en) indien) andere) hulpverlening) onmogelijk) of) onvoldoende) is) (Grietens)&)Hellinckx,)2005).)) )

|63|) )

In) Vlaanderen) wordt) de) gatekeepingsfunctie) voor) vrijwillige) hulpverlening)in)de)BJZ)sinds)eind)1988)waargenomen)door)de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ).)Het)CBJ)bestaat)uit)12) leden)die)voor)een)periode)van)5)jaar)worden)aangesteld)door) 29 de)Vlaamse)Regering. )Het)omvat)een)bureau)en)een)prevenA tiecel.) Waar) de) preventiecel) verantwoordelijk) is) het) voor) het) voorkomen) en) bestrijden) van) POSAsituaties) in) de) samenleA 30 ving ,) is) het) bureau) belast) met) het) daadwerkelijk) realiseren) van)hulp)en)bijstand)ten)aanzien)van)minderjarigen)in)een)POSA 31 situatie)en)hun)ouders .)Het)bureau)doet)hiervoor)een)beroep) op)de)sociale)dienst)voor)vrijwillige)hulpverlening.)Deze)dienst) bestaat)uit)een)aantal)consulenten)die)in)contact)staan)met)de) hulpvragers)en)zo)de)“de)draaischijf)van)de)hulpverlening)binA nen)het)CBJ”)zijn)(Grietens)&)Hellinckx,)2005,)p.)96).)De)consuA lenten) nemen) kennis) van) POSAsituaties) en) in) voorkomend) geval)kunnen)zij)hulp)bieden)door:) 4 1.4 “advies,4doorverwijzing,4overleg4met4de4rechtstreeks4of4 onrechtstreeks4bij4de4probleemsituatie4betrokkenen;4 2.4 een4specifiek4aan4de4problematische4opvoedingssituaO tie4aangepast4hulpverleningsprogramma4uit4te4werken;4 3.4 een4 concreet4 hulpaanbod4 dat4 rekening4 houdt4 met4 de4 32 verscheidenheid4van4de4beschikbare4voorzieningen”. 44 Het)CBJ)organiseert)hulpverlening,)maar)voert)die)zelf)niet)uit.) Het)verwijst)de)jongeren)door)naar)de)meest)geschikte)hulp.)In) de) gevallen) dat) hulp) met) betrekking) tot) een) ter) kennis) geA brachte) probleemsituatie) wordt) afgewezen,) moet) dit) worden) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 29

)Art.)13)§1)Decr.Vl.)7)maart)2008)inzake)bijzondere)jeugdbijstand,)BS)15)april) 2008.) 30 )Art.) 19) Decr.Vl.) 7) maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand,) BS) 15) april) 2008.) 31 )Art.) 17) Decr.Vl.) 7) maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand,) BS) 15) april) 2008.) 32 )Art.) 22) Decr.Vl.) 7) maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand,) BS) 15) april) 2008.)

|64|) )

bekrachtigd) door) het) bureau.) Ook) indien) een) hulpvoorstel) gedaan) wordt) dat) consequenties) heeft) voor) het) Fonds) JongeA 33 renwelzijn ,) dient) het) bureau) hierover) te) beslissen.) Het) buA reau) is) aldus) het) officiële) besluitvormingsorgaan,) maar) in) de) praktijk)worden)de)beslissingen)voorbereid)en)uitgewerkt)door) de) consulenten.) Zeker) in) de) eerste) beslissingsfase) speelt) het) bureau) een) beperkte) rol.) Het) bureau) komt) dan) enkel) tussen) voor)afwijzingen)van)hulp,)maar)gelet)op)het)feit)dat)advies)en) overleg)ook)al)hulpverleningsdiensten)zijn,)is)het)klasseren)van) een)aanmelding)niet)per)definitie)een)afwijzing:)ook)bij)geklasA seerde)aanmeldingen)kan)men)advies)geven)of)in)overleg)gaan) met)andere)betrokkenen.)) ) Het) CBJ) is) georganiseerd) per) bestuurlijk) arrondissement) en) is) verantwoordelijk) voor) de) hulpverlening) aan) minderjarigen) die) 34 hun) verblijfplaats) in) het) bestuurlijk) arrondissement) hebben .) Administratiefrechtelijk)vallen)ze)onder)het)Agentschap)JongeA 35 renwelzijn )en) het) vormen) aldus) buitendiensten) van) het) 36 agentschap .)Het)agentschap)bepaalt)de)algemene)richtlijnen) van) de) werking) van) de) CBJ’s,) maar) kan) niet) interveniëren) in) 37 individuele)hulpverleningsdossiers .) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 33

)Het) Fonds) Jongerenwelzijn) zorgt) voor) de) financiering) van) de) hulpverlening) die)in)de)BJZ)wordt)aangeboden)(Put,)2010,)p.)153).) 34 )Art.)28)B.Vl.Reg.)24)oktober)2008)tot)uitvoering)van)het)decreet)van)7)maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand) en) het) kaderdecreet) Bestuurlijk) Beleid) van)18)juli)2003,)BS42)maart)2009.) 35 )Art.) 4) Decr.Vl.) 7) maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand,) BS) 15) april) 2008.) 36 )Het) Agentschap) Jongerenwelzijn) is) een) intern) verzelfstandigd) agentschap) binnen)het)beleidsdomein)Welzijn,)Volksgezondheid)en)Gezin)dat)instaat)voor) de)organisatie)van)de)hulpverlening)van)de)BJZ.)Hiertoe)is)het,)naast)het)verA wijzersbeleid,)verantwoordelijk)voor)de)uitvoering)van)het)preventiebeleid,)de) uitvoering)van)een)beleid)t.a.v.)jeugddelinquentie,)de)opvolging)van)integrale) jeugdhulp,)het)beheer)van)de)gemeenschapsinstellingen)en)de)programmatie,) erkenning)en)subsidiëring)van)voorzieningen)binnen)de)BJZ)(Put,)2010).) 37 )MvT,)Parl.St.)Vl.Parl.)2007A08,)nr.)1402/1,)7.)

|65|) )

In)2003)werd)de)organisatie)van)de)buitendiensten)in)het)kader) 38 van)het)project)“Beter)Bestuurlijk)Beleid”)grondig)hertekend .) Na)een)evaluatie)van)de)processen)en)de)personeelsbezetting) 39 werd) een) nieuw) PIP/PEP )geïmplementeerd.) Het) PIP/PEP) bevatte)een)aantal)maatregelen)die)geacht)werden)een)“posiA tief) gevolg) [te]) hebben) op) het) kanaliseren) van) de) hulpvraag”) en)bijgevolg)tot)“een)effectiever)en)efficiënter)gebruik)van)het) 40 bestaande) hulpaanbod”. )Dit) leidde) tot) de) ontwikkeling) van) een) regionaal) (tussen)niveau) onder) leiding) van) een) regioverA antwoordelijke,)dat)per)provincie)de)verschillende)buitendienA sten) dient) aan) te) sturen) en) te) ondersteunen) door) regelmatig) overleg)met)de)verschillende)diensten)en)door)de)ontwikkeling) 41 van) een) multidisciplinair) team) (MDT). )Hiermee) werd) het) verkleinen) van) de) afstand) tussen) praktijk) en) beleid) beoogd) evenals)een)betere)coördinatie)tussen)de)verschillende)buitenA 42 diensten. )) Het) PIP/PEP) had) ook) een) personeelsuitbreiding) tot) gevolg) en) voerde) een) meer) teamgerichte) werking) in) in) de) buitendienA 43 sten. )De)positie)van)‘leidend)consulent’)werd)vervangen)door) die) van) teamverantwoordelijke.) Het) is) de) teamverantwoordeA lijke) die) instaat) voor) de) dagelijkse) leiding) van) het) CBJ) en) de) externe)communicatie)van)het)CBJ,)waaronder)contacten)met) 44 het)regioniveau)en)het)agentschap. )) ) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 38

)Ministerie)van)de)Vlaamse)Gemeenschap,)Departement)WVC,)Administratie) GMW,)Afdeling)Bijzondere)jeugdbijstand)(2003).)Handboek.) 39 )PIP/PEP)staat)voor)‘Procesimplementatieplan/Personeelsplan’) 40 )Vr.4en4Antw.)Vl.Parl.)2003A04,)30)april)2004,)2837)(Vr.)nr.)132)S.)Becq).) 41 )Handboek)PIP/PEP,)p.)IIIA2) 42 )Interpellatie) van) de) heer) AndréAEmiel) Bogaert) tot) mevrouw) Mieke) Vogels) over) de) bijzondere) jeugdbijstand,) Hand.) Vl.Parl.) 2001A02,) 28) maart) 2002,) nr.) C188)–)WEL22,)5.) 43 )Vr.4en4Antw.)Vl.Parl.)2003A04,)30)april)2004,)2837)(Vr.)nr.)132)S.)Becq).) 44 )Art.)63)B.Vl.Reg.)24)oktober)2008)tot)uitvoering)van)het)decreet)van)7)maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand) en) het) kaderdecreet) Bestuurlijk) Beleid) van)18)juli)2003,)BS42)maart)2009.)

|66|) )

Inhoudelijk) werden) de) beslissingsprocessen) geüniformiseerd,) door)het)PIP/PEP)en)de)invoering)van)het)elektronisch)dossierA opvolgingssysteem) DoMinO) (operationeel) vanaf) 2008).) Dit) onderscheidt)drie)fases)die)dossiers)kunnen)doorlopen,)waarbij) na)elke)(tussen)fase)uitval)mogelijk)is)(cf.)trechter).)De)fases)en) de)belangrijkste)beslissingen)worden)kort)toegelicht.) De) aanmeldingsfase) is) de) fase) waarin) het) CBJ) kennis) neemt) van)een)problematische)situatie)die)door)jongeren)zelf,)ouders) 45 of) derden) gesignaleerd) wordt. )Deze) fase) wordt) –) in) tegenA stelling)tot)de)volgende)fases)–)niet)omschreven)als)één)van)de) taken) van) het) CBJ) in) het) uitvoeringsbesluit) van) 2008.) In) de) richtlijnen) van) PIP/PEP) en) DoMinO) wordt) de) fase) wel) toegeA licht.) De) aanmeldingsfase) is) een) aparte) fase) in) het) tot) stand) komen) van) het) dossier) en) heeft) als) doel) het) verzamelen) van) informatie) over) de) aanmeldingsproblematiek) met) het) oog) op) het) inschatten) van) de) POS.) Hierbij) dient) overleg) gepleegd) te) 46 worden) met) aanmelder) en) cliënt(systeem). )In) de) aanmelA dingsfase) wordt) een) aanmeldingsformulier) opgesteld) dat) inA formatie)bevat)over)de)aanmelder(s),)de)betrokken)hulpverleA ning,) de) problematiek) en) de) genomen) acties) en) beslissingen) (Handleiding4 DoMinO4 DAC,) 2005).) Vooraleer) een) beslissing) te) nemen,) dient) de) consulent) het) dossier) te) bespreken) met) de) teamverantwoordelijke,) met) een) collega) of) op) het) instroomA overleg.) Op) het) instroomoverleg) “worden) alle) aanmeldingen) besproken)waarvan)de)[teamverantwoordelijke])de)bespreking) 47 48 nodig) acht”. )De) gezamenlijke) bespreking )wordt) geacht) te) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 45

)Art.) 22) Decr.Vl.) 7) maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand,) BS) 15) april) 2008.) 46 )Handboek)PIP/PEP,)p.)IIA19.) 47 )Handboek) PIP/PEP,) p.) VIIA64.) Dit) impliceert) dat) niet) alle) aanmeldingen) besproken) moeten) worden.) Wanneer) de) teamverantwoordelijke) de) bespreking) niet) opportuun) acht,) kan) hij) de) aanmeldingen) louter) ter) kennisgeving)voorleggen)op)het)instroomoverleg.) 48 )In)het)handboek)PIP/PEP)wordt)voorgeschreven)dat)op)het)instroomoverleg) minstens)drie)consulenten,)de)teamverantwoordelijke)en)de)consulent)die)de) aanmelding)behandeld)heeft,)aanwezig)zijn)(p.)IIIA31).)

|67|) )

)49

leiden)tot)een)eenduidig)opnamebeleid. )Het)instroomoverleg) 50 vindt)twee)maal)per)week)plaats)gedurende)telkens)een)uur.) ) Er) kan) beslist) worden) om) de) aanmelding) te) klasseren) of) door) te)verwijzen)naar)een)andere)dienst)wanneer)er)geen)sprake)is) van) een) POSAsituatie.) Wanneer) er) wel) sprake) is) van) een) POSA situatie,) wordt) het) caseonderzoek) aangevat.) Indien) hulpverleA ning) dringend) gestart) moet) worden,) kan) een) crisisfase) opgeA start)worden)(Handleiding4DoMinO4DAC,)2005).)De)duur)van)de) aanmeldingsfase,) inclusief) het) organiseren) van) het) instroomA 51 overleg,)bedraagt)13)werkdagen. )) Het)caseonderzoek)heeft)als)doel)tot)een)indicatiestelling)voor) 52 de) gewenste) hulpverlening) te) komen. )In) het) caseonderzoek) wordt)ten)eerste)zoveel)mogelijk)informatie)verzameld)over)de) minderjarige,) zijn) omgeving) en) zijn) hulpverleningsgeschiedeA nis.) Deze) screening) leidt) tot) een) diagnose) waarin) hulpvraag,) probleemaspecten) en) aangrijpingspunten) voor) oplossingen) in) verband) worden) gebracht.) Het) hulpverleningsprogramma) dat) uit)de)diagnose)voortvloeit,)vermeldt)de)doelstellingen)voor)de) hulpverlening.) Dit) leidt) uiteindelijk) tot) de) indicatiestelling) waarin) aangegeven) wordt) welke) hulpverlening) aangewezen) is) voor) de) realisatie) van) het) hulpverleningsprogramma.) Hierbij) zou) geen) rekening) gehouden) mogen) worden) met) het) reëel) beschikbare) aanbod.) Het) caseonderzoek) is) er) dus) op) gericht) een) geschikt) hulpvoorstel) te) doen.) Het) bureau) dient) dit) voorA stel) te) bekrachtigen,) indien) er) financiële) consequenties) zijn) voor)het)Fonds)Jongerenwelzijn.))

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 49

)Handboek)PIP/PEP,)p.)VIIA64.) )Handboek)PIP/PEP,)p.)IIIA31.) 51 )Handboek) PIP/PEP,) p.) IIA19.) Voor) aanmeldingen) in) het) kader) van) hoogdringendheid) en) vragen) om) voortgezette) hulpverlening) gebeurt) de) registratie)onmiddellijk.) 52 )Art.)67)B.Vl.Reg.)24)oktober)2008)tot)uitvoering)van)het)decreet)van)7)maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand) en) het) kaderdecreet) Bestuurlijk) Beleid) van)18)juli)2003,)BS42)maart)2009.) 50

|68|) )

Het) casemanagement) vangt) aan) wanneer) de) hulpverlening) opgestart)wordt.)De)consulent)die)verantwoordelijk)is)voor)dat) dossier,)heeft)de)opdracht)om)de)uitvoering)van)de)hulpverleA ning) op) te) volgen) door) regelmatig) contact) met) de) betrokken) 53 hulpverleners,) de) minderjarige) en) zijn) gezin. )In) de) loop) van) het) casemanagement) is) het) mogelijk) dat) de) hulpverlening) verlengd,)gewijzigd)of)ingetrokken)wordt)en)dit)zeker)wanneer) de)hulpverleningstermijn)bijna)verstrijkt,)maar)ook)wanneer)de) minderjarige)of)één)van)zijn)ouders)niet)meer)instemt)met)de) vrijwillige)hulpverlening)of)wanneer)de)omstandigheden)gewijA zigd)zijn.)) ) 54

Het)CBJ)fungeert)zo)als)gatekeeper)voor)de)vrijwillige)BJZ. )Dit) impliceert)dat)het)enkel)hulpverlening)kan)opstarten)wanneer) er) vrijwillige) medewerking) is) van) de) betrokken) partijen.) Er) dient) instemming) te) zijn) van) alle) betrokkenen) met) betrekking) tot) het) inwilligen) van) de) hulpverleningsaanvraag) en) tot) het) 55 uitvoeren) van) het) hulpverleningsaanbod. )De) vrijwilligheid) betekent) evenwel) niet) dat) hulpverlening) vrijblijvend) zou) zijn.) Vrijwillige)hulpverlening)van)de)BJZ)dient)aanklampend)te)zijn.) Dit)betekent)dat)consulenten)de)taak)hebben)om)bij)gezinnen) die)niet)onmiddellijk)hulpverlening)willen)aanvaarden,)blijvend) 56 op) zoek) te) gaan) naar) een) akkoord) over) de) hulpverlening. ) Wanneer) er) volgens) de) consulenten) hulpverlening) nodig) is) in) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 53

)Art.)71)B.Vl.Reg.)24)oktober)2008)tot)uitvoering)van)het)decreet)van)7)maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand) en) het) kaderdecreet) Bestuurlijk) Beleid) van)18)juli)2003,)BS42)maart)2009.) 54 )Gedwongen) hulpverlening) kan) ook.) Na) tussenkomst) van) de) bemiddelingscommissie)of)rechtstreeks)bij)hoogdringendheid,)kan)het)dossier) voorwerp) gemaakt) worden) van) een) gerechtelijke) procedure.) Het) is) dan) de) jeugdrechter)die)beslist)over)de)hulpverlening.)Hij)beschikt)eveneens)over)een) sociale)dienst)met)consulenten)die)de)beslissingen)voorbereiden.) 55 )Art.) 10) Decr.Vl.) 7) maart) 2008) inzake) bijzondere) jeugdbijstand,) BS) 15) april) 2008.) 56 )Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.)

|69|) )

het)gezin,)kan)men)dus)niet)zomaar)de)aanmelding)terugdraaiA en.) Aan) de) hand) van) motiverende) gespreksvoering) wordt) geA tracht) mensen) (terug)) bereid) te) maken) voor) hulpverlening.) Indien)dit)niet)lukt,)kan)het)CBJ)de)stap)zetten)naar)de)bemidA delingscommissie,) wat) de) voorbode) kan) zijn) van) gedwongen) hulpverlening.)) )

2.2)INITIËLE)BESLUITVORMING)TER)VERGELIJKING) In) de) verschillende) jeugdzorgsystemen) werden) verschillende) organisaties)en)bijhorende)procedures)uitgedacht)om)de)gateA keepingsfunctie)te)vervullen.)In)het)algemeen)staat)de)besluitA vorming)van)professionals)over)de)meest)wenselijke)intervenA tie)met)het)oog)op)verbetering)van)de)problematische)situatie,) centraal) (Metselaar,) Knorth,) Noom,) Van) Yperen,) &) Konijn,) 2004).)De)fases)die)aanwezig)zijn)in)de)CBJ’s)zijn)in)grote)lijnen) ook) aanwezig) in) de) andere) systemen.) In) onderstaande) tabel) worden) de) fases) ter) vergelijking) overzichtelijk) gemaakt) en) naderhand) toegelicht.) Het) is) hierbij) niet) de) bedoeling) om) exA haustief) zijn.) Aangezien) de) hoofdmoot) van) het) onderzoek) Angelsaksisch)is,)wordt)de)vergelijking)hier)enkel)gemaakt)voor) twee) van) die) systemen,) met) name) de) Verenigde) Staten) en) Engeland.)) ) In) de) Verenigde) Staten) valt) de) besluitvormingsprocedure) uitA een) in) een) ‘screening’Afase) en) een) ‘investigation’A) of) ‘asA sessment’Afase.) De) bewoording) ‘investigation’) of) ‘assessment’) kan) verschillen) van) staat) tot) staat) en) hangt) samen) met) het) gebruik) van) de) ‘differential) response’) (Duerr) Berrick,) 2011).) Deze) aanpak) is) een) poging) om) meer) FS) te) werk) te) gaan) door) ook) minder) ernstige) probleemsituaties) te) ondersteunen) –) na) ‘assessment’)–)terwijl)het)CP)antwoord)–)door)middel)van)‘inA vestigation’) –) enkel) voorbehouden) is) voor) de) meest) ernstige) probleemsituaties.) De) bedoeling) van) ‘assessment’) en) ‘investiA |70|) )

gation’)is)te)staven)of)er)werkelijk)sprake)is)van)een)probleemA situatie,)wat)men)‘substantiation’)noemt)(English)et)al.,)2002).) Men)kijkt)daarbij)naar)elementen)als)de)huidige)veiligheid)van) het)kind)in)het)gezinsmilieu,)het)risico)op)toekomstige)schade) en)het)bewijsmateriaal)dat)voorhanden)is)(Cross)&)Casanueva,) 2009).)Voorafgaand)aan)de)‘substantiation’Abeslissing)wordt)in) de)‘screening’Afase)beslist)of)een)aanmelding)‘screenedAin’)dan) wel)‘screenedAout’)wordt.)In)het)laatste)geval)blijft)de)aanmelA ding) zonder) gevolg) (Wells) et) al.,) 2004).) De) concrete) invulling) van)de)‘screening’Afase)wisselt)van)staat)tot)staat,)maar)kan)er) in)bestaan)om)(1))na)te)gaan)of)de)aanmelding)valide)is)en)met) andere) woorden) overeenkomt) met) de) wettelijk) bepaalde) inA stroomcriteria,)(2))na)te)gaan)of)een)CP)dan)wel)een)FS)reactie) meest) aangewezen) is) en) (3)) te) besluiten) of) het) dossier) ‘screenedAin’)dan)wel)‘screenedAout’)wordt)(Howell,)2009,)p.)8) mbt.)staat)Virginia).)) ) Tabel# 2:# Initiële# besluitvorming# naar# regio# (Vlaanderen,# Verenigde# Staten,# Engeland)# Vlaanderen# Aanmeldingsfase) Caseonderzoek) Casemanagement)

Verenigde#Staten# Screening) Investigation/Assessment) )

Engeland# Referral)&)Initial)assessment) Core)assessment) Child)protection)case) confeA rence)

) In) Engeland) is) de) besluitvormingsprocedure) met) de) invoering) van)het)‘Framework)for)the)assessment)of)children)in)need)and) their)families’)in)2000)hertekend)(Cleaver)&)Walker,)2004).)Dit) kaderde)in)het)beleidsproces)dat)erop)gericht)is)het)welzijn)van) kinderen)in)het)algemeen)te)promoten)en)niet)alleen)wanneer) er) sprake) is) van) mishandeling) (Parton) &) Berridge,) 2011).) De) aanleiding) voor) dit) beleidsproces) was) een) uitgebreid) onderA zoeksprogramma) dat) (onder) andere)) tot) de) conclusie) kwam) dat) er) veel) uitval) was) na) een) grondige) assessment,) waardoor) deze) kinderen) een) intrusieve) procedure) doorliepen) zonder) |71|) )

daarna)recht)te)hebben)op)hulp,)hoewel)er)wel)degelijk)sprake) was)van)een)aantal)problemen,)zij)het)minder)ernstig)(Cleaver) &) Walker,) 2004;) Spratt,) 2000).) De) vernieuwde) besluitvorA mingsprocedure) is) er) dus) op) gericht) om) de) minder) ernstige) dossiers) door) te) verwijzen) naar) ‘family) support) services’) en) ernstigere) dossiers) te) kanaliseren) naar) de) CP) procedures) die) een) beperktere) focus) hebben) dan) FS) (Parton) &) Berridge,) 2011).) Het) herpositioneren) van) de) verschillende) diensten) zou) het)aantal)kinderen)en)gezinnen)dat)in)aanraking)komt)met)CP) moeten)terugdringen)(Parton)et)al.,)1997).)) In) de) ‘referral’) fase) wordt) binnen) de) dag) een) beslissing) genoA men) over) het) al) dan) niet) aanvaarden) van) een) aanmelding.) In) de) ‘initial) assessment’) fase) wordt) de) aanmelding) gedurende) tien) werkdagen) kort) verkend,) waarbij) men) wil) achterhalen) of) de)jongere)voldoet)aan)de)vooropgestelde)instroomcriteria,)of) er) verdere) hulpverlening) nodig) is) en) binnen) welke) termijn) en) door) wie) die) dan) opgezet) dient) te) worden) (FS) vs) CP).) VervolA gens)wordt)overgegaan)tot)een)‘core)assessment’)waarbij)men) gedurende)35)werkdagen)diepgaand)de)situatie)van)de)jongere) onderzoekt.)Men)kijkt)naar)(een)combinatie)van))elementen)in) de) leefsituatie) van) de) jongeren) die) aangeven) hoe) groot) de) draagkracht)en)–last)is)van)het)gezin)en)waar)de)hulpverlening) ondersteuning) dient) te) bieden.) Wanneer) hieruit) blijkt) dat) er) sprake)is)van)‘significant)harm’)(cf.)3.2))worden)de)gebruikelijA ke) CPAprocedures) gevolgd) voor) het) opstarten) van) hulpverleA ning)met)onder)andere)een)‘child)protection)case)conference’) (Parton)&)Berridge,)2011).)) ) Ondanks) de) landelijke) verschillen) blijken) de) beslissingsfases) binnen)de)verschillende)jeugdzorgsystemen)gelijkaardig)te)zijn) qua)opzet.)Dit)heeft)tot)gevolg)dat)voor)onderzoek)naar)beslisA singen) in) aanmeldingsfase) vooral) gekeken) wordt) naar) onderA zoeken)die)handelen)over)de)‘screening’)fase)(VS))en)de)‘referA ral’)of)‘initial)assessment’)fase)(Engeland).)) ) |72|) )

3.)INSTROOMCRITERIA) De)wenselijkheid)van)de)interventie)wordt)beoordeeld)op)basis) van) vastgelegde) intakecriteria) die) de) doelgroep) waarvoor) de) jeugdzorg) zich) openstelt,) afbakenen) (Giovannoni) &) Meezan,) 1995).) De) definitie) van) een) problematische) situatie) is) echter) geen)objectief)gegeven:)) 4 “For4 a4 phenomenon4 to4 take4 on4 the4 guise4 of4 a4 social4 proO blem4requiring4some4form4of4state4intervention,4it4first4has4 to4 be4 defined4 and4 constituted4 as4 such4 (…)”4 (Lonne4 et4 al.,4 2008,4p.419).44 4 Net)zoals)delinquent)gedrag)geen)objectief)gedrag)is,)maar)een) gedrag)dat)ontstaat)wanneer)men)dat)gedrag)definieert)als)het) overschrijden) van) een) bepaalde) norm,) kampen) jongeren) niet) met) een) objectief) probleem.) Net) zoals) de) opname) in) het) geA rechtelijk)systeem)afhankelijk)is)van)de)definitie)van)delinquent) gedrag,) is) de) opname) van) een) jongere) in) de) hulpverlening) afhankelijk)van)de)definitie)van)het)probleem)waar)hij/zij)mee) 57 kampt)(BouverneADe)Bie)&)Roose,)2005). )De)probleemdefiniA tie)wordt)zo)sterk)bepaald)door)wat)in)een)bepaalde)tijdsgeest) en)culturele)context)beschouwd)wordt)als)‘moreel)juist’)(Lonne) 58 et)al.,)2008;)Munro,)2008). )) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 57

)De)labelingA)en)sociale)reactie)theorie)bracht)dit)onder)de)aandacht)van)de) criminologen) in) de) jaren) ’60) en) ’70.) Het) schreef) zich) hierbij) in) in) de) bredere) sociologische)traditie)van)het)sociaal)interactionisme)dat)zich)baseerde)op)het) werk) van) George) Herbert) Mead) en) de) herinterpretatie) ervan) door) Herbert) Blumer.)Zij)stellen)dat)het)‘zelf')tot)stand)komt)in)interactie)en)communicatie) met)anderen,)waarbij)het)individu)een)actieve)actor)is)in)het)produceren)van) zijn)sociale)omgeving)(Einstadter)&)Henry,)2006,)p.)205A207).) 58 )Onder) andere) uit) het) pleidooi) van) de) Vlaamse) Liga) tegen) Kanker) in) november)2011)om)gedwongen)meeroken)door)kinderen)binnen)het)gezin)te) definiëren) als) kindermishandeling,) blijkt) hoe) de) normen) in) de) samenleving) kunnen) evolueren.) De) VLK) stelt) dat) ouders) die) roken) in) het) bijzijn) van) hun)

) |73|) )

De)afweging)of)er)sprake)is)van)een)problematische)situatie)of) niet)is)geen)makkelijke)oefening.)Dit)heeft)enerzijds)te)maken) met) het) feit) dat) instroomcriteria) geen) loutere) beschrijving) inhouden) van) gedrag,) maar) ook) gekoppeld) zijn) aan) een) interA pretatie) van) wenselijkheid) en) de) context) van) het) gedrag.) De) opvoedingsnorm) kan) door) elke) ouder) anders) geïnterpreteerd) worden,)waardoor)bijvoorbeeld)de)vrijheid)die)een)ouder)geeft) aan)zijn/haar)kind)vanuit)de)idee)dat)dit)zijn/haar)ontwikkeling) ten)goede)komt,)door)anderen)geïnterpreteerd)kan)worden)als) 59 ‘verwaarlozing’. )Tevens) is) het) slaan) van) een) kind) op) de) rug) omdat)het)zich)verslikt)heeft,)een)andere)situatie)dan)wanneer) men) slaat) met) de) bedoeling) om) pijn) te) doen) (Munro,) 2008).) Bijkomend)houdt)de)evaluatie)van)instroomcriteria)een)morele) evaluatie) en) interpretatie) van) de) situatie) en) de) taak) van) de) jeugdzorg) in.) Wanneer) wordt) het) gebruik) van) fysiek) geweld) bijvoorbeeld)benoemd)als)een)‘pedagogische)tik’)dan)wel)‘een) toestand)waarin)de)fysieke)integriteit)van)minderjarigen)in)het) gedrang)komt’?)(Thorpe,)1994)in)Wattam,)1997,)p.)110;)MunA ro,) 2008).) Bovendien) is) aan) de) interpretatie) van) problematiA sche) situaties) een) tijdsdimensie) gebonden.) In) elk) gezin) zullen) op) één) of) ander) moment) probleemaspecten) aanwezig) zijn,) maar)er)is)slechts)sprake)van)een)problematische)situatie)wanA neer)de)situatie)constant)is)doorheen)de)tijd)(Munro,)2008).)De) ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) kinderen) zich) schuldig) maken) aan) een) vorm) van) kindermishandeling.) Gedrag) dat)dertig)jaar)geleden)perfect)aanvaard)was)–)net)zoals)roken)in)het)algemeen) –)wordt)geproblematiseerd)op)basis)van)inzichten)over)de)effecten)van)roken) op) de) gezondheid) en) het) welbevinden) van) individuen) in) het) algemeen) en) kinderen)in)het)bijzonder.) 59 )Hier) kan) de) discussie) in) Nederland) in) 2009) over) Laura) Dekker) aangehaald) worden.)Zij)had)–)met)toestemming)van)haar)ouders)–)het)plan)opgevat)om)als) 14Ajarige)een)solozeiltocht)rond)de)wereld)te)maken.)Haar)ouders)haalden)aan) dat)Laura)genoeg)maturiteit)had)om)die)beslissing)te)nemen)en)de)reis)tot)een) goed) einde) te) brengen.) Het) Bureau) Jeugdzorg) en) de) Raad) voor) de) Kinderbescherming) vonden) dit) onverantwoord) en) vroegen) een) uithuisplaatsing) van) Laura) en) een) schorsing) van) het) ouderlijk) gezag) van) haar) ouders.)Uiteindelijk)werd)dit)verzoek)door)de)rechter)afgewezen)en)ondernam) ze)alsnog)de)solozeiltocht.)

|74|) )

inschatting)van)de)duur)van)de)probleemsituatie)is)dan)essenA tieel)bij)het)construeren)van)de)doelgroep.)) Anderzijds)worden)instroomcriteria)breed)geformuleerd)en)zijn) de) gehanteerde) begrippen) vaak) voor) interpretatie) vatbaar) (Wattam,) 1997).) Dit) kan) er) toe) leiden) dat) instroomcriteria) anders) geïnterpreteerd) of) toegepast) worden) door) andere) ‘gatekeepers’)(Howell,)2009).)Deze)brede)invulling)kan)probleA matisch) zijn,) omdat) dit) veel) beslissingsmacht) bij) de) ‘gatekeeA pers’) legt) die) bovendien) een) voor) de) burger) ondoorzichtig) besluitvormingsbeleid)voeren.)Gelet)op)het)feit)dat)instroom)in) de)jeugdzorg)verregaande)gevolgen)kan)hebben)voor)een)minA derjarige) en) zijn) gezin,) kan) die) ondoorzichtigheid) beschouwd) worden)als)een)probleem)(Put,)2010).)Aan)de)andere)kant)laat) een)brede)omschrijving)en)de)bijhorende)discretionaire)ruimte) de)mogelijkheid)om)het)beleid)aan)te)passen)aan)de)concrete) situaties)en)hulpvragen)van)jongeren)en)hun)ouders)(cf.)hoofdA stuk)2:)1.2).) )

3.1)HET)POSABEGRIP) In) de) vrijwillige) hulpverlening) in) Vlaanderen) wordt) een) aanA melding) beoordeeld) op) het) al) dan) niet) aanwezig) zijn) van) een) problematische)opvoedingssituatie)(POS).)Het)POSAbegrip)werd) ingevoerd) toen) de) BJZ) hervormd) werd) in) de) nasleep) van) de) staatshervormingen)in)de)jaren)’80.)Het)POSAbegrip)verving)het) begrip) ‘kind) in) gevaar’) dat) tot) dan) toe) gehanteerd) werd) door) de) jeugdbeschermingscomités.) Een) belangrijke) kritiek) op) de) gevaarsnotie) betrof) de) vaagheid) ervan) en) hieraan) gekoppeld) een)toenemend)interventionisme)(Verhellen,)1985).))

|75|) )

POS) werd) gedefinieerd) in) de) gecoördineerde) decreten) van) 1990)en)deze)definitie)werd)later)overgenomen)in)het)decreet) 60 bijzondere)jeugdbijstand)van)2008. )De)definitie)luidt)als)volgt:) 4 “een4toestand4waarin4de4fysieke4integriteit,4de4affectieve,4 morele,4 intellectuele4 of4 sociale4 ontplooiingskansen4 van4 minderjarigen4in4het4gedrang4komen,4door4bijzondere4geO beurtenissen,4 door4 relationele4 conflicten4 of4 door4 de4 omO standigheden4waarin4zij4leven”.4 4 Het) POSAbegrip) werd) verder) toegelicht) in) een) ministeriële) omzendbrief) teneinde) een) uniforme) werking) van) de) CBJ’s) te) 61 bekomen. )Bij) de) beoordeling) van) een) situatie) tegen) de) achA tergrond) van) het) POSAbegrip) stelt) de) omzendbrief) dat) nageA gaan) moet) worden) of) de) betrokkenen) de) opvoedingssituatie) als) problematisch) ervaren,) waarbij) aandacht) besteed) moet) worden) aan) de) volledige) context) van) de) minderjarige) en) zijn) gezin)en)tevens)aan)zowel)de)draaglast)als)de) Akracht)van)het) gezin.)Door)het)begrip)te)kaderen)in)de)pedagogische)literatuur) wordt)verder)verduidelijkt)met)welke)elementen)men)rekening) kan)houden.) Enerzijds)wordt)de)definitie)van)ter)Horst)(1980))toegelicht)die) stelt)dat)POS)een)“door)de)betrokkenen)als)nagenoeg)perspecA tiefloos) ervaren) opvoedingssituatie) [is]) waarin) men) er) zonder) deskundige)hulp)van)buiten)niet)in)slaagt)het)geheel)zodanig)te) veranderen)dat)het)weer)perspectief)biedend)wordt”)(p.)101).) Die) ervaring) wordt) beïnvloed) door) het) ‘volume’) van) de) proA blematiek) die) bepaald) wordt) door) de) breedte) (hoeveelheid) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 60

)In) 2008) werd) het) amalgaam) van) regelgeving) dat) sinds) 1990) ontstaan) was,) gecoördineerd)en)geïntegreerd)in)een)nieuw)decreet)om)de)regelgeving)doorA zichtiger)te)maken)(Put,)2010).) 61 )Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.)

|76|) )

deelproblemen),) hoogte) (ernst) van) de) probleemaspecten) &) 62 mate)van)conflict))en)lengte)(chronisch)karakter ).)) Anderzijds) wordt) de) indeling) van) Kousemaker) (1985)) besproA ken)die)vier)opvoedingsproblemen)naar)zwaarte)onderscheidt.) Er)is)in)eerste)instantie)sprake)van)een)‘gewone)opvoedingssiA tuatie’)waarbij)de)ouders)zich)bekwaam)voelen)en)occasionele) opvoedingsvragen) in) de) onmiddellijke) omgeving) afdoende) beantwoord) worden.) In) een) tweede) fase) komen) ouders) teA recht) in) een) ‘opvoedingsspanning’) waanneer) verschillende) pogingen)om)opvoedingsproblemen)op)te)lossen,)niet)helpen.) Ouders)voelen)zich)minder)effectief)en)hebben)meer)behoefte) aan)ondersteuning.)Deze)is)niet)altijd)in)voldoende)mate)in)de) eigen) omgeving) te) vinden.) Wanneer) de) situatie) verder) escaA leert,) spreekt) men) ten) derde) van) een) ‘opvoedingscrisis’.) OuA ders) voelen) zich) incompetent) en) staan) ambivalent) tegenover) hun) kinderen) omdat) ze) de) opvoedingssituatie) niet) meer) aan) kunnen.)De)opvoedingscrisis)is)van)voorbijgaande)aard,)al)dan) niet)onder)invloed)van)professionele)hulp.)De)‘problematische) opvoedingssituatie’) tenslotte) ontstaat) wanneer) “opvoeding) 63 een) bron) van) teleurstellingen) en) verdriet) geworden) [is]” ) omwille) van) aanhoudende) complexe) problemen.) Hieraan) kan) niet)meer)verholpen)worden)zonder)professionele)hulp.)Het)is) in)deze)situaties)dat)de)BJZ)kan/moet)ingrijpen.)) ) Het)hanteren)van)het)POSAbegrip)heeft)een)aantal)consequenA ties) voor) de) bril) van) consulenten.) Ten) eerste) wordt) gewerkt) met) een) (ortho)pedagogische) definitie) waardoor) de) nadruk) gelegd)wordt)op)opvoeding)en)problemen)die)hiermee)ervaren) worden.) Dit) heeft) tot) gevolg) dat) het) gezin) en) zijn) context) als) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 62

)Het) chronisch) karakter) betekent) niet) per) se) dat) de) probleemsituatie) niet) acuut)of)plots)ontstaan)kan)zijn,)gelet)op)het)feit)dat)in)de)definitie)‘bijzondere) gebeurtenissen’)als)mogelijke)oorzaak)aangeduid)worden.) 63 )Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.)

|77|) )

geheel) onderwerp) vormen) van) de) besluitvorming.) ter) Horst) (1980))verzette)zich)tegen)de)idee)dat)de)orthopedagogiek)zich) moest) bezighouden) met) de) behandeling) van) het) kind) zonder) aandacht)te)hebben)voor)het)gezin)en)andere)maatschappelijA ke)structuren)die)de)ontwikkeling)van)het)kind)in)de)weg)kunA nen) staan) (bijvoorbeeld) de) school).) Binnen) de) orthopedagoA giek)betekende)dit)een)verruiming)van)het)onderzoeksveld)dat) voorheen) gefocust) was) op) kinderen) met) een) handicap) met) opvoedingsproblemen.) POS) gaat) over) het) probleemaspect) in) het)opvoeden)in)álle)opvoedingssituaties)(Rispens,)1989).)HierA door) verschuift) de) aandacht) naar) de) omstandigheden) waarin) het)kind)leeft)en)de)houding)van)de)ouders.)Voor)de)BJZ)kan)dit) betekenen) dat) kindfactoren) slechts) aanleiding) zijn) voor) inA stroom)voor)zover)de)draagkracht)van)het)gezin)ontoereikend) is) om) hiermee) om) te) gaan) en) de) opvoedingssituatie) hierdoor) als)problematisch)wordt)ervaren.)) Ten) tweede) brengt) de) toelichting) over) POS) met) zich) mee) dat) de)probleemsituaties)voldoende)ernstig,)complex)en)chronisch) moeten)zijn.)De)omzendbrief)heet)het)over)de)“meest)precaire) situaties”.) Enerzijds) wordt) hiermee) het) subsidiariteitsbeginsel) bevestigd)in)die)zin)dat)BJZ)voorbehouden)is)voor)POS)en)andeA re) welzijnssectoren) moeten) instaan) voor) de) ‘minder) precaire’) 64 opvoedingsproblemen. )Anderzijds) betekent) dit) ook) dat) een) louter) risico) op) POS) onvoldoende) zou) moeten) zijn) voor) inA stroom.) De) ontplooiingskansen) van) jongeren) dienen) effectief) in)het)gedrang)te)zijn)of)er)moeten)minstens)aanwijzingen)zijn) dat)het)gevaar)hiervoor)ernstig)is)(Put,)2010).)) 65

Ten) derde) is) bij) het) POSAbegrip) elke) schuldnotie) afwezig. )Er) wordt)verwezen)naar)‘de)toestand’)en)dus)een)louter)feitelijke) situatie)(Put,)2010).)Het)spreken)over)een)situatie)maakt)dat)er) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 64

)Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.) 65 )Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.)

|78|) )

schuld)gelegd)wordt)bij)kind)noch)ouders.)Het)probleem)dient) gezocht) te) worden) in) de) interactie) tussen) beiden) (Rispens,) 66 1989) .) Ook) bij) Kousemaker) wordt) geen) schuldige) aangeweA zen.)Het)feit)dat)hij)in)zijn)model)aangeeft)dat)ook)in)de)‘gewoA ne) opvoedingssituatie’) opvoedingsvragen) voorkomen,) wijst) er) op) dat) opvoedingsproblemen) normaal) zijn.) Ze) kunnen) escaleA ren)als)ouders)niet)de)nodige)ondersteuning)vinden)bij)elkaar,) hun) sociaal) netwerk) of) eerstelijnsvoorzieningen) (Kousemaker) &)TimmersAHuigens,)1985).)Ongeacht)de)problemen)die)ouders) ervaren,)hebben)ze)de)ontwikkeling)van)hun)kind)als)belangrijk) doel.) Dit) dient) het) uitgangspunt) te) zijn) in) de) relatie) tussen) consulent)en)ouders)en)zodoende)dienen)de)inspanningen)van) 67 de)ouders)erkend)en)gewaardeerd)te)worden. )) Ten)vierde)is)het)POSAbegrip)een)ruim)omschreven)begrip)(RisA pens,)1989).)De)afwezigheid)van)een)‘schuldige’)maakt)dat)elke) situatie)–)voor)zover)die)het)opvoedkundige)raakt)en)een)volA doende) groot) volume) heeft) –) in) het) vizier) komt) van) de) BJZ,) ongeacht)de)oorzaak)(Put,)2010).)Hierdoor)is)de)concrete)invulA ling) van) wat) POS) kan) zijn) verscheiden.) Het) kan) gaan) van) kinA deren) die) mishandeld) en) verwaarloosd) worden) tot) jongeren) die)ernstige)drugsproblemen)hebben,)agressie)naar)hun)ouders) stellen)of)weglopen)van)huis)en)zoveel)meer.)) ) Met) de) ontwikkeling) van) IJH) werd,) aanvullend) op) het) POSA begrip,) het) begrip) ‘maatschappelijke) noodzaak’) geïntroduA ceerd.)In)situaties)waarin)de)betrokken)partijen)geen)hulpvraag) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 66

)De) afwezigheid) van) schuld) is) bedoeld) door) ter) Horst,) maar) er) bestaat) wel) een) gevaar) bij) het) evalueren) van) een) bepaalde) situatie) als) ‘perspectiefloos’) wanneer)dit)gebeurt)door)een)buitenstaander)die)geen)rekening)houdt)met)de) ervaring)van)de)betrokkenen.)Het)is)belangrijk)bij)de)evaluatie)de)ontwikkelingA skansen) en) opvoedingsmogelijkheden) van) het) gezin) in) overweging) te) nemen) (Rispens,) 1989,) p.) 419).) ‘Perspectiefloos’) is) dus) een) relatief) begrip) dat) sterk) samenhangt)met)de)beleving)van)de)opvoedingsfiguren)en)het)kind.) 67 )Omz.) Wel) 99/01) van) 20) januari) 1999) betreffende) de) profilering) van) de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)(CBJ),)BS)29)april)1999.)

|79|) )

stellen,) maar) de) minderjarige) wel) in) nood) verkeert,) moet) het) mogelijk) zijn) om) hulpverlening) op) te) leggen,) desnoods) geA dwongen.) In) dergelijke) gevallen) is) de) interventiegrond) ‘maatA schappelijke) noodzaak’.) Met) dit) begrip) komt) men) los) van) een) instroomcriterium) dat) een) bepaalde) doelgroep) vooropstelt.) Het) legitimeert) de) hulpverlening) van) de) BJZ/IJH) niet) aan) de) hand) van) het) soort) hulpvraag) waar) een) aanbod) voor) is,) maar) aan)de)hand)van)het)maatschappelijk)noodzakelijk)karakter)van) 68 de) hulpverlening) (BouverneADe) Bie,) 2008). )Aangezien) dit) begrip) aanleunt) bij) de) aanklampende) en) nietAvrijblijvende) hulpverlening)van)het)CBJ)en)de)andere)gedwongen)hulpverleA ningsvormen) binnen) de) BJZ,) ziet) de) BJZ) zichzelf) nu) reeds) als) actor) om) in) situaties) van) maatschappelijke) noodzaak) in) te) grijpen)(Integrale)Jeugdhulp,)2010).)) )

3.2)INSTROOMCRITERIA)TER)VERGELIJKING) Voor) een) goed) begrip) van) de) literatuur,) die) hoofdzakelijk) inA ternationaal)van)aard)is,)is)het)belangrijk)om)het)in)Vlaanderen) gehanteerde)POSAbegrip)kort)tegenover)de)instroomcriteria)in) andere) landen) te) plaatsen) en) de) belangrijkste) verschillen) en) gelijkenissen)te)overlopen.)) ) In)vergelijkend)perspectief)dient)in)eerste)instantie)opgemerkt) te)worden)dat)het)kinderrechtenverdrag)ook)een)definitie)van) kindermishandeling) formuleert) waar) de) ondertekenende) lanA 69 den) rekening) mee) dienen) te) houden. )De) definitie) is) ruim) en) heeft)het)over:) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 68

)Maatschappelijke)beleidsnota)Bijzondere)Jeugdzorg,)Parl.4St.)Vl.)R.)1998A99,) nr.)1354/1,)7.) 69 )De) meeste) landen,) met) uitzondering) van) Somalië) en) de) Verenigde) Staten,) hebben)het)kinderrechtenverdrag)geratificeerd)(Put,)2010,)p.)52).)

|80|) )

“alle4vormen4van4lichamelijk4of4geestelijk4geweld,4letsel4of4 misbruik,4 lichamelijke4 of4 geestelijke4 verwaarlozing4 of4 naO latige4behandeling,4mishandeling4of4exploitatie,4met4inbeO grip4van4seksueel4misbruik,4terwijl4het4kind4onder4de4hoeO de4is4van4de4ouder(s),4wettige4voogd(en)4of4iemand4anders4 470 die4de4zorg4voor4het4kind4heeft” 44 4 De) instroomcriteria) verschillen) naargelang) het) jeugdzorgsysA teem)CPA)of)FSAinvloeden)heeft.)In)CPAsystemen)ligt)de)nadruk) sterk) op) kindermishandeling) en) –verwaarlozing) (‘child) abuse) and) neglect’).) In) FSAsystemen) aan) de) andere) kant) worden) inA stroomcriteria) eerder) geoperationaliseerd) als) problemen) binA nen) het) gezin) (Hearn) et) al.,) 2004).) De) instroomcriteria) in) FSA systemen)zijn)breder,)wat)past)bij)de)grotere)bereidheid)om)te) interveniëren)in)gezinnen,)en)minder)concreet,)wat)past)bij)het) groter) vertrouwen) in) professionele) autonomie.) Als) men) kinA dermishandeling) afzet) tegen) POS,) kan) men) doorgaans) stellen) dat) kindermishandeling) steeds) een) POS) is,) maar) een) POS) niet) noodzakelijk) kindermishandeling) (Desair) &) Adriaenssens,) 2011).)De)instroomcriteria)in)andere)FSAsystemen)lijken)hier)bij) aan)te)sluiten.)) ) In) de) Verenigde) Staten) schrijft) de) central) overheid) voor) dat) minimale)hulpverlening)geboden)moet)worden)aan)jongeren)in) de) meest) ernstige) situaties) van) kindermishandeling.) De) Child) Abuse) Prevention) and) Treatment) Act) definieert) ‘child) abuse’) als:) ) “Any4recent4act4or4failure4to4act4on4the4part4of4a4parent4or4 caretaker4which4results4in4death,4serious4physical4or4emoO tional4harm,4sexual4abuse4or4exploitation;4or4 )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 70

)Art.)19)Verdrag)(VN))20)november)1989)inzake)de)rechten)van)het)kind.)

|81|) )

An4act4or4failure4to4act4which4presents4an4imminent4risk4or4 serious4harm”44 ) Elke) staat) kan) binnen) deze) ‘minimal) standards’) eigen) inA stroomcriteria)bepalen.)In)de)staten)die)geëvolueerd)zijn)naar) een)meer)FSAaanpak,)is)dit)merkbaar)in)de)instroomcriteria)en) vallen) ook) minder) ernstige) situaties) binnen) de) doelgroep) (Duerr)Berrick,)2011).) ) In) Engeland) wordt) een) onderscheid) gemaakt) tussen) ‘children) in) need’) die) aanspraak) kunnen) maken) op) FS) en) kinderen) die) voldoen)aan)het)criterium)‘significant)harm’)en)voorwerp)worA den)van)CPAprocedures)(Parton)&)Berridge,)2011).)Volgens)de) algemene)definitie)is)een)kind)‘in)need’)als:)) 4 “a)4 he4 is4 unlikely4 to4 achieve4 or4 maintain,4 or4 to4 have4 the4 opportunity4 of4 achieving4 or4 maintaining,4 a4 reasonable4 standard4 of4 health4 or4 development4 without4 the4 provision4 for4him4of4services;4 b)4 his4 health4 or4 development4 is4 likely4 to4 be4 significantly4 impaired,4 or4 further4 impaired,4 without4 the4 provision4 for4 him4of4such4services;4or44 71 c)4he4is4disabled” 4 4 De) definitie) van) ‘children) in) need’) neemt) kinderen) met) een) handicap)op)in)de)definitie)en)is)hierdoor)ruimer)dan)het)POSA begrip.)Daarnaast)wordt)de)invoering)van)het)begrip)gekaderd) in) de) toename) van) FSAinvloeden) waardoor) de) definitie) meer) belang)hecht)aan)de)opvoedingsstijl)van)ouders)(Parton)et)al.,) 1997).)De)definitie)geeft)ook)aan)dat)hulpverlening)noodzakeA lijk) moet) zijn) om) de) ontwikkeling) van) kinderen) te) garanderen) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 71

)s.17)Children)act)1989)

|82|) )

(‘without)the)provision)for)him)of)such)services’).)De)mogelijkA heid)dat)de)staat)de)ontwikkeling)beter)kan)garanderen)dan)de) ouders)is)dan)onvoldoende)(Hoyano)&)Keenan,)2010).)) Om)over)te)gaan)naar)CPAprocedures)wordt)gebruikt)gemaakt) van) het) begrip) ‘significant) harm’.) Deze) ‘harm’) is) ‘significant’) wanneer) het) welzijn) van) kinderen) ernstig) geschaad) wordt) (Horwath,)2000).)Dit)kan)bepaald)worden)door)de)gezondheid) en) ontwikkeling) van) het) kind) te) vergelijken) met) wat) men) zou) kunnen) verwachten) van) een) gelijkaardig) kind) (Parton) &) BerA ridge,)2011).) )

4.)BESLUIT) Een) jeugdzorgsysteem) is) geen) evidentie.) Het) is) het) resultaat) van)een)aantal)beslissingen)om)om)te)gaan)met)de)spanningen) die)inherent)–)zij)het)in)meerdere)of)mindere)mate)–)aanwezig) zijn) bij) overheidsinterventie) in) het) gezin.) Deze) beslissingen) resulteren) in) een) trechtervormige) procedure) en) bepaalde) definities) van) wanneer) instroom) mogelijk) is.) Hoe) die) trechter) er) precies) uit) ziet) en) welke) definities) gehanteerd) worden,) is) afhankelijk) van) de) particuliere) context) waarbinnen) het) jeugdA zorgsysteem)functioneert.)Een)samenleving)krijgt)in)die)zin)de) jeugdzorg) die) het) verdient) (Thomas,) 2000).) In) Vlaanderen) wordt) een) ‘family) support’) visie) op) jeugdzorg) gehanteerd.) De) BJZ)is)hierdoor)één)van)de)vele)instanties)die)hulpverlening)ten) aanzien)van)kinderen)en)hun)gezinnen)aanbiedt.)Het)neemt)in) die) jeugdhulp) een) specifieke) plek) in,) waarbij) de) BJZ) subsidiair) hoort) te) zijn) aan) de) andere) voorzieningen.) Enkel) wanneer) andere)hulpverlening)onvoldoende)of)onmogelijk)is,)kan)de)BJZ) ingeschakeld) worden.) Binnen) de) vrijwillige) hulpverlening) hanA teert) men) het) POSAbegrip) als) instroomcriterium) en) heeft) het) CBJ)de)opdracht)om)te)beoordelen)of)aangemelde)probleemsiA tuaties) ook) POSAsituaties) zijn.) Voor) de) eerste) stap) in) het) opA bouwen) van) het) conceptueel) kader) kan) dit) samengevat) worA den)als)een)proces)waarbij)de)besluitvorming)van)het)CBJ)start) |83|) )

met)een)aanmelding)en,)indien)er)sprake)is)van)POS,)uitmondt) in)instroom.) )

) Figuur#2:#Beperkt#conceptueel#kader#

) Op) welke) manier) deze) besluitvorming) verloopt,) blijft) evenwel) onduidelijk.) Niet) alleen) het) opstellen) van) instroomcriteria) is) een) moeilijke) taak,) ook) het) toepassen) van) deze) regels) in) de) praktijk)is)dat.)) )

|84|) )

HOOFDSTUK# 2:# BESLUITVORMING# IN# DE# JEUGD6 ZORG# Door)de)opbouw)van)de)jeugdzorg)hangt)instroom)onvermijdeA lijk) samen) met) besluitvorming.) Een) aangemelde) jongere) stroomt) niet) zomaar) in.) Beslissingen) nemen) is) dan) een) kernA taak) van) sociaal) werkers) (O'Sullivan,) 1999;) Gambrill,) 2011).) Desalniettemin) is) de) aandacht) voor) besluitvorming) in) sociaal) werk) recent) (Howell,) 2009).) Binnen) dit) onderzoek) zijn) studies) over) jeugdzorg) wel) goed) vertegenwoordigd,) waarschijnlijk) omdat)de)beslissingstaak)daar)extra)complex)is)en)gevoelig)aan) controverse) (Scott,) 1998;) Benbenishty,) Osmo,) &) Gold,) 2003).) Het)meeste)onderzoek)focust)evenwel)meer)op)het)identificeA ren) van) beïnvloedende) factoren) dan) op) het) blootleggen) van) het)besluitvormingsproces)(BackeAHansen,)2009).)Op)basis)van) bevindingen) in) de) literatuur) wordt) een) theoretisch) kader) opA gebouwd)dat)inzicht)verschaft)in)de)besluitvormingsprocessen) die)een)rol)spelen)bij)de)concrete)invulling)van)instroomcriteria) in)de)dagelijkse)beslissingspraktijken)van)‘gatekeepers’.)Op)die) manier)wordt)als)het)ware)de)‘black)box’)tussen)de)aanmelding) en)de)instroom)geopend.)In)dit)hoofdstuk)wordt)het)conceptuA eel)kader)verder)uitgewerkt)(zie)figuur)1,)p)40).)) ) In)de)eerste)plaats)wordt)de)context)waarin)consulenten)opeA reren,) geschetst) aan) de) hand) van) het) kader) van) ‘streetAlevel) bureaucracy’) (1).) Vervolgens) wordt) een) model) gepresenteerd) dat) het) proces) van) besluitvorming) in) de) concrete) praktijk) van) professionals,) ‘naturalistic) decision) making’,) beschrijft) (2).) Volgens) deze) theorie) nemen) groepen) experten) beslissingen) door) het) herkennen) van) patronen) en) het) mentaal) simuleren) van) de) outcome) van) de) beslissingen.) Dit) proces) wordt) beïnA vloed)door)het)gedeeld)mentaal)model)van)de)besluitvormers.) Na) deze) theoretische) situeringen) wordt) het) onderzoek) naar) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) overlopen.) Hier) is) enerzijds) aandacht)voor)patronen)in)de)besluitvorming)en)manieren)die) |85|) )

ontwikkeld)werden)om)besluitvorming)te)optimaliseren,)nameA lijk) assessmentrichtlijnen) en) organisatorische) ondersteuning) (3).) Anderzijds) komen) concrete) besluitvormingscues) op) het) niveau) van) de) probleemsituatie,) de) aanmelder) en) de) besluitA vormer)aan)bod)(4).)) )

1.) ‘STREETALEVEL) BUREAUCRATS’) EN) DISCRETIOA NAIRE)RUIMTE) ‘Gatekeepers’)implementeren)het)beleid)met)betrekking)tot)de) instroom.) Een) nuttig) en) invloedrijk) kader) om) dit) fenomeen,) ook)in)de)context)van)social)work,)beter)te)begrijpen)is)dat)van) ‘streetAlevel)bureaucracy’)(Evans)&)Harris,)2004;)Brodkin,)1997;) Shdaimah,) 2010).) Na) de) definitie) wordt) aan) de) hand) van) de) bespreking) van) de) discretionaire) ruimte) de) context) van) beA sluitvorming)in)de)jeugdzorg)geschetst.) )

1.1)DEFINITIE)‘STREETALEVEL)BUREAUCRACY’) Het)jeugdzorgbeleid)wordt)geïmplementeerd)door)de)professiA onals)die)dagelijks)met)jongeren)in)probleemsituaties)omgaan.) Hun) taak) bestaat) erin) om) de) voorgeschreven) procedures) te) interpreteren)en)toe)te)passen)op)de)meest)diverse)aangemelA de)problematische)situaties)(Spratt,)2000).)In)de)politieke)weA tenschappen) wordt) deze) taak) toegeschreven) aan) ‘streetAlevel) bureaucrats’) (SLB’s)) die) door) Lipsky) (1980,) p.) 3)) gedefinieerd) worden)als:) 4 “public4service4workers4who4interact4directly4with4citizens4 in4 the4 course4 of4 their4 jobs4 and4 who4 have4 substantial4 disO cretion4in4the4execution4of4their4work”4 4

|86|) )

In) ‘streetAlevel) bureaucracies’) ligt) de) verantwoordelijkheid) voor) de) implementatie) van) beleid) voor) een) groot) deel) bij) het) personeel) onderaan) de) hiërarchische) organisatie) dat) de) toeA gang)tot)overheidsvoordelen)controleert)(Meyers)&)Vorsanger,) 2003).)Ze)vormen)de)tussenpersoon)tussen)de)overheid)en)de) cliënt) aangezien) ze) de) individuele) situaties) hertalen) naar) de) bureaucratisch) gedefinieerde) omstandigheden) waarin) hulp) aangeboden) kan) worden) (Scott,) 1997;) Vinzant,) Denhardt,) &) Crothers,)1998;)Hjörne,)Juhila,)&)van)Nijnatten,)2010).)Zij)maA ken,) met) andere) woorden,) “politics) real) for) the) people”) (VinA zant)&)Crothers,)1996,)p.)458).)De)focus)op)SLB’s)opent)dan)de) ‘black)box’)tussen)het)uitvaardigen)van)het)beleid)(instroomcriA teria))en)de)concrete)resultaten)(instroom),)al)dan)niet)in)overA eenstemming)met)de)beleidsdoelstellingen)(Brodkin,)2000).)) )

1.2)KENMERKEN)VAN)DE)DISCRETIONAIRE)RUIMTE) De)definitie)van)‘streetAlevel)bureaucracy’)wijst)op)‘substantial) discretion’)bij)de)uitvoering)van)de)taak.)‘Discretion’)kan)gedeA finieerd)worden)als)“the)legitimate)right)to)make)choices)based) on) one’s) authorative) assessment) of) a) situation”) (Feldman,) 1992,)p.)164).)De)legitimering)van)het)recht)om)keuzes)te)maA ken) is) te) vinden) in) de) regelgeving) die) de) besluitvorming) richA ting) geeft.) Discretionaire) ruimte) is) dan) de) ruimte) van) SLB’s) (‘gatekeepers’))om)binnen)het)regelgevend)kader)vrij)beslissinA gen) te) nemen.) Het) voordeel) hiervan) is) dat) men) hierdoor) ten) volle) rekening) kan) houden) met) de) individuele) situatie) en) de) mogelijke) beleidsopties) (hulpverlening)) kan) afstemmen) op) individuele)noden.)Hierdoor)vergroot)evenwel)de)kans)op)‘difA ferential) treatment’) of) ongelijke) behandeling.) Dossiers) met) gelijkaardige) kenmerken) kunnen) door) verschillende) SLB’s) anA ders) benaderd) worden) en) het) voorwerp) worden) van) andere) beslissingen.) Ondanks) dit) nadeel) hoort) discretionaire) ruimte) onvermijdelijk) bij) de) job) van) SLB’s.) Er) moet) gestreefd) worden) naar) een) optimaal) evenwicht) (Scott,) 1997).) ‘Discretion’) is) op) |87|) )

zichzelf)ook)niet)goed)of)slecht.)Dit)is)afhankelijk)van)contextuA ele)factoren)die)het)omgaan)met)‘discretion’)bepalen)(Brodkin,) 1997).) Besluitvormers) kunnen) zich) in) hun) keuzes) laten) leiden) door) de) eerlijke) en) billijke) behandeling) van) de) burger,) maar) ook)door)eigenbelang)of)favoritisme)(Lipsky,)1980).)BeleidsmaA kers)van)hun)kant)kunnen)‘discretion’)misbruiken)als)gemakkeA lijkheidsoplossing) zodat) ze) niet) zelf) de) nodige) beslissingen) dienen)te)nemen)(Evans)&)Harris,)2004).) ) Het)belang)van)‘discretion’)betekent)niet)dat)SLB’s)om)het)even) welke)beslissing)kunnen)nemen.)‘Discretion’)is)nooit)absoluut,) en)wijst)niet)op)de)afwezigheid)van)regels,)maar)op)de)ruimte) tussen) de) regels) (Dworkin,) 1978) in) Evans) &) Harris,) 2004,) p.) 881).) Hun) beslissingsvrijheid) wordt) begrensd) door) een) regelA gevend) kader) (Feldman,) 1992).) Meer) nog,) de) vrijheid) bij) beA sluitvorming)bestaat)bij)gratie)van)het)regelgevend)kader.)Deze) regels) worden) echter) niet) kritiekloos) toegepast.) Elke) regel) brengt)ruimte)voor)interpretatie)met)zich)mee)(Evans)&)Harris,) 2004).)Soms)is)dit)expliciet)omdat)de)regel)een)ruime)omschrijA ving) bevat,) zoals) het) geval) is) bij) instroomcriteria.) Op) andere) momenten) is) de) interpretatieruimte) impliciet) aanwezig:) wanA neer) twee) concrete) regels) in) conflict) komen) met) elkaar) of) wanneer)een)concrete)regel)niet)toepasbaar)is)in)een)concrete) situatie,) is) het) aan) de) SLB) om) naar) eigen) inschatting) hiervoor) een) oplossing) te) voorzien.) Bovendien) kan) men) met) sommige) regels) creatief) omgaan) om) bepaalde) dingen) mogelijk) te) laten) zijn)(‘bend)the)rules’))(Evans)&)Harris,)2004,)p.)887A8).)Men)kan) elementen) die) niet) voldoen) aan) de) criteria,) weglaten) om) de) hulpverlening) toch) op) gang) te) laten) komen,) of) extra) criteria) dan) de) voorgeschreven) criteria) hanteren) (Jorg,) Boeije,) &) Schrijvers,)2005;)Dingwall,)Eekelaar,)&)Murray,)1983).)) ) De) interpretaties) van) SLB’s) worden) omgevormd) tot) routines) die) het) mogelijk) maken) om) hun) taak) zo) goed) mogelijk) uit) te) oefenen.)De)taak)van)SLB’s)wordt)immers)uitgevoerd)in)“comA |88|) )

plex,)difficult)and)fluid)environments”)(Vinzant)et)al.,)1998,)p.) 20).) De) onzekerheid) en) onduidelijkheid) die) gepaard) gaat) met) deze) werkcontext) werd) door) Lipsky) centraal) gesteld) in) zijn) analyse) van) ‘discretion’) (Evans) &) Harris,) 2004).) De) situaties) waarin) SLB’s) beslissingen) nemen,) zijn) erg) verscheiden) waarA door)bij)elke)situatie)een)nieuwe)interpretatie)van)zowel)regelA geving)als)dossierkenmerken)dient)plaats)te)vinden.)Deze)verA scheiden) situaties) zijn) daarnaast) vaak) ook) erg) complexe) dosA siers) waarin) geen) eenduidige) probleemstelling) of) oplossing) rijst.) Er) is) tevens) een) spanning) tussen) een) beperkt) overheidsA aanbod) en) de) grote) vraag) van) de) bevolking.) SLB’s) worden) zo) geconfronteerd) met) dilemma’s) tussen) verschillende) principes) en) belangen) (van) cliënt,) organisatie,) besluitvormer,) overheid,) samenleving,…)) en) dienen) hierop) steeds) opnieuw) een) antA woord)te)formuleren)(Hjörne)et)al.,)2010;)Gambrill,)2011).)) ) Om) zich) staande) te) houden) in) deze) complexiteit) en) hun) taak) tot)een)goed)einde)te)brengen,)ontwikkelen)SLB’s)dus)routines.) De)werkomstandigheden)verplichten)de)besluitvormers)tot)het) aanpassen) van) hun) gedrag.) Het) ontwikkelen) van) routines) wordt)dan)beschouwd)als)een)vorm)van)zelfverdediging)waarA 72 door) de) negatieve) aspecten) van) de) functie) beperkt) worden. ) Dit)copinggedrag)is)de)centrale)focus)van)onderzoek)naar)SLB’s) (Nielsen,) 2006;) Meyers) &) Vorsanger,) 2003).) Er) wordt) gesteld) dat) elke) organisatie) zijn) eigen) strategie) ontwikkelt) om) om) te) gaan) met) functie) die) ze) uitoefenen) (Rzepnicki) &) Johnson,) 2005).) Deze) ‘occupational) culture’) wordt) beïnvloed) door) de) kennis,) vaardigheden) en) ethische) waarden) van) de) medewerA kers.)Ook)in)de)jeugdzorg)bestaan)er)bij)gratie)van)de)discretiA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 72

)Sommige) auteurs) staan) een) meer) positieve) benadering) van) deze) routines) voor)en)stellen)dat)het)gedrag)van)streetAlevel)bureaucrats)ook)bepaald)wordt) door) andere) belangen) (Nielsen,) 2006).) De) belangen) van) de) bureaucrat) en) de) cliënt) kunnen) volgens) hen) wel) afgestemd) worden) en) zo) een) winAwin) situatie) creëren.)De)interactie)tussen)beiden)is)dan)essentieel)in)de)besluitvorming.)

|89|) )

onaire) ruimte) routines.) Deze) routines) zijn) de) dagdagelijkse) besluitvormingspraktijken) van) ‘gatekeepers’) waarin) de) inA stroomcriteria) geoperationaliseerd) worden) (Wattam,) 1997).) Met)de)richtlijnen)als)basis,)vormen)de)meeste)verwijzers)hun) eigen)(vereenvoudigde))set)factoren)die)ze)laten)doorwegen)in) de) besluitvorming) (Lazar,) 2006;) Gillingham,) 2006;) Wattam,) 1997).)Er)wordt)benadrukt)dat)routines)niet)onfeilbaar)kunnen) zijn,) maar) inherent) zijn) aan) de) context) waarbinnen) SLB’s) hun) job)uitoefenen.)De)analyse)van)routines)moet)dan)ook)ten)volle) rekening) houden) met) de) organisatorische) context) (Eadie) &) Canton,)2002).)Inzicht)in)deze)context)is)ook)belangrijk)bij)het) doorvoeren) van) beleidshervormingen) (Eadie) &) Canton,) 2002;) Brodkin,) 1997).) De) succesvolle) implementatie) van) beleid) is) immers) afhankelijk) van) de) manier) waarop) SLB’s) omgaan) met) de)nieuwe)regelgeving.)) )

1.3)BESLUIT) Het) kader) van) ‘streetAlevel) bureaucracy’) problematiseert) de) positie) van) ‘frontline) workers’) binnen) de) overheid) en) geneA reert) wetenschappelijke) aandacht) hierover,) ook) in) de) context) van)sociaal)werk)en)jeugdzorg)(Brodkin,)1997;)Evans)&)Harris,) 2004).) Aan) de) hand) van) de) kenmerken) van) de) discretionaire) ruimte) werden) de) omstandigheden) waarin) practitioners) in) de) jeugdzorg) beslissingen) nemen) geschetst.) Het) moge) duidelijk) zijn) dat) hierin) verschillende) spanningen) aan) het) werk) zijn.) Wattam) (1992,) p.) 11)) zegt) zelfs) verbaasd) te) zijn) dat) “social) workers) manage) to) carry) out) the) child) protection) task) at) all”.) Om)zich)staande)te)houden)in)de)complexe)context)en)de)beA sluitvorming) te) vergemakkelijken,) ontwikkelen) SLB’s) routines.) Het)is)echter)nog)onduidelijk)hoe)deze)routines)gevormd)worA den)en)welke)factoren)in)de)complexe)omgeving)de)prestaties) van) SLB’s) beïnvloeden.) De) constructie) van) de) instroom) in) de) praktijk,) zijnde) de) outcome) van) het) gevoerde) beleid,) kan) dan)

|90|) )

belicht) worden) door) de) analyse) van) besluitvorming) (Lynn,) Heinrich,)&)Hill,)2000).)) )

2.)NATURALISTIC)DECISION)MAKING) Om) de) beslissingen) van) ‘gatekeepers’) over) de) instroom) beter) te) begrijpen) wordt) op) zoek) gegaan) naar) theorievorming) met) expliciete) aandacht) voor) besluitvormingsprocessen.) BesluitA vorming) vormt) sinds) lang) onderwerp) van) sociaalA wetenschappelijk)onderzoek.)Voor)een)theorie)over)het)proces) van) besluitvorming) die) toepasbaar) is) in) de) BJZ) werd) gezocht) naar) theorieën) over) besluitvorming) bij) professionals) en) naar) theorieën) die) handelen) over) besluitvorming) in) groep,) aangeA zien) consulenten) binnen) de) BJZ) in) een) professionele) context) beslissingen)nemen)en)aangestuurd)worden)om)dat)in)groep)te) doen.) Na) een) algemeen) overzicht) van) besluitvormingstheorie) (2.1),)wordt)het)kader)van)naturalistic)decision)making)(NDM)) besproken)(2.2).)) )

2.1)BESLUITVORMINGSTHEORIE) De)literatuur)over)besluitvorming)is)immens)en)verspreid)over) verschillende) disciplines) (BackeAHansen,) 2009;) Gore,) Banks,) Millward,)&)Kyriakidou,)2006).)De)visies)op)besluitvorming)zijn) legio.) De) besluitvormingstheorie) is) door) de) jaren) heen) sterk) geëvolueerd.) De) traditionele) besluitvormingstheorie) bekeek) besluitvorming)als)een)rationeel)proces)waarbij)na)het)overloA pen)van)alle)mogelijkheden)tot)de)meest)wenselijke)optie)beA sloten) wordt) (Lipshitz,) Klein,) Orasanu,) &) Salas,) 2001).) Het) onA derzoek)in)deze)traditie)bevat)dan)enerzijds)een)gedragsmatige) component) waarbij) men) beschrijft) hoe) besluitvormers) ‘cues’) interpreteren) en) anderzijds) een) component) die) nagaat) wat) optimale)beslissingen)zijn)(Howell,)2009).)Aan)de)hand)van)dit) hoofdzakelijk) kwantitatief) onderzoek) werden) besluitvorA |91|) )

mingsmodellen) ontwikkeld) die) zouden) leiden) tot) ‘betere’) beA slissingen,) wat) van) rationele) besluitvormingstheorieën) ook) normatieve)theorieën)maakt)(Van)de)Luitgaarden,)2009).)) ) Deze) theorieën) bleken) echter) niet) te) stroken) met) de) realiteit) zoals) die) werd) vastgesteld) middels) empirisch) onderzoek.) BeA slissingen) zijn) intrinsiek) verbonden) met) de) context) waarin) ze) genomen) worden.) Zo) beïnvloeden) vorige) en) hangende) beslisA singen,) de) huidige) beslissing.) Daarnaast) blijken) nietArationele) overwegingen,)zoals)gemoed)of)verbeelding,)eveneens)een)rol) te)spelen)(Langley,)Mintzberg,)Pitcher,)Posada,)&)SaintAMacary,) 1995).)Vanuit)de)rationele)theorieën)denkt)men)dat)dit)minder) goede) beslissingen) oplevert.) Perfecte) rationaliteit) behoort) echter) niet) tot) de) mogelijkheden) van) de) mens.) Simon) (1955;) 1956)) introduceerde) hiertoe) het) concept) van) ‘bounded) ratioA nality’) waarmee) hij) doelt) op) de) onmogelijkheid) van) de) mens) om) rekening) te) houden) met) alle) mogelijks) denkbare) opties.) Zeker) in) situaties) waarin) men) onder) tijdsA) of) andere) druk) beA slissingen)dient)te)nemen)spelen)andere)factoren)mee)dan)het) rationeel) afwegen) van) opties.) Onder) invloed) van) dit) inzicht) focust)een)deel)van)het)onderzoek)zich)op)het)beschrijven)van) heuristieken)of)fouten)bij)besluitvorming)(Kahneman,)Slovic,)&) Tversky,) 1982).) Ander) onderzoek) werkt) aan) theorievorming) over)meer)intuïtieve)vormen)van)besluitvorming,)zoals)‘naturaA listic)decision)making’.)) )

2.2) NATURALISTIC) DECISION) MAKING:) EXPERTEN) IN)NATUURLIJKE)COMPLEXE)SETTINGS) ‘Naturalistic) decision) making’) (NDM)) ontstond) uit) onderzoek) naar) besluitvorming) ‘in) real) life’,) en) dan) vooral) uit) onderzoek) naar) experten) die) beslissingen) nemen) in) omstandigheden) die) complex)zijn)en)gepaard)gaan)met)veel)onzekerheid)(Zsambok,) 1997).) Voorbeelden) van) dergelijke) onderzochte) experten) zijn) |92|) )

brandweermannen,) piloten) en) legerofficials) (Lipshitz,) Klein,) &) Carroll,)2006).)Men)ging)onderzoek)doen)naar)experten)in)hun) praktijk) omdat) men) ervan) uitging) dat) de) bestaande) onderA zoeken) in) een) laboratorium) onvoldoende) kennis) opleverden.) Ten) eerste) waren) de) deelnemers) aan) de) experimenten) niet) vertrouwd) met) de) taak) en) de) beslissingen) die) hierbinnen) geA nomen) dienen) te) worden.) Ten) tweede) zijn) de) consequenties) van) de) beslissingen) in) een) laboratorium) niet) echt,) voor) de) betrokken)cliënt)noch)de)besluitvormer.)De)eerste)sporen)van) NDM)als) stroming) zijn) terug) te) vinden) in) een) congres) in) 1989) waarna) NDM) in) de) jaren) ’90) gestaag) aan) belang) won) in) de) besluitvormingstheorie)(Lipshitz)et)al.,)2001).)) )

2.2.1)DEFINITIE)EN)KENMERKEN) De) definitie) van) NDM) was) in) eerste) instantie) een) negatieve) omschrijving.) Men) zette) zich) af) van) de) heersende) besluitvorA mingskaders) door) zichzelf) te) definiëren) aan) de) hand) van) wat) het) niet) was.) Na) verloop) van) tijd) volgde) een) positieve) omA schrijving:) “NDM) is) the) way) people) use) their) experience) to) make) decisions) in) field) settings”) (Zsambok,) 1997,) p.) 4).) Ook) andere) definities) komen) voor) in) het) daaropvolgende) NDMA onderzoek,)maar)twee)elementen)komen)steeds)terug,)al)krijA gen) ze) wisselende) aandacht,) namelijk) de) aard) van) de) context) en) de) rol) van) expertise) (Lipshitz) et) al.,) 2001).) Binnen) NDM) wordt) de) besluitvormer) dus) aanzien) als) een) expert) die) met) kennis)van)zake)beslissingen)neemt,)en)daarbij)opereert)in)een) complexe)context.)Zsambok)(1997,)p.)5))combineert)deze)eleA menten)in)zijn)definitie:)) 4 The4study4of4NDM4asks4how4experienced4people,4working4 as4individuals4or4groups4in4dynamic,4uncertain,4and4often4 fastOpaced4environments,4identify4and4assess4their4situatiO on,4make4decisions4and4take4actions4whose4consequences4 |93|) )

are4meaningful4to4them4and4to4the4larger4organization4in4 which4they4operate.44 4 Orasanu)en)Connolly)(1993,)in)Shattuck)&)Miller,)2006,)p.)990A 991;) Klein,) 1999)) beschrijven) de) complexe) context) van) NDM) aan)de)hand)van)acht)kenmerken.)Ten)eerste)is)de)informatie) op) basis) waarvan) beslissingen) genomen) dienen) te) worden,) slecht) gestructureerd) en) meestal) onvolledig.) Hierdoor) is) het) niet) eenvoudig) om) de) oorzaken) te) achterhalen) en) mogelijke) oplossingen)voor)te)stellen.)Ten)tweede)zijn)de)situaties)waarA over)en)waarin)men)beslissingen)dient)te)nemen)dynamisch)en) onzeker.) Zo) kunnen) doorheen) het) besluitvormingsproces) eleA menten) veranderen) waardoor) nieuwe) bijkomende) informatie) verwerkt)moet)worden)of)eerdere)informatie)ontkracht)wordt.) Dit) vereist) een) groot) aanpassingsvermogen) van) de) besluitvorA mer.) Ten) derde) zijn) de) doelstellingen) van) de) besluitvormer) meervoudig) én) dynamisch,) waardoor) ze) vaak) niet) duidelijk) gedefinieerd) zijn) of) met) elkaar) in) conflict) kunnen) komen.) In) complexe) situaties) is) het) niet) eenvoudig) om) te) weten) wat) er) bereikt)moet/kan)worden)met)de)beslissing.)Ten)vierde)is)NDM) ingebed) in) actieAfeedback) loops.) Beslissingen) zijn) geen) aparte) gebeurtenissen,)maar)hangen)samen)met)vroegere)activiteiten) 73 en) beslissingen) in) het) systeem. )Op) die) manier) leert) de) beA sluitvormer) op) zoek) te) gaan) naar) cues) in) de) probleemsituatie) en) subtiele) verschillen) die) een) ander) patroon) reveleren) en) aldus) een) andere) beslissing) vereisen.) Een) vijfde) kenmerk) beA treft) de) tijdsdruk) waaronder) experten) beslissingen) dienen) te) nemen.)NDM)is)ontwikkeld)door)het)bestuderen)van)beslissinA gen)die)een)paar)seconden)tot)een)minuut)in)beslag)nemen.)De) resultaten)gaan)echter)ook)op)voor)beslissingen)waar)men)een) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 73

)Dit)komt)overeen)met)het)idee)van)‘issue)streams’)van)Langley)et)al)(1995).) Zij)beschouwen)besluitvorming)als)‘issue)streams’)waarin)beslissingen)gegroeA peerd)worden)en)die)evolueren)doorheen)de)tijd.)Een)beslissing)kan)dus)niet) los)gezien)worden)van)de)besluitvorming)en)ook)niet)van)de)andere)beslissingA en)die)hangende)zijn.)

|94|) )

week)of)een)maand)tijd)heeft.)Het)ervaren)van)tijdsdruk)bij)het) uitvoeren) van) een) beslissingstaak) blijkt) een) relatief) gegeven.) Ten)zesde)beschrijft)NDM)beslissingen)die)belangrijke)gevolgen) hebben)voor)de)individuen)die)het)voorwerp)van)de)beslissing) uitmaken.)Er)kan)veel)geld)op)het)spel)staan,)maar)ook)levens) van) mensen.) NDM) bestudeert) beslissingen) die) dus) nooit) vrijA blijvend) zijn) en) hierdoor) vaak) voorbehouden) worden) voor) personen)die)omwille)van)opleiding)of)ervaring)gekwalificeerd) zijn) om) dergelijke) beslissingen) te) nemen.) Als) voorlaatste) kenA merk) wordt) gewezen) op) de) meerdere) besluitvormers) in) het) NDMAproces.) Meestal) worden) belangrijke) beslissingen) samen) genomen) door) verschillende) experten.) De) betrokkenen) hebA ben) evenwel) niet) noodzakelijk) dezelfde) visie) op) de) situatie.) Een)goed)resultaat)wordt)bereikt)als)alle)betrokkenen)samenA werken) om) tot) een) beslissing) te) komen.) Tot) slot) wordt) de) context)waarin)NDM)plaatsvindt,)bepaald)door)de)organisatoA rische) context.) De) organisatiecultuur) en) de) heersende) richtlijA nen)en)routines)beïnvloeden)de)besluitvorming)(cf.)1.2).)) ) Naast)de)rol)van)expertise)en)de)complexe)en)onzekere)context) kent) NDM) vier) andere) kenmerken) (Lipshitz) et) al.,) 2001).) Ten) eerste)is)NDM)gericht)op)de)processen)van)besluitvorming.)In) tegenstelling) tot) de) klassieke) besluitvormingstheorie) die) op) basis) van) de) input) de) output) van) de) beslissing) tracht) te) voorA spellen,) focust) NDMAonderzoek) zich) op) de) cognitieve) procesA sen) van) experten) bij) besluitvorming.) Ten) tweede) staat) ‘matA ching’) in) de) theorievorming) centraal,) tegenover) ‘choice’) in) rationele) theorieën) over) besluitvorming.) Men) overloopt) niet) alle)mogelijke)keuzes,)maar)beslist)door)de)huidige)situatie)te) vergelijken) met) vroegere) situaties) of) met) protocollen.) De) beA slissing)die)toen)genomen)werd)of)daarin)vooropgesteld)wordt,) wordt)dan)op)haar)wenselijkheid)beoordeeld.)Ten)derde)is)de) besluitvorming) van) experten) contextspecifiek.) In) NDMA modellen) wordt) hierdoor) meer) aandacht) besteed) aan) de) eiA genlijke)informatie)en)argumentatie)die)besluitvormers)gebruiA |95|) )

ken) dan) aan) de) abstrahering) tot) formele) modellen.) Todd) (2001)) benoemt) dit) als) één) van) de) grote) beperkingen) van) NDM.) Hun) bevindingen) worden) immers) nauwelijks) geabstraA heerd)naar)een)ruimere)populatie,)terwijl)ook)individuele)verA halen) volgens) Todd) aanleiding) kunnen) vormen) voor) een) abA stractere)theorie)(zie)ook)Oliver)&)Roos,)2005).)Tot)slot)is)NDM) alleen)prescriptief)wanneer)de)voorgestelde)verbetering)in)de) praktijk)haalbaar)is.)Hun)verbeteringsvoorstellen)zijn)dus)gebaA seerd) op) empirisch) onderzoek) en) zijn) er) op) gericht) bepaalde) praktijken) te) optimaliseren) eerder) dan) ze) te) vervangen) door) ‘ideale’)praktijken)die)niet)werkbaar)zijn.)) )

2.2.2)RECOGNITION)PRIMED)DECISIONAMAKING) NDM) interesseert) zich) dus) in) besluitvormingsprocessen) van) experten) in) complexe) situaties,) en) specifiek) naar) de) manier) waarop) situaties) worden) ingeschat) en) geëvalueerd) (Bartolo,) Dockrell,)&)Lunt,)2001).)Het)belangrijkste)model)om)deze)proA cessen)te)beschrijven)is)het)‘recognition)primed)decision’)(RPD)) model.) Klein) (1999)) ontwikkelde) dit) op) basis) van) onderzoek) naar) besluitvorming) bij) brandweermannen.) Zijn) onderzoeksA team)ondervond)dat)brandweermannen)tijdens)een)brand)niet) stoppen) om) de) verschillende) opties) af) te) wegen,) maar) dat) ze) snel) en) intuïtief) beslissingen) nemen.) In) een) gegeven) situatie) gaan) experten) op) zoek) naar) cues) en) indicatoren) die) een) beA paald) patroon) reveleren.) Op) basis) van) dit) patroon) kiest) de) besluitvormer) de) actie) die) typisch) is) in) dergelijke) situaties.) Deze)typische)actie)wordt)door)‘mentale)simulatie’)beoordeeld) op)haar)wenselijkheid)in)de)concrete)situatie.)Indien)dit)tot)een) positieve)beoordeling)leidt,)wordt)overgegaan)tot)actie.)Indien) niet,)gaat)men)op)zoek)naar)andere)patronen)die)beter)bij)de) situatie) passen.) RPD) is) dus) gebaseerd) op) het) goed) inschatten) van)de)probleemsituatie)waarin)een)beslissing)over)de)gewensA te)actie)genomen)dient)te)worden,)én)het)cognitief)overlopen)

|96|) )

van) de) voorA) en) nadelen) van) de,) op) basis) van) het) herkende) patroon,)voorgestelde)actie)in)de)concrete)situatie.)) Specifiek) aan) deze) manier) van) beslissingen) nemen) is) dat) elke) beslissingsoptie) afzonderlijk) geëvalueerd) wordt) (‘singular) evaA luation’).)In)de)rationele)besluitvormingstheorie)wordt)vooropA gesteld)dat)een)beslissing)volgt)na)het)oplijsten)en)vergelijken) van)de)voorA)en)nadelen)van)verschillende)opties)(‘comparative) evaluation’)) (Klein,) 1999).) Bij) RPD) wordt) zo) gekozen) voor) de) eerste)optie)die)volgens)de)besluitvormer)de)gewenste)outcoA me)kan)teweegbrengen)en)niet)voor)de)best)mogelijke)optie)in) de) gegeven) situatie.) Dit) onderscheid) komt) overeen) met) de) heuristiek) die) Simon) (1955;) 1956)) ‘satisficing’) noemt) om) het) onderscheid) aan) te) duiden) met) de) rationeel) vooropgestelde) manier) van) beslissingen) nemen,) ‘optimizing’.) ‘Satisficing’) is,) zeker) in) complexe) situaties,) een) tijdsefficiënte) manier) om) beA slissingen)te)nemen)die)tegemoet)komt)aan)de)beperkte)ratioA naliteit) die) een) individu) aan) de) dag) kan) leggen) bij) het) nemen) van) beslissingen.) Een) voorbeeld) van) ‘satisficing’) betreft) trouA wen) met) je) eerste) lief.) Je) overloopt) niet) of) andere) partners) mogelijks)een)betere)(of)slechtere))optie)zijn,)je)stelt)je)tevreA den)met)de)eerste)optie)die)je)op)je)weg)trof)(Munro,)2008).)) De)besluitvorming)van)experten)verloopt)op)die)manier)snel)en) routineus.) Wanneer) het) eerst) herkende) patroon) klopt) met) patronen) opgeslagen) in) de) expertise) van) de) besluitvormer,) volgt) de) beslissing) vrijwel) automatisch.) Omwille) van) de) routiA nes) die) besluitvormers) opbouwen,) volgen) beslissingen) logisch) op) de) herkende) patronen.) Doch) besluitvormers) zijn) zich) hier) niet) altijd) van) bewust.) Ze) zijn) zich) niet) bewust) van) de) reden) waarom)ze)overgaan)tot)een)bepaalde)beslissing)waardoor)het) lijkt) alsof) ze) intuïtief) beslissingen) nemen) (Salas,) Rosen,) &) DiA azGranados,)2010).)) ) RPDAbesluitvorming)is)niet)altijd)de)strategie)die)experten)hanA teren.) Klein) (1999)) identificeert) een) aantal) ‘boundary) condiA tions’)waarin)RPD)dan)wel)meer)rationele)besluitvormingsstraA |97|) )

tegieën) gehanteerd) worden.) Hij) theoretiseert) dat) bij) grotere) tijdsdruk,)meer)expertise,)dynamische)context)en)onduidelijke) doelstellingen)meer)gebruik)gemaakt)zal)worden)van)RPD)omA dat)die)strategie)in)die)contexten)een)snellere,)doch)evenzeer) correcte,) besluitvorming) teweeg) brengt.) Wanneer) de) besluitA vormer) verantwoording) dient) af) te) leggen,) een) conflict) met) andere) besluitvormers) dient) op) te) lossen) of) geconfronteerd) wordt) met) een) dermate) complexe) situatie) die) moeilijk) in) paA tronen)te)vatten)is,)zal)er)overgeschakeld)worden)naar)rationeA le) vergelijkingen) van) beslissingsopties.) Hoewel) verschillende) mogelijkheden) dan) naast) elkaar) gelegd) worden) om) de) beste) beslissing) te) weerhouden,) merkt) Klein) op) dat) die) vergelijking) niet) zo) rationeel) gebeurt) als) wordt) voorgeschreven) door) de) rationele) besluitvormingstheorie.) De) vergelijking) gebeurt) imA mers) niet) op) basis) van) een) aantal) criteria) die) voor) elke) optie) ingevuld)en)geëvalueerd)worden.)) ) Cruciaal)binnen)NDM)zijn)de)cognitieve)mogelijkheden)van)de) besluitvormer.) Zowel) het) herkennen) van) patronen) als) het) mentaal) simuleren) van) de) voorgestelde) actie) wordt) mogelijk) gemaakt) door) het) mentaal) model) van) de) besluitvormer.) Het) idee) van) een) mentaal) model) is) niet) nieuw.) Het) wordt) al) een) aantal) decennia) gebruikt) als) een) verklarend) mechanisme) in) verscheidene) disciplines) (Wilson) &) Rutherford,) 1989).) Rouse) en)Morris)(1985,)p.)6))stellen)een)algemene)definitie)voor)van) een)mentaal)model)als)een)“mechanism)whereby)humans)are) able) to) generate) descriptions) of) system) purpose) and) form,) explanations) of) system) functioning) and) observed) system) staA tes,)and)predictions)of)future)system)states”.)Hierdoor)helpen) mentale) modellen) individuen) om) gebeurtenissen) in) hun) conA text) te) beschrijven,) te) verklaren) en) te) voorspellen.) Op) een) gestructureerde) manier) wordt) kennis) over) zichzelf) en) de) omA geving) opgeslagen) waardoor) de) wereld) begrijpeA lijk/voorspelbaar) wordt) en) interactie) met) anderen) mogelijk) wordt) (Mathieu,) Goodwin,) Heffner,) Salas,) &) CannonABowers,) |98|) )

74

2000). )Individuen) ontwikkelen) ook) een) mentaal) model) over) de)taak)die)ze)moeten)uitvoeren.)Deze)cognities)over)de)funcA tie) verbeteren) wanneer) iemand) meer) ervaring) heeft) (Salas) et) al.,)2010).)Individuen)met)expertise)zullen)hierdoor)sneller)het) geschikte) patroon) vinden) waaraan) ze) een) beslissing) kunnen) koppelen.) Onderzoek) bij) schakers) toont) bijvoorbeeld) aan) dat) ervaren) schakers) aan) één) of) twee) overwegingen) genoeg) hebA ben) om) een) goede) beslissing) te) nemen,) en) dus) sneller) een) juiste)inschatting)van)de)situatie)maken)(Klein,)2008).)) ) Het) RPDAmodel) vormt) zo) een) combinatie) tussen) intuïtie) (het) zoeken)naar)patronen))en)ratio)(mentale)simulatie))bij)besluitA vorming) in) natuurlijke) en) complexe) settings.) De) cognitieve) voorstelling) van) een) bepaalde) actie) staat) centraal.) Het) is) niet) zozeer) te) doen) om) het) besluit) (output)) of) om) de) kenmerken) van) de) probleemsituatie) (input),) maar) om) het) proces) dat) de) brug)vormt)tussen)de)situatie)en)de)beslissing.)) )

2.2.3)NDM)BIJ)GROEPEN)EXPERTEN) NDM) heeft) expliciet) aandacht) voor) de) besluitvorming) door) groepen)van)experten.)Er)werd)doorheen)het)onderzoek)in)de) NDMAtraditie) immers) ondervonden) dat) cruciale) beslissingen) meestal) niet) genomen) worden) zonder) overleg) met) anderen) binnen)de)organisatie.)Net)zoals)bij)besluitvorming)door)indiviA duen,) speelt) de) cognitie) van) het) team) een) belangrijke) rol.) De) ‘team)mind’,)of)de)manier)waarop)een)team)denkt,)is)volgens) Klein)(1999))vergelijkbaar)met)de)manier)waarop)een)individu) denkt,)met)dat)verschil)dat)het)denken)van)een)team)een)obA serveerbaar) gegeven) is) omdat) het) bestaat) tussen) de) teamleA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 74

)Eén)van)de)kritieken)die)op)NDM)geformuleerd)worden,)is)echter)het)gebruik) van)‘fuzzy)constructs’)zoals)mentale)modellen)(Todd,)2001).)

|99|) )

den) en) niet) binnen) het) individu.) Het) vertalen) van) gekende) psychologische) individuele) kenmerken) naar) het) groepsA) of) teamniveau)gebeurt)vaak)in)de)literatuur)over)teams)(Tindale,) 75 Meisenhelder,)DykemaAEmgblade,)&)Hogg,)2003). )De)cognitie) van) groepen) krijgt) hierin) steeds) meer) wetenschappelijke) aanA dacht)(Mohammed,)Klimoski,)&)Rentsch,)2000),)zoals)ook)blijkt) uit)de)grote)verscheidenheid)aan)concepten)om)gedeelde)cogA nitie) te) beschrijven) (Espinosa,) Lerch,) &) Kraut,) 2004).) Eén) van) de) terugkerende) manieren) om) gedeelde) cognitie) te) beschrijA ven) is) ‘shared) mental) models’) of) ‘team) mental) models’) (JefA fery,) Maes,) &) BrattonAJeffery,) 2005).) Een) ‘shared) mental) moA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 75

)Er) wordt) in) die) literatuur) een) onderscheid) gemaakt) tussen) ‘groepen’) en) ‘teams’)en)hun)besluitvorming.)Ten)eerste)is)er)een)verschil)in)de)definitie)over) groepen)en)teams.)Bij)een)groep)is)een)feitelijke)verzameling)van)twee)of)meer) individuen) voldoende.) Van) een) team) spreekt) men) bij) groepen) die) relatief) stabiel) zijn) en) elkaar) nodig) hebben) om) een) bepaald) vooropgesteld) doel) te) bereiken.) De) doelmatigheid) is) het) belangrijkste) onderscheid) tussen) beiden) (Ilgen,)Major,)Hollenbeck,)&)Sego,)1995;)Kerr)&)Tindale,)2004).)Een)voorbeeld) om) dit) onderscheid) te) verduidelijken) kan) men) vinden) in) de) voetbalwereld) (Decuyper,) Dochy,) &) Van) den) Bossche,) 2010).) De) supporters) die) match) na) match)hun)voetbalploeg)aanmoedigen)vormen)een)groep.)De)voetbalploeg)zelf) is) een) team.) Immers,) de) spelers) hebben) elkaar) nodig) om) een) wedstrijd) te) kunnen)winnen.)De)supporters)van)hun)kant)hebben)geen)andere)supporters) nodig)om)hun)voetbalploeg)aan)te)moedigen.)Een)tweede)onderscheid)tussen) groepen) en) teams) bevindt) zich) op) het) niveau) van) hun) besluitvorming.) Groepsbesluitvorming) wordt) gedefinieerd) als) het) besluitvormingsproces) dat) leidt) tot) een) consensusbeslissing) binnen) de) groep) (Kerr) &) Tindale,) 2004).) Bij) besluitvorming) in) teams) wordt) consensus) niet) opgenomen) als) doelstelling) in) de)definitie)(CannonABowers,)Salas,)&)Converse,)1993,)p.)222).)Een)verzamelA ing) experten) die) samen) beslissingen) dient) te) nemen,) beantwoordt) beter) aan) de) definitie) van) een) team) omdat) ze) elkaar) nodig) hebben) om) beslissingen) te) nemen.)Hun)besluitvorming)moet)evenwel)niet)leiden)tot)een)consensus.)Dit)is) alvast)het)geval)in)de)CBJ’s)die)het)voorwerp)van)dit)onderzoek)uitmaken.)In)de) voorbereidende)interviews)met)teamverantwoordelijken)werd)aangegeven)dat) in) de) gevallen) waarin) het) team) niet) gezamenlijk) tot) een) oplossing) komt,) de) teamverantwoordelijke) de) knoop) moet) doorhakken.) De) onenigheid) wordt) zo) niet)opgelost,)terwijl)er)wel)een)beslissing)genomen)wordt)door)het)team.)In) lijn)hiermee)wordt)voor)het)theoretisch)kader)voornamelijk)beroep)gedaan)op) literatuur) die) toegespitst) is) op) teams.) De) woorden) ‘groep’) en) ‘team’) worden) evenwel)door)elkaar)gebruikt.)

|100|) )

del’) is) de) “team) members’) shared,) organized) understanding) and) mental) representation) of) knowledge) or) beliefs) about) key) elements)of)the)team’s)relevant)environment”)(Mohammed)et) al.,)2000,)p.)125).)Men)is)zich)niet)noodzakelijk)bewust)van)het) bestaan)van)een)gedeeld)mentaal)model,)maar)dit)neemt)niet) weg) dat) het) actief) is:) het) stuurt) onze) gedachten) en) handelinA gen) (Senge,) 1990).) De) definitie) van) ‘shared) mental) models’) wijst) op) de) gedeeldheid) van) cognities) hoewel) in) de) literatuur) niet)altijd)duidelijk)is)wat)gedeeldheid)betekent.)Het)kan)gaan) om)kennis)die)identiek)is)over)de)verschillende)leden)heen,)die) volledig)verschillend)is,)maar)complementair)of)die)op)bepaalA de) punten) overlapt) (Klimoski) &) Mohammed,) 1994).) Er) kan) aldus)sprake)zijn)van)verschillende)graden)van)gedeeldheid)van) het)mentaal)model)(Mohammed)et)al.,)2000).)) ) Een)gedeeld)mentaal)model)zou)niet)samenvallen)met)de)som) van) de) mentale) modellen) van) de) leden) (Klimoski) &) MohamA med,)1994).)Het)vertrekt)vanuit)de)individuele)mentale)modelA len) van) de) leden) (Maynard,) 2010),) maar) de) manier) waarop) teams)omgaan)met)kennis)van)de)teamleden)is)bepalend)voor) cognitie) op) teamniveau) (Cooke,) Salas,) Kiekel,) &) Bell,) 2004).) Volledige) overlap) tussen) teamleden) leidt) tot) automatische) besluitvorming) waarbij) beslissingsregels) kritiekloos) toegepast) worden) (Jeffery) et) al.,) 2005).) Bij) de) opbouw) van) een) gedeeld) model) is) het) dus) zaak) om) een) optimum) te) vinden) tussen) onA enigheid)en)overeenstemming)(Klimoski)&)Mohammed,)1994).)) ) Een)‘shared)mental)model’)is)een)manier)om)kennis)te)structuA reren) op) teamniveau.) Deze) kennis) kan) verschillende) onderA werpen)hebben,)waardoor)in)een)team)ook)verschillende)menA tale)modellen)tegelijkertijd)kunnen)circuleren)(Klimoski)&)MoA hammed,) 1994).) Men) maakt) een) onderscheid) tussen) kennis) over)‘teamwork’)en)kennis)over)‘taskwork’)(CannonABowers)&) Salas,)2001).)Met)‘taskwork’)doelt)men)op)kennis)over)de)taak.) Deze) bestaat) uit) regels,) procedures) en) doelstellingen) van) het) |101|) )

team) om) de) taak) tot) een) goed) einde) te) brengen.) Kennis) over) ‘teamwork’) is) gekoppeld) aan) het) functioneren) van) het) team.) Men) bouwt) kennis) op) over) de) rol) en) verantwoordelijkheden) van) de) verschillende) teamleden) en) de) manier) waarop) men) best) interageert.) De) uitgebreidheid) van) een) gedeeld) mentaal) model) is) afhankelijk) van) de) complexiteit) van) het) onderwerp) waarover) kennis) verzameld) wordt.) Taken) waarin) de) handeA lingsopties) en) de) bijhorende) voorwaarden) duidelijk) bepaald) zijn,)vereisen)een)eenvoudiger)mentaal)model)dan)taken)waarA in) veel) verantwoordelijkheid) ligt) bij) het) team,) bijvoorbeeld) in) een) grote) discretionaire) ruimte) (Klimoski) &) Mohammed,) 1994).)) ) Net)zoals)het)voor)een)individu)belangrijk)is)om)een)cognitieve) voorstelling)te)hebben)van)zichzelf)en)de)wereld)om)zich)heen,) is) het) ook) voor) teams) belangrijk) om) een) mentaal) model) te) ontwikkelen.) Het) maakt) het) mogelijk) voor) teamleden) om) hun) activiteiten) af) te) stemmen) op) elkaar) en) aan) te) passen) aan) de) (geanticipeerde)) veranderende) verwachtingen) over) het) team) (CannonABowers) et) al.,) 1993).) Een) gedeeld) mentaal) model) is) belangrijk) voor) besluitvorming) op) teamniveau) in) die) zin) dat) men)makkelijker)tot)een)oplossing)zal)komen)als)men)dezelfde) cognitieve) structuren) hanteert) over) het) team) en) haar) taak) (Jeffery) et) al.,) 2005;) Klimoski) &) Mohammed,) 1994).) Dit) komt) ook) besluitvorming) onder) (tijds)druk) ten) goede) (Jeffery) et) al.,) 2005).) Bovendien) maakt) een) gedeeld) mentaal) model) het) moA gelijk) voor) leden) om) beslissingen) te) nemen) die) in) lijn) liggen) met) het) team,) zonder) dat) hierover) overleg) gepleegd) dient) te) worden) (CannonABowers) &) Salas,) 2001).) Ruimer) dan) besluitA vorming)zou)een)gedeeld)mentaal)model)leiden)tot)een)effecA tiever) en) efficiënter) functionerend) team.) Het) beïnvloedt) de) teamprestatie)en)verhoogt)de)teameffectiviteit)(Mathieu)et)al.,) 2000;)Mohammed)et)al.,)2000;)Van)den)Bossche,)2006;)Cooke) et)al.,)2004).) ) |102|) )

Gedeelde) mentale) modellen) zijn) dynamisch) en) ontwikkelen) zich) doorheen) het) functioneren) van) het) team) (Van) den) BosA 76 sche,) 2006;) Mohammed) &) Dumville,) 2001). )Net) zoals) de) mentale)modellen)van)individuen)evolueren)naarmate)ze)meer) expertise) opbouwen,) evolueren) gedeelde) mentale) modellen) wanneer)het)team)samen)ervaring)opdoet)(Salas)et)al.,)2010).) Een)belangrijke)voorwaarde)voor)het)opbouwen)van)gezamenA lijke)expertise)is)dat)het)team)leert)uit)voorgaande)ervaringen) en)zich)aanpast)aan)nieuwe)situaties.)Een)star)mentaal)model) wordt)in)verband)gebracht)met)het)fenomeen)van)‘groupthink’) (cf.) 3.2.2).) Bij) een) te) grote) overlap) van) individuele) mentale) modellen) kan) de) gemeenschappelijke) denkwijze) gecultiveerd) worden)en)niet)meer)opengesteld)worden)voor)kritiek)(Jones)&) Roelofsma,)2000).)) De)mogelijkheid)om)een)gedeeld)mentaal)model)uit)te)bouwen) dat) evolueert) doorheen) de) tijd,) hangt) op) die) manier) samen) met) het) breder) functioneren) van) teams) (Batorowicz) &) Shepherd,) 2008).) Het) functioneren) van) teams) is) de) laatste) decennia)een)belangrijk)onderzoekstopic)geworden)in)verschilA lende) onderzoeksdomeinen) (CannonABowers) et) al.,) 1993;) Cooke)et)al.,)2004).)Opdat)een)team)zich)kan)aanpassen)aan)de) complexe) en) veranderlijke) omgeving) waarin) het) functioneert,) moet)het)continu)bijleren.)Een)goed)functionerend)team)is)dan) ook)een)lerend)team)(Decuyper)et)al.,)2010).)) ) Hoewel) de) theoretische) aandacht) voor) gedeelde) cognitie) binA nen)teams)en)organisaties)toeneemt,)hinkt)de)empirische)toetA sing) ervan) achterop.) Dit) zou) te) wijten) zijn) aan) de) gebrekkige) conceptualisering)van)het)concept)enerzijds)en)onduidelijkheid) over)manieren)om)cognitie)op)teamniveau)te)meten)anderzijds) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 76

)Volgens)Klimoski)en)Mohammed)(1994))speelt)vorming)een)belangrijke)rol)in) het) ontwikkelen) van) gedeelde) mentale) modellen.) Tijdens) vorming) kan) een) bepaald) model) op) punt) gesteld) worden,) en) vorming) is) ook) belangrijk) voor) nieuwe)teamleden)die)daar)kennis)maken)met)de)gedeelde)cognities.)

|103|) )

(Mohammed) et) al.,) 2000).) Er) circuleren) tevens) verschillende) concepten) om) cognitie) op) teamniveau) te) beschrijven) wat) de) duidelijkheid)en)operationalisering)van)het)onderzoek)niet)ten) goede)komt)(Mohammed)&)Dumville,)2001;)CannonABowers)&) Salas,)2001).)Daarnaast)is)het)onderzoek)naar)mentale)modelA len)in)natuurlijke)settings)erg)beperkt)(Jeffery)et)al.,)2005).)) )

2.3) TOEPASBAARHEID) VAN) NDM) OP) ‘STREETA LEVEL)BUREAUCRATS’)IN)DE)JEUGDZORG) Het)kader)van)NDM)biedt)een)bril)om)naar)besluitvorming)van) (groepen)) experten) in) natuurlijke) settings) te) kijken.) VerschilA lende) auteurs) pleiten) voor) NDM) als) een) kader) om) besluitvorA ming) binnen) sociaal) werk) te) begrijpen) (Munro,) 2008;) Van) de) Luitgaarden,)2009;)Schwalbe,)2004;)Bartolo)et)al.,)2001;)HowA ell,)2009).)De)aard)van)sociaal)werk)sluit)immers)beter)aan)bij) intuïtieve) besluitvorming) dan) bij) rationele) modellen) van) beA sluitvorming) (Platt,) 2005;) Munro,) 2005).) NDM) werd) echter) opgebouwd)in)een)heel)andere)context)dan)de)jeugdzorg.)Het) is)dan)ook)belangrijk)om)stil)te)staan)bij)de)toepasbaarheid)van) NDM)op)de)besluitvorming)van)SLB’s)in)de)jeugdzorg.)De)kenA merken) van) de) settings) waar) NDM) uitspraken) over) wil) doen,) wordt) vergeleken) met) de) kenmerken) van) de) jeugdzorg) in) het) algemeen)en)de)BJZ)in)het)bijzonder.)) ) Ten)eerste)bestudeert)NDM)experten.)De)besluitvormingstaak) (bij) aanmelding)) is) in) de) jeugdzorg) voorbehouden) aan) een) specifieke)actor)die)beschouwd)kan)worden)als)een)SLB.)De)SLB) ontwikkelt) routines) die) zijn) besluitvorming) sturen.) Dit) komt) overeen) met) het) idee) van) expertise) in) NDM:) het) uitbouwen) van) een) cognitief) schema) op) basis) van) eerdere) ervaringen) waardoor) beslissingen) nemen) sneller) en) eenvoudiger) wordt.) De) invloed) van) expertise) als) hulpbron) voor) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) wordt) erkend) in) onderzoek) (Boehm) &) Yoels,) |104|) )

2008;) Scott,) 1990;) Stephenson,) Giller,) &) Brown,) 2007;) MattiA son,) 2000).) Ervaren) besluitvormers) hebben) meer) kennis) over) de)factoren)die)samenhangen)met)mishandeling)en)verwaarloA zing)en)kunnen)dit)beter)toepassen)in)hun)besluitvorming)(DruA ryAHudson,)1999).)Ze)maken)eerder)gebruik)van)praktijkkennis) of)stukken)van)theoretische)modellen)dan)van)empirisch)gevaA lideerde)kennis)(Van)de)Luitgaarden,)2009;)Benbenishty)et)al.,) 2003).) Deze) kennis) en) expertise) maakt) het) mogelijk) om) beteA kenis) te) geven) aan) de) kenmerken) die) de) probleemsituatie) beschrijven) en) zo) beslissingsfactoren) te) selecteren) (Reder) &) Duncan,) 2003;) O'Sullivan,) 1999).) Tegelijkertijd) wordt) gewezen) op) de) ‘probabilistic) nature’) van) outcomes) in) de) jeugdzorg.) In) gelijkaardige)dossiers)kan)een)gelijkaardige)beslissing)leiden)tot) een)verschillende)outcome,)waardoor)‘learning)from)experienA ce’)geen)evident)gebeuren)is)(Benbenishty)et)al.,)2003,)p.)138).) ) Ten) tweede) is) NDM) geïnteresseerd) in) besluitvormers) in) hun) 77 natuurlijke) context. )Het) onderzoek) naar) SLB’s) verkiest) evenA eens)onderzoek)in)natuurlijk)settings)omdat)alleen)een)grondig) begrip)van)de)werkcontext)van)SLB’s)een)correcte)aanlyse)van) hun) routines) mogelijk) maakt.) In) lijn) hiermee) werden) al) verA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 77

)Hoewel) de) theorie) het) zo) voorschrijft,) is) men) er) in) de) praktijk) van) het) onderzoek) niet) altijd) in) geslaagd) om) hieraan) te) voldoen.) Het) meeste) onderzoek)gebeurt)aan)de)hand)van)experimenten)waarin)de)kenmerken)van) de)context)zoveel)als)mogelijk)worden)nagebootst.)Bovendien)werkt)men)vaak) met)nieuw)samengestelde)groepen)of)‘ad)hoc’)groepen.)Mogelijks)heeft)dit)te) maken)met)de)wetenschappelijke)traditie)waarbinnen)NDM)ontwikkeld)werd,) namelijk) de) klinischApsychologische.) Binnen) deze) traditie) is) experimenteel) onderzoek) (waarbij) de) beïnvloedende) variabelen) gecontroleerd) kunnen) worden)) de) norm.) Om) als) theorie) aanvaard) te) worden,) moet) het) onderzoek) naar)NDM)waarschijnlijk)deels)mee)in)deze)traditie)wat)de)toevlucht)tot)experA imenten) enigszins) verduidelijkt.) Getuige) hiervan) is) ook) de) paragraaf) ‘is) this) science?’) die) Klein) (1999)) opneemt) in) zijn) boek.) Binnen) de) psychologie) is) het) gebruik) van) kwalitatieve) methoden) een) punt) van) kritiek) op) de) wetenschapA pelijkheid)van)de)theorie,)terwijl)men)dit)in)de)sociale)wetenschappen)eerder) zou)beschouwen)als)een)voorbeeld)van)gedegen)grounded)theory)onderzoek.)

|105|) )

schillende) analyses) van) ‘gatekeepers’) in) de) jeugdzorg) uitgeA voerd) in) hun) natuurlijke) context) (Dingwall) et) al.,) 1983;) WatA 78 tam,)1992;)Broadhurst)et)al.,)2010). )Die)natuurlijke)context)is) volgens) NDMA) en) SLBAonderzoekers) erg) complex.) Ook) verwijA zers)in)de)jeugdzorg)opereren)in)een)complexe)omgeving.)Hun) taak) is) het) nemen) van) beslissingen) over) de) omstandigheden) waarin) kinderen) en) hun) gezinnen) leven,) en) dit) vaak) op) basis) van) onvolledige) informatie.) De) onzekerheden) en) moeilijkheA den) die) hiermee) gepaard) gaan,) maken) het) geen) eenvoudige) job)(Lonne)et)al.,)2008).)Bovendien)dient)men)rekening)te)houA den) met) de) noden) en) belangen) van) zowel) minderjarige) als) ouder) terwijl) die) soms) tegengesteld) zijn.) De) minderjarige) wil) men) beschermen) tegen) een) opvoedingssituatie) waarin) zijn) ontplooiingskansen)niet)maximaal)zijn,)maar)het)gevoel)tot)een) gezin) te) behoren) is) ook) belangrijk) voor) de) ontwikkeling) van) minderjarigen.) De) ouders) van) hun) kant) hebben) het) recht) op) hun) gezin) en) de) vrijheid) om) dit) in) te) richten) zoals) ze) willen.) Zelfs) als) er) beslist) wordt) tot) uithuisplaatsing,) moeten) ze) de) kans)krijgen)om)de)relatie)met)hun)kinderen)te)onderhouden,) en)na)verloop)van)tijd)de)zorg)over)hun)kind(eren))terug)over) te) nemen.) Deze) spanning) tussen) de) rechten) van) minderjarige) en) ouders) maakt) de) besluitvorming) niet) eenvoudig) (Munro) &) Ward,)2008).)Daarnaast)moeten)SLB’s)in)de)jeugdzorg)omgaan) met) de) ambivalentie) tussen) “punishing) or) helping,) controlling) or) caring”) bij) het) nemen) van) beslissingen) (Eadie) &) Canton,) 2002,)p.)15).)De)vrijwillige)hulpverlening)is)immers)niet)altijd)zo) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 78

)Met) de) nadruk) op) natuurlijke) context) zou) het) lijken) alsof) elke) onderzoeksmethode) die) in) meer) of) mindere) mate) abstractie) maakt) van) de) context) –) en) dus) niet) het) eigenste) moment) waarop) de) beslissing) genomen) wordt,) vat) –) onvoldoende) is) voor) onderzoek) naar) NDM.) Het) onderzoek) naar) NDM) verloopt) echter) doorgaans) door) diepteinterviews) waarin) de) respondA enten)gevraagd)wordt)te)reflecteren)over)eerdere)(memorabele))beslissingen.) De)beslissingen)zijn)dus)‘real)life’,)maar)worden)niet)onderzocht)‘in)real)time’.) Vignettestudies) onderzoeken) de) beslissing) ‘in) real) time’,) maar) maken) geen) gebruik) van) ‘real) life’) beslissingen) omdat) de) consequenties) niet) reëel) zijn.) Observaties)maken)het)mogelijk)om)beiden)te)combineren.)

|106|) )

vrijwillig)als)het)lijkt.)Een)CBJ)kan)namelijk)doorverwijzen)naar) de)gerechtelijke)hulpverlening.)De)spanning)tussen)ondersteuA ning) en) controle) bepaalt) mee) de) complexe) context,) en) leidt) meestal) tot) strategieën) ter) maximalisatie) van) de) vrijwilligheid) (Lonne)et)al.,)2008;)Wattam,)1997).) Het) is) niet) alleen) moeilijk) om) beslissingen) te) nemen) door) de) beperkte) informatie,) ze) kunnen) ook) vergaande) gevolgen) hebA ben)voor)de)cliënten)(Scott,)1997;)Munro)&)Ward,)2008;)ManA sell,) 2006b).) De) levensloopperspectieven) van) jongeren) in) de) jeugdzorg)kunnen)negatief)beïnvloed)worden)door)hun)traject) in) de) jeugdzorg) (McFarlane,) 2009),) zeker) wanneer) er) veel) breuken)zijn)in)dit)traject)(Lonne)et)al.,)2008;)Ward,)2009).)Het) toelaten) van) jongeren) in) de) jeugdzorg) kan) dus) negatieve) geA volgen) hebben) voor) de) jongeren,) maar) de) jongere) in) zijn) thuismillieu)laten)kan)dat)ook)(Munro,)2005;)Rzepnicki)&)JohnA son,)2005).)‘Gatekeepers’)moeten)dus)omgaan)met)een)spanA ning)die)door)Dingwall)et)al.)(1983))gekarakteriseerd)werd)als) “they) are) damned) if) they) do,) and) damned) if) they) don’t”.) Ze) moeten) ingrijpen) vóór) de) situatie) volledig) uit) de) hand) loopt,) maar) wel) wachten) tot) andere) hulpverlening) niet) meer) kan) baten)(Mansell,)2006a).) ) Gezien) de) complexiteit) van) de) aangemelde) situaties,) die) geA worteld)zijn)in)een)bepaalde)context,)zijn)de)verhalen)meestal) uniek) en) niet) zo) makkelijk) te) koppelen) aan) algemene) richtlijA nen.)Er)zijn)slechts)een)beperkt)aantal)gevallen)die)overduideA lijk) voldoen) (of) net) niet) voldoen)) aan) de) instroomcriteria,) waardoor) de) meerderheid) van) de) aanmeldingen) zich) in) de) grijze)zone)bevindt)(Benbenishty)et)al.,)2003;)Barnes)&)Chand,) 2000).)Beslissingen)in)de)jeugdzorg)gaan)dan)ook)vaak)gepaard) met)een)beraad)over)een)groot)aantal)individuele)dossierkenA merken)(Howell,)2009).)De)complexe)informatie)op)basis)waarA van) men) in) de) jeugdzorg) beslissingen) neemt,) leent) zich) tot) NDM.) Men) moet) bij) NDM,) in) tegenstelling) tot) technische) onA dersteuning) voor) besluitvorming,) de) situatiekenmerken) niet) |107|) )

los)zien)van)de)context,)niet)meten)of)optellen,)en)niet)vergeA lijken) met) een) groep) abstracte) factoren) (Van) de) Luitgaarden,) 2009).)Het)vergelijken)van)de)situaties)aan)de)hand)van)narraA tieven)over)de)context)van)de)jongere)en)de)mogelijke)outcoA me)van)de)beslissing)is)richtinggevend)voor)de)besluitvorming) (Forkby)&)Höjer,)2011).)Besluitvormers)rapporteren)ook)dat)ze) gebruik)maken)van)simulatie)bij)besluitvorming)(Howell,)2009).) Andere) onderzoeken) beschrijven) dat) besluitvorming) gepaard) gaat) met) een) iteratief) proces) waarin) regels) en) procedures) gematcht) worden) met) (delen) van)) de) probleemsituatie) (Broadhurst,) Hall,) Wastell,) White,) &) Pithouse,) 2010;) BenbeA nishty) et) al.,) 2003;) Wattam,) 1992;) Spratt,) 2000;) Sheppard) &) Ryan,) 2003;) Sheppard,) Newstead,) Di) Caccavo,) &) Ryan,) 2000).) Assessment)gaat)dus)niet)enkel)over)het)verzamelen)van)objecA tieve) kenmerken) van) de) aangemelde) situatie,) maar) ook) over) de) interpretatie) van) het) belang) van) die) kenmerken) (Keddell,) 2011).) Beslissingen) worden) hierdoor) sterk) bepaald) door) de) unieke)kenmerken)van)elke)situatie)waardoor)ze)niet)automaA tisch) of) bureacratisch) zijn,) maar) net) reflexief) en) geïndividualiA seerd)(Broadhurst)et)al.,)2010;)Benbenishty)et)al.,)2003).)) ) Tot) slot) heeft) NDM) expliciet) aandacht) voor) groepen) besluitA vormers.) Hoewel) ook) Lipsky) (2010)) het) belang) van) collega’s) voor)de)praktijken)van)SLB’s)identificeert,)is)het)meeste)onderA zoek) naar) SLB’s) gefocust) op) individuele) besluitvorming) (Foldy) &) Buckley,) 2010;) Goldman) &) Foldy,) 2011).) Ook) in) het) onderA zoek) in) de) jeugdzorg) ligt) de) nadruk) op) individuele) besluitvorA mers.)Dit)is)niet)onlogisch)aangezien)de)praktijk)van)‘gatekeeA pers’)in)de)jeugdzorg)gekenmerkt)wordt)door)een)éénAopAéén) relatie) met) cliënten) (Munro,) 2009).) Aangezien) in) de) BJZ) de) besluitvorming)van)verwijzers)gedeeld)dient)te)zijn,)biedt)NDM) hier) een) aantal) handvaten) om) routines/expertise) op) teamniA veau)te)bekijken.)) )

|108|) )

Er) zijn) echter) ook) een) aantal) bedenkingen) te) stellen) bij) de) toepasbaarheid) van) NDM) op) de) BJZ.) Ten) eerste) is) er) weinig) aandacht) voor) de) impact) van) de) houding) van) cliënten) op) beA sluitvorming.) In) de) jeugdzorg) staat) de) interactie) met) cliënten) centraal.) De) manier) waarop) cliënten) de) besluitvormingsproA cessen) beïnvloeden) wordt) in) het) model) echter) niet) geëxpliciA teerd.)Mogelijks)kan)de)houding)van)de)cliënt)terugkomen)als) onderwerp)van)de)informatie)die)gedeeld)wordt.)) Ten) tweede) vertrekt) NDM) grotendeels) vanuit) cognitieve) asA sumpties.)Oliver)en)Roos)(2005))vonden)in)hun)onderzoek)naar) besluitvorming) in) managementteams) echter) dat) beslissingsreA gels)niet)louter)cognitief)zijn,)maar)gegrond)zijn)in)emoties)en) narratieven.) Beslissingsregels) zijn) niet) zo) eenvoudig) als) ze) op) het) eerste) zicht) lijken) en) krijgen) diepte) door) de) verhalen) die) doorheen)het)functioneren)van)het)team)geconstrueerd)zijn)in) het)sociaal)interactieproces.)Daarnaast)is)ook)de)aandacht)voor) gedeelde) mentale) modellen) ingebed) in) een) cognitieve) kijk) op) organisaties) en) teams) (Klimoski) &) Mohammed,) 1994).) Bij) beA sluitvorming) in) groep) komt) echter) onvermijdelijk) een) sociaalA interactionistisch) gegeven) bovendrijven) (Hitzler) &) Messmer,) 2010).) Binnen) NDM) betrekt) men) teams) in) de) definitie) en) erA kent) men) organisatorische) invloeden,) maar) dit) wordt) niet) vertaald) in) de) modellen) waardoor) de) besluitvorming) van) een) team) te) veel) gespiegeld) gewordt) aan) die) van) het) individu,) zonder) rekening) te) houden) met) specifieke) groepsprocessen) (Gore) et) al.,) 2006).) Teamprocessen) zijn) eveneens) complexer) dan) de) beschrijving) van) gedeelde) mentale) modellen) laat) uitA schijnen)(Decuyper)et)al.,)2010).)) Tot) slot) is) de) tijdsdruk) die) kenmerkend) is) voor) NDM,) minder) aanwezig)in)de)jeugdzorg,)behoudens)in)crisissituaties)(Munro,) 2008).) Door) de) hoge) caseload) en) de) beperkte) periode) om) de) assessment) uit) te) voeren) is) er) steeds) sprake) van) een) zekere) tijdsdruk,) maar) ‘gatekeepers’) kunnen) in) principe) wel) de) tijd) nemen)voor)consultatie)en)overleg.)) ) |109|) )

Besluitvorming) in) de) jeugdzorg) wordt,) gezien) het) belang) van) evaluatie) van) een) probleemsituatie,) eerder) opgevat) als) een) morele)dan)als)een)technische)taak)(Dingwall)et)al.,)1983;)WatA tam,) 1992;) Parton) et) al.,) 1997;) BouverneADe) Bie,) 2008).) Dit) maakt)dat)NDM)een)interessant)kader)kan)zijn)voor)onderzoek) naar) besluitvorming) in) de) jeugdzorg.) Hoewel) verschillende) auteurs)pleiten)voor)NDM)als)theoretisch)kader)bij)besluitvorA ming) in) de) jeugdzorg,) is) het) nog) niet) vaak) toegepast) in) empiA risch)onderzoek.)Het)bestaande)onderzoek)geeft)wel)indicaties) van) hoe) de) besluitvorming) verloopt.) De) resultaten) van) dit) onderzoek) worden) in) wat) volgt) gepresenteerd.) Er) wordt) een) onderscheid) gemaakt) tussen) ‘patronen’) waarmee) we) doelen) op) de) categoriseringen) die) besluitvormers) hanteren) om) beteA kenis)te)geven)aan)probleemsituaties)enerzijds)en)factoren)die) de)beslissing)kunnen)beïnvloeden)anderzijds.)) )

3.) PATRONEN) BIJ) BESLUITVORMING) IN) DE) JEUGDA ZORG) In)deze)paragraaf)wordt)stilgestaan)bij)de)patronen)die)in)onA derzoek) naar) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) geïdentificeerd) worden) om) probleemsituaties) te) herkennen) en) evalueren.) Doorheen)dit)onderzoek)wordt)veel)aandacht)bested)aan)fouA ten)in)de)besluitvorming)van)‘gatekeepers’)en)manieren)om)die) te) vermijden.) Het) tweede) deel) van) deze) paragraaf) staat) hier) dan)ook)bij)stil.)) )

3.1) GEÏDENTIFICEERDE) PATRONEN) IN) ONDERZOEK) NAAR)BESLUITVORMINGSPROCESSEN) De)criteria)die)besluitvormers)hanteren)kunnen)sterk)verschilA len) van) de) door) de) overheid) vooropgestelde) criteria) (Wells,) Stein,) Fluke,) &) Downing,) 1989)) of) kunnen) extra) voorwaarden) ten) opzichte) van) de) officiële) richtlijnen) inhouden) (Gibbons) et) |110|) )

al.,)1995).)Onderzoek)naar)de)beslissingspraktijken)van)profesA sionals) is) dan) ook) belangrijk) om) hier) inzicht) in) te) verwerven.) De) resultaten) van) dergelijk) onderzoek) in) de) jeugdzorg) geven) aan) dat) de) beslissingen) van) verschillende) besluitvormers) met) betrekking) tot) gelijkaardige) situaties) divers) zijn,) maar) dat) de) manier) waarop) men) beslissingen) neemt,) gelijkenissen) verA toont:) “respondents) were) breaking) down) the) larger) question) and)perhaps)demonstrating)how,)in)practice,)they)understand) presenting) problems) and) endeavour) to) apply) the) available) organisational) categories) and) procedures”) (Spratt,) 2000,) p.) 611).) Op) die) manier) wordt) de) informatie) over) aangemelde) gezinnen) geëvalueerd) in) het) beslissingsproces) (Platt,) 2005).) Aan)de)informatie,)of)beslissingscues)die)aanwezig)zijn)in)dosA siers) wordt) verder) aandacht) besteed) (4).) Hier) worden) een) aantal)onderzoeken)toegelicht)die)categorieën)en)regels)identiA ficeerden)in)de)besluitvorming)in)de)jeugdzorg.)) ) Het) onderzoek) van) Dingwall,) Eekelaar) en) Murray) (1983)) was) 79 het) eerste) in) zijn) soort) in) de) jeugdzorg. )Zij) kwamen) tot) de) vaststelling) dat) practitioners) in) hun) besluitvorming) beroep) doen)op)‘clinical)evidence’,)zijnde)fysieke)signalen)dat)het)kind) mishandeld)wordt,)enerzijds)en)‘social)evidence’,)zijnde)signaA len) in) de) onmiddellijke) omgeving) van) het) kind) dat) er) iets) mis) loopt,) anderzijds.) De) loutere) aanwezigheid) van) klinisch) bewijs) is) onvoldoende) om) te) spreken) van) mishandeling.) Het) bewijs) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 79

)Ze)voerden)een)etnografische)studie)uit)in)drie)‘local)authority)areas’)waarin) de)‘court)hearings’)en)‘case)conferences’)van)27)dossiers)met)betrekking)tot)34) kinderen) geobserveerd) werden) en) de) betrokken) ‘social) workers’) en) ‘health) visitors’)geïnterviewd)werden.)Daarnaast)werden)observaties)uitgevoerd)in)de) diensten) waarin) ‘social) workers’) en) ‘health) visitors’) werkzaam) zijn.) Deze) laatsten) vormen) de) belangrijkste) groep) verwijzers.) Aanvullend) werden) verschillende)checks)uitgevoerd)om)te)kwaliteit)van)de)data)te)garanderen)en) de)representativiteit)van)de)bevindingen)te)controleren,)zoals)de)analyse)van) een) steekproef) van) andere,) reeds) bestaande) dossiers) en) een) korte) studie) in) andere)‘local)authority)areas’.)

|111|) )

wordt) geëvalueerd) door) te) kijken) naar) de) omstandigheden) waarin) de) eventuele) letsels) ontstonden) of) waarin) het) kind) opgroeit.)Men)gaat)met)andere)woorden)op)zoek)of)er)verantA woordelijkheid) voor) de) aanwezigheid) van) het) bewijs) toegeA schreven) kan) worden) aan) de) sociale) context.) Hierin) komt) de) morele) evaluatie) van) de) familiale) relaties) en) de) opvoedingsA kwaliteiten)van)de)ouders)het)meest)naar)voren.)Deze)evaluaA tie) gebeurt) aan) de) hand) van) het) concept) van) een) ‘normaal’) gezin)als)referentiekader.)Besluitvormers)hanteren,)net)als)elk) ander)individu,)een)aantal)normen)over)hoe)een)gewoon)gezin) hoort) te) functioneren.) Deze) normen) kunnen) zowel) gaan) over) materiële) condities) van) het) gezin,) zoals) huisvesting) en) kledij,) als)over)de)interpersoonlijke)relaties,)zoals)de)relatie)tussen)de) ouders) en) de) relatie) tussen) ouder(s)) en) kind.) Niet) elke) afwijA king) van) deze) norm) wordt) gezien) als) ‘sociaal) bewijs’.) Die) eleA menten) waarvan) de) ouder) bij) machte) is) om) ze) te) veranderen) of)om)ze)te)voorkomen,)wegen)het)meest)door.)Zo)wordt)huisA vesting) in) een) achtergestelde) buurt) niet) gezien) als) een) afwijA king) van) de) norm) omdat) arme) gezinnen) niet) altijd) de) keuze) hebben) waar) ze) wonen.) Als) dit) huis) echter) kil) ingericht) is,) zal) men)dit)wel)zien)als)een)afwijking)van)het)normale)gezin)omdat) ouders) hier) wel) controle) over) hebben.) Daarnaast) is) het) voorA komen) van) minimale) bereidheid) van) de) ouders) om) mee) te) werken)met)de)hulpverlening)van)belang.)Het)zoeken)van)sociA aal) bewijs) lijkt) dan) vooral) te) gaan) over) het) schetsen) van) de) morele) identiteit) van) ouders) door) hen) te) evalueren) aan) de) 80 hand)van)wat)van)een)‘normale’)ouder)verwacht)kan)worden. ) Practitioners)bleken)echter)terughoudend)te)zijn)in)deze)evaluA atie.)Men)is)zich)bewust)van)de)relativiteit)van)normen)en)men) zal)er)bij)assessment)steeds)van)uit)gaan)dat)ouders)het)beste) voor) hebben) met) hun) kind.) Deze) ‘rule) of) optimism’) zorgt) er) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 80

)Dit)fenomeen)lijkt)op)het)psychologisch)mechanisme)van)‘social)projection’) waarbij) men) de) eigen) standpunten) projecteert) op) anderen) en) van) hen) gelijkaardige) meningen/gedragingen) verwacht) (Jones) &) Roelofsma,) 2000,) p.) 1133).)

|112|) )

voor)dat)signalen)in)de)omstandigheden)van)het)kind)pas)zulA len)geïnterpreteerd)worden)als)bewijs)van)mishandeling)als)ze) niet)teruggebracht)kunnen)worden)tot)culturele)verschillen)of) als) er) geen) blijk) is) van) ‘natural) love’) die) elke) ouder) ongeacht) zijn) of) haar) particuliere) levensomstandigheden,) verwacht) wordt) te) hebben) ten) opzichte) van) zijn) kind.) Door) de) ‘rule) of) optimism’)is)een)‘normaal’)gezin)een)rekbaar)begrip)en)wordt) een) negatieve) morele) schets) van) de) ouders) enkel) gemaakt) in) die) omstandigheden) waarin) men,) omwille) van) de) ernst,) niet) 81 anders) kan. )Dit) zou) leiden) tot) een) ondervertegenwoordiging) van)gezinnen)uit)gegoede)gezinnen)(waaronder)ook)‘respectaA ble) workingAclass) parents’),) allochtone) gezinnen) en) zwak) beA gaafde)ouders;)en)tot)een)oververtegenwoordiging)van)alleenA staande)moeders)en)gezinnen)uit)de)laagste)arbeidersklasse.)) ) Wattam) (1992)) van) haar) kant) beschrijft) vier) structuren) van) besluitvorming)die)de)betekenisgeving)richten.)Een)aanmelding) wordt)als)valide)beschouwd)wanneer)de)probleembeschrijving) gedetailleerd) en) specifiek) is) (‘specificity’);) wanneer) er) geen) motief) gevonden) kan) worden) voor) de) aanmelding) buiten) opA rechte) ongerustheid) (‘motive’);) en) wanneer) de) problemen) in) de) aanmelding) gestaafd) kunnen) worden) (‘corroboration’).) Daarnaast) worden) personen) en) situaties) toegewezen) aan) beA paalde)categorieën)die)het)huidige)en)toekomstige)inzicht)in)de) probleemsituatie)beïnvloeden)(‘categorization’).)) ) Op)basis)van)het)werk)van)Wattam,)Dingwall)et)al,)en)anderen,) beschrijven) Parton) et) al.) (1997)) assessment) als) een) ‘moral) enterprise’.) Hiermee) geven) ze) aan) dat) besluitvorming) geen) louter) optellen) van) risicoA) en) beschermende) factoren) betreft) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 81

)De) auteurs) wijzen) er) wel) op) dat) practitioners) die) verder) in) de) jeugdzorgketen)functioneren)beter)bestand)zijn)tegen)deze)‘rule)of)optimism’) en)aldus)sneller)een)negatieve)morele)evaluatie)van)gezinnen)maken.)

|113|) )

(technische)taak),)maar)een)evaluatie)inhoudt)van)hoe)de)ouA der(s)) omgaan) met) hun) kinderen) en) de) probleemsituatie.) BeA sluitvormers)vellen)een)oordeel)over)ouders)en)gaan)hierbij)uit) van)overwegingen)over)‘normaal’)ouderschap.)De)rol)van)norA maliteit)in)de)besluitvorming)is)echter)complex)omdat)de)invulA ling) van) ‘normaal’) gedrag) beïnvloed) wordt) door) de) specifieke) context)–)tijd)en)plaats)–)van)het)gedrag.)De)evaluatie)ervan)is) bovendien) veranderlijk) doorheen) de) loop) van) de) hulpverleA ning.) Besluitvormers) evalueren) aan) de) hand) van) ‘categorisatiA on’)en)‘corroboration’.)‘Categorisation’)is)een)activiteit)waarbij) elementen) uit) het) dossier) worden) toegewezen) aan) bepaalde) categorieën)(‘client’,)‘case’,)‘evidence’,…))waardoor)het)inzicht) in)het)dossier)vergroot)en)de)gewenste)acties)duidelijk)worden.) Het) toewijzen) aan) categorieën) kan) herroepen) worden) of) onA derhandeld) worden) met) cliënten,) waardoor) ‘categorisation’) niet) gelijk) gesteld) mag) worden) met) een) heuristiek) (cf.) 3.2).) ‘Corroboration’)is)een)andere)structuur)die)centraal)staat)in)de) besluitvorming) en) die) nagaat) of) de) aanmelding) gestaafd) kan) worden.) Dit) heeft) een) juridische) connotatie) –) op) zoek) gaan) naar) bewijs) –) maar) kan) ook) bekeken) worden) als) de) kern) van) het) opbouwen) van) valide) redeneringen) met) betrekking) tot) aanmeldingen.)) ) In) lijn) met) de) conceptualisering) van) besluitvorming) als) een) morele) taak,) beschrijft) Keddell) (2011)) hoe) besluitvormers) cliA enten)construeren.)Ze)peilde)naar)beslissingen)waar)de)verwijA zers) een) goed) gevoel) bij) hadden) en) stelde) vast) dat) ‘goede’) cliënten)cliënten)zijn)die)geen)schuld)treffen)aan)de)situatie)en) tegelijkertijd) tonen) dat) ze) kunnen) veranderen.) De) oorzaken) van)de)probleemsituatie)worden)buiten)de)cliënt)gelegd,)zoals) mentale)problemen,)verslaving,)gebrek)aan)ondersteuning.)Op) die) manier) wordt) duidelijk) dat) besluitvormers) objectieve) kenA nis)verzamelen)over)gezinnen,)maar)vooral)interpretaties)kopA pelen) aan) die) kennis) die) hen) maakt) tot) ‘goede’) cliënten.) Ook) Buckley) (2000a)) wijst) op) het) ‘secondary) framework’) dat) beA |114|) )

sluitvormers)hanteren)bovenop)het)wettelijk)kader)en)dat)het) mogelijk) maakt) om) om) te) gaan) met) de) moeilijke) besluitvorA mingstaak.)Ze)hebben)niet)alleen)aandacht)voor)risicofactoren,) maar)ook)voor)‘contextual)matters’)zoals)de)geloofwaardigheid) van)de)melder)of)de)reputatie/geschiedenis)van)het)aangemelA de)gezin.)) ) Volgens)Platt)(2005;)2006))bestaat)de)besluitvorming)bij)eerste) screening) uit) een) aantal) evaluatieve) processen) waarin) inhouA delijke) dossierkenmerken) getoetst) worden.) De) outcome) van) de) initiële) besluitvorming) in) dit) onderzoek) was) het) opstarten) van) een) CPA) dan) wel) FSAprocedure.) De) besluitvorming) werd) gekenmerkt)door)de)evaluatie)over)vijf)elementen.)Een)eerste) afweging)betrof)de)mate)van)‘specificity’)in)de)aanmelding,)of) de) mate) van) concrete) en) gedetailleerde) informatie) over) de) mishandeling.)Ten)tweede)maakten) besluitvormers)een)ernstA afweging)op)basis)van)risicoA)en)beschermende)factoren)(‘seveA rity) and) risk’).) Tevens) werd) nagegaan) of) de) ouders) verantA woordelijkheid) dragen) voor) de) mishandeling) of) de) verwaarloA zing,) dan) wel) of) verantwoordelijkheid) (deels)) ligt) bij) het) kind) (‘parental) accountability’).) Vervolgens) werd) geëvalueerd) of) ouders)bereid)waren)om)mee)te)werken)met)de)hulpverlening) (‘parental) coAoperation’).) Inzicht) in) de) problematiek) en) initiaA tief) om) de) situatie) recht) te) zetten,) los) van) de) stap) naar) de) jeugdzorg,) werd) positief) geëvalueerd) en) leidde) tot) minder) ingrijpende) vormen) van) hulpverlening.) Tot) slot) hechtte) men) belang) aan) ‘corroboration’) waarbij) de) informatie) over) een) dossier) bevestigd) werd) door) een) betrokken) professional) of) door)een)ander)lid)van)(de)context)van))het)gezin.)Wanneer)er) sprake) is) van) ‘specificity’) en) ‘severity) and) risk’) stroomt) het) dossier) in) (in) CP).) Bij) (een) combinatie) van)) de) andere) procesA sen) wordt) minder) ingrijpende) (FS)hulpverlening) aangewezen) geacht) (Platt,) 2006).) Er) is) enige) overlap) te) onderkennen) in) de) processen.) Bij) de) afweging) van) ernst) en) risico) kan) er) immers) verwezen)worden)naar)‘parental)coAoperation’)of)‘corroboratiA |115|) )

on’)(hier)de)betrokkenheid)van)een)andere)actor))en)niet)alleen) naar)dossierkenmerken.)Met)de)focus)op)deze)processen)pleit) Platt) (2005)) voor) een) andere) assessmentprocedure) waarbij) men) minder) aandacht) heeft) voor) de) inhoudelijke) dossierkenA merken,) dan) wel) voor) de) concepten) aan) de) hand) waarvan) verwijzers) routineus) evalueren.) Het) expliciteren) van) deze) reA deneringen) in) procedures) zou) de) systematiek) van) besluitvorA ming)ten)goede)komen.) ) Al)deze)onderzoeken)geven)aan)dat)de)informatie)die)beschikA baar)is)in)een)dossier)niet)voldoende)is)om)de)besluitvorming) te)begrijpen.)Cruciaal)is)hoe)er)met)die)gegevens)wordt)omgeA gaan.)Hierbij)worden)verschillende,)doch)inhoudelijk)op)elkaar) gelijkende,) processen) geïdentificeerd.) Mogelijks) wordt) het) effect) van) interpretatie) nog) versterkt) in) de) aanmeldingsfase) omdat)de)informatie)daar)beperkter)is)(Platt,)2006).)De)geïdenA tificeerde) processen) kunnen) binnen) de) theorie) van) NDM) geA zien)worden)als)het)mentaal)model)aan)de)hand)waarvan)men) op)zoek)gaat)naar)patronen)in)een)dossier.)Ze)richten)de)aanA dacht) van) de) besluitvormer) naar) bepaalde) elementen) in) het) dossier.)Hoewel)dit)de)manier)is)waarop)beslissingen)genomen) worden) in) naturalistische) settings) –) de) resultaten) vertrekken) vanuit) concrete) praktijken) –) kan) opgemerkt) worden) dat) door) deze)manier)van)werken)bepaalde)aspecten)van)de)probleemA situatie) buiten) beeld) blijven,) waardoor) er) fouten) kunnen) opA treden)in)de)besluitvorming.)) )

3.2) HEURISTIEKEN) IN) HET) BESLUITVORMINGSONA DERZOEK) Het) voorkomen) van) fouten) in) de) besluitvorming) krijgt) veel) aandacht)in)de)literatuur.)Hiervoor)worden)een)aantal)redenen) geïdentificeerd) die) eerst) toegelicht) zullen) worden.) Vervolgens) wordt)het)bestaande)onderzoek)naar)heuristieken)in)de)jeugdA |116|) )

zorg) gepresenteerd.) Daarna) wordt) kort) stilgestaan) bij) het) deA bat) over) effectiviteit) van) besluitvorming) en) de) waarde) van) heuristieken) bij) besluitvorming.) Tot) slot) worden) twee) hulpA middelen)om)fouten)in)de)besluitvorming)te)beperkten)toegeA licht,) namelijk) assessmentrichtlijnen) enerzijds) en) organisatoriA sche) ondersteuning) anderzijds.) Er) wordt) beargumenteerd) dat) deze) hulpmiddelen) kaderen) in) radicaal) andere) analyses) over) wat)fouten)zijn)in)de)besluitvorming)en)welke)rol)heuristieken) spelen)bij)besluitvorming.) ) Heuristieken)krijgen)in)de)literatuur)over)besluitvorming)in)de) jeugdzorg) veel) aandacht.) Dit) kan) gelinkt) worden) aan) het) feit) dat)‘gatekeepers’)onder)grote)druk)staan)om)juiste)beslissingen) te)nemen.)Vinzant)en)Crothers)(1996,)p.)457A8))kaderen)dit)in) een) ‘antiAbureaucracy) mood’) waarbij) men) de) rol) van) de) overA heid) wil) beperken,) maar) men) tegelijkertijd) de) overheid) wel) meer)en)meer)verantwoordelijk)stelt)wanneer)er)iets)misgaat.) Binnen) de) overheid) leidt) dit) tot) nieuwe) managementtechA nieken) die) de) SLB) moeten) ‘empoweren’,) maar) daardoor) ook) 82 meer)verantwoordelijkheid)op)hen)afwentelen. )In)de)samenA leving)leidt)dit)tot)een)minder)tolerante)houding)en)een)steeds) kritischere) blik) ten) aanzien) van) beleidsbeslissingen.) Men) legiA timeert) dit) in) de) (individuele)) verantwoordelijkheid) (‘accounA tability’))van)SLB’s.) Ook)in)de)jeugdzorg)zijn)dergelijke)tendensen)merkbaar.)In)de) Angelsaksische)literatuur)heeft)men)het)over)een)‘blame)cultuA re’)als)gevolg)van)een)tanend)vertrouwen)in)de)goede)werking) van)de)overheid)(Lonne)et)al.,)2008,)p.)57).)De)activiteiten)van) officials,) waaronder) SLB’s) zijn) hierdoor) het) voorwerp) van) een) kritische)blik)telkens)wanneer)er)iets)fout)loopt)(Munro,)2005).) De) praktijk) wordt) bij) fouten) veelvuldig) bekritiseerd.) Dit) is) voornamelijk) merkbaar) in) CPAjeugdzorgsystemen,) maar) sijpelt) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 82

)Voor)een)overzicht,)zie)ook)Hjörne)et)al.,)2010,)p.)306.)

|117|) )

stilaan) door) naar) FSAjeugdzorgsystemen) zoals) Nederland) en) Duitsland)(Munro,)2010).) In) Vlaanderen) zijn) we) hier) voorlopig) van) gespaard) gebleven,) met) uitzondering) van) het) proces) van) schuldig) verzuim) (cf.) inA leiding:) 2.2.1).) Dit) betekent) evenwel) niet) dat) er) geen) beslisA singsfouten) zijn.) De) complexiteit) en) beperkte) rationaliteit) van) menselijke)besluitvormers)maakt)dat)onvermijdelijk.)Het)is)ook) niet)omdat)dergelijke)fouten)geen)aanleiding)geven)tot)schanA dalen) dat) beslissingsfouten) onproblematisch) zijn.) Dergelijke) fouten) hebben) belangrijke) consequenties) voor) het) gezin) dat) onterecht) geen) hulpverlening) krijgt,) of) voor) het) gezin) dat) wel) een)hulpaanbod)krijgt)terwijl)het)met)minder)ingrijpende)hulp) ook) (en) misschien) beter)) geholpen) had) kunnen) worden.) Het) moet) steeds) het) streefdoel) zijn) om) in) de) gegeven) context) de) beste)beslissing)te)nemen.)Er)wordt)teruggekomen)op)de)effecA tiviteit)van)besluitvorming)na)een)overzicht)van)de)in)de)literaA tuur)en)het)onderzoek)gevonden)heuristieken.)) )

3.2.1)SOORTEN)HEURISTIEKEN) Het) woord) ‘heuristiek’) is) afgeleid) van) het) Griekse) woord) voor) ‘vinden’,) waardoor) heuristiek) bekeken) kan) worden) als) een) methode)voor)het)vinden)van)oplossingen)bij)problemen.)Een) heuristiek) in) het) besluitvormingsonderzoek) wordt) beschreven) als)een)‘cognitieve)shortcut’)waarbij)het)vinden)van)een)beslisA sing) verloopt) via) een) andere) methode) dan) de) rationele) afweA ging) van) alle) mogelijke) beslissingen) (Gillingham,) 2006).) Het) gebruikt) van) heuristieken) versnelt) en) vereenvoudigt) de) beA sluitvorming)omdat)er)met)minder)informatie)rekening)gehouA den) wordt) (Munro,) 1999;) Baumann,) Dalgleish,) Fluke,) &) Kern,) 2011).) Er) zijn) verschillende) heuristieken) beschreven) in) de) literatuur.) Bij)de)bespreking)van)NDM)werd)reeds)gewezen)op)de)heurisA tiek) ‘satisficing’.) Een) ander) voorbeeld) is) ‘automatic) thinking’) |118|) )

waarbij)men)kritiekloos)nieuwe)informatie)die)de)eerdere)visie) ondersteunt,) aanvaardt,) maar) sceptisch) staat) tegenover) nieuA we)informatie)die)de)eerdere)visie)ondermijnt)(Munro,)1999).) In) lijn) hiermee) merkte) Wattam) (1992)) op) dat) ‘gatekeepers’) nieuwe)informatie)zo)interpreteren)dat)die)aansluit)bij)de)initiA ele) interpretatie.) Men) is) dus) terughoudend) om) een) eerste) mening) aan) te) passen.) Verder) is) ook) de) ‘availibility) heuristic’) gedocumenteerd) die) stelt) dat) de) interpretatie) over) de) waarA schijnlijkheid) van) een) gebeurtenis) gekoppeld) wordt) aan) hoe) snel)men)hiervoor)een)voorbeeld)kan)terugvinden.)Een)andere) heuristiek)is)het)‘false)consensus)effect’)(Gillingham,)2006).)Dit) vertrekt) vanuit) de) menselijke) gewoonte) om) de) eigen) situatie) als)typisch)te)beschouwen.)De)besluitvormer)veronderstelt)dan) verkeerdelijk)dat)een)andere)persoon)in)gelijkaardige)omstanA digheden) op) dezelfde) manier) zal) reageren) als) de) besluitvorA mer.)Daarnaast)zijn)besluitvormers)bij)de)(intuïtieve))keuze)van) informatie) waar) ze) rekening) mee) houden,) meer) geneigd) om) rekening)te)houden)met)informatie)die)concreet,)recent)en)tot) de)verbeelding)sprekend)is)(Munro,)1999).)Ze)nemen)geschreA ven) informatie) in) rapporten) of) wetenschappelijk) onderzoek) minder) mee.) Wanneer) ze) toch) beroep) doen) op) dergelijke) inA formatie,) blijkt) dat) men) geneigd) is) om) enkel) met) die) elemenA ten)rekening)te)houden)die)past)bij)de)reeds)bestaande)mentaA le)modellen)van)besluitvormers)(Scourfield)&)Pithouse,)2006).)) Broadhurst) et) al.) (2010)) identificeerden) strategieën) om) beA sluitvorming) te) versnellen) in) initiële) besluitvorming.) De) duur) van)de)aanmeldingsfase)is)meestal)beperkt)waardoor)beslissinA gen) snel) genomen) moeten) worden.) Dit) heeft) tot) gevolg) dat) men)beslissingen)neemt)zonder)op)zoek)te)gaan)naar)de)nodiA ge)informatie.)Er)wordt)bijvoorbeeld)geen)contact)opgenomen) met)alle)betrokkenen,)hoewel)dit)een)vereiste)is)in)de)proceduA re.) Daarenboven) zou) men) minder) gebruik) maken) van) de) indiA caties) van) risico) in) een) aanmelding) maar) meer) van) bepaalde) regels)die)het)sluiten)van)dossiers)vergemakkelijken,)zoals)het) vermoeden) van) slechte) wil) bij) anonieme) aanmeldingen.) Een) ander) voorbeeld) dat) werd) geobserveerd) is) het) afhouden) van) |119|) )

meldingen)met)betrekking)tot)12)tot)14Ajarigen)omdat)men)er) van) uit) gaat) dat) zij) inmiddels) voldoende) resistentie) tegen) de) mishandeling)ontwikkeld)hebben.)) Een)bijzondere)vorm)van)heuristieken)die)in)de)jeugdzorgliteraA tuur) wordt) beschreven,) is) ‘defensible) decision) making’) (DingA wall)et)al.,)1983).)De)besluitvormer)is)dan)niet)op)zoek)naar)de) beste) beslissing) in) de) gegeven) omstandigheden,) maar) de) beA slissing) die) het) best) verdedigbaar) is.) In) jeugdzorgsystemen) waar)verantwoordelijkheid)wordt)afgewenteld)op)de)‘gatekeeA pers’)ziet)men)dergelijke)defensieve)praktijken)opduiken.)VerA wijzers) wenden) hun) ‘discretion’) niet) meer) aan) om) positieve) beslissingen) te) nemen) voor) cliënten,) maar) vallen) terug) op) de) procedures) om) verantwoordelijkheid) te) ontwijken) (‘defensive) practice’))(Evans)&)Harris,)2004,)p.)889;)Wattam,)1997).)) )

3.2.2) HEURISTIEKEN) EN) DE) EFFECTIVITEIT) VAN) BEA SLUITVORMING) Heuristieken) worden) veel) gebruikt) in) alledaagse) besluitvorA ming) en) zijn) niet) noodzakelijk) problematisch.) Het) beschrijven) van)heuristieken)gebeurt)immers)door)te)beschrijven)hoe)menA sen) in) werkelijkheid) beslissingen) nemen) en) dat) is) zelden) op) een) rationele) manier) (Gigerenzer) &) Goldstein,) 1996).) Dit) verA klaart)waarom)de)heuristiek)van)‘satisficing’)zo)centraal)staat)in) de)theorievorming)over)NDM.)Klein)(1999))stelt)dat)die)heurisA tiek) niet) leidt) tot) slechte) beslissingen,) ook) al) worden) niet) alle) mogelijke)opties)overlopen,)op)voorwaarde)dat)besluitvormers) voldoende)expertise)hebben.)) Het) kan) evenwel) zijn) dat) heuristieken) leiden) tot) foute) beslisA singen)of)biases)in)de)besluitvorming)(Kahneman)et)al.,)1982).) Ook) binnen) NDM) wordt) er) gewaarschuwd) voor) fouten) in) de) besluitvorming.) Vanuit) het) uitgangspunt) dat) beslissingen) voortkomen)uit)het)herkennen)van)patronen)en)het)evalueren) van) beslissingsopties,) zijn) foute) beslissingen) die) beslissingen) |120|) )

waarbij)het)proces)van)patroonherkenning)en)mentale)simulaA tie) beter) had) kunnen) verlopen) (Schwalbe,) 2004).) Een) foute) beslissing)wordt)dan)als)volgt)gedefinieerd:) 4 A4 person4 will4 consider4 a4 decision4 to4 be4 poor4 if4 the4 knowO ledge4gained4would4lead4to4a4different4decision4if4a4similar4 situation4arose.4(Klein,41999,4p.4271)4 4 Oorzaken)voor)fouten)worden)gelegd)bij)een)gebrek)aan)ervaA ring) en) een) gebrek) aan) informatie,) waardoor) het) besluitvorA mingsproces)suboptimaal)verloopt,)en)men,)indien)er)wel)volA doende) ervaring) en) informatie) voorhanden) is,) andere) beslisA singen) zou) nemen.) Een) bijkomende) oorzaak) van) foute) beslisA singen) is) de) ‘de) minimus’) fout) waarbij) cues) in) het) herkennen) van) patronen) of) evalueren) van) beslissingsopties) weggeredeA neerd) worden) (Klein,) 1999).) Men) wordt) zo) zelfverzekerd) van) de) beslissingsopties) dat) andere) cues) die) die) optie) tegenspreA ken,)niet)meegenomen)worden)in)het)besluitvormingsproces.)) ) Wanneer) men) het) in) onderzoek) naar) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) heeft) over) fouten,) worden) die) vaak) beschreven) als) vals) positieven) (type) II)) enerzijds,) waarbij) mishandeling) en) verwaarlozing) onterecht) geïdentificeerd) wordt,) en) vals) negaA tieven) (type) I)) anderzijds,) waarbij) mishandeling) en) verwaarloA zing) onterecht) niet) gedetecteerd) wordt) (Munro,) 2008).) Beide) fouten) kunnen) grote) gevolgen) hebben) voor) de) cliënt) en) zijn) gezin.) Een) type) I) –) fout) kan) leiden) tot) een) escalatie) van) de) probleemsituatie) waarin) dan) meer) ingrijpende) hulp) nodig) wordt.) Bij) een) type) II) –) fout) voelen) ouders) zich) valselijk) beA schuldigd) en) kunnen) kinderen) onnodig) voorwerp) worden) van) een)maatregel.)Ook)voor)andere)jongeren)kunnen)deze)fouten) gevolgen) hebben) omdat) de) onnodig) ingenomen) plaats) de) hulpverlening)aan)andere)jongeren)uitstelt)(Mansell,)2006a).))

|121|) )

Een) dergelijke) invulling) van) beslissingsfouten) bekijkt) de) fout) vanuit)de)outcome)van)de)beslissing.)Als)de)outcome)negatief) blijkt)te)zijn)–)verslechtering)van)de)situatie)–)wordt)de)beslisA sing)‘fout’)genoemd.)Dergelijke)visie)op)fouten)gaat)er)van)uit) dat) de) outcome) dan) ook) ‘juist’) voorspeld) kan) worden.) Dit) is) echter) geen) evidentie.) Munro) (2010,) p.) 1140)) drukt) het) als) volgt)uit:) 4 An4adverse4outcome4in4child4protection4may4not,4on4invesO tigation,4 be4 considered4 to4 be4 due4 to4 any4 professional4 erO ror.4However4distressing4the4outcome,4the4blame4may4rest4 with4 the4 perpetrator4 alone.4 A4 good4 decision4 process4 can4 lead4 to4 a4 poor4 outcome4 and4 a4 poor4 decision4 process4 can4 be4followed4by4a4good4outcome44 4 Het)besluitvormingsproces)komt)zo)voor)een)stuk)los)te)staan) van) de) outcome.) Gelet) op) de) moeilijke) operationalisering) van) wat) een) gewenste) outcome) is) en) welke) rol) het) besluitvorA mingsproces) daarin) speelt,) maakt) Munro) (1996)) een) onderA scheid)tussen)vermijdbare)en)nietAvermijdbare)fouten.)) 4 In4 the4 difficult4 area4 of4 child4 protection4 work,4 social4 worO kers4 are4 fallible.4 They4 cannot4 make4 the4 ‘right’4 decision4 in4 any4absolute4sense.4Judgements4and4decisions4can4only4be4 the4‘best’4on4the4available4evidence.4As4the4case4progresO ses4 and4 new4 information4 and4 ideas4 are4 received,4 judgeO ments4have4to4be4reviewed4and4sometimes4changed.4SociO al4 workers4 therefore4 often4 have4 to4 recognize4 that4 their4 former4 views4 were4 wrong4 –4 although4 reasonable4 at4 the4 time4they4were4made.4In4this4sense,4‘mistakes’4are4an4ineO vitable4part4of4practice4and4recognizing4them4is4an4essenO tial4element4of4good4practice.4(Munro,41996,4p.4796)4 4 NietAvermijdbare) fouten) hebben) te) maken) met) een) negatieve) outcome) voor) gezinnen) die) tijdens) de) besluitvorming) niet) te) |122|) )

voorzien) was.) De) beslissing) was) de) best) mogelijke) gezien) het) besluitvormingsproces.) Dit) ontslaat) de) besluitvormer) niet) van) zijn)verantwoordelijkheid)om)de)best)mogelijke)beslissingen)te) nemen)(Hjörne)et)al.,)2010).)Munro)geeft)aan)dat)in)sommige) gevallen) de) beslissingen) suboptimaal) zijn) doordat) ze) niet) geA nomen)werden)met)een)volledige)appreciatie)van)alle)beschikA bare)–)mogelijks)tegenstrijdige)–)informatie)of)er)niet)gezocht) werd) naar) voldoende) informatie) om) de) beslissing) te) kunnen) nemen.) Dit) betekent) dat) besluitvormers) zowel) vaardigheden) moeten) ontwikkelen) om) van) cliënten) de) nodige) informatie) te) verkrijgen) als) vaardigheden) om) op) een) goede) manier) om) te) gaan)met)die)informatie)(Munro,)2010).)) ) De)opdeling)die)Munro)maakt)in)de)context)van)de)jeugdzorg,) sluit)aan)bij)de)visie)binnen)NDM)op)fouten.)Het)is)tegelijkertijd) een) pleidooi) om) het) besluitvormingsproces) te) waarderen.) Immers,) de) manier) waarop) de) beslissing) genomen) wordt,) is) cruciaal) voor) de) kwaliteit) van) de) beslissing.) Een) kwaliteitsvol) besluitvormingsproces)is)een)proces)waarbinnen)zoveel)mogeA lijk) informatie) verzameld) en) verwerkt) wordt) en) men) zich) beA wust)is)van)de)impliciete)regels/heuristieken)die)men)hanteert) bij) het) omgaan) met) informatie) (Scourfield) &) Pithouse,) 2006).) Dit)sluit)aan)bij)wat)men)in)de)literatuur)beschrijft)als)reflexieve) praktijken,) waarbij) practitioners) zich) constant) afvragen) waarA om)ze)de)dingen)doen)zoals)ze)ze)doen)(Ruch,)2005;)Sheppard) et)al.,)2000).)Openheid)om)tegenstrijdige)informatie)te)verwerA ken)en)reflexiviteit)over)de)gehanteerde)besluitvormingsratio’s) –)en)de)eventuele)fouten)die)hieruit)voortvloeien)–)zijn)in)deze) belangrijk.)De)vraag)die)men)dan)moet)stellen)is)niet)of)‘gateA keepers’)de)‘juiste’)jongeren)laat)instromen)(effectief))maar)of) ze)reflexief)zijn)over)hun)eigen)besluitvormingsratio’s)en)of)ze) gebruik) maken) van) alle) informatie,) ook) wanneer) die) de) oorA spronkelijke) interpretatie) van) de) probleemsituatie) tegenA spreekt.) Een) reflexief) besluitvormingsproces) leidt) dan) tot) de)

|123|) )

best)mogelijke)beslissingen)die)in)de)gegeven)context)genomen) 83 zouden)kunnen)worden. ) ) Aangezien) (initiële)) besluitvorming) per) definitie) gepaard) gaat) met) onvolledige) informatie) en) onzekerheid,) is) de) besluitvorA ming) gevoelig) voor) fouten) (Munro,) 2008).) Er) werden) dan) ook) methoden) ontwikkeld) om) de) besluitvorming) te) verbeteren.) Deze) kunnen) opgedeeld) worden) in) twee) groepen.) Enerzijds) werden) in) CPAsystemen) assessmentrichtlijnen,) die) aangeven) met) welke) informatie) rekening) gehouden) kan/moet) worden,) ontwikkeld.)Deze)manier)van)werken)beperkt)de)discretionaire) ruimte) en) reduceert) besluitvorming) tot) een) technische) taak) omdat) het) de) morele) evaluatie) bij) het) verwerken) van) info) genegeerd) wordt.) Anderzijds) kan) organisatorische) ondersteuA ning) van) de) besluitvormer) aangewend) worden) omdat) op) die) manier) de) ontwikkeling) van) expertise) en) reflexiviteit) gemaxiA maliseerd) kan) worden.) Hierbij) blijft) de) discretionaire) ruimte) intact) en) wordt) volop) ingezet) op) de) morele) taak) die) besluitA vormers)in)de)jeugdzorg)hebben.) )

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 83

)Hoewel)de)complexe)context)waarin)‘gatekeepers’)opereren)cruciaal)is)voor) de) besluitvorming) (van) SLB’s),) blijkt) uit) rapporten) na) schandalen) in) de) (AnA gelsaksische)) jeugdzorg) dat) fouten) in) ongeveer) drie) vierde) van) de) gevallen) verweten) aan) de) individuele) besluitvormer) (Munro,) 2005).) Nochtans) zijn) menselijke)fouten)zelden)de)enige)oorzaak)van)de)fatale)afloop)van)een)dossiA er.)Om)foutieve)handelingen)goed)te)kunnen)begrijpen)en)degelijke)lessen)te) kunnen)trekken)voor)de)toekomst)is)het)nodig)om)het)gedrag)van)actoren)te) contextualiseren) en) rekening) te) houden) met) de) voorliggende) taak,) de) spanA ningen) inherent) aan) de) werkcontext,) etc.) Rzepnicki) en) Johnson) (2005)) beschrijven)het)“Swiss)cheese”)model)van)Reason)om)deze)contextualisering)te) doen.)Een)fout)is)dan)enkel)mogelijk)wanneer)op)alle)niveaus)van)de)organisaA tie)de)fouten)in)het)systeem)(de)gaten)in)de)kaas))‘aligned’)zijn.)Anders)worden) fouten) door) SLB’s) opgevangen) door) de) organisatie) of) het) beleid,) of) worden) fouten)van)de)organisatie)opgevangen)door)de)SLB.)

|124|) )

3.2.3)HULPMIDDELEN:)ASSESSMENTRICHTLIJNEN) Assessmentrichtlijnen) zijn) vooral) doorgebroken) in) AngelsaksiA sche) jeugdzorgsystemen) (Hill) et) al.,) 2007;) Broadhurst) et) al.,) 84 2010;)Eadie)&)Canton,)2002). )Ze)schrijven)een)gestandaardiA seerde,) op) wetenschappelijk) onderzoek) gebaseerde,) proceduA 85 re )voor)de)inschatting)van)het)risico)op)mishandeling)in)comA 86 plexe) dossiers )voor) (Hill) et) al.,) 2007;) Lonne) et) al.,) 2008).) Op) die) manier) wordt) de) discretionaire) ruimte) van) ‘gatekeepers’) ernstig) ingeperkt) (Parton,) 2009).) Aan) de) invoering) van) asA sessmentrichtlijnen) worden) in) de) literatuur) drie) oorzaken) geA koppeld.) Ten) eerste) hoopte) men) door) concrete) richtlijnen) de) doelgroep) strenger) af) te) bakenen) waardoor) de) beperkte) midA delen)beter)verdeeld)konden)worden)(Broadhurst)et)al.,)2010;) Wattam,) 1997).) Ten) tweede) maken) procedures) de) kwaliteit) van) assessment) controleerbaar) (Nagy,) 2000;) Lonne) et) al.,) 2008;) Evans) &) Harris,) 2004;) Courtney,) Needell,) &) Wulczyn,) 2004).)Ten)derde)worden)assessmentrichtlijnen)geacht)de)kans) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 84

)Dit)heeft)waarschijnlijk)te)maken)met)het)feit)dat)binnen)CPAprocedures)de) aandacht) voor) fouten) groter) is) en) de) bevolking) kritischer) is) ten) aanzien) van) inmenging) door) de) overheid.) In) Vlaanderen,) waar) de) cultuur) binnen) de) jeugA dzorg) anders) is,) zouden) dergelijke) richtlijnen) waarschijnlijk) niet/nog) minder) aanslaan)(Hetherington,)2006).) 85 )Assessmentrichtlijnen)bestaan)in)verschillende)vormen,)namelijk)statistische) (‘actuarial’))of)gestandaardiseerde.)Het)onderscheid)tussen)beide)is)te)vinden) in) de) doelstelling) van) het) instrument.) Statistische) instrumenten) zijn) er) op) gericht)een)risicoAscore)te)berekenen)die)de)outcome)zou)kunnen)voorspellen) en)waar)de)beslissing)aldus)uit)voortvloeit.)Gestandaardiseerde)instrumenten) willen) ondersteuning) bieden) aan) de) besluitvormers) door) in) een) lijst) van) belA angrijke)te)bevragen)factoren)te)voorzien)en)zo)de)kans)op)bias)of)heuristiek)te) verminderen)(Broadhurst)et)al.,)2010;)Gambrill)&)Shlonsky,)2000).) 86 )Meestal) worden) verschillende) probleemdomeinen) geïnventariseerd) vooraA leer)een)beslissing)te)nemen.)Hoewel)er)meestal)overeenstemming)is)over)de) probleemdomeinen)die)bevraagd)worden,)is)er)veel)onenigheid)over)de)operaA tionalisering) van) deze) domeinen) (McDonald) &) Marks,) 1991).) De) identificatie) van) problemen) in) verschillende) levensdomeinen) betekent) tevens) niet) noodzakelijk) dat) de) interventie) gericht) is) op) al) deze) probleemgebieden.) De) risicoAinschatting)blijkt)in)de)praktijk)niet)altijd)de)leidraad)te)zijn)bij)het)opstelA len)van)behandelingsplannen)(Sutherland,)2009).)

|125|) )

op) fouten) te) beperken) en) te) leiden) tot) een) kwaliteitsvollere) besluitvorming) dan) klinische/intuïtieve) besluitvorming) (Scott,) 1997;) Gambrill) &) Shlonsky,) 2000;) Cleaver) &) Walker,) 2004;) Baker,)2005;)Broadhurst)et)al.,)2010).)) ) Er)worden)echter)een)aantal)problemen)geïdentificeerd)in)het) werken) met) assessmentrichtlijnen.) Ten) eerste) is) er) kritiek) op) de) manier) waarop) dergelijke) richtlijnen) worden) opgesteld.) Er) wordt)betwijfeld)of)het)onderzoek)naar)risicoA)en)beschermenA de) factoren) al) ver) genoeg) gevorderd) is) om) uitspraken) te) kunA nen)doen)over)het)individuele)risico)op)mishandeling)(Wattam,) 1997;)Gillingham,)2006).)Daarnaast)gaan)assessmentrichtlijnen) gepaard) met) registratieAinstrumenten) met) een) specifieke) vormgeving) met) kaders) en) aankruisvakjes.) Deze) vatten) veel) informatie,) maar) tegelijkertijd) gaat) informatie) die) niet) in) de) vormgeving) past) verloren) (Ellis,) Davis,) &) Rummery,) 1999).) Vooral) narratieven) van) verwijzers) en) cliënten) vinden) moeilijk) een) plek) in) assessmenttools,) hoewel) ze) essentieel) zijn) om) menselijke) situaties) te) kunnen) begrijpen) (White,) Hall,) &) Peckover,) 2009;) Shaw) et) al.,) 2009).) Het) blijkt) ook) dat) besluitA vormers)meer)gewicht)hechten)aan)verhalen)over)probleemsiA tuaties)dan)aan)statistische)of)geformaliseerde)info)(Schwalbe,) 2004;)Munro,)1999).) Ten)tweede)herleiden)assessmentrichtlijnen)de)besluitvorming) tot)een)technische)taak,)wat)niet)aansluit)bij)de)morele,)interA menselijke) en) emotionele) component) van) sociaal) werk) (ParA ton,)2009;)Parton)&)O'Byrne,)2007;)Platt,)2005;)Munro,)2005;) Van) de) Luitgaarden,) 2009).) Een) technische) opvatting) van) beA sluitvorming) houdt) het) risico) in) zich) dat) besluitvorming) gereA duceerd)wordt)tot)het)overlopen)van)een)checklist)(Cleaver)&) Walker,)2004).)Op)die)manier)bedreigen)assessmentrichtlijnen) de)ontwikkeling)van)professionaliteit)van)‘gatekeepers’)(Baker,) 2005;) Eadie) &) Canton,) 2002;) Ainsworth) &) Hansen,) 2006;) Beckett,) 2001).) Daarnaast) kunnen) ze) ook) negatieve) gevolgen) hebben)voor)de)ervaringen)van)cliënten)omdat)het)opbouwen) |126|) )

van) een) hulpverleningsrelatie) naar) de) achtergrond) geduwd) wordt)(Thorpe,)1994).)) Ten) derde) blijkt) uit) onderzoek) naar) assessmentrichtlijnen) dat) het) de) discretionaire) ruimte) van) ‘gatekeepers’) niet) beperkt) zoals) vooropgesteld) wordt) (Ellis) et) al.,) 1999).) In) een) experiA mentele) studie) waarbij) in) de) experimentele) conditie) gebruik) gemaakt) werd) van) formulieren) om) de) besluitvorming) te) stroomlijnen)en)in)de)controlegroep)niet,)bleek)dat)de)experiA mentele)groep)andere)beslissingen)nam)dan)de)controlegroep,) maar)dat)de)diversiteit)aan)beslissingen)er)niet)minder)op)werd) (Scott,) 1997).) Assessmentrichtlijnen) blijken) ook) anders) toegeA past) te) worden) in) verschillende) organisatorische) contexten) onder) invloed) van) de) specifieke) visie) van) de) besluitvormer) of) de) organisatie) (White) et) al.,) 2009;) Schwalbe,) 2004;) Munro) &) Hubbard,) 2011).) Onderzoek) naar) het) gebruik) van) assessmentA richtlijnen) toont) dat) deze) zelden) gebruikt) worden) zoals) beA doeld)werd)bij)het)opstellen)ervan)(Giller,)Gormley,)&)Williams,) 1992;) English) &) Pecora,) 1994).) De) standaardisering) van) de) besluitvormingsprocessen) leidt) dus) niet) noodzakelijk) tot) uniA forme)beslissingen.)De)manier)waarop)verwijzers)omgaan)met) assessmentAinstrumenten) blijft) cruciaal) (Parton) &) O'Byrne,) 2007;) Munro,) 2005;) Brodkin,) 1997;) Evans) &) Harris,) 2004).) Richtlijnen)zijn)dus)geen)beperking)van)de)discretionaire)ruimA te)maar)een)hertekening)van)de)grenzen)waarbinnen)beslissinA gen) genomen) worden.) De) beperkte) invloed) kan) gekoppeld) worden)aan)de)beperkte)overeenstemming)tussen)de)voorgeA schreven) procedures) en) de) bestaande) besluitvormingspraktijA ken) (Munro,) 2005;) Broadhurst) et) al.,) 2010).) In) zo’n) gevallen) verhogen)procedures)de)werklast,)eerder)dan)dat)ze)de)werkA zaamheden)vergemakkelijken)(Ellis)et)al.,)1999;)Cleaver)&)WalA ker,) 2004).) Het) kan) ook) tot) gevolg) hebben) dat) verwijzers) de) voorgelegde) instrumenten) niet) hanteren,) of) slechts) hanteren) voor) zover) dit) in) hun) praktijk) werkbaar) is.) Men) laat) dan) bijA voorbeeld) verschillende) voorgeschreven) vakken) leeg) (BroadA hurst)et)al.,)2010,)p.)364;)Thoburn,)2007;)Shaw)et)al.,)2009).))

|127|) )

Ten)vierde)kan)het)gebruik)van)administratieve)data)voor)evaA luatie) praktijken) teweegbrengen) die) niet) overeenstemmen) met) de) bedoeling) van) het) gevoerde) beleid,) maar) vooral) niet) met) de) sociale) logica) van) jeugdzorg) (Courtney) et) al.,) 2004;) Cleaver) &) Walker,) 2004).) Een) voorbeeld) hiervan) is) bepaalde) cliënten) op) de) rol) houden,) al) wordt) er) niet) effectief) mee) geA werkt,) omdat) de) caseload) hierdoor,) bij) evaluatie,) groter) lijkt) dan) ze) eigenlijk) is.) Volgens) Brodkin) is) dit) geen) uiting) van) inA competentie,) maar) past) dit) binnen) de) institutionele) context) van) quota) en) beperkte) middelen,) ook) al) gaat) die) in) tegen) de) sociale)logica)van)‘hulp)bieden’)(Brodkin,)1997).) ) Verschillende) auteurs) zijn) van) mening) dat) assessmentrichtlijA nen) nooit) de) morele,) sociale) en) emotionele) bekommernissen) die)inherent)zijn)aan)de)jeugdzorg)kunnen)uitgommen)(BroadA hurst)et)al.,)2010;)Corby,)2003).)Assessmentrichtlijnen)kunnen) dus) enkel) een) aanvulling) zijn) op) de) praktijken) van) ‘gatekeeA pers’)in)de)zin)dat)ze)hen)kunnen)aanzetten)om)te)reflecteren) over)de)informatie)die)ze)bevragen)en)verwerken.)Om)het)in)de) termen) van) NDM) te) zeggen,) kunnen) assessmentrichtlijnen) besluitvormers) ondersteunen) om) het) geschikte) patroon) te) herkennen) in) de) aangemelde) probleemsituatie) (Schwalbe,) 2004).)) )

3.2.4) HULPMIDDELEN:) ORGANISATORISCHE) ONDERA STEUNING) Een) andere) manier) om) besluitvorming) te) optimaliseren) heeft) niet) zozeer) te) maken) met) het) reduceren) van) fouten) dan) wel) met)het)vergroten)van)expertise)van)de)besluitvormers.)Meer) ervaren) besluitvormers) maken) immers) minder) fouten) (Klein,) 1999)) en) kunnen) beter) omgaan) met) onzekerheid) (Minas,) 2006).) Organisatorische) ondersteuning) zou) daar) bij) kunnen) helpen) aangezien) een) organisatiecontext) waarin) overleg) en) |128|) )

supervisie) wordt) aangemoedigd,) bijdraagt) tot) een) meer) reA flexieve)praktijk)(Ruch,)2005;)Forkby)&)Höjer,)2011).)ReflexiviA teit) over) de) eigen) beslissingspraktijk) maakt) het) mogelijk) om) bepaalde)heursitieken)of)routines)in)vraag)te)stellen)en)indien) nodig) aan) te) passen.) Een) evoluerend) mentaal) model) is) eigen) aan)het)opbouwen)van)expertise)en)cruciaal)om)niet)te)vervalA len) in) biases.) Reflexiviteit) binnen) organisaties) wordt) beschreA ven)door)Argirys)en)Schön)(1978))als)de)lerende)organisatie.)Zij) stellen) dat) individuen) in) organisaties) zich) gedragen) op) basis) van)‘theoriesAinAuse’)enerzijds)en)‘espoused)theory’)anderzijds.) Deze) komen) niet) altijd) overeen,) wat) betekent) dat) men) zich) anders) gedraagt,) dan) men) vooropstelt.) Een) effectieve) organiA satie)is)een)organisatie)die)zich)bewust)is)van)de)discrepanties) tussen)beiden)en)die)tracht)terug)te)dringen.)Door)reflexief)te) zijn)over)de)gehanteerde)mentale)modellen,)leert)de)organisaA tie)en)verhoogt)het)haar)effectiviteit)(Munro,)2010).)) ) De) organisatiecontext) wordt) in) het) besluitvormingsonderzoek) sowieso)naar)voor)geschoven)als)een)belangrijke)beïnvloedenA de)factor)aangezien)de)interpretatie)van)de)regels)en)proceduA res)wordt)beïnvloed)door)de)organisatorische)context)(Brodkin,) 1997;)Vinzant)&)Crothers,)1996).)Volgens)Glisson)en)HemmelA garn) (1998)) zijn) de) gedeelde) attitudes) en) het) werkklimaat) essentieel) om) de) gatekeepingsfunctie) te) begrijpen.) Zo) zijn) consulenten)zich)bewust)van)de)houding)van)hun)directe)colleA ga’s) ten) aanzien) van) bepaalde) dossiers.) Dit) effect) kan) direct) spelen,)in)die)zin)dat)men)het)advies)van)andere)collega’s)kan) vragen) en) hier) direct) rekening) mee) gaat) houden) (Forkby) &) Höjer,) 2011).) Dit) effect) kan) echter) ook) indirect) spelen,) in) die) zin) dat) een) patroon) van) beslissingen) in) gelijkaardige) dossiers) overgenomen)kan)worden)door)andere)collega’s,)zonder)dat)ze) zich) daar) bewust) van) zijn) (Stephenson) et) al.,) 2007).) Er) wordt) ook)geopperd)dat)teams)die)goed)bemand)zijn,)minder)gevoeA lig) zijn) voor) heuristieken) (Broadhurst) et) al.,) 2010).) De) impact) van) stress) en) onzekerheid) door) de) hoge) werklast,) tijdsdruk) |129|) )

en/of) beperkte) werkervaring) is) er) minder) voelbaar) (Howell,) 2009;)Scott,)1998).)Daarnaast)wordt)ook)het)lerend)potentieel) van) de) organisatie) aangestipt.) Er) werd) al) opgemerkt) dat) de) implementatie) van) assessmentrichtlijnen) in) belangrijke) mate) beïnvloed) wordt) door) de) manier) waarop) de) organisatie) omA gaat) met) deze) richtlijnen.) Dit) wordt) verruimd) naar) de) impleA mentatie)van)alle)mogelijke)vormen)van)evidenceAbased)prakA tijken)en)richtlijnen)(Schwalbe,)2004;)Maynard,)2010;)Horwath) &) Morrison,) 2011;) Glisson,) 2007).) Bovendien) zijn) er) in) de) jeugdzorg) geen) vaststaande) zekerheden.) We) weten) nog) niet) alles) over) situaties) van) mishandeling) en) verwaarlozing) waarA door) we) ook) nog) niet) weten) hoe) we) hier) op) de) beste) manier) mee)kunnen)omgaan.)‘Gatekeepers’)zijn)er)dan)ook)bij)gebaat) om) een) open) blik) te) hebben) en) routines) aan) te) passen) aan) ontwikkelingen) (Munro,) 2010).) Het) model) van) de) lerende) en) dus)reflexieve)zorg)kan)dan)soelaas)bieden.)) ) Gelijkaardige) ideëen,) over) de) rol) van) samenwerking) en) overA leg,) zijn) aan) een) opmars) bezig) in) sociaal) werk.) Verschillende) vormen) van) interA) en) multidisciplinair) werken) worden) ingeA voerd) teneinde) de) dienstverlening) aan) cliënten) te) verbeteren) (Horwath) &) Morrison,) 2011).) Dit) kan) gaan) van) het) betrekken) van)andere)partners)of)de)cliënt)zelf)in)de)besluitvorming)(HitzA ler) &) Messmer,) 2010)) tot) het) creëren) van) multidisciplinaire) teams)(Sousa)&)Costa,)2010;)Gerrish,)1999;)Baxter)&)Brumfitt,) 2008).) De) waarde) van) samenwerking) en) overleg) wordt) hoog) ingeA schat)door)professionals)(Bokhour,)2006;)Sousa)&)Costa,)2010).) Men)gaat)er)van)uit)dat)betere)communicatie)tussen)professiA onals) leidt) tot) meer) gecoördineerde) hulpverlening) waardoor) het)minder)voorvalt)dat)cliënten)tussen)de)mazen)van)het)net) vallen)(Cook,)Gerrish,)&)Clarke,)2001).)Een)ander)voordeel)van) overleg)is)dat)gedeelde)beslissingen)uitgaan)van)een)holistische) visie)op)het)probleem,)waarbij)de)unieke)kijk)van)elke)betrokA kene) mee) in) overweging) genomen) kan) worden) (Bokhour,) |130|) )

2006;) Sousa) &) Costa,) 2010;) Cook) et) al.,) 2001).) Verder) vinden) professionals)het)functioneren)in)team)meer)voldoening)geven) dan) individueel) beslissingen) nemen) (Cooke) et) al.,) 2004)) en) durven)ze)door)de)gedeelde)verantwoordelijkheid)meer)risicoA volle)beslissingen)nemen)(Cook)et)al.,)2001).)) ) Er) zijn) ook) een) aantal) empirische) bevindingen) die) aangeven) dat) organisatorische) ondersteuning) een) invloed) heeft) op) beA sluitvorming) en) de) expertise) die) besluitvormers) uitbouwen.) Organisatorische) kenmerken,) zoals) goede) supervisie,) hebben) een)positieve)invloed)op)de)motivatie)om)vorming)te)volgen)en) op) de) kunde) om) collega’s) in) te) lichten) over) nieuw) verworven) inzichten) (Liu) &) Smith,) 2011;) Antle,) Barbee,) &) Van) Zyl,) 2008).) Verder) blijkt) supervise) en) een) constructieve) sfeer) binnen) de) organisatie) in) belangrijke) mate) bij) te) dragen) tot) werktevreA denheid) waardoor) het) verloop) in) de) organisatie) vermindert) (Yoo)&)Brooks,)2005;)Glisson)&)James,)2002;)StrolinAGoltzman,) 2010).) De) organisatiecultuur) heeft) ook) een) invloed) op) de) efA fectiviteit)van)de)organisatie.)Besluitvormers)die)een)construcA tieve)organisatiecultuur)rapporteren,)percipiëren)de)dienstverA lening)aan)cliënten)als)kwaliteitsvoller)(Glisson)&)James,)2002;) Agbényiga,)2011).) ) Het) meeste) onderzoek) naar) organisatorische) ondersteuning) bekijkt) besluitvorming) als) een) taak) van) de) individuele) besluitA vormers.) Nochtans) kan) besluitvorming) ook) op) groepsniveau) gebeuren.) Collega’s) en) supervisor) ondersteunen) de) besluitA vormer) dan) niet) alleen;) ze) nemen) actief) deel) aan) de) besluitA vorming) (Buckley,) 2000a).) Gedeelde) besluitvorming) werd) geA implementeerd) in) de) BJZ) als) een) manier) om) de) betrouwbaarA heid) van) beslissingen) te) verhogen,) zonder) gebruik) te) maken) van)formele)richtlijnen.)Er)wordt)gepoogd)om)de)expertise)van) de)verschillende)besluitvormers)op)elkaar)af)te)stemmen)zodat) de) beslissingen) over) de) besluitvormers) heen) betrouwbaarder) worden.)) |131|) )

Besluitvorming) in) groep) wordt) geacht) tot) betere) beslissingen) te) leiden) dan) individuele) besluitvorming,) omdat) groepen) van) individuen) over) meer) informatie) beschikken) (Scholten,) van) Knippenberg,)Nijstad,)&)De)Dreu,)2007))en)omdat)verschillende) individuen) verschillende) inzichten) kunnen) aanbrengen) (Oliver) &)Roos,)2005;)Cook)et)al.,)2001).)De)assessment)zou)hierdoor) meer) aangepast) kunnen) zijn) aan) de) concrete) noden) van) de) cliënten)(Cook)et)al.,)2001).)Dit)neemt)niet)weg)dat)er)net)zoals) in)individuele)besluitvorming)ook)heuristieken)kunnen)sluipen) in) gedeelde) besluitvorming.) Dit) kunnen) biases) zijn) die) gekend) zijn) uit) de) individuele) besluitvormingsliteratuur) en) versterkt) worden) in) groep,) of) eigen) zijn) aan) de) specifieke) context) van) groepen)(Kerr)&)Tindale,)2004).)Een)‘team)decision)bias’)wordt) gedefinieerd) als) “team) decisionAmaking) behaviour) that) deviaA tes) from) what) (existing)) normative) decisionAmaking) models) imply”)(Jones)&)Roelofsma,)2000,)p.)1132).)Jones)en)Roelofsma) (2000)) identificeren) drie) types) ‘bias’) die) inherent) zijn) aan) het) communicatieproces) tussen) teamleden.) Ten) eerste) bespreken) ze) één) van) de) meest) gekende) biases) in) teams,) namelijk) ‘groupthink’.) ‘Groupthink’) werd) voor) het) eerst) beschreven) door) Janis) (1972)) en) wordt) gelinkt) aan) hechte) teams) waarin) het) streven) naar) unanimiteit) de) (kwaliteitsvolle)) overweging) van) verschillende) handelingsopties) onmogelijk) maakt.) Teams) die) gevoelig) zijn) aan) ‘groupthink’) wanen) zich) als) team) onA kwetsbaar,) oefenen) sterke) druk) uit) op) de) teamleden) om) te) conformeren)en)ontwikkelen)stereotypes)voor)mensen)buiten) het) team.) Een) tweede) probleem) dat) kan) voorkomen) bij) groepsbesluitvorming)is)‘group)polarization’.)Hierbij)wordt)het) standpunt)van)de)groep)na)discussie)extremer)dan)het)gemidA delde) van) de) individuele) standpunten) voor) discussie.) Dit) kan) gepaard) gaan) met) een) ‘risk) shift’) dan) wel) een) ‘cautious) shift’) waardoor) het) team) meer) risicovolle) dan) wel) meer) behouden) beslissingen)zal)nemen)dan)op)basis)van)de)individuele)standA punten) verwacht) zou) worden.) ‘Group) polarization’) zou) voortA komen)uit)de)menselijke)behoefte)om)gewaardeerd)te)worden,) waardoor) men) zich) iets) extremer) (in) de) richting) die) het) team) |132|) )

uitgaat))voordoet)tegenover)zijn)teamleden.)Tot)slot)kan)‘escaA lation) of) commitment’) leiden) tot) verlengde) steun) van) een) eerdere)beslissing)hoewel)duidelijk)wordt)dat)de)beslissing)fout) was.)Hierdoor)kan)met)betrekking)tot)één)dossier)keer)op)keer) de)foute)beslissing)genomen)worden.)) ) Het) bestaan) van) ‘team) decision) biases’) toont) dat) gedeelde) besluitvorming)geen)zaligmakende)optie)is,)maar)tegelijkertijd) wordt) duidelijk) dat) goede) organisatorische) ondersteuning) ‘gatekeepers’)in)staat)moet)kunnen)stellen)om)heuristieken)op) te)sporen)en)te)doorprikken.)Hulpmiddelen)ter)ondersteuning) van)besluitvorming)zijn)er)dus)op)gericht)om)fouten)te)beperA ken) door) de) patroonherkenning) te) verbeteren.) Dit) kan) ofwel) gebeuren) door) concrete) richtlijnen) met) betrekking) tot) welke) informatie)nodig)is)alvorens)beslissingen)te)nemen)ofwel)door) besluitvormers)te)ondersteunen)in)het)ontwikkelen)van)experA tise) en) reflexieve) praktijken.) Dit) zegt) evenwel) nog) niet) welke) informatie)in)een)dossier)aanwezig)is)en)welke)cues)‘gatekeeA pers’)dus)(kunnen))gebruiken)om)patronen)op)te)bouwen.)Hier) komt) het) onderzoek) naar) beïnvloedende) factoren) op) besluitA vorming)in)de)jeugdzorg)in)beeld.)) ))

4.)BESLUITVORMINGSCUES) Na) de) aanmelding) wacht) de) verwijzer) een) belangrijke) doch) moeilijke)taak,)namelijk)beslissen)of)de)jongere)in)aanmerking) komt)voor)(bijzondere))hulpverlening)(DePanfilis)&)ScannapieA co,) 1994;) Wattam,) 1992).) Deze) paragraaf) beschrijft) de) stand) van) zaken) over) besluitvorming) in) de) jeugdzorg.) Naast) het) onA derzoek) naar) het) proces) van) besluitvorming) dat) hierboven) besproken) werd,) gaat) het) meeste) onderzoek) op) zoek) naar) beïnvloedende)factoren)op)besluitvorming.)) )

|133|) )

Het) onderzoek) naar) beïnvloedende) factoren) focust) op) beslisA singen) in) verschillende) stadia.) De) hoofdmoot) bestudeert) beA slissingen) met) betrekking) tot) het) toewijzen) van) het) hulpaanA bod,) en) dan) vooral) met) betrekking) tot) uithuisplaatsing) (resiA dentieel) of) pleeggezin).) Ander) onderzoek) bekijkt) beslissingen) in) eerdere) fases) van) besluitvorming,) met) name) beslissingen) over) het) al) dan) niet) opnemen) van) een) aangemeld) dossier.) Aangezien)de)focus)in)dit)onderzoek)ligt)op)de)manier)waarop) de)instroom)geconstrueerd)wordt,)zijn)de)beslissingen)aan)het) begin)van)de)filter)de)belangrijkste.)Alle)instromende)dossiers) zijn) aanvankelijk) gescreend) en) zijn) het) voorwerp) geweest) van) een) beslissing) om) van) de) aanmelding) een) dossier) te) maken.) Het)is)in)deze)beslissing)dat)gereveleerd)wordt)in)welke)gevalA len) de) ‘gatekeepers’) hulpverlening) van) de) jeugdzorg) nodig) achten,) en) dus) in) welke) gevallen) er) voldaan) is) aan) het) inA stroomcriterium.) Ondanks) het) belang) van) deze) initiële) beslisA singstaak) wordt) er) weinig) onderzoek) naar) gevoerd) (Howell,) 2009;) Spratt,) 2000).) Deze) resultaten) worden) als) uitgangspunt) genomen) en) indien) nodig) aangevuld) of) gecontrasteerd) met) onderzoek)naar)de)latere)besluitvormingsfasen.)) ) SLB’s)maken)zich)de)waarden)en)doelstellingen)van)de)samenA leving,)de)organisatie,)hun)collega’s)en)de)noden)van)hun)cliënA ten)eigen.)Het)afwegen)van)deze)belangen)is)essentieel)bij)het) nemen) van) een) beslissing) en) kan) sterk) afhankelijk) zijn) van) de) concrete) situatie) (Vinzant) &) Crothers,) 1996).) Het) besluitvorA mingsproces)is)dus)onderhevig)aan)verschillende)invloeden.)In) eerste)instantie)spelen)kenmerken)van)de)situatie)van)de)minA derjarige) een) rol.) Binnen) onderzoek) naar) dossierkenmerken) die) een) invloed) uitoefenen) op) besluitvorming) is) het) gangbaar) om) een) onderscheid) te) maken) tussen) kindkenmerken,) ouderA kenmerken,)en)demografische)en)omgevingskenmerken)(CleaA ver) &) Walker,) 2004;) Warner,) 2003;) DePanfilis) &) Scannapieco,) 1994).) Verder) worden) ook) aanmelderkenmerken) en) besluitA vormerkenmerken)besproken.)) |134|) )

4.1)DE)SITUATIE)VAN)DE)MINDERJARIGE) Vanzelfsprekend)zijn)er)factoren)met)betrekking)tot)de)situatie) van) de) minderjarige) die) de) beslissing) kunnen) beïnvloeden.) Immers,)de)meeste)instroomcriteria)beschrijven)een)dergelijke) problematische) situatie.) De) factoren) situeren) zich) op) drie) niA veaus:)kindkenmerken,)ouderkenmerken)en)demografische)en) omgevingskenmerken.) )

4.1.1)KINDKENMERKEN) Verschillen)in)de)persoonlijke)achtergrond)van)kinderen)en)hun) gezinnen) zorgt) voor) verscheidenheid) bij) beslissingen) in) gelijkA aardige) dossiers) qua) ernst) (Scott,) 1997).) Naast) de) stabiele) demografische) kenmerken) (cf.) 4.1.3)) vertoont) de) helft) van) de) aangemelde) kinderen) ontwikkelingsnoden) (Cleaver) &) Walker,) 2004).) De) aard) van) de) problematiek) waarmee) kinderen) aanA gemeld) worden,) blijkt) ook) een) rol) te) spelen) in) de) besluitvorA ming.) Bij) fysiek) geweld) is) de) kans) op) progressie) in) het) jeugdA zorgsysteem) groter) (Gibbons) et) al.,) 1995;) English) et) al.,) 2002;) Wells) et) al.,) 1995).) Sommigen) voegen) hier) nog) seksueel) misA bruik) (Gibbons) et) al.,) 1995;) Karski,) 1999;) Buckley,) 2000a)) en) medische)verwaarlozing)(English)et)al.,)2002))aan)toe.)Wattam) (1997))wijdt)dit)aan)het)feit)dat)de)assessmentprocedure)eerA der)gericht)is)op)het)identificeren)van)signalen)van)fysiek)en/of) seksueel) misbruik) dan) van) emotioneel) mishandeling) en) verA waarlozing.)Daarnaast)zou)het)feit)dat)aanleiding)vormde)voor) de)aanmelding)veel)meer)aandacht)krijgen)dan)andere)signalen) over) het) functioneren) van) het) kind) of) zijn) directe) omgeving) (Scott,) 1998;) Warner,) 2003).) Tevens) is) de) inschatting) van) de) duur)en)het)risico)op)het)blijven)bestaan)van)de)probleemsituA atie) een) belangrijke) cue) om) een) dossier) te) openen) (Howell,) 2009).)Tot)slot)blijkt)voorafgaandelijk)contact)met)de)jeugdzorg) –) door) een) eerdere) aanmelding) of) effectieve) begeleiding,) de)

|135|) )

beslissing)tot)instroom)te)beïnvloeden)(Corby,)2003;)Manion)&) Renwick,)2008;)Karski,)1999).)) ) Afgaande) op) de) instroomcriteria) zou) het) belangrijkste) beïnA vloedende) dossierkenmerk) de) ernst) van) de) situatie) moeten) zijn,) wat) bevestigd) wordt) in) een) aantal) onderzoeken) (Cross) &) Casanueva,) 2009;) Lazar,) 2006;) Warner,) 2003;) Gibbons) et) al.,) 1995;)DePanfilis)&)Scannapieco,)1994;)Corby,)2003;)Jent)et)al.,) 2011).)Ander)onderzoek)daarentegen)stelt)dat)het)niet)zozeer) de)huidige)ernst)van)de)probleemsituatie)is)die)doorslaggevend) is,)maar)wel)de)potentie)van)de)situatie)om)te)evolueren)naar) 87 een) ernstig) probleem. )Besluitvorming) is) dus) gebaseerd) op) “detection) and) prediction) rather) than) responding) to) actual) harm)and)injury)except)in)a)small)minority)of)cases”)(Wattam,) 1997,) p.) 115).) Daarnaast) wordt) opgemerkt) dat) het) niet) eenA voudig) is) om) ‘ernst’) in) te) schatten) omdat) het) kan) bestaan) uit) verschillende)interagerende)elementen,)zoals)duur,)frequentie,) verzwarende)omstandigheden,)etc.)(Warner,)2003).)) De)ernst)van)een)bepaalde)situatie)moet)ook)bewezen)kunnen) worden.)Hoe)meer)en)kwalitatief)goed)bewijs,)hoe)sneller)men) zal) overgaan) tot) een) maatregel) (Scott,) 1998;) Wattam,) 1992;) Hutchison,) 1989) in) Howell,) 2009;) Cross) &) Casanueva,) 2009;) English)et)al.,)2002))(cf.)3.1).)Deze)zoektocht)naar)bewijs)wordt) door) Scott) (1998)) in) verband) gebracht) met) de) positie) van) de) ‘gatekeepers’) in) de) (CP)) jeugdzorg.) Ze) staan) dichter) bij) de) geA rechtelijke) hulpverlening,) waardoor) ook) die) logica) binnensijA pelt)en)men)zich)vaker)de)vraag)‘do)we)have)a)case?’)dan)‘how) is) the) child?’) zou) stellen.) Verderop) in) de) jeugdzorgprocedure) kunnen)er)immers)juridische)vragen)gesteld)worden)bij)de)gang) van)zaken)(Wattam,)1992).)) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 87

)Assessmentrichtlijnen) die) gehanteerd) worden) in) de) initiële) fases) van) besluitvorming) zouden) ook) hoofdzakelijk) gericht) zijn) op) het) identificeren) van) toekomstige)schade)voor)het)kind)(English)et)al.,)2002).)

|136|) )

4.1.2)OUDERKENMERKEN) Kenmerken)van)de)ouders)zijn)andere)factoren)die)regelmatig) terugkomen) in) onderzoek) naar) besluitvorming) aangezien) de) interventiegrond) voor) jeugdzorg) gekoppeld) is) aan) de) opvoeA dingstaak)van)ouders.)Het)onderzoek)focust)zich)deels)op)‘deA viant)characteristics’)van)ouders)(Gibbons)et)al.,)1995).)MiddeA lenmisbruik) wordt) hierin) vaak) genoemd) als) een) kenmerk) dat) de) kans) vergroot) om) opgenomen) te) worden) (Howell,) 2009;) Wells) et) al.,) 1995;) Cleaver) &) Walker,) 2004;) Dingwall) et) al.,) 1983).) Een) andere) factor) is) een) mentale) beperking) van) een) ouder)(Cleaver)&)Walker,)2004).)) ) De) interactie) tussen) ouder) en) kind) staat) centraal) in) de) beslisA sing) van) ‘gatekeepers’.) Er) dient) een) inschatting) gemaakt) te) worden)van)de)kwaliteit)van)de)zorg)die)de)ouder)aan)het)kind) biedt.)Het)spreekt)voor)zich)dat)bij)een)minder)goede)interacA tie,) de) kans) op) opname) vergroot) (Tittle) et) al.,) 2000;) Howell,) 2009;) Dingwall) et) al.,) 1983).) Hierbij) is) de) aandacht) voor) de) opvoedingsvaardigheden)van)de)moeder)het)grootst)(Wattam,) 1997;) DePanfilis) &) Scannapieco,) 1994).) Wanneer) de) ouders) niet) verantwoordelijk) zijn) voor) het) misbruik) is) de) kans) op) opA name)kleiner)(Gibbons)et)al.,)1995),)zeker)als)de)ouders)in)staat) zijn)om)het)kind)te)beschermen)tegen)het)misbruik)(DePanfilis) &)Scannapieco,)1994;)Howell,)2009).)) ) Ook) de) interactie) tussen) de) ouders) onderling) is) van) belang.) Aanmeldingen)waarin)sprake)is)van)geschillen)over)hoederecht) zouden)veel)vals)positieven)opleveren,)waarbij)men)de)jongere) opneemt,) hoewel) er) geen) sprake) is) van) verwaarlozing) of) misA handeling)(Wattam,)1992).)Een)gewelddadige)relatie)tussen)de) ouders) kan) ook) een) rol) spelen) (Dingwall) et) al.,) 1983),) hoewel) Cleaver)en)Walker)(2004))aangeven)dat)politionele)aanmeldinA gen)rond)intrafamiliaal)geweld)minder)kans)hebben)om)opgeA nomen)te)worden.)Dit)kan)verklaard)worden)door)het)feit)dat) |137|) )

de)aandacht)voor)intrafamiliaal)geweld)toegenomen)is)en)poliA tiediensten) op) een) meer) systematische) wijze) dergelijke) dosA siers)doorsturen)naar)jeugdzorginstanties.)) ) Tot)slot)is)de)houding)van)de)ouders)van)belang)bij)het)nemen) van) beslissingen.) Medewerking) van) de) ouders) in) het) zoeken) naar)oplossingen)is)van)belang)voor)een)goede)‘morele)evaluaA tie’)van)de)ouders)(cf.)3.1).)Wanneer)medewerking)geweigerd) wordt,) betekent) dit) ook) een) rechtvaardiging) om) over) te) gaan) tot) meer) ingrijpende) maatregelen) (Dingwall) et) al.,) 1983).) Ook) anderen) stelden) vast) dat) het) erkennen) van) verantwoordelijkA heid) voor) de) probleemsituatie,) een) goed) probleeminzicht) en) positieve) ervaringen) met) eerdere) hulpverlening) de) kans) op) jeugdzorginterventie) vermindert,) zelfs) wanneer) er) sprake) is) van) risico) op) mishandeling) (DePanfilis) &) Scannapieco,) 1994;) Platt,)2005,)2006;)English)et)al.,)2002).)Anderzijds)is)het)bij)de) totale) afwezigheid) van) medewerking) moeilijk) om) een) goede) inschatting)van)de)probleemsituatie)te)maken,)wat)kan)leiden) tot)een)vroegtijdig)sluiten)van)het)dossier)(English)et)al.,)2002).) Ouders) hebben) op) die) manier) een) zekere) controle) over) het) besluitvormingsproces) (Buckley,) 2000b).) Het) bewegen) van) ouders) tot) medewerking) is) gezien) het) mandaat) van) de) (CP)) jeugdzorg)niet)evident.)Het)contact)met)jeugdzorg)is)voor)vele) ouders)een)stressvolle)ervaring)omdat)ze)vrezen)dat)hun)kind) van)hen)‘afgepakt’)zal)worden)(Platt,)2001;)Scott,)1998).)) De)manier)waarop)‘gatekeepers’)en)cliënten)(zowel)ouders)als) minderjarige))interageren)kan)besluitvorming)dus)beïnvloeden.) Zo) zouden) cliënten) die) gepercipieerd) worden) als) ‘moeilijk’) andere) hulpverlening) aangeboden) krijgen) (Scott,) 1997;) PiesA sens)et)al.,)2008).)Mogelijks)zou)de)reputatie)van)de)ouders)als) gewelddadig) ook) een) impact) kunnen) hebben) op) de) besluitA vorming) in) de) zin) dat) consulenten,) uit) angst) voor) agressie,) minder)doortastend)optreden)bij)de)assessment)van)het)gezin) (Dingwall)et)al.,)1983).)De)interactie)kan)de)beslissing)ook)ten) goede) beïnvloeden) wanneer) de) verwijzer) een) goede) inschatA |138|) )

ting)maakt)van)de)aanpak)die)nodig)is)om)medewerking)van)de) cliënt)te)verkrijgen)en)een)effectieve)beslissing)te)nemen)(VinA zant) &) Crothers,) 1996).) In) lijn) hiermee) zou) men) verwachten) dat)de)tendens)om)cliënten)te)laten)participeren)in)de)besluitA vorming) positieve) resultaten) zou) opleveren) omdat) men) dan) rekening) houdt) met) de) wensen) van) de) cliënt) door) ethische) principes) als) autonomie) en) zelfbeschikking) van) de) cliënt) te) respecteren) (Yeung,) Ho,) Lo,) &) Chan,) 2010).) Ook) al) is) de) aanA dacht)voor)het)kind)in)de)assesmentprocedure)aan)een)opmars) bezig,) hun) stem) blijkt) nog) steeds) minder) gehoord) te) worden) dan)die)van)ouders)of)andere)professionals)(Lonne)et)al.,)2008;) Metselaar) et) al.,) 2004).) Er) zou) wel) een) verbetering) merkbaar) zijn)naarmate)de)kinderen)ouder)zijn)(Nybom,)2005).)) Ondanks) het) belang) van) interactie,) blijken) ‘gatekeepers’) zich) weinig) bewust) van) de) manier) waarop) ze) zelf) het) assessment) proces) beïnvloeden) en) hoe) de) ouders) en/of) kinderen) hun) inA menging) beschouwen) (Scott,) 1998).) Besluitvormers) zijn) ook) niet) altijd) responsief) voor) de) elementen) die) cliënten) aandraA gen) bij) assessment) (Hitzler) &) Messmer,) 2010),) alhoewel) ze) belangrijke)(tegen)indicaties)kunnen)zijn)voor)de)hulpverlening) (Brodkin,)1997).)) )

4.1.3) DEMOGRAFISCHE) EN) ACHTERGRONDKENMERA KEN) Eén)van)de)meest)voorkomende)demografische)factoren)die)de) beslissing) beïnvloeden) is) de) leeftijd,) waarbij) men) bij) jongere) kinderen)optreden)vaker)nodig)acht)(DePanfilis)&)Scannapieco,) 1994;)Cleaver)&)Walker,)2004;)Tittle,)Harris,)&)Poertner,)2000;) Howell,) 2009;) Broadhurst) et) al.,) 2010).) Kleine) kinderen) zijn) meer) kwetsbaar,) waardoor) de) gevolgen) van) mishandeling) en) verwaarlozing)ernstiger)ingeschat)worden)(Corby,)2003).)LeefA tijd) kan) ook) samenhangen) met) de) aangemelde) problematiek,)

|139|) )

waarbij) ouderlijke) controle) een) probleem) is) dat) vooral) bij) tieA ners)opduikt)(Cleaver)&)Walker,)2004).)) Het) geslacht) is) een) ander) beïnvloedend) kenmerk.) De) resultaA ten)over)de)impact)ervan)spreken)elkaar)tegen,)waarbij)de)een) meisjes) identificeert) als) de) groep) die) vaker) instroomt) (Lazar,) 2006)) en) de) ander) jongens) (Wells,) Fluke,) &) Brown,) 1995).) English) et) al) (2002)) merken) op) dat) de) invloed) van) geslacht) slechts) geldt) bij) een) aantal) vormen) van) mishandeling) en) verA waarlozing,)met)name)seksueel)misbruik)bij)meisjes)en)fysieke) verwaarlozing)bij)jongens.)) Ook) de) resultaten) met) betrekking) tot) etniciteit) zijn) inconseA quent.) Er) is) een) oververtegenwoordiging) van) kinderen) van) 88 allochtone)afkomst)in)de)jeugdzorg ,)maar)het)is)onduidelijk)of) deze) vertekening) veroorzaakt) wordt) door) de) besluitvorming) van)consulenten.)Dossiers)van)kinderen)afkomstig)uit)een)etniA sche) minderheid) zouden) vaker) opgenomen) worden) en) dit) effect)speelt)vooral)in)dossiers)met)betrekking)tot)fysieke)verA waarlozing) (English) et) al.,) 2002;) Wells) et) al.,) 1995;) Trocmé,) Knoke,) Fallon,) &) MacLaurin,) 2009).) In) een) vignette) studie) opA gezet)om)het)effect)van)etniciteit)te)meten)werd)geen)verschil) gevonden,) al) kan) dit) te) wijten) zijn) aan) sociaal) wenselijke) antA woorden)(Howell,)2009).)) ) Demografische)en)omgevingskenmerken)van)het)gezin)kunnen) ook) een) rol) spelen) in) de) besluitvorming.) Hierbij) merkt) Scott) (1998))in)een)Australische)studie)op)dat)bij)assessment)alleen) de) interacties) in) en) omstandigheden) van) het) directe) gezin) onderzocht)worden.)De)relaties)met)ondersteunende)figuren)in) de) ruimere) familie) zouden) minder) in) overweging) genomen) worden.) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 88

)In) de) BJZ) valt) dit,) althans) wat) de) vrijwillige) hulpverlening) betreft,) mee) (Peeters)et)al.,)2010;)Lodewyckx,)Janssens,)Ysabie,)&)Timmerman,)2005).)

|140|) )

Binnen) het) gezin) heeft) men) oog) voor) de) structuur.) AlleenA staande) moeders) zouden) bijvoorbeeld) sneller) doorverwezen) worden) naar) verdere) beslissingsstadia) (Dingwall) et) al.,) 1983).) Daarnaast) zouden) besluitvormers) een) norm) over) ideale) geA zinsgrootte)hanteren.)Wanneer)ouders)die)niet)zouden)kunnen) handhaven,) kan) dit) leiden) tot) een) negatieve) morele) evaluatie) (Dingwall)et)al.,)1983).)) Daarnaast) wordt) informatie) verzameld) over) huisvesting) en) financiën) vanuit) de) idee) dat) die) levensdomeinen) belangrijke) stressors)kunnen)zijn)voor)ouders)(Scott,)1998).)Het)valt)op)dat) aanmeldingen) voor) verwaarlozing) of) verwondingen) voorkoA men)in)armere)gezinnen)dan)seksueel)of)emotioneel)misbruik) (Gibbons) et) al.,) 1995).) Het) belang) van) materiële) leefomstanA digheden) zou) echter) niet) zo) groot) zijn) in) het) besluitvormingsA proces) (Dingwall) et) al.,) 1983;) Dettlaff) et) al.,) 2011;) Keddell,) 2011;)Stokes)&)Schmidt,)2011;)Cleaver)&)Walker,)2004;)versus) Karski,) 1999).) Gibbons) et) al.) (1995)) merken) in) dit) verband) op) dat) de) meeste) gezinnen) die) aangemeld) worden) in) armoede) leven,) maar) dat) diensten) niet) significant) meer) arme) dan) rijke) gezinnen) opnemen.) Dit) doet) vermoeden) dat) men) armoede) niet) gelijk) stelt) met) gebrek) aan) opvoedingsvaardigheden) (cf.) Munro,) 2008).) De) oververtegenwoordiging) van) kansarmen) in) de)jeugdzorg)(Bebbington)&)Miles,)1989;)Franzén)et)al.,)2008;) Nicaise)&)De)Wilde,)1995))zou)dan)eerder)verband)houden)met) het)feit)dat)deze)gezinnen)meer)in)contact)komen)met)allerlei) welzijnsverlenende)en)controlerende)instanties)en)zo)makkelijA ker) aangemeld) worden.) Aan) de) andere) kant) kan) het) gebrek) aan) aandacht) voor) armoede) als) structurele) oorzaak) van) proA bleemsituaties) wijzen) op) een) geïndividualiseerde) kijk) op) proA blemensituaties)die)de)verantwoordelijkheid)legt)bij)ouders)en) hierdoor) de) bredere) context) van) gezinnen) negeert) (Keddell,) 2011;)Stokes)&)Schmidt,)2011).)) ) )

|141|) )

4.2)AANMELDERKENMERKEN) Bij) de) aanmelding) wordt) informatie) over) een) mogelijke) proA bleemsituatie) met) betrekking) tot) een) bepaalde) minderjarige) overgemaakt) aan) de) jeugdzorg) (Wattam,) 1992).) Dit) moment) van)informatieoverdracht)is)belangrijk)voor)het)vervolg)van)het) beslissingsproces.)Gebrekkige)communicatie)tussen)aanmelder) en)beslisser)kan)immers)leiden)tot)verkeerde)beslissingen)(ReA der)&)Duncan,)2003).)) Bepaalde) aanmelderkenmerken) kunnen) de) besluitvorming) beïnvloeden.) Zo) vergroot) een) anonieme) aanmelding) de) kans) dat)er)niets)gebeurt)met)de)aanmelding)(Gibbons)et)al.,)1995;) English) et) al.,) 2002;) Tittle) et) al.,) 2000).) De) belangrijkste) nietA professionele) aanmelders) zijn) ouders) (Cleaver) &) Walker,) 2004),)maar)wanneer)een)ouder)zijn/haar)partner)beschuldigt) van)mishandeling)is)de)kans)kleiner)dat)er)gevolg)wordt)gegeA ven) aan) de) aanmelding) (Hutchison,) 1989) in) Howell,) 2009,) p.) 12).) Aanmeldingen) van) nietAprofessionele) melders) worden) minder) serieus) genomen) en) worden) minder) vaak) voorwerp) van) grondige) assessment) (Munro,) 1996;) Manion) &) Renwick,) )89 2008). )) Er) wordt) dan) vanuit) gegaan) dat) aanmeldingen) door) professionals)ernstiger)zijn)dan)andere)aanmeldingen,)al)blijkt) dit)zeker)niet)altijd)het)geval)te)zijn)(Corby,)2003).)Het)zou)ook) kunnen)dat)professionele)aanmelders)een)andere)stijl)hebben) die)beter)aansluit)bij)de)verwachtingen)van)‘gatekeepers’)over) ) zinvolle) informatie) bij) aanmelding) (Manion) &) Renwick,) 2008). Het)type)professionele)aanmelder)kan)de)beslissing)tot)openen) van) een) dossier) beïnvloeden,) waarbij) aanmeldingen) uit) de) juridische)sfeer)vaker)gevolgd)worden)dan)die)uit)sociaal)werk) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 89

)Vanuit) de) literatuur) over) ‘advice) taking’) zou) men) ook) kunnen) verwachten) dat) men) het) ‘advies’) van) de) verschillende) betrokkenen) in) een) dossier) anders) gaat)evalueren,)en)men)dus)meer)waarde)hecht)aan)bijvoorbeeld)het)verhaal) van) de) betrokken) hulpverlener) dan) van) de) moeder) waardoor) de) beslissing) meer) in) lijn) ligt) van) de) verwachtingen) van) de) verwijzer) dan) van) de) moeder) (Yaniv)&)Kleinberger,)2000;)Harvey,)Harries,)&)Fischer,)2000).)

|142|) )

of) onderwijs) (English) et) al.,) 2002;) Trocmé) et) al.,) 2009).) Ook) wanneer) de) professional) de) cliënt) vergezelt) bij) het) eerste) geA sprek,)komt)de)aanmelding)als)ernstiger)over)(Corby,)2003).)) Bij)nietAprofessionele)aanmeldingen)blijft)het)belangrijk)dat)er) al) eerdere) hulpverlening) geweest) is) (Dingwall) et) al.,) 1983).) Daarnaast) worden) aanmeldingen) die) betrekking) hebben) op) reeds)geopende)dossiers)vaker)afgesloten)(Hutchison,)1989)in) Howell,) 2009,) p.) 12),) terwijl) aanmeldingen) die) gekend) zijn) bij) de)diensten)omwille)van)een)eerdere)aanmelding)of)een)afgeA sloten)dossier,)een)grotere)kans)hebben)om)(terug))geopend)te) worden)(Gibbons)et)al.,)1995).)) De) verstandhouding) tussen) aanmelders) en) jeugdzorg) is) niet) altijd)goed)omwille)van)verschillende)doelstellingen)en)expertiA se.) Bovendien) moet) de) jeugdzorg) omwille) van) het) beperkte) aanbod) vaak) ingaan) tegen) de) overtuiging) van) aanmelders) dat) er) iets) moet) gebeuren,) met) de) nodige) frustraties) vandien) (Dingwall)et)al.,)1983).)Sandfort)(1999))observeerde)dat)‘gateA keepers’) collectieve) meningen) ontwikkelen) over) de) organisaA ties) die) aanmeldingen) kunnen) doen.) Wanneer) die) negatief) waren,)bemoeilijkte)dit)de)samenwerking)met)de)organisaties.) Dit) zou) tot) gevolg) kunnen) hebben) dat) aanmeldingen) van) die) organisaties) meer) gewantrouwd) worden.) De) auteur) merkte) wel)op)dat)de)interpersoonlijke)relaties)met)medewerkers)van) de)organisaties)belangrijker)waren)dan)de)globale)werking)van) de) organisatie.) Nochtans) is) een) goede) relatie) tussen) aanmelA der)en)jeugdzorg)belangrijk)voor)het)beslissingsproces.)Zo)blijkt) dat) men) in) regio’s) waar) de) verschillende) diensten) goed) saA menwerken) responsiever) is) tegen) over) de) aanmeldingen,) en) dan)vooral)voor)aanmeldingen)over)verwaarlozing)(Wells)et)al.,) 2004).)Tevens)zou)het)openen)van)een)dossier)vergemakkelijkt) worden) door) een) goede) probleemomschrijving) door) de) aanA melder.) Aanmelders) kunnen) dus) leren) hoe) ze) een) bepaalde) situatie) moeten) omschrijven) opdat) die) overeenkomt) met) de) impliciete)beslissingsregels)van)consulenten)(Cleaver)&)Walker,) 2004).)Tot)slot)wordt)de)geloofwaardigheid)van)de)aanmelding) |143|) )

afgewogen) aan) de) aanmeldingsgeschiedenis) van) de) aanmelA der.)Aanmelders)die)gekend)staan)om)voortijdige)of)ongegronA de)aanmeldingen,)worden)minder)geloofd)(Buckley,)2000a).)) )

4.3)BESLUITVORMERKENMERKEN) Op) basis) van) de) bovenvermelde) beïnvloedende) factoren) zou) men) verkeerdelijk) kunnen) denken) dat) de) interpretatie) van) de) factoren) eenduidig) gebeurt) en) tot) eenduidige) beslissingen) leidt.) Onderzoek) heeft) aangetond) dat) beslissingen) door) verA schillende) besluitvormers) met) betrekking) tot) dezelfde) case) inconsistent) is) (Schwalbe,) 2004).) De) organisatie) die) beslissinA gen)neemt,)is)dan)ook)een)belangrijke)beïnvloedende)factor)in) besluitvormingsonderzoek) (Hutchison,) 1989) in) Howell,) 2009;) Wells) et) al.,) 1995).) Omdat) in) het) voorgaande) al) uitgebreid) ingegaan) werd) op) de) mentale) modellen) van) besluitvormers,) wordt) er) hier) niet) verder) op) ingegaan.) Er) zijn) evenwel) een) aantal) andere) factoren) op) het) niveau) van) de) besluitvorA mer/organisatie)die)de)beslissing)kunnen)beïnvloeden.)) Ten) eerste) speelt) de) inbedding) van) het) team) in) de) ruimere) organisatie) een) rol.) Teams) die) niet) ingebed) zijn) in) een) goed) eerstelijnsnetwerk)en)hierdoor)meer)aanmeldingen)te)verwerA ken)krijgen,)zijn)gevoeliger)voor)heuristieken)(Broadhurst)et)al.,) 2010).) Ze) beschermen) zich) tegen) de) werkdruk) door) minder) aanmeldingen)op)te)nemen.)Dit)effect)kan)ook)spelen)op)drukA ke) dagen) (Hutchison,) 1989) in) Howell,) 2009).) Het) hulpverleA ningsaanbod) in) de) tweede) lijn) kan) ook) invloed) hebben) op) de) besluitvorming.)Hoewel)het)ingaat)tegen)de)vraaggestuurdheid) van)de)hulpverlening,)blijkt)uit)onderzoek)dat)de)beschikbaarA heid)(of)afwezigheid))van)plaatsen)de)besluitvorming)(noodgeA dwongen)) mede) beïnvloedt) (Cross) &) Casanueva,) 2009;) Shdaimah,)2010;)DePanfilis)&)Scannapieco,)1994;)Franssens)et) al.,)2010;)Scott,)1998).)Hierbij)dient)opgemerkt)te)worden)dat) dit) effect) voornamelijk) speelt) wanneer) men) beslissingen) over) |144|) )

een) maatregel) dient) te) nemen,) al) wordt) de) impact) van) het) hulpaanbod)ook)in)de)initiële)besluitvorming)gevonden)(Wells) et)al.,)2004).)) Ten)tweede)spelen)leiders)een)belangrijke)rol)in)de)besluitvorA ming.)Enerzijds)omdat)ze)zelf)instaan)voor)de)beslissingen)in)de) initiële)fases)(Spratt,)2000;)Wells)et)al.,)2004;)Narey,)2007))en) anderzijds) omdat) ze) ondersteuning) kunnen) bieden) aan) de) (nieuwe)) teamleden) (Howell,) 2009;) Wells) et) al.,) 2004).) DaarA naast) hebben) ze) een) belangrijke) rol) in) het) creëren) van) de) ruimte) om) elke) aanmelding) grondig) te) evalueren) ondanks) de) tijdsdruk)(Broadhurst)et)al.,)2010).)Leiders)kunnen)ook)ruimte) creëren)voor)overleg)en)voor)het)ontwikkelen)van)een)teamviA sie,)wat)de)organisatiecultuur)ten)goede)komt)(Raeymaeckers,) 2009).)Hierdoor)begrijpen)teamleden)elkaar)beter,)al)blijft)het) een) taak) van) leiders) om) conflict) en) frustratie) te) beperken) (Hyrkäs) &) AppelqvistASchmidlechner,) 2003).De) invloed) van) leiderschap)bleek)in)ander)onderzoek)dan)weer)minder)belangA rijk)te)zijn)dan)de)invloed)van)collega’s)(Boehm)&)Yoels,)2009).) Dit) kan) mogelijk) verklaard) worden) door) de) context) van) (FS)) jeugdzorg) waarin) leiders) minder) gezien) worden) als) autoriteit,) maar)eerder)als)rechtstreekse)collega.)) Ten) derde) speelt) de) persoonlijke) visie) van) de) besluitvormer) mee.)De)manier)waarop)ze)de)rol)van)de)jeugdzorg)zien,)hangt) samen)met)beslissingen)waarbij)een)brede)opvatting)op)de)rol) van)de)jeugdzorg)leidt)tot)het)sneller)opnemen)van)aanmeldinA gen)(Wells)et)al.,)2004).)) )

5.)BESLUIT) In) dit) deel) werd) het) besluitvormingsproces) voorafgaand) aan) instroom) besproken) aan) de) hand) van) de) theoretische) kaders) met) betrekking) tot) SLB’s) en) NDM) en) aan) de) hand) van) onderA zoek) naar) besluitvorming) in) de) jeugdzorg.) Dat) onderzoek) foA cust) enerzijds) op) besluitvormingspraktijken) (herkenning) van) |145|) )

patronen)) en) anderzijds) op) beïnvloedende) factoren) (beslisA singscues).) Over) het) besproken) onderzoek) kunnen) nog) drie) zaken)opgemerkt)worden.)Ten)eerste)zijn)de)resultaten)van)het) onderzoek) naar) beïnvloedende) factoren) niet) altijd) eenduidig,) maar) dit) wijst) volgens) Meyers) &) Vorsanger) (2003)) eerder) op) complexiteit) dan) tegenstrijdigheid.) De) context) van) de) SLB) wordt) beïnvloed) door) verscheidene) factoren) die) interageren) waardoor)de)impact)van)één)factor)niet)los)gezien)kan)worden) van) andere.) Het) onderzoek) naar) de) interactie) tussen) de) verA schillende)types)van)kenmerken)is)echter)beperkt)(DePanfilis)&) Scannapieco,) 1994;) McDonald) &) Marks,) 1991).) Nochtans) kan) men) verwachten) dat) deze) patronen) mee) kunnen) verklaren) waarom)beslissingen)zijn)hoe)ze)zijn)en)waarom)deze)verschilA len)van)‘gatekeeper’)tot)‘gatekeeper’)en)van)dossier)tot)dossier) (Scott,) 1997).) Sporadisch) worden) wel) interactieAeffecten) onA derzocht.) Een) voorbeeld) van) een) interactieAeffect) is) dat) beA sluitvormers) met) een) autoritaire) houding) overgaan) tot) een) strengere)beslissing)wanneer)de)minderjarige)een)meisje)is)of) dat) vrouwen) in) dossiers) van) meisjes) een) minder) ingrijpende) maatregel) verkiezen) dan) mannen) (Lazar,) 2006).) Nederlands) onderzoek) wijst) ook) uit) dat) er) bij) groepsbesluitvorming) conA sensus)gevonden)kan)worden)over)bepaalde)interventies,)maar) dat)bij)andere)interventies)de)meningen)vaker)uit)elkaar)liggen.) De) impact) van) beïnvloedende) factoren) op) groepsbesluitvorA ming)lijkt)dus)gemedieerd)te)worden)door)interventiekenmerA ken) (Metselaar) et) al.,) 2004).) Daarnaast) is) het) samen) voorkoA men) van) verschillende) risicofactoren) één) van) de) belangrijkste) cues)voor)het)openen)van)een)dossiers)volgens)Howell)(2009)) en)DePanfilis)&)Scannapieco)(1994),)terwijl)Cleaver)en)Walker) (2004)) vaststelden) dat) problemen) in) verschillende) levensdoA meinen)niet)per)se)leidden)tot)instroom)in)de)jeugdzorg.) Ten)tweede)is)het,)zoals)in)het)eerste)deel)van)het)theoretisch) kader) werd) aangegeven,) niet) zo) eenvoudig) om) de) resultaten) uit)de)Angelsaksische)context)te)transponeren)naar)de)Vlaamse) context.) Het) zou) kunnen) dat) de) besluitvorming) in) een) CPA context) tot) andere) resultaten) leidt) en) door) andere) factoren) |146|) )

beïnvloed)wordt,)dan)in)een)FSAcontext.)Er)werd)al)aangegeven) dat) de) ‘blame) culture’) en) afgewentelde) verantwoordelijkheid) op)‘gatekeepers’)in)Vlaanderen)minder)sterk)aanwezig)is.)HierA door)hebben)ook)assessmentrichtlijnen)(nog))geen)voet)aan)de) grond) gekregen.) Consulenten) geven) ook) aan) dat) dergelijke) procedures)niet)zouden)passen)binnen)hun)manier)van)werken) (Hetherington,) 2006).) Pogingen) om) besluitvorming) effectiever) te) maken) verlopen) aldus) via) het) organiseren) van) gedeelde) besluitvorming) en) organisatorische) ondersteuning.) Wat) de) patronen)en)beslissingscues)betreft,)kunnen)er)ook)verschillen) opduiken)in)Vlaanderen.)Een)aantal)onderzoeken)gingen)na)of) de) besluitvorming) verschilt) wanneer) er) sprake) is) van) een) CPA) dan) wel) FSAoriëntatie) (Khoo,) Hyvonen,) &) Nygren,) 2003;) Gold,) Benbenishty,) &) Osmo,) 2001;) Brunnberg) &) Pećnik,) 2007).) De) resultaten) van) dat) onderzoek) liggen) in) lijn) met) wat) men) op) basis) van) de) typologie) van) CP) en) FS) zou) verwachten.) BesluitA vormers)die)opereren)in)een)CPAcontext)grijpen)minder)snel)in,) maar)kiezen)vaker)voor)ingrijpende)maatregelen)zoals)uithuisA plaatsing.) Dit) wordt) in) verband) gebracht) met) de) grotere) beA schikbaarheid)van)preventie)en)ambulante)maatregelen)in)FSA systemen.)Bovendien)laten)instroomcriteria)die)focussen)op)de) algemene) ontwikkeling) van) kinderen) meer) probleemsituaties) toe) dan) specifieke) definities) van) kindermishandeling.) VerderA gaand)op)de)verschillen)in)systemen)en)procedures)kunnen)bij) nog)een)aantal)andere)factoren)die)in)Angelsaksisch)onderzoek) naar)voor)komen)kanttekeningen)geplaatst)worden.)Zo)werd)in) een)aantal)onderzoeken)de)invloed)belicht)van)het)verzamelde) bewijs)en)het)motief)van)de)melder.)Dit)kadert)in)de)legalistiA sche) procedures) in) CPAsystemen,) waarbij) de) initiële) besluitA vorming)er)op)gericht)is)om)vast)te)stellen)of)er)effectief)sprake) is) van) mishandeling) of) verwaarlozing.) De) geloofwaardigheid) van)de)melder)speelt)dan)ook)een)belangrijke)rol.)Vermoedelijk) speelt) dit) in) een) FSAassessment) die) erop) gericht) is) de) noden) van)hulpvragers)te)identificeren)geen)rol)van)betekenis.)Ook)de) centraliteit) van) het) type) mishandeling) en) de) ernst) als) beïnA vloedende) factor) in) het) onderzoek) zou) eigen) kunnen) zijn) aan) |147|) )

CPAsystemen)omdat)dit)beter)kadert)in)een)strikte)definitie)van) de)jeugdzorgdoelgroep.)) Ten) derde) blijkt) in) het) bestaande) onderzoek) een) duidelijke) opsplitsing) tussen) kwalitatief) en) kwantitatief) onderzoek.) Het) ene) type) onderzoekt) een) beperkt) aantal) beslissingen) van) een) beperkt) aantal) besluitvormers) aan) de) hand) van) interviews) of) observaties) om) patronen) in) de) besluitvorming) op) te) sporen.) Het)andere)type)onderzoekt)een)groter)aantal)beslissingen)aan) de)hand)van)gestandaardiseerde)vragenlijsten)(met)vignetten)) of) bestaande) dossiers) om) beïnvloedende) factoren) te) identifiA ceren.)Beide)soorten)onderzoek)leveren)waardevolle)inzichten) op) en) hebben) hun) eigen) beperkingen.) Er) wordt) geopperd) dat) voor) het) opsporen) van) de) mentale) modellen) die) besluitvorA mers) hanteren,) triangulatie) van) methoden) aangewezen) is) (Scott,) 1990).) Immers,) kwantitatieve) methoden) reveleren) beA invloedende) factoren) waarvan) kwalitatieve) methoden) de) beA tekenis) voor) de) besluitvormers) kunnen) achterhalen.) OmgeA keerd)kunnen)patronen)die)in)kwalitatief)onderzoek)naar)voor) komen)getest)worden)aan)de)hand)van)kwantitatief)onderzoek.) Op) die) manier) kan) men) nagaan) of) wat) besluitvormers) zeggen) dat) ze) doen) ook) overeenkomt) met) wat) ze) feitelijk) doen) in) concrete)beslissingen.)) ) Aan)de)hand)van)de)overlopen)literatuur)kan)het)conceptueel) kader) verder) aangevuld) worden.) Het) doel) van) dit) hoofdstuk) was) om) het) besluitvormingsproces) toe) te) lichten) en) hiermee) de) ‘black) box’) tussen) aanmelding) en) instroom) te) openen) (fiA guur)3).)) )

|148|) )

)

) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) Figuur#3:#Conceptueel#kader#

|149|) )

In) het) conceptueel) kader) zijn) horizontaal) vier) onderverdelinA gen) op) te) merken) en) verticaal) drie.) Verticaal) is) er) een) onderA scheid)tussen)het)proces)(de)middelste)lijn))en)de)situatiekenA merken)van)de)jongere)en)zijn)gezin)(bovenaan))en)de)besluitA vormerkenmerken) (onderaan).) In) het) besluitvormingsproces) maakt) de) SLB) gebruik) van) de) discretionaire) ruimte) om) na) te) gaan) of) de) concrete) probleemsituatie) voldoet) aan) de) criteria) om)aanspraak)te)kunnen)maken)op)hulp.)In)de)besluitvorming) wordt)de)situatie)van)de)jongere)als)het)ware)gematcht)met)de) visies,) uitgangspunten) en) routines) van) de) besluitvormer.) Om) aan)te)geven)dat)het)gaat)om)twee)verschillende)facetten)die) in) evenwicht) gebracht) moeten) worden,) worden) de) situatieA kenmerken) en) de) besluitvormerkenmerken) op) verschillende) niveaus)in)het)conceptueel)kader)geplaatst.)) ) Horizontaal) wordt) het) proces) van) instroom) opgedeeld) in) vier) fases.)De)eerste)fase)is)de)aanmelding)die)verscheidene)beslisA singscues) herbergt.) In) tweede) instantie) verwerken) besluitvorA mers) die) cues) in) het) besluitvormingsproces.) In) de) derde) fase) wordt) de) beslissing) genomen) en) in) de) vierde) fase) leidt) die) beslissing)tot)het)resultaat)waar)we)in)dit)onderzoek)in)geïnteA resseerd) zijn,) namelijk) instroom.) Aan) de) laatste) twee) fases) werden)op)basis)van)dit)hoofdstuk)geen)aanvullingen)gedaan,) maar) kan) hier) wel) opgemerkt) worden) dat) de) keuze) voor) de) beslissing) of) er) al) dan) niet) sprake) is) van) POS) vooraleer) een) jongere)instroomt,)toont)dat)het)onderzoek)gericht)is)op)het)te) weten) komen) hoe) het) POSAbegrip) in) de) dagelijkse) besluitvorA mingspraktijken)van)CBJ’s)geoperationaliseerd)wordt.)De)andeA re)twee)fases)in)het)instroomproces)werden)wel)aangevuld)en) dit)behoeft)extra)uitleg.)) ) Het)besluitvormingsproces,)de)tweede)fase,)wordt)in)dit)kader) geconceptualiseerd)volgens)de)theorie)van)NDM.)Die)zegt)dat) beslissingen) genomen) worden) door) op) zoek) te) gaan) naar) paA tronen)en)vervolgens)mentaal)te)simuleren)of)de)beslissing)die) |150|) )

gekoppeld)is)aan)dat)patroon)ook)in)de)nieuwe)beslissingssituA atie) tot) een) positief) resultaat) zal) leiden.) Dit) is) een) cyclisch) proces)tot)de)besluitvormer)er)op)basis)van)mentale)simulatie) van)overtuigd)is)dat)de)beslissing)een)goede)(mogelijke))beslisA sing)is.)Dit)intuïtief)(patroonherkenning))en)cognitief)(mentale) simulatie)) proces) is) niet) mogelijk) zonder) een) mentaal) model) van)de)besluitvormer.)Aangezien)de)CBJ’s)in)groep)beslissingen) nemen)wordt)er)in)het)conceptueel)kader)gesproken)over)het) gedeeld) mentaal) model.) Dat) gedeeld) mentaal) model) wordt) opgebouwd) doorheen) de) ervaring) van) besluitvormers) wat) gesymboliseerd) wordt) door) de) feedbackpijl) van) het) besluitA vormingsproces) naar) het) gedeeld) mentaal) model.) Het) SMM) wordt)tevens)beïnvloed)door)de)context)waarin)besluitvormers) opereren.)In)het)theoretisch)kader)wordt)er)op)gewezen)dat)er) in)de)jeugdzorg)gewerkt)kan)worden)met)assessmentrichtlijnen) en) organisatorische) ondersteuning) om) heuristieken) terug) te) dringen.) Deze) beïnvloeden) het) gedeeld) mentaal) model.) De) assessmentrichtlijnen)doen)dit)door)bepaalde)beslissingsregels) op)te)leggen)dan)wel)onmogelijk)te)maken)en)de)organisatoriA sche) ondersteuning) beïnvloedt) of) besluitvormers) de) ruimte) krijgen)om)samen)te)werken)aan)een)gedeeld)mentaal)model.) Op)basis)van)de)werking)van)de)CBJ’s)kan)vermoed)worden)dat) de) invloed) van) de) organisatorische) ondersteuning) waarschijnA lijk) groter) is.) Toch) zijn) er) een) aantal) richtlijnen,) zoals) de) inA stroomcriteria) en) opvattingen) over) de) rol) van) het) CBJ) (cf.) hoofdstuk)1),)die)het)mentaal)model)mee)vormgeven.)) ) De) besluitvormingscues,) de) eerste) fase,) worden) op) basis) van) de) literatuur) ingedeeld) in) vijf) groepen.) Drie) daarvan) behelzen) factoren)die)te)maken)hebben)met)de)situatie)van)de)jongere) en)zijn)gezin.)Het)meeste)onderzoek)naar)besluitvorming)in)de) jeugdzorg) focust) op) deze) factoren.) Ze) worden) doorgaans) opA gedeeld) in) drie) categorieën) met) name) kindkenmerken,) zoals) het)type)mishandeling;)ouderkenmerken,)zoals)de)opvoedingsA vaardigheden) van) de) moeder) en) de) bereidheid) tot) medewerA |151|) )

king;)en)demografische)kenmerken,)zoals)leeftijd)en)armoede.) Door) de) vele) onderzoeken) die) deze) factoren) identificeren) als) invloed) uitoefenende) op) de) beslissing,) is) het) van) belang) deze) in) dit) onderzoek) ook) op) te) nemen.) Het) lijkt) ook) vanzelfspreA kend)dat)situatiekenmerken)de)eerste)bron)zijn)van)informatie) waarin)‘gatekeepers’)op)zoek)gaan)naar)beslissingscues)om)te) oordelen)of)er)al)dan)niet)sprake)is)van)POS.)Een)andere)bron) van) informatie) kan) de) aanmelding) zijn.) In) de) literatuur) wordt) bijvoorbeeld)aangehaald)dat)een)goede)relatie)tussen)(profesA sionele)) aanmelder) en) consulent) de) beslissing) positief) kan) beïnvloeden)(i.e.)de)aanmelder)bereikt)het)beoogde)resultaat,) namelijk)instroom).)Een)laatste)groep)factoren)die)de)beslissing) kunnen) beïnvloeden) zijn) de) overige) besluitvormerkenmerken.) Het) belangrijkste) besluitvormerkenmerk) is) het) gedeeld) menA taal) model,) of) de) visie) die) de) besluitvormers) hanteren) op) het) POSAbegrip.) Er) is) echter) ook) informatie) eigen) aan) de) context) van) de) besluitvormer) die) als) beslissingscue) kunnen) dienen.) In) het)besproken)onderzoek)kwam)bijvoorbeeld)de)inbedding)van) de)organisatie)in)de)bredere)jeugdhulp)en)de)beschikbaarheid) van)het)aanbod)naar)voor.)) ) Het) conceptueel) kader) beschrijft) zo) schematisch) het) besluitA vormingsproces)van)SLB’s)die)intuïtief)beslissingen)nemen)door) in) beslissingscues) op) zoek) te) gaan) naar) patronen.) Dit) wordt) mogelijk)gemaakt)door)het)gedeeld)mentaal)model)dat)evoluA eert) naarmate) men) meer) expertise) opbouwt.) De) keuze) voor) het)kader)van)NDM)om)de)besluitvorming)in)de)CBJ’s)te)onderA zoeken) houdt) in) dat) er) een) cognitieve) kijk) op) besluitvorming) gehanteerd)wordt.)Hoewel)de)theorie)niet)rationeel)is,)gaat)ze) er) van) uit) dat) zelfs) bij) intuïtieve,) onbewuste) beslissingen,) de) beslissing) beredeneerd) is:) besluitvormers) hanteren) cognitieve) principes) of) regels) die) ontbloot) kunnen) worden) door) onderA zoek.)Om)te)achterhalen)hoe)consulenten)het)POSAbegrip)opeA rationaliseren)en)welke)betekenis)ze)daarbij)geven)aan)beslisA singscues,) zijn) deze) cognitieve) principes) belangrijk.) Omdat) in) |152|) )

het)opzet)van)dit)onderzoek)de)nadruk)ligt)op)hoe)consulenten) het) POSAbegrip) operationaliseren) en) vervolgens) de) instroom) vormgeven,) levert) het) opsporen) van) cognitieve) principes) al) belangrijke) informative) op.) Het) is) in) lijn) met) het) theoretisch) kader)zaak)om)het)gedeeld)mentaal)model)te)ontleden)om)te) begrijpen)wanneer)jongeren)mogen)instromen)in)de)BJZ.)) )

)

|153|) )

) )

|154|) )

)

HOOFDSTUK#3:#BESLUIT# In)het)eerste)deel)van)dit)doctoraat)stond)de)theoretische)basis) van) het) onderzoek) centraal.) In) eerste) instantie) werd) geëxploA reerd) wat) van) instroom) een) thema) maakt) in) de) BJZ.) Er) werd) hierbij)te)rade)gegaan)bij)de)internationaal)vergelijkende)literaA tuur) over) jeugdzorgsystemen.) Hieruit) bleek) duidelijk) dat) de) instroom) in) alle) jeugdzorgsystemen) in) min) of) meerdere) mate) gevoelig)ligt,)wat)zich)uit)in)de)manier)waarop)instroom)vormA gegeven)wordt.)Er)is)steeds)sprake)van)een)trechter)van)meer) algemene)naar)meer)specifieke)jeugdhulpverlening.)Ook)bij)de) overgang)naar)de)jeugdzorg)is)er)een)trechter)waar)te)nemen,) in) de) zin) dat) niet) alle) jongeren) die) aangemeld) worden,) ook) effectief) hulpverlening) zullen) krijgen.) Deze) trechter) herbergt) een)beslissing)die)genomen)wordt)door)een)hiertoe)ontwikkeld) orgaan.) Dit) oefent) de) gatekeepingsfunctie) uit) voor) de) jeugdA zorg.) Het) dient) hierbij) rekening) te) houden) met) de) wettelijk) bepaalde) instroomcriteria.) Deze) criteria) zijn) onderhevig) aan) culturele) en) temporele) wijzigingen.) Ze) zijn) vaak) breed) gedefiA nieerd) waardoor) ‘gatekeepers’) de) vertaling) moeten) maken) tussen)de)wettelijke)definitie)en)de)concreet)aangemelde)jonA gere.)) Een) aangemelde) jongere) kan) dus) slechts) instromen) in) de) jeugdzorg) wanneer) het) hiertoe) aangesteld) orgaan) geoordeeld) heeft) dat) er) voldaan) is) aan) de) instroomcriteria.) Dit) betekent) dat) instroom) onlosmakelijk) samenhangt) met) besluitvorming.) Tevens) is) het) voldoen) aan) de) instroomcriteria) een) bepalend) criterium)bij)de)beslissing)tot)instroom)en)is)het)een)criterium) dat)beoordeeld)wordt)bij)het)eerste)contact)met)de)jeugdzorg.) Deze)initiële)beslissing)is)dus)bepalend)voor)het)verdere)traject) van) de) jongere) in) de) jeugdzorg) (instroom) of) niet),) waardoor) het)belangrijke)consequenties)heeft)voor)de)hulpverlening)die) de) jongere) zal) krijgen) (of) niet)) en) ook) belangrijke) consequenA ties)heeft)voor)de)jeugdzorg.)Er)wordt)bepaald)met)welke)jonA geren) gewerkt) wordt.) Theoretisch) is) dit) ook) een) interessant) beslissingsmoment)omdat)daar)het)duidelijkst)naar)voor)komt) |155|) )

hoe) de) vooropgestelde) instroomcriteria) toegepast) worden) in) concrete) dossiers.) Een) onderzoek) naar) de) instroom) dient) zich) dan) ook) in) eerste) fase) te) focussen) op) die) eerste) beslissing) bij) aanmelding.)) ) In) tweede) instantie) werd) de) literatuur) met) betrekking) tot) beA sluitvorming) geëxploreerd.) ‘StreetAlevel) bureaucracy’) vormde) een)interessant)kader)om)de)positie)van)de)‘gatekeepers’)in)de) jeugdzorg)te)bekijken,)maar)kon)onvoldoende)antwoord)geven) op)hoe)de)beslissing)dan)genomen)wordt.)‘Naturalistic)decision) making’) kan) dat) wel.) Het) is) een) besluitvormingstheorie) die) expliciet) aandacht) heeft) voor) het) besluitvormingsproces) van) professionals)en)verder)bouwt)op)het)concept)‘bounded)ratioA nality’.)Dit)impliceert)dat)besluitvormers)niet)volledig)rationeel) te) werk) kunnen) gaan,) maar) NDM) gaat) verder) dat) dat) niet) hoeft,) omdat) professionele) besluitvormers) door) hun) ervaring) snelle) en) correcte) beslissingen) kunnen) nemen) op) basis) van) patroonherkenning.) Ze) hebben) slechts) een) aantal) cues) nodig,) wat) impliceert) dat) ze) uit) de) totale) aanwezige) informatie) over) een)dossier,)die)informatie)filteren)die)relevant)is)om)een)kwaA liteitsvolle) beslissing) te) kunnen) nemen.) In) onderzoek) naar) initiële) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) werd) dit) ook) deels) beA vestigd.) Besluitvorming) bij) aanmelding) zou) draaien) om) een) morele) evaluatie) van) een) beperkt) aantal) factoren.) Hoe) de) evaluatie) verloopt) en) welke) factoren) worden) weerhouden) is) dan) gelinkt) aan) de) visie) van) de) besluitvormer) op) problematiA sche)situaties)in)het)algemeen)en)de)wettelijke)definitie)in)het) bijzonder)(mentaal)model).)Daarnaast)wordt)in)veel)onderzoek) gefocust)op)specifieke)factoren)die)te)vinden)zijn)in)de)concreA te) situatie) van) de) jongere) of) die) te) maken) hebben) met) de) aanmelder.)) ) Zoals) aangegeven) in) het) conceptueel) kader) worden) zowel) besluitvormerkenmerken) als) aanmelderkenmerken) en) kenA merken) eigen) aan) de) situatie) van) de) jongere) meegenomen) in) |156|) )

het) onderzoek.) Het) doel) van) het) onderzoek) is) om) na) te) gaan) welke) factoren) de) beslissing) beïnvloeden) enerzijds) en) welke) betekenis) die) factoren) krijgen) in) het) besluitvormingsproces) anderzijds.)) )

)

|157|) )

)

|158|) )

)

) )

)

DEEL$2:") EMPIRISCH) ONDERZOEK)

|159|) )

) )

|160|) )

)

HOOFDSTUK#4:#METHODOLOGIE# In)het)tweede)deel)van)dit)doctoraat)wordt)stilgestaan)bij)het) empirisch) onderzoek.) Zoals) uit) de) theorie) bleek,) valt) het) onA derzoek) naar) (NDM)) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) uiteen) in) twee) types:) het) type) dat) op) zoek) gaat) naar) het) besluitvorA mingsproces) en) welke) ratio’s) besluitvormers) hanteren) bij) het) nemen)van)beslissingen)enerzijds)en)het)type)dat)op)zoek)gaat) naar) de) factoren) die) beslissingen) beïnvloeden.) Weinig) onderA zoeken) combineren) deze) elementen.) Daar) wil) dit) onderzoek) aan) tegemoet) komen) door) onderzoeksvragen) met) betrekking) tot) factoren) en) betekenisgeving) te) combineren.) Hiertoe) werd) een) mixed) methods) onderzoeksdesign) ontwikkeld) waarbij) doorheen) observaties) in) twee) CBJ’s) zowel) kwantitatieve) als) kwalitatieve)data)verzameld)werden)over)het)besluitvormingsA proces.)) )

1.)ONDERZOEKSVRAGEN) De) literatuur) over) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) heeft) ofwel) aandacht) voor) dossierkenmerken) die) de) besluitvorming) beïnA vloeden,) ofwel) voor) het) besluitvormingsproces) waarin) deze) kenmerken) in) overweging) genomen) worden.) Het) onderzoek) wil) beide) perspectieven) combineren) teneinde) een) uitgebreid) beeld)te)bekomen)van)de)initiële)besluitvorming)in)de)BJZ.)Het) onderzoek) focust) op) de) verwijzers) binnen) de) vrijwillige) hulpA verlening.)Dit)heeft)tot)gevolg)dat)het)onderzoek)zich)afspeelt) in) de) CBJ’s) en) specifiek) handelt) over) jongeren) die) instromen) omdat)ze)zich)bevinden)in)een)POS.)De)reden)hiervoor)is)tweeA ledig.) Ten) eerste) stroomt) de) meerderheid) van) de) jongeren,) zo’n) 82%,) in) omwille) van) een) POS) (Agentschap) JongerenwelA zijn,)z.d.).)Met)de)focus)op)het)POSAbegrip)wordt)een)belangrijk) aandeel)van)de)instroom)belicht.)Ten)tweede)is)er)een)explicieA te)keuze)voor)de)vrijwillige)tak)van)de)BJZ.)POS)is)ook)een)vorA deringsgrond) in) de) gedwongen) hulpverlening,) doch) omwille) |161|) )

van) het) subsidiariteitsbeginsel) start) hulpverlening) bij) POS) –) behoudens) bij) hoogdringendheid) –) steeds) in) de) vrijwillige) hulpverlening.)De)verwijzers)binnen)de)vrijwillige)hulpverlening) zijn)dan)ook)degenen)die)in)de)grote)meerderheid)van)de)POSA situaties)dienen)te)beslissen)of)er)al)dan)niet)sprake)is)van)POS.) Daarenboven)is)er)naar)de)verwijzers)van)de)gedwongen)hulpA verlening) reeds) een) onderzoek) gevoerd) (Franssens,) Put,) &) Deklerck,)2010).) Aldus)is)de)globale)doelstelling)van)het)doctoraat)het)inzichteA lijk) maken) van) de) beslissingspraktijken) van) de) CBJ’s.) Er) wordt) verkend) hoe) het) POSAbegrip) geoperationaliseerd) wordt) en) welke) factoren) een) rol) spelen) bij) de) besluitvorming.) Door) de) combinatie)van)perspectieven)in)het)onderzoek)zal)een)bijdraA ge) geleverd) kunnen) worden) aan) de) theorievorming) over) initiA ele) besluitvorming) in) de) jeugdzorg) en) NDM.) Daarnaast) is) het) de) bedoeling) om) op) basis) van) de) inzichten) in) de) beslissingsA praktijken)aanbevelingen)te)doen)aan)de)CBJ’s.)) ) Vanuit)het)theoretisch)kader)en)de)doelstellingen)van)het)onA derzoek)worden)twee)onderzoeksvragen)gedistilleerd:) ) 1.) Welke) situatieA,) aanmelderA,) en) overige) besluitvorA merkenmerken) beïnvloeden) de) beslissing) tot) instroom) in) de) aanmeldingsfase)door)de)sociale)diensten)voor)vrijwillige)hulpA verlening)bij)de)comités)voor)bijzondere)jeugdzorg?) 2.) Waaruit) bestaat) het) gedeeld) mentaal) model) op) basis) waarvan)de)sociale)diensten)voor)vijwillige)hulpverlening)bij)de) comités)voor)bijzondere)jeugdzorg)het)POSAbegrip)operationaA liseren)bij)de)beslissing)tot)instroom)in)de)aanmeldingsfase?) ) Uit) deze) onderzoeksvragen) blijkt) duidelijk) dat) het) onderzoek) afgebakend) wordt) tot) beslissingen) die) genomen) worden) door) |162|) )

de)CBJ’s)in)de)aanmeldingsfase.)Het)gaat)op)die)manier)over)de) beslissing) om) een) gezin) te) laten) instromen) of) niet,) zij) het) dat) na) de) caseonderzoekfase) teruggekomen) kan) worden) op) die) beslissing.) Bij) deze) beslissing) is) het) POSAbegrip) het) leidend) principe)en)het)is)de)bedoeling)om)meer)inzicht)te)verwerven) in) dit) begrip) door) de) factoren) te) belichten) die) een) invloed) hebben) op) de) instroom) en) door) de) betekenis) die) het) POSA begrip)krijgt)in)de)dagelijkse)praktijken)van)het)CBJ)te)ontrafeA len.) De) focus) ligt) op) de) besluitvorming) van) het) CBJ) als) geheel) daar) het) in) de) aanmeldingsfase) streeft) naar) gedeelde) besluitA vorming.)) )

2.)ONDERZOEKSDESIGN) De) onderzoeksvragen) indachtig) wordt) op) zoek) gegaan) naar) een) geschikt) onderzoeksdesign.) De) aard) van) de) verscheidene) onderzoeksvragen)verschilt.)De)onderzoeksvraag)naar)de)beïnA vloedende) factoren) op) de) beslissing) is) een) onderzoeksvraag) die) in) de) besluitvormingsliteratuur) vaak) kwantitatief) beantA woord) wordt.) Gelet) op) het) grote) aantal) mogelijke) beïnvloeA dende) factoren) en) het) grote) aantal) beslissingen) die) genomen) worden) op) korte) tijd,) is) een) kwantitatieve) analyse) het) meest) aangewezen)om)valide)resultaten)te)bekomen.)De)onderzoeksA vraag)naar)betekenisgeving)in)het)besluitvormingsproces)daarA entegen) past) in) een) meer) kwalitatieve) onderzoekstraditie,) aangezien) de) focus) ligt) op) gebeurtenissen) in) hun) ‘natuurlijke’) context) (Miles) &) Huberman,) 1994).) De) combinatie) van) deze) vragen) maakt) het) mogelijk) om) na) te) gaan) hoe) een) (groep)) besluitvormer(s))omgaat)met)de)verschillende)beslissingsfactoA ren)in)een)dossier)van)een)minderjarige,)of)met)andere)woorA den) hoe) deze) beslissingsfactoren) het) besluitvormingsproces) beïnvloeden.)Geleid)door)deze)verschillende)onderzoeksvragen) wordt) een) onderzoeksdesign) opgesteld) waarbinnen) verschilA lende) methoden) gecombineerd) worden) om) tot) een) adequaat) antwoord) te) komen) (‘dictatorship) of) the) research) question’)) (Teddlie)&)Tashakkori,)2003,)p.)21).)Een)onderzoek)waarin)men) |163|) )

verschillende)methoden)combineert,)benoemt)men)als)‘mixed) method’)onderzoek.)Dit)blijkt)ook)uit)de)volgende)definitie:) 4 A4mixed4methods4study4involves4the4collections4or4analysis4 of4 both4 quantitative4 and/or4 qualitative4 data4 in4 a4 single4 study4 in4 which4 the4 data4 are4 collected4 concurrently4 or4 seO quentially,4are4given4a4priority,4and4involve4the4integration4 of4the4data4at4one4or4more4stages4in4the4process4of4the4reO search.4(Creswell,4Plano4Clark,4Gutmann,4&4Hanson,42003,4 p.4212)4 4 ‘Mixed) method’) onderzoek) is) de) laatste) decennia) aan) een) opmars)bezig)binnen)de)sociale)wetenschappen)(Tashakkori)&) Teddlie,) 2003).) Het) belangrijkste) voordeel) van) deze) aanpak) is) dat) men) door) de) combinatie) van) verscheidene) methoden) teA gemoet) kan) komen) aan) de) zwaktes) van) kwantitatieve) methoA den) met) kwalitatieve) methoden) en) omgekeerd.) Men) kan) kieA zen) uit) alle) mogelijke) onderzoeksmethoden) voor) zover) die) nuttig)zijn)om)de)onderzoeksvraag)te)beantwoorden)(Creswell) &)Plano)Clark,)2007).)Op)die)manier)kan)men)een)fenomeen)op) een)meer)volledige)manier)onderzoeken)“by)noting)trends)and) generalizations) as) well) as) inAdepth) knowledge) of) participants’) perspectives”) (Creswell) &) Plano) Clark,) 2007,) p.) 33).) ‘Mixed) method’)methodologie)zoekt)de)middenweg)tussen)kwalitatieA ve) en) kwantitatieve) methoden) om) onderzoekssubjecten) te) benaderen) (Johnson,) Onwuegbuzie,) &) Turner,) 2007).) Het) beA langrijkste) nadeel) van) deze) aanpak) is) het) feit) dat) mixed) meA thod) onderzoek) meer) tijd) vergt) en) meer) expertise) vraagt) van) de)onderzoeker.)De)onderzoeker)dient)immers)bedreven)te)zijn) in)de)dataverzameling)en)–analyse)van)methoden)uit)verschilA lende)onderzoekstradities)(Teddlie)&)Tashakkori,)2003).)) )

|164|) )

)

Door) de) verschillende) mogelijke) combinaties) van) methoden,) kan) een) mixed) methods) onderzoeksdesign) verschillende) vorA men) aannemen.) Om) het) gehanteerde) onderzoeksdesign) te) kaderen,)wordt)gebruik)gemaakt)van)de)typologie)van)Creswell) en)Plano)Clark)(2007).)Zij)stellen)dat)de)keuze)van)een)onderA zoeksdesign)gebaseerd)dient)te)zijn)op)drie)keuzes,)met)name) het)verloop)van)de)dataverzameling,)de)onderzoeksfase)waarin) de)integratie)van)de)data)gebeurt,)en)de)prioriteit)voor)kwantiA tatief) dan) wel) kwalitatief) onderzoek.) In) dit) onderzoek) wordt) geopteerd) voor) een) ‘triangulation) design’,) het) meest) voorkoA mende) design) binnen) ‘mixed) method’) onderzoek) (Creswell) &) Plano)Clark,)2007,)p.)62).)In)dit)design)worden)de)verschillende) methoden)tegelijkertijd)toegepast,)in)tegenstelling)tot)designs) waarbij) het) kwalitatieve) luik) geldt) als) een) voorbereiding) of) verdieping) op) het) kwantitatieve) luik) (Morse,) 1991).) De) geA bruikte)methoden)worden)ook)los)van)elkaar)toegepast)om)in) de) laatste) fase) de) resultaten) samen) te) brengen) om) tot) een) gezamenlijke) interpretatie) op) basis) van) de) totale) data) te) koA men.) Op) die) manier) dienen) de) kwalitatieve) en) kwantitatieve) methoden) om) het) inzicht) over) één) fenomeen,) i.e.) besluitvorA ming,) te) vergroten) (Creswell) &) Plano) Clark,) 2007).) In) het) onA derzoek)wordt)prioriteit)gegeven)aan)de)kwalitatieve)dataverA zameling) en) –analyse) omdat) vanuit) het) theoretisch) kader) van) NDM) meer) aandacht) gaat) naar) hoe) besluitvormers) factoren) selecteren) dan) naar) welke) factoren) ze) selecteren.) De) vraag) naar)de)betekenisgeving)staat)hierdoor)centraler)in)het)onderA zoek) dan) de) vraag) naar) de) identificatie) van) beïnvloedende) factoren.) Het) onderzoeksdesign) wordt) schematisch) voorgeA steld) in) figuur) 4.) De) concrete) dataverzamelingsA) en) analyseA technieken)worden)verder)toegelicht)na)het)beschrijven)van)de) eenhedenselectie.)) )

|165|) )

QUAL) data) collection)

quan) data) collection)

QUAL) data) analysis)

quan) data) analysis)

QUAL) results)

Validate) QUAL)results) )with) quan) results)

Interpretation) QUAL)+)quan)

quan) results)

) Figuur#4:#Schematische#voorstelling#van#het#onderzoeksdesign# Gebaseerd)op:)Creswell)&)Plano)Clark,)2007,)p.)63)

)

3.)ONDERZOEKSEENHEDEN) Het)onderzoek)heeft)als)doelstelling)om)inzicht)te)verwerven)in) de)besluitvormingspraktijken)van)CBJ’s.)Aangezien)de)instroom) bepaald)wordt)door)een)reeks)beslissingen,)zijn)de)beslissingen) de) onderzoekseenheden) van) dit) onderzoek.) Er) moeten) beslisA singen) genomen) worden) bij) elke) nieuwe) aanmelding,) en) in) 2008) waren) dit) er) 9.981.) Deze) aanmeldingen) kwamen) toe) bij) 20)verschillende)CBJ’s.)De)comités)zijn)gegroepeerd)in)5)regio’s) die) overeenkomen) met) de) verschillende) Vlaamse) provincies,) dus)met)andere)woorden)de)regio’s)Antwerpen,)Limburg,)OostA Vlaanderen,) WestAVlaanderen) en) VlaamsABrabant) (met) in) beA grip) van) het) Nederlandstalig) comité) te) Brussel).) Omdat) het) onmogelijk) is) om) de) volledige) populatie) van) beslissingen) en) CBJ’s) te) bestuderen) in) het) bestek) van) dit) doctoraat) dient) er) een) selectie) gemaakt) te) worden.) Het) onderzoek) bestudeert) verschillende) cases) (beslissingen)) binnen) twee) organisaties.) Het) onderzoek) is) zo) comparatief) van) insteek) waardoor) het) mogelijk) wordt) om) het) algemene) te) onderscheiden) van) het) specifieke) en) variatie) in) de) operationalisering) van) POS) te) beA schrijven) (Brodkin,) 2000),) dit) zowel) tussen) de) beslissingen) als) tussen)de)comités.)Er)wordt)een)selectie)in)twee)fases)doorgeA |166|) )

voerd.) Enerzijds) worden) settings,) namelijk) CBJ’s,) geselecteerd) aan) de) hand) van) een) doelgerichte) steekproeftrekking.) AnderA zijds)worden)cases,)namelijk)beslissingen,)geselecteerd)aan)de) hand)van)een)toevalsteekproef.)) )

3.1)SELECTIE)SETTINGS) De) settings) waar) de) beslissingen) genomen) worden,) zijn) de) CBJ’s.) CBJ’s) zijn) organisaties) waarbinnen) consulenten) samen) dienen) te) werken) om) beslissingen) in) de) aanmeldingsfase) te) nemen.) Aangezien) het) aantal) bestudeerde) settings) in) dit) onA derzoek) beperkt) is,) worden) richtlijnen) voor) eenhedenselectie) uit) ‘case) study) research’) als) basis) genomen) (Gerring,) 2007).) Voor) de) selectie) van) de) settings) wordt) geopteerd) voor) een) ‘mostAsimilar) case’,) waarbij) de) twee) settings) in) alle) opzichten) gelijk)zijn,)behalve)op)een)variabele)die)theoretisch)relevant)is) voor)het)onderzoek.)Aan)de)hand)van)dit)onderzoeksopzet)kan) een)specifieke)relatie)tussen)een)onafhankelijke)(waarop)men) laat) verschillen)) en) de) afhankelijke) variabele) onderzocht) worA den.)Omdat)het)kwalitatief)onderzoek)focust)op)de)inhoud)van) het)mentaal)model,)werd)er)voor)geopteerd)om)de)settings)te) laten)verschillen)naar)opbouw)van)het)gedeeld)mentaal)model.) Op) die) manier) kan) nagegaan) worden) op) welke) manier) een) verschil) in) gedeeld) mentaal) model) (onafhankelijk)) implicaties) heeft)voor)de)beslissingen)van)een)CBJ)(afhankelijk).)Teneinde) de)settings)te)selecteren)werden)de)mogelijke)CBJ’s)gematcht) met)elkaar)tot)een)representatief)paar)ontstond)dat)zoveel)als) mogelijk) op) elkaar) leek,) behalve) op) één) bepaalde) variabele.) Hierbij)werden)drie)richtlijnen)in)acht)genomen.)) Ten)eerste)moest)de)variabele)‘gedeeld)mentaal)model’)geopeA rationaliseerd) worden) als) een) dichotome) variabele) die) sterk) was) in) de) ene) setting) en) laag) in) de) andere) setting) (Gerring,) 2007,)p.)133).)Aangezien)de)verwachting)was)dat)de)gedeelde) cognitie) anders) tot) stand) komt) in) een) CBJ) waar) de) aandacht) |167|) )

voor) gedeelde) besluitvorming) resulteert) in) de) organisatie) van) veel)overlegmomenten,)werden)de)settings)geselecteerd)op)dit) criterium,)namelijk)de)ruimte)voor)overleg.)Immers,)de)organiA satie) van) overlegmomenten) vergroot) de) ruimte) voor) groepsA processen,) waardoor) de) verwachting) was) dat) in) comités) met) veel) overlegmomenten) er) makkelijker) gekomen) zou) worden) tot)een)gedeelde)interpretatie)en)dus)meer)eenduidige)besluitA vorming.) De) ruimte) voor) overleg) diende) dan) in) het) ene) CBJ) groot)te)zijn)en)in)het)andere)eerder)klein.)Om)een)parameter) te)hebben)op)basis)waarvan)de)ruimte)voor)overleg)vergeleken) kan) worden,) werd) een) formule) opgesteld) die) rekening) hield) met)het)aantal)overlegmomenten)in)een)CBJ)evenals)het)aantal) consulenten)dat)aanwezig)is)op)het)overleg)en)het)aantal)dosA siers)dat)besproken)werd.)De)formule)hield)enkel)rekening)met) het) formele) overleg,) gedefinieerd) als) “georganiseerde) overA legmomenten) waar) alle) [consulenten]) bij) betrokken) zijn,) [zoA als])een)teamvergadering)maar)ook)een)intervisie”)(RaeymaecA kers,)2009,)p.)36).)Het)spreekt)voor)zich)dat)in)een)overleg)met) een)beperkt)aantal)consulenten)er)meer)ruimte)is)voor)overleg) bij) gelijkblijvend) aantal) dossiers) dan) in) een) overleg) met) de) volledige)groep)consulenten.)Dit)resulteerde)in)een)berekening) van) de) som) van) het) aantal) overlegmomenten) waarbij) de) freA quentie) van) de) overlegmomenten) per) maand) gedeeld) werd) door) het) aantal) aanwezige) consulenten) en) het) aantal) besproA 90 ken) dossiers. )De) informatie) die) nodig) was) om) deze) formule) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 90

)De)formele)overlegruimte)bestaat)in)elk)comité)minstens)uit)een)wekelijkse) teamvergadering) waarop) alle) binnengekomen) aanmeldingen) van) de) voorbije) week) besproken) worden.) Daarnaast) kan) er) in) de) comités) nog) overleg) georganiseerd)worden)onder)de)noemer)van)casebespreking,)al)dan)niet)met) ondersteuning) van) het) MDT.) Voor) het) instroomoverleg) werd) het) aantal) besproken) dossiers) berekend) als) het) aantal) wekelijks) binnengekomen) aanmeldingen) aangezien) elke) aanmelding) in) beginsel) besproken) dient) te) worden) op) het) instroomoverleg.) Voor) de) casebesprekingen) werd) het) aantal) dossiers)vastgelegd)op)4.)Uit)de)pilootstudie)en)de)voorbereidende)interviews) bleek)dat)dit)aantal)kan)variëren,)maar)dat)er)in)totaal)zeker)niet)meer)dan)6) dossiers) besproken) worden.) Voor) casebesprekingen) die) in) kleine) groep) doorgaan,)werd)het)aantal)consulenten)ook)constant)gehouden)op)4)vanuit)de)

) |168|) )

toe) te) passen) werd) verkregen) via) interviews) met) de) verschilA 91 lende) regioverantwoordelijken )en) analyse) van) de) cijfergegeA vens)van)het)Agentschap)Jongerenwelzijn.)Wanneer)de)formeA le) overlegruimte) voor) elk) comité) berekend) werd,) leverde) dit) een) coëfficiënt) tussen) 0,05) tot) 0,91) op) (zie) tabel) 3).) Er) werd) één) comité) geselecteerd) dat) een) lage) coëfficiënt) had,) en) één) comité) dat) een) hoge) coëfficiënt) had.) Hier) moet) aan) toegeA voegd) worden) dat) deze) berekening) op) basis) van) de) georganiA seerde) vergaderingen) niet) de) enige) indicator) van) ruimte) voor) overleg) vormt.) Ook) informeel) overleg) kan) de) overlegruimte) vergroten.) Bovendien) kan) de) georganiseerde) vergaderruimte) ook)beperkt)worden)door)een)inefficiënte)tijdsbesteding)in)de) vergadering,) discussies) zonder) einde) of) een) dominante) stem.) Naar)deze)factoren)werd)ook)gepolst)in)de)interviews,)maar)er) werd)niet)voor)elk)CBJ)concrete)informatie)hierrond)verkregen) ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) logica) dat) elke) consulent) één) dossier) kan) voorleggen) ter) bespreking.) Voor) comités)waar)de)casebespreking)wel)in)grote)groep)doorgaat,)werd)het)aantal) consulenten) uiteraard) wel) volledig) genomen.) Omdat) in) sommige) comités) de) casebesprekingen) niet) wekelijks) maar) tweewekelijks) of) zelfs) maandelijks) georganiseerd) werden,) werd) niet) de) wekelijkse,) maar) de) maandelijkse) overlegruimte) berekend.) Dit) impliceerde) dat) ook) het) instroomoverleg) vier) maal) geteld) werd.) Wanneer) er) bijvoorbeeld) wekelijks) één) teamvergadering) was) met) alle) 8) werkzame) consulenten) waar) een) gemiddeld) aantal) van) 7) aanmeldingen) (het) jaarlijks) aantal) aanmeldingen) gedeeld) door) 52)) besproken) werd)en)die)teamvergadering)aangevuld)werd)met)één)overleg)per)week)met) ondersteuning) van) het) MDT) waar) alle) consulenten) aanwezig) zijn,) wordt) de) maandelijkse) ruimte) voor) overleg) berekend) als) 4*(1/(8*7))) +) 4*(1/(8*4)).) Wanneer) het) instroomoverleg) in) een) comité) met) 30) consulenten) en) een) wekelijks) aantal) aanmeldingen) van) 28) in) twee) groepen) gehouden) werd,) vormde) het) instroomoverleg) de) som) van) de) verschillende) subteams) met) het) aantal) consulenten) per) subteam) en) het) aantal) aanmeldingen) per) subteam,) namelijk)2*1/(15*14).) 91 )Deze) interviews) werden) aan) de) hand) van) een) topiclijst) afgenomen) in) de) periode) maartAapril) 2010.) De) interviews) werden) na) instemming) op) band) opgenomen,) met) uitzondering) van) het) interview) met) de) regioverantwoordelijke) van) VlaamsABrabant,) en) werden) per) topic) uitgeschreven.) Die) delen) van) het) interview) die) niet) rechtstreeks) betrekking) hielden) op) de) vooropgestelde) topics) werden) niet) uitgeschreven) en) dus) ook) niet)opgenomen)in)de)analyse.)

|169|) )

omdat) dit) een) gevoelig) thema) bleek) te) zijn) voor) de) regioverA antwoordelijken) en) men) uitdrukkelijk) stelde) dat) dit) ‘niet) voor) publicatie’) was.) Om) hier) in) de) mate) van) het) mogelijke) toch) rekening) mee) te) houden) werden) na) een) eerste) selectie) van) acht)CBJ’s)interviews)afgenomen)van)de)teamverantwoordelijA ken) waarin) naar) deze) andere) facetten) van) overlegruimte) geA peild) werd) en) eveneens) geverifieerd) kon) worden) of) de) inforA matie)verkregen)van)de)regioverantwoordelijken,)correct)was.) Tijdens) deze) interviews) was) er) ook) ruimte) voor) de) teamverA antwoordelijken) om) vragen) te) stellen) over) het) onderzoek,) waardoor) zij) een) meer) geïnformeerde) beslissing) konden) neA men)over)het)al)dan)niet)meewerken)aan)het)onderzoek.)) Ten) tweede) dienden) andere) kenmerken) in) de) geselecteerde) settings) constant) gehouden) te) worden.) ‘Exact) matching’) dat) een) mostAsimilar) case) study) in) zijn) meest) zuivere) vorm) opleA vert,) is) meestal) onmogelijk) (Gerring,) 2007,) p.) 135).) Door) het) kleine) aantal) comités) in) Vlaanderen) en) de) grote) onderlinge) verschillen) (naar) context) en) samenstelling)) was) het) niet) heleA maal) mogelijk) om) de) comités) enkel) op) de) variabele) ‘overlegA ruimte’) te) laten) verschillen.) Er) werd) gestreefd) naar) een) zo) goed) mogelijke) match) (‘approximate) matching’).) Een) eerste) kenmerk) dat) gelijkaardig) diende) te) zijn) voor) beide) settings) is) de)procedure)die)gehanteerd)wordt)in)de)aanmeldingsfase.)Er) zijn)CBJ’s)die)de)melding)meteen)bespreken)op)instroomoverA leg)en)er)zijn)er)die)eerst)een)intakegesprek)plannen.)De)geseA lecteerde)settings)maken)beide)gebruik)van)intakegesprekken,) al)verschilt)de)concrete)uitwerking.)) Een) tweede) vergelijkingspunt) betrof) de) grootte) van) het) team) zowel) qua) consulenten) als) qua) jaarlijks) aantal) aanmeldingen.) Qua) aantal) aanmeldingen) zijn) de) CBJ’s) ongeveer) even) groot.) Het) aantal) consulenten) was) echter) minder) makkelijk) constant) te)houden,)waarbij)het)ene)comité)minder)consulenten)telt)en) tevens) zijn) teamverantwoordelijke) dient) te) delen) met) een)

|170|) )

92

ander)comité. )Verder)zijn)de)comités)beiden)redelijk)stabiele) teams) die) al) lange) tijd) dezelfde) teamverantwoordelijke) hebA ben,)en)ook)een)goede)mix)tussen)ervaren)en)minder)ervaren) consulenten)hebben.)) Een) derde) constant) kenmerk) is) de) omgeving) van) de) settings,) om) te) vermijden) dat) een) grootstedelijke) context) vergeleken) zou) worden) met) een) erg) landelijke) omgeving.) Hoewel) de) setA tings)zich)bevinden)in)verschillende)regio’s,)zijn)de)arrondisseA 93 menten) vergelijkbaar. )Het) gaat) telkens) om) een) arrondisseA ment) met) een) centrumstad) met) gelijk) aantal) inwoners,) verA scheidene)middelgrote)tot)grote)gemeenten)en)ook)landelijke) gebieden.)Het)CBJ)met)het)grootst)aantal)consulenten)bevindt) zich) in) het) arrondissement) met) de) grootste) oppervlakte) en) hierdoor) ook) een) groter) totaal) aantal) inwoners.) De) arrondisA sementen) tellen) evenwel) een) gelijkaardig) aandeel) minderjariA gen) en) ook) economisch) zijn) de) arrondissementen) vergelijkA baar.)) Naast)deze)inhoudelijke)criteria)speelde)nog)een)laatste)praktiA sche)criterium)mee.)In)de)tweede)fase)van)de)steekproeftrekA king) dienen) immers) cases) (beslissingen)) geselecteerd) te) worA den.) Om) voldoende) cases) binnen) elke) setting) te) kunnen) onA derzoeken) werden) de) comités) met) minder) dan) 350) aanmelA dingen)op)jaarbasis)uitgesloten)van)de)selectie.) Een)derde)richtlijn)had)te)maken)met)de)representativiteit)van) de) geselecteerde) settings.) Wanneer) er) geen) systematische) (kwantitatieve)) analyse) van) de) populatie) aan) de) basis) ligt) van) de)selectie)kan)er)een)vertekening)optreden)die)de)representaA tiviteit) van) de) settings) aantast.) Best) zijn) ‘mostAsimilar) cases’) ook) ‘typical) cases’) (Gerring,) 2007,) p.) 139).) Hoewel) de) selectie) niet) gebaseerd) is) op) een) kwantitatieve) analyse) van) de) verdeA ling)van)de)hierboven)opgesomde)kenmerken,)werd)doorheen) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 92

)De) meeste) CBJ’s) met) weinig) of) gemiddeld) VTE) hebben) een) teamverantwoordelijke)die)ze)dienen)te)delen)met)een)naburig)CBJ.) 93 )Gebaseerd)op)cijfers)van)het)Nationaal)Instituut)voor)Statistiek.)

|171|) )

de) interviews) met) de) regioverantwoordelijken) en) de) selectie) van) teamverantwoordelijken) gezocht) naar) elementen) die) de) representativiteit) van) de) selectie) zouden) kunnen) bedreigen.) De) uiteenzettingen) van) de) regioA) en) teamverantwoordelijken) over)het)verloop)van)de)besluitvorming)leken)gelijkaardig,)met) uitzondering) van) de) uiteenzetting) over) één) CBJ.) Met) dit) CBJ) werd)dan)verder)ook)geen)rekening)gehouden)bij)de)selectie.)) ) Tabel# 3:# Formele# ruimte# voor# overleg# per# maand# naar# aantal# VTE# en# aantal# aanmeldingen# Grootte#CBJ# Formele#overlegruimte#per# Aantal#aanmel6 Aantal# maand#naar#aantal#VTE#en# CBJ# dingen*# VTE**# aantal#aanmeldingen# 1# ≤350) weinig) 0,33) 2# ) weinig) 0,35) 3# ) weinig) 0,35) 4# ) weinig) 0,17) 5# ) gemiddeld) 0,21) 6# 351A450) gemiddeld) 0,20) 7# ) gemiddeld) 0,20) 8# ) weinig) 0,12) 9# ) gemiddeld) 0,06) 10# ) gemiddeld) 0,64) 11# 451A550) gemiddeld) 0,06) 12# 4 veel4 0,914 13# 4 gemiddeld4 0,064 14# ) weinig) 0,07) 15# ) gemiddeld) 0,05) 16# >550) veel) 0,40) 17# ) veel) 0,12) 18# ) veel) 0,27) 19# ) veel) 0,90) 20# ) veel) 0,54) *Het)aantal)aanmeldingen)heeft)betrekking)op)het)totaal)aantal)aanmeldingen) in)het)jaar)2008.)) **Het)aantal)VTE)heeft)betrekking)op)het)aantal)voltijds)equivalenten)waar)elk) CBJ) recht) op) heeft.) Dit) werd) ingedeeld) in) drie) categorieën:) weinig) VTE) voor) CBJ’s)met)minder)dan)6)VTE)(n=6),)gemiddeld)voor)CBJ’s)met)7)à)9)VTE)(n=8))en) veel)voor)CBJ’s)met)meer)dan)10)VTE)(n=6).)) De)CBJ’s)in)cursief)zijn)de)uiteindelijk)geselecteerde)CBJ’s.))

|172|) )

3.2)SELECTIE)CASES) De)cases)in)dit)onderzoek)zijn)de)beslissingen)in)dossiers)door) de)CBJ’s.)CBJ’s)nemen)beslissingen)met)betrekking)tot)verschilA lende) zaken) en) in) verschillende) fases) van) dossiers.) Voor) dit) onderzoek)worden)beslissingen)in)dossiers)in)de)aanmeldingsA fase) geselecteerd.) De) focus) op) beslissingen) in) dossiers) impliA ceert)dat)er)geen)aandacht)uitgaat)naar)strategische)beslissinA gen) over) de) werking) en) organisatie) van) het) comité.) De) focus) op) de) aanmeldingsfase) hangt) samen) met) het) feit) dat) in) deze) fase)de)beslissing)of)er)al)dan)niet)sprake)is)van)POS)het)meest) op)de)voorgrond)treedt.)) Alle) beslissingen) die) aan) deze) voorwaarden) voldoen) én) die) genomen) werden) in) de) observatieperiode) werden) geselecA teerd)voor)het)onderzoek.)Deze)toevalssteekproef)op)basis)van) het)moment)van)aanmelding)werd)geacht)tot)voldoende)variaA tie) in) de) beslissingen) te) leiden.) Dit) leverde) een) steekproef) op) van)315)beslissingen)met)betrekking)tot)220)gezinnen.)) )

4.)DATAVERZAMELING) Zoals) besproken) in) de) sectie) ‘onderzoeksdesign’) gebeurde) de) dataverzameling)van)de)kwantitatieve)en)de)kwalitatieve)data) tegelijk.)Per)comité)werd)gedurende)een)periode)van)13)weken) data)verzameld)die)zowel)kwantitatief)(‘closeAended’))als)kwaliA tatief) (‘openAended’)) van) aard) waren) (Creswell) &) Plano) Clark,) 2007,)p.)6).)De)kwantitatieve)data)werd)verzameld)aan)de)hand) van) een) inhoudsanalyse) van) dossiers) en) besprekingen) op) het) instroomoverleg.) De) kwalitatieve) data) werden) verzameld) aan) de) hand) van) (open)) observaties,) zowel) tijdens) de) groepsmoA menten)als)op)andere)tijdstippen.)De)kwantitatieve)en)kwalitaA tieve) dataverzamelingsmethoden) kwamen) samen) voor) op) het) instroomoverleg)aangezien)daar)zowel)kwantitatieve)gegevens) over)de)discussie)over)een)bepaald)dossier)(per)case))als)kwaliA

|173|) )

tatieve) gegevens) over) de) betekenis) van) de) factoren) (per) setA ting))verzameld)werd.)) De) dataverzameling) werd) gestuurd) door) het) conceptueel) moA del,)waardoor)informatie)verzameld)werd)over)de)situatie)van) de) jongere,) de) aanmelder) en) de) besluitvormer) die) leiden) tot) een)beslissing)over)het)al)dan)niet)instromen.)De)dataverzameA lingsmethoden)werden)aangepast)aan)de)te)onderzoeken)variA abelen.) Schematisch) kunnen) de) variabelen) en) de) bijhorende) onderzoeksmethoden)als)volgt)weergegeven)worden:) # Tabel#4:#Overzicht#dataverzamelingsmethoden# Afhankelijke# variabele#

Onafhankelijke#variabelen) Methode# Inhouds6 analyse# Dossiers) BesprekinA gen) Observa6 ties# Formeel) overleg) Informeel) overleg)

Situatie))

Aanmelder)

Besluitvormer)

Beslissing)

) x)

) x)

) )

) )

x)

x)

x)

x)

)

)

)

)

x)

x)

x)

)

)

x)

x)

)

) De) dataverzamelingsmethoden) worden) uitgebreid) toegelicht,) evenals) het) instrumentarium) dat) voor) beide) methoden) werd) gebruikt.) Er) dient) opgemerkt) te) worden) dat) de) methoden) op) punt) gesteld) werden) na) een) pilootstudie) van) 6) weken) in) een) ander)CBJ.)Dat)CBJ)was)een)groot)CBJ,)zowel)naar)aantal)aanA meldingen)als)naar)aantal)VTE)en)had)een)relatief)grote)formeA le) overlegruimte.) Waar) beslissingen) in) verband) met) de) dataA verzameling) beïnvloed) werden) door) de) pilootstudie,) zal) dit) worden)aangegeven.))

|174|) )

4.1)OBSERVATIES) De) observaties) werden) aangewend) om) kwalitatieve) data) te) verzamelen.)In)de)context)van)streetAlevel)bureaucracies)wordt) vaak) geopteerd) voor) kwalitatief) onderzoek) in) bepaalde) cases) omdat) het) de) mogelijkheid) biedt) complexe) processen) en) paA tronen) te) exploreren) die) met) experimenten) of) kwantitatieve) methoden)moeilijk)gevat)kunnen)worden)(Brodkin,)2000).)Ook) Ellis)et)al)(1999))pleiten)voor)het)gebruik)van)‘bottomAup’)onA derzoeksmethoden) bij) onderzoek) naar) beleidsimplementatie) waarbij)de)concrete)praktijken)van)de) SLB’s)de)primaire)focus) zijn.) Een) bijkomend) voordeel) van) kwalitatieve) onderzoeksmeA thoden) is) het) feit) dat) men) onderzoek) doet) in) de) dagelijkse) realiteit) van) de) onderzoekseenheden.) Hiermee) schrijft) het) onderzoek) zich) in) in) de) naturalistische) traditie) binnen) besluitA vormingsonderzoek)(Oliver)&)Roos,)2005).)Vergelijkende)kwaliA tatieve)studies)werden)al)in)verschillende)onderzoeken)naar)de) manier)waarop)practitioners)informatie)uit)dossiers)evalueren) bij) besluitvorming) (in) social) work)) gehanteerd) (Scott,) 1998;) BackeAHansen,)2009;)Broadhurst)et)al.,)2010).)) ) Het)kwalitatieve)onderzoeksluik)is)gericht)op)het)in)kaart)brenA gen) van) het) besluitvormingsproces) in) CBJ’s.) Meer) bepaald) worden)de)methoden)aangewend)om)te)achterhalen)hoe)men) omgaat) met) de) beslissingsfactoren) in) het) dossier) en) hoe) men) er)in)interactie)betekenis)aan)geeft)vooraleer)een)beslissing)te) nemen.) Deze) focus) op) betekenisgeving) en) interactie) sluit) aan) bij)de)methode)van)observatie)(Vinzant)et)al.,)1998).)Daarnaast) is)observatie)een)goede)methode)om)groepsbesluitvorming)te) onderzoeken.)Onderzoek)naar)individuele)besluitvorming)botst) vaak)op)het)probleem)dat)besluitvormingsredeneringen)veelal) in) stilte) overlopen) worden) waardoor) die) niet) rechtstreeks) waarneembaar)zijn)(Benbenishty)et)al.,)2003).)De)onderzoeksA methoden) zijn) hieraan) aangepast.) Eén) mogelijke) methode) is) het) afnemen) van) interviews) waarin) besluitvormers) rapporteA ren) over) hun) besluitvorming) met) als) belangrijkste) nadeel) dat) |175|) )

het)onmogelijk)is)vast)te)stellen)of)ze)ook)doen)wat)ze)zeggen.) Een) andere) mogelijkheid) vormt) de) methode) van) ‘think) aloud’) waarbij) aan) respondenten) gevraagd) wordt) om) luidop) een) voorgelegde) fiche) (of) soms) reële) case)) te) beoordelen.) Het) is) een) methode) die) goede) resultaten) oplevert) om) de) cognitieve) processen) bij) besluitvorming) te) analyseren) (Bartolo) et) al.,) 2001;) Sheppard) &) Ryan,) 2003;) Scott,) 1998).) Bij) gedeelde) beA sluitvorming)is)er)geen)aangepaste)methode)nodig)om)de)cogA nitieve) processen) van) het) team) op) te) sporen.) In) een) analyse) van) besluitvorming) in) managementteams) in) ‘highAvelocity) environments’)operationaliseren)Oliver)en)Roos)(2005,)p.)894)) cognitieve)technieken)om)groepsbeslissingen)te)nemen)als)die) technieken)die)in)de)teams)‘articulated’)waren,)te)weten)monA deling)of)schriftelijk)gecommuniceerd,)en/of)‘social’)waren,)te) weten) aangehaald) door) meerdere) individuen.) Bijgevolg) beA schouwen)ze)de)argumentaties)die)expliciet)gezegd)worden)op) vergaderingen) als) behorende) tot) het) mentaal) model) van) het) team) (zie) ook) Forkby) &) Höjer,) 2011).) Of) nog,) de) ‘think) aloud’) processen) van) een) team) zijn) rechtstreeks) observeerbaar.) ObA servaties)zijn)dat)ook)een)geschikte)methode)om)data)over)het) gedeelde)besluitvormingsproces)te)verzamelen.)) ) Bij) de) keuze) voor) observatie) als) dataverzamelingsmethode) diende) ook) afgebakend) te) worden) wat) en) wanneer) er) geobA serveerd)werd.)Gezien)het)belang)van)de)beslissing)bij)aanmelA ding) werd) prioriteit) gegeven) aan) het) instroomoverleg.) Het) instroomoverleg) is) een) onderdeel) van) de) wekelijkse) teamverA gadering) waarop) de) nieuwe) aanmeldingen/intakes) van) de) voorafgaande) week) besproken) worden.) De) beslissing) op) het) instroomoverleg) vormt) het) einde) van) de) aanmeldingsfase) en) bepaalt) of) het) dossier) instroomt) naar) caseonderzoek) dan) wel) geklasseerd) of) doorverwezen) wordt.) Het) instroomoverleg) is) een)afgebakend)moment)dat)cruciaal)was)voor)het)onderzoek.) Enkel) dit) observeren) was) echter) onvoldoende) om) een) antA woord)te)formuleren)op)de)onderzoeksvragen.)) |176|) )

Een) eerste) overweging) was) inhoudelijk/theoretisch) van) aard.) Beperken) tot) het) instroomoverleg) zou) betekenen) dat) men) er) van) uit) gaat) dat) visievorming) over) POS) enkel) gebeurt) op) (een) deel) van)) het) formeel) overleg) en) enkel) aan) het) einde) van) de) aanmeldingsfase.) Er) vindt) veelvuldig) informeel) overleg) plaats) binnen)de)CBJ’s)(althans)de)geselecteerde)voor)het)onderzoek)) en)ook)dergelijk)overleg)draagt)bij)tot)de)ontwikkeling)van)een) gedeelde) visie) (Raeymaeckers,) 2009).) Bovendien) is) het) POSA begrip) ruimer) aanwezig) binnen) de) praktijken) van) het) CBJ.) Voorafgaand) aan) het) instroomoverleg) wordt) bij) het) aanmelA dingsgesprek)beoordeeld)of)het)de)moeite)loont)om)een)intake) te) plannen.) Op) basis) van) de) vraagstelling) van) de) consulenten) kunnen)relevante)thema’s)voor)de)besluitvorming)gedistilleerd) worden)(Wattam,)1992).)Overleg)over)aanmeldingsgesprekken) of) intakes) reveleert) ook) betekenisgeving) over) POS,) net) zoals) een)aantal)beslissingen)na)de)aanmeldingsfase,)zoals)de)beslisA sing) om) te) klasseren) ‘wanneer) er) geen) POS) meer) is’.) Een) uitA breiding)van)de)observaties)naar)dergelijke)momenten)kan)dus) bijkomende,)inhoudelijk)relevante)informatie)opleveren.)) Een)tweede)overweging)is)methodologisch/praktisch)van)aard.) Beperken) tot) het) instroomoverleg) zou) betekenen) dat) de) onA derzoeker) –) in) de) geselecteerde) CBJ’s) –) slechts) drie) kwartier) tot)een)uur)per)week)op)het)CBJ)aanwezig)zou)zijn.)Een)grotere) aanwezigheid) is) belangrijk) om) een) vertrouwensband) te) ontA wikkelen) met) de) onderzoekssetting) en) die) in) al) haar) facetten) te) leren) kennen) (Mortelmans,) 2007).) Bovendien) creëren) deze) momenten) meer) mogelijkheden) voor) informele) interviews) of) vragen)van)de)consulenten)aan)de)onderzoeker)dan)vlak)voor) of)na)een)vergadering.)) De)observaties)van)het)instroomoverleg)werden)dus)aangevuld) met) observaties) van) het) overig) formeel) overleg) –) i.e.) de) rest) van) de) teamvergadering) en) occasioneel) overleg) zoals) een) teamdenkdag)in)CBJ1)–)en)met)observaties)van)informeel)overA leg.) De) graad) van) informeel) overleg) kon) uiteraard) niet) voorA speld) worden.) De) timing) van) deze) observaties) varieerde) dan) |177|) )

ook) doorheen) de) observatieperiode.) De) observaties) van) het) formeel) overleg) gecombineerd) met) aanwezigheid) op) het) CBJ) voor) observatie) van) informeel) overleg) leidde) tot) observaties) van)3)à)4)halve)dagen)per)week)gedurende)de)hele)observatieA periode.) De) observatieperiode) bedroeg) 13) weken) per) comité.) Die) periode) bleek) lang) genoeg) om) saturatie) te) verkrijgen) met) betrekking)tot)het)verloop)van)het)besluitvormingsproces.)) ) De)observaties)werden)na)afloop)verwerkt)tot)veldnota’s.)OmA dat)deze)veldnota’s)het)analysemateriaal)vormen)is)het)opstelA len)ervan)een)belangrijke)taak)(Mortelmans,)2007).)Omdat)de) observaties) van) het) informeel) overleg) in) een) werksetting) geA beurden)waar)iedereen)met)een)computer)werkte,)konden)de) observaties)meteen)uitgetypt)worden.)Met)de)onderzoeksvraA gen) in) het) achterhoofd) werden) alleen) notities) genomen) over) de) relevante) gebeurtenissen.) In) het) begin) van) de) observaties) werd) er) meer) genoteerd) omdat) het) in) de) kennismakingsfase) moeilijker) is) om) hoofdA) en) bijzaak) te) onderscheiden.) Het) forA meel)overleg)vond)steeds)plaats)in)een)vergaderlokaal)en)geen) van)de)CBJ’s)had)de)gewoonte)om)veel)te)noteren)of)met)lapA tops) te) werken.) Er) werden) dan) ook) enkel) handgeschreven) notities) genomen.) Het) instroomoverleg) werd) tevens) digitaal) opgenomen.)De)juiste)registratie)van)wat)er)gezegd)werd,)was) van) groot) belang) voor) het) in) kaart) brengen) van) het) besluitA vormingsproces)in)de)aanmeldingsfase.)De)opname)maakte)het) ook) mogelijk) om) tijdens) de) observaties) aandacht) te) hebben) voor) het) nonAverbaal) gedrag) in) het) team.) Voor) de) opnames) werd)voorafgaandelijk)toestemming)verkregen)van)het)AgentA schap) Jongerenwelzijn) en) de) betrokken) CBJ’s.) De) opnames) werden)uitgeschreven)in)dezelfde)stijl)als)de)veldnota’s)en)niet) letterlijk)–)bijvoorbeeld)‘Bob)zegt)dat)“…”)en)niet)‘Bob:)“…”.)Er) werd)hierbij)zo)dicht)mogelijk)bij)de)woorden)van)de)consulenA ten) gebleven.) De) notities) hielpen) om) de) transcripts) te) vervolA ledigen)met)nonAverbale)informatie)of)om)bij)geroezemoes)op) de) opname) toch) (deels)) de) inhoud) van) de) discussie) weer) te) |178|) )

geven.)Na)afloop)van)het)onderzoek)werden)de)opnames)verA nietigd.)) )

4.2)INHOUDSANALYSE) De) inhoudsanalyse) of) ‘content) analysis’) wordt) als) methode) aangewend) om) de) informatie) die) de) consulenten) verzamelen) met)betrekking)tot)de)aangemelde)minderjarigen)te)verwerken) tot)kwantitatieve)data.)De)methode)wordt)veel)gebruikt)in)de) communicatiewetenschappen)en)kan)omschreven)worden)als:) 4 “An4approach4to4the4analysis4of4documents4and4texts4that4 seeks4to4quantify4content4in4terms4of4predetermined4cateO gories4 and4 in4 a4 systematic4 and4 replicable4 manner.”4 (BryO man,42004,4p.4183)4 4 In) deze) definitie) komen) twee) elementen) aan) bod) die) in) wat) volgt) verder) besproken) zullen) worden.) Ten) eerste) is) de) bron) voor)de)analyse)tekstueel)en/of)vervat)in)documenten.)Er)valA len)verschillende)soorten)bronnen)onder)dit)type)en)dus)is)het) aangewezen) de) gebruikte) bronnen) in) dit) onderzoek) nader) te) specificeren.) Ten) tweede) wordt) de) nadruk) gelegd) of) het) sysA tematische) en) herhaalbare) karakter) van) de) methode.) Dit) verA onderstelt)een)duidelijk)en)vooraf)bepaald)codeerschema,)dat) ook)verder)wordt)toegelicht.)) )

4.2.1)DATABRONNEN) Verschillende) bronnen) kunnen) aangewend) worden) voor) ‘conA tent)analysis’,)zoals)allerlei)persA)en)mediabestanden,)organisaA

|179|) )

94

tieteksten,) beelden) en) symbolen ,) archieven,) interviewA transcripts) etc.) Voor) dit) onderzoek) werden) twee) types) tekst/documenten)gekwantificeerd,)namelijk)de)dossiers)en)de) transcripts)van)de)besprekingen)op)het)instroomoverleg.) ) In) eerste) instantie) werden) de) dossiers) van) de) aangemelde) minderjarigen) geanalyseerd.) Volgend) op) het) eerste) contact) met) het) CBJ) (via) aanmeldingsgesprek) of) schriftelijke) doorverA wijzing) via) bijvoorbeeld) PV)) wordt) een) dossier) opgesteld) met) betrekking) tot) de) minderjarige.) Sinds) 2008) verloopt) dit) elekA tronisch)aan)de)hand)van)DoMinO.)In)de)aanmeldingsfase)zijn) er)een)aantal)verplicht)in)te)voeren)gegevens,)zoals)identificaA tiegegevens) van) de) jongere) en) de) aanmelder,) en) een) aantal) vrije)velden,)voornamelijk)met)betrekking)tot)het)aangemelde) probleem) (Handleiding4 DoMinO4 DAC,) 2005).) De) beschikbare) informatie)in)al)deze)velden)werd)doorgenomen)en)gecodeerd.)) De) dossiers) bleken) vooral) belangrijk) voor) het) verzamelen) van) demografische)gegevens)omdat)dit)grotendeels)vervat)zit)in)de) verplichte) categorieën) van) DoMinO) en) dit) weinig) aan) bod) kwam) tijdens) de) besprekingen.) Een) ander) belangrijk) voordeel) was) dat) door) de) dossieranalyse,) de) onderzoeker) vertrouwd) kon) raken) met) de) situaties) van) de) aangemelde) jongeren.) Er) werd)dan)ook)gepoogd)om)de)dossiers)in)te)kijken)alvorens)het) overleg,) waarop) het) dossier) geagendeerd) was,) te) observeren.) Op) deze) manier) werden) de) observaties) voorbereid) en) kon) er) tijdens) het) instroomoverleg) meer) aandacht) besteed) worden) aan)de)eigenlijke)discussie.)) Een)belangrijk)aandachtspunt)bij)het)gebruik)van)dossiers)is)dat) dossiers) worden) opgesteld) met) een) ander) doeleinde) dan) onA derzoek)en)dat)er)(individuele))verschillen)kunnen)optreden)in) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 94

)Hoewel) in) de) definitie) de) nadruk) ligt) op) tekst) en) documenten,) zijn) andere) auteurs)van)mening)dat)de)methode)zich)ook)leent)voor)de)inhoudsanalyse)van) beelden,)kaarten,)kunst,)symbolen,)geluid,)etc.)(Krippendorff,)2004).)

|180|) )

het) opstellen) van) dossiers) (Horwath,) 2005).) Voor) het) gebruik) van) bestaande) documenten) voor) onderzoek) geldt) de) caveat) dat)documenten)geen)objectieve)waarheid)reveleren,)maar)de) schriftelijke) neerslag) vormen) van) de) interpretatie) van) de) opA steller)van)het)document)(Parton)et)al.,)1997).)Die)interpretatie) en)de)manier)waarop)dossiers)worden)opgesteld,)zijn)bepaald) door) de) culturele) context) binnen) de) organisatie) (Atkinson) &) Coffey,) 2004).) Besluitvormers) registreren) immers) niet) zomaar) wat,)ze)registreren)die)elementen)die)nodig)zijn)om)de)beslisA sing) te) kunnen) rationaliseren) en) aanvaardbaar) te) maken) binA nen)de)organisatorische)context)(Wattam,)1992;)Parton)et)al.,) 1997).)Voor)het)onderzoek)was)het)dan)belangrijk)aandacht)te) hebben) voor) het) feit) dat) verschillen) in) registratie) een) andere) organisatorische)realiteit)kunnen)reveleren)en)dat)de)factoren) die) te) vinden) zijn) in) de) dossiers) niet) noodzakelijk) de) ‘reële’) probleemsituatie) weergeven.) Aangezien) in) dit) onderzoek) de) betekenisgeving) aan) factoren) voorafgaand) aan) de) beslissing) centraal) staat,) is) het) feit) of) die) factoren) werkelijk) voorkomen) van) ondergeschikt) belang.) Ze) zijn) ‘reëel’) voor) de) besluitvorA mers)op)het)moment)dat)de)beslissing)genomen)wordt.)) Naar)de)informatie)die)te)vinden)was)in)de)dossiers)bleken)er) grote) verschillen) te) zijn) tussen) de) onderzochte) CBJ’s.) In) CBJ) 1) was)merkelijk)minder)informatie)terug)te)vinden)in)de)dossiers) in) aanmeldingsfase.) Het) dossier) voldeed) steeds) aan) de) miniA male) eisen) die) DoMinO) voorschrijft) (het) invullen) van) de) verA plichte) velden),) maar) bevatte) verder) weinig) extra) informatie.) Soms) leidde) dit) tot) ongenoegen) bij) de) consulenten) die) wel) inspanningen)deden)om)het)aanmeldingsgesprek)zo)goed)moA gelijk) weer) te) geven,) maar) in) het) algemeen) was) het) invullen) van) DoMinO) geen) prioriteit.) In) CBJ) 2) waren) de) dossiers) in) aanmeldingsfase) merkelijk) beter) gestoffeerd.) Dit) was) niet) onlogisch)aangezien)het)dossier)er)–)meer)dan)in)CBJ)1)–)dienA de) als) communicatiemiddel) tussen) de) verschillende) consulenA ten) die) (mogelijks)) in) contact) kwamen) met) het) gezin) in) de) aanmeldingsfase)(cf.)hoofdstuk)5:)1.1.2).)De)teamverantwoorA delijke) nam) deze) dossiers) ook) zelf) door) voorafgaand) aan) het) |181|) )

instroomoverleg)en)hamerde)op)de)aanwezigheid)van)bepaalA de) informatie) in) het) dossier,) ook) al) waren) dit) vanuit) DoMinO) geen)verplichte)velden.)Deze)verschillen)maken)dat)een)zuivere) dossieranalyse) in) CBJ) 1) minder) zinvol) is) dan) in) CBJ) 2.) BovenA dien) zijn) voor) een) aantal) variabelen) de) resultaten) dermate) vertekend) door) registratieAeffecten) dat) hier) minder) rekening) mee) gehouden) kon) worden) dan) initieel) vooropgesteld.) Een) duidelijk)voorbeeld)is)de)registratie)van)de)verwijzer)of)betrokA ken) hulpverlening.) Dit) zijn) geen) verplichte) velden) in) DoMinO) waardoor) deze) velden) vaak) leeg) bleven.) Het) is) onduidelijk) of) dit)terecht)of)onterecht)is,)zeker)omdat)in)de)besprekingen)niet) altijd) aandacht) besteed) werd) aan) de) betrokken) professionals) of)de)weg)waarlangs)gezinnen)bij)een)CBJ)geraakten.)Het)toont) wel)dat)het)voor)consulenten)niet)essentieel)was)om)hierover) informatie) te) hebben) vooraleer) een) beslissing) te) nemen) (cf.) hoofdstuk)5:)3.2.1.4).)) Het) inkijken) van) de) dossiers) gebeurde) zo) veel) als) mogelijk) de) namiddag) voorafgaand) aan) het) instroomoverleg.) De) dossiers) werden) niet) elektronisch) ingekeken,) daar) hiervoor) geen) toeA stemming)was)van)het)Agentschap)Jongerenwelzijn.)De)papieA ren) outprints) werden) doorgenomen) op) de) dienst.) Omdat) in) CBJ)1)de)dossiers)bij)parketmeldingen)pas)werden)opgesteld)na) het)instroomoverleg,)werden)daar)de)originele)PV’s)ingekeken.) Soms) lukte) het) niet) om) alle) dossiers) voorafgaand) aan) het) inA stroomoverleg)in)te)kijken)en)werd)dit)achteraf)ingehaald.)Van) vijf) dossiers) kon) hierdoor) het) dossier) niet) ingekeken) worden) omdat)die)in)gebruik)waren)door)de)consulent)of)klaarblijkelijk) niet)of)fout)gearchiveerd)waren)na)klasseren.)) ) Een) tweede) tekstuele) bron) die) gekwantificeerd) werd,) zijn) de) transcripts)van)de)besprekingen)op)instroomoverleg.)Dit)is)van) belang)omdat)de)consulenten)niet)alleen)beslissen)op)basis)van) de)data)in)het)dossier)–)slechts)één)of)twee)consulenten)hebA ben) hier) kennis) van) –) maar) ook) op) basis) van) wat) er) op) het) instroomoverleg)besproken)wordt.)Er)is)uiteraard)een)verband) |182|) )

tussen)beide)soorten)databronnen,)maar)dat)is)niet)noodzakeA lijk) zo.) Er) kan) enerzijds) meer) informatie) gebruikt) worden) op) het) instroomoverleg) omdat) er) reeds) een) intake) heeft) plaats) gevonden)waarin)meer)rinformatie)met)betrekking)tot)de)situA atie) van) de) jongere) en) de) aanmelding) bevraagd) kon) worden.) Daarbij) kan) op) de) intake) ook) meer) aandacht) besteed) worden) aan) de) concrete) hulpvraag,) de) bereidheid) van) het) cliëntsysA teem) om) hulpverlening) te) aanvaarden,) en) dergelijke,) elemenA ten) die) ook) belangrijk) kunnen) zijn) bij) de) beslissing) tot) inA stroom.) Anderzijds) kan) er) ook) minder) informatie) gebruikt) worden)op)het)instroomoverleg)dan)in)het)dossier)beschikbaar) is.)Dit)bleek)het)geval)te)zijn)bij)routinebeslissingen)waarbij)het) dossier)niet)inhoudelijk)besproken)werd,)maar)er)omwille)van) een)ander)kenmerk)(zoals)niet)aanwezig)zijn)op)de)intake))toch) een) beslissing) viel) over) instroom.) De) relatie) tussen) de) info) in) het) dossier) en) de) info) op) het) instroomoverleg) was) dus) niet) eenduidig.)Het)gebeurde)ook)dat)er)met)betrekking)tot)dezelfA de)variabelen)andere)info)is)op)het)instroomoverleg)dan)in)het) dossier,) wat) kan) wijzen) op) een) correctie) van) de) informatie) door)de)intake,)maar)dat)hoeft)niet)zo)te)zijn.)Het)is)nooit)moA gelijk) om) te) achterhalen) wat) de) juiste) informatie) is) over) de) probleemsituatie,) dus) is) het) uitgangspunt) voor) de) dataverzaA meling) (en) analyse)) dat) wat) er) gezegd) werd) op) het) instroomA overleg)juist)is)voor)de)consulenten)in)de)zin)dat)het)die)inforA matie)is)die)constitutief)is)voor)de)beslissing.)) Om) de) volledige) inhoud) van) de) besprekingen) te) kunnen) geA bruiken)voor)analyse,)ging)de)observatie)van)het)instroomoverA leg)gepaard)met)het)opnemen)van)de)bespreking.)De)opnames) werden) uitgeschreven) om) de) kwalitatieve) dataAanalyse) te) vergemakkelijken) en) vervolgens) werden) deze) transcripts) geA kwantificeerd.)Bij)het)kwantificeren)van)de)besprekingen)kwam) er)meer)interpretatie)aan)te)pas)dan)het)geval)was)bij)de)anaA lyse)van)de)dossiers.)De)voorgestructureerdheid)die)het)dossier) kenmerkt,)viel)immers)weg.)Daarbij)maakten)ook)halve)zinnen) of)ironische)opmerkingen)deel)uit)van)de)besprekingen.)DoorA dat) de) onderzoeker) aanwezig) was) bij) de) besprekingen) en) dus) |183|) )

ook)de)toon)en)stijl)van)de)consulenten)kon)observeren)(nietA verbale) communicatie),) werd) deze) beperking) enigszins) onderA vangen.)) )

4.2.2)CODEERSCHEMA) Cruciaal) bij) deze) dataverzamelingsmethode) is) het) gebruik) van) een)op)voorhand)opgesteld)codeboek)met)duidelijke)definities) met) betrekking) tot) wat) er) onder) de) codes) verstaan) dient) te) worden.)Op)die)manier)wordt)bias)door)de)onderzoeker)zo)veel) als) mogelijk) gereduceerd) en) worden) de) mogelijkheden) voor) reproductie) van) het) onderzoek) gemaximaliseerd) (Bryman,) 2004).) Het) codeboek) dat) opgesteld) werd) voor) dit) onderzoek,) weerspiegelt)het)conceptueel)kader)in)die)zin)dat)er)aandacht) besteed) werd) aan) het) opnemen) van) kindkenmerken,) ouderA kenmerken,) demografische) kenmerken,) aanmelderkenmerken) en)besluitvormerkenmerken.)Voor)het)opstellen)van)het)codeA boek) werd) inspiratie) gehaald) bij) drie) bronnen,) en) waar) nodig) werd)het)aangepast)op)basis)van)de)bevindingen)uit)de)pilootA studie.)) ) Voor) het) opstellen) van) het) codeerschema) werd) in) eerste) inA stantie) geput) uit) de) registratieAcategorieën) van) DoMinO) (Handleiding4DoMinO4DAC,)2005),)aangezien)de)geanalyseerde) dossiers) volgens) deze) categorieën) opgesteld) zijn.) Het) behouA den) van) deze) categorieën) vergemakkelijkte) de) analyse) en) imA pliceerde) ook) dat) de) onderzoeker) de) data) niet) meer) (extra)) diende) te) interpreteren.) Zo) dicht) mogelijk) bij) de) DoMinOA categorieën) blijven,) heeft) ook) het) voordeel) dat) een) test) van) het) model) met) andere) dossiers) mogelijk) wordt.) Nadeel) van) DoMinO)is)dat)er)in)de)aanmeldingsfase)nog)niet)veel)informaA tie) in) categorieën) geregistreerd) wordt.) De) variabelen) die) hier) uitgehaald) konden) worden,) waren) leeftijd,) geslacht) en) etniciA teit)van)het)kind;)de)gezinssamenstelling)en)identificatie)van)de) |184|) )

sleutelfiguren) uit) het) sociaal) netwerk;) en) aanmelderkenmerA ken,)zoals)soort)aanmelder)en)verwijzer.)) ) Een) tweede) inspiratiebron) voor) het) codeboek) was) het) codeA boek) dat) gehanteerd) werd) door) English) et) al) (2002)) in) hun) onderzoek) naar) de) beïnvloedende) factoren) op) de) ‘substantiaA tion’)beslissing)in)de)Verenigde)Staten.)Dat)codeboek,)dat)valiA de) resultaten) opleverde,) werd) gebruikt) om) de) narratieve) inA formatie) in) de) dossiers) te) kwantificeren) en) sluit) derhalve) aan) bij) het) eigen) onderzoeksopzet.) Het) codeboek) valt) uiteen) in) twee)delen,)enerzijds)het)“Modified)Maltreatment)ClassificatiA on)System”)(MMCS))en)anderzijds)een)lijst)met)overige)risicoA factoren)in)het)gezin.)) De) MMCS) heeft) als) bedoeling) verschillende) vormen) van) misA handeling) en) mishandeling) te) operationaliseren.) De) versie) die) door)English)et)al)(2002))gebruikt)werd,)is)een)aanpassing)van) het) in) 1993) door) Barnett) et) al) ontwikkelde) “Maltreatment) Classification) System”) (English) &) LONGSCAN) investigators,) 1997;) zie) ook) English,) Shrikant,) &) Desmond,) 2005).) Er) wordt) gebruikt) gemaakt) van) operationele) definities) voor) gedrag) en) voorbeelden)om)het)voorkomen)en)de)ernst)van)het)gedrag)te) coderen.)Het)gebruik)van)deze)definities)heeft)als)voordeel)dat) men)loskomt)van)de)gangbare)categorieën)die)professionals)in) de)jeugdzorg)hanteren)om)dossiers)te)classificeren,)wat)nodig) is)omdat)de)interpretaties)die)zij)daarbij)maken)onduidelijk)zijn) (Manly,) 2005).) Een) voorbeeld) van) een) definitie,) in) dit) geval) voor)“Failure)to)provide)–)shelter”)is)de)volgende:) 4 “The4caregiver4fails4to4make4adequate4provisions4for4shelO ter4for4the4family.4For4example,4the4caregiver4does4not4acO quire4 or4 maintain4 public4 assistance,4 resulting4 in4 a4 loss4 of4 residence4or4loss4of4financial4assistance4for4seven4days4or4 more.”4 4

|185|) )

De) volledige) MMCS,) en) dus) ook) alle) gehanteerde) definities,) 95 kan)online)geraadpleegd)worden. )Hier)wordt)enkel)een)overA zicht) van) de) types) mishandeling) die) zijn) opgenomen) in) de) MMCS,)beschreven)aan)de)hand)van)volgende)tabel.) ) Tabel#5:#Overzicht#van#de#'Modified#Maltreatment#Coding#Scheme'#(MMCS)# Types#of#maltreatment# Physical#abuse# Sexual#abuse# # # # Neglect# #

Emotional#abuse# # # #

Subtypes#of#maltreatment# Head,)Torso,)Buttocks,)Limbs,)Violent)handling,) Choking,)Burns,)Shaking,)Nondescript) Exposure) ) Exploitation) ) Molest) ) Penetration) ) Failure)to)provide) Food,)hygiene,)cloA thing,)shelter,)medical) Lack)of)supervision) Lack)of)supervision,) environment,)substituA te)care) ) 27)subtypes) Psychological)safety)&) 10)subtypes) security) Acceptance)&)selfA 8)subtypes) esteem) AgeAappropriate)autoA 4)subtypes) nomy) Restriction) 5)subtypes) ) )

# Moral/Legal/Educational# neglect# Bron:)English)et)al)(2005,)p.)449))

)

)

Aan)elke)type)mishandeling)wordt)een)cijfercombinatie)toegeA kend)aan)de)hand)waarvan)het)voorkomen)en)de)ernst)van)de) mishandeling)gekwantificeerd)kan)worden.)) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 95

)http://www.iprc.unc.edu/longscan/pages/mmcs/LONGSCAN%20MMCS%) 20Coding.pdf)

|186|) )

Het) tweede) deel) van) het) codeboek) van) English) et) al) (2002)) bevat)een)lijst)met)overige)risicofactoren)in)het)gezin.)In)deze) lijst)zijn)factoren)als)intrafamiliaal)geweld,)mentale)problemen) van) de) ouder,) geschiedenis) in) de) jeugdzorg) of) vechtscheiding) opgenomen.) Deze) factoren) zijn) opgevat) als) binaire) codes) waarbij)de)aanA)of)afwezigheid)van)het)kenmerk)in)het)dossier) wordt)gecodeerd.)) Het) codeboek) leverde) op) die) manier) een) belangrijke) inspiraA tiebron) voor) het) eigen) codeerschema.) Om) evenwel) goed) toeA gepast) te) kunnen) worden) in) de) Vlaamse) context,) diende) het) codeboek)grondig)gescreend)te)worden)en)op)een)aantal)punA ten)aangepast.)De)MMCS)en)de)lijst)met)risicofactoren)werden) opgesteld) in) een) Amerikaanse) context.) Zoals) aangehaald) in) hoofdstuk) 1) heerst) daar) een) andere) visie) op) wat) jeugdzorg) dient) te) doen) en) onder) welke) voorwaarden) jongeren) kunnen) instromen.) Dit) uitte) zich) in) het) codeboek) bijvoorbeeld) in) het) gebruik)van)het)woord)“perpetrator”)om)de)schuldige)voor)de) mishandeling)aan)te)duiden.)Het)grootste)deel)van)de)risicofacA toren)was)er)ook)op)gericht)om)(negatieve))eigenschappen)van) de)opvoedingsfiguur)te)coderen.)Het)bleek)in)de)pilootstudie)al) snel) dat) dit) onvoldoende) zou) zijn) om) de) besluitvorming) in) de) CBJ’s) te) vatten) daar) er) ook) aandacht) gaat) naar) (negatieve)) eigenschappen) van) de) minderjarige.) Daarom) werd) beslist) om) de) risicofactoren) met) betrekking) tot) de) opvoedingsfiguur) te) ‘spiegelen’) naar) het) kind.) Zo) werd) de) bestaande) variabele) ‘mentale) problemen) van) de) ouder’) behouden) en) aangevuld) met) de) variabele) ‘mentale) problemen) van) de) jongere’.) DaarA naast) werden) er) een) aantal) codes) geschrapt.) Het) ging) dan) voornamelijk) om) codes) die) passen) in) het) proces) van) ‘waarA heidsvinding’) (is) de) klacht) over) mishandeling) terecht?),) zoals) ‘jongere) trekt) verklaring) over) mishandeling) in’) of) ‘jongere) is) geloofwaardige) getuige’.) Het) codeboek) werd) op) basis) van) de) pilootstudie) ook) aangevuld) met) een) aantal) factoren.) De) beA langrijkste) toegevoegde) code) is) opstandig) gedrag) van) de) jonA gere.)Dit)kwam)vaak)aan)bod)in)de)besprekingen)in)het)pilootA comité,)maar)vond)geen)plaats)in)het)Amerikaanse)codeboek.) |187|) )

Opstandig)gedrag)kreeg)een)numerieke)code)zodat)het)verder) naar) voorkomen) en) ernst) gecodeerd) kon) worden) zoals) de) types) van) mishandeling) in) de) MMCS.) Ook) ‘evaluatie) van) de) hulpvraag’) en) ‘informatie) van) alle) gezinsleden’) werd) toegeA voegd)als)variabele)omdat)uit)de)pilootstudie)en)de)interviews) met)de)teamverantwoordelijken)naar)voor)kwam)dat)men)hier) –) in) meer) of) mindere) mate) –) aandacht) voor) had.) Een) laatste) verschil) met) het) Amerikaanse) codeboek) en) het) hier) gehanA teerde)codeerschema)betreft)de)invulling)van)een)aantal)variaA belen.) De) voorwaarden) voor) codering) werden) in) een) aantal) gevallen)aangepast.)Dit)geldt)bijvoorbeeld)voor)de)codes)‘hulpA vraag’) en) ‘bereidheid’.) In) het) oorspronkelijke) codeboek) werd) dit)alleen)gecodeerd)wanneer)er)een)expliciete)vermelding)was) van)een)concrete)hulpvraag)of)bereidheid.)Voor)dit)onderzoek) leek)het)logischer)om)alleen)te)coderen)wanneer)er)een)expliA ciete) vermelding) was) dat) er) geen) hulpvraag) was) of) geen) beA reidheid.) Deze) beslissing) werd) ingegeven) door) het) feit) dat) in) Vlaanderen) vrijwilligheid) en) vraaggerichtheid) belangrijke) sleuA telbegrippen) zijn,) terwijl) in) de) Verenigde) Staten) de) visie) op) jeugdzorg)meer)‘coercive’)is)(cf.)hoofdstuk)1).)) ) De)derde)inspiratiebron)voor)het)codeboek)vormde)het)onderA zoek) naar) gerechtelijke) besluitvorming) in) Vlaanderen) (FransA sens)et)al.,)2010).)Op)basis)van)de)theorie)en)de)ervaringen)in) de) pilootstudie) werden) een) aantal) variabelen) toegevoegd) die) in) DoMinO) noch) het) codeboek) van) English) et) al.) (2002)) aan) bod) kwamen.) Het) gaat) om) variabelen) over) schools) functioneA ren) en) over) codes) om) de) sociaalAeconomische) situatie) uitgeA breider)te)coderen.)) )

|188|) )

)

Tabel#6:#Overzicht#van#variabelen#opgenomen#in#codeboek# Aanmelderkenmerken#

Kindkenmerken#

Type)aanmelder)(4)cat)) Verwijzer)

Type)mishandeling/verwaarlozing) (MMCS)) Middelenmisbruik)

Betrokken)hulpverlening)

Mentale)problemen)

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn) a cliënt) ) Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn) a systeem) ) a Relatie)betrokken)professional) )

Gediagnosticeerd)gedragsprobleem)

Besluitvormerkenmerken#

Onstabiele)leefsituatie)

Betrokken)CBJ)

Wegloopgedrag)

Type)procedure)

Fysieke)of)mentale)beperking)

Schoolse)problemen)(incl.)spijbelen)) a

a

Evaluatie)hulpvraag)systeem) )

Hulpvraag)cliënt) )

a

a

Evaluatie)hulpvraag)cliënt) )

Bereidheid)cliënt) ) a

Informatie)van)alle)gezinsleden) )

Demografische#kenmerken)

Ouderkenmerken#

Geslacht)

Middelenmisbruik)

Leeftijd#

Problemen)in)opvoeding)van) broer/zus)) Fysieke)of)mentale)beperking)

Origine#

Intrafamiliaal)geweld)

Type)gezin#

Opvoedingsfiguur)als)minderjarige)in) de)BJZ) Gezin)gekend)in)de)BJZ)

Aanmelding)mbt)meerdere)kinderen)

Mentale)problemen)

Financiële)problemen)

Vechtscheiding)

Beslissing)

Pedagogische)onmacht) a

Onderwijsvorm#

Ondersteuning)door)sociaal)netwerk)

a

Gedeelde)interpretatie) ) a

Bereikbaarheid) )

Beslissing)op)instroomoverleg) ) a

Hulpvraag)systeem) ) a

Bereidheid)systeem) ) a

Ontwikkelingsachterstand)

a

Laatste)geobserveerde)beslissing) ) )

)Informatie)hierover)enkel)gecodeerd)in)besprekingen)

)

|189|) )

Dit) resulteerde) in) een) uitgebreid) codeboek) met) verschillende) variabelen) voor) de) verschillende) groepen) kenmerken) uit) het) conceptueel) kader.) Het) codeboek) werd) aangewend) om) beide) databronnen)te)kwantificeren,)maar)werd)nog)uitgebreid)voor) de) kwantificering) van) de) besprekingen.) Bij) de) besprekingen) werden)ook)besluitvormerkenmerken)gecodeerd)en)niet)in)de) dossiers) omdat) pas) op) het) moment) van) de) besprekingen) de) visie) van) de) besluitvormer) expliciet) gekoppeld) wordt) aan) de) 96 probleemsituatie. )Bijkomend)werden)bij)de)besprekingen)ook) enkele) afhankelijke) variabelen) gecodeerd,) met) name) de) geA nomen) beslissing) en) de) gedeelde) interpretatie) voorafgaand) aan) de) beslissing,) zo) die) duidelijk) naar) voor) kwam) in) de) beA spreking.) Tabel) 6) bevat) een) overzicht) van) de) opgenomen) facA toren)en)hun)vindplaats.) In) het) codeboek) werden) voor) alle) variabelen) definities) weerA gegeven)–)al)dan)niet)overgenomen)uit)de)andere)codeboeken) (zie) bijlage).) Op) die) manier) werd) gepoogd) om) de) variabelen) duidelijk) af) te) bakenen) en) het) coderen) sterk) te) structureren.) Als)algemene)stelregel)bij)het)coderen)gold)om)zo)dicht)mogeA lijk)bij)de)tekst)te)blijven)en)dus)de)aanwezigheid)van)een)code) enkel) te) coderen) wanneer) dit) expliciet) vermeld) werd.) Bij) de) binaire)codes)betekende)dit)evenwel)ook)dat)wanneer)er)geen) informatie)in)het)dossier)of)de)bespreking)gevonden)werd)over) de) aanwezigheid) van) een) bepaalde) code,) dit) gecodeerd) werd) als) afwezigheid) van) die) code.) Als) er) niet) over) gepraat) of) geA schreven) wordt,) bestaat) het) niet) voor) de) consulenten) op) het) moment) dat) ze) de) beslissing) dienen) te) nemen.) Dit) heeft) ook) tot)gevolg)dat)het)expliciet)vermelden)dat)het)kenmerk)afwezig) is,)op)dezelfde)manier)gecodeerd)wordt)als)het)niet)vermelden) van)het)kenmerk.)Bij)het)kwalitatief)coderen)van)de)besprekinA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 96

Impliciet)zitten)besluitvormerkenmerken)verscholen)in)de)manier)waarop)de) dossiers)opgesteld)worden,)maar)omdat)de)graad)van)interpretatie)die)nodig)is) om) de) besluitvormerkenmerken) te) extrapoleren) uit) de) constructie) van) de) dossiers,)niet)aansluit)bij)de)strikte)methode)van)‘content)analysis’)wordt)hier) verder)geen)rekening)mee)gehouden.)

|190|) )

gen) kon) hier) wel) aandacht) aan) besteed) worden) en) werd) het) expliciet) vermelden) van) afwezigheid) gecodeerd) als) ‘bescherA mende) factor’,) bovenop) de) inhoudelijke) code) voor) het) kenA merk.)In)55)van)de)315)geobserveerde)besprekingen)kwam)een) beschermende)factor)naar)voren,)met)betrekking)tot)zeer)verA scheiden)inhoudelijke)codes.)) )

5.)DATAAANALYSE) De)dataAanalyse)in)een)triangulation)design)gebeurt)afzonderA lijk)voor)de)verschillende)types)data)en)wordt)in)een)latere)fase) samengebracht)teneinde)de)data)te)vergelijken)en)te)contrasA teren)(Creswell)&)Plano)Clark,)2007).)) )

5.1)KWALITATIEVE)DATAAANALYSE) Kwalitatieve) dataAanalyse) heeft) als) doel) “to) bring) meaning,) structure) and) order) to) data”) (Anfara) Jr,) Brown,) &) Mangione,) 2002,) p.) 31).) Miles) en) Huberman) (1994)) identificeren) drie) kernactiviteiten) namelijk) datareductie,) datavoorstelling) en) conclusie) &) validering.) Datareductie) is) noodzakelijk) om) de) overvloed)van)data)beheersbaar)te)maken.)Verschillende)anaA lytische)keuzes)vallen)hieronder,)waaronder)ook)de)afbakening) van)de)cases)voorafgaand)aan)de)dataverzameling.)Coderen,)of) het) opbreken) van) gegevens) in) kleinere) gehelen,) is) de) belangA rijkste)analytische)tool)om)de)data)te)reduceren)(Mortelmans,) 2007).) De) datavoorstelling) is) een) manier) om) de) gecodeerde) data)op)een)overzichtelijke)en)toegankelijke)wijze)te)organiseA ren.) Hierbij) wordt) losgekomen) van) de) tekstuele) data) en) geA bruik)gemaakt)van)grafische)technieken.)Het)vormt)een)eerste) stap) in) het) opnieuw) verbinden) van) de) gecodeerde) data) doorA dat) het) gelijkenissen,) verschillen) en) relaties) tussen) codes) duiA delijk)maakt)(Mortelmans,)2007).)In)de)derde)analyseAactiviteit) worden)conclusies)getrokken)en)beoordeeld.)De)betekenis)van) |191|) )

de) verschillende) gecreëerde) constructen) wordt) geëxpliciteerd) net) zoals) de) samenhang) ertussen.) Daarnaast) wordt) geverifiA eerd)of)de)bekomen)resultaten)valide)zijn.)) Voor) de) eerste) fase) van) dataAanalyse) –) het) coderen) –) werd) gestart)met)het)codeboek)dat)gebruikt)werd)voor)de)kwantitaA tieve)dataverzameling.)Omdat)het)de)bedoeling)is)om)de)kwanA titatieve)resultaten)te)kunnen)verduidelijken/contrasteren)met) kwalitatieve) data) met) betrekking) tot) de) betekenisgeving) over) de) beïnvloedende) factoren) is) het) niet) onlogisch) om) dezelfde) factoren) te) identificeren) in) het) kwalitatieve) luik.) Parallellen) tussen)de)data)vereenvoudigen)trouwens)het)maken)van)inferA enties) (Creswell) &) Plano) Clark,) 2007).) Het) louter) identificeren) van) wat) er) over) de) verschillende) mogelijke) beïnvloedende) factoren) gezegd) werd,) bleek) onvoldoende) om) de) volledige) complexiteit) van) het) besluitvormingsproces) te) vatten.) Het) codeboek)werd)aangevuld)met)een)aantal)thema’s)die)minder) te)maken)hebben)met)de)kenmerken)van)de)probleemsituatie) maar)met)de)manier)waarop)de)consulenten)hierover)reflecteA ren.)Er)werden)bijvoorbeeld)codes)gemaakt)voor)interpretatie,) voor) besprekingen) over) het) hulpaanbod) en) voor) verwijzingen) naar)eerdere)dossiers)of)vastgelegde)beslissingsregels.)Aan)de) hand) van) deze) codes,) gecombineerd) met) de) codes) uit) het) kwantitatieve)codeboek,)werden)de)data)gereduceerd.)) Vervolgens) werd) overgegaan) tot) de) datavoorstelling) als) een) manier) om) de) massa) data) te) structureren) voor) analyse.) Er) werd) gestart) met) een) voorstelling) te) maken) van) de) outliers) vanuit) de) veronderstelling) dat) de) regel) pas) duidelijk) wordt) in) de)uitzondering.)Het)is)in)twijfelgevallen)dat)het)meest)discusA sie) ontstaat) omdat) hier) de) gangbare) routines) niet) voldoende) zijn) om) beslissingen) te) nemen) (Platt,) 2005;) Barnes) &) Chand,) 2000).) Het) identificeren) van) outliers) kan) op) verschillende) niA veaus.) Ten) eerste) zijn) er) beslissingen) die) niet) passen) in) het) ‘normale’)patroon)van)het)comité,)waaronder)klasseren)valt)als) het)comité)voornamelijk)overgaat)tot)het)openen)van)caseonA derzoeken.) Ten) tweede) zijn) er) besprekingen) waarbij) de) geA |192|) )

deelde) interpretatie) leidt) tot) een) andere) beslissing) dan) verA wacht,)want)er)bleken)dossiers)te)zijn)waarbij)men)vond)dat)er) sprake)was)van)een)POSAsituatie)maar)men)toch)geen)caseonA derzoek) opende) of) omgekeerd.) Aan) de) hand) van) de) analyse) van)deze)outliers)kwamen)een)aantal)thema’s/beslissingsregels) naar)voren.)Deze)thema’s)werden)verder)geanalyseerd)aan)de) hand) van) matrices) opgemaakt) in) Nvivo.) Er) werd) ook) getracht) om) de) link) te) leggen) met) veel) voorkomende) codes,) wat) wijst) op)het)veelvuldig)bespreken)van)die)variabelen.)) Om) het) analyseproces) openbaar) te) maken) wordt) hier) een) voorbeeld) gepresenteerd) van) het) werken) met) matrices) (zie) tabel)7).)Omdat)bij)de)rapportage)gepoogd)wordt)om)zoveel)als) mogelijk)te)werken)met)conclusies)(derde)fase)van)de)analyse),) gaat)deze)analysefase)verloren)in)de)rapportage)en)is)het)aanA gewezen) om) er) hier) kort) aandacht) aan) te) besteden.) Uit) de) analyse)van)de)afwijkende)beslissingen,)zijnde)klasseren)en/of) doorverwijzen,) kwam) naar) voren) dat) de) motivatie) voor) deze) beslissingen)vaak)kon)teruggebracht)worden)tot)de)vaststelling) dat)de)hulpvraag)niet)overeenstemt)met)het)hulpaanbod.)Een) mogelijke)hypothese)die)men)hierbij)kan)stellen)is)dat)er)geen) caseonderzoek)geopend)wordt)wanneer)er)nog)mogelijkheden) zijn) om) de) hulpvraag) te) beantwoorden) in) de) eerste) lijn.) Er) werd) dan) een) matrix) query) opgesteld) met) de) uiteindelijke) beslissing)in)de)rijen)en)de)variabelen)die)inhoudelijk)het)best) passen) bij) de) hypothese,) in) dit) geval) ‘IO_EERSTELIJN’) en) ‘IO_HULPAANBOD’,) in) de) kolommen.) Op) die) manier) werd) er) een)overzicht)bekomen)van)het)aantal)besprekingen)waarin)de) code) voorkwam) en) de) beslissing) die) hieraan) gekoppeld) werd.) Ook) hier) werd) in) eerste) instantie) op) zoek) gegaan) naar) de) beA sprekingen)waar)de)uitkomst)–)de)beslissing)–)anders)was)dan) verwacht)zou)worden)op)basis)van)de)geformuleerde)hypotheA se.) In) dit) geval) gaat) het) dan) om) de) cellen) ‘IO_EERSTELIJN) x) Caseonderzoek) openen’) (er) worden) mogelijkheden) in) de) eerA stelijnshulpverlening)besproken,)maar)er)wordt)toch)een)caseA onderzoek) geopend)) en) ‘IO_HULPAANBOD) x) geen) caseonderA zoek) openen’) (er) worden) mogelijkheden) in) het) hulpaanbod) |193|) )

van) de) BJZ) besproken,) maar) er) wordt) geen) caseonderzoek) geopend).)Vervolgens)werden)ook)de)verwachte)besprekingen) doorgenomen)om)de)analyse)te)vervolledigen)en)uit)te)sluiten) dat) er) verkeerdelijk) van) uitgegaan) zou) worden) dat) er) ook) beA tekenis)gegeven)werd)aan)die)code.)Het)louter)voorkomen)van) die)code)betekent)immers)niet)noodzakelijk)dat)hieraan)belang) gehecht) werd) door) de) consulenten) of) dat) deze) informatie) doorslaggevend)was)voor)de)beslissing.)) ) Tabel#7:#Voorbeeldmatrix#kwalitatieve#data6analyse# # CBJ#1# # # CBJ#2# # #

Uiteindelijke#beslissing# Caseonderzoek)openen) Geen)caseonderzoek) openen) Verlengde)aanmelding) Caseonderzoek)openen) Geen)caseonderzoek) openen) Verlengde)aanmelding)

Code# ‘IO_EERSTELIJN’# 10)

Code# ‘IO_HULPAANBOD’# 19)

3)

0)

1) 4)

2) 14)

18)

6)

2)

3)

) Dergelijke)matrices)vormden)de)basis)voor)de)verdere)analyses) van)de)beslissingsregels)van)de)comités.)Enerzijds)gebeurde)dit) door)de)uitzonderingen)per)CBJ)te)analyseren)(within)‘setting’) analysis))teneinde)de)beslissingsregels)per)CBJ)te)identificeren.) Wanneer)er)nieuwe)thema’s)naar)boven)kwamen)met)betrekA king)tot)andere)codes/variabelen,)werden)deze)bijkomend)aan) de)hand)van)matrices)geanalyseerd)totdat)alle)thema’s)gevaliA deerd) waren) over) alle) dossiers) heen.) Anderzijds) werden) de) beslissingsregels) van) de) beide) comités) naast) elkaar) gelegd) (between) ‘setting’) analysis)) om) gelijkenissen) en) verschillen) in) betekenisgeving)te)identificeren.)) ) Voor) het) neerschrijven) van) de) resultaten) werden) de) data) geA anonimiseerd.)Dit)betekent)dat)consulenten)een)andere)naam) |194|) )

gekregen) hebben,) louter) om) de) leesbaarheid) van) de) tekst) te) verhogen.) Bij) het) veranderen) van) de) namen) werd) ook) het) geslacht) van) sommigen) veranderd) zodat) de) herkenbaarheid) van) de) situatie) nog) bemoeilijkt) wordt.) Bij) het) lezen) van) de) citaten)kan)dus)nooit)geconcludeerd)worden)dat)deze)of)gene) interpretatie)van)de)feiten)te)wijten)is)aan)het)geslacht)van)de) consulent.)De)verhouding)manAvrouw)op)teamniveau)blijft)wel) behouden.) Wanneer) er) algemeen) gesproken) wordt) over) ‘de) consulent’) worden) mannelijke) voornaamwoorden) gebruikt.) In) concrete) dossierbesprekingen) hangt) dit) af) van) de) gekozen) fictieve) naam.) Over) de) minderjarigen) en) hun) gezinnen) wordt) zoveel) als) mogelijk) anoniem) gerapporteerd,) gebruik) makend) van) termen) als) kind) of) jongere) (wat) enigszins) een) indicatie) geeft) van) de) leeftijd),) (stief)moeder,) (stief)vader,) paternele) of) maternele) grootouder,) (half)broer) of) (half)zus,) etc.) De) naam) van) de) betrokken) minderjarige) wordt) in) een) bespreking) verA vangen) door) ‘X’.) Erg) specifieke) en/of) spectaculaire) probleemA kenmerken) die) de) herkenbaarheid) te) fel) verhogen) werden) weggelaten) of) indien) nodig) vervangen) door) een) gelijkaardig) kenmerk.)) )

5.2)KWANTITATIEVE)ANALYSE) De) kwantitatieve) data) werden) geanalyseerd) aan) de) hand) van) de) geschikte) statistische) methoden.) Omdat) er) vanuit) gegaan) wordt)dat)er)verschillende)variabelen)een)invloed)kunnen)uitA oefenen)op)de)beslissing,)is)het)gebruik)van)multivariate)statisA tiek) aangewezen) (Bachman) &) Paternoster,) 2004).) Daarnaast) dient) gebruikt) gemaakt) te) worden) van) loglineaire) statistiek) omdat)de)afhankelijke)variabele)–)beslissing)–)een)categoriale) variabele) is) (Lammers,) Pelzer,) Hendrickx,) &) Eisinga,) 2007).) Meer) bepaald) kan) de) beslissing) beschouwd) worden) als) een) dichotome)variabele)–)instroom)of)niet)–)waardoor)logistische) regressie) een) geschikte) statistiek) is) (Mortelmans,) 2010;) Field,) 2005).)Bij)logistische)regressie)wordt)het)effect)van)de)verschilA |195|) )

lende) onafhankelijke) variabelen) op) de) afhankelijke) variabele) uitgedrukt) aan) de) hand) van) een) verhouding) van) kansen) of) ‘oddsAratio’)(Mortelmans,)2010).)De)oddsAratio)geeft)weer)hoe) groot) de) kans) is) dat) een) subcategorie) van) de) data) –) degenen) die) dezelfde) waarde) scoren) op) een) bepaalde) onafhankelijke) variabele)–)behoort)tot)een)categorie)van)de)afhankelijke)variA abele.) Een) oddsAratio) heeft) steeds) een) inverse) omdat) ook) de) kans)berekend)kan)worden)om)te)behoren)tot)de)andere)cateA gorie)van)de)afhankelijke)variabele.)De)oddsAratio)en)zijn)inverA se)nemen)waarden)aan)van)0)tot)oneindig)en)zijn)symmetrisch) rond)1,)dat)geldt)als)onafhankelijkheidswaarde.)Bij)oddsAratio’s) dicht) bij) 1) hangen) de) variabelen) dus) minder) samen) dan) bij) oddsAratio’s)ver)verwijderd)van)1.)) De) logistische) regressie) stelt) geen) voorwaarden) aan) de) onafA hankelijke) variabelen) (Mortelmans,) 2010).) Ze) dienen) evenwel) voldoende) observaties) te) hebben) in) elke) categorie.) Kleine) waardes) vergroten) de) oddsAratio’s) en) standaardfouten) aanA zienlijk,)waardoor)het)model)onbetrouwbaar)wordt.)Een)ander) probleem,) gelinkt) aan) dat) van) beperkte) observaties,) is) het) voorkomen) van) nulcellen.) Wanneer) in) de) kruistabel) tussen) onafhankelijke)en)afhankelijke)variabele)één)cel)geen)observaA ties)bevat,)is)het)wiskundig)onmogelijk)om)de)oddsAratio)voor) deze) variabele) te) berekenen.) Dit) impliceerde) dat) een) aantal) variabelen) niet) konden) meegenomen) worden) in) de) analyses.) Hier) wordt) bij) de) bespreking) van) de) resultaten) op) teruggekoA men.)) De)logistische)regressie)schat)een)model)met)de)invloed)van)de) onafhankelijke) variabelen) op) de) afhankelijke) variabele.) Dit) model)dient)gecontroleerd)te)worden)op)de)significantie)en)de) verklaringskracht.) De) significantie) van) het) model) geeft) aan) of) het) model) de) afhankelijke) variabele) beter) kan) schatten) met) informatie) over) een) (groep)) onafhankelijke) variabelen) dan) zonder.)Er)wordt)hiervoor)de)A2Log)Likelihood)(A2LL),)een)maat) voor)de)fouten)die)gemaakt)worden)bij)het)voorspellen)van)de) afhankelijke)variabele,)berekend)voor)het)model)met)informaA |196|) )

tie) over) de) onafhankelijke) variabelen) (‘block) 1’)) en) het) model) zonder) (‘block) 0’).) Wanneer) de) A2LL) van) block) 0) en) block) 1) significant) verschillen,) dragen) de) onafhankelijke) variabelen) bij) tot) de) voorspellingskracht) van) het) model.) Hiermee) is) echter) nog)niets)geweten)over)hoe)goed)de)fouten)in)de)voorspelling) gereduceerd) worden.) Bij) lineaire) regressies) wordt) hiervoor) gewerkt)met)een)R²Awaarde.)Dit)kan)voor)logistische)regressies) niet)berekend)worden,)doch)er)werden)een)aantal)pseudo)R²A waarden) ontwikkeld) om) daaraan) tegemoet) te) komen.) De) NaA gelkerke) R²) bijvoorbeeld) drukt) de) verklaringskracht) uit) in) een) kommagetal) tussen) 0) en) 1) dat) gelezen) kan) worden) als) het) percentage)foutenreductie)van)het)model.)) ) De) logistische) regressies) werden) uitgevoerd) met) behulp) van) het) softwarepakket) SPSS) (‘Statistical) Package) for) the) Social) Sciences’,) versie) 19).) Ze) werden) uitgevoerd) op) basis) van) drie) databestanden:)één)met)dossiers,)één)met)geaggregeerde)data) en) één) met) laatste) besprekingen.) De) inhoudsanalyse) leverde) twee) bestanden) op,) één) met) de) gekwantificeerde) informatie) uit)DoMinO)en)één)met)de)gekwantificeerde)besprekingen.)Het) bestand) op) basis) van) DoMinO) bevat) informatie) over) de) 220) cases.)Het)bestand)met)de)besprekingen)bevat)informatie)over) 315)besprekingen)waarin)een)aantal)van)de)220)cases)meerdeA re)keren)aan)bod)komen.)Deze)databestanden)werden)voor)de) logistische)regressie)omgevormd)om)twee)redenen.)Ten)eerste) is)het)cruciaal)voor)logisitische)regressie)dat)de)data)onafhanA kelijk) zijn) (Mortelmans,) 2010).) Aangezien) de) besprekingen) regelmatig)gaan)over)cases)die)al)eens)besproken)werden,)is)er) in) dat) databestand) geen) sprake) van) onafhankelijke) data.) Het) databestand)diende)dus)gereduceerd)te)worden)tot)220)onafA hankelijke) besprekingen.) Er) werd) voor) gekozen) om) van) de) gezinnen) die) meerdere) keren) besproken) werden,) de) laatste) bespreking)te)weerhouden)omdat)in)die)bespreking)de)uiteinA delijke)beslissing)genomen)wordt)en)het)de)informatie)is)die)in) die) bespreking) aan) bod) komt,) die) bepalend) is) voor) die) beslisA |197|) )

sing.)Ten)tweede)bevatten)de)besprekingen)en)de)dossiers)elk) partiële) informatie.) Bepaalde) elementen,) zoals) besluitvormerA kenmerken,) komen) niet) aan) bod) in) de) dossiers) en) andere,) zoals) demografische) of) aanmelderkenmerken,) komen) zelden) voor) in) de) besprekingen.) In) navolging) met) ander) onderzoek) naar)factoren)was)het)aangewezen)om)ook)te)kunnen)werken) met)alle)beschikbare)informatie)en)dus)werd)de)informatie)uit) DoMinO) en) de) bespreking(en)) geaggregeerd.) Hierbij) werd) de) basisregel) in) acht) genomen) dat) wanneer) er) discrepanties) waA ren) tussen) de) bespreking) en) DoMinO,) de) informatie) uit) de) bespreking)voorrang)kreeg.)Bij)discrepanties)tussen)de)bespreA kingen)kreeg)de)laatste)bespreking)voorrang.)) De)voorrang)die)de)(laatste))besprekingen)krijgen)op)de)inforA matie) uit) DoMinO) is) ingegeven) door) de) theorie) van) NDM) die) het) identificeren) van) beslissingscues) voorafgaand) aan) de) beA slissing)centraal)stelt.)Aangezien)het)gezamenlijk)overleg)cruciA aal)is)voor)de)beslissing,)werd)voor)de)analyse)de)informatie)uit) de)bespreking)steeds)als)‘juister’)geacht)omdat)die)op)het)moA ment)van)de)beslissing)‘waar’)is)voor)de)consulenten)en)alleen) die) informatie) de) beslissing) kan) beïnvloeden.) Dit) kan) verder) geïllustreerd)worden)aan)de)hand)van)een)voorbeeld)uit)CBJ)1.) Het)ging)om)een)aanmelding)voor)een)tienermeisje)dat)net)een) zelfmoordpoging)achter)de)rug)had.)Het)betrof)een)meisje)dat) eerder)al)eens)een)maatregel)gekregen)had)binnen)de)vrijwilliA ge) hulpverlening.) Beide) elementen) stonden) in) DoMinO,) maar) op) de) bespreking) werd) er) met) geen) woord) gerept) over) de) zelfmoordpoging.)Men)had)het)enkel)over)haar)verleden)in)de) BJZ)en)men)besliste)om)haar)terug)te)laten)instromen.)Op)basis) van) een) analyse) van) DoMinO) zou) men) verkeerdelijk) kunnen) denken)dat)mentale)problemen)bij)de)cliënte)–)de)zelfmoordA poging) –) een) invloed) uitoefenden) op) de) beslissing) tot) inA stroom,)terwijl)uit)de)bespreking)bleek)dat)in)werkelijkheid)de) geschiedenis)in)de)BJZ)een)invloed)uitoefende)op)de)beslissing.)) Aldus) werden) drie) databestanden) voorbereid) voor) logistische) regressie) met) telkens) 220) cases.) Omdat) de) onderzoeksvraag) |198|) )

draait)over)het)al)dan)niet)instromen)van)een)jongere,)werd)de) categoriale)variabele)beslissing)gehercodeerd)naar)een)binaire) variabele) (instroom) –) geen) instroom).) Aanmeldingen) die) geA klasseerd)werden)of)die)doorverwezen)werden,)werden)gecoA deerd) als) ‘geen) instroom’.) Aanmeldingen) waarvoor) een) caseA onderzoek) geopend) werd,) werden) gecodeerd) als) ‘instroom’.) Dit) betekende) eveneens) dat) aanmeldingen) waarbij) de) uiteinA delijk) geobserveerde) beslissing) ‘uitstellen’) was,) niet) werd) meegenomen) in) de) analyses) (n=40;) 4) cases) in) CBJ) 1) en) 36) in) CBJ)2).)Daarvan)kon)immers)niet)met)uitsluitsel)gezegd)worden) of)het)dossier)zou)instromen)of)niet.)) )

6.)KWALITEIT)VAN)HET)ONDERZOEK) Bij) het) opzet) en) de) uitvoering) van) het) onderzoek) werd) aanA dacht) besteed) aan) de) kwaliteit) van) het) onderzoek.) KwaliteitsA vol)onderzoek)is)onderzoek)dat)betrouwbare)en)valide)resultaA ten) oplevert.) Kwaliteitscriteria) voor) onderzoek) werden) oorA spronkelijk) gedefinieerd) voor) kwantitatief) onderzoek) en) later) hertaald)voor)kwalitatieve)onderzoeksmethoden)(Mortelmans,) 2007).) Dit) betekent) dat) dezelfde) concepten) gelden) in) beide) onderzoekstradities,)doch)met)een)andere)invulling.)Ze)worden) hier)per)criterium)overlopen)voor)het)kwalitatief)en)kwantitaA tief) onderzoeksluik) afzonderlijk.) Ook) voor) mixedAmethods) onderzoek) worden) vereisten) voorgesteld) met) betrekking) tot) de)kwaliteit)van)de)gemaakte)inferenties)(validiteit).)) )

6.1)BETROUWBAARHEID) Bij) betrouwbaar) onderzoek) zouden) de) resultaten) hetzelfde) moeten) zijn) wanneer) het) onderzoek) herhaald) wordt) op) een) ander) tijdstip) of) door) een) andere) onderzoeker) (Mortelmans,) 2007).) Bij) kwalitatief) onderzoek) wordt) er) een) onderscheid) gemaakt)tussen)interne)en)externe)betrouwbaarheid.)Bij)interA |199|) )

ne) betrouwbaarheid) wordt) de) vraag) gesteld) of) andere) onderA zoekers) op) basis) van) dezelfde) data) tot) dezelfde) conclusies) zouden)komen.)Strategieën)om)de)betrouwbaarheid)te)verhoA gen) zijn) er) dan) ook) op) gericht) om) fouten) in) de) meting) en) de) analyse) te) vermijden.) Een) veelgebruikte) strategie) hierbij) is) onderzoekerstriangulatie)(Maesschalck,)2010).)Men)kan)zowel) vragen) stellen) over) de) betrouwbaarheid) van) de) dataverzameA ling)als)die)van)de)dataAanalyse.)Omdat)het)onderzoek)observaA ties)bevatte)van)relatief)kleine)teams)in)een)korte)periode)was) het) onmogelijk) om) tijdens) de) dataverzameling) aan) onderzoeA kerstriangulatie)te)doen.)De)aanwezigheid)van)één)extern)perA soon)op)een)teamvergadering)werd,)zeker)in)een)klein)team)als) CBJ)2,)al)als)intrusief)ervaren.)Bovendien)werden)op)de)bespreA kingen) gevoelige) informatie) over) minderjarigen) besproken) waardoor)aanwezigheid)van)externen)om)privacyredenen)niet) evident) is.) In) de) dataAanalyse) werd) wel) gewerkt) met) extra) onderzoekers,) namelijk) twee) masterproefstudenten.) Deze) studenten)analyseerden)in)het)kader)van)hun)masterproef)elk) een)deel)van)de)data)mee.)Het)coderen)gebeurde)in)overleg)en) naarmate) de) onderzoekers) vertrouwder) raakten) met) het) coA deboek,)verminderden)de)verschillen)in)coderen)en)verhoogde) de) betrouwbaarheid.) De) studenten) ervoeren) wel) een) aantal) moeilijkheden) bij) de) dataAanalyse) die) hoofdzakelijk) gelieerd) waren) aan) het) moeilijk) kunnen) contextualiseren) van) wat) er) gezegd)werd.)Daarom)werd)beslist)om)de)studenten)eenmalig) mee) te) laten) observeren) bij) informeel) overleg) in) één) van) de) laatste) weken) van) de) observatieperiode.) Op) die) manier) konA den) ze) zich) minstens) een) beeld) vormen) bij) de) namen) van) de) consulenten.) Dit) doet) ook) vragen) rijzen) bij) de) zinvolheid) van) onderzoekerstriangulatie)vanaf)de)dataAanalysefase)zoals)vaak) gebeurt)in)kwalitatief)onderzoek.)) De)externe)betrouwbaarheid)heeft)betrekking)op)de)repliceerA baarheid) van) het) onderzoek) op) een) ander) moment) in) een) gelijkaardige)setting.)Voor)kwalitatief)onderzoek)is)dit)moeilijk) te) bereiken) omdat) de) onderzoeker) vaak) geïnteresseerd) is) in) unieke)interacties)waardoor)het)onmogelijk)is)om)na)te)gaan)of) |200|) )

een) andere) onderzoeker) tot) dezelfde) resultaten) zou) komen) (Maesschalck,) 2010).) De) moeilijkheid) om) externe) betrouwA baarheid) vast) te) stellen) door) het) onderzoek) te) herhalen,) kan) ondervangen)worden)door)de)stappen)in)de)dataAanalyse)en)– verzameling)te)expliciteren)(‘audit)trail’).)Op)die)manier)krijgen) andere) onderzoekers) inzicht) in) het) onderzoeksproces) en) kunA nen) ze) op) basis) hiervan) de) betrouwbaarheid) evalueren.) Dit) methodologisch)hoofdstuk)had)als)bedoeling)de)‘audit)trail’)te) expliciteren,) bijvoorbeeld) door) het) tot) stand) komen) van) het) codeboek) te) beschrijven) evenals) door) het) toelichten) van) het) werken)met)matrices)in)de)kwalitatieve)dataAanalyse.)) ) Betrouwbaarheid) in) kwantitatief) onderzoek) is) gekoppeld) aan) de) ‘interArater) reliability’) (Maesschalck,) 2010).) Bij) de) ‘content) analysis’) onderzoeksmethode) is) dit) niet) anders) (Krippendorff,) 2004).) De) betrouwbaarheid) van) de) data,) i.e.) de) gekwantifiA ceerde) tekst,) dient) gecontroleerd) te) worden) door) statistische) analyse) van) de) codes) die) verschillende) onderzoekers) geven) aan) tekst.) Zoals) al) werd) aangegeven) was) het) betrekken) van) extra) onderzoekers) bij) de) dataverzameling) omwille) van) de) context)van)het)onderzoek)en)de)privacy)van)de)minderjarigen) geen) evidentie.) Er) werd) gepoogd) dit) te) ondervangen) door) bij) het)kwantificeren)zo)dicht)mogelijk)bij)de)data)te)blijven)en)los) te)komen)van)onduidelijke)concepten.)Concrete)richtlijnen)met) betrekking) tot) de) codes) moesten) hierbij) helpen.) Naast) een) algemene) omschrijving) van) de) inhoud) van) de) code) werden) signaalwoorden) en) voorbeelden) geformuleerd) zodat) het) herA kennen) van) bepaalde) codes) vergemakkelijkt) zou) worden.) Daarnaast)werden)de)codes)zo)omschreven)dat)er)geen)onduiA delijke) concepten) gebruikt) werden.) Er) werd) bijvoorbeeld) niet) verder) gegaan) op) de) melding) in) een) dossier) van) fysieke) verA waarlozing) of) emotionele) mishandeling:) deze) categorieën) werden) gecodeerd) aan) de) hand) van) concrete) gedragingen) zoals)geoperationaliseerd)in)de)MMCS.)Ook)voor)pedagogische) onmacht) –) wat) het) gevaar) heeft) een) containerbegrip) te) worA |201|) )

den,)net)als)mishandeling)of)verwaarlozing)–)werden)specifieke) richtlijnen)gehanteerd)en)werd)niet)afgegaan)op)de)interpretaA tie)van)de)consulent)alleen)omdat)duidelijk)werd)dat)die)soms) sterk)afweek)van)de)operationalisering)in)het)codeboek.)) Een)bijkomende)opmerking)is)dat)het)codeboek)voor)de)kwanA titatieve) en) kwalitatieve) analyses) deels) gelijk) liep.) De) medeA werking) van) meerdere) onderzoekers) in) de) kwalitatieve) dataA analyse)had)op)die)manier)ook)effect)op)de)kwantitatieve)anaA lyse.)Door)de)afstemming)van)de)onderzoekers)konden)onvolA doende) geëxpliciteerde) codes) opgespoord) en) geremedieerd) worden.)Er)werd)over)gewaakt)dat)de)betekenis)dezelfde)bleef,) terwijl)de)grenzen)van)de)code)of)herkenningscues)duidelijker) afgebakend) werden.) Dit) zorgde) voor) een) optimalisering) van) het)codeboek.)) )

6.2)VALIDITEIT) De) validiteit) van) het) onderzoek) heeft) betrekking) op) de) juistA heid) van) de) onderzoeksbevindingen) (interne) validiteit)) en) de) veralgemeenbaarheid) van) de) bevindingen) naar) de) volledige) populatie) (externe) validiteit)) (Billiet) &) Waege,) 2003;) MaesA schalck,)2010).)) ) Met)de)externe)validiteit)wordt)de)vraag)gesteld)of)de)resultaA ten) van) het) onderzoek) generaliseerbaar) zijn) naar) de) bredere) populatie)van)de)CBJ’s.)Bij)kwalitatieve)steekproeven,)met)een) beperkt)aantal)respondenten,)ligt)dat)meestal)moeilijk)en)dat)is) in) dit) onderzoek) niet) anders.) Het) onderzoek) werd) uitgevoerd) in) twee) CBJ’s) die) doelgericht) geselecteerd) werden.) Er) werd) gekozen)voor)‘typische’)cases)in)de)zin)dat)de)CBJ’s)een)gemidA deld) aantal) aanmeldingen) te) verwerken) krijgen,) dat) ze) niet) geconfronteerd)worden)met)een)grootstedelijke)problematiek) en)dat)uit)de)voorafgaandelijke)interviews)met)regioA)en)teamA |202|) )

verantwoordelijken) geen) noemenswaardige) verschillen) in) kwaliteit) van) de) besluitvorming) naar) voren) kwamen.) Er) kan) evenwel)geen)uitsluitsel)gegeven)worden)over)de)representatiA viteit) van) deze) CBJ’s.) Het) is) waarschijnlijk) dat) andere) CBJ’s) anders) werken) en) andere) klemtonen) leggen.) Immers,) hoewel) de) geselecteerde) CBJ’s) op) het) eerste) zicht) op) elkaar) leken) –) met) uitzondering) van) de) formele) overlegruimte) –) werden) tijA dens) de) observatieperiode) meerdere) verschillen) geïdentifiA ceerd.)) Van)de)toevalssteekproef)aan)de)hand)waarvan)de)beslissingen) geselecteerd) werden,) wordt) vermoed) dat) die) representatief) zijn) voor) de) beslissingen) in) de) geselecteerde) CBJ’s.) Er) valt) evenwel) niet) te) achterhalen) of) deze) representatief) zijn) voor) alle) beslissingen) in) aanmeldingsfase) in) de) BJZ.) De) steekproefA selectie)gebeurde)immers)binnen)twee)CBJ’s)en)het)is)onduideA lijk) of) hun) aanmeldingen) ‘typisch’) zijn) voor) het) totaal) aantal) aanmeldingen)in)alle)CBJ’s.)) Om)de)veralgemeenbaarheid)naar)andere)CBJ’s)en)beslissingen) toch) enigszins) mogelijk) te) maken,) wordt) gewerkt) met) ‘thick) descriptions’) van) de) geobserveerde) settings) en) cases) in) de) resultatensectie.) Dit) moet) personen) die) vertrouwd) zijn) met) een)ander)CBJ)in)staat)stellen)om)een)inschatting)te)maken)of) de)resultaten)van)dit)onderzoek)generaliseerbaar)zijn)naar)die) andere)context.)) ) Overwegingen) met) betrekking) tot) de) interne) validiteit) gaan) over) de) samenhang) tussen) de) interpretatie) van) de) onderzoeA ker) en) de) verzamelde) data,) i.e.) of) de) onderzoeksbevindingen) geloofwaardig) zijn) op) basis) van) het) analysemateriaal) (MortelA mans,)2007).)In)kwantitatief)onderzoek)wordt)de)interne)validiA teit) van) het) onderzoek) beoordeeld) aan) de) hand) van) drie) eleA menten,) namelijk) inhoudsgeldigheid,) constructgeldigheid) en) criteriumgeldigheid) van) het) meetinstrument) (Billiet) &) Waege,) 2003).) De) toepassing) van) deze) begrippen) om) geldigheid) te) testen) van) onderzoek) naar) inhouden) van) documenten) is) niet) |203|) )

vanzelfsprekend) (Krippendorff,) 2004).) Immers,) documenten) zijn) onlosmakelijk) verbonden) met) de) context) waarin) ze) opgeA steld) worden) en) ontlenen) daaraan) hun) betekenis.) Een) instruA ment)kan)dan)pas)valide)zijn)wanneer)het)aangepast)is)aan)de) context)waarin)de)data)betekenis)krijgen.)Voor)‘content)analyA sis’)werden)de)criteria)voor)validiteit)hertaald.)) Idealiter)wordt)in)kwantitatief)onderzoek)onderzocht)hoe)valiA de) het) meetinstrument) is) in) vergelijking) met) andere) meetinA strumenten.)In)dit)onderzoek)werd)er)geen)statistische)vergeA lijking) gemaakt) tussen) meetinstrumenten.) Er) werd) wel) een) aantal)richtlijnen)gevolgd)om)het)meetinstrument)contextspeA cifiek)te)maken.)Dit)is)een)belangrijk)element)van)inhoudsgelA digheid) (Krippendorff,) 2004).) Immers,) wanneer) het) meetinA strument) niet) aangepast) is) aan) de) betekenissen) die) gegeven) worden) aan) de) codes) in) de) context,) zal) het) instrument) niet) meten) wat) het) hoort) te) meten.) Om) de) validiteit) te) vergroten) werd)het)codeboek)van)English)et)al)(2002))grondig)herwerkt.) Zoals)al)aangegeven)waren)de)codes)aangepast)aan)het)AmeriA kaans) jeugdzorgsysteem) dat) een) engere) focus) heeft) dan) de) BJZ.) De) grondige) evaluatie) van) het) codeboek) werd) mogelijk) gemaakt) door) de) grondige) definities) en) codeerrichtlijnen) die) het) onderzoek) bevatte.) Het) maakte) het) mogelijk) om) de) verA schillende) factoren) te) interpreteren) in) de) Vlaamse) context.) Daarenboven)werd)het)codeboek)getest)en)geoptimaliseerd)in) de) pilootstudie.) Er) werd) ook) een) restcategorie) opgenomen) in) het) codeerschema.) Hierin) werd) tekstueel) gerapporteerd) over) alle)facetten)van)het)dossier)die)niet)gevat)werden)in)de)overiA ge)codes.)Na)afloop)van)de)dataverzameling)werd)deze)geanaA lyseerd) en) werd) nagegaan) of) de) verschillende) restfactoren) aanleiding)konden)zijn)voor)het)creëren)van)extra)codes.)VoorA beelden)van)restfactoren)waren)het)overlijden)van)een)opvoeA dingsfiguur,) tienerzwangerschappen,) enz.) Er) werden) geen) factoren)gevonden)die)vaak)genoeg)voorkwamen)om)een)extra) code) verantwoorden.) Door) deze) strategieën) werd) een) codeA boek)verkregen)dat)aansloot)bij)de)beslissingspraktijken)van)de) onderzochte)CBJ’s.) |204|) )

Om)de)interne)validiteit)van)kwalitatief)onderzoek)te)verhogen) bestaan)er)verschillende)strategieën)(Maesschalck,)2010).)Eén) daarvan)is)het)vragen)van)feedback)aan)de)onderzoekssubjecA ten) of) ‘member) check’.) In) dit) onderzoek) werd) na) de) dataverA zamelingsperiode) twee) keer) teruggegaan) naar) de) CBJ’s.) In) eerste)instantie)werden)de)bevindingen)met)betrekking)tot)het) betrokken) CBJ) afzonderlijk) toegelicht,) ongeveer) een) achttal) weken) na) het) afronden) van) de) dataverzameling.) In) tweede) instantie) werd) de) vergelijking) tussen) beide) CBJ’s) teruggekopA peld.)Op)beide)momenten)kregen)de)consulenten)de)mogelijkA heid)om)opmerkingen)te)formuleren)op)de)analyses.)De)consuA lenten) grepen) de) ‘member) check’) –) voornamelijk) de) tweede) keer)–ook)aan)als)leermoment)om)te)reflecteren)over)hoe)hun) besluitvorming)verloopt)en)waar)ruimte)voor)verbetering)is.)De) member) check) leidde) tot) een) aantal) beperkte) bijsturingen) en) vooral) een) voortschrijdend) inzicht) in) de) redenen) waarom) de) besluitvorming)loopt)zoals)ze)loopt.)) Een) andere) strategie) bestaat) erin) negatief) bewijs) te) analyseA ren.) In) de) kwalitatieve) analyses) werden) inconsistente) bevinA dingen)steeds)grondig)geanalyseerd)om)na)te)gaan)of)een)aanA passing)van)de)conclusies)nodig)was)dan)wel)of)het)louter)een) uitzondering) betrof.) Er) werden) tevens) geen) bevindingen) geA rapporteerd)zonder)expliciet)op)zoek)te)gaan)naar)falsificatie.)) De) meest) voorkomende) strategie) is) evenwel) triangulatie.) Bij) triangulatie)benadert)men)het)onderzoeksobject)langs)verschilA lende)zijden.)Men)gaat)er)van)uit)dat)dit)de)resultaten)krachtiA ger)maakt)(Maesschalck,)2010).)In)dit)onderzoek)werd)gewerkt) met) datatriangulatie,) onderzoekertriangulatie) en) methodoloA gische) triangulatie.) Datatriangulatie) heeft) betrekking) op) het) verzamelen)van)verschillende)soorten)(kwalitatieve))gegevens.) De) observatiedata) werden) aangevuld) met) (informele)) interA viewdata) en) vooral) met) dossierdata.) De) dossiers) werden) hoofdzakelijk)kwantitatief)geanalyseerd,)maar)dit)bood)tegelijA kertijd) een) meerwaarde) voor) het) kwalitatief) onderzoek.) De) dossieranalyse) maakte) de) onderzoeker) voorafgaand) aan) het) |205|) )

instroomoverleg) al) vertrouwd) met) het) dossier,) waardoor) de) observatie) meer) kon) focussen) op) het) besluitvormingsproces) versus) inhoudelijke) aspecten) van) het) dossier.) Daarenboven) maakte) de) onderzoeker) aan) de) hand) van) de) dossieranalyse) een)prognose)van)de)beslissing)op)basis)van)de)beslissingsfacA toren) in) het) dossier.) De) vergelijking) tussen) deze) prognose) en) de) uiteindelijke) beslissing) maakte) een) gradueel) verbeterend) inzicht)in)het)mentaal)model)van)het)CBJ)versus)het)eigen)menA taal) model) mogelijk.) Bij) methodologische) triangulatie) wordt) gebruikt) gemaakt) van) verschillende) methodologieën,) hier) kwalitatieve)en)kwantitatieve)methoden.)Het)samen)hanteren) van) beide) methodes) is) zoals) eerder) al) werd) aangehaald) geen) evidentie.)De)kwaliteit)van)de)bevindingen)is)dan)ook)afhankeA lijk) van) de) kwaliteitsvolle) toepassing) van) de) methoden,) zoals) hierover) gereflecteerd) wordt,) evenals) van) de) kwaliteit) van) de) inferenties) tussen) de) kwalitatieve) en) kwantitatieve) bevindinA gen.) Deze) inferenties) zijn) cruciaal) om) van) een) mixed) methods) onA derzoek) meer) te) maken) dan) de) som) van) de) kwalitatieve) en) kwantitatieve)delen.)Concrete)gedeelde)richtlijnen)met)betrekA king) tot) de) kwaliteit) van) mixed) methods) onderzoek) –) zoals) vereisten)van)betrouwbaarheid)en)validiteit)–)zijn)er)(nog))niet) (Creswell) &) Plano) Clark,) 2007).) Tashakkori) en) Teddlie) (2003)) schuiven)wel)het)concept)‘inference)quality’)naar)voor)als)een) manier) om) het) onderzoek) te) beoordelen.) Dit) valt) uiteen) in) twee) elementen,) namelijk) ‘design) quality’) en) ‘interpretive) rigor’.) ‘Design) quality’) heeft) te) maken) met) het) opzet) en) de) uitvoering)van)het)onderzoeksdesign.)Inferenties)kunnen)maar) kwaliteitsvol) zijn) wanneer) het) design) aangepast) is) aan) de) onA derzoeksvragen,) de) geschikte) onderzoekssubjecten) geselecA teerd)worden)en)de)methodologie)rigoureus)wordt)toegepast.) Om)de)kwaliteit)van)het)onderzoeksdesign)te)kunnen)beoordeA len,) werden) de) methodologische) stappen) in) het) voorgaande) uitgebreid) toegelicht.) ‘Interpretive) rigor’) heeft) te) maken) met) de)geloofwaardigheid)van)de)interpretaties.)Strategieën)om)de) geloofwaardigheid) van) conclusies) op) basis) van) kwantitatieve) |206|) )

en) kwalitatieve) data) te) verhogen,) zijn) gelijkaardig) aan) die) om) de) (interne)) validiteit) van) kwalitatieve) analyse) te) verhogen,) onder) andere) op) zoek) gaan) naar) negatief) bewijs,) het) maken) van)een)‘audit)trail’)en)het)schrijven)van)een)‘thick)description’) (Tashakkori) &) Teddlie,) 2003).) Dit) maakt) het) mogelijk) om) te) komen)tot)consistente)inferenties)en)om)de)kwaliteit)ervan)te) beoordelen.)) ) )

)

|207|) )

)

|208|) )

)

HOOFDSTUK#5:#RESULTATEN# In) het) vijfde) hoofdstuk) van) dit) doctoraat) staan) de) resultaten) van)het)empirisch)onderzoek)centraal.)In)lijn)met)het)‘trianguA lation’)onderzoeksdesign)worden)de)kwantitatieve)en)kwalitaA tieve) analyses) apart) gerapporteerd) en) pas) daarna) samengeA voegd.)Bij)elke)analyse)is)aandacht)voor)de)verschillende)soorA ten) beïnvloedende) factoren) die) geïdentificeerd) werden) in) het) conceptueel)kader.)) ) In)lijn)met)de)kwalitatieve)onderzoekstraditie)worden)de)resulA taten) zo) beschreven) dat) over) de) werkwijze) van) de) geobserA veerde)CBJ’s)in)detail)wordt)gerapporteerd.)Het)is)geenszins)de) bedoeling)dat)de)kwaliteit)van)de)besluitvorming)van)de)CBJ’s) hier) beoordeeld) wordt) (Holland,) 2011).) Doorheen) de) bespreA king)van)de)praktijken)is)het)wel)de)bedoeling)om)de)kansen)en) beperkingen) van) de) besluitvorming) van) de) CBJ’s) bloot) te) legA gen) (cf.) conclusies) en) aanbevelingen).) Tijdens) de) ‘member) check’)werd)opgemerkt)dat)deze)aanpak)leerpunten)kon)idenA tificeren)voor)de)CBJ’s.)De)gedetailleerde)bespreking)van)deze) CBJ’s)kan)bij)andere)CBJ’s)–)in)het)licht)van)het)belang)van)de) lerende) organisatie) (cf.) hoofdstuk) 2:) 3.2.4)) –) hopelijk) ook) tot) reflectie)en)verhoogd)inzicht)in)de)eigen)praktijken)leiden.)Wat) ook) de) consequenties) mogen) zijn) van) de) resultaten) voor) de) reflecties) over) de) besluitvorming,) het) moge) duidelijk) zijn) dat) de) geobserveerde) praktijken) steeds) verdedigbaar) zijn) binnen) de)context)van)de)CBJ’s)en)dat)elke)praktijk)ontstaat)vanuit)een) bekommernis) om) zo) goed) mogelijke) dienstverlening) aan) te) bieden)aan)cliënten.)In)lijn)met)ander)(etnografisch))onderzoek) naar) streetAlevel) bureaucrats) viel) op) dat) de) consulenten) een) sterke)motivatie)aan)de)dag)legden)om)jongeren)en)hun)gezinA nen)te)helpen)(Wattam,)1992;)Goldman)&)Foldy,)2011).)) )

|209|) )

Er)wordt)aangevangen)met)een)beschrijving)van)de)settings)en) cases.) De) settings) worden) beschreven) aan) de) hand) van) de) aanmeldingsprocedure) die) ze) hanteren.) De) cases) worden) beA schreven)aan)de)hand)van)demografische)kenmerken,)aanmelA derkenmerken,) een) beperkt) aantal) kindA) en) ouderkenmerken) en)de)genomen)beslissingen.)Vervolgens)worden)de)resultaten) van) de) kwantitatieve) en) kwalitatieve) analyse) gepresenteerd.) De) kwantitatieve) rapportage) bespreekt) de) bivariate) analyses) en) de) ontwikkelde) logistische) regressiemodellen.) De) kwalitaA tieve)analyse)staat)stil)bij)de)operationalisering)van)de)rol)van) de)CBJ’s)die)uit)de)analyses)het)sterkst)naar)voor)kwam)bij)de) afbakening) van) wanneer) er) sprake) is) van) een) POSAsituatie.) In) de) laatse) paragraaf) tot) slot) worden) de) analyses) samengeA bracht,)vergeleken)en)verder)uitgediept.)) )

1.)BESCHRIJVING)SETTINGS)EN)CASES) Vooraleer) dieper) in) te) gaan) op) de) besluitvorming) in) de) comiA tés,) wordt) eerst) een) overzicht) gegeven) van) de) comités) en) de) data)die)er)verzameld)werden.)Het)onderzoek)liep)per)setting) gedurende) 13) weken.) In) CBJ) 1) liep) de) observatieperiode) van) september)tot)november)2010,)in)CBJ)2)van)januari)tot)maart) 2011.) In) die) observatieperiode) werden) alle) aanmeldingen) die) werden) besproken) op) het) instroomoverleg) opgenomen) in) de) steekproef.) Dossiers) die) wegens) verhuis) bij) de) geobserveerde) comités) aangemeld) werden,) werden) niet) meegenomen) in) de) steekproef)omdat)hier)geen)beslissing)meer)genomen)wordt)of) het) al) dan) niet) gaat) om) POS.) Ook) wanneer) een) dossier) verA keerdelijk)geagendeerd)stond,)bijvoorbeeld)omdat)één)van)de) stappen) in) de) procedure) nog) niet) was) doorlopen,) werd) het) dossier) niet) meegenomen.) In) principe) werden) de) cases,) in) tegenstelling) tot) in) DoMinO,) geteld) op) gezinsniveau) omdat) snel) duidelijk) werd) dat) indien) er) aanmeldingen) waren) voor)

|210|) )

meerdere) kinderen) uit) hetzelfde) gezin,) deze) dossiers) samen) 97 besproken) werden. )In) CBJ) 2) waren) er) twee) uitzonderingen) waarbij)twee)aanmeldingen)voor)twee)kinderen)van)hetzelfde) gezin)toch)apart)geteld)werden.)Dit)omdat)in)de)observatiepeA riode)het)ene)kind)na)het)andere)werd)aangemeld)én)het)eerA ste) dossier) werd) afgesloten) alvorens) het) tweede) werd) aangeA meld.) Op) die) manier) werden) de) dossiers) nooit) gezamenlijk) besproken.) Dit) leverde) in) totaal) 220) cases) op,) 91) in) CBJ) 1) en) 129)in)CBJ)2.)Deze)cases)waren)het)voorwerp)van)in)totaal)315) besprekingen,)105)in)CBJ)1)en)210)in)CBJ)2.)Bijkomend)werden) ook) 34) aanmeldingsgesprekken/informeel) overleg) over) aanA meldingen)in)CBJ)1)en)35)in)CBJ)2)geobserveerd.)) ) Tabel#8:#Verzamelde#data#in#de#CBJ's# Data# Aantal#cases# Aantal#besprekingen# Aantal#geobserveerde#aanmeldingen#

CBJ#1# 91) 105) 34)

CBJ#2# 129) 210) 35)

Totaal# 220) 315) 69)

)

1.1)SETTINGS) Het)onderzoek)situeerde)zich)op)de)sociale)diensten)van)twee) comités) voor) bijzondere) jeugdbijstand.) Er) wordt) aandacht) besteed) aan) de) algemene) samenstelling) van) de) CBJ’s) en) de) opbouw)van)de)aanmeldingsprocedure.)) )

)

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 97

)Gemiddeld) werden) er) 1,25) kinderen) per) aanmelding) aangemeld) (standaardafwijking)bedraagt)0,8).)

|211|) )

1.1.1)ALGEMEEN) De)CBJ’s)werden)geselecteerd)om)zoveel)als)mogelijk)gelijkend) te)zijn.)Desondanks)zijn)er)ook)een)aantal)verschillen)in)samenA stelling)tussen)de)CBJ’s.)Deze,)en)de)gelijkenissen,)worden)hier) toegelicht.) Beide) CBJ’s) hebben) jaarlijks) een) aantal) nieuwe) aanmeldingen) dat) in) de) buurt) ligt) van) het) gemiddelde) aantal) nieuwe) aanmeldingen) over) alle) CBJ’s) in) Vlaanderen) (minder) dan)1)standaardvariantie)verwijderd)van)het)gemiddelde).)Het) gemiddelde,)berekend)voor)2008,)bedraagt)499)aanmeldingen.) CBJ) 2) heeft) iets) meer) aanmeldingen) per) jaar) dan) CBJ) 1.) Elk) team) wordt) aangestuurd) door) een) teamverantwoordelijke,) doch) CBJ) 2) dient) de) teamverantwoordelijke) te) delen) met) een) ander,)naburig)comité.)In)beide)CBJ’s)was)de)teamverantwoorA delijke)al)op)post)sinds)het)invoeren)van)de)teamstructuur.)CBJ) 1) telde,) teamverantwoordelijke) inclusief,) 14) leden) en) CBJ) 2) telde) er) 9.) De) comités) hadden) zowel) ervaren) consulenten) als) recent) gestarte) consulenten) en) konden) globaal) genomen) als) stabiel) gezien) worden,) met) weinig) verloop.) In) CBJ) 1) werd) er) tijdens)de)observatieperiode)wel)een)consulent)vervangen.)Een) andere)consulent)was)aan)het)begin)van)de)observatieperiode) ziek) en) een) aangepaste) (thuis)werkregeling) maakte) dat) hij) gedurende) die) 13) weken) geen) teamvergaderingen) bijwoonde) en)slechts)een)aantal)keren)op)dienst)was.)) )

1.1.2)AANMELDINGSPROCEDURE) De)comités)zijn)gebonden)aan)een)bepaalde)structuur)voor)het) afhandelen) van) dossiers) (aanmeldingsfase) –) caseonderzoek) –) casemanagement).)Voor)de)invulling)van)die)fases)bestaan)ook) een) aantal) richtlijnen) (cf.) hoofdstuk) 1:) 2.1),) doch) veel) wordt) overgelaten) aan) het) inzicht) van) de) CBJ’s.) Het) bleek) uit) de) voorbereidende) interviews) met) verschillende) teamverantA woordelijken) al) snel) dat) de) procedures) in) aanmeldingsfase) grondig)van)elkaar)verschilden.)Zo)zijn)er)comités)die)intakegeA |212|) )

sprekken) organiseren) en) anderen) die) dit) niet) doen) en) beslisA singen) nemen) louter) op) basis) van) een) eerste) telefoongesprek) of)een)binnengekomen)brief.)De)geobserveerde)teams)gebruiA ken) beide) een) systeem) met) intakes,) doch) in) de) concrete) uitA werking)verschillen)ze)van)elkaar.)Teneinde)een)aantal)onderA zoeksresultaten) beter) te) kunnen) interpreteren,) wordt) in) wat) volgt) de) aanmeldingsprocedure) in) beide) CBJ’s) toegelicht) met) aandacht)voor)de)specifieke)gelijkenissen)en)verschillen.)) ) De)procedures)worden)schematisch)voorgesteld)voor)elk)comiA té)(figuur)5)met)betrekking)tot)CBJ)1)en)figuur)6)met)betrekking) tot)CBJ)2).)Voor)een)goed)begrip)van)de)schema’s)is)volgende) legende)van)belang.)De)aanmeldingsprocedure)start)bovenaan) met)het)type)aanmelder)en)eindigt)onderaan)met)de)beslissing.) Beslissingen) worden) aangeduid) met) ruitvormige) symbolen.) Ruiten) in) het) blauw) zijn) individuele) beslissingen.) De) paarse) ruiten)wijzen)op)teambeslissingen.)De)oranje)kaders)wijzen)op) momenten) in) de) aanmeldingsprocedure) waarop) er) contact) is) met)de)cliënt.)De)groene)kaders)zijn)voorbehouden)om)teamA vergaderingen) in) de) aanmeldingsprocedure) weer) te) geven.) Kaders)in)het)grijs)zijn)nietAnoodzakelijke)of)onduidelijke)stapA pen) in) de) procedure.) Ze) werden) soms) geobserveerd,) maar) soms)ook)niet,)zonder)dat)dit)beschouwd)werd)als)een)fout)van) de) consulent.) Dubbele) kaders) zijn) gebruikt) om) deelvragen) in) 98 het) beslissingsproces) te) visualiseren. )Kaders) met) onderaan) een)golf)duiden)op)de)schriftelijke)registratie)van)een)aanmelA ding) of) beslissing.) De) opeenvolging) van) beslissingen) dient) zo) gelezen) te) worden) dat) beslissingen) onder) een) beslissingsmoA ment)positief)zijn,)en)dus)een)voortgang)in)het)systeem)beteA kenen.) Wanneer) de) beslissingen) aan) weerskanten) van) het) beslissingsmoment)geplaatst)zijn,)wordt)de)aanmeldingsproceA dure)(minstens)tijdelijk))onderbroken.)) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 98

)Omdat) het) hier) al) gaat) over) inhoudelijke) vragen) worden) die) deelvragen) eerder)toegelicht)in)de)volgende)sectie)over)operationalisering)van)POS.)

|213|) )

) Het)bekijken,)beoordelen)en)registreren)van)de)aanmeldingen) is) de) verantwoordelijkheid) van) de) consulent) die) van) permaA nentie) is.) Elk) comité) heeft) een) systeem) van) permanentie) uitA gewerkt) zodat) er) altijd) minstens) twee) consulenten) op) de) dienst)aanwezig)zijn)die)communicatie)met)melders,)maar)ook) hulpverleners) van) de) BJZ) en) anderen,) kunnen) garanderen.) Omdat)in)CBJ)2)het)aantal)VTE)beperkter)is,)is)de)permanentieA regeling) hier) moeilijker) te) organiseren.) Elke) consulent) heeft) één)halve)dag)in)de)week)permanentie)–)wat)betekent)dat)de) binnenkomende) telefoons) en) het) geplande) intakegesprek) op) zijn)conto)zijn)–)en)de)andere)helft)van)de)dag)is)die)consulent) standby) zodat) die) kan) inspringen) wanneer) de) consulent) van) permanentie)in)gesprek)is.)Op)die)manier)zijn)er)elke)dag)twee) vaste) duo’s) aanwezig) op) het) CBJ,) met) uitzondering) van) de) namiddag) na) de) teamvergadering) waarop) de) consulenten) die) 90) of) 100%) werken) een) beurtrol) hebben) om) (alleen)) de) perA manentie) te) garanderen.) In) CBJ) 1) zijn) er) elke) dag) twee) à) drie) consulenten) van) permanentie.) In) totaal) moet) elke) consulent) wekelijks)een)volledige)dag)permanentie)op)zich)nemen.) ) De)procedures)worden)verder)toegelicht)voor)zover)dit)nodig)is) voor) het) volle) begrip) van) de) onderzoeksresultaten.) Er) wordt) ook) voor) gekozen) om) de) procedures) meteen) vergelijkend) toe) te)lichten)en)niet)elke)procedure)afzonderlijk.)Wat)bij)een)eerA ste)blik)op)de)procedures)onmiddellijk)opvalt,)is)dat)de)besluitA vormingsprocedure) in) CBJ) 1) eenvoudiger) oogt.) Er) zijn) minder) beslissingsmomenten,) de) lengte) van) de) keten) is) beduidend) korter)en)er)zijn)minder)‘grijze’)processen.)Dit)heeft)te)maken) met)een)aantal)keuzes)die)beide)comités)gemaakt)hebben)die) tonen) welke) elementen) zij) belangrijk) vinden) in) de) aanmelA dingsfase.) Hierbij) dient) nog) opgemerkt) te) worden) dat) CBJ) 2) tijdens) de) observatieperiode) zijn) aanmeldingsprocedure) aan) het) herbekijken) was,) wat) grotendeels) de) bestaande) onduideA lijkheden)over)de)procedure)verklaarde.) |214|) )

) De) gemaakte) keuzes) worden) overlopen) aan) de) hand) van) vier) niveaus) die) onderscheiden) kunnen) worden) in) de) beslissingsA procedure,) namelijk) het) type) aanmelder,) het) aanmeldingsgeA sprek,)de)intake)en)het)instroomoverleg.) )

1.1.2.1)TYPE)AANMELDER) Naar) type) aanmelder) kunnen) we) ruwweg) twee) types) onderA scheiden,) namelijk) de) jongere) of) iemand) in) zijn) omgeving) 99 (meestal) ouders)) en) professionele) aanmelders. )Meldingen) kunnen) gebeuren) door) langs) te) komen,) te) telefoneren,) een) brief/mail)te)sturen)of)een)PV)over)te)maken)(voor)parket).)De) meeste)aanmeldingen)gebeuren)telefonisch.)) CBJ) 1) heeft) de) verwachting) dat) cliënten) zelf) melden.) Ze) aanA vaarden)derhalve)geen)aanmeldingen)door)professionals,)maar) verwachten)dat)professionals)de)gezinnen)waar)ze)zich)zorgen) over)maken,)motiveren)om)zelf)contact)op)te)nemen)met)het) CBJ.) Professionals) kunnen) wel) samen) met) de) cliënt) bellen.) Ze) nemen)het)voortouw)bij)de)aanmelding,)maar)iemand)van)het) cliëntsysteem) zit) er) bij) en) kan) ook) aan) de) telefoon) gevraagd) worden) door) de) consulent.) Deze) verwachting) wordt) gecomA municeerd) naar) de) potentiële) melders) op) tweejaarlijkse) proA fieldagen) waar) ruimte) is) voor) melders) en) CBJ) om) hun) wederA zijdse) verwachtingen) toe) te) lichten.) Er) zijn) evenwel) uitzondeA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 99

)In) DoMinO) worden) andere) categorieën) geregistreerd,) namelijk) (1)) jongere) zelf,) (2)) cliëntsysteem,) (3)) professionele) aanmelder) en) (4)) nietAprofessionele) derde.)In)de)geobserveerde)comités)werd)er)qua)procedure)geen)onderscheid) gemaakt) wanneer) de) jongere) zelf) of) iemand) uit) het) cliëntsysteem) kwam) melden.)De)categorie)‘nietAprofessionele)derde’)wordt)zelden)gebruikt)om)de) aanmelder) te) identificeren.) Wanneer) dit) toch) voorkwam,) bijvoorbeeld) wanneer)grootouder)of)buur)de)zaak)kwam)melden,)werd)dezelfde)procedure) gehanteerd) als) bij) aanmeldingen) door) jongere) of) cliëntsysteem.) Vandaar) de) vereenvoudiging)in)type)aanmelder)in)de)figuren.)

|215|) )

ringen) voor) ‘bevoorrechte’) aanmelders,) namelijk) het) parket,) het)VK)en)de)bemiddelingscommissie.)Met)betrekking)tot)parA ketmeldingen) geldt) de) regel) "als) het) binnenkomt,) komt) het) binnen) en) moeten) we) het) oppakken") (CBJ) 1) 05_008).) Indien) het) gaat) om) een) crisissituatie) worden) aanmeldingen) van) proA fessionals)ook)aanvaard)omdat)er)dan)geen)tijd)is)om)ouders)te) motiveren) zelf) contact) op) te) nemen.) Opvallend) hierbij) is) dat) het) CLB) niet) onder) de) categorie) ‘bevoorrechte’) aanmelders) behoort)die)rechtstreeks)kunnen)melden.)In)CBJ)2)is)dit,)in)lijn) met) het) project) van) het) aanmeldingsA) en) feedbackformulier) voor)CLB’s)dat)sinds)2009)in)heel)Vlaanderen)is)ingevoerd,)wel) het)geval.)Het)aanmeldingsformulier)is)een) gestandaardiseerd) formulier)dat)werd)ingevoerd)om)aanmeldingen)vanuit)het)CLB) –)naast)het)parket)de)belangrijkste)professionele)aanmelder)–) te) stroomlijnen.) CBJ’s) engageren) zich) bij) het) aanmeldingsforA mulier)ook)om)een)feedbackformulier)terug)te)sturen)aan)het) )100 CLB)wanneer)de)beslissing)over)instroom)genomen)is. )CBJ)1) heeft) er) expliciet) voor) gekozen) om) dit) aanmeldingsformulier) niet)te)gebruiken)en)hield)hierover)in)de)observatieperiode)ook) een) overleg) met) het) CLB) om) hun) standpunt) toe) te) lichten) en) meldingsprocedures) af) te) stemmen.) In) CBJ) 2) is) het) aanmelA dingsformulier)wel)in)voege,)doch)niet)alle)aanmeldingen)door) het)CLB)gebeuren)via)het)aanmeldingsformulier.)Het)formulier) wordt)‘omzeild’)door)CLB’ers)door)zelf)mee)te)komen)op)intake) want) dan) wordt) er) door) CBJ) 2) geen) schriftelijke) neerslag) van) aanmelding)verwacht.)Naast)het)CLB)mogen)in)CBJ)2)ook)andeA re)professionele)aanmelders)situaties)ter)kennis)geven)aan)het) comité.)Ze)verwachten,)net)als)van)het)CLB,)dat)die)professioA nals) hun) bezorgdheden) ook) kort) op) papier) zetten,) tenzij) ze) aanwezig) zullen) zijn) op) het) intakegesprek.) Eén) type) aanmelA ding) werd) niet) geobserveerd) in) CBJ) 1,) maar) wel) een) aantal) keer)in)CBJ)2.)Het)gaat)over)een)aanmelding)door)ouders)nadat) er) een) hoogdringende) maatregel) genomen) is) door) de) jeugdA )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 100

)Meer)informatie)over)het)aanmeldingsformulier)voor)CLB’s)is)te)vinden)op) http://www.ond.vlaanderen.be/clb/clbAmedewerker/CLBACBJ.htm)

|216|) )

rechter.)Ouders)moeten)dan)de)kans)krijgen)om)de)hulpverleA ning)in)de)vrijwilligheid)verder)te)zetten)en)het)CBJ)onderzoekt) –)na)aanmelding)–)of)er)nog)mogelijkheden)zijn)in)de)vrijwillige) hulpverlening.)Na)terugkoppeling)in)CBJ)1)bleek)dat)het)parket) in)hun)arrondissement)weinig)werkt)met)hoogdringende)maatA regelen)en)het)daarom)ook)niet)onlogisch)is)dat)dat)type)aanA melding)niet)geobserveerd)kon)worden.)) )

1.1.2.2)AANMELDINGSGESPREK) Bij)telefonische)aanmeldingen)wordt)er)tijd)uitgetrokken)om)de) hulpvraag) een) eerste) maal) te) verkennen.) Dit) gebeurt) tijdens) het)aanmeldingsgesprek.)Bij)een)aantal)nieuwe)meldingen)laat) men) het) aanmeldingsgesprek) achterwege) en) is) het) intakegeA sprek)het)eerste)(rechtstreekse))contact)met)cliënt(systeem))of) 101 hulpverlener.) Dit) is) het) geval) bij) schriftelijke) meldingen ,) parketmeldingen,) meldingen) over) broers/zussen) van) jongeren) die)reeds)een)dossier)hebben)(uitbreidingen))en)meldingen)na) hoogdringendheid.)) Een)aanmeldingsgesprek)verloopt)uiteraard)anders)naargelang) de) persoon) aan) de) andere) kant) van) de) lijn.) Soms) is) zo’n) geA sprek) heel) kort,) op) andere) momenten) duurt) het) langer.) Wat) steeds) verkend) wordt,) is) of) de) melding) gaat) over) een) opvoeA dingsprobleem,)waarbij)ook)kort)de)werking)van)het)CBJ)en)de) BJZ) wordt) toegelicht.) Meestal) wordt) ook) gepolst) naar) de) woonplaats)en)leeftijd)van)de)minderjarige)en)naar)de)hulpverA leningsgeschiedenis.)Bij)CBJ)1)komt)er)nog)een)extra)vraag)bij,)) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 101

)Soms) wordt) er) bij) schriftelijke) meldingen) door) cliënt(systeem)) wel) nog) bijkomend) contact) opgenomen) voor) een) aanmeldingsgesprek) alvorens) een) afspraak) voor) een) intake) te) geven.) Doorgaans) zijn) schriftelijke) meldingen) brieven) van) zeventienjarigen) met) vragen) tot) voortgezette) hulpverlening) of) brieven) van) voogden) in) verband) met) de) nietAbegeleide) minderjarige) die) zij) onder)hun)hoede)hebben.)

|217|) )

) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) # Figuur#5:#Aanmeldingsprocedure#CBJ#1#

|218|) )

) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )

|219|) )

namelijk) de) vraag) of) de) melder) een) hulpvraag) heeft) over) de) eigen) opvoedingssituatie.) Indien) dat) niet) het) geval) is,) wordt) aan) de) beller) gevraagd) om) de) (centrale)) opvoedingsfiguur) te) motiveren)om)zelf)te)bellen.)Dit)kadert)in)het)beleid)dat)cliënA ten) zelf) moeten) melden) en) betekent) dat) bijvoorbeeld) een) grootouder) die) zich) zorgen) maakt) over) zijn) kleinkinderen) –) voor) zover) hij) die) niet) zelf) opvoedt) –) geen) afspraak) voor) een) intake) zal) krijgen.) Ook) de) gescheiden) ouder) die) enkel) omA gangsrecht) heeft,) zal) geen) afspraak) krijgen,) maar) gevraagd) worden)om)de)andere)ouder)te)motiveren)om)te)bellen.)) Na) het) aanmeldingsgesprek) beslist) de) consulent,) doorgaans) alleen,) of) hij/zij) de) melder) een) afspraak) geeft.) Wanneer) het) niet)meteen)duidelijk)is)voor)de)consulent,)kan)het)dat)hierover) overlegd) wordt.) In) beide) comités) heb) ik) dit) weinig) geobserA veerd.)) )

1.1.2.3)INTAKE) Wanneer)de)aanmelding)aanvaard)wordt)door)de)consulenten,) wordt) een) intakegesprek) georganiseerd.) In) CBJ) 2) worden) alle) (aanvaarde)) aanmeldingen) zonder) uitzondering) gevolgd) door) een)intakegesprek.)In)CBJ)1)is)de)procedure)enigszins)anders)in) die)zin)dat)er)over)een)aantal)type)aanmeldingen)beslist)wordt) zonder)dat)er)een)intakegesprek)geweest)is.)Het)gaat)om)parA ketmeldingen,)uitbreidingen,)aanmeldingen)met)betrekking)tot) nietAbegeleide) minderjarigen) en) vragen) voor) voortgezette) hulpverlening.)) ) Het)intakegesprek)wordt)geleid)door)de)consulent)van)permaA nentie.) In) CBJ) 1) is) er) een) ingewikkeld) rotatiesysteem) uitgeA dacht.) Er) is) één) intakegesprek) per) dag,) terwijl) er) meerdere) consulenten) van) permanentie) zijn,) zodat) er) telkens) iemand) anders) van) permanentie) het) intakegesprek) op) zich) neemt.) Er) wordt) bij) het) plannen) van) de) intake) ook) al) gekeken) naar) de) |220|) )

regio) waar) de) cliënt) woont.) Omdat) het) een) uitgestrekt) arronA dissement) is,) wordt) er) gewerkt) met) regio’s) en) door) bij) het) plannen) van) de) intakes) al) rekening) te) houden) met) de) regio,) wordt)het)mogelijk)om)de)consulent)die)de)intake)doet,)ook)de) eventuele) verdere) verantwoordelijkheid) over) het) dossier) te) geven.) De) intake) wordt) echter) altijd) gepland) bij) een) andere) consulent) dan) degene) die) het) aanmeldingsgesprek) gedaan) heeft.) Op) die) manier) proberen) ze) een) ‘dubbele) filter’) te) geA bruiken)waarbij)twee)consulenten)van)mening)moeten)zijn)dat) het) een) dossier) moet) worden,) vooraleer) er) op) team) beslist) wordt.)Er)kunnen)uitzonderingen)gemaakt)worden)wanneer)de) consulent) van) aanmelding) het) gezin) al) kent) of) wanneer) de) wachttijd)te)hoog)zou)oplopen.)Gemiddeld)zitten)er)twee)à)drie) weken)tussen)de)aanmelding)en)de)intake.)) In) CBJ) 2) zijn) er,) hoewel) er) minder) personeelsleden) zijn,) twee) intakes)per)dagdeel,)maar)niet)in)de)namiddag)na)de)teamverA gadering.) Die) ruimte) wordt) voorbehouden) voor) eventuele) crisisintakes.) Als) er) een) afspraak) gegeven) wordt,) wordt) de) eerste) vrije) afspraak) doorgegeven,) ongeacht) de) woonplaats) van)de)cliënt)–)in)CBJ)2)werkt)men)niet)met)regio’s)–)en)ongeA acht)de)consulent)die)van)permanentie)is.)Vaak)is)het)intakegeA sprek)bij)een)andere)consulent,)maar)er)waren)ook)verschillenA de)aanmeldingen)in)de)steekproef)waarbij)aanmelding)en)intaA ke)door)dezelfde)consulent)gebeurden.)Het)is)ook)niet)noodzaA kelijk)zo)dat)de)consulent)die)de)intake)gedaan)heeft,)later)het) caseonderzoek)op)zich)neemt.)De)wachttijd)tussen)aanmelding) en)(eerste))intake)bedraagt)vier)à)vijf)weken.)) )) Aanwezigheid) van) het) cliënt(systeem)) op) de) intake) is) cruciaal) in) het) beslissingsproces) (cf.) 3.2.1.2).) Bijkomend) wordt) aanweA zigheid) van) de) verwijzer) op) prijs) gesteld.) CBJ) 1) verwacht) dat) minstens)één)van)de)betrokkenen)een)hulpvraag)komt)stellen.) Bij) CBJ) 2) wil) men) dat) iedereen) –) zijnde) ouders) en) liefst) ook) kinderen,) zeker) die) ouder) dan) 12) jaar) –) aanwezig) is) op) een) intakegesprek:)als)dat)niet)van)de)eerste)keer)lukt,)volgen)er)A) |221|) )

) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) Figuur#6:#Aanmeldingsprocedure#CBJ#2#

|222|) )

) ) ) ) )

)

|223|) )

extra)intakes)om)iedereen)gehoord)en)gezien)te)hebben.)OmA dat)CBJ)2)voor)alle)dossiers)intakes)organiseert)en)vaak)meerA dere) intakes) per) dossier) houdt,) heeft) CBJ) 2) meerdere) intakes) nodig)en)is)de)wachttijd)langer.) )

1.1.2.4)INSTROOMOVERLEG) Een) vierde) niveau) in) de) besluitvormingsprocedure) is) het) inA stroomoverleg.)Dit)vormt)een)deel)van)de)wekelijkse)teamverA gadering)en)hierop)worden)alle)nieuwe)aanmeldingen)en)intaA kes)van)de)afgelopen)week)besproken.)De)geobserveerde)CBJ’s) behandelden)ietwat)andere)dossiers)op)het)instroomoverleg)of) plaatsten) het) instroomoverleg) op) andere) momenten) in) de) besluitvormingsprocedure.) ) In) CBJ) 1) worden) op) het) instroomoverleg) alle) intakes) van) de) afgelopen) week) besproken,) wat) neerkomt) op) een) vijftal) dosA siers.) Bijkomend) worden) alle) nieuwe) meldingen) die) zijn) binA nengekomen) via) PV,) via) brief) (met) betrekking) tot) nietA begeleide) minderjarigen) of) met) betrekking) tot) voortgezette) hulpverlening)) of) via) bestaande) begeleidingen) (vragen) met) betrekking) tot) broer/zus)) voorgelegd.) Dit) zijn) evenwel) beslisA singen)die)routineus)genomen)worden)en)waar)weinig)tot)geen) discussie) over) bestaat,) behoudens) eventuele) praktischA administratieve) vragen) zoals:) wie) neemt) het) dossier) op?,) in) welke)regio)woont)de)jongere?,)etc.)De)routineuze)beslissingen) leiden) doorgaans) tot) het) openen) van) caseonderzoek,) om) het) eventueel) later) te) sluiten,) wanneer) de) hulpvraag) toch) niet) overeen)zou)blijken)te)komen)met)het)hulpaanbod)van)de)BJZ,) bijvoorbeeld.)) Op) basis) van) de) ‘intakekalender’) en) de) binnengekomen) brieA ven) en) PV’s) stelt) de) teamverantwoordelijke) een) agenda) voor) het) instroomoverleg) op.) Hij) bereidt) het) in) de) mate) van) het) mogelijke)voor)door)de)PV’s)en)brieven)te)screenen)en)eventuA |224|) )

eel)ook)de)intakes)voor)zover)die)al)geregistreerd)zijn)in)DoMiA nO.) Elke) consulent) licht) de) door) hem) gedane) intake) toe) met) ruimte)voor)vragen)van)anderen.)Er)is)ook)de)mogelijkheid)om) uitbreidingen) te) signaleren.) Eén) consulent) is) verantwoordelijk) om) de) beslissingen) op) instroomoverleg) (caseonderzoek) opeA nen,) dossier) klasseren,) aanmelding) verlengen) of) doorverwijA zen))onmiddellijk)in)DoMinO)te)registreren.)) ) In) CBJ) 2) komen) alle) dossiers) op) het) instroomoverleg,) en) vaak) zelfs)meerdere)keren.)Dit)komt)omdat)de)meeste)dossiers)een) eerste) keer) besproken) worden) op) instroomoverleg) voorafA gaand) aan) de) intake.) De) beslissing) op) het) team) gaat) dan) niet) over)het)al)dan)niet)openen)van)caseonderzoek)–)wat)voor)de) consulenten)pas)kan)als)ze)alle)betrokkenen)gehoord)hebben)–) maar)over)het)al)dan)niet)uitnodigen)van)de)cliënten)op)intake.) Dit)gebeurt)altijd)voor)de)aanmeldingen)door)professionals)en) ook)voor)PV’s.)Het)PV)wordt)gescreend)door)de)consulent)van) permanentie)en)dan)wordt)er)beslist)of)de)mensen)uitgenodigd) worden,) dan) wel) of) men) het) een) maand) ‘in) wacht’) zet.) ‘In) wacht’)betekent)dat)men)het)overlaat)aan)de)mensen)om)zelf) een) hulpvraag) te) stellen.) Zij) krijgen) immers) ook) een) brief) van) het)parket)met)de)vraag)om)het)CBJ)te)contacteren.)Indien)de) mensen)binnen)de)maand)niets)van)zich)laten)horen,)blijft)het) PV) zonder) gevolg) van) het) CBJ) en) stuurt) het) CBJ) het) PV) terug) naar) het) parket.) Dit) zou) beschouwd) kunnen) worden) als) PV’s) waarvan) de) consulenten) vinden) dat) er) weinig) POSAgehalte) is,) doch)door)het)feit)dat)zij)op)de)hoogte)gebracht)worden)van)de) doorverwijzing)door)het)parket,)kunnen)ze)het)nog)niet)sluiten.) Er)kan)immers)nog)een)vraag)van)het)cliëntsysteem)binnenkoA men.) In) CBJ) 1) worden) mensen) enkel) gecontacteerd) door) het) CBJ) en) niet) door) het) parket,) waardoor) zij) het) wachtsysteem) niet) nodig) hebben.) Wanneer) CBJ) 2) vindt) dat) er) wel) genoeg) POSAgehalte)in)het)PV)zit,)nodigt)het)de)mensen)actief)uit.)Het) kan)tevens)beslissen)om)eenmalig)uit)te)nodigen,)wat)betekent) dat)men)geen)herinnering)zal)sturen)wanneer)de)mensen)niet) |225|) )

ingaan)op)uitnodiging,)en)men)de)situatie)met)andere)woorden) niet) als) zeer) ernstig) inschat.) Een) laatste) mogelijke) reactie) op) een)PV)in)CBJ)2)is)aanklampend)uitnodigen.)Doorgaans)gebeurt) dit)als)er)bij)een)eerste)(nietAeenmalige))uitnodiging)geen)reacA tie)gekomen)is)van)het)cliëntsysteem,)maar)bij)situaties)die)de) consulenten)als)uiterst)ernstig)inschatten,)kan)de)eerste)uitnoA diging) al) aanklampend) zijn.) Wanneer) mensen) dan) nog) niet) komen)opdagen,)kunnen)ze)overwegen)op)huisbezoek)te)gaan) en/of)naar)de)bemiddelingscommissie)te)stappen)(cf.)3.2.1.2).)) Andere) professionele) meldingen) worden) op) een) gelijkaardige) manier)beoordeeld)als)PV’s.)Ze)kunnen)beslissen)om)te)klasseA ren) of) om) gewoon,) eenmalig) of) aanklampend) uit) te) nodigen.) De)optie)‘in)wacht)zetten’)wordt)hier)niet)gebruikt.)In)sommige) gevallen) krijgen) melders) al) een) afspraak) toegewezen) bij) het) aanmeldingsgesprek)en)dan)is)het)overlopen)van)dit)dossier)op) team) niet) efficiënt) in) de) zin) dat) de) beslissing) –) namelijk) een) 102 afspraak)geven)of)niet)–)voorheen)al)genomen)is. )) Inefficiënte) besprekingen) waarbij) de) beslissing) al) genomen) is,) doen) zich) ook) vaak) voor) bij) aanmeldingen) door) het) cliëntsysA teem,) al) is) dit) grotendeels) te) wijten) aan) de) verandering) in) de) aanmeldingsprocedure) voor) meldingen) door) cliënten.) VoorA heen) werden) deze) meldingen) slechts) geregistreerd) en) vervolA gens) besproken) op) instroomoverleg) nadat) het) intakegesprek) had)plaatsgevonden.)Er)was)dus)een)verschil)met)professionele) meldingen)die)zowel)besproken)worden)vóór)als)ná)de)intake.) Het)probleem)met)het)systeem)van)registratie)na)de)intake,)is) dat,) wanneer) mensen) niet) komen) opdagen) op) de) intake,) ze) geen) informatie) hebben) over) het) gezin) wanneer) die) hermeld) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 102

)Het)werd)niet)geobserveerd)dat)de)ene)consulent)een)afspraak)gegeven)had) en) er) dan) op) team) gezegd) werd) dat) dit) niet) voldoende) POS) had.) In) andere) situaties)kon)het)verschuiven)of)annuleren)van)afspraken)wel)aan)bod)komen,) bijvoorbeeld) omdat) er) door) een) onoplettendheid) een) dubbele) afspraak) was) gepland.) Enkel) wanneer) de) contactgegevens) van) de) betrokkenen) gekend) waren,) kon) er) geschoven) worden) met) de) afspraak,) maar) anders) bleef) het) bij) het)oude.)

|226|) )

worden)of)hermelden.)Om)dat)probleem)te)ondervangen)worA den) cliëntaanmeldingen) nu) wel) onmiddellijk) geregistreerd,) maar)dit)heeft,)door)hun)registratiesysteem,)tot)gevolg)dat)het) dossier) ook) besproken) wordt) op) instroomoverleg.) Nochtans) wordt)daar)geen)beslissing)meer)genomen,)want)mensen)krijA gen) meteen) na) afloop) van) het) aanmeldingsgesprek) al) een) datum)voor)een)afspraak.)De)verandering)in)de)procedure)voor) cliëntmeldingen)werd)ingevoerd)aan)het)begin)van)de)observaA tieperiode,) waardoor) het) nog) te) kort) dag) was) om) de) probleA men) van) het) nieuwe) systeem) te) identificeren) en) recht) te) zetA ten.)) De) registratie) van) aanmeldingen) gebeurt) in) CBJ) 2) door) het) invullen) van) een) aanmeldingsformulier) in) DoMinO) (wat) een) noodzakelijke) stap) is) in) het) elektronisch) dossier)) én) door) een) papieren)opvolgingsformulier)in)te)vullen.)Er)bestaat)dus)geen) elektronisch) dossier) zonder) een) equivalent) in) papier.) Dat) paA pieren)formulier)bevat)de)identificatiegegevens)van)de)minderA jarige,)een)rangtelnummer)om)het)aantal)dossiers)op)te)volgen) en) een) overzicht) van) de) opeenvolgende) beslissingen) die) geA nomen) werden) tijdens) het) instroomoverleg.) De) wekelijks) nieuw) ingevulde) papieren) formulieren) worden) verzameld) in) een)map)en)vormen)de)agenda)van)het)instroomoverleg.)DaarA naast) is) er) ook) een) map) voor) de) verlengde) aanmeldingen) waarin) de) formulieren) van) dossiers) die) opnieuw) besproken) moeten)worden)–)omdat)hun)‘in)wacht’)periode)verstreken)is,) omdat) de) intake) de) week) ervoor) plaatsgevonden) heeft/had) moeten)plaatsvinden)of)omdat)er)nieuwe)informatie)is)binnenA gekomen) over) het) dossier) –) verzameld) worden.) De) teamverA antwoordelijke) neemt,) in) de) mate) van) het) mogelijke,) alle) geA agendeerde) dossiers) door) en) licht) die) tijdens) het) instroomA overleg)toe.)In)tegenstelling)tot)CBJ)1)is)het)dus)niet)de)consuA lent)die)de)intake)gedaan)heeft)die)het)voortouw)neemt)in)de) bespreking.) Dit) doet) de) teamverantwoordelijke) in) CBJ) 2) om) eenvormigheid)in)de)besprekingen)te)creëren.)Er)is)één)consuA lent)die)verantwoordelijk)is)voor)het)invullen)van)de)papieren) opvolgingsformulieren.)) |227|) )

De) verschillen) in) aanmeldingsprocedure) worden) ook) duidelijk) in) de) aanmeldingen) in) de) steekproef.) Tabel) 9) geeft) een) overA zicht) van) de) besprekingen) op) instroomoverleg) naar) de) proceA dure) die) gevolgd) werd) bij) aanmelding.) Er) wordt) een) onderA scheid) gemaakt) tussen) intakes,) verlengde) aanmeldingen,) parA ketmeldingen)en)andere)procedures.)Onder)andere)procedures) worden) die) procedures) gevat) die) vrijwel) zonder) discussie) een) beslissing) tot) instroom) opleveren.) In) CBJ) 1) is) dit) zoals) gezegd) het)geval)voor)aanmeldingen)met)betrekking)tot)een)broer/zus) van) een) reeds) geopend) dossier,) voor) vragen) tot) voortgezette) hulpverlening,) voor) vragen) van) nietAbegeleide) minderjarigen) en) voor) crisisintakes.) In) CBJ) 2) worden) deze) vragen) –) met) uitA zondering) van) crisisintakes) –) gevolgd) door) een) intake) waarA door) deze) vragen) opgenomen) zijn) bij) de) intakes.) Een) bijkoA mende)groep)hulpvragen)die)in)CBJ)2)leiden)tot)onmiddellijke) instroom)zijn)de)vragen)tot)vrijwilligheid)in)het)kader)van)dosA siers) die) een) hoogdringende) maatregel) opgelegd) gekregen) hebben.) In) CBJ) 1) kwam) dit) niet) voor) in) de) steekproef,) naar) eigen) zeggen) omdat) het) parket) slechts) bij) hoge) uitzondering) hoogdringende) maatregelen) neemt.) In) CBJ) 2) kregen) aanmelA dingen)met)betrekking)tot)broers)of)zussen)van)reeds)bestaanA de)dossiers)geen)speciale)aandacht.)Er)werd)op)de)bespreking) wel) vermeld) dat) het) kaderde) in) een) reeds) bestaand) dossier,) maar) de) aanmelding) werd) verder) behandeld) als) een) gewone) aanmelding.)Dit)in)tegenstelling)tot)CBJ)1)waar)dergelijke)aanA meldingen) enkel) ter) kennisgeving) aan) bod) kwamen) op) het) instroomoverleg.)) ) )

|228|) )

)

Tabel#9:#Beschrijving#van#het#aantal#besprekingen#naar#aanmeldingsprocedu6 re#en#naar#CBJ#(in#absolute#aantallen#en#percentages),#N=315# # # Intakes# Standaard)intakes) Intake) na) doorverwijsforA mulier)CLB) Intake) na) vraag) voortgeA zette)hulpverlening) Intake) na) vraag) nietA begeleide)minderjarige)

CBJ#1# n) %4 50# 47,62# 50) 4

CBJ#2# n) %) 62# 29,52# 47) )

Totaal# n) %) 112# 38,46# ) )

0)

4

7)

)

)

)

0)

4

5)

)

)

)

0)

4

3)

)

)

)

Andere#procedure# Aanmelding) met) betrekA king) tot) broer/zus) van) reeds)geopend)dossier) Vraag) voortgezette) hulpA verlening) Vraag) nietAbegeleide) minderjarige)

28)

26,674

7)

3,33)

35)

14,86)

11)

4

0)

4

)

4

8)

4

0)

4

)

4

6)

4

0)

4

)

4

Crisisintake) Vraag) vrijwilligheid) na) hoogdringende)maatregel)

3)

4

2)

4

)

4

0)

4

5)

4

)

4

Verlengde#aanmelding# Verlengde) aanmelding) na) eerder) geobserveerde) bespreking) Eerste) geobserveerde) bespreking) reeds) verlenA ging)

13)

12,384

113)

53,814

126)

33,344

13)

4

80)

4

)

4

0)

4

33)

4

)

4

Parket#

14)

13,334

28)

13,334

42)

13,334

Totaal#

105)

100,004

210)

100,004

315)

100,004

) De) verschillen) in) aanmeldingsprocedure) hebben) twee) opmerA kelijke)gevolgen)voor)de)besprekingen)op)het)instroomoverleg.) Ten) eerste) gaan) de) besprekingen) in) CBJ) 2) voor) meer) dan) de) helft) over) dossiers) die) al) eens) eerder) besproken) werden,) terA wijl) in) CBJ) 1) slechts) 12,38%) van) de) dossiers) later) nog) eens) terug)kwam)op)instroomoverleg.)Ten)tweede)blijkt)dat)CBJ)1)bij) |229|) )

40%) van) de) aanmeldingen) overgaat) tot) het) meteen) opnemen) in) caseonderzoek) (andere) procedure) en) parketmeldingen).) Bij) CBJ) 2) is) dit) slechts) 3,33%) (andere) procedure).) Alle) andere) aanmeldingen) worden) (meerdere) keren)) besproken) op) inA stroomoverleg)en)worden)via)(meerdere))intakes)verkend)(ook) parketmeldingen).) Dit) wijst) op) een) sterk) verschillende) organiA satie) van) de) werklast) die) gepaard) gaat) met) beslissingen) in) de) aanmeldingsfase.) ) Concluderend) kan) men) stellen) dat) CBJ) 1) en) CBJ) 2) een) andere) aanmeldingsprocedure) hebben) ontwikkeld) binnen) het) frameA work) van) de) aanmeldingsfase.) Beide) comités) hechten) belang) aan) rechtstreeks) contact) met) het) cliëntsysteem) in) deze) fase,) wat) zich) uit) in) het) organiseren) van) intakes) doch) ze) gaan) hier) anders)mee)om.)Dit)hangt)samen)met)de)manier)waarop)ze)de) taak) van) het) CBJ) zien) en) de) manier) waarop) ze) vrijwilligheid) operationaliseren,)wat)later)aan)bod)komt.)) In)de)vergelijking)valt)de)eenvoud)van)de)procedure)in)CBJ)1)op) tegenover)de)complexiteit)in)CBJ)2.)Men)zou)op)basis)hiervan) kunnen)concluderen)dat)de)procedure)in)CBJ)1)‘beter’)is.)Dit)is) evenwel) een) overhaaste) conclusie.) CBJ) 1) bakent) haar) taak) sterker)af)waardoor)het)de)procedure)kan)vereenvoudigen.)Het) is) echter) niet) omdat) het) zichzelf) die) taak) niet) oplegt) in) de) aanmeldingsfase) dat) die) niet) moet) gebeuren.) Het) motiveren) van)cliënteel,)waar)CBJ)2)door)het)aanvaarden)van)professioneA le) aanmeldingen) en) het) systeem) van) opeenvolgende) intakes) sterk)op)inzet,)moet)in)CBJ)1)ook)gebeuren,)maar)daar)gebeurt) dit)voorafgaand)aan)de)aanmeldingsfase,)onder)verantwoordeA lijkheid) van) de) verwijzer,) of) na) afloop) in) het) caseonderzoek.) Naar) werklast) en) werkdruk) voor) de) consulenten) en) wachttijd) en) continuïteit) voor) de) cliënten,) is) de) procedure) van) CBJ) 1) voordeliger.) Anderzijds) hebben) ze) hierdoor) hoge) verwachtinA gen)ten)aanzien)van)hun)cliënteel)en)de)verwijzers,)terwijl)CBJ) 2)in)de)aanmeldingsfase)actiever)de)hand)reikt)aan)hun)cliënA teel)en)hen)meer)kansen)geeft)om)een)hulpvraag)te)stellen.)) |230|) )

De) complexiteit) van) de) procedure) kan) wel) problematisch) zijn) wanneer)dit)tot)gevolg)heeft)dat)de)procedure) niet)meer)duiA delijk)is)voor)de)consulenten.)In)CBJ)2)was)de)procedure)vaker) voorwerp)van)discussie)dan)in)CBJ)1.)Het)feit)dat)er)een)aantal) veranderingen) werden) doorgevoerd) in) de) procedure) (voor) cliëntmeldingen))heeft)er)mogelijks)ook)toe)geleid)dat)andere) procedures)weer)even)vloeibaar)werden.)) )

1.2)CASES) In)wat)volgt)wordt)een)algemeen)beeld)geschetst)van)de)cases) die) aangemeld) werden) in) de) observatieperiode.) Verschillende) kenmerken) van) de) gezinnen) worden) geschetst.) Deze) schets) gebeurt) op) basis) van) de) geaggregeerde) data) en) dus) alle) beA schikbare)informatie)over)de)gezinnen)(cf.)hoofdstuk)4:)5.2).)) )

1.2.1) DEMOGRAFISCHE) EN) ACHTERGRONDKENMERA KEN) Ten) eerste) worden) de) cases) beschreven) aan) de) hand) van) deA mografische) kenmerken.) Een) aantal) van) deze) variabelen) is) persoonlijk)(i.e.)leeftijd,)geslacht,)onderwijsvorm),)waardoor)de) analyse)op)het)niveau)van)het)gezin)voor)deze)variabelen)moeiA lijk)aan)te)houden)is.)Bij)aanmeldingen)voor)meerdere)kinderen) uit)hetzelfde)gezin)werd)steeds)de)persoonlijke)informatie)van) het) jongste) kind) geregistreerd) en) dus) ook) hier) weergegeven.) De) demografische) kenmerken) die) opgenomen) werden) in) het) codeboek) zijn) leeftijd,) geslacht,) origine,) onderwijsvorm,) type) gezin)en)financiële)problemen.)In)tabel)10)worden)deze)variaA belen) weergegeven) in) percentages) naar) CBJ.) Per) variabele) wordt) het) totaal) aantal) cases) waarover) de) informatie) gaat) weergegeven.) Niet) voor) alle) cases) kon) immers) alle) informatie) verzameld)worden.)) |231|) )

Tabel#10:#Demografische#kenmerken#naar#CBJ#in#%# # # # Geslacht# # man) ) Leeftijd# # 0A4)jaar) # 5A9)jaar) # 10A14)jaar) # 15A18)jaar) Origine# # ouder)heeft)ander)origine) Type#gezin# # oorspronkelijk)gezin) # eenoudergezin) # nieuwAsamengesteld)gezin) # extern)verblijf) Onderwijsvorm# # gewoon)onderwijs) # ) kleuteronderwijs) # ) lager)onderwijs) # ) ASOAKSO) # ) TSOABSO) # ) OKAN) # bijzonder)onderwijs) # ) lager)onderwijs) # ) middelbaar)onderwijs) # deeltijds)onderwijs) # niet)leerplichtig) Financiële#problemen# # ja) )

CBJ#1# N=91) 64,8) N=90) 14,4) 12,2) 30,0) 43,3) N=85) 20,0) N=83) 30,1) 34,9) 13,3) 21,7) N=71) ) 5,6) 16,9) 5,6) 21,1) 0,0) ) 7,0) 19,7) 11,3) 12,7) N=91) 14,3)

CBJ#2# N=129) 49,6) N=127) 22,8) 15,7) 26,8) 34,6) N=123) 16,3) N=127) 26,0) 37,8) 13,4) 22,8) N=95) ) 3,2) 23,2) 10,5) 23,2) 3,2) ) 6,3) 5,3) 5,3) 20,0) N=129) 16,3)

) Het) geslacht) van) de) aangemelde) jongeren) is) in) CBJ) 2) gelijk) verdeeld) tussen) jongens) en) meisjes,) maar) in) CBJ) 1) werden) er) meer) jongens) aangemeld) (64,8%).) In) beide) comités) zitten) de) meeste)aangemelde)minderjarigen)in)de)leeftijdscategorie)15A

|232|) )

103

18) jaar) en) de) minste) in) de) leeftijdscategorie) 5A9) jaar. )GeA middeld)zijn)de)minderjarigen)aangemeld)in)CBJ)2)(10,23)jaar)) jonger)dan)die)in)CBJ)1)(11,93)jaar).)Van)de)aangemelde)jongeA ren)heeft)ongeveer)20)procent)een)andere)origine.)Een)andere) origine) werd) gecodeerd) wanneer) minstens) één) van) beide) ouA ders) een) andere) afkomst) had) dan) de) Belgische) of) NederlandA 104 se. )Deze) origines) zijn) divers) en) komen) telkens) maar) een) aantal) keer) voor.) De) Afghaanse) origine) komt) het) meest) voor) door)de)aanwezigheid)van)7)nietAbegeleide)minderjarigen)in)de) steekproef.)Van)de)aangemelde)gezinnen)waren)meer)dan)één) derde) eenoudergezinnen.) Iets) minder) dan) een) derde) van) de) gezinnen) waren) oorspronkelijke) gezinnen,) waarbij) het) kind) verbleef) bij) beide) biologische) ouders.) Ongeveer) 13%) van) de) gezinnen)waren)nieuwAsamengestelde)gezinnen)waar)het)kind) verbleef) bij) één) van) de) biologische) ouders) en) diens) (nieuwe)) partner.) Ongeveer) 22%) van) de) aangemelde) jongeren) verbleef) niet) bij) de) biologische) ouder(s),) maar) had) zijn) hoofdverblijfA plaats) elders.) Dit) kan) een) voorziening) of) internaat) zijn,) maar) ook) verblijf) bij) tante) of) grootouders) werd) hieronder) gecoA deerd.)Bij)de)onderwijsvorm)van)de)aangemelde)jongeren)valt) op)dat)er)veel)missings)zijn,)wat)betekent)dat)er)in)de)dossiers) noch) de) besprekingen) aandacht) besteed) werd) aan) het) opleiA dingsniveau) van) de) jongeren.) Opvallend) is) dat) het) aandeel) jongeren) in) het) bijzonder) onderwijs) en) deeltijds) onderwijs) groter) is) in) CBJ) 1) dan) in) CBJ) 2.) Het) aandeel) jongeren) in) TSOA BSOArichtingen) is) ongeveer) gelijk.) Parallel) met) de) gemiddeld) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 103

)Deze)leeftijdsverdeling)is)anders)dan)in)de)leeftijdsverdeling)van)het)aantal) jongeren) dat) een) maatregel) heeft) in) de) BJZ.) Volgens) de) cijfers) van) het) Agentschap) Jongerenwelzijn) neemt) het) aantal) jongeren) in) de) verschillende) leeftijdscategorieën)gestaag)toe.)In)vergelijking)met)de)algemene)cijfers)heeft) CBJ) 1) meer) aanmeldingen) van) +10Ajarigen,) terwijl) CBJ) 2) meer) A10Ajarigen) aangemeld)krijgt.) 104 )De)keuze)om)gezinnen)van)Nederlandse)origine)mee)te)nemen)in)de)groep) gezinnen) met) Belgische) origine) kwam) voort) uit) het) feit) dat) in) één) van) de) comités)meerdere)Nederlandse)gezinnen)werden)aangemeld)en)dit)het)aantal) gezinnen) van) andere) origine) artificieel) omhoog) trok) in) één) van) de) twee) comités)in)vergelijking)met)het)andere.)

|233|) )

lagere)leeftijd)in)CBJ)2,)is)het)aandeel)kinderen)buiten)het)seA cundair) onderwijs) groter) (52,7%)) dan) in) CBJ) 1) (41,2%).) De) soA cioAeconomische)positie)van)de)gezinnen)werd)gemeten)als)het) voorkomen) van) financiële) problemen.) In) beide) CBJ’s) heeft) ongeveer) 15%) van) de) aangemelde) gezinnen) hier) volgens) de) consulenten)mee)te)kampen.)) )

1.2.2)AANMELDER)&)VERWIJZER) Om)een)verder)beeld)te)krijgen)van)de)cases,)wordt)een)overA zicht) gegeven) van) de) aanmelder) en) de) verwijzer.) Tabel) 11) bevat)het)type)aanmelder)naar)CBJ,)uitgedrukt)in)percentages.)) In)lijn)met)de)procedure)in)CBJ)1)dat)meldingen)van)professioA nele)melders)niet)weerhouden)worden,)is)bijna)drie)kwart)van) de)melders)nietAprofessioneel)(73,6%).)Een)aantal)aanmelders) is)wel)professioneel)van)aard.)Zoals)bij)de)procedure)beschreA ven) werd,) kunnen) VK) en) de) bemiddelingscommissie) rechtA streeks) melden.) Ook) in) crisissituaties) kunnen) professionals) melden.) Daarnaast) werd) bij) aanmeldingen) van) nietAbegeleide) minderjarigen) door) hun) voogd,) de) voogd) geklassificeerd) als) 105 professional) onder) ‘overige’. )Bij) CBJ) 2) is) het) aandeel) nietA professionele) aanmeldingen) beperkter) (38,8%).) Opvallend) is) het)groter)aandeel)parketmeldingen)in)CBJ)2)tegenover)CBJ)1.) Het)beperkte)volume)parketmeldingen)in)CBJ)1)is)mogelijks)te) verklaren)door)de)afspraken)die)het)CBJ)maakte)met)het)parket) over) wat) voor) het) CBJ) POS) inhoudt) en) welke) zaken) doorgeA stuurd)mogen/kunnen)worden.)In)CBJ)2)zijn)de)afspraken)hierA over)minder)duidelijk)en)bestond)er)ook)enig)ongenoegen)over) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 105

)Men)zou)kunnen)discussiëren)of)een)voogd)een)professionele)aanmelder)is) aangezien) die) de) functie) van) voogd) vrijwillig) uitoefent.) Mijn) inziens) is) de) classificatie)als)professional)gerechtvaardigd)omdat)ze)de)aanmelding)doen)in) hun)functie)van)voogd.)Er)is)ook)onvoldoende)sprake)van)een)familiale)relatie) om)voogden)te)klasseren)als)‘cliëntsysteem’.)

|234|) )

wat)het)parket)aanmeldt,)zeker)in)die)gevallen)waar)het)CBJ)in) navolging) van) een) PV) besliste) om) te) klasseren) en) het) dossier) naderhand)terug)gemeld)werd.)) ) Tabel#11:#Type#aanmelder#naar#CBJ#in#%# # # Jongere# 106 Cliëntsysteem # Parket# 107 IJH#&#onderwijs # 108 Medisch/psychologisch # Overige#

CBJ#1# N=91) 12,1) 61,5) 14,3) 0,0) 3,3) 8,8)

CBJ#2# N=129) 7,8) 31,0) 38,8) 15,5) 1,6) 5,4)

) Omdat) hulpverlening) in) de) BJZ) tweedelijnshulpverlening) is,) worden) gezinnen) in) principe) aangemeld) of) verwezen) door) reeds)betrokken)hulpverleningsinstanties.)Het)is)dan)ook)releA vant)om)voor)de)gezinnen)waar)geen)professionele)aanmelder) geïdentificeerd) werd,) te) gaan) kijken) naar) de) verwijzer.) In) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 106

)In) DoMinO) worden) –) naast) professionele) aanmelder) –) drie) categorieën) voorzien,) namelijk) jongere,) cliëntsysteem) en) nietAprofessionele) derde.) De) invulling)van)deze)laatste)categorie)is)–)ook)voor)de)consulenten)–)onduidelijk) en)werd)uiteindelijk)5)keer)gebruikt)voor)grootouders)of)ooms/tantes.)Voor)de) analyse)werd)deze)categorie)samengevoegd)met)de)categorie)‘cliëntsysteem’.) 107 )Onder) deze) categorie) vallen) alle) aanmelders) die) behoren) tot) de) sectoren) van)IJH,)zijnde)CAW,)BJZ,)CGG,)CLB,)Kind)&)Gezin)en)het)VAPH.)Bij)de)melders) uit) de) sectoren) die) niet) exclusief) jongeren) als) doelgroep) hebben,) te) weten) CAW,)CGG)en)VAPH,)werd)alleen)gecodeerd)als)‘IJH)&)onderwijs’)wanneer)de) melder) betrokken) was) bij) de) hulpverlening) aan) de) jongere) (bv.) MPI,) JAC)) en) niet) bij) de) hulpverlening) aan) de) ouders) (bv.) beschut) wonen).) Naast) de) sectoren) van) IJH) werden) ook) aanmelders) uit) het) onderwijsveld) gecodeerd) (school,)internaat,)vertrouwensleerkracht,)etc).) 108 )Een)aanmelder)werd)gecategoriseerd)als)‘medisch/psychologisch’)wanneer) hij)als)arts,)psycholoog)of)psychiater)optrad)in)het)gezin.)Bijkomend)werd)het) VK) hieronder) geklasseerd.) Ook) aanmelders) verbonden) aan) het) CGG) of) VAPH) die) instonden) voor) hulpverlening) aan) de) ouder(s)) werden) onder) deze) categorie)verzameld.)

|235|) )

sommige)dossiers)werd)zowel)een)professionele)aanmelder)als) een) verwijzer) geïdentificeerd,) maar) daar) wordt) in) tabel) 12) geen) rekening) mee) gehouden.) In) ongeveer) een) kwart) van) de) cases) is) er) geen) verwijzer) ingevuld) in) DoMinO) of) is) er) geen) vermelding) van) een) verwijzer) op) de) bespreking(en).) Dit) zou) kunnen) betekenen) dat) een) kwart) van) de) gezinnen) op) eigen) houtje) de) weg) vindt) naar) het) CBJ,) maar) kan) evengoed) het) gevolg)zijn)van)beperkte)registratie)door)de)consulenten.)Voor) het) overige) is) voor) beide) comités) het) aandeel) verwijzers) uit) één) van) de) sectoren) van) IJH) of) uit) het) onderwijs) het) grootst.) Opvallend) is) dat) het) aandeel) van) verwijzers) uit) de) meA disch/psychologische)hoek)in)CBJ)1)bijna)dubbel)zo)groot)is)als) in) CBJ) 2.) Vermoedelijk) is) dit) te) wijten) aan) de) organisatie) en) visie) van) de) actoren) in) het) voorveld,) zoals) een) groter) aanbod) van)psychiatrische)voorzieningen)in)de)regio)of)een)specifieke) psychiater)die)snel)doorverwijst)naar)het)CBJ.)) ) Tabel#12:#Type#verwijzer#bij#aanmelding#door#cliënt(systeem)#naar#CBJ#in#%# # # Geen# IJH#&#onderwijs# Medisch/psychologisch# Politie# Overige#

CBJ#1# N=67) 28,4) 38,8) 11,9) 16,4) 4,5)

CBJ#2# N=50) 24,0) 46,0) 6,0) 16,0) 8,0)

)

1.2.3)AANLEIDING)VOOR)AANMELDING) Om)het)algemeen)beeld)over)de)cases)te)vervolledigen,)wordt) de)aanleiding)voor)aanmelding)beschreven.)Het)zou)ons)te)ver) leiden) om) een) overzicht) te) geven) van) alle) kindA) en) ouderkenA merken,) dus) wordt) het) beeld) beperkt) tot) de) verschillende) categorieën)van)mishandeling)en)verwaarlozing,)zoals)geoperaA tionaliseerd)door)de)MMCS)(cf.)hoofdstuk)4:)4.2.2),)aangevuld) met)opstandig)gedrag)en)pedagogische)onmacht.)Deze)laatste) |236|) )

variabele) wordt) toegevoegd) omdat) die) specifiek) de) opvoeA dingskwaliteit) beschrijft) en) dit) aanleunt) bij) de) pedagogische) invulling)van)het)POSAbegrip)in)de)beleidsteksten)(cf.)hoofdstuk) 1).)In)onderstaande)tabel)wordt)het)percentage)dossiers)waarA in)een)categorie)van)de)MMCS,)opstandig)gedrag)of)pedagogiA sche) onmacht) voorkomen,) weergegeven.) Hierbij) dient) opgeA merkt) te) worden) dat) sommige) gezinnen) gekenmerkt) worden) door)een)combinatie)van)deze)factoren,)terwijl)er)bij)anderen) geen) informatie) over) al) deze) variabele) gevonden) kon) worden) (en)dus)gecodeerd)als)afwezig).)) ) Tabel#13:#Aanleiding#voor#aanmelding#naar#CBJ#in#%# # # Fysiek#geweld# Seksueel#misbruik# Fysieke#verwaarlozing#–#failure#to#provide# Fysieke#verwaarlozing#–#lack#of#supervision# Emotionele#verwaarlozing#&#mishandeling# Schoolse#mishandeling# Drugs6#en#alcoholmisbruik# Opstandig#gedrag# Pedagogische#onmacht#

CBJ#1# N=91) 6,6) 2,2) 18,7) 11,0) 15,4) 6,6) 14,3) 45,1) 47,3)

CBJ#2# N=129) 14,7) 2,3) 17,1) 8,5) 19,4) 6,2) 16,3) 31,8) 35,7)

) Uit) deze) tabel) blijkt) dat) opstandig) gedrag) en) pedagogische) onmacht) veel) vaker) voorkomen) dan) de) categorieën) van) de) MMCS.) Dit) doet) vragen) rijzen) bij) het) nut) van) het) gebruik) van) dit) instrument) in) de) Vlaamse) context) waar) minderjarigen) doorgaans)klaarblijkelijk)om)andere)reden)aangemeld)worden.) In)CBJ)1)zijn)opstandig)gedrag)en)pedagogische)onmacht)vaker) aanleiding)voor)aanmelding)dan)in)CBJ)2.)Verder)valt)op)dat)het) voorkomen) van) fysiek) geweld) als) aanmeldingsgrond) in) CBJ) 2) dubbel)zo)groot)is)als)in)CBJ)1.)) )

|237|) )

1.2.4)BESLISSING) De) laatste) beschrijvende) informatie) over) de) cases) bestaat) uit) de) beslissingen) die) genomen) worden) (afhankelijke) variabele).) Omdat) cases) meerdere) keren) besproken) kunnen) worden) en) elke) bespreking) gevolgd) wordt) door) een) beslissing) (al) is) het) een) beslissing) om) niet) te) beslissen),) wordt) zowel) de) eerste) beslissing)per)case)als)de)uiteindelijk)geobserveerde)beslissing) weergegeven)in)tabel)14.)) ) Tabel#14:De#eerste#en#uiteindelijk#geobserveerde#beslissing#naar#CBJ#in#%# #

Eerste#beslissing#

# # Klasseren# Gericht# doorverwij6 109 zen # Caseonderzoek#openen# Uitstellen#

CBJ#1# N=91) 8,8)

CBJ#2# N=129) 21,7)

Uiteindelijk#geobserveer6 de#beslissing# CBJ#1# CBJ#2# N=91) N=129) 11,0) 35,0)

3,3) 78,0) 9,9)

1,6) 39,5) 37,2)

3,3) 81,3) 4,4)

1,6) 43,4) 27,9)

) In) CBJ) 1) wordt) voor) ongeveer) 80%) van) de) aangemelde) cases) een) caseonderzoek)geopend.)In)CBJ)2)ligt)dit)cijfer)beduidend) lager,) namelijk) rond) de) 40%.) Dit) heeft) vermoedelijk) te) maken) met)het)feit)dat)in)CBJ)1)verschillende)aanmeldingen)routineus) naar)caseonderzoek)overgaan,)namelijk)alle)aanmeldingen)die) niet) via) intake) hoeven) gaan,) zoals) uitbreidingen) van) een) beA staand) dossier,) vragen) tot) voortgezette) hulpverlening) en) parA ketmeldingen.) Het) hoge)aantal) uitgestelde) eerste) beslissingen) bij)CBJ)2)heeft)ook)te)maken)met)de)procedure)van)dat)comité,) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 109

)Het) onderscheid) tussen) klasseren) en) gericht) doorverwijzen) was) op) de) besprekingen) niet) altijd) even) duidelijk.) Ze) vernoemden) gericht) doorverwijzen) zelden) expliciet,) doch) bij) de) meeste) geklasseerde) aanmeldingen) werden) er) mogelijkheden)in)de)eerstelijnshulpverlening)aangehaald,)die)–)vermoedelijk)–) gecommuniceerd)werden)aan)het)betrokken)gezin.)

|238|) )

waarbij) cases) vaker) besproken) worden) omdat) per) dossier) meerdere) intakes) gepland) kunnen) worden) teneinde) alle) beA trokken)partijen)gehoord)te)hebben.)) Op)het)einde)van)de)observatieperiode)was)de)laatst)geobserA veerde)beslissing)in)een)aantal)gevallen)nog)‘uitstellen’,)waarA door) deze) beslissingen) niet) meegenomen) kunnen) worden) om) te) zeggen) hoeveel) gezinnen) van) de) steekproef) effectief) inA stromen)in)de)BJZ)(althans,)naar)de)volgende)fase)van)besluitA vorming,)namelijk)het)caseonderzoek).)In)het)totaal)stroomde) 72,2%)van)de)cases)in)(N=180)A)85,1%)in)CBJ)1)(N=87))en)60,2%) in)CBJ)2)(N=93)).))) )

2.)KWANTITATIEVE)ANALYSE) In) deze) paragraaf) staat) de) eerste) onderzoeksvraag,) namelijk) “welke) situatieA,) aanmelderA,) en) overige) besluitvormerkenA merken) beïnvloeden) de) beslissing) tot) instroom) in) de) aanmelA dingsfase) door) de) sociale) diensten) voor) vrijwillige) hulpverleA ning) bij) de) comités) voor) bijzondere) jeugdzorg?”,) centraal.) De) resultaten)van)de)bivariate)en)multivariate)(logistische)regresA sies))analyses)worden)toegelicht.) ) Ter)voorbereiding)van)de)analyses)werden)verschillende)variaA belen) gehercodeerd) omdat) de) afzonderlijke) categorieën) anA ders)te)weinig)observaties)zouden)tellen.)Dit)was)het)geval)bij) een) aantal) aanmelderkenmerken.) Het) soort) professionele) aanmelder)bleek)zodanig)divers)dat)het)voor)de)analyses)nodig) was) om) verschillende) categorieën) samen) te) nemen.) Ook) de) variabelen) die) gecodeerd) werden) aan) de) hand) van) de) MMCS) werden)gehercodeerd.)MMCS)laat)een)gedetailleerde)beschrijA ving) van) mishandeling) en) verwaarlozing) toe,) doch) de) steekA proef)bleek)te)klein)om)zinvolle)statistische)analyses)te)kunnen) doen)met)die)details.)Vandaar)dat)gekozen)werd)om)te)hercoA

|239|) )

deren) naar) binaire) variabelen) over) het) voorkomen) van) de) verschillende)vormen)van)mishandeling)en)verwaarlozing.) Alle) onafhankelijke) variabelen) werden) gescoord) op) nominaal) niveau.)De)meeste)situatiekenmerken)(kindA)en)ouderkenmerA ken))en)besluitvormerkenmerken)zijn)binaire)variabelen,)waarA bij) ‘0’) werd) gecodeerd) wanneer) het) kenmerk) afwezig) is,) ook) wanneer) er) geen) informatie) over) te) vinden) was) in) dossier) of) bespreking.) Dit) omdat) er) van) uit) gegaan) wordt) dat) wanneer) het) er) niet) over) gepraat) wordt,) het) niet) aanwezig) is,) of) het) minstens) niet) belangrijk) genoeg) is) voor) de) consulenten) om) betekenis)aan)te)geven.)) ) Voor)de)analyses)werd)gebruik)gemaakt)van)de)drie)databronA nen,)namelijk)de)gekwantificeerde)dossiers,)de)gekwantificeerA de)laatste)besprekingen)en)een)geaggregeerd)databestand)dat) alle)beschikbare)informatie)over)de)gezinnen)bevat)(cf.)hoofdA stuk)4:)5.2).)Naast)de)tekstuele)beschrijving)van)de)resultaten,) worden)ook)de)tabellen)met)gegevens)weergegeven.)) )

2.1)BIVARIATE)ANALYSES) In)eerste)instantie)werden)de)data)univariaat)(cf.)1.2))en)bivaA riaat) verkend.) Er) werd) gezocht) naar) significante) verbanden) tussen) de) onafhankelijke) en) afhankelijke) variabelen.) In) SPSS) werden) kruistabellen) opgevraagd,) evenals) de) chiAkwadraten) voor) de)verbanden.)Voor) een)aantal) verbanden) kon)geen) chiA kwadraat)berekend)worden)omdat)de)verwachte)waarden)per) cel)in)de)kruistabel)lager)waren)dan)5)of)omdat)het)totaal)aanA 110 tal)observaties)lager)lag)dan)50. )Voor)die)variabelen)werd)de) )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 110

)Bij) demografische) en) omgevingskenmerken) werd) niet) systematisch) informatie) teruggevonden) in) de) databestanden.) Bij) dergelijke) variabelen) kon) minder)gemakkelijk)overgegaan)worden)tot)het)coderen)van)‘geen)informatie’)

) |240|) )

‘Yates) corrected) chi) square’) berekend) bij) 2x2) kruistabellen) (binaire) variabelen)) en) ‘Fisher’s) exact) test’) voor) de) andere) kruistabellen.) De) interpretatie) hiervan) is) gelijkaardig) aan) die) van)chiAkwadraat)(Mortelmans)&)Dehertogh,)2007).)) ) Voor) het) totaal) aantal) beslissingen) (zie) tabel) 15)) werden) afA hankelijk) van) het) databestand) andere) significante) verbanden) gevonden.) De) verbanden) worden) per) groep) beïnvloedende) factoren)besproken.)Opvallend)is)dat)–)in)tegenstelling)tot)wat) men)op)basis)van)de)literatuur)zou)verwachten)–)geen)van)de) demografische) kenmerken) samenhangen) met) de) beslissing.) Ook) kindkenmerken) hangen) slechts) beperkt) samen) met) de) beslissing.)Gezinnen)waarover)in)de)besprekingen)niet)gesproA ken)wordt)over)de)afwezigheid)van)de)hulpvraag)van)de)jongeA re)(X²Yates(1)=4,84;)p<.05))stromen)meer)in.)Het)voorkomen)van) opstandig) gedrag) hangt) ook) samen) met) de) beslissing) (X²(1)=7,99,) p<.01).) Met) betrekking) tot) de) ouderkenmerken) valt) de) rol) van) gekend) zijn) in) de) BJZ) (X²(1)=9,31,) p<.01) in) beA stand) besprekingen),) bereikbaarheid) (X²(1)=36,72,) p<.001)) en) het) hebben) van) een) hulpvraag) (X²(1)=4,62,) p<.05)) op.) Verder) hangt)problemen)ervaren)in)de)opvoeding)van)andere)kinderen) in) hetzelfde) gezin) samen) met) de) beslissing) wanneer) dit) beA sproken)wordt)op)instroomoverleg)(X²(1)=6,46,)p<.05).)Van)de) aanmelderkenmerken) is) het) type) aanmelder) significant) (X²(1)=9,09,)p<.05))en)de)relatie)met)de)betrokken)professional) (X²Yates(1)=4,62,) p<.05)) doch) enkel) in) het) geaggregeerde) dataA bestand.) De) besluitvormerkenmerken) hangen) allemaal) signifiA cant)samen)met)de)beslissing.)Aanmeldingen)in)CBJ)1)stromen) vaker)in)(X²(1)=13,83,)p<.001).)De)aanmeldingsprocedure)) ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) als) het) ‘niet) voorkomen) van) het) kenmerk’.) Wanneer) er) bijvoorbeeld) geen) informatie)was)over)het)type)gezin)of)over)de)leeftijd,)is)het)niet)evident)om) een)bepaald)type)gezin)of)leeftijd)te)vermoeden,)waardoor)de)informatie)voor) de)jongere)als)‘missing’)werd)opgegeven.)Voornamelijk)in)het)databestand)met) besprekingen)leverde)dit)regelmatig)kruistabellen)op)met)observaties)die)lager) waren)dan)50,)zeker)wanneer)de)analyses)per)CBJ)gedaan)werden.)

|241|) )

Tabel#15:#Bivariate#analyse#van#alle#beslissingen#(N=220)#naar#databe6

stand# ))

dossier)

merge)

bespreking)

Aanmelderkenmerken#

))

))

))

Type)aanmelder)(4)cat))

7,225)

9,090*#

2,6054

Verwijzer)

2,187)

3,6024

2,4004

3,296)

0,474)

1,190)

A)

0,0004

0,1884

Betrokken)hulpverlening) a

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn)cliënt) ) a

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn)systeem) )

A)

0,0954

0,0004

Relatie)betrokken)professional) )

A)

4,621*#

3,4494

Besluitvormerkenmerken#

))

##

44

Comité)

13,828***# 13,828***# 13,828***#

a

Type)procedure)

16,360**#

16,360**#

A)

31,084***# 27,977***#

A)

6,899**#

Informatie)van)alle)gezinsleden) )

A)

14,432***# 16,392***#

Kindkenmerken#

))

))

44

Type)mishandeling/verwaarlozing)(MMCS))

))

))

44

)))Opstandig)gedrag)

0,0734

0,159)

7,989**#

Middelenmisbruik)

0,6064

0,3274

0,0004

Mentale)problemen)

0,666)

1,310)

3,151)

Gediagnosticeerd)gedragsprobleem)

1,729)

1,729)

0,0004

Ontwikkelingsachterstand)

0,0004

0,0084

0,0004

Fysieke)of)mentale)beperking)

0,3094

0,0584

0,1494

Onstabiele)leefsituatie)

0,0004

0,153)

0,3274

Wegloopgedrag)

3,327)

3,2404

0,0004

a

Evaluatie)hulpvraag)systeem) ) a

Evaluatie)hulpvraag)cliënt) ) a

Schoolse)problemen)(incl.)spijbelen))

22,851***# 6,899**#

0,7194

0,703)

0,335)

Hulpvraag)cliënt) )

A)

4,839*#

4,839*#

a

A)

1,7934

1,7934

))

##

a

Bereidheid)cliënt) )

ChiAkwadraat;)Fisher's4exact4test/Yates4corrected4chi4square)) *#p#<#.05,#**#p#<#.01,#***#p#<#.001# )

|242|) )

44

) )

))

dossier) merge)

bespreking)

Ouderkenmerken#

))

))

))

Middelenmisbruik)

0,073)

0,173)

0,479)

Intrafamiliaal)geweld)

0,2754

0,6444

0,0504

Mentale)problemen)

2,007)

0,866)

1,0074

Opvoedingsfiguur)als)minderjarige)in)de)BJZ)

0,0004

0,0584

0,3404

Ook)problemen)met)betrekking)tot) broer/zus)

0,988)

3,127)

6,462*#

Gezin)gekend)in)de)BJZ)

5,143*#

7,232**#

9,308**#

Fysieke)of)mentale)beperking)

0,3094

0,7454

0,5834

Vechtscheiding)

0,1444

0,6444

1,0074

Pedagogische)onmacht)

1,038)

3,621)

3,3624

a

Bereikbaarheid)gezin )

A)

33,498***# 36,723***#

Hulpvraag)systeem) )

A)

6,169*#

4,621*#

a

Bereidheid)systeem) )

A)

2,0894

2,3324

Demografische#&#omgevingskenmerken#

44

44

44

Geslacht)

0,699)

0,699)

0,2884

Leeftijd)

0,080)

0,067)

1,9134

Origine)

1,730)

1,730)

2,7384

Onderwijsvorm)

1,6934

3,1414

1,6104

Type)gezin)

3,272)

3,202)

2,3854

Meerdere)kinderen)aangemeld)

3,222)

3,222)

3,222)

Ondersteuning)door)sociaal)netwerk)

0,128)

0,128)

0,0954

Financiële)problemen)

2,854)

1,627)

0,3094

##

))

44

44

##

))

44

44

))

))

))

44

##

))

))

44

a

#

#

|243|) )

Tabel#16:#Bivariate#analyse#van#de#beslissingen#in#CBJ#1#(N=87)#naar#databe6 stand#

) ))

dossier)

merge)

bespreking)

Type)aanmelder)(4)cat))

) 3,8944

) 3,5144

) 2,0294

Verwijzer)

5,1254

8,557*#

1,8164

Betrokken)hulpverlening)

0,0004

0,0004

0,0004

O4

0,0004

0,0004

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn)systeem) ) O4

0,1634

0,1634

O4

5,130*#

5,130*#

4 O4

4 O4

4 O4

5,4454

5,4454

6,666*#

O4

2,5844

0,5134

O4

0,0004

0,0004

O4

0,0204

0,0004

4

4

4

)))Opstandig)gedrag)

) 5,346*#

) 3,680)

) 0,2974

Middelenmisbruik)

0,0004

0,0004

0,0004

Mentale)problemen)

1,0714

2,1544

0,5244

Gediagnosticeerd)gedragsprobleem)

6,680*#

5,573*#

0,0074

Ontwikkelingsachterstand)

O4

O4

O4

Fysieke)of)mentale)beperking)

0,0004

0,0234

0,0004

Onstabiele)leefsituatie)

0,0004

0,0004

0,0004

Wegloopgedrag)

4,529*#

3,5764

0,0004

Schoolse)problemen)(incl.)spijbelen))

0,9164

2,5164

0,2354

Hulpvraag)cliënt) )

O4

O4

O4

a

O4

0,0004

0,0004

Aanmelderkenmerken#

a

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn)cliënt) ) a

a

Relatie)betrokken)professional) ) Besluitvormerkenmerken# Comité) Type)procedure) a

Evaluatie)hulpvraag)systeem) ) a

Evaluatie)hulpvraag)cliënt) ) a

Informatie)van)alle)gezinsleden) ) Kindkenmerken# Type)mishandeling/verwaarlozing)(MMCS))

a

Bereidheid)cliënt) )

ChiAkwadraat;)Fisher's4exact4test/Yates4corrected4chi4square) *#p#<#.05,#**#p#<#.01,#***#p#<#.001#

)

|244|) )

)

) )

)

#

) )

)

))

dossier)

merge)

bespreking)

Middelenmisbruik)

) 1,0714

) 1,6974

) 0,8794

Intrafamiliaal)geweld)

0,0204

0,1024

0,0004

Mentale)problemen)

1,0714

1,4814

0,5244

Fysieke)of)mentale)beperking) Ook) problemen) met) betrekking) broer/zus) Gezin)gekend)in)de)BJZ)

0,0004

0,0004

0,0204

0,9954

4,607*#

6,733**#

2,4554

8,522**#

5,232*#

Opvoedingsfiguur)als)minderjarige)in)de)BJZ)

0,0004

0,0204

0,0004

Vechtscheiding)

0,2214

0,0004

0,0004

Pedagogische)onmacht)

1,982)

1,274)

0,0004

O4

29,848***# 29,848***#

O4

0,5134

0,0004

O4

0,0074

0,1634

Geslacht)

4 2,0254

4 2,0254

4 0,0004

Leeftijd)

1,1994

1,2204

1,4584

Origine)

0,0004

0,0004

0,1024

Onderwijsvorm)

2,1364

1,9814

0,7444

Type)gezin)

1,0074

1,3244

2,2604

Meerdere)kinderen)aangemeld)

1,4814

1,4814

1,4814

Ondersteuning)door)sociaal)netwerk)

0,0004

0,0174

0,0004

Financiële)problemen) ) )

0,0174

0,0654

0,1024

)

) )

) )

) )

)

)

)

)

Ouderkenmerken#

tot)

a

Bereikbaarheid) ) a

Hulpvraag)systeem) ) a

Bereidheid)system) ) Demografische#&#omgevingskenmerken#

) )

)

|245|) )

Tabel#17:#Bivariate#analyse#van#de#beslissingen#in#CBJ#2#(N=93)#naar#databe6 stand#

) ))

dossier)

merge)

bespreking)

Type)aanmelder)(4)cat))

) 9,168*#

) 9,714*#

) 0,519)

Verwijzer)

4,946)

7,7244

5,1624

Betrokken)hulpverlening)

13,017***# 6,889**#

3,706)

A)

0,0004

0,1874

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn)systeem) ) A)

0,0034

0,2114

A)

0,2104

0,0574

4 O4

4 O4

4 O4

7,2974

7,2974

9,843**#

A)

19,672***# 20,384***#

A)

5,562*#

5,562*#

A)

8,735**#

9,872**#

)

)

)

)))Opstandig)gedrag)

) 2,618)

) 1,77)

) 6,497*#

Middelenmisbruik)

0,3304

0,3304

0,0004

Mentale)problemen)

0,175)

0,086)

1,1514

Gediagnosticeerd)gedragsprobleem)

0,311)

0,114)

0,2664

Ontwikkelingsachterstand)

0,0004

0,1874

0,0004

Fysieke)of)mentale)beperking)

0,2114

0,2114

0,2114

Onstabiele)leefsituatie)

0,0004

0,042)

0,0074

Wegloopgedrag)

0,0074

0,256)

0,0004

Schoolse)problemen)(incl.)spijbelen))

0,001)

0,3124

0,0004

Hulpvraag)cliënt) )

A)

1,8974

1,8974

a

A)

2,0144

2,0144

Aanmelderkenmerken#

a

Bereidheid)hulpverlening)eerstelijn)cliënt) ) a

a

Relatie)betrokken)professional) ) Besluitvormerkenmerken# Comité) Type)procedure) a

Evaluatie)hulpvraag)systeem) ) a

Evaluatie)hulpvraag)cliënt) ) a

Informatie)van)alle)gezinsleden) ) Kindkenmerken# Type)mishandeling/verwaarlozing)(MMCS))

a

Bereidheid)cliënt) )

ChiAkwadraat;)Fisher's4exact4test/Yates4corrected4chi4square) *#p#<#.05,#**#p#<#.01,#***#p#<#.001#

)

|246|) )

)

) )

)

# ) )

))

dossier)

merge)

bespreking)

Middelenmisbruik)

) 0,000)

) 0,015)

) 0,0004

Intrafamiliaal)geweld)

0,9214

1,0834

0,0094

Mentale)problemen)

0,865)

0,042)

0,0524

Fysieke)of)mentale)beperking) Ook) problemen) met) betrekking) broer/zus) Gezin)gekend)in)de)BJZ)

0,2114

0,5854

0,2114

0,026)

0,106)

0,319)

Ouderkenmerken#

tot)

4,175*#

2,212)

3,343)

Opvoedingsfiguur)als)minderjarige)in)de)BJZ)

0,0524

0,1074

0,2114

Vechtscheiding)

0,9914

0,9914

0,9214

3,966*#

8,462**#

4,109*#

A)

8,239**#

10,350**#

Hulpvraag)system) )

A)

2,187)

2,9674

a

A)

0,4344

0,3304

Geslacht)

) 0,402)

) 0,402)

4 0,1604

Leeftijd)

0,3214

0,500)

2,2074

Origine)

0,8164

0,8164

1,9574

Onderwijsvorm)

6,8444

8,583*#

2,3674

Type)gezin)

5,6594

6,024)

4,2204

Meerdere)kinderen)aangemeld)

0,3314

0,3314

0,3314

Ondersteuning)door)sociaal)netwerk)

0,588)

0,015)

0,0004

Financiële)problemen)

2,0664

1,7634

0,0524

)

)

)

)

)

)

)

)

)))

)))

)))

)))

)

)

)

)

Pedagogische)onmacht) a

Bereikbaarheid) ) a

Bereidheid)system) ) Demografische#&#omgevingskenmerken#

) )

) |247|)

)

(intake) –) verlengde) aanmelding) –) PV) –) andere) aanmeldingsA procedure)) blijkt) verband) te) houden) met) de) beslissing) (X²(3)=16,36,) p<.01).) Daarnaast) hangt) de) evaluatie) van) de) hulpvraag)van)zowel)cliënt)(X²Yates(1)=6,90,)p<.01))als)cliëntsysA teem) (X²(1)=31,08,) p<.001)) samen) met) de) beslissing) en) is) er) een)verband)tussen)het)zien)van)alle)betrokkenen)en)de)beslisA sing) die) genomen) wordt) (X²(1)=14,43,) p<.001).) Verder) valt) op) dat)de)variabelen)die)gecodeerd)werden)op)het)instroomoverA leg) (dus) niet) in) de) dossiers) aan) bod) kwamen)) over) het) algeA meen) significant) zijn.) Enkel) de) variabelen) met) betrekking) tot) bereidheid,)en)dit)zowel)tot)medewerking)in)de)eerstelijn)als)in) de) BJZ) en) zowel) van) cliënt) als) van) cliëntsysteem,) hangen) niet) samen)met)de)beslissing.)) Naargelang) het) CBJ) zijn) er) andere) variabelen) significant.) Dit) wijst) mogelijks) op) een) verschil) in) besluitvorming) tussen) de) twee)onderzochte)CBJ’s.)Met)betrekking)tot)de)demografische) en) omgevingskenmerken) van) de) aangemelde) jongeren) is) er) geen) verschil) tussen) de) CBJ’s:) bij) geen) van) de) CBJ’s) hangt) de) beslissing)hier)mee)samen.)Naar)kindkenmerken)valt)op)dat)op) basis) van) de) dossiers) in) CBJ) 1) het) voorkomen) van) opstandig) gedrag) (X²(1)=5,35,) p<.05),) een) gediagnosticeerd) gedragsproA bleem)(X²Yates(1)=6,68,)p<.05))en)wegloopgedrag)van)de)jongeA re) (X²Yates(1)=4,53,) p<.05)) significant) zijn) (zie) tabel) 16).) In) de) besprekingen)zijn)deze)factoren)niet)meer)significant.)OpstanA dig)gedrag)hangt)op)basis)van)de)laatste)besprekingen)in)CBJ)2) dan) weer) wel) significant) samen) met) de) beslissing) (X²(1)=6,50,) p<.05)) (zie) tabel) 17).) In) de) geaggregeerde) data) komt) ook) het) soort)onderwijs)dat)het)kind)volgt)(gewoon)–)bijzonder)–)deelA tijds) –) nog) niet) leerplichtig)) naar) voor) (X²Fisher(3)=8,58,) p<.05).) Bij)de)ouderkenmerken)is)de)bereikbaarheid)van)het)gezin)voor) de) hulpverlening) een) significante) factor) in) beide) CBJ’s) (CBJ1:) X²Yates(1)=29,85,) p<.001;) CBJ2:) X²(1)=8,24,) p<.01).) Een) voorgeA schiedenis) hebben) in) de) BJZ) hangt) in) beide) CBJ’s) ook) samen) met) de) beslissing,) al) worden) de) verbanden) in) andere) databeA standen) gevonden) (CBJ1:) X²(1)=8,52,) p<.01;) CBJ2:) X²(1)=4,18,) p<.05).)In)CBJ)1)wordt)daar)nog)het)ervaren)van)problemen)in) |248|) )

de)opvoeding)van)andere)kinderen)in)hetzelfde)gezin)aan)toeA gevoegd)in)de)besprekingen)(X²Yates(1)=6,73,)p<.01))en)in)CBJ)2) het) belang) van) pedagogische) onmacht) voor) de) beslissing) (X²(1)=8,46,) p<.01).) Met) betrekking) tot) de) aanmelderkenmerA ken)zijn)er)ook)een)aantal)verschillen.)Waar)in)de)geaggregeerA de)data)in)CBJ)2)het)type)aanmelder)meespeelt)(X²Fisher(3)=9,71,) p<.05),) is) dat) in) CBJ) 1) de) verwijzer) (X²Fisher(4)=8,56,) p<.05).) In) CBJ) 2) is) er) een) verband) tussen) de) loutere) betrokkenheid) van) (eerstelijns)hulpverlening) (X²(1)=6,89,) p<.01),) terwijl) men) in) CBJ)1)eerder)aandacht)lijkt)te)hebben)voor)de)verstandhouding) met) de) betrokken) professional) (X²Yates(1)=5,13,) p<.05).) Het) opvallendste) verschil) tussen) de) twee) CBJ’s) situeert) zich) evenA wel) bij) de) besluitvormerkenmerken.) Die) zijn) in) CBJ) 2) allemaal) significant,) terwijl) er) in) CBJ) 1) geen) enkel) besluitvormerkenA merk) samen) hangt) met) de) besluitvorming) (met) uitzondering) van) de) aanmeldingsprocedure) in) de) besprekingen).) Dit) lijkt) er) op)te)wijzen)dat)het)evalueren)van)de)hulpvragen)en)het)zien) van)alle)betrokkenen)minder)belangrijk)is)in)CBJ)1.)Gelet)op)het) verschil) in) aanmeldingsprocedure,) met) het) grote) aandeel) verA lengde)aanmeldingen)in)CBJ)2,)is)het)niet)verwonderlijk)dat)het) gezien)hebben)van)alle)betrokkenen)in)CBJ)1)niet)significant)is) (cf.)1.1.2.4).)Het)niet)significant)zijn)van)de)evaluatie)is)–)gezien) de)kwalitatieve)analyse)–)opmerkelijker)(cf.)3.2.1.3).)) )

2.2)LOGISTISCHE)REGRESSIE) Bivariate) analyses) tussen) de) gecodeerde) aanmelderA,) besluitA vormerA)en)situatiekenmerken)leverden)dus)een)beperkt)aantal) onafhankelijke)variabelen)op)die)meegenomen)konden)worden) naar) de) multivariate) analyse.) Aan) de) hand) van) logistische) reA gressies) werd) per) databestand) een) model) ontwikkeld) waarbij) ook) de) verschillen) tussen) de) CBJ’s) meegenomen) werden.) De) keuze)om)logistische)regressies)per)databestand)uit)te)voeren,) en)niet)zoals)bij)de)bivariate)analyses)per)CBJ,)werd)ingegeven) door)twee)overwegingen.)Een)eerste)overweging)heeft)betrekA |249|) )

king) op) het) theoretisch) kader) van) NDM.) Op) basis) van) deze) theorie) kan) men) verwachten) dat) de) besluitvorming) het) best) begrepen)kan)worden)op)basis)van)de)besprekingen)omdat)het) op) dit) moment) is) dat) de) besluitvormers) hun) mentaal) model) toepassen.)Door)modellen)op)te)bouwen)op)basis)van)de)verA schillende) databestanden) kunnen) de) verschillen) tussen) de) modellen)–)onder)andere)naar)verklaarde)variantie)–)toegelicht) worden.) Ten) tweede) worden) per) databestand) modellen) geA toond) voor) alle) beslissingen) en) voor) de) beslissingen) per) CBJ.) Niet)alle)variabelen)waren)voor)beide)comités)significant)voor) hun) besluitvorming.) Vandaar) dat) de) verschillende) modellen) niet)allemaal)dezelfde)variabelen)bevatten.)Het)vergelijken)van) de)modellen)dient)dan)ook)met)enige)omzichtigheid)te)gebeuA ren.) Bij) de) modellen) per) CBJ) werden) tevens) een) aantal) moeiA lijkheden) ervaren.) Er) waren) immers) verschillende) variabelen) met) nulcellen.) Dit) betekent) dat) een) combinatie) tussen) afhanA kelijke)en)onafhankelijke)variabele,)bijvoorbeeld)‘aanwezigheid) van)het)kenmerk)x)geen)instroom’,)niet)voorkomt)in)het)dataA bestand.)Het)meenemen)van)dergelijke)variabelen)in)de)logistiA sche) regressie,) maakt) de) regressie) onbetrouwbaar) (MortelA mans,) 2010).) Dit) betekende) dat) voor) een) aantal) modellen,) voornamelijk)die)op)basis)van)de)besprekingen,)gewerkt)dienA de) te) worden) met) een) beperkter) aantal) variabelen) dan) degeA nen)die)significant)samenhangen)met)de)beslissing.)Hoewel)het) model)op)die)manier)betrouwbaarder)is,)kan)geopperd)worden) dat)het)minder)aansluit)bij)de)realiteit)van)de)besluitvorming.)) ) De) modellen) die) hier) toegelicht) worden,) werden) niet) alleen) beoordeeld)op)hun)sterkte)om)de)beslissing)te)verklaren,)maar) ook) op) de) mate) waarin) het) model) past) bij) de) data) (‘fit’).) ImA mers,)een)sterk)model)dat)niet)aansluit)bij)de)data,)levert)geen) valide) resultaten) op.) Er) werd) voor) elk) model) nagegaan) of) er) multicolineariteit) bestond) tussen) de) variabelen,) of) er) cases) fungeerden)als)hefboompunten)en)of)er)outliers)en)invloedrijA ke) cases) het) model) beïnvloedden.) Bij) sommige) modellen) |250|) )

! Tabel!18:!Logistische!regressie!van!aanmelder7,!kind7,!ouder7!en!besluitvormerkenmerken!op!het!instromen!in!de!BJZ!op!basis!van!de!gekwantificeerde!dos7 siers!(vergelijking!naar!CBJ)! !

!

Totaal!(N=180)!

Predictor!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

Aanmelder!

!

!

!

!

!

!

Type!aanmelder!(ref=jongere)!

!

!

!

!

!

!

!

cliëntsysteem!

3!

3!

3!

3!

31,21(0,86)!

0,30!

!

parket!

3!

3!

3!

3!

31,77(0,83)!

0,17*!

!

overige!professionele!aanmelder!

3!

3!

3!

3!

31,11(0,94)!

0,33!

Betrokken!hulpverlening!(ref=geen)!

3!

3!

3!

3!

1,87(0,62)!

6,47**!

Kind!

!

!

!

!

!

!

Opstandig!gedrag!(ref=ja)!

3!

3!

0,86(0,71)!

2,35!

3!

3!

Gediagnosticeerd!gedragsprobleem!(ref=ja)!

3!

3!

1,77(0,88)!

5,84*!

3!

3!

Wegloopgedrag!(ref=ja)!

3!

3!

1,68(0,79)!

5,35*!

3!

3!

Ouder!

!

!

!

!

!

!

Gezin!is!gekend!in!de!BJZ!(ref=nee)!

0,97(0,42)!

2,64*!

3!

3!

0,88(0,55)!

2,42!

Pedagogische!onmacht!(ref=nee)!

3!

3!

3!

3!

1,06(0,56)!

2,89!

Besluitvormer!

!

!

!

!

!

!

Betrokken!CBJ!(ref=CBJ2)!

1,07(0,43)!

2,91*!

3!

3!

3!

3!

Type!procedure!(ref=intake)!

!

!

!

!

!

!

!

verlengde!aanmelding!

30,62(0,49)!

0,54!

3!

3!

3!

3!

!

andere!procedure!

1,21(0,79)!

3,35!

3!

3!

3!

3!

!

parket!

0,07(0,50)!

1,07!

3!

3!

3!

3!

CONSTANT!

0,20(0,34)!

1,22!

31,51(1,00)!

0,22!

30,55(0,87)!

0,58!

Model!X²!

27,39***!

!

13,79**!

!

28,16***!

!

Nagelkerke!R²!model!toets!

0,20!

!!

0,26!

!!

0,36!

!!

*!p!
!

!

!

!

!

!

! |251|! !

CBJ!1!!(N=87)!

CBJ!2!(N=91)!

Tabel!19:!Logistische!regressie!van!aanmelder7,!kind7,!ouder7!en!besluitvormerkenmerken!op!het!instromen!in!de!BJZ!op!basis!van!de!geaggregeerde!data! (vergelijking!naar!CBJ)! !

! !

!

Totaal!(N=180)!

CBJ!1!(N=87)!

CBJ!2!(N=93)!

Predictor!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

Aanmelder!

!

!

!

!

!

!

Type!aanmelder!(ref=jongere)!

!

!

!

!

!

!

!

cliëntsysteem!

30,73(0,99)!

0,93!

3!

3!

31,75(1,52)!

0,17!

!

parket!

0,26(1,07)!

1,29!

3!

3!

32,49(1,50)!

0,08!

!

overige!professionele!aanmelder!

31,08(1,31)!

0,34!

3!

3!

31,73(1,53)!

0,18!

Verwijzer!(ref=geen)!

!

!

!

!

!

!

!

IJH!&!onderwijs!

3!

3!

31,73(0,97)!

0,18!

3!

3!

!

medisch/psychologisch!

3!

3!

0,67(1,72)!

1,96!

3!

3!

!

politie!

3!

3!

32,05(1,10)!

0,13!

3!

3!

!

overig!

3!

3!

31,57(1,55)!

0,21!

3!

3!

Betrokken!hulpverlening!(ref=geen)!

3!

3!

3!

3!

2,16(0,87)!

8,63*!

Verstandhouding!met!betrokken!professional!(ref=slecht)!

1,03(0,79)!

2,79!

2,60(1,17)!

13,47*!

3!

3!

Kind!

!

!

!

!

!

!

Gediagnosticeerde!gedragsproblemen!(ref=ja)!

3!

3!

1,72(0,87)!

5,56*!

3!

3!

Hulpvraag!cliënt!(ref=geen!hulpvraag)!

1,87(1,29)!

6,50!

3!

3!

3!

3!

Ouder!

!

!

!

!

!

!

Gezin!is!gekend!in!de!BJZ!(ref=nee)!

0,98(0,54)!

2,66!

2,27(1,18)!

9,67!

3!

3!

! Pedagogische!onmacht!(ref=nee)!

3!

3!

3!

3!

1,69(0,68)!

5,40*!

Bereikbaarheid!gezin!(ref=onbereikbaar)!

3,17(0,74)!

23,73***!

3!

3!

0,63(1,14)!

1,88!

Hulpvraag!systeem!(ref=geen!hulpvraag)!

30,52(0,78)!

0,59!

3!

3!

3!

3!

Besluitvormer!

!

!

!

!

!

!

Betrokken!CBJ!(ref=CBJ2)!

1,03(0,58)!

2,81!

3!

3!

3!

3!

Type!procedure!(ref=intake)!

!

!

!

!

!

!

!

verlengde!aanmelding!

0,71(0;90)!

2,04!

3!

3!

3!

3!

!

andere!procedure!

30,05(0,93)!

0,95!

3!

3!

3!

3!

!

PV!

0,64(1,16)!

1,90!

3!

3!

3!

3!

Evaluatie!hulpvraag!systeem!(ref=hulpvraag!niet!ok)!

2,70(0,71)!

14,90***!

3!

3!

3,11(0,82)!

22,52***!

Evaluatie!hulpvraag!cliënt!(ref=hulpvraag!niet!ok)!

2,94(1,34)!

18,85*!

3!

3!

3!

3!

Informatie!van!alle!betrokkenen!(ref=onvolledige!info)!

0,09(0,71)!

1,09!

3!

3!

1,08(1,00)!

2,96!

CONSTANT!

39,79(2,82)!

0,00**!

31,40(1,47)!

0,25!

33,82(1,81)!

0,02*!

Model!X²!

84,01***!

!

24,49**!

!

51,93***!

!

Nagelkerke!R²!modeltoets!

0,54!

!!

0,43!

!!

0,58!

!!

*!p!
!

!

!

!

!

!

! !

!

! |253|! !

Tabel! 20:! Logistische! regressive! van! aanmelder7,! kind7,! ouder7! en! besluitvormerkenmerken! op! het! instromen! in! de! BJZ! op! basis! van! de! gekwantificeerde! laatste!besprekingen!(vergelijking!naar!CBJ)! !

!

Totaal!(N=180)!

! ! !

CBJ!2!(N=93)!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

parameter!(SE)!

odds3ratio!

Aanmelder!

!

!

!

!

!

!

Verstandhouding!betrokken!professional!(ref=slecht)!

3!

3!

2,89(1,32)!

18,04*!

3!

3!

Kind!

!

!

!

!

!

!

Opstandig!gedrag!(ref=nee)!

3,28(1,00)!

26,51**!

3!

3!

3,26(1,41)!

26,17*!

Hulpvraag!cliënt!(ref=geen!hulpvraag)!

3,08(2,32)!

21,73!

3!

3!

3!

3!

Ouder!

!

!

!

!

!

!

Broer!of!zus!betrokken!(ref=nee)!

1,00(0,69)!

2,72!

3!

3!

3!

3!

Gezin!is!gekend!in!de!BJZ!(ref=nee)!

1,01(0,61)!

2,75!

1,97(1,10)!

7,15!

3!

3!

Bereikbaarheid!gezin!(ref=onbereikbaar)!

3,16(0,87)!

23,53***!

3!

3!

2,01(1,02)!

7,45*!

Hulpvraag!systeem!(ref=geen!hulpvraag)!

0,26(0,85)!

1,30!

3!

3!

3!

3!

Besluitvormer!

!

!

!

!

!

!

Betrokken!CBJ!(ref=CBJ2)!

30,12(0,68)!

0,88!

3!

3!

3!

3!

!

!

!

!

!

Type!procedure!(ref=andere!procedure)!

!

CBJ!1!(N=87)!

Predictor!

!

Intake!

31,40(0,94)!

0,25!

31,75(0,91)!

0,17!

3!

3!

!

Verlengde!aanmelding!

31,72(1,02)!

0,18!

0,25(1,52)!

1,28!

3!

3!

Evaluatie!hulpvraag!systeem!(ref=hulpvraag!niet!ok)!

3,14(0,75)!

23,00***!

3!

3!

4,15(1,13)!

63,46***!

Evaluatie!hulpvraag!cliënt!(ref=hulpvraag!niet!ok)!

3,57(1,60)!

35,64*!

3!

3!

3!

3!

Informatie!van!alle!betrokken!(ref=onvolledige!info)!

30,15(0,75)!

0,86!

3!

3!

30,93(0,80)!

0,40!

CONSTANT!

311,97(3,38)!

0,00***!

30,32(1,38)!

0,73!

34,75(1,55)!

0,009**!

Model!X²!

102,56***!

!

19,00**!

!

48,10***!

!

Nagelkerke!R²!modeltoets!

0,63!

!!

0,34!

!!

0,55!

!!

*!p!
!

!

!

!

!

!

! werden! outliers! (besprekingen! CBJ! 1)! en! invloedrijke! cases! (besprekingen!CBJ!1,!geaggregeerde!data!CBJ!1,!geaggregeerde! data! CBJ! 2,! besprekingen! CBJ! 2,! geaggregeerde! data! totaal)! geïdentificeerd.!Deze!werden!geanalyseerd!om!er!zeker!van!te! zijn!dat!er!geen!meetfouten!aan!de!basis!zouden!liggen!van!de! afwijkende! voorspellingen.! Dit! was! niet! het! geval.! Het! betrof! twijfelgevallen! die! ook! in! de! kwalitatieve! analyse! naar! voor! kwamen! (cf.! 3.2)! of! dossiers! waarin! andere! variabelen! dan! degenen!die!in!het!regressiemodel!zijn!opgenomen,!leken!mee! te!spelen.! ! Het!regressiemodel!op!basis!van!de!gekwantificeerde!dossiers! is!eerder!zwak!(zie!tabel!18).!Het!toevoegen!van!de!variabelen! maakt!een!significant!betere!voorspelling!mogelijk!dan!op!basis! van!toeval,!maar!de!Nagelkerke!R²!–!een!aangepaste!maat!die! naar! analogie! met! lineaire! regressies! de! verklaarde! variantie! uitdrukt! –! is! eerder! laag.! Twee! variabelen! hebben! een! signifiO cante!invloed!op!de!beslissing!tot!instroom:!een!gezin!dat!geO kend! is! in! de! BJZ! heeft! ongeveer! 2! keer! meer! kans! om! in! te! stromen;!een!gezin!dat!aangemeld!wordt!bij!CBJ!1!heeft!bijna!3! keer! meer! kans! om! in! te! stromen! dan! een! gezin! dat! wordt! aangemeld!bij!CBJ!2.!! ! Het! model! op! basis! van! de! geaggregeerde! data! (tabel! 19)! is! een! stuk! sterker! (Nagelkerke! R²=.54).! De! predictoren! voor! instroom! zijn! hier! de! bereikbaarheid! van! het! gezin! voor! de! hulpverlening! –! i.e.! het! nakomen! van! de! intakeOafspraak! –! en! de!afwezigheid!van!een!negatieve!evaluatie!van!de!hulpvragen! van!zowel!jongere!als!ouders.!De!invloed!van!een!voorgeschieO denis!in!de!BJZ!en!het!betrokken!CBJ!is!hier!niet!(meer)!signifiO cant.!In!de!CBJ’s!afzonderlijk!wordt!in!CBJ!1!de!beslissing!voorO speld! door! de! goede! verstandhouding! met! de! betrokken! proO fessional!en!door!het!niet!hebben!van!een!diagnose!voor!een! gedragsprobleem.!In!CBJ!2!verhoogt!de!kans!om!in!te!stromen! wanneer!er!reeds!andere!hulpverlening!betrokken!(geweest)!is! |255|! !

en!wanneer!er!volgens!de!consulenten!sprake!is!van!pedagogiO sche!onmacht.! ! Het!model!op!basis!van!de!gekwantificeerde!laatste!besprekinO gen! is! het! sterkst! (zie! tabel! 20).! Door! het! toevoegen! van! de! variabelen! kan! 63%! van! de! variantie! in! de! beslissingen! verO klaard! worden.! Net! zoals! in! het! model! op! basis! van! de! geagO gregeerde!data!heeft!de!bereikbaarheid!van!het!gezin!voor!de! hulpverlening! en! de! evaluatie! van! de! hulpvragen! van! zowel! kind! als! ouders! als! geschikte! hulpvragen! een! significante! inO vloed! op! instroom.! Bijkomend! blijken! jongeren! wiens! opstanO dig!gedrag!aan!bod!komt!in!de!besprekingen!26!keer!meer!kans! te! hebben! om! in! te! stromen! in! de! BJZ! dan! jongeren! waar! dat! niet! het! geval! is.! Het! feit! dat! opstandig! gedrag! enkel! in! dit! model! naar! voor! komt,! lijkt! aan! te! geven! dat! het! louter! aan! bod!komen!in!het!dossier!niet!voldoende!is!om!de!beslissing!te! verklaren,! maar! dat! er! in! de! besprekingen! expliciet! aandacht! voor!dient!te!zijn.!In!CBJ!2!is!opstandig!gedrag!ook!een!signifiO cante! predictor,! naast! de! bereikbaarheid! van! het! gezin! en! de! evaluatie! van! de! hulpvraag! van! het! cliëntsysteem.! Het! model! voor!de!beslissingen!in!CBJ!1!is!beduidend!zwakker!en!identifiO ceert! enkel! de! (goede)! relatie! met! de! betrokken! professional! als!predictor.!! ! Concluderend! kan! men! op! basis! van! de! logistische! regressies! stellen!dat!de!beslissingen!het!best!voorspeld!kunnen!worden! op!basis!van!de!gekwantificeerde!laatste!besprekingen.!Hierbij! spelen!de!evaluatie!van!de!hulpvraag!(vooral!die!van!het!cliëntO systeem)! en! de! bereikbaarheid! van! het! gezin! een! belangrijke! rol.!Deze!factoren!komen!ook!sterk!naar!voor!in!de!kwalitatieO ve! analyse! (cf.! infra).! Om! het! geheel! van! de! beslissingen! te! verklaren,!blijken!aanmelderO!en!demografische!en!omgevingsO factoren! niet! relevant.! Verder! kan! opgemerkt! worden! dat! de! kwantitatieve!bevindingen!wijzen!op!het!belang!van!het!menO taal! model! van! de! consulenten! in! de! besluitvorming,! daar! bijO |256|! !

! voorbeeld! niet! het! hebben! van! een! hulpvraag,! maar! wel! de! evaluatie! hiervan! door! de! consulenten! de! beslissing! beïnO vloedt.!Hier!wordt!verder!op!ingegaan!in!de!kwalitatieve!analyO se.!! !

3.!KWALITATIEVE!ANALYSE! In! deze! paragraaf! worden! de! kwalitatieve! resultaten! toegeO licht.! Vanuit! de! kwalitatieve! data! werd! geanalyseerd! welke! invulling! consulenten! geven! aan! het! POSObegrip! en! in! welke! gevallen! ze! met! andere! woorden! een! aangemeld! gezin! laten! instromen.!De!resultaten!schetsen!de!inhoudelijke!overweginO gen!die!meespelen!bij!de!beslissing!en!die!het!proces!van!‘patO tern!matching’!(NDM)!beschrijven.!! !

3.1! DE! ONTWIKKELING! VAN! HET! GEDEELD! MENO TAAL!MODEL! Vanuit! het! theoretisch! kader! over! NDM! wordt! gesteld! dat! besluitvormers! beroep! doen! op! hun! mentaal! model,! gevormd! door! expertise,! om! intuïtief! de! juiste! beslissingen! te! kunnen! nemen.! In! het! kwalitatief! onderzoek! werd! dan! ook! gekeken! naar! het! mentaal! model! van! de! besluitvormers! en! hoe! dit! tot! stand! kwam.! Daar! het! mentaal! model! voor! groepsbesluitvorO ming! op! teamniveau! gevormd! wordt,! werd! er! bij! de! selectie! van! de! settings! gehypothetiseerd! dat! CBJ’s! die! meer! ruimte! hebben!voor!formeel!overleg!meer!mogelijkheden!hebben!om! hun! mentaal! model! vorm! te! geven! en! aan! te! passen.! Bij! de! selectie! werd! CBJ! 1! geïdentificeerd! als! een! CBJ! met! een! hoge! formele!overlegruimte,!versus!CBJ!2!een!lage!formele!overlegO ruimte.!Dit!verschil!kwam!omdat!CBJ!2!meer!intakes!per!week!

|257|! !

111

plande!(minder!ruimte)!en!omdat!CBJ!1!de!casebespreking !in! drie!subteams!organiseerde!(meer!ruimte).!Na!de!eerste!selecO tie! werd! de! formule! herberekend! met! meer! en! juistere! inforO matie!dan!beschikbaar!was!na!interviews!met!de!regioverantO woordelijken!en!kwam!CBJ!1!uit!op!een!maandelijkse!overlegO ruimte!van!0,41!(vs!0,91!bij!eerste!berekening)!tegenover!0,15! (vs! 0,06)! voor! CBJ! 2.! Uit! de! analyses! blijkt! er! ook! een! reëel! verschil!te!zijn!in!de!formele!overlegruimte.!Bij!een!berekening! op! basis! van! de! geobserveerde! besprekingen! kwam! CBJ! 1! uit! op!0,45!en!CBJ!2!op!0,13.!Dit!heeft!in!belangrijke!mate!te!maO ken! met! het! gemiddeld! groter! aantal! wekelijkse! besprekingen! op!instroomoverleg!in!CBJ!2,!namelijk!16,2!tegenover!9,8!voor! CBJ! 1.! Het! hoge! aantal! terugkomers! in! CBJ! 2! (53,81%)! omdat! men!alle!partijen!gehoord!wil!hebben,!is!hier!niet!vreemd!aan.! Bijkomend! besteedt! men! in! CBJ! 2! ook! besprekingen! op! inO stroomoverleg! aan! de! vraag! of! gemelde! gezinnen! die! niet! (meer)!te!bereiken!zijn!doorgestuurd!moeten!worden!naar!de! bemiddelingscommissie.! CBJ! 1! zal! dergelijke! discussies! niet! voeren! omdat! het! van! de! verwijzer! vraagt! dat! de! verwijzer! stappen!zet!naar!het!parket!die!dan!de!bemiddelingscommissie! kan! inschakelen.! Het! beslissingsproces! om! de! stap! naar! de! bemiddelingscommissie! te! zetten,! is! bij! CBJ! 2! doorgaans! verO spreid!over!meerdere!besprekingen,!terwijl!CBJ!1!hier!geen!tijd! op!het!instroomoverleg!aan!besteedt.!! ! CBJ!1!heeft!dus!–!formeel!gezien!–!meer!ruimte!om!dossiers!te! bespreken.! Als! men! de! redenering! doortrekt,! zou! dit! moeten! betekenen! dat! CBJ! 1! het! sterkst! mentale! model! ontwikkeld! heeft/kan! ontwikkelen! en! aldus! sneller! beslissingen! kan! neO men.! Dit! wordt! ondersteund! door! de! duur! van! de! besprekinO !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 111

!De!casebespreking!is!een!ander!onderdeel!van!de!teamvergadering!waarin! consulenten!moeilijke!dossiers!kunnen!voorleggen!aan!hun!collega’s.!Het!gaat! dan! meestal! over! dossiers! in! casemanagement! en! soms! ook! over! dossiers! in! caseonderzoek.!

|258|! !

! 112

gen! op! het! instroomoverleg. !Een! instroomoverleg! in! CBJ! 1! nam!wekelijks!een!veertigtal!minuten!in!beslag,!terwijl!in!CBJ!2! 113 het! instroomoverleg! vaak! een! uur! duurde. !In! CBJ! 1! duurde! een! bespreking! op! instroomoverleg! gemiddeld! 2! minuten! en! 55!seconden!(n=91)!met!een!minimum!van!2!seconden!en!een! 114 maximum!van!24!minuten!en!36!seconden. !In!CBJ!2!duurde! een!bespreking!gemiddeld!3!minuten!en!38!seconden!(n=208)! met! een! minimum! van! 13! seconden! en! een! maximum! van! 18! minuten!en!14!seconden.!Ten!dele!kunnen!ook!deze!verschillen! verklaard! worden! door! procedurele! verschillen.! CBJ! 2! beO spreekt!immers!alle!aanmeldingen!op!het!instroomoverleg.!Op! CBJ! 1! is! dit! niet! het! geval! omdat! sommige! beslissingen! routiO neus! genomen! worden.! PV’s,! vragen! voor! broers! en! zussen,! vragen! met! betrekking! tot! nietObegeleide! minderjarigen! en! vragen! tot! voortgezette! hulpverlening! worden! sowieso! opgeO nomen.! Dit! betekent! niet! dat! de! consulenten! al! die! situaties! per!definitie!benoemen!als!POS,!maar!dat!zij!zich!die!vraag!pas! gaan!stellen!in!de!caseonderzoeksfase.!In!CBJ!2!buigen!de!conO !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 112

!Daar! het! instroomoverleg! op! band! werd! opgenomen,! kon! de! duur! van! de! besprekingen! afgemeten! worden! bij! het! uitschrijven! van! de! transcripts.! Voor! sommige!besprekingen!lukte!dit!niet,!bijvoorbeeld!wanneer!de!opname!te!laat! gestart! werd.! Dit! gebeurde! voornamelijk! in! het! begin! van! de! observatieperiodes! in! beide! comités! omdat! het! werken! met! de! bandopname! nog!geen!automatisme!was!(voornamelijk!in!CBJ!1)!en!omdat!de!onderzoeker! nog! moest! leren! welke! cues! aangeven! dat! de! consulenten! starten! met! het! instroomoverleg.! Van! het! instroomoverleg! in! de! negende! week! van! de! observatieperiode!in!CBJ!1!kon!geen!van!de!besprekingen!opgenomen!worden! omdat!het!geheugen!van!de!bandopnemer!vol!zat.! 113 !Omdat! tijd! uiteraard! niet! oneindig! is,! betekende! dit! wel! dat! CBJ! 2! minder! tijd!kon!investeren!in!de!casebespreking.! 114 !Bij! deze! bespreking! was! ook! een! deel! casebespreking! ingevoegd.! Het! ging! over! een! crisisintake! waarbij! de! vraag! of! het! een! dossier! moest! worden! snel! genomen! was,! maar! er! lang! besproken! werd! welke! hulpverlening! ze! konden! inschakelen! in! dit! gezin.! Hierbij! kan! bijkomend! opgemerkt! worden! dat! er! in! lange!besprekingen!regelmatig!discussies!over!administratieve!elementen!van! de! besluitvorming! slopen.! Het! ging! dan! bijvoorbeeld! in! CBJ! 1! over! hoe! parketmeldingen! verdeeld! dienden! te! worden! –! los! van! de! verdeling! van! het! concrete! dossier! –! of! in! CBJ! 2! over! hoe! aanmeldingen! correct! geregistreerd! worden!in!DoMinO.!

|259|! !

sulenten!zich!al!in!de!aanmeldingsfase!over!die!vraag,!wat!het! besluitvormingsproces! globaal! genomen! verlengt.! Deels! kunO nen!de!verschillen!in!duur!van!de!besluitvorming!ook!teruggeO bracht! worden! op! de! teamdynamiek! en! de! invloed! van! het! gedeeld!mentaal!model.!Immers,!binnen!NDM!wordt!aangegeO ven! dat! mentale! modellen! intuïtieve! besluitvorming! mogelijk! maken.! Tegelijkertijd! worden! grenzen! aan! intuïtieve! besluitO vorming! geïdentificeerd:! wanneer! men! geconfronteerd! wordt! met!een!nieuwe!situatie!waarin!men!nog!geen!expertise!heeft! opgebouwd! of! wanneer! er! meningsverschillen! zijn! tussen! de! besluitvormers! wordt! overgeschakeld! naar! meer! rationele! vormen! van! besluitvorming.! Hiermee! verwijst! men! naar! het! gelijktijdig! evalueren! van! verschillende! beslissingsopties! door! voorO! en! tegenargumenten! aan! te! halen.! Ook! dit! is! geen! volO strekt!rationeel!proces!omdat!onvolledige!informatie!(bv.!CBJ!2! 07_012)! of! gezagsargumenten! (bv.! CBJ! 2! 13_017)! gebruikt! kunnen! worden.! CBJ! 1! kende! doorgaans! minder! meningsverO schillen! in! aanmeldingsfase! dan! CBJ! 2,! wat! lijkt! aan! te! geven! dat!het!mentaal!model!van!CBJ!1!sterker!is.!Hierop!wordt!per! CBJ!verder!ingegaan.!! !

3.1.1!HET!GEDEELD!MENTAAL!MODEL!VAN!CBJ!1! Het! aantal! meningsverschillen! in! CBJ! 1! was! beperkt.! Op! het! instroomoverleg! werd! doorgaans! in! een! positieve! sfeer! de! informatie!over!het!dossier!bevraagd,!aangevuld!en!aanvaard.! Geen! conflicten! zijn! niet! per! se! een! indicatie! dat! het! team! goede! beslissingen! neemt.! Eén! van! de! meest! gekende! biases! bij! groepsbeslissingen,! ‘groupthink’,! is! te! wijten! aan! het! niet! (meer)! toelaten! van! andere! meningen! dan! de! dominante.! BoO vendien!kan!het!niet!naar!boven!komen!van!andere!meningen! ook! te! maken! hebben! met! teamleden! die! niet! durven! hun! onenigheid!uit!te!spreken.!Voor!CBJ!1!gaat!dit!niet!op.!De!conO sulenten! zijn! het! weinig! oneens,! maar! als! er! onenigheid! is,! gaan! ze! de! discussie! aan.! Een! voorbeeld! hiervan! tijdens! het! |260|! !

! instroomoverleg!is!de!bespreking!van!een!gezin!dat!ze!nog!niet! lang! ervoor! hadden! doorgestuurd! naar! de! bemiddelingscomO missie!en!waarvan!de!jeugdrechtbank!beslist!had!het!dossier!te! sluiten!met!de!boodschap!aan!mama!om!terug!een!hulpvraag! te!stellen!bij!het!CBJ.!De!consulenten!waren!hier!allen!niet!mee! opgezet,!maar!er!waren!verschillende!standpunten!van!wat!er! met! het! gezin! moest! gebeuren.! Een! deel! van! de! consulenten! (en!de!teamverantwoordelijke)!vond!dat!het!een!dossier!moest! worden! om! dan! extra! informatie! te! verzamelen.! Een! ander! deel!vond!dat!het!dossier!op!de!jeugdrechtbank!moest!blijven! en! wilden! in! die! richting! een! overleg! met! de! jeugdrechtbank! plannen.! Ongeveer! halverwege! de! bespreking! komt! er! een! beslissingsvoorstel!om!het!in!caseonderzoek!te!nemen:! # Lore# zegt# “ok”# [ik# kan# er# mee# verder].# Bob# vraagt# "een: maal#andermaal".#[Er#is#geroezemoes#dat#doet#uitschijnen# dat# ze# niet# echt# gelukkig# zijn# met# die# beslissing].# Bob# vraagt#wat#er#scheelt,#maar#Marleen#geeft#aan#er#niet#op# in#te#willen#gaan.#Bob#dringt#aan.#Marleen#zegt#"ja,#allee# [doe# dan# maar,# maar# het# is# niet# naar# mijn# goesting]".# Karolien# zegt# dat# dat# voor# haar# de# wereld# op# zijn# kop# is.# Ze#volgt#het#niet#maar#zij#moet#het#niet#doen.#Marie#zegt# dat# ze# de# logica# ook# helemaal# niet# snapt.# […]# Karolien# werpt# op# dat# het# een# ernstige# POS# is,# maar# ze# [op# de# jeugdrechtbank]#zeggen#dat#ze#dat#niet#doen.#Marie#corri: geert# dat# ze# zeggen# dat# het# geen# POS# is.# Joris# stemt# in.# Karolien# gaat# verder# en# vraagt# of# zij# dan# moeten# zeggen# "oke# dan,# dan# beginnen# wij# terug”# [als# naïef# schaapje].# Karolien# vindt# niet# dat# het# aan# hen# is# om# iedereen# "zijn# dinge#dicht#te#rijen".#(CBJ#1#02_006)# # Volgend! hierop! worden! de! standpunten! verder! toegelicht! en! valt! uiteindelijk! de! beslissing! om! het! een! aantal! weken! later!

|261|! !

opnieuw!te!bespreken!en!in!tussentijd!een!overleg!te!hebben! 115 met! de! jeugdrechtbank. !Dit! voorbeeld! illustreert! hoe! men! meningsverschillen!niet!uit!de!weg!gaat!en!men!hierover!open! communiceert.! Het!beperkt!voorkomen!van!conflict!op!instroomoverleg!werd! door!de!consulenten!bij!terugkoppeling!gelinkt!aan!het!beperkO te!tijdsbestek.!Ze!proberen!op!veertig!minuten!alle!dossiers!te! bespreken,!waardoor!ze!niet!altijd!de!tijd!hebben!om!het!meO ningsverschil! aan! te! gaan.! Daarnaast! wil! men! van! het! al! dan! niet!opnemen!geen!principestrijd!maken.!Ze!vinden!uitvoerige! discussies! in! dit! stadium! niet! productief.! Uiteindelijk! moet! er! één!consulent!verder!met!het!dossier!en!als!die!dat!ziet!zitten,! is!het!genoeg.!! Een!andere!mogelijke!oorzaak!voor!de!geobserveerde!intuïtieO ve!en!vaak!snelle!besluitvorming!is!een!sterk!gedeelde!cognitie! waardoor! de! meningen! homogeen! zijn! of! naar! elkaar! toe! geO groeid! zijn.! Hiervoor! zijn! ook! aanwijzingen! terug! te! vinden.! Doorheen!de!observaties!viel!op!dat!CBJ!1!–!al!dan!niet!bewust! –! aan! het! gedeeld! mentaal! model! werkt.! Enerzijds! trekt! men! tijd!uit!om!het!mentaal!model!uit!te!bouwen.!Eén!dag!per!jaar! heeft! CBJ! 1! een! teamdenkdag! waarop! verscheidene! thema’s! met! betrekking! tot! de! werking! van! het! CBJ! aan! bod! kunnen! komen!met!de!bedoeling!om!hier!rond!afspraken!te!maken!en! de! werking! te! uniformiseren.! De! teamdenkdag! viel! in! 2010! toevallig!in!de!observatieperiode!(week!8)!waardoor!de!onderO zoeker!hierbij!aanwezig!kon!zijn.!Er!werd!bijvoorbeeld!besproO ken! hoe! aanklampend! men! diende! te! zijn! wanneer! cliënten! zich! niet! aan! de! intakeOafspraak! houden! (cf.! 3.2.1.2).! Tevens! werd! beslist! om! de! indeling! van! de! teamvergadering! om! te! gooien!zodat!het!makkelijker!zou!zijn!om!alles!te!bespreken!in! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 115

!Vreemd! aan! deze! beslissing! is! wel! dat! het! dossier! uiteindelijk! niet! meer! geagendeerd! werd! op! het! instroomoverleg,! maar! verder! behandeld! werd! als! een! dossier! in! caseonderzoek.! Er! is! informeel! nog! enige! commotie! over! het! gezin,!maar!het!gaat!verder!zijn!gang!als!caseonderzoek.!

|262|! !

! de!voorziene!duur!van!de!vergadering.!Dit!werd!op!de!volgenO de! teamvergadering! meteen! toegepast,! wat! er! op! wijst! dat! men! aandacht! heeft! voor! de! implementatie! van! beslissingen! zodat! die! na! verloop! van! tijd! deel! kunnen! uitmaken! van! het! gedeeld!mentaal!model!van!het!team.!! Anderzijds!waakt!men!over!de!toepassing!van!de!standpunten! die! deel! uitmaken! van! het! mentaal! model.! Algemene! beslisO singsregels,! zoals! de! vuistregel! dat! enkel! cliënten! zelf! mogen! melden,!werden!consequent!toegepast!en!slechts!uitzonderlijk,! mits! grondige! motivering,! werd! hiervan! afgeweken! (bv.! CBJ! 1! 04_006).! Op! de! teamdenkdag! had! de! teamverantwoordelijke! ook! een! quiz! voorbereid! waarin! de! teamafspraken! over! verO schillende!deeldomeinen!–!van!‘wat!doe!je!als!je!verjaart?’!tot! ‘wat! doe! je! bij! een! aanmelding?’! –! op! ludieke! wijze! werden! opgefrist.!Hierdoor!wordt!het!gedeeld!mentaal!model!bestenO digd.!Er!schuilt!evenwel!een!gevaar!in!de!manier!waarop!CBJ!1! haar! mentaal! model! opbouwt! en! bestendigt.! Wanneer! een! bepaalde!beslissing!genomen!is,!is!het!immers!niet!eenvoudig! om!die!te!laten!herzien.!Dit!blijkt!uit!onderstaand!fragment:! # Naar# aanleiding# van# een# evaluatiegesprek# met# crisishulp# aan#huis,#hebben#ze#het#over#priors#voor#ambulante#hulp.# Een#aantal#consulenten#zegt#resoluut#dat#dat#niet#kan.#Ze# hebben#afgesproken#dat#priors#enkel#kunnen#voor#residen: tiële# maatregelen.# Wanneer# er# daar# discussie# over# ont: staat,# zegt# Karolien# fel# dat# iedereen# moet# leren# om# zich# aan# afspraken# te# houden# en# niet# na# 6# maanden# de# ge: maakte#afspraken#te#herzien.#Ze#is#in#dat#verband#niet#ge: lukkig#met#het#feit#dat#Nicole#[dit]#heeft#laten#opnemen#als# agendapunt.#Ze#hebben#daar#al#uitgebreid#over#gediscus: sieerd,#de#afspraak#is#er#en#daarmee#einde#discussie.#(CBJ# 1#teamvergadering#week#11)# # Wanneer! wel! op! beslissingen! wordt! teruggekomen,! lokt! dit! wrevel! uit.! Wanneer! Els! bijvoorbeeld! de! regel! met! betrekking! |263|! !

tot! aanmelding! over! de! opvoedingssituatie! bij! exOpartner! inO formeel! ter! discussie! wil! stellen,! krijgt! ze! de! wind! van! voren! van! Nicole! en! Bea! (CBJ! 1! aanmelding! week! 3).! Dit! maakt! dat! CBJ!1!best!vermijdt!snel!aanpassingen!te!doen!aan!het!gedeeld! mentaal!model!omdat!het!niet!gauw!herzien!wordt!en!dat!het! waakzaam! moet! zijn! dat! het! niet! te! rigide! wordt! in! de! eigen! beslissingsregels.!! !

3.1.2!HET!GEDEELD!MENTAAL!MODEL!VAN!CBJ!2! Meningsverschillen!kwamen!vaker!voor!in!CBJ!2.!Op!deze!moO menten! werden! de! beslissingsopties,! klasseren! of! instromen,! naast! elkaar! gelegd! en! de! voorO! en! tegenargumenten! overloO pen! (bv.! CBJ! 2! 03_009,! 07_012,! 11_006,! 12_009,! 13_017).! De! consulenten!linkten!het!voorkomen!van!discussie!bij!terugkopO peling! aan! de! interpersoonlijke! verschillen! in! visie! tussen! de! consulenten! onderling.! Dit! vormt! inderdaad! minstens! een! hindernis!voor!het!uitbouwen!van!een!gedeeld!mentaal!model.! Discussies! of! conflicten! vormen! evenwel! ook! een! kans! om! verschillende! standpunten! te! expliciteren! en! vervolgens! dichO ter!bij!elkaar!te!brengen.!Hier!gaat!het!in!CBJ!2!al!eens!mis.!Uit! de! observaties! blijkt! dat! de! consulenten! vaak! niet! echt! luisteO ren!naar!elkaars!argumenten!waardoor!het!ook!niet!mogelijk!is! om!het!standpunt!van!de!ander!te!begrijpen.!Dit!wordt!onder! meer! duidelijk! in! volgend! citaat.! De! discussie! gaat! over! een! dossier! dat! in! de! observatieperiode! vijf! keer! besproken! 116 werd. !Oorspronkelijk! meldden! grootouders! aan! met! pleegO gezinnendienst!omdat!ze!zich!zorgen!maakten!over!de!bezoeO ken! van! hun! kleinkind! aan! zijn! ouders! (grootouders! hebben! hoederecht).!De!ouders!waren!vaak!onder!invloed!bij!bezoeken! en! grootouders! zochten! naar! ondersteuning! om! de! bezoeken! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 116

!Bij! de! eerste! bespreking! in! de! observatieperiode! was! dit! dossier! al! een! terugkomer,!dus!het!werd!in!totaal!minstens!zes!keer!besproken.!

|264|! !

! beter!te!laten!verlopen.!Het!citaat!komt!uit!de!derde!discussie! die!het!team!over!dit!dossier!heeft.!! # Goele# zegt# dat# dat# waar# is,# maar# ze# begrijpt# wel# dat# ze# stap#naar#CBJ#zetten#:#want#daar#gaat#het#uiteindelijk#om#:# als#ze#dachten#dat#CBJ#[bezoeken]#ook#zou#kunnen#beveili: gen.#Kristel,#Hilde#en#Nel#zeggen#dat#CBJ#dat#niet#kan.#[…]# Nel# voegt# toe# dat# ze# het# vonnis# eventueel# kunnen# aan: vechten# bij# de# jeugdrechtbank,# maar# CBJ# kan# dat# niet.# Goele#zegt#dat#ze#dat#wel#kunnen.#Als#ze#morgen#een#kind# plaatsen,# gaan# ze# ook# in# overleg# met# de# ouders# rond# be: zoeken#enzovoort.#[…]#Nel#zegt#dat#ze#kind#helemaal#niet# kunnen# plaatsen# bij# grootouders,# want# het# is# door# de# jeugdrechter#toegewezen#aan#die#mensen.#Goele#zegt#dat# ze# dat# helemaal# niet# wil# beweren,# maar# op# moment# van# melding#wisten#grootouders#[en#pleeggezinnendienst]#dat# ook# niet.# Nel# zegt# dat# ze# hier# met# vonnis# stonden.# Goele# zegt#"nee#nee,#maar#kom,#ik#discussieer#niet#meer".#Brigit: te#denkt#trouwens#dat#het#wel#kan.#Zij#heeft#jaren#een#ge: zin# gevolgd# waar# dat# de# grootouders# het# hoederecht# ge: kregen#hadden#van#de#jeugdrechter#en#waar#CBJ#jarenlang# een#pleegplaatsing#gedaan#hebben.#Goele#zegt#"voila,#da# kan#wel,#dus#ik#discussieer#daar#niet#over".#[…]#Tegelijker: tijd# zegt# Nel# dat# er# in# dat# dossier# van# Brigitte# een# pro: bleem#was#bij#de#grootouders#en#dat#is#bij#X#niet#het#geval.# Brigitte#zegt#dat#ze#dat#weet,#maar#dat#het#daar#niet#over# gaat.# Het# gaat# over# het# feit# dat# de# combinatie# wel# kan.# […]# Nel# herhaalt# dat# het# bij# dossier# van# Brigitte# ging# om# een#probleem#in#het#gezin#van#de#grootouders,#maar#bij#X# is#er#geen#probleem#in#het#gezin#van#de#grootouders.#Er#is# een#probleem#met#de#ouders.#Brigitte#en#Goele#zeggen#te: gelijkertijd#dat#het#daar#niet#over#gaat#[en#verheffen#hun# stem].#Nel#zegt#van#wel.#Goele#wil#gewoon#zeggen#dat#er# wel#een#pleegplaatsing#mogelijk#is#ook#al#is#er#een#vonnis# [ze# slaat# ondertussen# in# haar# spreekritme# op# tafel].# Nel#

|265|! !

zegt#dat#mensen#dat#niet#vragen.#Goele#zegt#"moh"#en#dat# het#daar#toch#niet#over#gaat.#(CBJ#2#08_001)# # Op! verschillende! momenten! in! deze! discussie! (die! in! realiteit! nog!langer!duurde)!blijkt!dat!de!protagonisten,!Nel,!Brigitte!en! Goele,! niet! open! staan! voor! elkaars! argumenten.! Uiteindelijk! wordt! de! discussie! afgebroken! zonder! dat! één! van! de! twee! partijen! een! stap! in! de! richting! van! de! andere! gedaan! heeft.! Het!conflict!is!op!die!manier!niet!opgelost,!maar!blijft!bestaan.! De! meningsverschillen! over! de! actie! die! ze! dienen! te! onderO nemen! maakt! waarschijnlijk! ook! dat! dit! dossier! kon! blijven! terugkomen.! Het! was! niet! voor! iedereen! duidelijk! waarom! er! wat! beslist! werd! en! onder! welke! voorwaarden! het! dossier! eventueel! wel! in! caseonderzoek! genomen! kon! worden! (het! dossier!werd!uiteindelijk!geklasseerd).!! Bij! een! aantal! discussies! leken! de! meningen! echter! helemaal! niet! zo! sterk! uit! elkaar! te! liggen.! Ook! in! bovenstaand! citaat! is! het! niet! zo! dat! Brigitte! en! Goele! een! radicaal! andere! mening! hebben! dan! Nel! over! wat! er! met! het! dossier! moet! gebeuren.! Ze!proberen!te!kaderen!wat!beweegredenen!van!melders!konO den! zijn! zonder! dat! ze! daarmee! willen! zeggen! dat! ze! dan! hun! vraag! moeten! inwilligen.! Op! die! manier! zijn! veel! discussies! eerder! het! resultaat! van! de! beperkte! bereidheid! om! naar! elO kaar! te! luisteren! dan! dat! ze! te! wijten! aan! grondige! meningsO verschillen.!! Groepsdiscussies! zijn! bijkomend! moeilijk! voor! CBJ! 2! omdat! ze! niet! allen! even! graag! discussiëren.! Goele! bijvoorbeeld! vindt! discussies!belangrijk!en!brengt!van!daaruit!dossiers!op!casebeO spreking! waarin! ze! geconfronteerd! wordt! een! interessante! vraag.!Ze!is!niet!zozeer!op!zoek!naar!advies,!maar!eerder!geïnO teresseerd!in!de!meningen!van!haar!collega’s!en!een!gezonde! discussie! daarover.! De! teamverantwoordelijke! aan! de! andere! kant! verkiest! rustige,! positieve! vergaderingen! en! lijkt! ongeO makkelijk!wanneer!er!een!(heftige)!discussie!ontstaat.!Door!die! verschillende!persoonlijkheden!worden!discussies!zelden!diepO |266|! !

! gaand!gevoerd!en!worden!weinig!beslissingsregels!toegevoegd! aan!het!mentaal!model.!Dit!betekent!niet!dat!er!geen!gedeelde! grond! was! voor! de! beslissingen.! Integendeel! zelfs,! meestal! werden! beslissingen! snel! een! eensgezind! genomen.! Het! lijkt! evenwel! zo! te! zijn! dat! het! mentaal! model! van! het! CBJ! weinig! evolueert.!Het!gebruikt!de!bestaande!expertise,!maar!gaat!niet! actief! op! zoek! naar! manieren! om! de! expertise! uit! te! bouwen! om! in! de! toekomst! sneller! patronen! te! kunnen! herkennen! in! dossiers.! Dit! heeft! tot! gevolg! dat! sommige! discussies! herhaalO delijk!opnieuw!gevoerd!worden.!Hoewel!er!een!zekere!inhouO delijke! convergentie! was! in! de! argumenten! voor! of! tegen! bij! opeenvolgende!besprekingen!over!bijvoorbeeld!meldingen!die! kaderden!in!een!vechtscheiding,!werd!dit!niet!geconcretiseerd! in!een!regel!of!in!een!aantal!elementen!die!ze!voor!elk!dossier! in!hetzelfde!geval!in!overweging!nemen.!Bij!de!terugkoppeling! was! er! enige! weerstand! te! merken! tegen! het! creëren! van! beO slissingsregels! omdat! de! consulenten! elke! situatie! afzonderlijk! willen!beoordelen.!! ! In!de!verschillende!CBJ’s!heeft!het!gedeeld!mentaal!model!dus! een! ander! statuut.! Zoals! verwacht! op! basis! van! de! berekende! formele! overlegruimte! wordt! er! in! CBJ! 1! meer! aandacht! beO steed! aan! het! ontwikkelen! van! gedeelde! cognitie.! In! CBJ! 2! waren!er!meer!grijze!zones!in!de!gedeelde!cognitie,!en!waren! er!met!name!meer!elementen!waarover!onenigheid!heerste!en! die! aldus! de! besluitvorming! vertraagde.! Hierbij! zijn! twee! aanO vullingen! nodig.! Ten! eerste! lijken! de! sterkte! van! het! gedeeld! mentaal!model!en!de!snelheid!van!de!besluitvorming!samen!te! hangen.!Het!is!evenwel!onduidelijk!wat!de!kip!of!het!ei!is:!is!het! de!sterkte!van!het!mentaal!model!dat!er!voor!zorgt!dat!beslisO singen!sneller!genomen!worden,!of!is!het!de!bekommernis!om! tijd!te!besparen!dat!de!consulenten!aanzet!om!een!sterk!menO taal!model!te!ontwikkelen?!In!CBJ!1!neemt!men!sneller!beslisO singen,! en! kan! men! hiervoor! beroep! doen! op! een! duidelijk! mentaal! model! dat! niet! zomaar! herbekeken! wordt.! Het! uitO |267|! !

bouwen! van! dat! mentaal! model! kan! ook! bekeken! worden! als! een! strategie! om! de! werkdruk! te! verminderen! en! ruimte! te! creëren! voor! andere! processen,! bijvoorbeeld! het! contact! met! de!cliënt.!In!CBJ!2!kan!men!de!nood!om!tijd!te!besparen!minder! sterk! voelen,! omdat! men! vindt! dat! het! in! het! belang! van! de! cliënt! is! om! elke! situatie! afzonderlijk! uitgebreid! te! bespreken! op!instroomoverleg!en!hiervoor!wel!de!eigen!ervaringen!aan!te! wenden,!maar!geen!vaste!beslissingsregels.!Ten!tweede!kon!er! in!beide!CBJ’s!een!zekere!mate!van!gedeeldheid!over!een!aanO tal! facetten! teruggevonden! worden,! doch! betekent! deze! geO deeldheid! niet! dat! er! niet! afgeweken! kan! worden! van! de! beO slissingsregel! (cf.! Sheppard! &! Ryan,! 2003).! De! inhoud! van! de! gedeelde! mentale! modellen! wordt! bekeken! in! de! volgende! paragraaf.!! !

3.2! DE! INHOUD! VAN! HET! GEDEELD! MENTAAL! MODEL! Na! de! bespreking! van! de! gedeeldheid! van! de! mentale! modelO len! in! de! verschillende! CBJ’s! wordt! hier! stilgestaan! bij! de! inO houd! van! de! mentale! modellen.! Die! inhoud! wordt! weergegeO ven!aan!de!hand!van!de!betekenis!die!het!POSObegrip!krijgt!in! de! CBJ’s! en! aan! de! hand! van! de! betekenis! van! afzonderlijke! besluitvormingscues.! De! betekenisgeving! van! het! POSObegrip! werd!opgespoord!door!de!analyse!van!outliers!(cf.!hoofdstuk!4:! 5.1)!en!bleek!samen!te!hangen!met!de!manier!waarop!het!CBJ! zijn! eigen! rol! operationaliseert! (3.2.1).! Aangezien! de! betekeO nisgeving! van! welk! dossier! instroomt! steeds! verloopt! aan! de! hand! van! (een! combinatie! van)! deze! factoren,! kunnen! de! facO toren!beschouwd!worden!als!de!kern!van!het!gedeeld!mentaal! model! en! dus! eerder! gesitueerd! worden! als! besluitvormerO kenmerken! dan! als! kenmerken! van! het! dossier,! al! houdt! de! besluitvorming! een! evaluatie! van! dossierkenmerken! in.! De! analyse! van! de! betekenisgeving! van! afzonderlijke! besluitvorO mingscues!werd!ingegeven!door!de!vaststelling!dat!in!de!kwanO |268|! !

! titatieve! analyse! een! aantal! extra! factoren! geïdentificeerd! werden!als!predictoren!voor!de!beslissing.!De!betekenisgeving! van! deze! factoren! werd! dan! ook! bijkomend! geanalyseerd! (3.2.2).!! !

3.2.1!BETEKENISGEVING!POS:!OPERATIONALISERING! BEVOEGDHEID!CBJ! De! beslissing! om! in! te! stromen! werd! in! belangrijke! mate! beO paald!door!de!manier!waarop!het!CBJ!zijn!bevoegdheid!operaO tionaliseerde.!Ondanks!de!verschillen!in!opbouw!en!toepassing! van! het! gedeeld! mentaal! model,! bleek! de! inhoud! van! de! geO deelde!mentale!modellen,!althans!wat!betreft!structuur,!gelijkO aardig.!Het!mentaal!model!met!betrekking!tot!de!operationaliO sering!van!het!POSObegrip!valt!uiteen!in!vier!elementen,!nameO lijk! wettelijke! voorwaarden! met! betrekking! tot! de! leeftijd! en! woonplaats! van! de! cliënt! (2.1.1),! de! operationalisering! van! vrijwilligheid!(2.1.2),!de!evaluatie!van!hulpvragen!als!vragen!die! beantwoord! kunnen! worden! binnen! het! aanbod! van! de! BJZ! (2.1.3)! en! de! subsidiaire! positie! van! de! BJZ! (2.1.4).! Deze! verO schillende! elementen! worden! besproken,! met! aandacht! voor! de! verschillen! die! er! tussen! de! CBJ’s! zijn! in! de! invulling! van! deze!elementen.!! !

3.2.1.1!WETTELIJKE!VOORWAARDEN! De!wettelijke!voorwaarden!waar!een!comité!zich!aan!heeft!te! houden,! hebben! betrekking! op! de! leeftijd! en! de! woonplaats! van!de!jongere.!! !

!

|269|! !

A/!

LEEFTIJD!

De! hulpverlening! van! de! BJZ! is! beperkt! tot! minderjarigen.! Ze! kan! in! een! aantal! gevallen! verlengd! worden! tot! maximaal! 21! jaar,! maar! hulpverlening! opstarten! na! meerderjarigheid! is! onmogelijk.!Het!is!om!die!redenen!dat!aanmeldingen!voor!17O jarigen! –! met! uitzondering! van! de! vragen! tot! verlengde! hulpO verlening!–!met!enige!terughoudendheid!benaderd!worden.!! # Bob# wil# verder# gaan# naar# volgend# dossier,# als# Bea# op: merkt#dat#X#wel#al#17#jaar#is.#Marleen#en#Mathijs#bevesti: gen.# Bea# zegt# dat# ze# daar# niet# veel# wonderen# meer# mee# kunnen#doen.#De#anderen#bevestigen.#Veerle#zegt#"pas#op# zenne,# als# ik# daar# [...]"# en# de# anderen# lachen.# (CBJ# 1# 07_003)# # X#is#bijna#18#jaar.#Moeder#is#bezorgd#omdat#jongen#alleen# wil#gaan#wonen#en#zij#dat#niet#ziet#zitten.#Karel#stelt#toch# voor# om# te# klasseren# en# door# te# verwijzen# naar# sociaal# huis#en#zo.#Hij#wordt#in#april#ook#al#18.#(CBJ#2#03_010)# # Ondanks! de! terughoudendheid! met! betrekking! tot! 17Ojarigen! worden!alle!nieuw!aangemelde!17Ojarigen!in!CBJ!1!opgenomen! (n=10).! Eén! dossier! van! een! 17Ojarige! wordt! wel! geklasseerd,! maar! het! feit! dat! er! voor! de! jongere! een! MOFOvordering! is! binnengekomen,! is! doorslaggevend! voor! de! beslissing.! Slechts! in!drie!van!die!dossiers!wordt!een!opmerking!gemaakt!over!de! leeftijd,! en! dus! betekenis! gegeven! aan! het! feit! dat! jongere! reeds!17!is!zoals!in!bovenstaand!citaat.!In!CBJ!2!worden!van!de! nieuw! aangemelde! 17Ojarigen! (n=8)! drie! dossiers! geklasseerd.! Eén! daarvan! is! het! voorwerp! van! bovenstaand! citaat! en! daar! wordt!er!betekenis!gegeven!aan!de!leeftijd,!doch!zou!het!ook! kunnen! dat! ze! de! hulpvraag! niet! vinden! passen! bij! hun! hulpO aanbod.! De! aanmelding! is! immers! binnen! gekomen! via! het! parket!en!eerste!beslissing!was!om!dossier!in!wacht!te!zetten.! Een! andere! aanmelding! werd! geklasseerd! omdat! jongere! niet! |270|! !

! op!intake!aanwezig!was!(leeftijd!wordt!in!bespreking!niet!verO noemd)! en! de! derde! omdat! jongere! hulpvraag! had! ingetrokO ken.!! ! Wanneer! 17Ojarigen! aangemeld! worden,! kan! het! dus! dat! er! terughoudendheid! is! om! het! dossier! op! te! nemen,! maar! die! terughoudendheid! is! nooit! doorslaggevend! genoeg! als! motief! om!het!dossier!te!klasseren.!! !

B/!

WOONPLAATS!

De!woonplaats!van!de!jongere!is!doorslaggevend!om!te!bepaO len!welk!CBJ!bevoegd!is.!Hierbij!wordt!in!eerste!instantie!gekeO ken! naar! de! feitelijke! verblijfplaats! van! de! jongere.! Wanneer! het! domicilieadres! wel! in! de! regio! ligt,! maar! het! kind! voornaO melijk!verblijft!in!andere!regio,!wordt!een!ander!comité!aangeO schreven!om!hulp!te!organiseren.!! # Nicole#heeft#mama#proberen#te#bereiken#en#haar#één#keer# aan# telefoon# gekregen.# Toen# heeft# ze# te# horen# gekregen# dat# de# kinderen# niet# bij# mama# wonen# [gedomicilieerd# in# hun#regio],#maar#in#":gem“#[bij#papa].#Dus#dan#heeft#Nico: le#het#overgemaakt#aan#[bevoegd#CBJ].#(CBJ#1#07_001)# # Goele# zegt# dat# die# mensen# hier# vorige# week# samen# met# het#CLB#stonden.#Ze#heeft#daar#een#heel#gesprek#mee#ge: daan#en#als#ze#op#het#einde#vroeg#waar#die#wonen,#bleek# dat# die# wonen# in# [andere# regio].# Kristel# zegt# “dom# dom# dom”,# maar# dat# ze# dat# ook# voorheeft# en# Nel# zegt# dat# je# dat#éérst#moet#vragen.#Goele#heeft#hen#dan#gegevens#van# [bevoegd#CBJ]#doorgegeven.#Hilde#zegt#dat#ze#dan#klasse: ren.#Karel#lacht#dat#dat#goed#is#voor#de#statistieken.#(CBJ#2# 06_010)# ## |271|! !

3.2.1.2!VRIJWILLIGHEID! Het! CBJ! organiseert! vrijwillige! hulpverlening.! Bij! aanmelding! wordt!er!dus!een!inschatting!gemaakt!van!de!vrijwilligheid!van! het! cliënt(systeem).! De! geobserveerde! comités! hanteren! echO ter!andere!regels!om!de!vrijwilligheid!te!bepalen!en!koppelen! hieraan!andere!beslissingen.!Ze!worden!per!comité!overlopen.! !

A/!

CBJ!1!

Een! eerste! aspect! van! vrijwilligheid! voor! CBJ! 1! is! dat! de! aanO melding! moet! gaan! over! de! eigen! opvoedingssituatie! (cf.! 1.1.2.2).!Hulpverleners!kunnen!dus!geen!probleemsituatie!van! cliënten! aanmelden.! Andere! personen! uit! het! cliëntsysteem! kunnen! ook! niet! melden! wanneer! zij! niet! de! opvoedingsverO antwoordelijkheid! dragen.! Dit! wordt! ook! gecommuniceerd! naar!die!personen!die!toch!een!opvoedingssituatie!bij!iemand! anders!willen!aanmelden.!! # “Goh,#het#beste#is#dat#je#de#mensen#zelf#eens#laat#bellen.# Het#meisje#liefst#met#haar#ouders,#of#allebei#apart,#of#dat# jij# [professionele# aanmelder]# # met# hen# belt.”# (CBJ# 1# aan: melding#week#12)# # “En#u#maakt#zich#op#dit#moment#zorgen#nu#de#kinderen#bij# de# mama# zijn?# Het# enige# dat# u# kan# doen,# is# inderdaad# stappen# zetten# voor# de# hoederechtregeling.# Maar# het# is# niet# zo# evident# om# naar# de# situatie# bij# mama# stappen# te# zetten,# dan# moet# mama# zelf# stappen# zetten.# […]# Ik# zou# gewoon# afwachten# hoe# het# zit# met# hoederechtregeling.# Stelt# dat# er# achteraf# nog# moeilijkheden# zijn# rond# opvoe: ding,# niet# per# se# bij# mama,# maar# bij# uzelf# als# u# het# toch# moeilijk#hebt#met#al#die#kinderen#in#huis,#mag#u#zeker#al: tijd# contact# met# ons# opnemen.”# (CBJ# 1# aanmelding# week# 7)# |272|! !

! Slechts! in! één! dossier! werd! een! aanmelding! door! iemand! anO ders! dan! centrale! opvoedingsverantwoordelijke! aanvaard,! doch!pas!na!lang!aandringen.!! # Papa# was# alleen# [op# intake].# Hij# heeft# al# een# aantal# keer# gemeld#en#heeft#altijd#te#horen#gekregen#dat#hij#niet#kon# melden# voor# situatie# bij# ex:partner.# Uiteindelijk# had# hij# mama#overtuigd#om#mee#te#komen,#maar#ze#was#dan#toch# niet# op# intake.# […]# Mathijs# had# wel# de# indruk# dat# papa# echt#begaan#was.#Bea#zegt#'ja'.#Mathijs#gaat#verder#dat#hij# hier#niet#zat#om#moeder#zwart#te#maken,#dus#best#mama# eens# uitnodigen.# Nicole# zegt# dat# Mathijs# een# "bijzondere# bezorgdheid"#vaststelde.#Mathijs#erkent.#(CBJ#1#04_006)# # Doordat! mensen! zelf! stap! naar! het! comité! moeten! zetten,! tonen!ze!al!een!grote!bereidheid!en!motivatie!om!mee!te!werO ken!met!het!comité.!Bijkomend!wordt!de!vrijwilligheid!van!het! cliënt(systeem)! afgeleid! uit! de! aanwezigheid! op! de! intake.! In! CBJ! 1! waren! er! 12! besprekingen! waaruit! de! afwezigheid! van! alle! of! één! van! de! partijen! bleek.! Doorgaans! werden! die! dosO siers!teruggebracht!op!team!wanneer!ze!op!een!volgende!intaO ke! wel! aanwezig! waren.! Indien! ze! bij! volgende! pogingen! ook! niet!bereikbaar!waren,!werd!het!dossier!geklasseerd.!Slechts!in! twee!besprekingen!werd!beslist!om!het!dossier!te!openen,!het! dossier!waarvan!sprake!in!het!vorige!citaat!en!een!ander!dosO sier! waarbij! de! onvrijwilligheid! van! de! jongere! net! aanleiding! gaf!om!dossier!te!openen.!! # X#weigert#evenwel#alle#vormen#van#hulp.#De#vraag#aan#CBJ# is#om#te#proberen#om#X#"te#lanceren"#en#Nicole#denkt#dat# ze# daar# moeten# op# ingaan# omdat# anders# niemand# dat# gaat# doen.# Ze# verduidelijkt# dat# ze# hun# deuren# wel# open# zetten,# maar# als# hij# niet# komt,# dan# komt# hij# niet.# Marie# stemt#in.#(CBJ#1#11_005)# # |273|! !

In!dit!dossier!had!moeder!wel!een!sterke!hulpvraag!en!in!CBJ!1! is!doorgaans!het!akkoord!van!één!partij!voldoende!om!caseonO derzoek!te!starten.!De!andere!partijen!worden!gehoord!tijdens! het! caseonderzoek! en! indien! er! bijkomend! mensen! gemotiO veerd! dienen! te! worden,! gebeurt! dit! ook! tijdens! het! caseonO derzoek.!! Er!moet!dus!minstens!één!partij!op!het!intakegesprek!aanwezig! zijn!(en!naderhand!ook!bereidheid!tonen!om!caseonderzoek!te! starten).! Wat! er! gebeurt! als! mensen! niet! komen! opdagen! is! niet! zo! eenduidig.! Op! de! teamdenkdag! werd! hierover! kort! gediscussieerd:! # Karolien#vindt#[…]#niet#dat#ze#achter#mensen#hun#gat#moe: ten#zitten.#Bea#vindt#dat#wel#een#andere#situatie#als#de#rol# van#de#verwijzer#heel#duidelijk#is,#en#die#bijvoorbeeld#al#op# voorhand#heeft#laten#weten#dat#hij#veel#moeite#heeft#moe: ten#doen#om#de#ouders#te#motiveren#om#een#hulpvraag#te# stellen.# Daar# kunnen# de# anderen# inkomen.# Ze# vinden# dat# het#vaak#afhangt#van#het#dossier#of#je#de#verwijzer#op#de# hoogte#brengt#of#niet.#[…]#Mathijs#stelt#nog#voor#om#ook# niet# opgedaagde# intakes# te# bespreken# op# team.# Op# die# manier# kan# je# het# probleem# van# ‘al# dan# niet# verwijzer# verwittigen’#wat#ondervangen#door#meer#inhoudelijke#info# te# geven# over# de# intake# en# samen# te# bekijken# of# hier# ie: mand# verwittigd# moet# worden.# De# anderen# vinden# dat# een#goed#idee#dat#een#nieuwe#regel#moet#worden.#(CBJ#1# teamdenkdag#week#8)# # Het!contact!met!de!verwijzer!als!mensen!niet!komen!opdagen! past! onder! de! noemer! ‘aanklampendheid’! waarbij! ze! extra! moeite! doen! om! mensen! te! motiveren! ook! al! geven! ze! niet! onmiddellijk!blijk!van!vrijwilligheid.!Ze!gaan!hier!echter!niet!erg! ver! in.! De! verantwoordelijkheid! om! de! cliënten! te! motiveren! blijft!bij!de!verwijzer!en!als!de!verwijzer!er!niet!in!slaagt!om!de! cliënt!tot!bij!het!comité!te!krijgen,!blijft!het!zijn!verantwoordeO |274|! !

! lijkheid! om! stappen! te! zetten! naar! de! gedwongen! hulpverleO ning.!! # Veerle# vraagt# zich# af# wat# er# van# CBJ# verwacht# wordt# als# moeder#niet#bereikbaar#is.#Bob#en#Marie#zeggen#dat#ze#het# dan# moeten# terug# sturen# naar# de# procureur# [parket# is# melder].#Nicole#zegt#"aanklampendheid#he".#Bob#zegt#dat# procureur# dan# eventueel# bemiddelingscommissie# kan# in: schakelen.#Veerle#aanvaardt.#(CBJ#1#06_008)# # Joris#zegt#dat#die#niet#gekomen#zijn.#Dat#was#te#verwach: ten,# want# "daar# is# vanalles# rond# te# doen".# CLB# was# naar# hier# gekomen# voor# intake,# maar# de# mensen# blijken# heel# moeilijk# te# motiveren.# Ze# denken# niet# dat# dat# binnen# de# vrijwilligheid# een# kans# gaat# hebben,# dus# nu# gaat# CLB# sa: men#met#politie#een#brief#schrijven#naar#procureur.#(CBJ#1# 08_006)## # CBJ!1!verwacht!dus!dat!zowel!cliënt(systeem)!als!verwijzer!hun! verantwoordelijkheid!nemen!bij!het!stellen!van!een!hulpvraag.! Wanneer! er! geen! blijk! is! van! vrijwilligheid,! stroomt! het! gezin! doorgaans!niet!in.!De!verwijzer!dient!dan!–!eventueel!na!overO leg!met!het!comité!–!zelf!de!stappen!te!zetten!naar!de!bemidO delingscommissie.!! !

B/!

CBJ!2!

In!CBJ!2!vinden!ze!vrijwilligheid!of!bereidheid!om!mee!te!werO ken! heel! belangrijk.! Ze! operationaliseren! dat! als! het! gezien! hebben! en! bereid! gevonden! hebben! van! alle! betrokkenen,!

|275|! !

117

waaronder! ook! de! minderjarigen! die! 12! zijn! of! ouder. !Ze! interpreteren!daarmee!strikt!artikel!10!van!het!decreet!JeugdO zorg!dat!stelt!dat!er!instemming!dient!te!zijn!van!alle!betrokkeO nen! met! betrekking! tot! het! inwilligen! van! de! hulpverleningsO 118 aanvraag. !Dit! betekent! dat! er! vaak! meerdere! intakes! per! gezin! plaatsvinden,! wat! het! hoge! aantal! terugkomers! in! CBJ! 2! verklaart.!Soms!zijn!er!uitzonderingen!op!het!principe!dat!alle! betrokkenen! gezien! moeten! worden,! maar! minimaal! moet! de! centrale! opvoedingsfiguur! gezien! zijn! (als! papa! kind! enkel! in! weekends!zit,!is!het!niet!voldoende!dat!hij!gezien!is;!kan!wel!als! ze! enkel! mama! gezien! hebben)! én! moeten! de! andere! betrokO kenen! ofwel! op! de! hoogte! zijn! van! de! aanmelding,! ofwel! beO trokken!kunnen!worden!tijdens!het!caseonderzoek.!! # Hij# wil# weten# of# Kurt# dat# als# POS# beschouwt# en# hij# heeft# ook#nog#een#vraagteken#over#de#vader.#[…]#Kurt#zegt#dat# moeder# exclusief# hoederecht# heeft# en# dat# papa# jaar# en# dag# geen# contact# gehad# heeft# met# X.# Vrij# recent# is# er# nu# toch# vanuit# mama# een# contact# toegestaan# met# papa.# Mama#vindt#het#wel#ok#als#papa#uitgenodigd#wordt,#maar# denkt#niet#dat#hij#gaat#komen.#Kurt#heeft#mama#uitgelegd# dat#ze#papa#ook#wel#moeten#horen.#Karel#zegt#dat#dat#in# kader# van# onderzoek# wel# kan.# Kurt# bevestigt.# (CBJ# 2# 03_002)# # Op! het! principe! van! vrijwilligheid! kan! afgeweken! worden! en! dan! wordt! er! naar! de! bemiddelingscommissie! gestapt.! Doch! niet!in!elk!dossier!waarin!mensen!niet!komen!opdagen,!wordt! de!beslissingsketen!die!tot!bemiddelingscommissie!leidt,!opgeO start.! Voor! dat! stap! gezet! wordt! naar! bemiddelingscommisO !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 117

!Minderjarigen!onder!de!12!jaar!waarvan!de!inschatting!gemaakt!wordt!dat! ze!bekwaam!zijn,!kunnen/moeten!ook!toestemming!geven.! 118 !Art.! 10! Decr.! Vl.! 7! maart! 2008! inzake! bijzondere! jeugdbijstand,! BS! 15! april! 2008.!

|276|! !

! 119

sie ,!worden!betrokkenen!in!principe!uitgenodigd,!vervolgens! aanklampend!uitgenodigd!en!tot!slot!met!een!huisbezoek!verO 120 eerd. !Door! deze! keten! van! uitnodigingen! geven! ze! mensen! de! kans! om! toch! nog! vrijwillig! in! te! stemmen! met! hulpverleO ning!en!proberen!ze!te!verwezenlijken!dat!de!betrokkenen!op! de!hoogte!zijn!van!de!aanmelding!bij!het!CBJ.! # Karel# geeft# aan# dat# als# ze# morgen# naar# een# plaatsing# gaan# en# dan# eventueel# naar# een# [bemidde: lings]commissie,# dat# [het# niet# kan]# dat# [vader]# dan# van# niks#weet.#(CBJ#2#07_001)# # Indien! ze! op! geen! van! de! uitnodigingen! ingaan,! is! bemiddeO lingscommissie! een! optie.! Het! comité! neemt! dan! eerst! nog! contact!op!met!de!verwijzer/aanmelder!om!informatie!te!verO zamelen! over! de! ernst! van! de! situatie.! Deze! informatie! is! noodzakelijk!om!de!afweging!te!kunnen!maken!of!er!sprake!is! van!‘maatschappelijke!noodzaak’.!Alleen!wanneer!er!sprake!is! van! maatschappelijke! noodzaak! wordt! de! stap! gezet! naar! de! bemiddelingscommissie,! zoals! ook! blijkt! uit! volgend! citaat! waarin! de! teamverantwoordelijke! het! onderscheid! toelicht! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 119

!Als! het! CBJ! zelf! beslist! om! naar! de! bemiddelingscommissie! te! gaan,! is! de! beslissing!op!het!einde!van!de!bespreking!het!openen!van!een!caseonderzoek,! maar! er! wordt! dan! onmiddellijk! een! sjabloon! opgesteld! om! aan! het! bureau! voor! te! leggen! die! de! beslissing! om! het! dossier! door! te! sturen! naar! de! bemiddelingscommissie! moet! bekrachtigen.! Bij! parketmeldingen! komt! het! voor! dat! het! CBJ! overweegt! om! naar! de! bemiddelingscommissie! te! stappen,! maar!niet!zelf!de!stap!zet.!Ze!sturen!het!dossier!terug!naar!het!parket,!al!dan! niet!met!de!mededeling!dat!mensen!moeilijk!te!bereiken!zijn,!en!verwachten! dat!het!parket!dan!stappen!zet!naar!de!bemiddelingscommissie.! 120 !Het! is! niet! noodzakelijk! zo! dat! al! deze! stappen! doorlopen! worden.! Bij! de! terugkoppeling!met!het!CBJ!gaven!de!consulenten!zelf!aan!dat!die!stappen!in! de! procedure! niet! consequent! doorlopen! worden.! Er! kunnen! stappen! overgeslagen!worden!wanneer!men!de!situatie!als!heel!ernstig!inschat!en!men! geen!tijd!wil!verliezen!door!extra!uitnodigingen!te!versturen!(bijvoorbeeld!het! geval!bij!06_011!&!12_005).!

|277|! !

tussen! maatschappelijke! noodzaak! en! een! ‘gewone’! POSO situatie:! # Maar#blijft#wel#dat#ze#iets#binnen#krijgen#dat#mogelijks#een# POS#is#en#dan#is#het#aan#CBJ#om#af#te#wegen#of#er#vrijwil: ligheid# is# […]# en# in# welke# mate# er# sprake# is# van# een# POS# waarin# ze# vanuit# maatschappelijke# noodzaak# vaststellen# dat# situatie# niet# meer# doenbaar# is# voor# dat# kind# –# Goele# vult# aan# “binnen# vrijwilligheid”# –# en# [als# er# sprake# is# van# maatschappelijke# noodzaak]# moeten# zij# naar# bemidde: lingscommissie# gaan.# Anders# erkennen# ze# dat# er# serieuze# problemen# zijn# “maar# of# dat# dat# nu# naar# een# rechtbank# moet?”.#(CBJ#2#04_013)# # Uit!de!analyses!van!de!dossiers!waarin!de!mogelijkheid!van!de! bemiddelingscommissie! werd! besproken,! blijkt! dat! er! twee! voorwaarden!zijn!om!te!kunnen!spreken!van!maatschappelijke! noodzaak.!! Ten!eerste!moet!de!hulpvraag!van!de!betrokkenen!afgestemd! zijn! op! het! hulpaanbod! van! de! BJZ.! In! een! aantal! situaties! wordt! aangegeven! dat! bemiddelingscommissie! de! aanvraag! eigenlijk!onontvankelijk!zou!moeten!verklaren!omdat!zij!alleen! tussenkomen!bij!conflicten!over!hulpverlening.!Dit!wordt!vaak! aangehaald!in!discussies!over!vechtscheidingen.!Door!de!strijd! tussen! ouders! is! het! niet! altijd! evident! om! het! akkoord! van! beide!ouders!te!krijgen.!Ze!kunnen!dan!overwegen!om!stap!te! zetten! naar! de! bemiddelingscommissie,! maar! enkel! als! de! situatie! van! die! aard! is! dat! het! kind! er! onder! lijdt! en! BJZ! een! meerwaarde! zou! hebben.! Ze! gaan! niet! mee! als! ze! het! gevoel! hebben!dat!de!aanmelding!een!poging!is!om!sneller!op!jeugdO rechtbank!te!zitten!en!op!die!manier!bezoek!en!hoede!te!regeO len.!! # Karel#zegt#dat#[verwijzer]#feitelijk#tussen#de#regels#vraagt# om# er# mee# naar# de# [bemiddelings]commissie# te# gaan.# |278|! !

! Goele#denkt#dat#als#er#morgen#afspraken#zijn#rond#bezoek# en#hoede,#er#geen#problemen#meer#zijn.#Karel#zegt#dat#er# in#de#brief#ook#wel#een#vraag#staat#rond#naleving#van#be: zoek#omdat#men#vreest#dat#vader#dat#niet#gaat#naleven#en# dan# blijft# het# probleem,# ook# al# is# er# duidelijkheid.# Goele# vraagt#wie#dan#kan#helpen#om#afspraken#te#doen#naleven.# Karel#zegt#dat#zij#dat#niet#kunnen,#maar#ze#hebben#nog#al# eens# zo'n# vechtscheiding# gehad# waarbij# ze# uiteindelijk# naar# de# bemiddelingscommissie# gegaan# zijn# omdat# kin: deren#er#onder#door#gingen#en#die#in#een#POS#verkeerden# 'tot# en# met'.# Niemand# geraakte# daar# door# en# dan# zijn# ze# naar#de#bemiddelingscommissie#gegaan.#(CBJ#2#02_015)# # Carine# vraagt# of# moeder,# als# ze# dat# zou# willen,# zelf# naar# de# bemiddelingscommissie# kan# stappen.# Karel# denkt# van# wel.# Goele# meent# dat# je# alleen# maar# naar# bemiddelings: commissie# kan# stappen# als# het# gaat# over# hulpverlening.# 121 (CBJ#2#04_013) # # De! vereiste! dat! de! hulpvraag! overeen! moet! komen! met! het! hulpaanbod!zou!een!verklaring!kunnen!zijn!voor!het!feit!dat!de! bemiddelingscommissie! ook! bediscussieerd! kan! worden! in! dossiers!die!geklasseerd!worden.!Dit!lijkt!verwonderlijk!omdat! een! stap! naar! bemiddelingscommissie! enkel! gezet! wordt! bij! een!ernstige!situatie,!en!dan!is!het!onlogisch!om!dossier!alsnog! te!klasseren.!! # Goele# vindt# dat# ze# niet# in# onderzoek# kunnen# gaan# als# ze# ouders# niet# kunnen# bereiken.# Brigitte# zegt# van# wel,# dan# zetten#ze#de#stap#naar#bemiddelingscommissie.#Goele#zegt# dat#ze#dan#wel#al#verder#gaan.#Nel#vraagt#wat#ze#zou#wil: len# bekomen# met# naar# bemiddelingscommissie# te# gaan.# Brigitte#stelt#tegenvraag#waarom#ze#het#dan#nu#niet#al#af: !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 121

!Beide!citaten!komen!uit!besprekingen!over!hetzelfde!gezin.!

|279|! !

sluiten.#Nel#zegt#dat#zij#zou#afsluiten#want#ze#vindt#niet#dat# CBJ#een#meerwaarde#heeft.#(CBJ#2#08_001)# # Uit!dit!citaat!blijkt!dat!het!ontbreken!van!vrijwilligheid!bij!één! van! de! partijen! niet! voldoende! is! om! naar! bemiddelingscomO missie! te! stappen.! Als! de! consulenten! geen! meerwaarde! zien! voor! de! tussenkomst! van! het! comité,! wordt! het! opperen! van! de! bemiddelingscommissie! als! mogelijke! optie! afgewimpeld! omdat! de! bemiddelingscommissie! feitelijk! dezelfde! mogelijkO heden! heeft! qua! hulpaanbod.! De! stap! zetten! naar! bemiddeO lingscommissie!hangt!hierdoor!samen!met!een!globale!beoorO deling!van!wat!een!geschikte!hulpvraag!is!(cf.!3.2.1.3).!! Ten! tweede! is! bij! de! overweging! of! er! sprake! is! van! maatO schappelijke! noodzaak,! de! relatie! met! de! eerstelijnshulpverleO ning! van! belang.! Enerzijds! wordt! de! stap! naar! de! bemiddeO lingscommissie! enkel! gezet! na! overleg! met! de! professionele! melder/verwijzer! zodat! ze! kunnen! inschatten! of! de! situatie! ernstig!genoeg!is.!Er!worden!met!andere!woorden!alleen!dosO siers! naar! de! bemiddelingscommissie! gestuurd! die! via! een! professionele!aanmelder!binnenkomen,!meestal!parket!of!CLB.! Het! kan! toeval! zijn! dat! er! enkel! dergelijke! dossiers! in! steekO proef!zaten,!maar!de!bespreking!06_017!wijst!op!een!systemaO tiek.! Daar! stelt! één! van! de! consulenten! op! een! bepaald! moO ment!voor!om!naar!bemiddelingscommissie!te!stappen!omdat! mama! jongere! niet! kan! motiveren! om! mee! te! gaan! op! intake! en! er! sprake! is! van! spijbelproblematiek.! Hij! trekt! later! zijn! voorstel!in!als!duidelijk!wordt!dat!mama!aanmelder!is!en!niet! CLB! zoals! consulent! verkeerdelijk! dacht.! Doordat! mama! aanO melder! is! én! er! nog! geen! intake! is! kunnen! doorgaan! met! maO ma,! wordt! er! ook! aangegeven! dat! ze! nog! geen! inschatting! kunnen!maken!van!POS.!Mogelijks!is!dit!ook!een!indicatie!dat! professionele!meldingen!serieuzer!genomen!worden!dan!melO dingen! door! het! client(systeem).! Anderzijds! wordt! in! alle! dosO siers!waarin!bemiddelingscommissie!ernstig!overwogen!wordt,! aangegeven! dat! de! eerstelijnsvoorzieningen! mensen! niet! kunO |280|! !

! nen! bereiken.! Er! is! met! andere! woorden! geen! bereidheid! om! met!diensten!mee!te!werken!waardoor!de!eerstelijn!het!gezin! ook! niet! (afdoende)! kan! opvolgen.! Dit! is! sowieso! een! reden! voor!CBJ!om!een!dossier!met!een!hulpvraag!die!in!de!eerstelijn! opgenomen! zou! kunnen! worden,! toch! op! te! nemen! (CBJ! 2! 02_012).!Bij!dossiers!waar!bijkomend!geen!bereidheid!blijkt!bij! uitnodigingen! van! het! CBJ,! wordt! de! stap! naar! de! bemiddeO lingscommissie! overwogen.! Concrete! situaties! waarin! de! beO reidheid! op! de! twee! niveaus! aanleiding! geven! om! naar! de! bemiddelingscommissie! te! stappen,! zijn! verscheiden.! In! een! aantal! dossiers! gaat! het! om! onstabiele! opvoedingssituaties,! waarbij!kinderen!niet!meer!thuis!verblijven!en/of!opvoedingsO figuren! kind! constant! verhuizen! (CBJ! 2! 02_010,! 03_014,! 04_009!&!04_010).!Verder!gaat!het!om!dossiers!waarin!één!of! meerdere!van!de!gezinsleden!volgens!de!professionele!melder! een! (sterke)! hulpvraag! hebben,! maar! een! ander! gezinslid! –! twee! keer! de! vader! hier! –! de! hulpverlening! afhoudt! (CBJ! 2! 04_005!&!06_011).!In!twee!andere!dossiers!speelt!de!ernst!van! de!problematiek!van!kind!(CBJ!2!12_005!–!slachtoffer!en!dader! van! seksueel! misbruik)! of! opvoedingsfiguur! (CBJ! 2! 11_005! –! 122 collocatie!van!mama )!mee.!! !

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 122

!Dit!dossier!is!een!uitzondering!op!een!aantal!andere!voorwaarden!in!de!zin! dat! er! geen! overleg! gebeurt! met! betrokken! hulpverlening! en! men! eigenlijk! geen! informatie! heeft! over! het! gezin! om! inschatting! POS! te! maken,! behalve! dan!dat!er!een!collocatie!is!voor!mama.!Ze!weten!niet!voor!welk!psychiatrisch! probleem! en! ook! niet! hoe! de! kinderen! het! doen.! Mogelijks! is! het! feit! dat! mama!aangeeft!op!korte!termijn!–!na!afloop!collocatie!–!haar!kinderen!te!gaan! halen!in!het!CKG!waar!ze!tijdens!collocatie!werden!ondergebracht,!voldoende! om!snel!actie!te!ondernemen.!Mama!gaf!aan!niet!te!willen!samenwerken!met! de! hulpverlening,! terwijl! psychiatrisch! probleem! van! mama! de! consulenten! blijkbaar! triggerde! om! te! vermoeden! dat! er! ook! een! pedagogisch! probleem! zou!zijn!en!dus!actie!te!ondernemen.!

|281|! !

C/!

SAMENVATTEND!

Beide! comités! vinden! vrijwilligheid! belangrijk,! maar! bekijken! dit! op! een! andere! manier.! Voor! CBJ! 1! betekent! vrijwilligheid! dat!de!cliënt!zelf!een!hulpvraag!komt!stellen!en!op!het!intakeO gesprek! aanwezig! is.! Wanneer! één! lid! van! het! cliëntsysteem! bereid! gevonden! wordt,! is! dit! voor! CBJ! 1! voldoende! om! met! het!caseonderzoek!van!start!te!gaan.!Als!mensen!niet!komen,! wordt!er!in!het!licht!van!de!aanklampende!hulpverlening!overO leg!gepleegd!met!de!verwijzer,!ten!minste!wanneer!die!gekend! is.! De! stap! naar! de! bemiddelingscommissie! is! steeds! de! verO antwoordelijkheid! van! de! verwijzer! in! de! aanmeldingsfase.! Voor! CBJ! 2! betekent! vrijwilligheid! dat! het! cliënt(systeem)! op! het! intakegesprek! aanwezig! is! en! daar! zijn! akkoord! geeft! tot! caseonderzoek.!Elk!lid!van!het!cliëntsysteem!moet!zijn!akkoord! geven.!Als!er!na!herhaaldelijke!pogingen!tot!intake!in!het!licht! van!de!aanklampende!hulpverlening!geen!vrijwilligheid!vastgeO steld!kan!worden,!zet!CBJ!2!zelf!de!stap!naar!de!bemiddelingsO commissie! na! overleg! met! de! professionele! aanmelder.! Ze! maken!hiervoor!een!afweging!of!er!sprake!is!van!maatschappeO lijke!noodzaak.!In!het!volgende!wordt!duidelijk!dat!CBJ!1!hierO voor!ook!een!andere!interpretatie!heeft.!! !

3.2.1.3!HULPVRAAG!//!HULPAANBOD! # Marie# heeft# dan# doorverwezen# naar# CGG.# Verder# wist# ze# niet# goed# wat# te# doen# met# gezin# omdat# er# niet# echt# een# vraag#was.#(CBJ#1#02_009)# # Brigitte# vindt# dat# nochtans# zuiverder.# Ze# hebben# een# vraag# gekregen# waar# ze# niet# aan# kunnen# beantwoorden.# Goele#zegt#dat#ze#ook#vindt#dat#het#niets#voor#CBJ#is.#Bri: gitte#vindt#dat#ze#dan#geen#onderzoek#moeten#doen#naar# POS:gehalte.#(CBJ#2#04_013)# # |282|! !

! Vanuit! het! idee! van! de! vraaggestuurde! hulpverlening,! is! de! hulpvraag! van! de! cliënt! erg! belangrijk.! Het! hebben! van! een! hulpvraag!is!evenwel!niet!voldoende!om!in!te!stromen.!In!prinO cipe! moet! de! hulpvraag! van! die! aard! zijn! dat! het! hulpaanbod! van! de! BJZ! een! antwoord! kan! bieden.! De! hulpvraag! wordt! tijdens!de!bespreking!dus!een!eerste!maal!‘gematcht’!met!het! aanbod.!! # Karel#zegt#dat#het#wel#een#problematiek#is#die#vanuit#psy: chiatrisch# oogpunt# moet# bekeken# worden# dus# in# die# zin# vindt#hij#de#vraag#aan#CBJ#wat#hulp#betreft#niet#relevant.# Goele# zegt# dat# het# wel# een# zware# problematiek# is.# Karel# herhaalt#dat#hij#het#wat#hulp#betreft#[met#nadruk#op#hulp]# niet#relevant#vindt.#(CBJ#2#07_007)# # Hierbij!dient!opgemerkt!te!worden!dat!het!gaat!om!het!theoreO tisch! beschikbare! aanbod.! Ze! zullen! geen! hulpvraag! afwijzen! omdat!ze!weten!dat!er!een!(te)!lange!wachtlijst!is!voor!één!van! de! hulpverleningsvormen! van! de! BJZ,! maar! omdat! ze! denken! dat! geen! van! de! hulpverleningsvormen! waar! ze! beroep! op! kunnen!doen!een!oplossing!kan!bieden!voor!de!probleemsituaO tie.! Het! concreet! matchen! van! hulpvraag! met! hulpaanbod! gebeurt! op! het! einde! van! het! caseonderzoek! of! bij! herzieninO gen! in! casemanagement.! Ze! hebben! het! occasioneel! wel! over! de! lange! wachtlijsten! voor! deze! of! gene! hulpvorm,! maar! dan! leidt!dit!niet!tot!klasseren.!! ! In! ongeveer! één! bespreking! op! drie! (n=114)! wordt! de! hulpO vraag! besproken.! Dat! de! hulpvraag! niet! in! alle! dossiers! expliO ciet! vermeld! wordt! –! alleen! bij! een! expliciete! verwijzing! werd! 123 dit!gecodeerd!als!hulpvraag !–!kan!te!maken!hebben!met!het! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 123

!Cues! voor! deze! codes! zijn! bijvoorbeeld! “hulpvraag! van! X! is! …”,! maar! ook! indicaties! zoals! “mama! wil! dat! rust! wederkeert! in! gezin”.! Tevens! worden!

! |283|! !

voorkomen!van!routinebeslissingen,!waarbij!de!hulpvraag!niet! besproken! wordt.! Het! betekent! waarschijnlijk! ook! dat! consuO lenten!op!basis!van!de!probleemschets!een!hulpvraag!kunnen! vermoeden!waarmee!ze!aan!de!slag!kunnen!gaan.!! ! Een! hulpvraag! die! overeenkomt! met! het! hulpaanbod! is! altijd! een! hulpvraag! die! voortvloeit! uit! opvoedingsproblemen.! Ze! houden! zoveel! als! mogelijk! hulpvragen! met! betrekking! tot! andere!probleemgebieden!af,!tenzij!ze!samen!voorkomen!met! opvoedingsproblemen.!! # Tom#concludeert#dat#dat#een#puur#financiële#vraag#is.#Lore# ontkent#dit.#Er#is#echt#iets#aan#de#hand#in#het#gezin.#(CBJ#1# 05_003)# # Brigitte# zegt# dat# het# misschien# nog# geen# POS# is,# maar# ze# heeft#ook#zo'n#zaak#waarin#het#kind#om#financiële#redenen# niet#meer#op#internaat#kon#waardoor#het#een#POS#gewor: den#is.#Karel#stemt#in.#(CBJ#2#12_007)# # Deze!overweging!is!het!duidelijkst!bij!zuiver!financiële!vragen,! maar!ook!problemen!die!enkel!te!maken!hebben!met!huisvesO ting! of! met! de! uitvoering! van! de! hoedeO! en! gezagsregeling! worden!niet!opgenomen.!Ook!dossiers!waarin!kindkenmerken! overheersen! (ADHD,! autisme,! depressie,…)! en! ouders! aangeO ven!nog!enige!draagkracht!te!hebben!om!antwoorden!te!zoeO ken!bij!andere!hulpverleningsinitiatieven,!worden!afgehouden.!! # Veerle# zegt# dat# er# een# heel# moeilijke# periode# geweest# is# tot# 3:4# weken# geleden# waarbij# X# verbaal# agressief# was,# !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

verwijzingen! naar! concrete! hulpverleningsinitiatieven! die! cliënten! voorstellen! als!hulpvraag!gecodeerd.!

|284|! !

! dreigde# met# weglopen,# etc.# Bea# vraagt# "en# wat# kunnen# wij# daar# aan# doen?".# Marie# stelt# vrijwel# onmiddellijk# ge: lijkaardige# vraag# "wat# was# hun# vraag?".# Ouders# geven# aan#dat#het#op#dit#moment#wat#beter#gaat#en#het#dus#niet# zo#dringend#is.#[…]#Nicole#komt#tussen#met#vraag#"kan#dat# met# andere# woorden# geparkeerd# worden?"# en# “zouden# ouders# terug# melden# als# het# weer# fout# loopt?”.# Veerle# denkt#van#wel.#(CBJ#1#04_007)# # Goele#zegt#dat#mama#niet#zozeer#de#vraag#heeft#van#[imi: teert# panische# moeder]# "help!",# maar# eerder# van# [rustig]# “hoe# moet# ik# jongen# met# ADHD# aanpakken?”.# (CBJ# 2# 11_006)# # Dit! impliceert! dat! de! problemen! die! een! geschikte! hulpvraag! kunnen! voortbrengen,! zeer! divers! zijn.! Pedagogische! hulpvraO gen! kunnen! ontstaan! uit! situaties! van! verwaarlozing! of! misO handeling,! maar! ook! uit! situaties! waar! jongeren! opstandig! gedrag!vertonen!(agressie,!drugs,!spijbelen,…)!en!ouders!geen! antwoorden!hiervoor!vinden.!! ! Er!zijn!echter!ook!situaties!waar!expliciet!besproken!wordt!dat! er!geen!(of!slechts!een!beperkte)!hulpvraag!is!en!het!gezin!toch! instroomt! (A/).! Tevens! zijn! er! hulpvragen! die! de! consulenten! niets!voor!het!CBJ!vinden,!maar!ze!toch!opnemen!(B/).!! !

A/!

GEEN!OF!BEPERKTE!HULPVRAAG!

In!een!aantal!besprekingen!wordt!aangegeven!dat!de!cliënten! geen!hulpvraag!hebben!of!een!hulpvraag!die!in!eerste!instantie! te! beperkt! lijkt.! In! CBJ! 2! werd,! wanneer! cliënten! op! de! intake! geen!hulpvraag!bleken!te!hebben,!contact!opgenomen!met!de!

|285|! !

verwijzer/professionele! aanmelder! om! te! weten! te! komen! in! 124 hoeverre! zij! bezorgd! waren! over! de! situatie. !In! CBJ! 1! werd! dit! niet! geobserveerd,! wat! past! in! hun! minder! aanklampende! houding.! Ze! openen! wel! een! aantal! dossiers! waarin! er! weinig! hulpvraag! van! cliënten! kwam,! omdat! ze! vermoeden! dat! er! meer!aan!de!hand!is!(CBJ!1!01_004,!02_007,!03_001,!04_004!&! 11_002;! ook! in! CBJ! 2! voorbeelden:! 02_007,! 03_008).! In! CBJ! 1! omschrijven!ze!hun!beslissing!dan!zelf!als!“openen!om!te!sluiO ten”!(11_002).! # Mathijs# gaat# verder# dat# [verwijzer]# inschatte# dat# mama# probleem# niet# op# tien# minuten# tijd# zou# kunnen# schetsen# aan#de#telefoon.#En#dat#heeft#mama#ook#niet#gedaan.#Lore# zegt#dat#intake#ook#vrij#kort#was.#Ze#vermoedt#dat#ze#eerst# aan# een# soort# "vertrouwensband"# moet# werken.# Nicole# deduceert# dat# het# dan# een# dossier# wordt.# Inderdaad# een# dossier,#volgens#Lore.#Nicole#maant#haar#aan#om#goed#te# letten#op#de#termijn.#Mathijs#stemt#in.#(CBJ#1#03_001)# # Els#voegt#toe#dat#het#vaak#onduidelijk#is#of#ouder#of#jonge: re#al#dan#niet#een#hulpvraag#heeft#en#soms#hebben#ze#in: derdaad#geen#hulpvraag#"omdat#ze#probleem#niet#zien#of# omdat#ze#het#niet#kunnen#uiten#of#omdat#ze#het#niet#willen# zien# of# omdat# ze# ons# niet# willen# betrekken# of# weet# ik# veel".# Bob# komt# tussen# dat# hij# denkt# dat# [verwijzer]# wel# met# medeweten# van# moeder# opnieuw# gebeld# heeft.# Els# zegt# absoluut.# Bob# zegt# dat# mama# dan# toch# wil# dat# er# !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 124

!Soms! werden! uitzonderingen! op! deze! reflex! geobserveerd.! In! bespreking! 12_009! werd! de! mogelijkheid! om! creche! te! contacteren!afgehouden! door! de! consulent! van! intake.! In! bespreking! 07_012! werd! duidelijk! dat! mama! alleen! hulpvraag! had! bij! papa.! Hoewel! Laetitia! en! Carine! zich! herinneren! dat! aanmelding! heel! ernstig! was,! maken! ze! niet! de! reflex! om! betrokken! professional! –! i.e.! onthaalmoeder! –! te! contacteren,! maar! klasseren! ze! het! dossier.!!

|286|! !

! verder# werk# van# gemaakt# wordt.# Els# bevestigt.# (CBJ# 1# 06_001)# # Ze!erkennen!hiermee!dat!het!niet!altijd!makkelijk!is!voor!cliënO ten!om!een!hulpvraag!te!stellen.!Als!ze!de!indruk!hebben!dat!er! meer! aan! de! hand! is,! dan! kunnen! ze! toch! stap! zetten! naar! caseonderzoek!om!in!proces!te!gaan!en!op!die!manier!mensen! verder!te!begeleiden!in!het!formuleren!van!een!hulpvraag.!! !

B/!

ONGESCHIKTE!HULPVRAAG!

In! een! aantal! situaties! worden! hulpvragen! die! volgens! consuO lenten! beter! door! een! andere! instantie! opgevangen! worden,! toch! opgenomen.! Ondanks! een! duidelijk! indicatie! voor! een! eerstelijnsvoorziening,! worden! dossiers! toch! verwezen! naar! caseonderzoek!wanneer!de!cliënt!het!aanbod!in!de!eerste!lijn! weigert!(CBJ!1!11_005!en!CBJ!2!02_012).!Een!andere!motivatie! om!dergelijke!dossiers!op!te!nemen!is!om!gericht!door!te!verO wijzen.!CBJ!2!werd!zo!geconfronteerd!met!één!dossier!tijdens! de! observatieperiode,! bespreking! 13_009.! Het! was! tijdens! de! bespreking! onduidelijk! wat! hulpvraag! exact! was! en! wat! de! meerwaarde! van! CBJ! zou! kunnen! zijn! ten! opzichte! van! VAPH! (verwijzer),!maar!omwille!van!complexiteit!en!een!verleden!in! de! BJZ! werd! toch! beslist! om! het! dossier! op! te! nemen! zodat! onderzocht!kon!worden!wat!opties!waren!en!dan!indien!nodig! begeleid! door! te! verwijzen.! In! CBJ! 1! worden! dergelijke! comO plexe!dossiers!opgenomen!met!als!doel!‘coördinatie!hulpverleO ning’.!! # Tom#zegt#dat#er#dus#eigenlijk#vanalles#voor#VAPH#zit,#maar# dat# "niemand# dat# echt# vastpakt".# Hij# denkt# dat# gezin# ie: mand# nodig# heeft# die# even# mee# helpt# coördineren# en# "weg#naar#andere#diensten#open#maakt".#(CBJ#1#06_004)# # |287|! !

Er! werd! tijdens! de! aanmeldingsgesprekken! geobserveerd! dat! het! CBJ! geen! ‘zuivere’! coördinatie! (meer)! doet.! Om! over! te! gaan! tot! coördinatie! mag! er! geen! andere! instantie! reeds! beO trokken! zijn! bij! gezin! die! coördinerende! rol! kan! opnemen.! InO dien! dat! wel! het! geval! is,! gaan! ze! enkel! over! tot! coördinatie! wanneer!er!weinig!bereidheid!is!van!het!cliëntsysteem!om!mee! te! werken! met! de! eerstelijnshulpverlening.! Dit! is! het! moment! waarop!CBJ!1!in!zijn!besprekingen!het!begrip!‘maatschappelijke! noodzaak’!laat!vallen.!! # Karolien#vindt#dat#CLB#kan#coördineren,#want#het#CLB#van# laatste#school#blijft#betrokken#ook#al#valt#school#weg.#Ma: rie#dacht#daar#ook#aan.#Karolien#denkt#niet#dat#het#maat: schappelijke# noodzaak# is.# Ze# zegt# dat# situatie# ernstig# is,# maar#mensen#willen#wel#mee#en#vragen#hulp,#dus#kan#CLB# hen# bij# de# hand# pakken.# […]# Karolien# vindt# dat# CLB# men: sen# perfect# begeleiden# tot# die# bij# juiste# hulpverlenings: vorm#"gearriveerd"#zijn.#(CBJ#1#11_010)# # Maatschappelijke! noodzaak! wordt! hier! dus! ingeroepen! om! dossiers! op! te! nemen! waar! hulpvraag! niet! meteen! past! bij! meerwaarde! die! CBJ! kan! bieden! in! probleemsituaties,! maar! waarbij!weinig!bereidheid!is!van!ouders!om!hulpverlening!in!de! eerstelijnshulpverlening!te!aanvaarden.!Er!moet!evenwel!spraO ke! zijn! van! enige! bereidheid! om! samen! te! werken! met! het! comité.! De! gezinnen! waren! aanwezig! op! de! intake! en! stelden! daar!een!hulpvraag.!CBJ!2!neemt!in!gelijkaardige!situaties!ook! het! dossier! op.! Bij! de! terugkoppeling! leek! die! redenering! hen! niet! vreemd! en! bij! twee! dossiers! is! het! verhaal! gelijkaardig! (02_012!&!13_009)!en!stromen!de!jongeren!in.!Hun!interpretaO tie! van! maatschappelijke! noodzaak! is! evenwel! ruimer! aangeO zien! ze! ook! bij! initiële! onvrijwilligheid! om! met! het! comité! saO men! te! werken! al! de! stap! zetten! naar! (mogelijks)! gedwongen! hulpverlening.!In!CBJ!1!blijft!dit!de!verantwoordelijkheid!van!de! verwijzer.!! |288|! !

!

3.2.1.4!SUBSIDIARITEIT! Een! ander! werkingsprincipe! van! de! BJZ! is! subsidiariteit.! Dit! betekent!concreet!dat!de!vrijwillige!hulpverlening!in!de!BJZ!pas! zou!mogen!starten!wanneer!de!mogelijkheden!in!de!eerste!lijn! uitgeput! of! onaangepast! zijn.! Zoals! de! overwegingen! met! beO trekking! tot! vrijwilligheid! en! de! hulpvraag! al! illustreren,! is! de! verhouding! met! de! eerstelijnshulpverlening! een! belangrijke! overweging! bij! de! discussies! in! aanmeldingsfase.! De! overweO gingen!over!de!eerstelijnshulpverlening!komen!vooral!aan!bod! bij! het! bediscussiëren! van! de! hulpvraag.! Hulpvragen! waar! de! eerstelijnshulpverlening!voldoende!voor!kan!instaan!omdat!ze! niet! samen! voorkomen! met! (weinig! concrete)! opvoedingsproO blemen,! worden! in! de! regel! niet! opgenomen.! Zowel! CBJ! 1! als! CBJ!2!namen!in!de!observatieperiode!dossiers!op!waarvoor!de! eerstelijn! het! hulpaanbod! heeft,! maar! waarvoor! de! cliënten! geen! bereidheid! tonen.! Dezelfde! overwegingen! gelden! bij! de! afweging!of!er!sprake!is!van!maatschappelijke!noodzaak.!Voor! beide! comités! is! er! maar! sprake! van! maatschappelijke! noodO zaak!wanneer!er!geen!bereidheid!is!om!samen!te!werken!met! de!eerstelijnsdiensten.!! ! Een!andere!overweging!met!betrekking!tot!de!eerstelijnshulpO verlening!hangt!samen!met!de!significante!invloed!van!de!relaO tie!met!de!betrokken!professional.!De!kwantitatieve!resultaten! tonen!dat!wanneer!er!in!CBJ!1!geen!sprake!is!van!een!slechte! verstandhouding,!dit!de!kans!op!instroom!verhoogt.!AanwijzinO gen!dat!er!een!slechte!verstandhouding!zou!zijn,!komen!maar! in!een!beperkt!aantal!dossiers!naar!voor.!De!consulenten!evaO lueren! dan! of! de! betrokken! professional! zijn! werk! wel! doet/gedaan!heeft.!Als!dat!volgens!hen!niet!het!geval!is,!zijn!ze! terughoudend! om! een! dossier! over! te! nemen,! zoals! bijvoorO beeld!blijkt!uit!het!hoger!vermeld!citaat!bij!de!bespreking!van! het!gedeeld!mentaal!model!(CBJ!1!02_006).!Een!andere!uiting! van! een! negatieve! verstandhouding! is! wanneer! men! de! aanO melder/verwijzer! eisend! vindt.! Hulpvragers! die! ‘snel! snel’! een! |289|! !

hulpaanbod! willen! of! enkel! een! specifiek! hulpaanbod! willen! aanvaarden,! worden! met! enig! wantrouwen! bekeken! (CBJ! 1! 11_011,!ook!in!CBJ!2,!bv.!02_005!of!08_001).!Wat!specifiek!in! CBJ!2!ook!geobserveerd!werd,!was!een!evaluatie!van!de!ervaO ringen! met! betrekking! tot! eerdere! aanmeldingen! van! de! aanO melder/verwijzer.! Dit! wordt! duidelijk! geïllustreerd! in! onderO staand!citaat!uit!een!bespreking!over!een!16Ojarige!jongen!die! voornamelijk! met! schoolse! problemen! (spijbelen,! druggebruik! op!school,!afspraken!niet!nakomen)!wordt!aangemeld:! # Laetitia#kan#niet#op#de#naam#komen#van#de#CLB’er#die#op# de# intake# was.# Goele# vraagt# of# het# Z# was,# "die# rare# zo".# Laetitia#zegt#dat#zij#het#was.#[…]#Kristel#zegt#dat#Z#wel#ie: mand# is# da# rap# aan# de# alarmbel# [trekt].# Goele# vindt# ook# dat# die# rap# panikeert.# […]# Brigitte# vraagt# wat# leerlingen: begeleider#[die#ook#op#intake#was]#zei.#Goele#wil#dat#ook# weten.# Dat# vindt# ze# een# bekwame.# Brigitte# vindt# ook# dat# dat# iemand# is# die# echt# met# de# gasten# bezig# is.# Laetitia# geeft#aan#dat#de#leerlingenbegeleider#zei#dat#ze#hem#twee# keer#betrapt#hebben#met#cannabis.#Ze#keurt#het#niet#goed,# maar# ze# heeft# er# waarschijnlijk# al# ergere# gezien# ook.# Ze# maakt#zich#daar#niet#zo#ernstige#zorgen#in.#Goele#zegt#dat# dat#wel#een#bekwame#is#(CBJ#2#07_005).## # De! beslissing! in! dit! dossier! is! om! de! jongere! niet! te! laten! inO stromen,!maar!door!te!verwijzen!naar!een!ander!CLB.!De!conO sulenten! schatten! in! dat! de! problemen! van! de! jongere! in! beO langrijke! mate! op! school! aangepakt! kunnen! worden,! maar! ze! hebben! geen! vertrouwen! in! de! betrokken! CLB’er.! Vandaar! de! keuze! voor! een! ander! CLB,! waar! ze! wel! een! positieve! indruk! van! hebben! (gelijkaardig! idee! in! CBJ! 1! 04_007).! Dit! geeft! aan! dat! men! voor! het! inschatten! van! subsidiariteit! niet! enkel! naO gaat! of! er! nog! een! hulpaanbod! is! in! de! eerstelijnshulpverleO ning,!maar!ook!of!de!kwaliteit!ervan!goed!genoeg!is.!! ! |290|! !

! Ondanks! het! feit! dat! de! betekenisgeving! over! het! aanbod! en! de! kwaliteit! van! de! eerstelijnshulpverlening! duidelijk! is,! is! de! aandacht!hiervoor!beperkter!dan!voor!vrijwilligheid!en!geschikO te! hulpvraag.! Er! werd! al! aangehaald! dat! er! vaak! niet! gepraat! werd! over! welke! hulpverlening! betrokken! is! in! het! gezin! (cf.! 1.2.2! en! hoofdstuk! 4:! 4.2.1).! Dit! kan! zijn! omdat! er! veel! gezinO nen! zijn! die! feitelijk! geen! hulpverlening! in! de! eerste! lijn! geO zocht! hebben! voor! ze! aanmelden! bij! de! BJZ.! Het! kan! ook! een! indicatie! zijn! dat! consulenten! hier! eigenlijk! weinig! aandacht! voor! hebben.! Eerstelijnshulpverlening! is! niet! noodzakelijk! om! een! jongere! te! laten! instromen.! Het! lijkt! dat! die! afweging! vooral!gemaakt!wordt!wanner!er!onduidelijkheid!is!over!vrijwilO ligheid!of!geschikte!hulpvraag.!Bij!een!duidelijke!POSOsituatie!is! het! dan! niet! nodig! dat! er! al! hulpverlening! geweest! is! (ook! al! kan!dat!het!geval!zijn)!om!een!jongere!te!laten!instromen.!! !

3.2.2! BETEKENISGEVING! AFZONDERLIJKE! BESLUITO VORMINGSCUES! Naast!de!hierboven!beschreven!grote!thema’s!in!de!kwalitatieO ve! analyses,! komen! ook! nog! een! aantal! andere! factoren! naar! voren.!Enerzijds!blijken!uit!de!kwantitatieve!analyses!een!aanO tal!factoren!samen!te!hangen!met!de!beslissing.!Anderzijds!zijn! er!een!aantal!opvallende!afwezigen!in!de!kwantitatieve!analyO ses!op!basis!van!verwachtingen!in!de!observaties.!In!wat!volgt! wordt!ingegaan!op!de!betekenis!die!aan!deze!factoren!gegeven! wordt.!Hier!wordt!vooral!aandacht!besteed!aan!de!factoren!die! in! het! databestand! met! de! laatste! besprekingen! naar! voor! kwamen!daar!het!kwalitatieve!databestand!daar!de!onmiddelO lijke! tegenhanger! van! is.! De! factoren! die! hier! besproken! worO den!zijn!‘gezin!gekend!in!de!BJZ’,!‘ook!problemen!met!betrekO king! tot! broer/zus’,! ‘opstandig! gedrag’! en! ‘pedagogische! onO macht’! (vanuit! de! kwantitatieve! analyses)! en! ‘vechtscheiding’! (vanuit!de!kwalitatieve!analyses).!!

|291|! !

Bij!aanmeldingen!die!de!consulenten!kennen!omwille!van!een! eerdere! melding! of! eerder! dossier! op! CBJ! of! jeugdrechtbank,! stroomt!het!dossier!sneller!in.!Dit!blijkt!een!grotere!rol!te!speO len! in! CBJ! 1! dan! in! CBJ! 2.! Nochtans! is! de! betekenisgeving! van! de!CBJ’s!anders!dan!men!zou!verwachten.!In!CBJ!2!wordt!aanO gegeven! dat! men! in! principe! steeds! opneemt! wanneer! gezin! gekend!is,!terwijl!men!in!CBJ!1!aangeeft!dat!geschiedenis!geen! voldoende!reden!kan!zijn!voor!instroom.!! # Kristel# zegt# dat# ze# gezien# verleden# onderzoek# moeten# openen# van# wat# er# al# geweest# is,# maar# eigenlijk# vindt# ze# dat#er#weinig#indicaties#POS#zijn.#(CBJ#2#05_009)# # Mathijs#zegt#dat#dit#haar#wel#iets#lijkt#om#van#dichtbij#mee# op#te#volgen.#Marleen#zegt#tegelijkertijd#dat#dit#iets#is#om# direct#in#te#starten.#Mathijs#merkt#op#dat#starten#met#dos: sier#dan#wel#vooral#wordt#ingegeven#door#verleden.#[…]#Els# gaat#verder#dat#moeder#nooit#de#kans#gekregen#heeft#om# te#tonen#dat#ze#het#wel#kan.#Vroeger#voldeed#ze#niet#aan# de# voorwaarden# om# te# starten# [met# ambulante# hulp],# maar# nu# wel,# vindt# Els.# Als# ze# X# nu# niet# naar# huis# laten# gaan,#veroordelen#ze#mama#voor#fouten#uit#het#verleden.# (CBJ#1#01_006)# # Geschiedenis!is!in!een!aantal!dossiers!de!kern!van!de!melding,! zoals!bij!uitbreidingen!voor!een!ander!kind!uit!hetzelfde!gezin.! Het! gezin! is! dan! al! gekend! en! de! extra! aanmelding! wordt! in! dergelijke! dossiers! altijd! opgenomen.! Ook! vragen! voor! verO lengde! hulpverlening! zijn! gekend! in! de! BJZ! en! stromen! steeds! in! (althans! in! caseonderzoek).! In! andere! situaties,! waar! de! geschiedenis! minder! centraal! staat,! wordt! een! POS! vrijwel! steeds! vermoed.! Een! verleden! in! de! BJZ! betekent! immers! dat! bij! een! vroegere! gelegenheid,! ze! al! inschatting! gemaakt! hebO ben!dat!het!een!POS!was.!Dit!lijkt!hen!er!toe!aan!te!zetten!om! sneller! over! te! gaan! tot! caseonderzoek.! Ze! zijn! zich! evenwel! |292|! !

! bewust!van!het!feit!dat!dit!een!heuristiek!kan!zijn!en!ze!op!die! manier! niet! genoeg! rekening! houden! met! de! huidige! situatie,! zoals! al! kan! opgemaakt! worden! uit! vorig! fragment! en! ook! uit! volgend!fragment.! # Kurt#zegt#dat#dat#toen#wel#een#‘POSke’#was.#Goele#denkt# dat# het# dan# nu# ook# nog# wel# een# ‘POSke’# zal# zijn.# Kurt# denkt#dat#ook,#alhoewel#[hulpverlener]#daar#goede#zaken# in#gedaan#heeft.#(CBJ#2#03_013)# # In! de! zeldzame! gevallen! dat! een! gekend! dossier! niet! wordt! opgenomen,!heeft!dit!te!maken!met!een!afwezige!of!onaangeO 125 paste! hulpvraag ,! zoals! ook! blijkt! uit! onderstaand! fragment! met!betrekking!tot!een!aanmelding!door!een!advocaat!met!de! vraag! om! op! te! treden! in! verband! met! de! ontvoering! en! verO berging! van! een! kind! omdat! vader! kind! na! bezoek! niet! meer! wil!teruggeven!aan!moeder.!! # Karel#zegt#dat#dit#een#vraag#is#die#[niet#tot#hun#opdracht# behoort].# Nel# bevestigt# dat# dat# niet# aan# comité# is.# Hij# denkt# dat# het# een# POS# kan# zijn,# want# er# is# ook# al# voor: gaande# geweest,# maar# rond# die# ontvoering# [kunnen# ze# niets#doen].#(CBJ#2#01_008)# # Net! zoals! geschiedenis! de! kans! op! instroom! verhoogt,! is! de! betrokkenheid!van!een!broer!of!zus!in!de!probleemsituatie!een! beïnvloedende!factor,!zij!het!weer!eerder!in!CBJ!1.!Er!is!evenO wel!een!link!tussen!beide!factoren.!In!ongeveer!de!helft!van!de! besprekingen! waarin! de! betrokkenheid! van! broer/zus! gecoO deerd! werd,! heeft! dit! te! maken! met! het! feit! dat! broer! of! zus! reeds! een! dossier! heeft! in! de! BJZ.! In! CBJ! 1! zijn! dit! routineO beslissingen,!waardoor!er!weinig!betekenis!gegeven!wordt!aan! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 125

!CBJ!2!03_003,!05_009,!06_012,!06_015,!07_004!

|293|! !

deze!factor!op!de!besprekingen.!Ook!in!CBJ!2!is!er!weinig!beteO kenisgeving!over!de!factor!broer/zus!al!zijn!de!consulenten!er! meer!geneigd!om!vragen!te!stellen!over!de!implicaties!op!anO dere!kinderen.!Dit!blijkt!bijvoorbeeld!uit!onderstaande!bespreO king! waarin! mama! een! uithuisplaatsing! vraagt! voor! haar! oudO ste!zoon!(11!jaar)!die!ze!niet!meer!kan!begrenzen:! # Carine#vraagt#of#er#vraag#is#rond#[broertje].#Goele#zegt#van# niet.# Carine# zegt# [ongelovig]# “dat# dat# prima# verloopt”.# (CBJ#2#01_012)# # In!bepaalde!gevallen,!waaronder!pedagogische!onmacht,!maar! ook! vechtscheiding! (bv.! CBJ! 2! 03_009,! 06_018),! worden! proO blemen!met!betrekking!tot!alle!kinderen!in!het!gezin!vermoed.! In! het! algemeen! lijkt! het! uitstrekken! van! de! probleemsituatie! naar!andere!kinderen!in!het!gezin!op!een!gelijkaardige!manier! betekenis! te! krijgen! als! de! factor! geschiedenis:! wanneer! er! melding!gemaakt!wordt!van!problemen!die!niet!beperkt!blijven! tot! de! opvoeding! van! één! kind,! wordt! er! sneller! inschatting! gemaakt! van! POS,! zeker! wanneer! die! andere! kinderen! voorO werp! zijn! van! eerdere! beslissingen! van! het! CBJ,! parket! of! jeugdrechtbank.!! ! Zoals!bij!de!kwantitatieve!analyses!al!werd!aangehaald,!zijn!er! weinig!kindkenmerken!die!de!beslissingen!in!de!geobserveerde! comités! beïnvloeden.! Eén! factor! die! bij! de! besprekingen! een! significante!invloed!uitoefent!is!opstandig!gedrag:!wanneer!er! een!opmerking!gemaakt!wordt!over!het!opstandig!gedrag!van! een!kind/jongere,!verhoogt!de!kans!op!instroom,!vooral!in!CBJ! 2.! Onder! opstandig! gedrag! vallen! verschillende! gedragingen! zoals! liegen! en! manipuleren,! afspraken! niet! naleven,! verbaal! en/of! fysiek! agressief! uit! de! hoek! komen.! Vaak! gaat! het! om!

|294|! !

! 126

pubers!die!grenzen!aftasten. !Wat!opvalt!bij!het!bekijken!van! de! uitspraken! over! opstandig! gedrag,! is! dat! het! meestal! geO paard!gaat!met!een!beschrijving!van!de!reactie!van!ouders!op! dat!gedrag.!In!onderstaand!fragment!wordt!dit!duidelijk!omdat! de! beredenering! meteen! volgt! op! de! bespreking! van! het! geO drag.! # Moeder#geeft#aan#dat#zijn#gedrag#thuis#moeilijk#te#hante: ren#is.#Hij#zou#ook#heel#bang#zijn,#zeker#als#hij#moet#gaan# slapen.# Hij# heeft# waanvoorstellingen# en# kan# "serieus# am: bras#maken"#met#broer.#Moeder#zegt#dat#ze#dat#niet#meer# kan# sturen# en# dat# dat# frustrerend# is.# Daarom# willen# ze# hulp.#Bob#stemt#in.#Bea#zegt#"POS"#en#Bob#vindt#dat#ook.# (CBJ#1#13_003)# # Een!aanmelding!naar!aanleiding!van!opstandig!gedrag!van!het! kind! waarbij! ouders! aangeven! dat! ze! het! wel! onder! controle! hebben.!stroomt!niet!in.!Dit!lijkt!een!toevoeging!te!zijn!van!de! evaluatie!van!de!hulpvraag!die!hierboven!beschreven!werd.!De! hulpvraag! dient! te! maken! te! hebben! met! een! opvoedingsproO bleem,!en!de!invloed!van!een!kindkenmerk!speelt!pas!wanneer! dit!een!negatief!effect!heeft!op!de!opvoeding.!Er!gebeurt!aldus! een! evaluatie! van! het! evenwicht! tussen! een! kindO /ouderkenmerk!en!de!draagkracht!van!ouders!om!onder!deze! omstandigheden!hun!kind!op!te!voeden.!! Dit! vertoont! een! link! met! de! factor! ‘pedagogische! onmacht’.! Pedagogische! onmacht! is! een! ruim! begrip,! dat! ook! de! consuO lenten! breed! gebruiken! in! hun! dossiers.! Voor! het! onderzoek! werd! pedagogische! onmacht! enkel! gecodeerd! wanneer! er! expliciet!gezegd/bedoeld!werd!dat!ouders!opvoeding!niet!aan! kunnen!en/of!geen!gezag!hebben!over!kinderen.!In!de!kwantiO !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 126

!Wanneer! ze! inschatten! dat! het! ‘gewoon’! pubergedrag! is,! is! dat! onvoldoende,!zoals!blijkt!uit!bespreking!04_004!in!CBJ!2.!

|295|! !

tatieve!resultaten!bleek!dit!significant!samen!te!hangen!met!de! beslissing,!doch!enkel!in!CBJ!2.!Wanneer!er!sprake!is!van!pedaO gogische! onmacht! worden! dossiers! er! steeds! opgenomen,! doch!zonder!dat!daar!veel!over!gezegd!wordt.!Dit!lijkt!te!indiO ceren! dat! het! louter! aangeven! dat! er! sprake! is! van! pedagogiO sche! onmacht,! voldoende! is! om! de! ernst! van! de! situatie! in! te! schatten! en! een! goede! hulpvraag! af! te! leiden.! Waarom! dit! voldoende! is,! valt! omwille! van! de! weinige! betekenisgeving! moeilijk! in! te! schatten,! maar! kan! gekoppeld! worden! aan! het! belang! van! een! opvoedingsprobleem! bij! de! evaluatie! van! de! hulpvraag.! Pedagogische! onmacht! is! bij! uitstek! een! indicatie! dat! er! dingen! fout! lopen! in! de! interactie! tussen! kinderen! en! opvoedingsfiguren!waar!de!BJZ!een!hulpaanbod!voor!heeft.!! ! Een!bijkomende!factor!waar!in!de!CBJ’s!tijdens!de!observatieO periode! veel! aandacht! voor! was,! is! problematisch! verlopende! echtscheidingen! of! vechtscheidingen.! De! beoordeling! van! aanmeldingen!die!kaderen!in!vechtscheidingen!is!in!belangrijke! mate!afhankelijk!van!de!gevolgen!voor!de!kinderen.!! # Er# zit# ook# een# vechtscheiding# waar# de# kinderen# serieus# onder#lijden,#dus#daar#moet#nog#verder#iets#mee#moet#ge: beuren# zolang# ouders# niet# inzien# welk# effect# hun# gedrag# heeft# op# kinderen.# Marleen# denkt# niet# dat# dat# snel# gaat# gebeuren.#(CBJ#1#08_004)# # Hilde#zegt#dat#strijd#gestreden#wordt#op#het#scherp#van#de# snee.#Papa#heeft#een#vonnis#waarin#staat#dat#jongen#in#A# naar#school#moet#gaan#tot#en#met#zijn#zesde#leerjaar.#Kris: tel#en#Goele#rollen#met#ogen.#Moeder#woont#6#km#verder: op.#Ze#had#X#daar#ingeschreven,#maar#vader#is#met#vonnis# naar#school#gegaan.#Goele#zegt#"my#god".#Hilde#gaat#ver: der# dat# schooldirecteur# aangeeft# dat# er# telkens# vanalles# verkeerd#loopt#en#dat#X#zelden#op#school#(in#A)#geraakt.#Er#

|296|! !

! zijn#al#meer#dan#dertig#halve#dagen#onwettige#afwezighe: den.#(CBJ#2#11_007)# # Wanneer! kinderen! er! onder! lijden,! kan! caseonderzoek! geoO pend!worden.!Bij!dossiers!waarin!men!voornamelijk!een!juridiO sche!strijd!ontwaart,!is!men!terughoudender.! # Laetitia#zegt#dat#papa#ook#met#een#valies#vol#bewijsmate: riaal# bij# haar# op# intake# kwam.# [Brigitte# werpt# veelbete: kende# blik# in# mijn# richting].# De# collega’s# lachen.# Goele# vindt#dat#ze#bij#vader#ook#moeten#kijken.#Brigitte#vindt#dat# ook.#Laetitia#vertelt#verder#dat#mama#zou#willen#verhuizen# waardoor# kinderen# van# school# zouden# moeten# verande: ren,#waar#papa#niet#akkoord#mee#gaat,#dus#als#ze#dat#zou# doen,# gaat# hij# naar# jeugdrechter.# Carine# vindt# dat# toch# “vechtdinges”.# Hilde# stemt# in.# Laetitia# heeft# wel# duidelijk# gemaakt#dat#hij#daarvoor#niet#op#intake#moet#komen.#[…]# Kurt#denkt#dat#papa#zijn#gelijk#wil#halen.#Goele#denkt#dat# ook.#(CBJ#2#03_009)# # Bij!dergelijke!aanmeldingen!raadt!men!ouders!aan!om!de!juriO dische! weg! te! bewandelen! en! via! politie! en! jeugdrechtbank! een! aanpassing! of! correcte! toepassing! van! de! gezagsregeling! uit!te!werken!(o.a.!CBJ!1!aanmelding!1!week!11,!aanmelding!3! week!12,!CBJ!2!aanmelding!1!week!9).!In!lijn!hiermee!worden! aanmeldingen! of! doorverwijzingen! door! advocaten! of! jeugdO rechters! in! het! kader! van! burgerlijke! zaken! met! enig! wanO trouwen! bekeken! (CBJ! 1! observatie! week! 3,! CBJ! 2! 01_006,! 01_008,! aanmelding! 5! week! 7).! Bijkomend! krijgt! in! CBJ! 1! de! terughoudendheid! van! mensen! om! die! juridische! weg! te! beO wandelen,! de! connotatie! dat! mensen! de! situatie! niet! ernstig! genoeg!vinden.!! # Volgens# Bea# en# Nicole# moet# [mama]# dan# naar# de# jeugd: rechter#voor#een#wijziging#in#bezoek:#en#hoederecht#als#ze# |297|! !

echt#ongerust#is.#Els#zegt#dat#mama#dat#niet#wil#omdat#ze# kinderen# niet# bij# papa# wil# weghalen.# Ze# wil# gewoon# dat# papa# een# spiegel# voorgehouden# krijgt# zodat# hij# eindelijk# zijn# verantwoordelijkheid# eens# zal# nemen.# Bea# reageert# dat#mama#wel#moet#kiezen,#“eieren#of#jong”.#Als#ze#vindt# dat#het#niet#goed#gaat#bij#papa,#moet#ze#bezoekrecht#aan: vechten#en#als#ze#da#niet#wil#doen,#dan#is#het#niet#ernstig# genoeg.#(CBJ#1#aanmelding#week#3)# # Vechtscheidingen! krijgen! in! beide! CBJ’s! veel! aandacht,! waarO schijnlijk!omdat!ze!er!veel!mee!geconfronteerd!worden.!TegeO lijkertijd! weet! men! (nog)! niet! goed! hoe! men! met! dit! relatief! nieuw!fenomeen!dient!om!te!gaan!en!hoe!men!zich!kan!beweO gen! in! dossiers! waarin! ook! het! juridische! een! belangrijke! rol! speelt!en!de!vrijwillige!medewerking!van!beide!ouders!moeilijk! ligt.!In!CBJ!1!legt!een!consulent!het!op!een!bepaald!moment!als! volgt! uit! aan! een! hulpverlener! die! een! aanmelding! wil! doen! over! een! gezin! waarin! vooral! de! bezoeken! bij! papa! moeilijk! lopen:! ! Er# worden# dikwijls# situaties# aangemeld# met# vooral# be: zorgdheden# naar# bezoekregeling.# In# principe# kan# het# CBJ# daar#weinig#mee#aanvangen.#Een#sociaal#onderzoek#aan: vragen# lijkt# een# beter# idee# in# dit# geval.# Eventueel# kan# zo# op# korte# termijn# een# andere# regeling# bekomen# worden,# maar#het#is#moeilijk#voor#CBJ#om#hierin#tussen#te#komen.# […]#We#krijgen#daar#veel#telefoons#rond,#maar#dat#is#heel# moeilijk.#Ofwel#kunnen#we#situatie#bespreken#met#papa#en# hem#zelf#een#hulpvraag#laten#stellen.#Vaak#is#het#evenwel# niet# mogelijk# om# communicatie# tussen# beide# ex:partners# te#hebben#en#dan#is#hun#advies#om#advocaat#onder#arm#te# nemen#en#gerechtelijke#procedure#te#starten.#(CBJ#1#aan: melding#week#5)# !

|298|! !

! De!discussies!over!vechtscheidingen!hebben!in!CBJ!1!geleid!tot! een! aantal! regels! over! wanneer! ze! dergelijke! aanmeldingen! overwegen.!In!lijn!met!de!principes!over!evaluatie!van!de!hulpO vraag! en! vrijwilligheid! worden! aanmeldingen! van! exOpartners! over!opvoedingssituaties!bij!de!andere!niet!aanvaard!én!moet! er! sprake! zijn! van! een! opvoedingsprobleem.! Hierdoor! komen! vechtscheidingen!waarin!het!juridische!op!de!voorgrond!treedt! niet!op!instroomoverleg!terecht.!In!CBJ!2!ligt!dit!enigszins!anO ders.! Daar! worden! klachten! over! de! andere! exOpartner! wel! beluisterd,!zij!het!dat!die!ook!betrokken!moet!worden!later!in! de!aanmeldingsfase.!Op!het!instroomoverleg!kan!dan!uitvoerig! gedebateerd! worden! over! de! POSOkenmerken! van! een! vechtO scheidingssituatie.!Dit!is!een!tegenstelling!met!CBJ!1!waar!het! voorkomen! van! een! vechtscheiding! vrijwel! steeds! al! gelinkt! is! aan! een! (andere)! hulpvraag! met! betrekking! tot! opvoedingsO problemen,!waardoor!de!discussies!minder!gefocust!zijn!op!de! (gevolgen!van!de)!vechtscheiding!an!sich.!! !

4.! INTEGRATIE! KWALITATIEVE! EN! KWANTITATIEVE! RESULTATEN! De! kwalitatieve! en! kwantitatieve! onderzoeksmethoden! toonO den! een! beperkt! aantal! factoren! dat! invloed! uitoefent! op! het! besluitvormingsproces.! Van! de! onderzochte! factoren,! blijven! na!onderzoek!de!volgende!factoren!relevant!in!de!context!van! de! onderzochte! CBJ’s:! opstandig! gedrag,! onstabiele! leefsituaO tie,! ook! problemen! met! betrekking! tot! broer/zus,! pedagogiO sche! onmacht,! gezin! gekend! in! de! BJZ,! vechtscheiding,! relatie! met!betrokken!professional,!betrokken!CBJ,!type!aanmeldingsO procedure,! regio,! leeftijd,! bereikbaarheid! gezin,! bereidheid! cliënt(systeem),! informatie! van! alle! gezinsleden,! hulpvraag! cliënt(systeem),!evaluatie!hulpvraag!cliënt(systeem),!betrokken! hulpverlening! en! bereidheid! eerstelijnshulp! cliënt(systeem).! Visueel!geeft!dat!volgend!ingevuld!conceptueel!kader:!

|299|! !

! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Figuur&7:&Ingevuld&conceptueel&kader&

|300|! !

! Hierbij!kunnen!twee!opmerkingen!gemaakt!worden.!Ten!eerste! werden! niet! alle! factoren! door! beide! onderzoeksmethoden! opgespoord.!Om!dit!duidelijk!te!maken!werd!in!het!conceptuO eel! kader! ‘*’! gebruikt! wanneer! er! in! de! kwantitatieve! analyse! een!significant!verband!bleek!tussen!de!factor!en!de!beslissing! en!‘**’!wanneer!de!factor!volgens!de!logistische!regressie!een! significante! invloed! uitoefent! op! de! beslissing.! De! factoren! zonder! ‘*’! of! ‘**’! werden! enkel! aan! de! hand! van! kwalitatieve! analysemethoden! opgespoord.! Wanneer! een! resultaat! zowel! in! de! kwalitatieve! als! kwantitatieve! analyses! terug! kwam,! kan! dit!omwille!van!de!triangulatie!van!methoden!beschouwd!worO den!als!een!robuuster!resultaat.!Immers,!verschillende!methoO den!leidden!tot!dezelfde!conclusie.!! Ten! tweede! was! het! voor! een! aantal! factoren! niet! eenvoudig! om!ze!te!plaatsen!in!het!conceptueel!kader.!In!het!theoretisch! kader! werd! een! onderscheid! gemaakt! tussen! beslissingscues! en!het!gedeeld!mentaal!model,!of!beslissingsregels/ervaringen! die!het!herkennen!van!patronen!sturen.!Vaak!zijn!deze!beslisO singsregels!echter!gebaseerd!op!percepties!van!kenmerken!van! de!situatie!of!de!aanmelding.!Vrijwilligheid!is!bijvoorbeeld!een! leidend!principe!bij!het!beslissen!om!een!dossier!al!dan!niet!op! te!nemen,!maar!de!bereidheid!om!mee!te!werken!is!intrinsiek! een! kenmerk! van! de! minderjarige! en/of! zijn! ouders.! In! het! conceptueel! kader! worden! de! kwalitatief! opgespoorde! beslisO singsregels!dus!wel!aangegeven,!maar!de!variabelen!waarnaar! gekeken! wordt! om! de! beslissingsregel! toe! te! passen,! worden! behouden!als!beslissingscues!op!het!niveau!van!de!probleemsiO tuatie,!de!aanmelding!of!de!besluitvormer.!! ! Als!zowel!vanuit!de!kwalitatieve!als!de!kwantitatieve!data!naar! de! besluitvorming! van! de! CBJ’s! gekeken! wordt,! vallen! een! aantal!elementen!op.!Ten!eerste!wordt!de!invloed!van!de!cenO trale! factoren! van! betekenisgeving! van! POS,! zoals! geïdentifiO ceerd!op!basis!van!de!kwalitatieve!analyses,!teruggevonden!in! de!gekwantificeerde!gegevens.!De!meeste!kenmerken!hangen! |301|! !

significant!samen!met!de!beslissing.!Daarbij!oefenen!de!evaluaO tie! van! de! hulvpraag! en! de! bereikbaarheid! van! het! gezin! een! signficante!invloed!op!de!beslissing!uit.!Opvallend!afwezig!in!de! kwantitatieve! analyse! zijn! de! factoren! die! te! maken! hebben! met! bereidheid.! Het! expliciet! onbereidheid! tonen! was! niet! significant,!hoewel!consulenten!bereidheid!als!een!belangrijke! voorwaarde! voor! hulpverlening! zien:! de! leden! van! het! cliëntO systeem!moeten!akkoord!gaan!met!het!openen!van!een!caseO onderzoek.!Nochtans!werd!er!over!bereidheid!minder!gesproO ken!op!het!instroomoverleg!dan!over!bereikbaarheid!wat!er!op! zou!kunnen!wijzen!dat!men,!wanneer!een!gezin!bereikbaar!is,! bereidheid! vermoedt.! In! de! geest! van! vrijwillige! doch! geen! vrijblijvende!hulpverlening!kan!het!aanwezig!zijn!op!een!eerste! gesprek!al!voldoende!zijn!om!hulpverlening!te!onderhandelen! met! het! gezin.! Enkel! bij! manifeste! uitingen! van! onbereidheid,! namelijk! bij! onbereikbaarheid,! wordt! vrijwilligheid! uitgesloten! geacht! en! wordt! de! stap! naar! de! bemiddelingscommissie! moO gelijk.!! Ten!tweede!werden!een!aantal!factoren!die!veel!betekenisgeO ving!genereerden!niet!teruggevonden!in!de!kwantitatieve!anaO lyses.! Voor! CBJ! 2! is! de! afwezigheid! van! onstabiele! leefsituatie! opvallend! omdat! dit! vaak! werd! aangehaald! bij! overwegingen! om!naar!de!bemiddelingscommissie!te!stappen.!Verder!werd!in! CBJ!2!veel!gedebatteerd!over!het!POSOgehalte!van!vechtscheiO dingssituaties.! Het! thema! leefde! dus! sterk,! maar! mogelijks! maakt! de! niet! eenduidige! reactie! op! dergelijke! dossiers! het! niet!mogelijk!om!hier!kwantitatief!uitspraken!over!te!doen.!In! CBJ! 1,! waar! wel! een! consistente! behandeling! van! vechtscheiO dingen! ontstaan! was,! zorgde! die! er! doorgaans! voor! dat! het! dossier!niet!tot!op!het!instroomoverleg!geraakte.! Ten! derde! komen! op! basis! van! de! kwantitatieve! analyses! een! aantal! verschillen! tussen! CBJ! 1! en! CBJ! 2! naar! boven.! Zo! bleek! het! betrokken! CBJ! significant! samen! te! hangen! met! de! beslisO sing.!Voorts!werden!factoren!die!volgens!de!kwalitatieve!anaO lyse! tot! het! mentaal! model! behoren! van! beide! CBJ’s,! enkel! in! |302|! !

! CBJ! 2! kwantitatief! teruggevonden,! met! uitzondering! van! beO reikbaarheid! dat! ook! in! CBJ! 1! significant! is.! In! CBJ! 1! zijn,! in! tegenstelling! tot! CBJ! 2,! de! gezinskenmerken! broer/zus! ook! betrokken! en! geschiedenis! in! de! BJZ! significant,! evenals! het! aanmelderkenmerk! relatie! met! de! betrokken! professional.! Over!de!betekenis!van!deze!verschillen!wordt!teruggekomen!in! de!conclusie!(cf.!???).!! ! De! betekenisgeving! aan! de! verschillende! beslissingscues! die! ontwaard! worden! in! de! besluitvorming! van! de! geobserveerde! CBJ’s,!is!dus!in!belangrijke!mate!gelinkt!aan!de!manier!waarop! de!CBJ’s!hun!opdracht!operationaliseren.!Bijzondere!aandacht! bij!het!inschatten!of!er!een!POS!is,!gaat!naar!de!mate!van!beO reidheid!van!het!cliënt(systeem)!en!de!hulpvraag!die!ze!formuO leren.!! !

!

|303|! !

! !

|304|! !

!

!

ALGEMENE&CONCLUSIE& De!instroom!in!de!BJZ!beheerst!de!discussies!over!de!BJZ.!EnerO zijds! stijgt! het! aantal! jongeren! in! begeleiding! fel.! Anderzijds! verandert! de! achtergrond! van! de! instromende! jongeren.! Dit! verhoogt! de! druk! op! de! BJZ! omdat! men! enerzijds! geconfronO teerd!wordt!met!te!veel!jongeren!en!continu!hoge!bezettingsO graden! en! anderzijds! omdat! men! botst! op! de! grenzen! van! de! hulpverleningsmethodieken.! Voor! de! veranderingen! in! de! populatie! kunnen! verklaringen! op! verschillende! domeinen! gevonden! worden.! Op! basis! van! (internationale)! literatuur,! documenten! en! focusgroepen! met! practitioners! van! de! BJZ! werden! zowel! factoren! op! het! niveau! van! de! veranderende! samenleving! (exogene! factoren)! als! factoren! inherent! aan! de! veranderende!praktijken!van!de!jeugdzorg!(endogene!factoren)! geïdentificeerd.!De!verhouding!tussen!deze!groepen!factoren!is! onduidelijk,! doch! onderzoek! naar! de! praktijken! van! de! jeugdO zorg!geeft!aan!dat!de!link!tussen!de!prevalentie!van!problemen! in!de!samenleving!en!instroom!in!de!jeugdzorg!niet!zo!eenduiO dig!is.!Immers,!de!jeugdzorg!is!op!zo’n!manier!opgebouwd!dat! de! instroom! wordt! vormgegeven! door! ‘gatekeepers’! die! de! probleemsituatie! van! de! aangemelde! jongere! beoordelen! aan! de!hand!van!de!wettelijk!bepaalde!instroomcriteria.!‘GatekeeO pers’! hebben! daarbij,! ‘streetOlevel! bureaucrats’! zijnde,! een! grote! discretionaire! ruimte! om! rekening! te! kunnen! houden! met! de! specifieke! kenmerken! van! individuele! probleemsituaO ties.! Het! was! de! bedoeling! van! het! doctoraat! om! inzicht! te! verwerven! in! deze! gatekeepingsfunctie! en! zo! inzicht! te! verO werven!in!welke!instroom!wordt!vormgegeven!(i.e.!hoe!wordt! het! POSObegrip! geoperationaliseerd! en! welke! factoren! spelen! hierbij!een!rol?).! Omdat! de! instroom! wordt! vormgegeven! doorheen! de! beslisO singen! van! ‘gatekeepers’! werd! beroep! gedaan! op! de! theorie! van! ‘naturalistic! decision! making’.! De! theorie! beschrijft! de! intuïtieve!besluitvorming!van!(groepen)!experten!en!wijst!er!op! dat! experten! snel! (goede)! beslissingen! kunnen! nemen! omdat! |305|! !

ze!op!zoek!gaan!naar!bepaalde!patronen!in!probleemsituaties.! Hoe! meer! ervaring! personen! hebben,! hoe! beter! ze! patronen! kunnen!herkennen!in!verscheiden!situaties.!Essentieel!hiervoor! is!het!mentaal!model!van!de!besluitvormer.!Dit!is!een!cognitieO ve! tool! op! basis! waarvan! mensen! de! wereld! begrijpen! en! geO drag!van!anderen!kunnen!inschatten.!Onderzoek!naar!besluitO vorming!gaat!dan!op!zoek!naar!de!inhoud!van!dergelijke!menO tale!modellen!zodat!begrepen!kan!worden!aan!welke!kenmerO ken!van!de!aanmelding!betekenis!gegeven!wordt.!! Het! onderzoek! maakte! gebruik! van! kwalitatieve! en! kwantitaO tieve! onderzoeksmethoden.! Data! werden! verzameld! in! twee! CBJ’s!gedurende!een!observatieperiode!van!13!weken.!In!deze! periode!werden!315!beslissingen!met!betrekking!tot!220!cases! geobserveerd!en!gekwantificeerd.!! De! kwalitatieve! analyse! spoorde! vier! thema’s! op! die! gelieerd! waren! aan! de! operationalisering! van! de! rol! van! het! CBJ.! Het! gaat!om!een!aantal!wettelijke!voorwaarden,!de!mate!van!vrijO willigheid,! de! mate! waarin! de! hulpvraag! past! bij! het! hulpaanO bod!en!de!subsidiaire!rol!van!de!BJZ.!Deze!thema’s!maken!deel! uit! van! het! gedeeld! mentaal! model! van! de! CBJ’s.! Een! aantal! van! deze! factoren! had! ook! in! de! kwantitatieve! analyse! een! significante!invloed!op!instroom.!De!logistische!regressie!idenO tificeerde!vrijwilligheid!(bereikbaar!zijn!voor!de!hulpverlening)! en! hulpvraag! (het! hebben! van! een! gepaste! hulpvraag)! als! beO langrijke!beïnvloedende!factoren!op!instroom.!Uit!de!kwantitaO tieve! analyses! kwamen! verder! ook! de! kindO! en! ouderkenmerO ken! opstandig! gedrag! en! geschiedenis! in! de! BJZ! als! beïnvloeO dende! factor! naar! voren.! Betrokkenheid! van! broer! of! zus! en! pedagogische!onmacht!hangen!samen!met!de!beslissing,!maar! oefenden!geen!significante!invloed!uit.!Verder!werden!er!geen! relaties! gevonden! tussen! kenmerken! van! de! situatie! van! de! jongere!en!de!beslissing!tot!instroom.!Dit!is!enigszins!opmerkeO lijk! omdat! het! meeste! onderzoek! naar! besluitvorming! wel! factoren!op!dit!niveau!vindt.!Op!basis!van!de!besprekingen!kan! het!gebrek!aan!verbanden!verklaard!worden!door!het!feit!dat! |306|! !

! men! weinig! aandacht! heeft! voor! deze! factoren! tenzij! ze! het! inzicht! in! de! hulpvraag! of! vrijwilligheid! verhogen.! De! betekeO nisgeving!met!betrekking!tot!demografische!kenmerken!is!dan! ook!gering,!met!uitzondering!van!de!aandacht!voor!17Ojarigen.! Overige! kindO! en! ouderkenmerken! krijgen! dan! weer! occasioO neel! betekenis! in! het! besluitvormingsproces! zoals! vechtscheiO ding!of!onstabiele!leefsituatie,!maar!wegen!in!de!kwantitatieve! analyses!onvoldoende!door.!! Op!basis!van!het!onderzoek!kan!geconcludeerd!worden!dat!de! besluitvorming! in! de! onderzochte! CBJ’s! gestoeld! was! op! een! beperkte! set! factoren,! die! deel! uitmaakte! van! het! gedeeld! mentaal!model!van!het!team!besluitvormers.!Deze!set!factoren! heeft,! in! tegenstelling! tot! wat! men! zou! vermoeden! op! basis! van! het! instroomcriterium! POS,! minder! te! maken! met! de! beO dreigingen! voor! de! ontplooiingskansen! van! minderjarigen! dan! met!de!positie!die!het!CBJ!inneemt!in!het!hulpverleningslandO schap,! met! name! de! toegangspoort! tot! een! subsidiair! doch! vrijwillig! hulpaanbod! voor! minderjarigen! dat! gericht! is! op! het! oplossen! van! ernstige! opvoedingsproblemen.! Ondanks! de! gelijkenissen!in!de!set!factoren!die!beide!CBJ’s!hanteren,!zijn!er! opmerkelijke! verschillen! tussen! de! CBJ’s! wat! de! invulling! van! die!factoren!betreft.!! ! In! het! laatste! deel! van! dit! doctoraat! worden! de! conclusies! gepresenteerd! op! basis! van! reflecties! over! de! gebruikte! meO thode,!de!bestaande!theorievorming!en!de!huidige!en!toekomO stige!praktijken!binnen!de!BJZ.!! !

1.!BEPERKINGEN!METHODE! Om! een! goede! inschatting! te! maken! van! de! betekenis! van! de! resultaten! is! het! belangrijk! om! stil! te! staan! bij! de! gebruikte! methoden.! Het! is! mogelijk! dat! sommige! resultaten! beïnvloed! zijn!door!de!manier!waarop!ze!gemeten!werden.!In!het!onderO |307|! !

zoeksdesign! werd! expliciet! gekozen! voor! de! combinatie! van! kwantitatieve! en! kwalitatieve! onderzoeksmethoden.! Dit! werd! ingegeven! door! de! vaststelling! dat! onderzoek! naar! besluitvorO ming! in! de! jeugdzorg! ofwel! kwalitatieve! ofwel! kwantitatieve! methoden! gebruikt,! maar! zelden! beide! perspectieven! inteO greert.! Nochtans! hebben! beide! perspectieven! een! meerwaarO de!om!inzicht!te!verwerven!in!het!onderzoeksobject!en!kunnen! deze! inzichten! elkaar! verrijken.! Kwalitatieve! onderzoeksmeO thoden! laten! toe! om! de! context! van! de! besluitvorming! diepO gaand!te!onderzoeken!en!de!patronen!die!besluitvorming!richO ting! geven! te! analyseren.! Kwantitatieve! onderzoeksmethoden! laten!toe!om!de!besluitvorming!te!analyseren!aan!de!hand!van! een!groot!aantal!concrete!beslissingen.!Hierdoor!kunnen!beïnO vloedende! factoren! geïdentificeerd! worden! en! concrete! verO schillen!tussen!besluitvormers!opgespoord!worden.!De!combiO natie! van! de! verschillende! analysemethoden,! maakt! dat! de! context!in!beeld!komt!bij!kwantitatieve!analyse!en!er!een!zekeO re!test!kan!gebeuren!van!of!hoe!men!zegt!dat!men!beslissingen! neemt,! overeenkomt! met! hoe! men! feitelijk! beslissingen! neemt.!Doordat!de!databestanden!gelijk!lopen,!kunnen!dergeO lijke!inferenties!tussen!kwalitatieve!en!kwantitatieve!resultaten! relatief! makkelijk! gemaakt! worden! (Creswell! &! Plano! Clark,! 2007).! De! combinatie! van! methoden! was! ook! voor! dit! onderO zoek! waardevol,! maar! er! kunnen! wel! een! aantal! kanttekeninO gen! gemaakt! worden! bij! het! gehanteerde! onderzoeksdesign,! zowel!bij!de!kwantitatieve!als!kwalitatieve!methoden.!! !

1.1! BEPERKINGEN! VAN! HET! KWALITATIEVE! ONO DERZOEKSLUIK! Kwalitatief!onderzoek!heeft!traditioneel!een!kleine!steekproef,! zodat! in! de! diepte! geanalyseerd! kan! worden.! Door! de! keuze! voor!twee!CBJ’s!werd!een!diepgaande!analyse!van!hun!besluitO vormingspraktijken! beoogd.! Dit! heeft! evenwel! tot! gevolg! dat! de! resultaten! niet! veralgemeend! kunnen! worden.! De! settings! |308|! !

! werden!geselecteerd!opdat!het!geen!extreme!settings!zouden! zijn! in! vergelijking! met! de! populatie! van! CBJ’s,! maar! hierover! kan! geen! uitsluitsel! gegeven! worden.! De! geselecteerde! cases! zijn,! aangezien! ze! geselecteerd! werden! aan! de! hand! van! een! toevalssteekproef,!in!principe!representatief!voor!de!beslissinO gen!binnen!de!geselecteerde!settings!doch!er!is!geen!zekerheid! of!deze!ook!representatief!zijn!voor!de!totale!populatie!beslisO singen! door! CBJ’s! in! Vlaanderen.! Het! gebruik! van! ‘thick! deO scriptions’! maakt! het! evenwel! mogelijk! voor! lezers! die! verO trouwd!zijn!met!de!werking!van!het!CBJ!om!de!waarde!van!de! resultaten!voor!andere!CBJ’s!in!te!schatten.!! Naar!CBJ’s!was!de!scope!van!dit!onderzoek!beperkt!wat!toeliet! om!de!gedeelde!mentale!modellen!per!CBJ!en!de!verschillen!en! gelijkenissen! hierin! op! te! sporen.! Omdat! voor! een! grondige! analyse! van! gedeelde! mentale! modellen! een! gedegen! kennis! van! de! besluitvorming! vereist! is,! werden! per! CBJ! een! groot! aantal!beslissingen!onderzocht.!De!analyse!van!de!in!totaal!315! beslissingen! bleek! moeilijk! aan! de! hand! van! kwalitatieve! onO derzoeksmethoden.! Het! feit! dat! de! 220! cases! waarover! de! beslissingen! handelden! erg! divers! waren! en! vaak! een! unieke! combinatie! van! beslissingscues! bevatten,! maakte! uitspraken! doen! over! de! betekenisgeving! en! samenhang! tussen! betekeO nisgevingen!moeilijk.!Bij!nuances!in!betekenisgeving!van!factoO ren! over! dossiers! heen! was! het! vrijwel! onmogelijk! om! na! te! gaan! of! het! ging! om! een! daadwerkelijk! inconsistente! betekeO nisgeving,!dan!wel!of!dit!beïnvloed!werd!door!het!voorkomen! van! een! andere! factor.! De! betekenisgeving! van! die! andere! factor! kon! de! betekenisgeving! van! de! ene! factor! veranderen,! versterken! of! net! doen! verdwijnen.! Kwalitatieve! methoden! hebben!ten!opzichte!van!kwantitatieve!methoden!het!voordeel! dat!ze!cijfers!kunnen!contextualiseren!en!verbindingen!kunnen! maken! tussen! variabelen.! Het! onderzoek! is! hier! deels! in! geO slaagd,!bijvoorbeeld!door!de!link!te!leggen!tussen!het!kwantiO tatief! significante! ‘opstandig! gedrag’! en! het! gedeeld! mentaal! model,!meer!specifiek!de!evaluatie!van!de!hulpvraag.!VariabeO len! waar! de! betekenisgeving! minder! duidelijk! was,! konden! |309|! !

evenwel! onvoldoende! uitgespit! worden! door! het! grote! aantal! dossiers! en! de! verschillende! nuances! die! in! elk! dossier! naar! voor!kwamen.!De!kwalitatieve!methoden!leken!hiervoor!soms! onvoldoende.!! !

1.2! BEPERKINGEN! VAN! HET! KWANTITATIEVE! ONO DERZOEKSLUIK! De!kwantitatieve!methoden,!die!die!specifieke!context!abstraO heren,! betekenden! een! welgekomen! aanvulling! om! het! grote! aantal! beslissingen! vanuit! een! andere! hoek! te! bekijken! en! diepere!(kwalitatieve)!analyses!te!starten.!Voor!de!kwantitatieO ve!methoden!bleek!de!steekproef!dan!weer!aan!de!kleine!kant,! zeker! wanneer! de! data! per! CBJ! geanalyseerd! werden.! Bij! de! bivariate! analyses! lukte! de! berekening! van! de! Pearson’s! X²! vaak! niet! omwille! van! te! kleine! geobserveerde! waardes.! Bij! logisitische!regressies!betekenen!deze!kleine!waardes!ook!een! bedreiging! voor! de! validiteit! van! de! resultaten! (Mortelmans,! 2010).!Dit!is!één!van!de!motivatoren!voor!grootschalig!kwantiO tatief! onderzoek! om! beperkt! ingevulde! dossiers! niet! mee! te! nemen! in! de! steekproef.! In! het! onderzoek! van! English! et! al.! (2002)! werd! bijvoorbeeld! meer! dan! 40%! van! de! dossiers! niet! geanalyseerd,! omdat! die! te! weinig! informatie! bevatten.! Dit! verschil! in! informatie! waar! rekening! mee! gehouden! wordt! –! i.e.! goed! gestoffeerde! dossiers! –! kan! verklaren! waarom! de! resultaten!van!dit!onderzoek!opmerkelijke!verschillen!vertonen! met!resultaten!van!ander!onderzoek.!! Ondanks!de!kleine!steekproef!met!beperkte!informatie!konden! wel! kwaliteitsvolle! logistische! regressies! opgesteld! worden.! Men! kan! zich! zelfs! afvragen! of! het! negeren! van! dossiers! met! weinig! informatie! geen! vertekening! betekent! van! de! besluitO vormingspraktijken.! Immers! eigen! aan! de! besluitvorming! in! aanmeldingsfase! is! dat! er! weinig! informatie! beschikbaar! is.! Door! de! beperkte! duur! van! de! aanmeldingsfase! is! er! geen! |310|! !

! volledige!informatie!over!het!gezin!beschikbaar,!ook!niet!wanO neer!men,!zoals!in!CBJ!2,!alle!betrokkenen!spreekt.!De!informaO tie! wordt! immers! verzameld! op! een! kort! aanmeldingsgesprek! en!een!langer!intakegesprek!waarop!betrokkenen!niet!noodzaO kelijk!het!achterste!van!hun!tong!laten!zien.!Dit!bemoeilijkt!de! initële! besluitvorming! (Spratt,! 2000;! Platt,! 2006).! Het! negeren! van! beperkte! informatie! zou! dan! mogelijks! gevolgen! kunnen! hebben!voor!de!validiteit!van!de!resultaten.!! Toch! moet! met! sommige! bevindingen! van! het! kwantitatieve! onderzoeksluik!voorzichtig!omgesprongen!worden!omwille!van! de! beperkte! informatie.! Dit! is! vooral! het! geval! bij! de! statistiO sche! analyses! van! CBJ! 1! afzonderlijk.! Opmerkelijke! verschillen! tussen!CBJ!1!en!CBJ!2!–!bijvoorbeeld!dat!de!variabelen!gelinkt! aan!factoren!van!het!gedeeld!mentaal!model!dat!kwalitatief!in! beide! CBJ’s! gevonden! werd,! in! de! kwantitatieve! resultaten! enkel! voor! CBJ! 2! significant! bleken! –! kunnen! mogelijks! verO klaard!worden!door!de!beperkte!informatie!in!CBJ!1.!De!statisO tiek!had!het!bij!CBJ!1!het!moeilijkst!en!dit!om!drie!redenen.!Ten! eerste! betrof! de! grote! meerderheid! van! de! beslissingen! (zo’n! 80%)! een! beslissing! tot! instroom.! Bij! beperkte! variatie! in! de! afhankelijke!variabele!is!het!statistisch!moeilijk!om!de!invloed! van! een! specifieke! onafhankelijke! variabele! na! te! gaan.! Ten! tweede! was! de! registratie! in! de! dossiers! beperkt.! Bovendien! werden!veel!beslissingen!routineus!genomen,!zonder!expliciete! vermelding!van!de!reden.!Bij!de!kwantificering!van!de!bespreO kingen! en! de! dossiers! werden! enkel! expliciete! verwijzingen! naar! beslissingsfactoren! gecodeerd.! De! combinatie! van! deze! twee!elementen!maakte!dat!de!meeste!dossiers!instroomden,! terwijl! veel! risicofactoren! afwezig! waren.! Ten! derde! konden! een!aantal!significante!verbanden!niet!meegenomen!worden!in! de!logistische!regressie!omwille!van!nulcellen.!Het!voorkomen! van!nulcellen!geeft!aan!dat!één!of!meerdere!combinaties!tusO sen! waarden! van! variabelen! –! bijvoorbeeld! onbereikbaarheid! en!geen!instroom!–!niet!voorkwamen!in!de!steekproef.!StatisO tisch! kan! hier! geen! rekening! mee! gehouden! worden,! maar! inhoudelijk!betekent!dit!eigenlijk!dat!voor!die!bepaalde!combiO |311|! !

natie! de! beslissingsregel! steeds! wordt! gevolgd:! bij! elk! dossier! waarin! het! gezin! onbereikbaar! bleek,! werd! instroom! geweiO gerd.! Er! kunnen! dus! vragen! gesteld! worden! bij! de! capaciteit! van! de! gebruikte! statistische! tests! om! de! realiteit! van! de! beO sluitvorming!in!CBJ!1!te!vatten,!zelfs!bij!een!grotere!steekproef.!! ! Het!voorkomen!van!meetproblemen!is!zeker!iets!om!rekening! mee! te! houden! bij! het! beoordelen! van! de! resultaten,! maar! tegelijkertijd!is!het!te!makkelijk!om!de!kwantitatieve!resultaten! op!basis!van!kwalitatieve!bevindingen!als!onbetrouwbaar!af!te! doen.! Het! is! ook! mogelijk! dat! de! kwantitatieve! resultaten! net! aangeven! dat! in! de! kwalitatieve! bevindingen! iets! niet! klopt.! Het! voordeel! van! kwantitatieve! methoden! is! dat! er! een! test! kan! gebeuren! van! hoe! men! denkt! beslissingen! te! nemen! en! welke! beslissingen! men! feitelijk! neemt.! Dit! sluit! aan! bij! het! onderscheid! tussen! ‘espoused! theory’! en! ‘theory! in! use’! van! Argirys!en!Schön!(1978).!Binnen!dit!onderzoek!kan!dit!bijvoorO beeld!een!verklaring!bieden!voor!het!feit!dat!evaluatie!van!de! hulpvraag! in! CBJ! 2! wel! een! significante! invloed! uitoefende! op! de! beslissing! en! in! CBJ! 1! niet.! Een! eerste! mogelijke! verklaring! kan!zijn!dat!de!patronen!in!CBJ!1!onbewuster!herkend!worden.! Men! heeft! minder! systematisch! aandacht! voor! de! evaluatie! van!de!hulpvraag,!al!is!het!wel!een!element!waar!rekening!mee! gehouden! wordt.! Dit! kan! zich! bijvoorbeeld! uiten! in! het! verO moeden!van!een!hulpvraag!op!basis!van!de!intake,!zonder!dit! expliciet! te! bevragen! of! weer! te! geven,! iets! wat! men! in! CBJ! 2! systematischer!doet.!Het!idee!dat!in!CBJ!1!leefde!dat!men!veel! aandacht!had!voor!de!hulpvraag!wordt!hiermee!enigszins!ontO kracht.!Ten!tweede!zou!dit!kunnen!wijzen!op!een!discrepantie! tussen! hoe! de! consulenten! beslissingen! willen! nemen! en! hoe! ze! dit! effectief! doen.! Het! zou! kunnen! dat! de! consulenten! een! aantal! beslissingsregels! hanteren,! waar! ze! naar! verwijzen! bij! het!nemen!van!beslissingen,!maar!dat!men!vervolgens!vaker!de! uitzondering!op!de!regel!toepast.!Het!zou!bijvoorbeeld!kunnen! dat! men! de! evaluatie! van! de! hulpvraag! belangrijk! vindt,! maar! |312|! !

! dat! men! bij! een! negatieve! evaluatie! van! de! hulpvraag! toch! eerder!overgaat!tot!instroom!dan!niet.!Op!die!manier!komt!de! overweging!van!de!evaluatie!niet!naar!voor!in!de!kwantitatieve! data,!maar!wel!in!de!kwalitatieve!besprekingen.!Dit!maakt!het! mogelijk! om! de! regel! te! identificeren! als! behorende! tot! het! mentaal! model,! doch! de! beslissingen! lijken! die! regel! niet! te! volgen.! Het! is! in! dergelijke! situaties! dat! duidelijk! wordt! dat! inferenties!tussen!kwalitatieve!en!kwantitatieve!resultaten!niet! altijd!vanzelfsprekend!zijn!en!dat!die!met!de!nodige!zorg!moeO ten!gebeuren.!! !

1.3!IMPLICATIES!VOOR!TOEKOMSTIG!ONDERZOEK! Uit! dit! onderzoek! zijn! ook! een! aantal! lessen! te! trekken! voor! toekomstig!besluitvormingsonderzoek.!Ten!eerste!werd!duideO lijk!dat!men!in!aanmeldingsfase!beschikt!over!weinig!informaO tie!om!een!beslissing!op!te!baseren.!De!beperkte!informatie!bij! initiële! besluitvorming! is! mogelijks! ook! de! reden! waarom! beO sluitvormers! in! deze! besluitvormingsfase! een! beroep! doen! op! bredere!categorieën!om!de!aanmelding!te!beoordelen!en!niet! op! concrete! situatiekenmerken! (Platt,! 2005).! Dit! kan! dan! ook! betekenen! dat! richtlijnen! voor! het! ondersteunen! van! besluitO vormers!niet!gericht!moeten!zijn!op!allerlei!situatiekenmerken,! maar!op!manieren!om!de!bredere!categorieën!systematisch!te! kunnen! bedoordelen.! (Kwantitatief)! onderzoek! naar! initiële! besluitvorming! zal! dan! ook! steeds! manieren! moeten! zien! te! vinden! om! het! gebrek! aan! informatie! op! te! vangen! én! aanO dacht! moeten! hebben! voor! het! mentaal! model! van! besluitO vormers.! Ten!tweede!is!de!keuze!van!het!codeboek!essentieel!gebleken! in! dit! onderzoek.! Voor! een! valide! en! betrouwbare! kwantificeO ring!van!tekst!is!dit!cruciaal.!Enerzijds!moet!het!codeboek!aanO gepast!zijn!aan!de!concrete!betekenisgevingen!die!gelden!in!de! onderzochte! settings.! Een! aangepast! meetinstrument! is! een! |313|! !

belangrijk! aandachtspunt! in! onderzoek! naar! besluitvorming.! Mogelijks! betekent! dit! ook! dat! ander! onderzoek! steeds! een! eigen!meetinstrument!dient!te!ontwikkelen.!Dit!bemoeilijkt!de! vergelijkbaarheid! van! verschillende! onderzoeken,! maar! het! negeren!van!verschillen!in!praktijken!zou!problematischer!zijn! voor!de!kwaliteit!van!de!resultaten.!Het!betekent!ook!dat!er!op! voorhand! nagedacht! moet! worden! over! de! validiteit! van! een! meetinstrument!in!een!andere!context,!bijvoorbeeld!door!een! doorgedreven! pilootstudie.! Anderzijds! moet! het! codeboek! de! relevante! factoren! dekken.! In! dit! verband! kan! men! op! basis! van!dit!onderzoek!pleiten!voor!het!opnemen!van!factoren!die! het! mentaal! model! van! de! besluitvormer! beschrijven.! In! dit! onderzoek! zijn! deze! factoren! immers! de! sterkste! predictoren! voor! de! beslissing! (kwantitatief)! en! komen! ze! het! meest! aan! bod! in! de! besprekingen.! Aandacht! voor! het! gedeeld! mentaal! model,!ook!in!kwantitatief!onderzoek,!heeft!een!aantal!conseO quenties! voor! de! dataverzameling.! In! dit! onderzoek! werden! zowel!dossiers!als!besprekingen!onderzocht.!De!besluitvormerO kenmerken! komen! nauwelijks! aan! bod! in! dossiers.! Ze! zijn! er! impliciet! aanwezig! omdat! ze! (mee)! bepalen! hoe! het! dossier! wordt! vomgegeven! –! i.e.! welke! elementen! worden! ingevuld?! hoe! wordt! de! probleemsituatie! beschreven?! (Parton! et! al.,! 1997),! maar! het! is! pas! in! de! besprekingen! dat! besluitvormerO kenmerken! geëxpliciteerd! worden.! Dit! vraagt! aandacht! voor! het!beslissingsmoment!zelf!bij!onderzoek!naar!besluitvorming.! Enkel! de! analyse! van! dossiers! mist! immers! een! deel! van! de! besluitvorming.!Onderzoek!zou!minstens!ook!gedeeltelijk!moeO ten! focussen! op! de! narratieven! van! besluitvormers! op! het! moment! dat! ze! de! beslissing! nemen! en! hun! mentaal! model! toepassen.!Alleen!zo!kan!de!invloed!van!besluitvormerkenmerO ken!goed!onderzocht!worden.!! !

|314|! !

!

!

2.!TERUGKOPPELING!NAAR!DE!LITERATUUR! Het! empirisch! onderzoek! werd! geïnspireerd! door! en! bouwt! verder!op!eerder!onderzoek!naar!besluitvorming.!In!het!theoO retisch! kader! kwamen! vier! thema’s! aan! bod,! met! name! het! kader!van!street!level!bureaucracy,!de!theorie!van!naturalistic! decision!making,!het!(hoofdzakelijk!kwalitatief)!onderzoek!naar! patronen!in!de!besluitvorming!en!het!(hoofdzakelijk!kwantitaO tief)! onderzoek! naar! beslissingscues.! In! deze! discussie! wordt! teruggekoppeld! wat! de! betekenis! is! van! de! resultaten! in! het! licht!van!het!bestaande!onderzoek.!! !

2.1! CONSULENTEN! ALS! STREET! LEVEL! BUREAUO CRATS! De! theorie! van! ‘streetOlevel! bureaucracy’! gaf! aan! dat! ‘streetO level! bureaucrats’! een! bijzondere! positie! hebben! in! de! impleO mentatie! van! beleidsmaatregelen! daar! zij! het! beleid! toepasO sen.! Ze! krijgen! hierbij! discretionaire! ruimte! om! het! beleid! te! kunnen! aanpassen! aan! concrete! situaties! en! ontwikkelen! binO nen!deze!discretionaire!ruimte!routines!om!hun!complexe!taak! makkelijker!te!kunnen!uitvoeren.!De!discretionaire!ruimte!is!op! zich!niet!goed!of!slecht.!Dit!is!afhankelijk!van!de!manier!waarO op! SLB’s! hier! mee! omgaan.! Binnen! de! geobserveerde! CBJ’s! werd! het! duidelijk! dat! CBJ’s! de! discretionaire! ruimte! om! hun! werking! in! te! vullen,! gebruiken,! wat! leidde! tot! verschillende! routines.! Ten! eerste! hanteerden! de! CBJ’s! andere! visies! op! welke! rol! het! CBJ! diende! te! spelen.! Hoewel! ook! de! eigenO schappen!van!de!werking!van!CBJ’s!door!de!wetgever!bepaald! zijn,!werden!die!in!de!praktijk!door!verschillende!CBJ’s!anders! toegepast.!In!de!kwalitatieve!analyse!werd!duidelijk!dat!ze!die! concepten! hanteren! in! hun! werking,! maar! de! invulling! die! ze! geven! aan! bijvoorbeeld! vrijwiligheid! verschilde.! Een! ander! kenmerk!van!de!werking!van!het!CBJ,!zoals!aanklampendheid,! wordt!in!CBJ!2!sterker!bewaakt!dan!in!CBJ!1!doordat!het!meer! |315|! !

initiatief! neemt! om! mensen! te! bereiken! wanneer! ze! niet! koO men!opdagen.!Ten!tweede!verschilden!de!CBJ’s!sterk!naar!het! opbouwen!van!een!elektronisch!dossier!in!DoMinO!in!de!aanO meldingsfase.! De! informatie! die! voor! het! onderzoek! uit! de! dossiers!gehaald!kon!worden!was!in!CBJ!1!beperkter!dan!in!CBJ! 2.!In!CBJ!1!leefde!de!expliciete!norm!dat!DoMinO!invullen!onO dergeschikt! was! aan! het! uitbouwen! van! een! kwaliteitsvolle! relatie! met! de! client.! Ten! derde! werd! de! aanmeldingsfase! in! beide! CBJ’s! anders! ingericht! dan! de! voorgeschreven! PIP/PEP! procedures!(cf.!hoofdstuk!1:!2.1).!Hierdoor!worden!in!de!CBJ’s! andere! voorwaarden! gesteld! aan! wie! kan! aanmelden! en! is! de! duur!van!de!aanmeldingsfase!anders!naargelang!het!CBJ.!In!de! PIP/PEP!procedures!staat!bijvoorbeeld!dat!er!contact!moet!zijn! met!alle!betrokkenen!in!de!aanmeldingsfase.!CBJ!2!volgt!dit!op! ook!al!gaat!dit!ten!koste!van!de!beperkte!voorgeschreven!duur! van! de! aanmeldingsfase.! Verder! is! de! decretale! omschrijving! van!wie!kan!melden!ruimer!dan!de!afbakening!van!CBJ!1.!In!CBJ! 2! worden! alle! intakes! en! aanmeldingen! effectief! besproken! terwijl! men! in! CBJ! 1! gebruik! maakt! van! de! mogelijkheid! die! PIP/PEP! schept! om! bepaalde! aanmeldingen! enkel! ter! kennisO geving! aan! te! halen! op! instroomoverleg.! Dit! heeft! tot! gevolg! dat! CBJ! 2! in! de! aanmeldingsfase! meer! werk! verzet! dan! CBJ! 1:! meer!intakes,!meer!en!langere!besprekingen!op!het!instroomO 127 overleg !en! uitgebreidere! registratie! in! DoMinO.! CBJ! 2! heeft! hiervoor! minder! personeel! ter! beschikking! omdat! voor! de! toewijzing! van! personeel! dossiers! in! caseonderzoek! en! caseO management!meer!doorwegen.!Aangezien!CBJ!2!meer!dossiers! klasseert! in! aanmeldingsfase! dan! CBJ! 1! heeft! dit! repercussies! op!zijn!personeelsbestand.! Uit!de!resultaten!blijkt!dus!duidelijk!dat!de!discretionaire!ruimO te! die! voorhanden! is,! anders! wordt! ingevuld! door! de! CBJ’s.! Waar! CBJ! 2! tracht! om! zo! dicht! mogelijk! bij! de! procedures! te! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 127

!Elders! wordt! beargumenteerd! dat! dit! ook! te! maken! kan! hebben! met! het! minder!sterk!uitgebouwde!mentaal!model.!

|316|! !

! blijven,! springt! CBJ! 1! hier! losser! mee! om.! Het! lijkt! hierbij! dat! CBJ!1!strategischer!omgaat!met!de!voorgeschreven!procedures! omdat! de! werklast! erdoor! vermindert! in! aanmeldingsfase.! Gelet!op!de!complexe!context!van!SLB’s!zijn!routines!er!ook!net! op!gericht!om!het!werk!beheersbaar!te!maken!(Brodkin,!1997).! Het! feit! dat! CBJ! 1! de! nood! voelt! om! routines! te! maken! die! anders! zijn! dan! de! voorgeschreven! procedures,! wijst! er! misO schien! op! dat! de! procedures! onvoldoende! aangepast! zijn! aan! de!praktijken!van!consulenten.!! !

2.2! CONSULENTEN! ALS! EXPERTEN! IN! NATUURLIJO KE!SETTINGS! De! theorie! van! ‘naturalistic! decision! making’! heeft! als! uitO gangspunt!dat!experten!intuïtieve!beslissingen!nemen!en!hierO voor! gebruik! maken! van! een! mentaal! model! dat! hen! in! staat! stelt!om!patronen!te!herkennen!en!hieraan!snel!beslissingen!te! koppelen! (‘recognition! primed! decisionOmaking’).! Het! onderO zoek!in!twee!CBJ’s!lijkt!aan!te!geven!dat!deze!theorie!ook!hier! opgaat.!Ten!eerste!namen!de!teams!relatief!snel!en!routineus! beslissingen.! Pas! wanneer! er! onenigheid! of! onduidelijkheid! was,! werden! argumenten! voor! en! tegen! instroom! besproken.! Dit! vertoont! parallellen! met! de! grenzen! van! RPD! en! met! de! heuristiek!‘satisficing’.!Tegelijkertijd!komt!hier!een!zwakte!van! de!theorie!aan!het!licht.!De!cognitieve!analyse!van!een!discusO sie! wordt! bemoeilijkt! bij! conflict! tussen! groepsleden.! Hoewel! het! mogelijk! is! om! over! het! conflict! heen! de! cognitieve! overO wegingen!van!de!consulenten!te!distilleren,!lijkt!dit!een!belangO rijk! deel! van! de! sociale! realiteit! te! negeren.! Dit! is! zeker! het! geval!in!een!team!als!CBJ!2!waar!discussies!vaak!niet!construcO tief! verliepen.! Wanneer! een! discussie! eindigt! met! ‘ik! wil! daar! niet! meer! over! discussiëren’! kan! men! zich! de! vraag! stellen! in! hoeverre! de! beslissing! het! resultaat! is! van! het! cognitief! en! rationeel! afwegen! van! alle! argumenten.! Om! rekening! te! kunO nen! houden! met! het! groepsproces! lijkt! het! kader! van! NDM! |317|! !

ontoereikend.!In!een!groepsproces!kunnen!immers!vele!andere! belangen!spelen!die!het!cognitief!voortbouwen!op!argumenten! van! de! teamleden! blokkeren.! Om! het! besluitvormingsproces! van!teams!te!analyseren!zijn!andere!kaders!waarschijnlijk!meer! aangewezen.!! Ten!tweede!werd!er!informatie!geselecteerd!bij!het!nemen!van! beslissingen.!Bij!de!vergelijking!van!de!verschillende!databronO nen! bleek! dat! dossiers! andere! informatie! bevatten! dan! de! besprekingen.! Besprekingen! bevatten! soms! meer! informatie! dan! het! dossier! omdat! informatie! van! op! de! intake! mee! verO werkt!werd.!Evenzeer!zijn!er!besprekingen!die!minder!informaO tie! bevatten! dan! het! dossier,! zoals! het! geval! is! bij! routineuze! beslissingen! in! CBJ! 1.! Om! de! beïnvloedende! factoren! op! de! beslissing! te! achterhalen,! bleken! de! gekwantificeerde! laatste! besprekingen!een!beter!logistisch!regressiemodel!op!te!leveren! dan!de!data!op!basis!van!de!dossiers!of!de!totaal!beschikbare! informatie.! Dit! lijkt! een! indicatie! te! zijn! dat! de! argumentaties! op! de! besprekingen! cruciaal! zijn! om! de! beslissingen! te! begrijO pen.! Het! is! het! beslissingsmoment! zelf,! wat! toelaat! om! de! patronen!die!herkend!worden!te!identificeren.! Ten! derde! leveren! de! kwalitatieve! analyses! patronen! op! die! opgaan! voor! de! grote! meerderheid! van! de! beslissingen.! Dit! indiceert! dat! besluitvorming! binnen! de! CBJ’s! gebeurt! aan! de! hand!van!een!mentaal!model.!Deze!factoren!hebben!te!maken! met!de!manier!waarop!het!CBJ!de!eigen!rol!operationaliseert.! Cliënten! moeten! voldoen! aan! de! wettelijke! voorwaarden! qua! leeftijd! en! woonplaats,! moeten! vrijwilligheid! tonen,! moeten! een!hulpvraag!stellen!die!op!pedagogische!problemen!wijst!en! de!mogelijkheden!in!de!eerstelijnshulpverlening!moeten!uitgeO put!zijn.!! Hierbij! kunnen! twee! kanttekeningen! gemaakt! worden.! Ten! eerste! is! er! ook! voor! de! werkingsprincipes! een! discretionaire! ruimte! vast! te! stellen.! Elk! van! de! geobserveerde! comités! beO keek! zijn! taak! anders! en! koos! in! zijn! besluitvorming! voor! een! andere! operationalisering! van! nochtans! centrale! concepten! |318|! !

! voor!de!werking!van!het!comité!(cf.!ook!opbouw!aanmeldingsO procedure).! Hoewel! beide! CBJ’s! dus! gelijkaardige! begrippen! toepassen,! komt! er! een! andere! instroom! tot! stand,! of! wordt! die! minstens! op! een! andere! manier! vormgegeven.! Wanneer! een! gezin! niet! bereikbaar! is! voor! de! hulpverlening,! kan! CBJ! 2! de! stap! zetten! naar! de! bemiddelingscommissie.! CBJ! 1! zal! dit! overlaten!aan!de!verwijzer.!Vermoedelijk!stroomt!het!gezin!na! verloop!van!tijd!ook!in!in!de!BJZ,!maar!niet!via!het!CBJ.!! Ten! tweede! vereenvoudigt! de! set! factoren! de! besluitvorming! in! de! zin! dat! er! minder! factoren! beoordeeld! moeten! worden! (cf.! heuristieken),! maar! de! beoordeling! van! het! dossier! in! het! licht! van! deze! concepten! is! niet! eenvoudig.! Het! onderzoek! geeft! een! aantal! parameters! weer! aan! de! hand! waarvan! hun! besluitvorming! te! begrijpen! is,! doch! het! geeft! niet! aan! hoe! individuele! kenmerken! in! individuele! dossiers! geëvalueerd! worden.! Zoals! al! blijkt! uit! de! verschillen! tussen! beide! comités! naar!interpretatie!van!wat!een!goede!hulpvraag!is!en!hoe!beO langrijk!vrijwilligheid/aanklampendheid!is,!is!het!overlopen!van! die! kenmerken! geen! technische! taak.! Men! zou! dit! evenwel! kunnen! verwachten! omdat! het! gaat! om! concrete! regels! zoals! “bij!geen!vrijwilligheid,!geen!caseonderzoek”,!maar!de!inschatO ting! van! wat! vrijwilligheid! is! (waaraan! moet! de! cliënt! beantO woorden!opdat!het!comité!dit!interpreteert!als!vrijwillig?!welO ke!handelingen!wijzen!op!onvrijwilligheid?),!kan!niet!waardenO vrij! gebeuren! in! een! concreet! dossier.! Dit! wordt! ook! geïlluO streerd!in!onderstaand!fragment,!waarbij!de!consulenten!(CBJ! 2)! zelf! aangeven! dat! een! zelfde! gedrag! van! cliënten! op! een! heel!andere!manier!geïnterpreteerd!kan!worden.! # Laetitia# denkt# dat# het# misschien# eerder# was# dat# [papa]# verschillende# keren# is# uitgenodigd# en# nooit# is# komen# op: dagen.# Goele# denkt# dat# ook.# Ze# zegt# dat# ze# nu# ook# niet# geweest#zijn,#dus#ze#weet#niet#of#hun#hulpvraag#zo#[groot,# belangrijk,# dringend# is].# Carine# zegt# "of# juist# wel".# (CBJ# 2# 08_004)# |319|! !

Het! theoretisch! kader! had! tevens! aandacht! voor! fouten! in! de! besluitvorming.!Er!werd!gesteld!dat!NDM!problematisch!wordt! wanneer! men! de! gehanteerde! patronen! niet! meer! in! twijfel! trekt.!Indicaties!dat!het!mentaal!model!van!de!CBJ’s!evolueert,! zijn!dan!beschermende!factoren!tegen!heuristieken.!! Ten! eerste! werd! voor! elke! beslissingsregel! minstens! één! uitO zondering!gevonden.!Dit!geeft!aan!dat!men!flexibel!omspringt! met! de! beslissingsregels! en! standaardreacties! aanpast! aan! concrete!dossiers.!Dit!geeft!aan!dat!het!mentaal!model!er!niet! toe! leidt! dat! het! CBJ! rigide! beslissingen! neemt! of! dat! het! de! consulenten! ontslaat! van! hun! morele! besluitvormingstaak! (Parton!et!al.,!1997;!Platt,!2005).!! Ten!tweede!werd!een!aantal!keer!geobserveerd!dat!men!terug! kwam!op!eerder!gemaakte!interpretaties!of!beslissingen!wanO neer!er!bijkomende!informatie!verkregen!werd!over!het!gezin.! Men!kon!terugkomen!op!interpretaties!over!het!aanmeldingsO gesprek! door! extra! informatie! bij! intake,! of! over! een! voorO gaande! intake! door! opeenvolgende! intakes! (in! CBJ! 2)! of! extra! informatie! van! een! betrokken! hulpverlener! (mogelijks! onder! de! vorm! van! een! nieuwe! aanmelding).! Hier! kan! opgemerkt! worden! dat! situaties! waarin! nieuwe! informatie! beschikbaar! werd,! maar! niet! meegenomen! werd,! niet! geobserveerd! konO den! worden! op! instroomoverleg! omdat! het! dossier! in! CBJ! 1! dan! niet! terug! op! instroomoverleg! zou! komen! en! omdat! de! betrokken!consulent!het!er!in!CBJ!2!waarschijnlijk!niet!over!zou! hebben.!De!analyse!van!wat!er!gebeurt!met!extra!informative! is! dus! vertekent! door! de! gehanteerde! onderzoeksmethode.! Door! de! keuze! voor! observaties! op! bepaalde! momenten! met! een!focus!op!het!instroomoverleg!vallen!momenten!waarop!er! niets! gedaan! wordt! met! extra! informatie! –! i.e.! beslissing! niet! herzien!–!buiten!de!blik!van!de!onderzoeker.!Om!te!vermijden! dat! er! niet! afdoende! gereageerd! wordt,! is! het! hoe! dan! ook! belangrijk!dat!oude!én!nieuwe!informative!beschikbaar!is!voor! de! consulenten! op! het! moment! van! de! beslissing.! Zeker! een! CBJ!als!CBJ!2!waar!de!aanmeldingsfase!lang!kan!duren,!heeft!er! |320|! !

! baat!bij!dat!informatie!correct!doorstroomt!van!het!ene!beslisO singsmoment!naar!het!andere.!! ! Een! laatste! opmerking! in! verband! met! het! kader! van! NDM! heeft! betrekking! op! het! groepsproces! van! de! besluitvorming.! Eén!van!de!kritieken!op!de!theorie!is!dat!er!onvoldoende!aanO dacht! is! voor! het! specifieke! van! groepsprocessen! (Gore! et! al.,! 2006).!Ook!dit!onderzoek!botste!op!de!grenzen!van!de!theorie.! Er!werd!in!de!onderzochte!teams!een!verschil!geobserveerd!in! de! mate! waarin! het! mentaal! model! over! de! beslissingen! geO deeld!was.!In!CBJ!1!werd!er!namelijk!een!sterker!mentaal!moO del! ontwikkeld! waardoor! hun! besluitvorming! sneller! en! efficiO enter!verliep!dan!in!CBJ!2.!Door!de!cognitieve!bril!van!het!theoO retisch!kader!van!NDM!is!het!echter!niet!mogelijk!om!het!proO ces! van! groepsbesluitvorming! verder! te! evalueren! binnen! het! bestek!van!dit!doctoraat.!Nochtans!wordt!de!capaciteit!van!het! team! om! samen! tot! een! goede! besluitvorming! te! komen! ook! bepaald!door!sociale!dynamieken!in!het!team!en!de!mogelijkO heid!van!het!team!om!bij!te!leren!op!basis!van!eerdere!ervarinO gen! en! samen! tot! een! gedeeld! mentaal! model! te! komen! (Nouwen,!Decuyper!&!Put,!2012).!! !

2.3!GEÏDENTIFICEERDE!PATRONEN! In!het!onderzoek!naar!besluitvorming!in!aanmeldingsfase!bleek! dat! aanmeldingen! beoordeeld! worden! op! brede! categorieën! die! de! concrete! kenmerken! van! de! probleemsituatie! overstijO gen!(Platt,!2006).!Ook!in!dit!onderzoek!zijn!er!aanwijzingen!dat! consulenten! beslissen! aan! de! hand! van! brede! categorieën.! Deze! categorieën! zijn! andere! dan! men! op! basis! van! het! inO stroomcriterium!zou!verwachten.!Verdergaand!op!de!definitie! zou!men!verwachten!dat!de!afweging!gemaakt!wordt!in!welke! mate!de!integriteit!of!ontplooiingskansen!van!minderjarigen!in! het!gedrang!komen.!Afwegingen!met!betrekking!tot!wettelijke! |321|! !

criteria,! vrijwilligheid,! hulpvraag! en! subsidiariteit! lijken! hier! niet!bij!aan!te!sluiten,!maar!verwijzen!naar!brede!patronen!aan! de!hand!waarvan!hulpvragen!geëvalueerd!worden.!! Ook! naar! soort! patronen! zijn! er! parallellen! te! vinden! met! de! literatuur.! Daar! wordt! veel! gesproken! over! de! medewerking! van! de! ouders.! Verschillende! onderzoeken! geven! aan! dat! beO sluitvormers!de!intenties!van!ouders!evalueren!(Dingwall,!EekO elaar! &! Murray,! 1983;! Kedell,! 2011;! Platt,! 2006).! Een! facet! hiervan! is! de! bereidheid! tot! medewerking! omdat! besluitvorO mers!dit!interpreteren!als!inzicht!van!ouders!in!de!probleemsiO tuatie! en! dat! ze! de! hand! in! eigen! boezem! steken.! Dit! maakt! van! hen! ‘goede’! cliënten! waar! men! in! de! jeugdzorg! mee! kan! werken.! Doorheen! het! belang! van! hulpvraag! en! vrijwilligheid! zien!we!in!de!BJZ!een!gelijkaardige!dynamiek.!! Er! zijn! evenwel! ook! categorieën! beschreven! die! in! dit! onderO zoek! niet! teruggevonden! konden! worden.! Het! gaat! dan! bijO voorbeeld! om! de! patronen! ‘severity’,! ‘risk’! of! ‘corroboration’.! Gelet!op!het!feit!dat!de!besluitvorming!van!SLB’s!sterk!geworO teld!is!in!een!concrete!context!(Brodkin,!2000)!kan!dit!te!wijten! zijn! aan! de! verschillende! context! waarin! dit! onderzoek! werd! uitgevoerd! in! vergelijking! met! het! onderzoek! dat! beschreven! wordt!in!de!literatuur.!Dit!betreft!voornamelijk!Angelsaksische! jeugdzorgsystemen.! Daar! is! de! legalistische! visie! op! jeugdzorg! sterker! doorgedrongen,! wat! de! aandacht! voor! ‘severity’,! ‘risk’! en! ‘corroboration’! kan! verklaren.! Mogelijks! zijn! de! resultaten! van! dit! onderzoek! dan! ook! relevanter! voor! FSObesluitvorming! omdat!de!inhoud!van!de!patronen!samenhangt!met!concepten! die!centraler!staan!in!een!FSOwerking!(vrijwilligheid,!hulpvraag,! eerstelijnshulpverlening)!dan!in!een!CPOwerking!(Gilbert!et!al.,! 2011b).! !

|322|! !

!

!

2.4!BESLISSINGSCUES! Naast!de!theorie!van!SLB!en!NDM!werd!het!conceptueel!kader! opgesteld! aan! de! hand! van! inzichten! uit! het! onderzoek! naar! beïnvloedende!factoren!op!besluitvorming!in!de!jeugdzorg.!De! kwantitatieve!analyse!identificeerde!een!aantal!factoren!die!de! beslissing!beïnvloeden.!Enerzijds!bevestigde!dit!het!belang!van! vrijwilligheid! en! een! goede! hulpvraag.! Anderzijds! werden! ook! een! aantal! situatiekenmerken! belicht.! Uit! de! betekenisgeving! over! deze! factoren,! voornamelijk! opstandig! gedrag,! blijkt! dat! de! factoren! hertaald! werden! naar! hun! invloed! op! de! opvoeO dingsrelatie.! Dit! komt! overeen! met! de! evaluatie! van! de! hulpO vraag.!Een! hulpvraag!wordt! pas! positief!geëvalueerd!wanneer! er! opvoedingsvragen! onderkend! kunnen! worden.! De! link! met! opstandig! gedrag! is! dan! snel! gelegd:! als! een! minderjarige! het! gezag! van! zijn/haar! opvoedingsfiguur! ondermijnt! door! zijn! gedrag,!of!als!een!opvoedingsfiguur!het!gedrag!van!de!minderO jarige!niet!kan!begrenzen,!wordt!dat!een!opvoedingsprobleem.! De! invloed! van! een! situatiekenmerk! laat! zich! dus! voelen! door! de! impact! op! de! draagkracht! van! ouders! bij! de! opvoeding.! Zolang! het! evenwicht! tussen! de! draagkracht! en! risicofactoren! niet!verstoord!wordt,!is!er!geen!sprake!van!POS.!Wanneer!dat! evenwicht! verstoord! wordt,! wordt! bepaald! door! de! consulenO ten.!Ze!evalueren!verschillende!kenmerken!van!de!probleemsiO tuatie.!Omdat!die!kenmerken!divers!zijn!en!specifiek!voor!elke! case,!is!het!op!basis!van!deze!(beperkte)!steekproef!onmogelijk! hierover!uitspraken!te!doen.!! Een!bijkomend!opvallend!resultaat!in!het!licht!van!het!kwantiO tatief! onderzoek! naar! besluitvorming! is! dat! er! geen! sociodeO mografische! kenmerken! gevonden! konden! worden! die! signifiO cant! samenhingen! met! de! beslissing.! Kenmerken! als! geslacht,! leeftijd,! eenoudergezin,! etniciteit! of! armoede! komen! in! veel! onderzoek!terug,!maar!worden!hier!niet!teruggevonden.!VoorO namelijk! met! betrekking! tot! armoede! is! dit! resultaat! opvalO

|323|! !

128

lend. !In!de!BJZ!zijn!gezinnen!in!armoede,!net!als!in!vele!anO dere!jeugdzorgsystemen,!oververtegenwoordigd!(BouverneODe! Bie!et!al.,!2010).!De!redenen!hiervoor!kunnen!zich!op!verschilO lende!niveaus!van!de!trechter!bevinden,!maar!de!resultaten!in! dit!onderzoek!lijken!aan!te!geven!dat!de!oververtegenwoordiO ging! niet! gevormd! wordt! in! de! besluitvorming! door! de! consuO lenten.!Het!is!alleszins!geen!thema!in!de!besluitvorming!van!de! consulenten.! Ze! hebben! het! niet! over! de! armoedeproblemaO tiek! van! de! aangemelde! jongeren,! hoewel! de! problemen! er! waarschijnlijk! wel! zijn,! gelet! op! de! hoge! concentratie! van! arO men! in! de! BJZ.! De! afwezigheid! van! armoede! als! thema! kan! beschouwd!worden!als!een!positief!signaal,!omdat!de!besluitO vorming! niet! beïnvloed! wordt! door! een! bias! waarbij! armoede! gelijk! gesteld! wordt! met! opvoedingsproblemen! (Jent! et! al.,! 2011).!In!de!geobserveerde!CBJ’s!werd!duidelijk!dat!financiële! problemen! alleen! onvoldoende! zijn! voor! instroom:! er! dienen! ook!pedagogische!vragen!te!zijn.!Het!buiten!beschouwing!laten! van! armoede! in! de! besluitvorming! wordt! ook! geproblematiO seerd!(Stokes!&!Schmidt,!2011;!Keddell,!2011).!Het!suggereert! dat! structurele! oorzaken! van! problemen! minder! in! rekening! genomen! worden! dan! persoonlijke! factoren.! Op! die! manier! wordt! in! de! besluitvorming! gekeken! naar! factoren! waarin! ouO ders!een!verantwoordelijkheid!hebben!om!de!situatie!recht!te! zetten.! De! sociale! context! van! ongelijkheid! wordt! onzichtbaar! gemaakt!in!de!besluitvorming!en!wordt!geïndividualiseerd!naar! gedragingen! van! ouders.! Mogelijks! kan! dit! verklaard! worden! door! de! ‘fundamental! attribution! error’! (Dettlaff! et! al.,! 2011;! Munro,! 2010).! Dit! is! een! psychologisch! mechanisme! waarbij! verklaringen! voor! eigen! fouten! gezocht! worden! in! de! omgeO !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 128

!De!factor!etniciteit!krijgt!in!internationaal!onderzoek,!net!als!sociale!klasse,! veel!aandacht!omdat!in!de!jeugdzorg!ook!een!oververtegenwoordiging!is!van! etnische! minderheden! (Stokes! &! Schmidt,! 2011;! Dettlaff! et! al.,! 2011).! In! de! BJZ,! althans! in! de! vrijwillige! hulpverlening,! is! de! vertegenwoordiging! van! andere! nationaliteiten! beperkter.! Allochtonen! komen! in! vergelijking! met! autochtone! jongeren! sneller! in! de! gedwongen! hulpverlening! terecht! (Lodewyckx!et!al.,!2005;!Peeters!et!al.,!2010).!

|324|! !

! ving,! maar! de! verantwoordelijkheid! bij! fouten! van! anderen! gelegd!wordt!bij!het!individu.!! !

3.!TERUGKOPPELING!NAAR!DE!PRAKTIJK! In!het!laatste!deel!van!de!conclusies!wordt!gereflecteerd!over! wat! de! resultaten! betekenen! voor! de! praktijken! van! de! CBJ’s! en! de! BJZ.! Hier! wordt! standpunt! ingenomen! over! wat! de! imO pact!is!van!de!geobserveerde!besluitvormingspraktijken!op!de! instroom,!wat!de!zin!en!onzin!is!van!het!POSObegrip!en!hoe!de! discretionaire! ruimte! in! de! toekomst! kan! vormgegeven! worO den.!! !

3.1!IMPACT!OP!DE!INSTROOM! In!dit!doctoraat!werd!gekozen!voor!een!besluitvormingsonderO zoek!om!inzicht!in!de!instroom!te!verwerven.!Dit!gebeurde!met! de! woorden! van! Mansell! (2006b,! p.! 100)! als! uitgangspunt,! namelijk! “to! understand! how! demand! can! surge,! one! must! take!a!closer!look!at!the!first!of!these!tasks,!the!nature!of!child! protection! agencies’! intake! and! screening! process”.! BesluitO vormingsonderzoek! verhoogt! het! inzicht! in! de! gatekeepingsO praktijken! en! daardoor! in! de! instroom! in! de! BJZ.! Hierbij! zijn! evenwel!een!aantal!belemmeringen!te!formuleren.!! Ten! eerste! is! de! instroom! een! complex! gegeven.! Er! spelen! verklaringen! op! verschillende! niveaus! een! rol! (endogeen! en! exogeen).! Dit! onderzoek! focust! op! de! aanmeldingsfase,! maar! om!een!globaal!beeld!te!hebben!over!de!instroom!en!mogelijke! aangrijpingspunten!voor!verandering!spelen!evoluties!in!andeO re! besluitvormingsfases! en! op! het! niveau! van! de! samenleving! mee.! Extra! kennis! verzamelen! over! die! andere! niveaus! is! dan! niet!onbelangrijk,!maar!binnen!dit!onderzoek!niet!mogelijk.!!

|325|! !

Ten!tweede!is!het!onderzoek!niet!longitudinaal!van!opzet.!Het! kan! dan! ook! niet! achterhalen! hoe! de! besluitvorming! vroeger! liep!en!welke!effecten!dit!had!op!de!instroom.!Dit!zou!eventuO eel! ondervangen! kunnen! worden! door! een! CBJ! met! een! stijO gende! instroom! te! vergelijken! met! een! CBJ! met! een! dalende! instroom.! De! geselecteerde! comités! in! dit! onderzoek! verschilO den! op! vele! vlakken,! maar! hebben! met! elkaar! gemeen! dat! sinds!2008!–!het!referentiejaar!op!basis!waarvan!de!CBJ’s!geseO lecteerd!werden!–!het!aantal!aanmeldingen!daalde.!De!consuO lenten! zelf! konden! daar! geen! directe! verklaringen! voor! naar! voren! schuiven,! maar! het! past! in! de! Vlaamse! trend! van! licht! dalende!aanmeldingen!in!de!vrijwillige!hulpverlening.!VergelijO kingen! maken! over! de! volledige! instroom! op! basis! van! twee! CBJ’s!is!eveneens!niet!onproblematisch!–!en!dat!brengt!ons!bij! het!derde!caveat.!! Er! werd! reeds! opgemerkt! dat! het! onderzoek! een! beperkte! geldigheid! heeft! buiten! de! onderzochte! settings.! Bovendien! werd!in!het!onderzoek!gefocust!op!de!aanmeldingsfase,!een!in! theorie! afgebakend! begrip! dat! een! analyse! over! de! instroom! mogelijk! moet! maken.! Deels! is! dit! zo,! doch! om! de! implicatie! van! de! aanmeldingsfase! voor! het! verdere! vormgeven! van! de! instroom!te!vergelijken!binnen!de!CBJ’s!dient!al!enige!omzichO tigheid! aan! de! dag! gelegd! te! worden.! Door! de! routineO beslissingen!in!CBJ!1,!werd!een!heel!deel!dossiers!bijvoorbeeld! buiten!de!aanmeldingsfase!ten!gronde!behandeld.!Dit!bemoeiO lijkt!de!vergelijking.!! !

3.1.1!RESULTAAT!VAN!DE!BESLUITVORMING! Het!onderzoek!kan!dus!geen!eenvoudige!antwoorden!formuleO ren! op! de! vraag! naar! verklaringen! voor! de! instroom.! Wat! het! onderzoek! ons! wel! leert! over! de! instroom,! is! hoe! het! POSO begrip! geoperationaliseerd! wordt! in! de! onderzochte! CBJ’s.! In! de! aanmeldingsfase! nemen! consulenten! intuïtief! beslissingen! |326|! !

! op! basis! van! weinig! informatie.! Ze! gaan! op! zoek! naar! die! eleO menten!in!de!aanmelding!die!aangeven!dat!ze!op!weg!kunnen! gaan!met!het!gezin.!Ze!kijken!hiervoor!naar!de!vrijwilligheid!die! de! gezinsleden! tonen,! evalueren! de! hulpvraag,! gaan! na! of! de! eerstelijnshulpverlening! voldoende! is! aangesproken! en! of! de! jongere!verder!aan!een!aantal!wettelijke!voorwaarden!voldoet.! Op! die! manier! bakenen! de! CBJ’s! de! instroom! af! aan! de! hand! van! de! visie! op! wat! vrijwillige! hulpverlening! dient! te! zijn:! vrijO willig,!vraaggericht!en!subsidiair.!! Zoals! de! resultaten! uitvoerig! toonden,! waren! er! verschillen! tussen! de! twee! CBJ’s.! Verschillen! in! besluitvormingsprocessen! –! i.e.! het! anders! evalueren! van! informatie! –! hoeven! niet! te! leiden!tot!verschillen!in!gerealiseerde!instroom.!Het!profiel!van! de!geselecteerde!jongeren!kan!hetzelfde!zijn.!Voor!de!CBJ’s!in! dit! onderzoek! is! dit! evenwel! niet! het! geval.! De! verschillen! in! opvattingen!over!vrijwilligheid!en!aanklampendheid!leidden!in! de! CBJ’s! tot! andere! procedures! die! de! aanmeldingen! op! een! bepaalde!manier!voorstructureren.!Het!gevolg!hiervan!is!dat!ze! een!ander!soort!cliënt!aanspreken.!In!CBJ!1!is!de!aanmeldingsO procedure! bijvoorbeeld! voorzien! op! mondige! cliënten! omdat! ze! zelf! een! hulpvraag! moeten! stellen,! terwijl! de! procedure! in! CBJ!2!cliënten!meer!kansen!geeft!om!een!hulpvraag!te!stellen.! In! lijn! met! de! manier! waarop! de! CBJ’s! verschillen! in! het! omO springen! met! de! discretionaire! ruimte! ligt! het! profiel! van! de! instroom! in! CBJ! 2! dichter! bij! het! voorgeschreven! profiel.! Dit! toont! dat! indien! één! van! de! afwegingen! verandert,! dit! conseO quenties!kan!hebben!voor!de!instroom!die!gerealiseerd!wordt.! Als! CBJ! 2! bijvoorbeeld! voortaan! beslist! om! zoals! CBJ! 1! enkel! aanmeldingen! van! cliënten! te! weerhouden,! zal! dat! hun! inO stroom!beperken.!Op!die!manier!verhoogt!besluitvormingsonO derzoek! het! inzicht! in! de! instroom! omdat! het! de! ratio’s! kan! blootleggen! die! maken! dat! de! instroom! vandaag! is! wat! ze! is.! Het! inspelen! op! die! ratio’s! kan! een! effect! hebben! op! die! inO stroom,! maar! het! is! onmogelijk! om! vast! te! stellen! welk! effect! dat! zal! hebben! omdat! instroom! het! resultaat! is! van! een! comO plex!proces!waarin!verschillende!andere!factoren!meespelen.! |327|! !

3.1.2!‘GOEDE’!INSTROOM?! Het! veranderen! van! beslissingsratio’s! heeft! effect! op! het! type! jongeren! waar! de! BJZ! zich! voor! open! stelt.! De! vraag! blijft! evenwel! in! welke! richting! die! verandering! moet! gebeuren:! welke!beslissingsratio’s!leiden!tot!een!ongewenst!resultaat!en! dienen!aangepast!te!worden?!Dit!is!in!de!context!van!de!jeugdO zorg! een! uiterst! moeilijke! vraag,! want! wat! is! een! ‘goede’! inO stroom?! Eén! mogelijkheid! is! om! de! kwaliteit! van! de! besluitvorming! te! evalueren!aan!de!hand!van!de!outcome:!een!goede!instroom!is! een! instroom! van! jongeren! wiens! problemen! opgelost! raken! door! de! tussenkomst! van! de! jeugdzorg.! ! Het! is! echter! vrijwel! onmogelijk!om!het!resultaat!van!de!besluitvorming!te!beoordeO len! aan! de! hand! van! de! outcome! van! de! beslissing! voor! de! betrokken!minderjarige!en!zijn!gezin!(Yoo!&!Brooks,!2005).!Het! evalueren!van!de!beslissing!door!na!te!gaan!of!de!beslissing!het! welzijn! van! de! jongere! verhoogt! –! en! dus! retrospectief! kan! vastgesteld! worden! of! de! jongere! deel! uitmaakte! van! de! beO oogde! doelgroep! die! baat! heeft! bij! jeugdzorginterventies! –! is! utopisch!in!een!context!waar!beslissingen!genomen!worden!op! basis! van! beperkte! informatie! en! in! een! context! waar! de! outO come! van! de! beslissing! door! verschillende! andere! factoren! beïnvloed!wordt!dan!de!beslissing!om!in!te!stromen!zelf.!! Een!andere!mogelijkheid!is!om!de!kwaliteit!van!de!besluitvorO ming!te!evalueren!aan!de!hand!van!het!proces!van!de!besluitO vorming.! Munro! (1996;! 2010)! stelde! hierop! een! evaluatie! van! de! besluitvorming! voor! aan! de! hand! van! het! proces.! Ze! bearO gumenteert! dat! een! goede! beslissing! die! beslissing! is! die! de! best! mogelijke! is! gezien! de! beperkte! informatie.! De! beoordeO ling!van!de!besluitvorming!gebeurt!dan!op!basis!van!de!manier! waarop! informatie! verwerkt! wordt.! In! die! informatieverwerO king!mogen!dan!geen!fouten!sluipen.!Zoals!in!de!resultatensecO tie! aangeraakt! werd! en! elders! omstandig! beargumenteerd! werd!(Nouwen!et!al.,!2012),!heeft!CBJ!1!een!beter!ontwikkeld! mentaal! model! wat! een! effectievere! besluitvorming! mogelijk! |328|! !

! maakt:! de! afhandeling! van! dossiers! gebeurt! consequenter,! fouten! worden! makkelijker! opgespoord! en! de! werkdruk! voor! de!consulenten!is!lager.!! De! focus! op! het! proces! heeft! echter! één! belangrijk! nadeel,! namelijk!dat!er!geen!aandacht!is!voor!de!inhoud!van!de!beslisO sing.! Beslissingen! kunnen! goed! genomen! worden,! maar! toch! leiden! tot! een! suboptimaal! resultaat,! bijvoorbeeld! wanneer! het!mentaal!model!van!de!besluitvormer!niet!is!aangepast!aan! de! instroomcriteria.! De! besluitvormer! neemt! dan! wel! op! een! rationele!en!correcte!manier!een!beslissing,!het!resultaat!ervan! is!niet!optimaal.! De!besluitvorming!evalueren!aan!de!hand!van!zowel!inhoud!als! proces!geeft!een!genuanceerder!beeld!over!de!kwaliteit.!Doch! de! evaluatie! wordt! sterk! beïnvloed! door! wat! vooropgesteld! wordt! als! een! goed! resultaat.! In! het! huidige! klimaat! zou! het! kunnen! lijken! dat! het! realiseren! van! een! beperkte! instroom! wijst!op!een!‘goede’!instroom.!Het!beperken!van!de!instroom! om! de! instroom! te! beperken! is! evenwel! niet! aangewezen.! Instroom!heeft!ook!een!belangrijke!functie!in!het!verhogen!van! welzijn! voor! kwetsbare! kinderen! en! gezinnen.! De! instroom! kost! wat! kost! beperken! zou! deze! doelstelling! in! het! gedrang! kunnen!brengen.!Verder!bestaan!er!verschillende!andere!doelO stellingen! die! gerealiseerd! kunnen! worden! met! de! ‘goede’! instroom.!Misschien!de!meest!vanzelfsprekende!is!de!wettelijk! gedefinieerde!doelstelling!van!de!BJZ,!namelijk!vrijwillige,!doch! geen! vrijblijvende! hulpverlening! aanbieden! aan! jongeren! met! ernstige! opvoedingsproblemen.! Wanneer! er! door! besluitvorO ming!een!instroom!gerealiseerd!wordt!die!hier!bij!aansluit,!kan! men!dat!beschouwen!als!een!‘goede’!instroom.!In!dat!geval!is! het!resultaat!van!CBJ!2!beter.!Het!slaagt!er!immers!beter!in!om! aanklampende!hulpverlening!te!organiseren.!Andere!operatioO naliseringen! van! een! goede! besluitvorming! kunnen! bijvoorO beeld! teruggrijpen! naar! de! doelstelling! van! een! neutrale! beO sluitvorming,!waarin!niet!gediscrimineerd!wordt!naar!etniciteit! of! sociale! klasse,! of! naar! het! recht! op! hulp,! dat! de! instroom! |329|! !

evalueert!aan!de!hand!van!de!toegankelijkheid!van!de!hulpverO lening.!Alleszins!moet!de!invulling!van!wat!de!‘juiste’!instroom! is,! het! voorwerp! zijn! van! een! maatschappelijk! debat! omdat! instroom!in!de!jeugdzorg!afhankelijk!is!van!wat!men!in!de!saO menleving!onaanvaardbaar!vindt!en!hoe!de!jeugdzorg!daar!op! kan/moet!inspelen.!! !

3.1.3!ROL!VAN!CBJ’S!IN!STIJGING!INSTROOM! Naast!bepalen!in!welke!richting!besluitvormingsratio’s!zouden! moeten!veranderen,!is!het!ook!moeilijk!om!te!voorspellen!wat! het! effect! zal! zijn! van! de! verandering! op! de! instroom.! De! rol! van!het!CBJ!in!de!stijging!van!de!instroom!is!niet!zo!eenduidig! te! vatten,! zeker! niet! wanneer! ook! andere! jeugdhulpsectoren! 129 de! vraag! niet! kunnen! bijhouden. !Vanuit! het! onderzoek! kan! wel!een!bedenking!geplaatst!worden!bij!de!veronderstelde!rol! die! de! CBJ’s! spelen! bij! de! stijging! van! de! instroom,! met! name! dat!ze!te!laks!zouden!zijn!waardoor!er!meer!en!meer!jongeren! instromen.! In! de! focusgroepen! zeiden! de! CBJ’s! dat! ze! steeds! minder! mogelijkheden! hebben! om! dossiers! bij! aanmelding! te! klasseren.! Alles! is! ernstig.! Niettegenstaande! deze! verzuchtinO gen! bogen! de! onderzochte! CBJ’s! zich! steeds! grondig! over! de! voorliggende!aanmeldingen!en!stroomden!niet!alle!aangemelO de!jongeren!‘zomaar’!in.!Op!basis!van!de!cijfers!zou!men!kunO nen! argumenteren! dat! dit! meer! opgaat! voor! CBJ! 2! dan! voor! CBJ!1.!In!CBJ!1!ligt!het!aantal!dossiers!dat!naar!caseonderzoek! gaat!immers!een!stuk!hoger.!Wat!de!cijfers!echter!niet!vertelO len! is! dat! CBJ! 1! veel! tijd! investeert! in! overleg! met! mogelijke! verwijzers.! Het! CBJ! communiceert! bij! welke! dossiers! het! een! taak!weggelegd!ziet!voor!het!CBJ!en!krijgt!hierdoor!gerichtere! aanmeldingen! die! doorgaans! beantwoorden! aan! de! beslisO !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 129

!Maatschappelijke! beleidsnota! Jeugdzorg,! Parl.# St.! Vl.! R.! 2010O2011,! nr.! 1190/1.!

|330|! !

! singsregels! van! het! CBJ.! Wat! dus! op! basis! van! de! cijfers! kan! lijken!op!een!lakse!houding,!is!het!geenszins.!Integendeel!zelfs! want! de! doelgroep! die! ze! voor! ogen! hebben! –! namelijk! menO sen! die! zelf! een! hulpvraag! komen! stellen! –! is! beperkter! dan! wat!CBJ!2!voor!ogen!heeft.!! !

3.2!ZIN!EN!ONZIN!VAN!HET!POSOBEGRIP! Bij!het!bekijken!van!het!gedeeld!mentaal!model!dat!ontwikkeld! werd!in!de!onderzochte!CBJ’s!valt!op!dat!de!categorieën!aan!de! hand! waarvan! ze! patronen! zoeken! in! probleemsituaties! niet! gericht!zijn!op!het!identificeren!van!bedreigingen!voor!de!ontO plooiingskansen! van! minderjarigen,! wat! men! op! basis! van! het! POSObegrip! zou! verwachten.! Bovendien! wordt! er! een! pedagoO gische! invulling! gegeven! aan! wat! een! geschikte! hulpvraag! is.! Dit! lijkt! logisch! in! de! context! waarbinnen! ze! werken,! maar! houdt!een!specifieke!invulling!van!het!POSObegrip!in.!Op!basis! van! de! wettelijke! definitie! is! de! operationalisering! naar! speciO fieke! opvoedingsinteracties! en! naar! de! werking! van! het! CBJ! vreemd.!Immers,!puur!op!basis!van!de!wettelijke!definitie!is!de! verwachting!dat!men!in!de!besluitvorming!gaat!kijken!in!welke! mate! de! ontplooiingskansen! van! minderjarigen! bedreigd! worO den! door! de! concrete! situatie,! niet! in! welke! mate! het! gezin! voldoet!aan!de!eerder!procedurele!aspecten!van!de!hulpverleO ning.!De!omzendbrief!kadert!het!POSObegrip!wel!uitgebreid!in! de! pedagogische! literatuur! –! wat! de! focus! op! opvoedingsproO blemen!verklaart!–!samen!met!de!aanwezigheid!van!een!hulpO aanbod! dat! te! maken! heeft! met! (her)opvoeding.! Bovendien! wordt! in! de! omzendbrief! ook! gesproken! over! subsidiariteit,! vrijwilligheid!en!vraaggerichtheid!als!principes!voor!de!werking! van!de!CBJ’s.!! Een! dergelijke! operationalisering! maakt! veel! dingen! mogelijk,! maar!tegelijk!ook!een!aantal!dingen!onmogelijk.!Zoals!eerder!in! de!conclusie!werd!aangehaald,!wordt!een!specifiek!soort!cliënt! |331|! !

aangesproken! door! de! bestaande! praktijken.! Daarnaast! is! de! focus! op! de! concrete! interactie! tussen! ouder! en! kind! in! de! opvoeding! misschien! een! reden! waarom! structurele! aspecten! van! de! probleemsituatie! –! cf.! armoedeproblematiek! –! weinig! aandacht! krijgen! in! de! besluitvorming.! Het! lijkt! er! zo! op! dat! men,!althans!in!de!aanmeldingsfase,!eerder!bekommerd!is!om! na!te!gaan!of!er!gewerkt!kan!worden!met!de!cliënt,!dan!wel!of! er!sprake!is!van!een!voldoende!ernstige!opvoedingssituatie.! ! Een! andere! kritiek! die! geformuleerd! wordt! over! het! POSO begrip,! is! dat! het! POSObegrip! een! ‘passeOpartout’! is! waar! alles! onder!valt!(Goris!et!al.,!2012).!Dit!is!ook!een!algemene!kritiek! op! FSOinstroomcriteria! (Parton! et! al.,! 1997;! Gilbert! et! al.,! 2011a).!Zo!stelt!de!BJZ!zich!open!voor!een!waaier!aan!probleO men! en! dus! ook! een! groter! aantal! jongeren.! Bij! een! toeneO mende! instroom! zou! een! ‘juistere’! of! ‘nauwere’! omschrijving! van! het! POSObegrip! soelaas! kunnen! brengen.! Op! basis! van! dit! onderzoek!kunnen!drie!bemerkingen!gemaakt!worden.! Ten! eerste! was! de! alom! gehoorde! klacht! in! de! focusgroepen! niet! dat! er! te! veel! jongeren! zijn! met! (te)! lichte! problemen,! maar!wel!met!(te)!complexe!problemen.!Het!is!onmogelijk!vast! te! stellen! of! zij! de! meerinstroom! verklaren,! maar! ze! zijn! wel! duidelijk! deel! van! de! doelgroep! van! de! BJZ.! Afgaande! op! het! POSObegrip!horen!de!meest!complexe!dossiers,!er!van!uitgaanO de!dat!die!de!ontplooiingskansen!van!minderjarigen!het!meest! in!gedrang!brengen,!zeker!binnen!de!afbakening!die!de!BJZ!zich! stelt.!Ook!vanuit!het!nieuwe!criterium!‘maatschappelijke!noodO zaak’! zullen! deze! dossiers! bij! uitstek! toegang! krijgen! tot! het! aanbod!van!de!BJZ.!Het!is!dus!onmogelijk!om!hen!uit!de!BJZ!te! weren!om!de!druk!op!het!aanbod!te!verminderen.!In!het!subO sidiar!opgebouwd!jeugdhulpsysteem!zullen!de!meest!complexe! problemen!onvermijdelijk!in!het!bord!van!(een!aantal!modules! van)! de! BJZ! terecht! komen.! Als! de! andere! jeugdhulpvoorzieO ningen! niet! afdoende! kunnen! reageren! op! complexe! hulpvraO gen,! maar! we! als! samenleving! wel! vinden! dat! de! jongeren! |332|! !

! geholpen! moeten! worden,! is! de! BJZ! uiteindelijk! degene! die! moet!zoeken!naar!oplossingen.!Dit!is!niet!aangenaam!of!makO kelijk,! maar! start! bij! het! aanvaarden! dat! deze! jongeren! deel! uitmaken! van! de! doelgroep.! Instroomcriteria! evolueren! conO stant! en! dit! zou! een! voorbeeld! kunnen! zijn! van! hoe! de! maatO schappelijke!vraag!kan!veranderen!en!dit!een!impact!heeft!op! de! hulpverlening! die! de! BJZ! aanbiedt/moet! aanbieden.! Dit! vereist!een!verandering!van!de!praktijken!van!de!BJZ,!zodat!er! zo!goed!mogelijk!kan!omgegaan!worden!met!complexiteit.!De! expertise!die!hierover!al!in!de!BJZ!bestaat!zou!moeten!verdiept! en!verspreid!worden!zodat!voorzieningen!zich!kunnen!aansterO ken!in!het!omgaan!met!deze!doelgroep.!Hier!ligt!een!belangrijO ke! taak! voor! het! Agentschap! Jongerenwelzijn! in! het! verspreiO den! van! kennis! en! het! ondersteunen! van! voorzieningen.! Het! huidige! veranderingsproces! in! de! organisatie! van! het! private! aanbod!dat!flexibel!combineren!van!en!schakelen!tussen!maatO regelen!mogelijk!maakt,!is!hiervoor!mogelijk!ook!een!stap!in!de! goede!richting.!Extra!onderzoek!naar!de!knelpunten!voor!deze! specifieke!doelgroep!is!tevens!wenselijk.!! Ten! tweede! lijkt! het! onwaarschijnlijk! dat! een! andere! definitie! tot! een! meer! gestroomlijnde! besluitvorming! zal! leiden.! Het! onderzoek! toonde! dat! de! CBJ’s! elke! een! specifieke! manier! hanteren!om!het!POSObegrip!te!operationaliseren.!De!invulling! van!nieuwe!definities!in!de!praktijk!zal!sterk!afhankelijk!blijven! van! de! praktijken! van! de! CBJ’s! en! hun! bestaande! visies! op! jeugdzorg.!Dit!blijkt!bijvoorbeeld!uit!de!manier!waarop!omgeO sprongen! wordt! met! het! recente! begrip! ‘maatschappelijke! noodzaak’.! In! de! twee! onderzochte! CBJ’s! kreeg! het! begrip! op! een! geheel! andere! manier! betekenis,! afhankelijk! van! de! maO nier! waarop! ze! aankijken! tegenover! het! belang! van! vrijwilligO heid.!! Ten!derde,!en!in!het!verlengde!hiervan,!moeten!instroomcriteO ria!om!effectief!te!zijn!in!de!praktijk!aansluiten!bij!de!bestaanO de! besluitvormingspraktijken.! Aangezien! uit! dit! onderzoek! blijkt! dat! consulenten! werken! met! brede! categorieën! om! beO |333|! !

slissingen! te! nemen! in! individuele! dossiers,! lijkt! dit! aan! te! geO ven! dat! instroomcriteria! om! de! besluitvorming! te! kunnen! onO dersteunen! de! invulling! van! die! categorieën! niet! mag! reduceO ren.!Het!heeft!meer!zin!om!richtlijnen!uit!te!vaardigheden!die! de!consulenten!in!staat!stellen!om!die!categorieën!evenwichtig! te!beoordelen!dan!wel!aangeven!met!welke!concrete!situatieO kenmerken!ze!rekening!moeten!houden!(Platt,!2006).!! !

3.3!INVULLING!VAN!DE!DISCRETIONAIRE!RUIMTE! De! discretionaire! ruimte! is! onlosmakelijk! verbonden! met! de! instroom! in! de! jeugdzorg.! Evenwicht! is! hierbij! belangrijk.! De! discretionaire!ruimte!mag!niet!zodanig!groot!zijn!dat!rechtsonO gelijkheid!ontstaat,!maar!ook!niet!zodanig!beperkend!dat!speO cifieke!situaties!uit!de!boot!vallen.!Om!de!discretionaire!ruimte! zodanig!in!te!vullen!dat!er!zo!weinig!mogelijk!fouten!in!de!beO sluitvorming! zouden! kruipen! en! dat! de! willekeur! beperkt! wordt,! werden! in! het! theoretisch! kader! twee! hulpmiddelen! besproken,!namelijk!assessmentrichtlijnen!en!organisatorische! ondersteuning.!! Een! belangrijk! nadeel! van! assessmentrichtlijnen! is! dat! het! de! besluitvorming! niet! kan! stroomlijnen! zoals! vooropgesteld! wordt.! Het! hertekent! de! discretionaire! ruimte! wel,! maar! het! beperkt! of! concretiseert! die! onvoldoende! (Ellis! et! al.,! 1999;! Evans! &! Harris,! 2004).! Zeker! wanneer! de! richtlijnen! niet! zijn! aangepast! aan! de! bestaande! praktijken! schieten! ze! hun! doel! voorbij!(Munro,!2005;!Broadhurst!et!al.,!2010).!Wanneer!richtO lijnen! dus! toch! geïmplementeerd! zouden! worden,! dient! men! rekening! te! houden! met! de! bestaande! besluitvorming.! RichlijO nen!zouden!in!de!BJZ!(althans!in!de!onderzochte!CBJ’s)!onderO steunend! kunnen! zijn! wanneer! ze! zijn! opgebouwd! volgens! de! brede! categorieën! over! vrijwilligheid,! hulpvraag! en! subsidiariO teit.!Extra!informatie!is!enkel!nodig!om!een!antwoord!te!kunO nen!formuleren!op!subvragen!van!de!bredere!categorieën.!! |334|! !

! Een! andere! mogelijkheid! is! het! ondersteunen! van! de! besluitO vormer!door!zijn!collega’s!zodat!evenzeer!een!meer!eenvormiO ge! besluitvorming! mogelijk! wordt.! Op! die! manier! wordt! de! besluitvormer!aangesproken!op!zijn!professionaliteit.!In!VlaanO deren!werd!deze!weg!ingeslagen!met!de!invoering!van!gedeelO de!besluitvorming!en!de!PIP/PEP!procedures.!De!beslissing!om! met!gedeelde!besluitvorming!te!werken!hertekende!de!discreO tionaire!ruimte!en!had!tot!doel!om!de!betrouwbaarheid!van!de! beslissingen! te! verhogen.! Op! die! manier! is! een! cliënt! bij! de! beoordeling!van!zijn!aanmelding!niet!afhankelijk!van!de!willeO keur!van!de!individuele!consulent.!Hier!kunnen!drie!kanttekeO ningen!bij!geplaatst!worden.!! Ten!eerste!is!er!sprake!van!verhoogde!betrouwbaarheid!bij!een! sterk! gedeeld! mentaal! model.! Immers,! de! besluitvorming! van! het!team!is!voorspelbaar!voor!de!consulenten!en!dit!maakt!een! gelijke! behandeling! van! dossiers! mogelijk.! Uit! de! analyse! van! de!gedeelde!mentale!modellen!kan!geconcludeerd!worden!dat! in!CBJ!1!de!besluitvorming!meer!uniform!gebeurt!dan!in!CBJ!2,! wat! toegeschreven! kan! worden! aan! het! duidelijker! gedeeld! mentaal!model!(Nouwen!et!al.,!2012).!! Ten! tweede! werd! sinds! de! invoering! de! PIP/PEP! procedures! gestreefd! naar! een! bijkomend! niveau! van! betrouwbaarheid,! namelijk! afstemming! tussen! de! verschillende! CBJ’s! op! het! reO gioniveau! en! de! afstemming! tussen! de! regioverantwoordelijO ken!onderling.!Dit!zou!moeten!doorsijpelen!naar!de!praktijken! van!de!CBJ’s!zodat!die!gelijkvormiger!zouden!zijn!en!de!besluitO vorming! gestroomlijnder! is.! Op! die! manier! is! de! cliënt! bij! de! beoordeling! van! zijn! aanmelding! ook! niet! afhankelijk! van! de! willekeur! van! een! gegeven! CBJ.! Dit! niveau! van! betrouwbaarO heid! kan! niet! terug! gevonden! worden! in! het! onderzoek.! De! CBJ’s! hanteerden! wel! gelijkaardige! patronen! om! hun! besluitO vorming! te! sturen! (de! verschillen! in! aanmeldingsprocedure! buiten! beschouwing! gelaten),! maar! ook! hier! werden! verschilO len! in! operationalisering! duidelijk.! Voor! goed! begrip,! de! CBJ’s! opereren! in! verschillende! regio’s,! waardoor! de! invloed! van! |335|! !

elkanders! praktijken! al! een! aanzienlijk! aantal! stappen! moet! doorlopen!voor!het!effectief!is.!Op!basis!van!de!voorbereidenO de! interviews! met! regioverantwoordelijken! en! teamverantO woordelijken!(binnen!dezelfde!regio)!werden!ook!niet!meteen! aanwijzingen! gevonden! dat! de! afstemming! binnen! de! regio’s! eenvoudig!is.!! Ten! derde! blijken! de! voorgeschreven! procedures! anders! geO bruikt!te!worden!in!de!CBJ’s.!Een!mogelijke!verklaring!hiervoor! is! dat! die! onaangepast! zijn! aan! de! werking! van! de! CBJ’s.! Er! staat! bijvoorbeeld! in! de! PIP/PEP! procedures! dat! er! overleg! moet!zijn!met!het!cliëntsysteem!en!de!betrokken!professional! en!dat!dit!rond!moet!zijn!binnen!13!werkdagen.!Een!CBJ!dat!de! aanbeveling!rond!overleg!serieus!neemt,!zoals!CBJ!2,!heeft!een! langere!periode!nodig!om!dit!te!realiseren.!Dit!speelt!mogelijk! mee!in!het!ontwikkelen!van!verscheiden!praktijken!van!CBJ!tot! CBJ.!De!CBJ’s!krijgen!de!vrijheid!om!de!procedures!aan!te!pasO sen! aan! hun! praktijk,! maar! als! de! procedures! helemaal! niet! overeenkomen!met!hun!praktijk,!is!het!meer!dan!logisch!dat!ze! zelf!keuzes!maken.!Op!die!manier!zijn!procedures!niet!richtingO gevend! voor! de! CBJ’s! en! worden! ze! verplicht! om! strategische! keuzes! te! maken! zodat! hun! werking! op! een! goede! manier! georganiseerd! kan! worden.! Het! strategisch! omspringen! met! procedures! kan! negatief! lijken,! maar! dat! hoeft! het! niet! noodO zakelijk!te!zijn.!Routines!dienen!er!net!voor!om!de!complexiteit! van!het!werk!van!streetOlevel!bureaucrats!beheersbaar!te!maO ken! (Brodkin,! 1997).! In! die! zin! zijn! strategische! keuzes! onverO mijdbaar.!Het!is!ook!niet!omdat!er!routines!ontstaan!die!afwijO ken!van!de!procedures!dat!die!per!se!negatief!zijn!in!het!licht! van! die! procedures.! De! keuzes! van! CBJ! 1! bijvoorbeeld! maken! ook!een!aantal!dingen!(extra)!mogelijk!die!positief!kunnen!zijn! voor!de!bejegening!van!cliënten.!Ten!eerste!creëert!de!proceO dure! een! dubbele! toegangspoort! waarbij! twee! verschillende! consulenten! het! eens! moeten! zijn! over! de! meerwaarde! van! instroom! voor! het! gezin! voor! dit! op! instroomoverleg! beslist! kan! worden.! Dit! voorkomt! (bijkomend)! dat! de! instroom! beïnO vloed! wordt! door! de! differentiële! behandeling! door! verschilO |336|! !

! lende!consulenten.!Ten!tweede!is!de!procedure!zo!opgebouwd! dat! de! cliënt! vanaf! het! intakegesprek! in! principe! slechts! met! één!consulent!praat!tot!het!dossier!wordt!afgesloten.!Dit!impliO ceert!dat!cliënten!niet!elke!keer!opnieuw!hun!verhaal!moeten! doen! en! dat! er! van! bij! de! start! gewerkt! kan! worden! aan! een! vertrouwensrelatie!met!de!cliënt.!Ten!derde!creëert!deze!aanO pak! ruimte! voor! andere! taken,! wat! gezien! hun! hoge! werklast! niet!onbelangrijk!is!(Wells,!2006).!Een!duidelijk!voorbeeld!hierO van! is! hoe! CBJ! 1! meer! tijd! kan! besteden! aan! casebespreking! dan! CBJ! 2.! Het! kan! zo! meer! tijd! besteden! aan! het! ondersteuO nen! van! medewerkers! bij! moeilijke! beslissingen! verderop! in! het!hulpverleningstraject.!! ! De!discretionaire!ruimte!waarbinnen!CBJ’s!opereren,!genereert! dus! verschillende! praktijken! om! de! instroom! vorm! te! geven,! ondanks!de!pogingen!om!dit!te!stroomlijnen!door!het!introduO ceren!van!gedeelde!besluitvorming.!Voor!cliënten!betekent!dit! dat! de! beoordeling! van! hun! hulpvraag! afhankelijk! is! van! de! werking!van!een!concreet!CBJ.!Ondanks!de!mogelijkheid!dat!dit! rechtsongelijkheid! met! zich! mee! brengt! voor! jongeren,! is! dit! geen!pleidooi!voor!het!afschaffen!of!beperken!van!de!discretiO onaire!ruimte.!Die!ruimte!is!nodig!om!in!een!concrete!regio!te! kunnen! beantwoorden! aan! de! maatschappelijk! gevoelde! noO den.!Als!er!bijvoorbeeld!weinig!eerstelijnsdiensten!zijn,!kan!het! CBJ! de! (terechte)! nood! voelen! om! sneller! in! te! grijpen.! Die! context!negeren,!kan!het!ongewenste!effect!hebben!dat!jongeO ren! niet! of! onvoldoende! geholpen! worden.! De! discretionaire! ruimte! is! evenwel! iets! waarmee! zorgvuldig! moet! omgespronO gen! worden.! Op! basis! van! dit! onderzoek! kan! één! belangrijk! verbetervoorstel! gedaan! worden! dat! positieve! implicaties! heeft! voor! de! besluitvorming! op! verschillende! niveaus:! het! is! wenselijk! om! met! transparante! besluitvormingsregels! te! werO ken.!! Voor!een!CBJ!hebben!duidelijke!beslissingsregels!het!voordeel! dat! de! besluitvorming! hierdoor! sneller! verloopt.! Dit! wordt! |337|! !

duidelijk! in! de! analyse! van! CBJ! 1.! Een! sterk! gedeeld! mentaal! model,! opgebouwd! en! bijgestuurd! door! expertise,! helpt! de! consulenten! snel! goede! en! consequente! beslissingen! te! neO men.!Hierover!transparant!kunnen!zijn!binnen!het!CBJ!heeft!als! bijkomend! voordeel! voor! het! CBJ! dat! de! beslissingsregels! in! vraag! gesteld! kunnen! worden.! Wanneer! het! CBJ! geconfronO teerd! wordt! met! nieuwe! ontwikkelingen! of! nieuwe! inzichten! kan!het!hier!makkelijker!op!een!consequente!manier!op!inspeO len,!in!lijn!met!de!basisprincipes!voor!besluitvorming.!! Ook! voor! andere! betrokkenen! hebben! transparante! criteria! belangrijke! voordelen.! Eén! van! de! nadelen! van! een! te! grote! discretionaire! ruimte! is! dat! besluitvorming! onvoorspelbaar! wordt.!Voor!cliënten!zijn!de!praktijken!van!CBJ’s!ondoorzichtig! terwijl!ze!wel!belangrijke!gevolgen!hebben!voor!de!afhandeling! van!hun!hulpvraag!(Piessens!et!al.,!2008).!Dit!geeft!een!gevoel! van! willekeur:! CBJ’s! beslissen! zomaar! wat.! Wanneer! CBJ’s! transparante! beslissingsregels! creëren! en! hierover! communiO ceren,! kunnen! cliënten! en! hulpverleners! inschatten! wanneer! en! onder! welke! condities! een! aanmelding! aanvaard! zal! worO den.!Bovendien!maakt!dit!het!ook!mogelijk!voor!de!aanmelder! om! de! besluitvorming! in! vraag! te! stellen.! Wanneer! de! beslisO sing!niet!overeenkomt!met!de!verwachtingen,!kan!de!aanmelO der! extra! informatie! vragen.! Dit! versterkt! de! positie! van! de! cliënt! en! kan! aangegrepen! worden! als! een! belangrijk! leermoO ment!voor!het!CBJ.!! Ook!de!BJZ!als!geheel!heeft!baat!bij!een!duidelijker!zich!op!de! besluitvormingspraktijken! van! de! CBJ’s.! Net! als! aanmelders! kunnen!voorzieningen!beslissingen!in!vraag!stellen.!Het!AgentO schap! Jongerenwelzijn! (waaronder! de! regioverantwoordelijO ken)! kan! een! beter! overzicht! krijgen! van! de! bestaande! (verO schillende)!praktijken.!Weten!welke!(strategische)!keuzes!CBJ’s! maken,! maakt! een! correctere! analyse! van! wat! er! gebeurt! bij! instroom! mogelijk.! Het! geeft! context! voor! de! analyse! van! cijO fergegevens! en! kan! knelpunten! aanwijzen! waar! het! AgentO schap!bijkomend!kan!ondersteunen.!Bovendien!kunnen!goede! |338|! !

! praktijken! binnen! CBJ’s! zo! makkelijker! opgespoord! en! verO spreid!worden!naar!de!andere!CBJ’s.!! ! Transparantie!maakt!een!continue!verbetering!van!de!besluitO vorming! mogelijk.! Dit! gebeurt! zowel! intern,! omdat! CBJ’s! zich! beter! bewust! zijn! van! de! grenzen! van! hun! besluitvorming,! als! extern.! Bepalen! wat! valt! onder! ‘goede! besluitvorming’! is! imO mers!niet!het!alleenrecht!van!het!CBJ.!Een!effectief!CBJ!neemt! beslissingen!die!in!lijn!liggen!met!het!eigen!mentaal!model!én! die! aanvaardbaar! zijn! voor! externe! stakeholders! (cliënten,! voorzieningen,! eerstelijnshulpverlening,! andere! CBJ’s,…)! (Nouwen!et!al.,!2012).!Transparante!criteria!maken!de!besluitO vorming! openbaar! én! maken! het! mogelijk! voor! CBJ’s! om! beO merkingen! van! andere! stakeholders! in! overweging! te! nemen.! Dit!brengt!proces!en!resultaat!van!besluitvorming!in!evenwicht! (cf.! 3.1.2).! Een! makkelijke! oefening! is! dit! echter! niet.! Het! is! zaak!om!de!beslissingsregels!die!de!besluitvorming!nu!al!impliO ciet! sturen,! te! expliciteren.! Een! grondige! analyse! van! die! beO sluitvormingsregels! en! de! wenselijkheid! ervan! vraagt! een! beO langrijke! tijdsinvestering.! Die! tijd! kan! echter! terug! gewonnen! worden! wanneer! de! besluitvorming! sneller! en! effectiever! is.! Opdat!het!gedeeld!mentaal!model!de!besluitvorming!stuurt!en! wordt!aangepast!bij!nieuwe!ontwikkelingen!is!het!goed!functiO oneren! van! het! CBJ! primordiaal! (Nouwen! et! al.,! 2012).! Het! is! onvoldoende!om!de!CBJ’s!samen!te!laten!beslissen.!Ze!moeten! ook!ondersteund!worden!om!dit!op!een!goede!manier!samen! te!doen.!! Belangrijk!bij!de!aanbeveling!tot!transparantie!over!de!besluitO vormingsregels! is! dat! dit! de! nadruk! legt! op! de! expertise! en! professionaliteit! van! ‘gatekeepers’! en! dat! het! expliciteren! van! beslissingsregels! niet! mag! leiden! tot! automatische! besluitvorO ming.!Een!gevolg!hiervan!is!dat!transparantie!niet!zal!leiden!tot! een!besluitvorming!die!voor!elk!CBJ!hetzelfde!is.!Het!betekent! ook! niet! dat! dossiers! altijd! op! dezelfde! manier! afgehandeld! worden.!Binnen!NDM!is!expertise!de!motor!van!de!besluitvorO |339|! !

ming!en!in!het!onderzoek!bleek!duidelijk!dat!zelfs!bij!concrete! regels! interpretatie! en! flexibiliteit! nodig! was! om! soms! af! te! wijken! van! regels.! Waar! transparantie! wel! toe! zou! moeten! leiden,!is!het!vergroten!van!de!expertise.!CBJ’s!worden!zich!zo! bewust! van! de! bril! die! ze! zelf! hebben! en! kunnen! die! bij! moO menten! herzien.! De! aanbeveling! tot! transparantie! is! zo! een! pleidooi! voor! het! maximaliseren! van! de! reflexiviteit! van! beO sluitvormers.! Ze! hebben! immers! de! verantwoordelijkheid! om! in!eer!en!geweten!te!beslissen!over!wie!wel!of!niet!instroomt.! Het!beperken!van!de!discretionaire!ruimte!of!het!herdefiniëren! van!de!instroomcriteria!ontslaat!hen!daar!niet!van.!! !

3.4! DE! TOEKOMST! TEGEMOET…! DE! INTEGRALE! TOEGANGSPOORT! Er! zijn! verschillende! manieren! om! initiële! besluitvorming! te! organiseren.!In!andere!landen!zijn!er!andere!processen!en!ook! in!Vlaanderen!is!het!ooit!anders!geweest.!We!staan!bovendien! aan! de! vooravond! van! een! verandering! die! de! initiële! besluitO vorming!grondig!zal!hervormen.!Vanaf!1!januari!2014!zal!de!ITP! de! ‘gatekeeper’! zijn! voor! de! nietOrechtstreeks! toegankelijke! jeugdhulp.!Wat!de!concrete!context!van!de!ITP!–!naar!praktijO ken! –! zal! zijn,! blijft! voorlopig! onduidelijk.! Op! basis! van! het! onderzoek! kunnen! wel! een! aantal! algemene! aanbevelingen! gedaan!worden!die!de!besluitvorming!van!de!ITP!kunnen!optiO maliseren.! Hierbij! moet! in! het! achterhoofd! gehouden! worden! dat!deze!aanbevelingen!gedaan!worden!op!basis!van!de!prakO tijken!van!twee!CBJ’s.!Waarschijnlijk!zijn!er!evenveel!praktijken! als!er!CBJ’s!of!teamverantwoordelijken!zijn.!De!aanbevelingen! hebben! dus! mogelijk! slechts! beperkte! waarde! in! een! andere! context.!Veel!zal!afhangen!van!de!manier!waarop!de!ITP!vorm! zal!krijgen,!maar!wat!zeker!vast!staat!is!dat!ook!de!ITP!beslisO singen! zal! moeten! nemen! over! levens! van! minderjarigen! en! hierbij!een!aanzienlijke!discretionaire!ruimte!zal!krijgen.!!

|340|! !

! De!werking!van!de!ITP!zal!vanzelfsprekend!deels!voorgeschreO ven! worden! door! nieuwe! procedures.! Hierbij! is! het! belangrijk! om!te!werken!met!realistische!procedures!die!aansluiten!bij!de! bestaande! praktijken! van! de! huidige! toegangspoorten.! Zelfs! wanneer! de! procedure! een! nieuw! proces! voorschrijft,! kunnen! de! concrete! richtlijnen! afgestemd! worden! op! de! bestaande! praktijken,! bijvoorbeeld! naar! inschatting! van! de! duur! van! de! besluitvormingsfases.!Overleg!met!de!huidige!toegangspoorten! is!hiervoor!essentieel.!! Binnen!ITP!zal!de!rol!van!diagnostiek!waarschijnlijk!groter!zijn! dan! binnen! de! CBJ’s.! De! keuze! van! het! soort! diagnostiek! is! cruciaal.! Hierbij! is! het! aangewezen! om! te! vermijden! dat! de! diagnostiek!de!besluitvorming!herleidt!tot!een!technische!taak.! Het!onderzoek!reveleerde!dat!consulenten!beslissingen!nemen! op! basis! van! een! beperkte! set! factoren! en! snel! op! zoek! gaan! naar!die!kenmerken!in!een!probleemsituatie.!Een!diagnostisch! systeem! dat! te! uitgebreid! is! en! dus! niet! aansluit! bij! hun! intuO itieve!besluitvorming,!zal!waarschijnlijk!onvoldoende!toegepast! worden!om!de!kwaliteit!van!de!besluitvorming!via!diagnostiek! te!verhogen.!! De!ITP!zal!bestaan!uit!teams!besluitvormers!die!zich!samen!de! nieuwe!procedures!moeten!eigen!maken.!Bovendien!is!de!kans! groot! dat! ze! verschillende! achtergronden! hebben,! naargelang! de! toegangspoort! waar! ze! initieel! voor! werkten.! Zeker! in! de! beginfase! is! aandacht! voor! het! functioneren! van! die! teams! onontbeerlijk.! Een! recent! onderzoek! naar! teams! in! de! jeugdO zorg! toont! aan! dat! het! voor! het! welslagen! van! nieuwe! proO jecten! cruciaal! is! dat! de! teams! nieuwe! routines! ontwikkelen! (Foldy! &! Buckley,! 2010).! Wanneer! ze! daar! niet! in! slagen! beO lemmert!dit!de!kwaliteit!van!de!dienstverlening!en!leidt!dit!in! een!aantal!gevallen!tot!het!opgeven!van!het!project.!Routines! kunnen! ontwikkelen! heeft! in! belangrijke! mate! te! maken! met! het!goed!functioneren!van!de!teams.!Hierin!moeten!ze!onderO steund!worden.!Zeker!in!de!aanvangsfase!is!extra!organisatoriO sche! ondersteuning! essentieel! zodat! de! medewerkers! van! de! |341|! !

ITP! kunnen! wennen! aan! en! groeien! in! hun! nieuwe! taakomO schrijving.! Het! is! hierbij! de! bedoeling! dat! de! verschillende! teams! transparante! beslissingsregels! ontwikkelen! en! hierover! in! overleg! gaan! met! andere! betrokkenen! zodat! zowel! proces! als!resultaat!van!de!besluitvorming!wenselijk!zijn.!! De!motor!van!besluitvorming!is!expertise.!Binnen!ITP!zou!dan! ook! extra! aandacht! mogen! gaan! naar! de! ontwikkeling! van! expertise.! Een! mogelijk! aspect! hierbij! is! ruimte! maken! voor! teamdagen! waarop! reflectie! over! de! bestaande! expertise! kan! leiden! tot! vernieuwende! praktijken,! of! het! verspreiden! van! best!practices!waar!andere!teams!uit!kunnen!leren.!! ! Dit! zijn! een! aantal! aanbevelingen! waar! bij! de! implementatie! van! de! ITP! rekening! mee! gehouden! kan! worden.! Ze! zijn! geïnO spireerd! op! dit! onderzoek! naar! besluitvormingspraktijken! van! CBJ’s! en! de! manier! waarop! ze! het! POSObegrip! operationaliseO ren.! De! evolutie! naar! ITP! brengt! een! ingrijpende! verandering! met!zich!mee!voor!de!CBJ’s.!Maar!ongeacht!hoe!we!de!besluitO vorming! vormgeven! en! welke! soort! ‘gatekeeper’! we! daarvoor! het! meest! aangewezen! achten,!is! het! allerbelangrijkste! dat! er! bewust!wordt!omgesprongen!met!de!discretionaire!ruimte!en! de!instroomcriteria.!Dat!is!onze!plicht!ten!aanzien!van!de!kinO deren! en! jongeren! wiens! levens! beïnvloed! worden,! hopelijk! ten!goede,!door!de!instroom!in!de!BJZ.!! !

|342|! !

!

!

BIBLIOGRAFIE& ! Agbényiga,! D.! (2011).! Organizational! culture! influence! on! serO vice! delivery:! A! mixed! methods! design! in! a! child! welfare! setting.!Children#and#Youth#Services#Review,#33,!1767O1778.! Agentschap! Jongerenwelzijn! (2008).! Centrale# diensten:# missie,# visie# en# kernwaarden.! Retrieved! from! ! http://www.wvg.! vlaanderen.be/jongerenwelzijn/hoofdbestuur/missie.htm!!! Agentschap! Jongerenwelzijn! (z.d.).! Cijfermateriaal.! Retrieved! from! http://wvg.vlaanderen.be/jongerenwelzijn/professio! neel/onlinebib/ob_cijfermateriaal.htm! Ainsworth,! F.! (2002).! Mandatory! reporting! of! child! abuse! and! neglect:! Does! it! really! make! a! difference?! Child# &# Family# Social#Work,#7,!57O63.! Ainsworth,! F.! &! Hansen,! P.! (2006).! Five! tumultuous! years! in! Australian! child! protection:! little! progress.! Child# &# Family# Social#Work,#11,!33O41.! Anfara,!V.,!Brown,!K.,!&!Mangione,!T.!(2002).!Qualitative!analyO sis!on!stage:!Making!the!research!process!more!public.!Edu: cational#Researcher,#31,!28O38.! Ankaert,! E.! (2009).! Jeugdzorg! in! de! ban! van! schuldig! hulpverO zuim.! Journal# of# Social# Intervention:# Theory# and# practice,# 16,!5O12.! Antle,! B.,! Barbee,! A.,! &! Van! Zyl,! M.! (2008).! A! comprehensive! model! for! child! welfare! training! evaluation.! Children# and# Youth#Services#Review,#30,!1063O1080.! Argirys,!C.!&!Schön,!D.!(1978).!Organizational#learning:#A#theo: ry# of# action# perspective.! Massachusetts:! AddisonOWesley! Publishing!Company.!

|343|! !

Atkinson,!P.!&!Coffey,!A.!(2004).!Analysing!documentary!realiO ties.!In!D.!Silverman!(Ed.),!Qualitative#research.#Theory,#me: thod#and#practice#(pp.!56O75).!London:!Sage.! Axford,!N.!(2008).!Conducting!needs!assessments!in!children's! services.!British#Journal#of#Social#Work,!40,!4O25.! Bachman,!R.!&!Paternoster,!R.!(2004).!Statistics#for#criminology# and#criminal#justice!(2nd!ed.).!New!York:!McGrawOHill.! BackeOHansen,! E.! (2009).! Justifying! outOofOhome! placement:! A! multiple!case!study!of!decisionOmaking!in!child!welfare!and! protection!services.!International#Journal#of#Child#&#Family# Welfare,#6,!151O166.! Baker,! K.! (2005).! Assessment! in! youth! justice:! Professional! discretion!and!the!use!of!Asset.!Youth#Justice,#5,!106O122.! Barnes,!V.!&!Chand,!A.!(2000).!Initial!assessments!in!child!proO tection:!The!reality!of!practice.!Practice,#12,#5O16.! Bartolo,!P.,!Dockrell,!J.,!&!Lunt,!I.!(2001).!Naturalistic!decisionO making! task! processes! in! multiprofessional! assessment! of! disability.!Journal#of#School#Psychology,#39,!499O519.! Batorowicz,!B.!&!Shepherd,!T.!(2008).!Measuring!the!quality!of! transdisciplinary! teams.! Journal# of# Interprofessional# Care,# 22,!612O620.! Baumann,! D.,! Dalgleish,! L.,! Fluke,! J.,! &! Kern,! H.! (2011).! The# Decision:Making# Ecology.# Retrieved! from! http://www.! americanhumane.org/assets/pdfs/children/cprcOdmeO monograph.pdf! Baxter,! S.! &! Brumfitt,! S.! (2008).! Professional! differences! in! interprofessional!working.!Journal#of#Interprofessional#Care,# 22,!239O251.! Bebbington,! A.! &! Miles,! J.! (1989).! The! background! of! children! who! enter! local! authority! care.! British# Journal# of# Social# Work,#19,!349O368.!

|344|! !

! Beckett,! C.! (2001).! The! great! care! proceedings! explosion.! Bri: tish#Journal#of#Social#Work,#31,!493O501.! Benbenishty,!R.,!Osmo,!R.,!&!Gold,!N.!(2003).!Rationales!proviO ded! for! risk! assessments! and! for! recommended! intervenO tions! in! child! protection:! A! comparison! between! Canadian! and!Israeli!professionals.!British#Journal#of#Social#Work,#33,! 137O155.! Billiet,! J.! &! Waege,! H.! (2003).! Een# samenleving# onderzocht:# methoden# van# sociaal:wetenschappelijk# onderzoek.! AntO werpen:!De!Boeck.! Boehm,!A.!&!Yoels,!N.!(2009).!Effectiveness!of!Welfare!OrganiO zations:! The! Contribution! of! Leadership! Styles,! Staff! CoheO sion,! and! Worker! Empowerment.! British# Journal# of# Social# Work,!39,!1360O1380.! Bokhour,! B.! (2006).! Communication! in! interdisciplinary! team! meetings:! What! are! we! talking! about?! Journal# of# Interpro: fessional#Care,#20,!349O363.! BouverneODe! Bie,! M.! (2008).! Integrale! Jeugdhulp:! maatschapO pelijke!noodzaak!of!maatschappelijk!engagement?!In!K.!De! Koster,! K.! De! Vos,! D.! Kerger,! G.! Roets,! &! R.! Roose! (Eds.),! Handboek# Integrale# Jeugdhulp# (pp.! 227O245).! Brussel:! PoliO teia.! BouverneODe! Bie,! M.,! Impens,! J.,! Willems,! S.,! De! Visscher,! S.,! DelensORavier,!I.,!&!Rosseel,!Y.!(2010).!Een#link#tussen#leven# in# armoede# en# maatregelen# bijzondere# jeugdbijstand?! Gent:!Academia!Press.! BouverneODe! Bie,! M.! &! Roose,! R.! (2005).! Van! "jeugdbescherO ming! met! mate"! naar! "forensisch! welzijnswerk".! In! F.! VerO bruggen,! R.! Verstraeten,! D.! Van! Daele,! &! B.! Spriet! (Eds.),! Strafrecht# als# roeping.# Liber# amicorum# Lieven# Dupont# (pp.! 997O1009).!Leuven:!Universitaire!Pers.! Broadhurst,! K.,! Hall,! C.,! Wastell,! D.,! White,! S.,! &! Pithouse,! A.! (2010).! Risk,! Instrumentalism! and! the! Humane! Project! in! |345|! !

Social! Work:! Identifying! the! Informal! Logics! of! Risk! MaO nagement!in!Children's!Statutory!Services.!British#Journal#of# Social#Work,#40,!1046O1064.! Broadhurst,! K.,! Wastell,! D.,! White,! S.,! Hall,! C.,! Peckover,! S.,! Thompson,!K.!et!al.!(2010).!Performing!'Initial!Assessment':! Identifying! the! Latent! Conditions! for! Error! at! the! FrontO Door! of! Local! Authority! Children's! Services.! British# Journal# of#Social#Work,#40,!352O370.! Brodkin,! E.! (1997).! Inside! the! welfare! contract:! Discretion! and! accountability! in! state! welfare! administration.! The# Social# Service#Review,#71,#1O33.! Brodkin,! E.! (2000).! Investigating# policy's# practical# meaning:# street:level# research# on# welfare# policy.! Retrieved! from! http://www.ipr.northwestern.edu/jcpr/workingpapers/wpf iles/brodkin3.PDF! Brunnberg,! E.! &! Pećnik,! N.! (2007).! Assessment! processes! in! social!work!with!children!at!risk!in!Sweden!and!Croatia.!In: ternational#Journal#of#Social#Welfare,#16,!231O241.! Bryman,! A.! (2004).! Social# research# methods.! Oxford:! Oxford! University!Press.! Buckley,!H.!(2000a).!Beyond!the!rhetoric:!a!'working'!version!of! child!protection!practice.!European#Journal#of#Social#Work,# 3,!13O24.! Buckley,!H.!(2000b).!Child!protection:!an!unreflective!practice.! Social#work#education,#19,!253O263.! Cameron,!G.!&!Freymond,!N.!(2006).! Understanding! internatiO onal! comparisons! of! child! protection,! family! service,! and! community!caring!systems!of!child!and!family!welfare.!In!N.! Freymond! &! G.! Cameron! (Eds.),! Towards# positive# systems# of# child# and# family# welfare.# International# comparisons# of# child# protection,# family# service,# and# community# caring# sys: tems!(pp.!3O26).!Toronto:!University!of!Toronto!Press.!

|346|! !

! CannonOBowers,! J.,! Salas,! E.,! &! Converse,! S.! (1993).! Shared! mental! models! in! expert! team! decision! making.! In! N.! CasO tellan! (Ed.),! Current# issues# in# individual# and# group# decision# making#(pp.!221O246).!Hillsdale,!NJ:!Erlbaum.! CannonOBowers,! J.! &! Salas,! E.! (2001).! Reflections! on! Shared! Cognition.!Journal#of#Organizational#Behavior,#22,!195O202.! Cleaver,! H.! &! Walker,! S.! (2004).! From! policy! to! practice:! the! implementation! of! a! new! framework! for! social! work! asO sessments! of! children! and! families.! Child# &# Family# Social# Work,#9,#81O90.! Cocozza,! M.! &! Hort,! S.! (2011).! The! dark! side! of! the! universal! welfare!state?!In!N.!Gilbert,!N.!Parton,!&!M.!Skivenes!(Eds.),! Child#Protection#Systems.#International#Trends#and#Orienta: tions!(pp.!89O111).!Oxford:!Oxford!University!Press.! Cook,! G.,! Gerrish,! K.,! &! Clarke,! C.! (2001).! DecisionOmaking! in! teams:! issues! arising! from! two! UK! evaluations.! Journal# of# Interprofessional#Care,#15,!141O151.! Cooke,! N.,! Salas,! E.,! Kiekel,! P.,! &! Bell,! B.! (2004).! Advances! in! measuring! team! cognition.! In! E.! Salas! &! S.! Fiore! (Eds.),! Team# cognition:# Understanding# the# factors# that# drive# pro: cess#and#performance!(pp.!83O106).!Washington!DC:!AmeriO can!Psychological!Association.! Corby,! B.! (2003).! Supporting! Families! and! Protecting! Children.! Journal#of#Social#Work,#3,!195O210.! Corby,!B.!(2002).!Child!abuse!and!child!protection.!In! B.!GoldO son,! M.! Lavalette,! &! J.! McKechnie! (Eds.),! Children,# welfare# and#the#state#(pp.!136O151).!London:!Sage.! Courtney,! M.,! Needell,! B.,! &! Wulczyn,! F.! (2004).! Unintended! consequences! of! the! push! for! accountability:! The! case! of! national!child!welfare!performance!standards.!Children#and# Youth#Services#Review,#26,#1141O1154.!

|347|! !

Creswell,!J.!&!Plano!Clark,!V.!(2007).!Designing#and#conducting# mixed#methods#research.!London:!Sage.! Creswell,! J.,! Plano! Clark,! V.,! Gutmann,! M.,! &! Hanson,! W.!! (2003).! Advanced! mixed! methods! research! designs.! In! A.! Tashakkori!&!C.!Teddlie!(Eds.),!Handbook#of#mixed#methods# in# social# and# behavioral# research! (pp.! 209O240).! London:! Sage.! Cross,! T.! &! Casanueva,! C.! (2009).! Caseworker! Judgments! and! Substantiation.!Child#Maltreatment,#14,!38O52.! Cuyt,! F.! &! Rombouts,! T.! (2007).! Edito:! De! maatschappelijke! uitdagingen! vanuit! het! welzijnswerk.! Retrieved! from! http://www.vlaamswelzijnsverbond.be/?action=onderdeel &onderdeel=703&titel=EOmagazine+De+Facto&jaar=2007&! nieuws=327! Davies,! M.! (2005).! Blackwell# encyclopedia# of# social# work.! OxO ford:!Blackwell!Publishing.! Decuyper,!S.,!Dochy,!F.,!&!Van!den!Bossche,!P.!(2010).!Grasping! the! dynamic! complexity! of! team! learning.! Educational# Re: search#Review,#5,#111O133.! DePanfilis,!D.!&!Scannapieco,!M.!(1994).!Assessing!the!safety!of! children! at! risk! of! maltreatment:! DecisionOmaking! models.! Child#Welfare,#73,!229O245.! Desair,!K.!&!Adriaenssens,!P.!(2011).!Policy!toward!child!abuse! and!neglect!in!Belgium:!Shared!responsibility,!differentiated! response.! In! N.! Gilbert,! N.! Parton,! &! M.! Skivenes! (Eds.),! Child# protection# systems.# International# trends# and# orienta: tions!(pp.!204O222).!Oxford:!Oxford!University!Press.! Dettlaff,! A.,! Rivaux,! S.,! Baumann,! D.,! Fluke,! J.,! Rycraft,! J.,! &! James,!J.!(2011).!Disentangling!substantiation:!The!influenO ce!of!race,!income,!and!risk!on!the!substantiation!decision! in! child! welfare.! Children# and# Youth# Services# Review,# 33,# 1630 1637.! |348|! !

! Dickens,! J.,! Howell,! D.,! Thoburn,! J.,! &! Schofield,! G.! (2007).! Children!starting!to!be!Looked!After!by!Local!Authorities!in! England:! an! analysis! of! interOauthority! variation! and! caseO centred!decision!making.!British#Journal#of#Social#Work,#37,! 597O617.! Dingwall,!R.,!Eekelaar,!J.,!&!Murray,!T.!(1983).!The#protection#of# children.# State# intervention# and# family# life.! Oxford:! Basil! Blackwell.! DruryOHudson,! J.! (1999).! Decision! making! in! Child! Protection:! The!Use!of!Theoretical,!Empirical!and!Procedural!KnowledO ge! by! Novices! and! Experts! and! Implications! for! Fieldwork! Placement.!British#Journal#of#Social#Work,#29,!147O169.! Duerr!Berrick,!J.!(2011).!Trends!and!issues!in!the!US!Child!WelO fare!System.!In!N.!Gilbert,!N.!Parton,!&!M.!Skivenes!(Eds.),! Child# protection# systems.# International# trends# and# orienta: tions!(pp.!17O35).!Oxford:!Oxford!University!Press.! Eadie,!T.!&!Canton,!R.!(2002).!Practising!in!a!context!of!ambivaO lence:!the!challenge!for!youth!justice!workers.!Youth#Justi: ce,#2,#14O26.! Einstadter,! W.! J.! &! Henry,! S.! (2006).! Criminological# theory.# An# analysis# of# its# underlying# assumptions! (2nd! ed.).! Oxford:! Rowman!&!Littlefield.! Ellis,! K.,! Davis,! A.,! &! Rummery,! K.! (1999).! Needs! assessment,! streetOlevel!bureaucracy!and!the!new!community!care.!So: cial#Policy#&#Administration,#33,!262O280.! English,! D.! &! Pecora,! P.! (1994).! Risk! assessment! as! a! practice! method! in! child! protective! services.! Child# Welfare:# Journal# of#Policy,#Practice,#and#Program,!73,!451O473.! English,! D.,! Graham,! C.,! Brummel,! S.,! &! Coghlan,! L.! (2002).! Factors#that#influence#the#decision#not#to#substantiate#a#CPS# Referral.# Phase# I:# Narrative# and# empirical# analysis.! RetrieO ved!from!http://www.dshs.wa.gov/pdf/ca/CPSFctrs1.pdf!

|349|! !

English,! D.! &! LONGSCAN! investigators! (1997).! Modified# Maltreatment# Classification# System# (MMCS).! Retrieved! from!http://www.iprc.unc.edu/longscan/! English,!D.,!Marshall,!D.,!Coghlan,!L.,!Brummel,!S.,!&!Orme,!M.! (2002).!Causes!and!Consequences!of!the!Substantiation!DeO cision!in!Washington!State!Child!Protective!Services.!Child: ren#and#Youth#Services#Review,#24,#817O851.! English,!D.,!Shrikant,!I.,!&!Desmond,!K.!(2005).!The!dimensions! of! maltreatment:! Introduction.! Child# Abuse# &# Neglect,# 29,! 441O460.! EspingOAndersen,!G.!(1990).!The#three#worlds#of#welfare#capita: lism.!Princeton:!Princeton!University!Press.! Espinosa,! A.,! Lerch,! F.,! &! Kraut,! R.! (2004).! Explicit! vs.! implicit! coordination!mechanisms!and!task!dependencies:!One!size! does!not!fit!all.!In!E.!Salas!&!S.!Fiore!(Eds.),!Team#cognition:# Understanding# the# factors# that# drive# process# and# perfor: mance# (pp.! 107O129).! Washington! DC:! American! PsycholoO gical!Association.! Evans,! T.! &! Harris,! J.! (2004).! StreetOlevel! bureaucracy,! social! work! and! the! (exaggerated)! death! of! discretion.! British# Journal#of#Social#Work,#34,!871O895.! Fargion,! S.! (2007).! Synergies# and# tensions# in# child# protection# and# parent# support:# Insights# from# the# Italian# case.! RetrieO ved! from! http://www.asu.edu/distinguishedprofessor/! haskell/images/haskell07.pdf! Featherstone,! B.,! Broadhurst,! K.,! &! Holt,! K.! (2011).! Thinking! SystemicallyOOThinking! Politically:! Building! Strong! PartnerO ships! with! Children! and! Families! in! the! Context! of! Rising! Inequality.! British# Journal# of# Social# Work, doi:! 10.1093/! bjsw/bcr080! Feldman,!M.!(1992).!Social!limits!to!discretion:!An!organizatioO nal! perspective.! In! K.! Hawkins! (Ed.),! The# uses# of# discretion# (pp.!163O184).!Oxford:!Clarendon!Press.! |350|! !

! Field,! A.! (2005).! Discovering# statistics# using# SPSS! (2nd! ed.)! London:!Sage.! Finkelhor,!D.!&!Jones,!L.!(2006).!Why!have!child!maltreatment! and! child! victimization! declined?! Journal# of# Social# Issues,# 62,!685O716.! Finkelhor,! D.,! Jones,! L.,! &! Shattuck,! A.! (2010).! Updated# trends# in# child# maltreatment,# 2008.# Durham,! NH:! Crimes! Against! Children!Research!Center.!!! Finkelhor,! D.,! Turner,! H.,! Ormrod,! R.,! &! Hamby,! S.! (2010).! Trends!in!childhood!violence!and!abuse!exposure:!evidence! from!2!national!surveys.!Archives#of#Pediatrics#and#Adoles: cent#Medicine,#164,#238O242.! Foldy,! E.! &! Buckley,! T.! (2010).! ReOCreating! StreetOLevel! PracO tice:! The! Role! of! Routines,! Work! Groups,! and! Team! LearO ning.!Journal#of#Public#Administration#Research#and#Theory,# 20,#23O52.! Forkby,!T.!&!Höjer,!S.!(2011).!Navigations!between!regulations! and!gut!instinct:!the!unveiling!of!collective!memory!in!deciO sionOmaking! processes! where! teenagers! are! placed! in! resiO dential!care.!Child#&#Family#Social#Work,#16,!159O168.! Franssens,!M.,!Put,!J.,!&!Deklerck,!J.!(2010).!Het#beleid#van#de# jeugdmagistraat.!Leuven:!Universitaire!Pers.! Franzén,!E.,!Vinnerljung,!B.,!&!Hjern,!A.!(2008).!The!EpidemioO logy!of!OutOofOHome!Care!for!Children!and!Youth:!A!NatioO nal! Cohort! Study.! British# Journal# of# Social# Work,# 38,! 1043O 1059.! Furedi,! F.! (2001).! Paranoid# parenting.# Abandon# your# anxieties# and#become#a#good#parent.!London:!Penguin.! Gambrill,! E.! (2011).! EvidenceObased! practice! and! the! ethics! of! discretion.#Journal#of#Social#Work,#11,!26O48.! Gambrill,!E.!&!Shlonsky,!A.!(2000).!Risk!assessment!in!context.! Children#and#Youth#Services#Review,#22,!813O837.! |351|! !

Gerring,!J.!(2007).!Case#study#research:#Principles#and#practices.! Cambridge:!Cambridge!University!Press.!! Gerrish,!K.!(1999).!Teamwork!in!primary!care:!an!evaluation!of! the!contribution!of!integrated!nursing!teams.!Health#&#So: cial#Care#in#the#Community,#7,!367O375.! Gibbons,! J.,! Conroy,! S.,! &! Bell,! C.! (1995).! Operating# the# child# protection#system.!London:!HMSO.! Gigerenzer,! G.! &! Goldstein,! D.! (1996).! Reasoning! the! fast! and! frugal! way:! models! of! bounded! rationality.! Psychological# Review,#103,#650O669.! Gilbert,! N.! (1997).! Combatting# child# abuse.# International# per: spectives#and#trends.!Oxford:!Oxford!University!Press.! Gilbert,! N.,! Parton,! N.,! &! Skivenes,! M.! (2011a).! Changing! patO terns!of!response!and!emerging!orientations.!In!N.!Gilbert,! N.! Parton,! &! M.! Skivenes! (Eds.),! Child# protection# systems.# International#trends#and#orientations!(pp.!243O257).!Oxford:! Oxford!University!Press.! Gilbert,!N.,!Parton,!N.,!&!Skivenes,!M.!(2011b).!Introduction.!In! N.!Gilbert,!N.!Parton,!&!M.!Skivenes!(Eds.),!Child#protection# systems.# International# trends# and# orientations! (pp.! 3O13).! Oxford:!Oxford!University!Press.! Giller,!H.,!Gormley,!C.,!&!Williams,!P.!(1992).!The#effectiveness# of#child#protection#procedures#An#evaluation#of#child#protec: tion# procedures# in# four# ACPC# areas.! Manchester:! Social! InO formation!Systems!Ltd.!! Gillingham,! P.! (2006).! Risk! Assessment! in! Child! Protection:! Problem! Rather! than! Solution?! Australian# Social# Work,# 59,! 86O98.! Giovannoni,! J.! &! Meezan,! W.! (1995).! Rethinking! supply! and! demand! in! child! welfare.! Children# and# Youth# Services# Re: view,#17,!465O470.!

|352|! !

! Glisson,!C.!(2007).!Assessing!and!changing!organizational!cultuO re! and! climate! for! effective! services.! Research# on# Social# Work#Practice,#17,#736O747.! Glisson,!C.!&!James,!L.!(2002).!The!cross!level!effects!of!culture! and!climate!in!human!service!teams.!Journal#of#Organizati: onal#Behavior,#23,#767O794.! Gold,! N.,! Benbenishty,! R.,! &! Osmo,! R.! (2001).! A! comparative! study!of!risk!assessments!and!recommended!interventions! in!Canada!and!Israel.!Child#Abuse#&#Neglect,#25,!607O622.! Goldman,! L.! &! Foldy,! E.! (2011).! What# Front:Line# Workers# Talk# about#When#They#Talk#about#Practice:#The#Influence#of#Task# and# Group# Structure# on# Peer# Discussion# Groups.! Retrieved! from! http://www1.maxwell.syr.edu/uploadedFiles/! conferences/pmrc/Files/Goldman%20and%20Foldy%202%! 20What%20FrontOLine%20Workers%20Talk%20about%20! When%20They%20Talk%20about%20Practice%20O.pdf! Goodman,! C.,! Potts,! M.,! Pasztor,! E.,! &! Scorzo,! D.! (2004).! Grandmothers! as! kinship! caregivers:! private! arrangements! compared! to! public! child! welfare! oversight.! Children# and# Youth#Services#Review,#26,!287O305.! Gore,!J.,!Banks,!A.,!Millward,!L.,!&!Kyriakidou,!O.!(2006).!NatuO ralistic! Decision! Making! and! Organizations:! Reviewing! Pragmatic!Science.!Organization#Studies,#27,!925O942.! Goris,! K.,! Dumortier,! E.,! &! Pleysier,! S.! (2012).! Het! ‘probleemO kind’! in! de! Belgische! jeugdbescherming,! een!geschiedenis,! Orde#van#de#Dag,#58,!5O21.! Grietens,! H.! &! Hellinckx,! W.! (2005).! De! bijzondere! jeugdbijO stand:!organisatie!en!actuele!knelpunten.!In!H.!Grietens,!J.! Vanderfaeillie,!&!W.!Hellinckx!(Eds.),!Handboek#orthopeda: gogische#hulpverlening.#Nieuwe#ontwikkelingen#in#het#zorg: veld!(pp.!89O125).!Leuven:!Acco.! Handboek# PIP/PEP# (2003).! Ongepubliceerd! document,! verkreO gen!van!het!Agentschap!Jongerenwelzijn.!! |353|! !

Handleiding# DoMinO# DAC! (2005).! ! Ongepubliceerd! document,! verkregen!van!het!Agentschap!Jongerenwelzijn.!! Harvey,! N.,! Harries,! C.,! &! Fischer,! I.! (2000).! Using! Advice! and! Assessing! Its! Quality.! Organizational# Behavior# and# Human# Decision#Processes,#81,!252O273.! Hasenfeld,! Y.! (1972).! People! processing! organizations:! An! exO change! approach.! American# Sociological# Review,# 37,! 256O 263.! Hearn,! J.,! Pösö,! T.,! Smith,! C.,! White,! S.,! &! Korpinen,! J.! (2004).! What!is!child!protection?!Historical!and!methodological!isO sues!in!comparative!research!on!lastensuojelu/child!protecO tion.!International#Journal#of#Social#Welfare,#13,!28O41.! Heeren,!V.!(2007).!Perspectief! Evaluatie#van#het#Globaal#Plan# Jeugdzorg.# Visie# op# en# toekomstperspectieven# voor# welzijn# van# kinderen# en# jongeren.! Retrieved! from! http://www.jeugdrecht.be/?action=nieuws_detail&nieuws =181&titel=Perspectief!%3A+een+toekomstplan+voor+de+j eugdhulp+&thema=&select_page=312! Hetherington,! R.! (2006).! Learning! from! difference:! Comparing! child!welfare!systems.!In!N.!Freymond!&!G.!Cameron!(Eds.),! Towards#positive#systems#of#child#and#family#welfare.#Inter: national#comparisons#of#child#protection,#family#service,#and# community#caring#systems!(pp.!27O50).!Toronto:!University! of!Toronto!Press.! Hill,!M.,!Lockyer,!A.,!&!Stone,!F.!(2007).!Youth#Justice#and#Child# Protection.!London:!Jessica!Kingsley.! Hill,! Malcolm,! Stafford,! Anne,! and! Green! Lister,! Pam! (2002).! International# perspectives# on# child# protection.! Retrieved! from! http://www.scotland.gov.uk/Resource/Doc/1181/! 0009926.pdf.!! Hitzler,! S.! &! Messmer,! H.! (2010).! Group! DecisionOmaking! in! Child! Welfare! and! the! Pursuit! of! Participation.! Qualitative# Social#Work,#9,!205O226.! |354|! !

! Hjörne,! E.,! Juhila,! K.,! &! van! Nijnatten,! C.! (2010).! Negotiating! dilemmas! in! the! practices! of! streetOlevel! welfare! work.! In: ternational#Journal#of#Social#Welfare,#19,#303O309.! Hobbs,!C.!(2005).!The!prevalence!of!child!maltreatment!in!the! United!Kingdom.!Child#Abuse#&#Neglect,#29,!949O951.! Holland,! S.! (2011).! Child# and# family# assessment# in# social# work# practice#(2nd!ed.)!London:!Sage.! Horwath,! J.! (2000).! Childcare! with! gloves! on:! protecting! childO ren!and!young!people!in!residential!care.!British#Journal#of# Social#Work,#30,!179O191.! Horwath,! J.! &! Morrison,! T.! (2011).! Effective! interagency! collaO boration! to! safeguard! children:! Rising! to! the! challenge! through! collective! development.! Children# and# Youth# Servi: ces#Review,#33,!368O375.! Howell,! M.! (2009).! Intake# decision# making# in# child# protective# services.# Exploring# the# influence# of# decision# factors,# race# and#substance#abuse.!Retrieved!from!https://dizzyg.library.! vcu.edu/handle/10156/2495.! Hoyano,! L.! &! Keenan,! C.! (2010).! Child# Abuse:# Law# and# Policy# Across#Boundaries.!Oxford:!Oxford!University!Press.! Hyrkäs,!K.!&!AppelqvistOSchmidlechner,!K.!(2003).!Team!superO vision! in! multiprofessional! teams:! team! members'! descripO tions! of! the! effects! as! highlighted! by! group! interviews.! Journal#of#clinical#nursing,#12,!188O197.! Ilgen,!D.,!Major,!D.,!Hollenbeck,!J.,!&!Sego,!D.!(1995).!Raising!an! individual!decisionOmaking!model!to!the!team!level:!A!new! research!model!and!paradigm.!In!R.!Guzzo!&!E.!Salas!(Eds.),! Team# effectiveness# and# decision# making# in# organizations! (pp.!113O148).!San!Francisco:!JosseyOBass!Publishers.! Integrale! Jeugdhulp! (2010).! Maatschappelijke# noodzaak.! ReO trieved! from! ! http://wvg.vlaanderen.be/jeugdhulp/04_! onze_opdrachten/04_mnz/index.htm!! |355|! !

Interpellatie! van! de! heer! AndréOEmiel! Bogaert! tot! mevrouw! Mieke! Vogels! over! de! bijzondere! jeugdbijstand,! Hand.! Vl.Parl.!2001O02,!28!maart!2002,!nr.!C188!–!WEL22.! Janis,!I.!(1972).!Victims#of#groupthink:#A#psychological#study#of# foreign:policy# decisions# and# fiascoes. Oxford:! Houghton! Mifflin.! Janssens,! M.! &! Put,! J.! (2010).! Private! zorgvoorzieningen! voor! residentiële!ouderenzorg!in!Europees!perspectief.!Tijschrift# voor#Sociaal#Recht,!535O585.! Jeffery,! A.,! Maes,! J.,! &! BrattonOJeffery,! M.! (2005).! Improving! team! decisionOmaking! performance! with! collaborative! moO deling.!Team#performance#management,#11,!40O50.! Jent,!J.,!Eaton,!C.,!Knickerbocker,!L.,!Lambert,!W.,!Merrick,!M.,! &!Dandes,!S.!(2011).!Multidisciplinary!child!protection!deciO sion!making!about!physical!abuse:!Determining!substantiaO tion!thresholds!and!biases.!Children#and#Youth#Services#Re: view,#33,!1673O1682.! Johnson,! R.,! Onwuegbuzie,! A.,! &! Turner,! L.! (2007).! Toward! a! definition!of!mixed!methods!research.!Journal#of#mixed#me: thods#research,#1,!112O133.! Jones,! C.! (2002).! Children,! Class! and! the! Threatening! State.! In! B.! Goldson,! M.! Lavalette,! &! J.! McKechnie! (Eds.),! Children,# welfare#and#the#state!(pp.!102O119).!London:!Sage.! Jones,! L.! &! Finkelhor,! D.! (2009).! Updated# trends# in# child# maltreatment,#2007.!Durham,!NH:!Crimes!Against!Children! Research!Center.! Jones,!P.!&!Roelofsma,!P.!(2000).!The!potential!for!social!conO textual! and! group! biases! in! team! decisionOmaking:! biases,! conditions! and! psychological! mechanisms.! Ergonomics,# 43,! 1129O1152.! Jorg,!F.,!Boeije,!H.,!&!Schrijvers,!A.!(2005).!Professionals!AssesO sing!Clients'!Needs!and!Eligibility!for!Electric!Scooters!in!the! |356|! !

! Netherlands:!Both!Gatekeepers!and!Clients'!Advocates.!Bri: tish#Journal#of#Social#Work,#35,!823O842.! Kabinet!WVG!(2010).!Het#concept#en#de#werking#van#de#Inter: sectorale# Toegangspoort# in# een# notendop.! Retrieved! from! http://wvg.vlaanderen.be/jeugdhulp/01_nieuws/intersecto egangsp/20101215%20communicatie%20ITP%20kabinet.p df!! Kahneman,!D.,!Slovic,!P.,!&!Tversky,!A.!(1982).!Judgment#under# uncertainty:# Heuristics# and# biases.! Cambridge:! Cambridge! Univ!Press.! Karski,! R.! (1999).! Key! decisions! in! child! protective! services:! Report!investigation!and!court!referral.!Children#and#Youth# Services#Review,#21,#643O656.! Keddell,! E.! (2011).! Reasoning! Processes! in! Child! Protection! Decision! Making:! Negotiating! Moral! Minefields! and! Risky! Relationships.!British#Journal#of#Social#Work,#41,!1251O1270.! Kenis,! P.! (2001).! Een! organisatiewetenschappelijke! beschouO wing! van! het! fenomeen! wachtlijst! in! de! Nederlandse! zorg.! Retrieved!from!http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=67240! Kenis,! P.! (2006).! Waiting! lists! in! Dutch! health! care.! Journal# of# Health,#Organization#and#Management,!20,!294O308.! Kerr,!N.!&!Tindale,!R.!(2004).!Group!performance!and!decision! making.!Annual#Review#of#Psychology,#55,!623O655.! Khoo,! E.,! Hyvonen,! U.,! &! Nygren,! L.! (2003).! Gatekeeping! in! Child! Welfare:! A! Comparative! Study! of! Intake! DecisionO making! by! Social! Workers! in! Canada! and! Sweden.! Child# Welfare,!82,!507O525.! Kind!&!Gezin!(2011).!Kind#in#Vlaanderen#2010.!Retrieved!from! http://www.kindengezin.be/brochures/KindinVlaanderen/p ubData/source/KGOKIVO2010OinlegOweb.pdf!!

|357|! !

Kinderrechtencommissariaat! (2011).! Geweld,# gemeld# en# ge: teld.# Aanbevelingen# in# de# aanpak# van# geweld# tegen# kin: deren#en#jongeren.#Brussel:!Kinderrechtencommissariaat.! Klein,!G.!(1999).!Sources#of#power:#How#people#make#decisions.! Massachussets:!MIT!Press.! Klein,!G.!(2008).!Naturalistic!Decision!Making.!Human#Factors:! The#Journal#of#the#Human#Factors#and#Ergonomics#Society,# 50,!456O460.! Klimoski,! R.! &! Mohammed,! S.! (1994).! Team! mental! model:! construct! or! metaphor?! Journal# of# Management,# 20,! 403O 437.! Kousemaker,! N.! &! TimmersOHuigens,! D.! (1985).! Pedagogische! hulpverlening! in! de! eerste! lijn.! Tijdschrift# voor# Orthopeda: gogiek,#11,!549O565.! Krippendorff,!K.!(2004).!Content#analysis.#An#introduction#to#its# methodology.!London:!Sage.! Kroneman,! M.! &! Siegers,! J.! (2004).! The! effect! of! hospital! bed! reduction!on!the!use!of!beds:!a!comparative!study!of!10!EuO ropean! countries.! Social# Science# &# Medicine,# 59,! 1731O 1740.! Lammers,!J.,!Pelzer,!B.,!Hendrickx,!J.,!&!Eisinga,!R.!(2007).!Cate: gorische#data#analyse#met#SPSS.#Assen:!Van!Gorcum.! Langley,! A.,! Mintzberg,! H.,! Pitcher,! P.,! Posada,! E.,! &! SaintO Macary,! J.! (1995).! Opening! up! decision! making:! The! view! from!the!black!stool.!Organization#Science,#6,!260O279.! Lazar,! A.! (2006).! Determinants! of! Child! Protection! Officers’! Decisions!in!Emergency!Situations:!An!Experimental!Study.! Child#&#Youth#Care#Forum,#35,!263O276.! Lipshitz,!R.,!Klein,!G.,!Orasanu,!J.,!&!Salas,!E.!(2001).!Focus!artiO cle:!Taking!stock!of!naturalistic!decision!making.!Journal#of# Behavioral#Decision#Making,#14,!331O352.!

|358|! !

! Lipshitz,! R.,! Klein,! G.,! &! Carroll,! J.! (2006).! Introduction! to! the! Special!Issue.!Naturalistic!Decision!Making!and!OrganizatioO nal! Decision! Making:! Exploring! the! Intersections.! Organi: zation#Studies,#27,!917O923.! Lipsky,! M.! (1980).! Street:level# bureaucracy:# Dilemmas# of# the# individual# in# public# services.! New! York:! Russell! Sage! FounO dation!Publications.! Liu,!J.!&!Smith,!B.!(2011).!Transferring!training!to!child!welfare! practice:! Individual! and! collective! efforts.! Children# and# Youth#Services#Review,#33,!149O156.! Lodewyckx,! I.,! Janssens,! A.,! Ysabie,! P.,! &! Timmerman,! C.! (2005).! Allochtone# en# autochtone# jongeren# met# psychische# problemen# en# gedragsproblemen:# verschillende# trajecten# naar# hulpverlening?! Antwerpen:! Universiteit! Antwerpen! O! OASeS!/!SGKB.! Lonne,! B.,! Parton,! N.,! Thomson,! J.,! &! Harries,! M.! (2008).! Re: forming#child#protection.!London:!Routledge.! Lynn,! J.,! Heinrich,! C.,! &! Hill,! C.! (2000).! Studying! Governance! and!Public!Management:!Challenges!and!Prospects.!Journal# of#Public#Administration#Research#&#Theory,#10,!233O262.! Maatschappelijke! beleidsnota! Bijzondere! Jeugdzorg,! Parl.# St.! Vl.!R.!1998O1999,!nr.!1354/1.! Maatschappelijke! beleidsnota! Jeugdzorg,! Parl.# St.! Vl.! R.! 2010O 2011,!nr.!1190/1.! Maesschalck,!J.!(2010).!Methodologische!kwaliteit!in!het!kwaliO tatief! criminologisch! onderzoek.! In! T.! Decorte! &! D.! Zaitch! (Eds.),!Kwalitatieve#methoden#en#technieken#in#de#crimino: logie!(pp.!120O145).!Leuven:!Acco.! Manion,! K.! &! Renwick,! J.! (2008).! Equivocating! over! the! care! and! protection! continuum:! An! exploration! of! families! not! meeting!the!threshold!for!statutory!intervention.!Social#Po: licy#Journal#of#New#Zealand,#33,!70O94.# |359|! !

Manly,! J.! (2005).! Advances! in! research! definitions! of! child! maltreatment.!Child#Abuse#&#Neglect,#29,!425O439.! Mansell,!J.!(2006a).!The!underlying!instability!in!statutory!child! protection:!Understanding!the!system!dynamics!driving!risk! assurance! levels.! Social# Policy# Journal# of# New# Zealand,# 28,! 97O132.! Mansell,!J.!(2006b).!Stabilisation!of!the!Statutory!Child!ProtecO tion!Response:!Managing!to!a!Specified!Level!of!Risk!AssuO rance.!Social#Policy#Journal#of#New#Zealand,#28,!77O93.! Mathieu,! J.,! Goodwin,! G.,! Heffner,! T.,! Salas,! E.,! &! CannonO Bowers,! J.! (2000).! The! Influence! of! Shared! Mental! Models! on!Team!Process!and!Performance.!Journal#of#Applied#Psy: chology,#85,!273O283.! Mattison,!M.!(2000).!Ethical!decision!making.!The!person!in!the! process.!Social#work,#45,!201O212.! MayOChahal,! C.! &! Cawson,! P.! (2005).! Measuring! child! maltreatment!in!the!United!Kingdom:!a!study!of!the!prevaO lence!of!child!abuse!and!neglect.!Child#Abuse#&#Neglect,#29,! 969O984.! Maynard,! B.! (2010).! Social! Service! Organizations! in! the! Era! of! EvidenceOBased! Practice.! Journal# of# Social# Work,# 10,! 301O 316.! McDonald,!T.!&!Marks,!J.!(1991).!A!review!of!risk!factors!assesO sed! in! child! protective! services.! The# Social# Service# Review,# 65,!112O132.! McFarlane,!K.!(2009).!From!care!to!crime.!Children!in!state!care! and! the! development! of! criminality.! In! C.! Cunneen! &! M.! Salter! (Eds.),! Proceedings# of# the# 2nd# Australian# and# New: Zealand# Critical# Criminology# Conference! (pp.! 207O221).! ReO trieved! from! http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?! abstract_id=1333994&http://scholar.google.be/scholar?! q=From+care+to+crime.+Children+in+state+care+and+the+

|360|! !

! development+of+criminality&btnG=&hl=nl&as_sdt=0&as_! vis=1! Metselaar,! J.,! Knorth,! E.,! Noom,! M.,! Van! Yperen,! T.,! &! Konijn,! C.! (2004).! Treatment! Planning! for! Residential! and! NonO Residential! Care:! A! Study! on! IndicationOforOTreatment! StaO tements! as! Input! to! the! Care! Process.! Child# &# Youth# Care# Forum,#33,!151O173.! Meyers,! M.! &! Vorsanger,! S.! (2003).! StreetOlevel! bureaucrats! and! the! implementation! of! public! policy.! In! B.! Peters! &! G.! Pierre! (Eds.),! Handbook# op# public# administration! (pp.! 245O 255).!London:!Sage.! Miles,!M.!&!Huberman,!A.!(1994).!Qualitative#data#analysis:#An# expanded#sourcebook.!Thousand!Oaks:!Sage.! Minas,! R.! (2006).! Intake! strategies:! organising! the! intake! of! new!social!assistance!inquirers.!International#Journal#of#So: cial#Welfare,#15,!63O74.! Mohammed,!S.,!Klimoski,!R.,!&!Rentsch,!J.!(2000).!The!measuO rement! of! team! mental! models:! We! have! no! shared! scheO ma.!Organizational#Research#Methods,#3,!123O165.! Mohammed,!S.!&!Dumville,!B.!(2001).!Team!Mental!Models!in! a! Team! Knowledge! Framework:! Expanding! Theory! and! Measurement! across! Disciplinary! Boundaries.! Journal# of# Organizational#Behavior,#22,!89O106.! Morse,! J.! (1991).! Approaches! to! qualitativeOquantitative! meO thodological!triangulation.!Nursing#research,#40,!120O123.! Mortelmans,!D.!(2007).!Handboek#kwalitatieve#onderzoeksme: thoden.!Leuven:!Acco.! Mortelmans,!D.!(2010).!Logistische#regressie.!Leuven:!Acco.! Mortelmans,!D.!&!Dehertogh,!B.!(2007).!Uni:#en#bivariate#ana: lyse.!Leuven:!Acco.!

|361|! !

Munro,!E.!(1996).!Avoidable!and!unavoidable!mistakes!in!child! protection! work.! British# Journal# of# Social# Work,# 26,! 793O 808.! Munro,!E.!(1999).!Common!errors!of!reasoning!in!child!protecO tion!work.!Child#Abuse#&#Neglect,#23,!745O758.! Munro,! E.! (2005).! Improving! practice:! Child! protection! as! a! systems! problem.! Children# and# Youth# Services# Review,# 27,! 375O391.! Munro,! E.! (2007).! The! dangers! of! information! sharing.! Social# Policy#Journal#of#New#Zealand,#31,!41O55.! Munro,!E.!(2008).!Effective#child#protection.!London:!Sage.! Munro,! E.! (2009).! Managing! societal! and! institutional! risk! in! child!protection.!Risk#Analysis,#29,!1015O1023.! Munro,! E.! (2010).! Learning! to! reduce! risk! in! child! protection.! British#Journal#of#Social#Work,#40,!1135O1151.! Munro,!E.!&!Hubbard,!A.!(2011).!A!Systems!Approach!to!EvaluO ating! Organisational! Change! in! Children's! Social! Care.! Bri: tish#Journal#of#Social#Work,#41,#726O743.! Munro,! E.! &! Ward,! H.! (2008).! Balancing! parents'! and! very! young! children's! rights! in! care! proceedings:! decisionO making! in! the! context! of! the! human! rights'! act.! Child# and# Family#Social#Work,#13,!227O234.! MvT,!Parl.St.!Vl.Parl.!2007O08,!nr.!1402/1.! Nagy,! P.! (2000).! The! Three! roles! of! assessment:! Gatekeeping,! accountability,! and! instructional! diagnosis.! Canadian# Jour: nal#of#Education/Revue#canadienne#de#l'éducation,#25,!262O 279.! Narey,! M.! (2007).! Beyond! Care! Matters:! Future! of! the! care! population.! Retrieved! from! http://publications.! everychildmatters.gov.uk/eOrderingDownload/DFESO 00525O2007.pdf! |362|! !

! Nicaise,! I.! &! De! Wilde,! C.! (1995).! Het# zwaard# van# Damocles.# Arme# gezinnen# over# de# bijzondere# jeugdzorg.! Leuven:! GaO rant.! Nielsen,! V.! (2006).! Are! StreetOLevel! Bureaucrats! Compelled! or! Enticed!to!Cope?!Public#Administration,#84,!861O889.!! Nouwen,!E.!(2009).!Instroom!in!beweging.!Veranderingen!in!de! populatie!van!de!Bijzondere!Jeugdzorg.!Agora,#25,!27O32.! Nouwen,!E.,!Decuyper,!S.,!&!Put,!J.!(2012).!Team!decision!maO king! in! child! welfare.! Children# and# Youth# Services# Review,# 34,#2101O2116.! Nouwen,! E.! &! Put,! J.! (2012).! Toenemende! instroom! in! de! bijO zondere!jeugdzorg:!proeve!van!verklaring(en).!Orde#van#de# dag,#58,!30O38.! Nybom,! J.! (2005).! Visibility! and! 'child! view'! in! the! assessment! process!of!social!work:!crossOnational!comparisons.!Interna: tional#Journal#of#Social#Welfare,#14,!315O325.! O'Sullivan,! T.! (1999).! Decision# making# in# social# work.! BaO singstoke:!Palgrave!Macmillan.! Oliver,!C.,!Owen,!C.,!Statham,!J.,!&!Moss,!P.!(2001).!Figures#and# Facts:# local# authority# variance# on# indicators# concerning# child# protection# and# children# looked# after.! Retrieved! from! http://www.dh.gov.uk/en/Publicationsandstatistics/Publica tions/PublicationsPolicyAndGuidance/DH_4130662! Oliver,! D.! &! Roos,! J.! (2005).! DecisionOmaking! in! highOvelocity! environments:! the! importance! of! guiding! principles.! Orga: nization#Studies,#26,!889O913.! Parton,! N.! (2009).! Challenges! to! practice! and! knowledge! in! child!welfare!social!work:!From!the!‘social’!to!the!‘informaO tional’?!Children#and#Youth#Services#Review,#31,!715O721.! Parton,!N.!&!Berridge,!D.!(2011).!Child!protection!in!England.!In! N.!Gilbert,!N.!Parton,!&!M.!Skivenes!(Eds.),!Child#protection#

|363|! !

systems.# International# trends# and# orientations! (pp.! 60O85).! Oxford:!Oxford!University!Press.! Parton,!N.!&!Masson,!H.!(2002).!The#current#state#of#child#pro: tection:#tensions,#contradictions#and#possibilities.!Retrieved! from!http://www.hud.ac.uk/hhs/research/acs/nphcm.htm!!! Parton,!N.!&!O'Byrne,!P.!(2007).!Social#work#:#een#constructieve# benadering.!Houten:!Bohn!Stafleu!Van!Loghum.! Parton,! N.,! Thorpe,! D.,! &! Wattam,! C.! (1997).! Child# protection,# risk#and#the#moral#order.!Basingstoke:!Palgrave!Macmillan.! Peeters,! S.,! Jacobs,! T.,! &! Driessens,! K.! (2010).! De# moeizame# zoektocht# naar# hulpverlening# op# maat# in# de# bijzondere# jeugdbijstand.#Onderzoek#naar#onevenwichten#tussen#vraag# en# aanbod# in# de# provincie# Antwerpen.! Antwerpen:! ProvinO cie!Antwerpen.! Piessens,!A.,!Lauwers,!L.,!&!Roose,!R.!(2008).!Toegankelijkheid! in! de! Integrale! Jeugdhulp! O! NeverOending! stories.! In! K.! De! Koster,! K.! De! Vos,! D.! Kerger,! G.! Roets,! &! R.! Roose! (Eds.),! Handboek#Integrale#Jeugdhulp!(pp.!1O26).Brussel:!Politeia.! Piessens,! A.,! Lauwers,! L.,! Roose,! R.,! &! BouverneODe! Bie,! M.! (2008).! Onderzoek# evaluatie# toegankelijkheid# Integrale# Jeugdhulp.!Gent:!Universiteit!Gent.! Platt,!D.!(2001).!Refocusing!children's!services:!evaluation!of!an! initial!assessment!process.!Child#and#Family#Social#Work,#6,! 139O148.! Platt,! D.! (2005).! Social! workers'! decisionOmaking! following! initial!assessments!of!children!in!need!in!the!UK.!Internati: onal#Journal#of#Child#and#Family#Welfare,#8,!177O190.! Platt,!D.!(2006).!Threshold!decisions:!How!social!workers!prioriO tize!referrals!of!child!concern.!Child#Abuse#Review,#15,!4O18.! Preventieteam! Antwerpen! (2004).! Regionale# omgevingsanaly: se#Antwerpen.#Retrieved!from!http://www.wvg.vlaanderen.!

|364|! !

! be/jongerenwelzijn/preventie_verwijzers/preventie/pdf_pr eventie/OA_ANTW_TEKST.pdf!! Preventieteam! Limburg! (2005).! Regionale# omgevingsanalyse# Limburg.# Retrieved! from! http://www.wvg.vlaanderen.be/! jongerenwelzijn/preventie_verwijzers/preventie/pdf_! preventie/OA_LIMB_TEKST.pdf!! Preventieteam! VlaamsOBrabant/Brussels! Hoofdstedelijk! GeO west! (2004).! Regionale# omgevingsanalyse# Vlaams: Brabant/Brussels# Hoofdstedelijk# Gewest.! Retrieved! from! http://www.wvg.vlaanderen.be/jongerenwelzijn/preventie _verwijzers/preventie/pdf_preventie/OA_VLBR_BHG_TEKS T.pdf!! Preventieteam! WestOVlaanderen! (2004).! Regionale# Omge: vingsanalyse# West:Vlaanderen.! Retrieved! from! http://www.wvg.vlaanderen.be/jongerenwelzijn/preventie _verwijzers/preventie/pdf_preventie/OA_WVL_TEKST.pdf! .! 7O7O2008.!! Put,! J.! (2010).! Handboek# jeugdbeschermingsrecht.! Brugge:! die! Keure.! Raeymaeckers,!P.!(2009).!Hulpverleners!en!hun!omgeving.!Een! kwalitatieve! studie! naar! de! rol! van! de! organisatiecultuur.! Journal# of# Social# Intervention:# Theory# and# practice,# 18,! 23O 41.! Reder,! P.! &! Duncan,! S.! (2003).! Understanding! communication! in! child! protection! networks.! Child# Abuse# Review,# 12,! 82O 100.! Regionale! stuurgroep! Antwerpen! (2007).! Regioplan# Antwer: pen.! Retrieved! from! http://www.wvg.vlaanderen.be/! jeugdhulp/09_antwerpen/databank_rsg/RP%20Antwerpen! /regioplan/Regioplan%20Antwerpen%202008O2012.pdf!! Regionale!stuurgroep!Brussel!(2007).!Regioplan#Brussel.!RetrieO ved! from! http://www.wvg.vlaanderen.be/jeugdhulp/! 10_brussel/regioplan/regioplanbrusselO2008O2012.pdf!! |365|! !

Regionale! stuurgroep! Limburg! (2007).! Regioplan# Limburg.! Retrieved! from! http://www.wvg.vlaanderen.be/jeugdhulp/! 11_limburg/databank_rsg/RP%20Limburg/regioplan/regiop lan%20Limburg%202008O2012.pdf! Regionale! stuurgroep! VlaamsOBrabant! (2007).! Regioplan# Vlaams:Brabant.! Retrieved! from! http://www.wvg.! vlaanderen.be/jeugdhulp/13_vlaamsObrabant/databank_! rsg/RP%20Vlaams%20Brabant/regioplan/regioplan%20VLA AMSOBRABANT%202008O2012.pdf!! Rispens,! J.! (1989).! Over! het! problematische! van! het! begrip! Problematische! Opvoedingssituatie.! Tijdschrift# voor# Ortho: pedagogiek,#28,#411O427.! Roberts,!C.!(2005).!Gatekeeping#theory:#An#evolution.!Retrieved! from!http://www.chrisrob.com/about/gatekeeping.pdf! Roose,! R.! (2006).! De# bijzondere# jeugdzorg# als# opvoeder.! Gent:! Academia!Press.! Rouse,! W.! &! Morris,! N.! (1985).! On# looking# into# the# black# box:# Prospects# and# limits# in# the# search# for# mental# models.! ReO trieved! from! http://www.dtic.mil/cgiObin/GetTRDoc?! AD=ADA159080&Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf!! Rowlands,!J.!&!Statham,!J.!(2009).!Numbers!of!children!looked! after!in!England:!a!historical!analysis.!Child#and#Family#Soci: al#Work,#14,!79O89.! Ruch,! G.! (2005).! Relationship! based! practice! and! reflective! practice:! holistic! approaches! to! contemporary! child! care! social!work.!Child#&#Family#Social#Work,#10,!111O123.! Rzepnicki,!T.!&!Johnson,!P.!(2005).!Examining!decision!errors!in! child! protection:! A! new! application! of! root! cause! analysis.! Children#and#Youth#Services#Review,#27,!393O407.! Salas,! E.,! Rosen,! M.,! &! DiazGranados,! D.! (2010).! ExpertiseO based!intuition!and!decision!making!in!organizations.!Jour: nal#of#Management,#36,!941O973.! |366|! !

! Sandfort,!J.!(1999).!The!structural!impediments!to!human!serO vice!collaboration:!Examining!welfare!reform!at!the!front!liO nes.!The#Social#Service#Review,#73,!314O339.! Scholten,! L.,! van! Knippenberg,! D.,! Nijstad,! B.,! &! De! Dreu,! C.! (2007).! Motivated! information! processing! and! group! deciO sionOmaking:!Effects!of!process!accountability!on!informatiO on!processing!and!decision!quality.!Journal#of#Experimental# Social#Psychology,#43,!539O552.! Schwalbe,! C.! (2004).! ReOvisioning! risk! assessment! for! human! service! decision! making.! Children# and# Youth# Services# Re: view,#26,!561O576.! Scott,! D.! (1990).! Practice! wisdom:! The! neglected! source! of! practice!research.!Social#work,#35,!564O568.! Scott,!D.!(1998).!A!qualitative!study!of!social!work!assessment! in! cases! of! alleged! child! abuse.! British# Journal# of# Social# Work,#28,!73O88.! Scott,!P.!(1997).!Assessing!determinants!of!bureaucratic!discreO tion:!An!experiment!in!streetOlevel!decision!making.!Journal# of#Public#Administration#Research#and#Theory,#7,!35O58.! Scourfield,! D.! &! Pithouse,! A.! (2006).! Lay! and! professional! knowledge!in!social!work:!reflections!from!ethnographic!reO search! on! child! protection.! European# Journal# of# Social# Work,#9,!323O337.! SeiffgeOKrenke,!I.!(1993).!Coping!behavior!in!normal!and!clinical! samples:!more!similarities!than!differences?!Journal#of#Ado: lescence,#16,!285O303.! Senge,!P.!(1990).!The#fifth#discipline.#The#Art#and#Practice#of#the# Learning#Organization.!New!York:!Doubleday.! Shattuck,!L.!&!Miller,!N.!(2006).!Extending!Naturalistic!Decision! Making!to!Complex!Organizations:!A!Dynamic!Model!of!SiO tuated!Cognition.!Organization#Studies,#27,!989O1009.!

|367|! !

Shaw,!I.,!Bell,!M.,!Sinclair,!I.,!Sloper,!P.,!Mitchell,!W.,!Dyson,!P.! et! al.! (2009).! An! exemplary! scheme?! An! evaluation! of! the! integrated!children's!system.!British#Journal#of#Social#Work,# 39,#613O626.! Shdaimah,! C.! (2010).! "The! law! cannot! terminate! bloodlines":! Families! and! child! welfare! decisions.! Children# and# Youth# Services#Review,#32,!704O710.! Sheppard,!M.,!Newstead,!S.,!Di!Caccavo,!A.,!&!Ryan,!K.!(2000).! Reflexivity! and! the! development! of! process! knowledge! in! social! work:! A! classification! and! empirical! study.! British# Journal#of#Social#Work,#30,!465O488.! Sheppard,! M.! &! Ryan,! K.! (2003).! Practitioners! as! Rule! Using! Analysts:! A! Further! Development! of! Process! Knowledge! in! Social!Work.!British#Journal#of#Social#Work,#33,#157O176.! Simon,! H.! (1955).! A! behavioral! model! of! rational! choice.! The# quarterly#journal#of#economics,#69,!99O118.! Simon,!H.!(1956).!Rational!choice!and!the!structure!of!the!enviO ronment.!Psychological#Review,#63,!129O138.! Sinclair,! I.! (2007).! The# Pursuit# of# Permanence:# A# study# of# the# English#care#system.!London:!Jessica!Kingsley!Publishers.! Smets,! J.! (1996).! Jeugdbeschermingsrecht.! Deurne:! Kluwer! Rechtswetenschappen,!A.P.R.! Sousa,! L.! &! Costa,! T.! (2010).! The! multiOprofessional! approach:! frontOline!professionals'!behaviours!and!interactions.!Inter: national#Journal#of#Social#Welfare,#19,#444O454.! Spratt,! T.! (2000).! Decision! making! by! senior! social! workers! at! point! of! first! referral.! British# Journal# of# Social# Work,# 30,! 597O618.! Statham,! J.,! Candappa,! M.,! Simon,! A.,! &! Owen,! C.! (2002).! Trends# in# Care:# Exploring# reasons# for# the# increase# in# child: ren# looked# after# by# local# authorities.! Retrieved! from!

|368|! !

! http://eprints.ioe.ac.uk/2638/1/Statham2001trendsincare. pdf! Stephenson,! M.,! Giller,! H.,! &! Brown,! S.! (2007).! Effective# prac: tice#in#youth#justice.!Devon:!Willan!Publishing.! Stevens,! J.,! Pommer,! E.,! van! Kempen,! H.,! Zeijl,! E.,! Woittiez,! I.,! Sadiraj,! K.! et! al.! (2009).! De# jeugd# een# zorg.# Ramings:# en# verdeelmodel# jeugdzorg# 2007.! Den! Haag:! Sociaal! en! CultuO reel!Planbureau.! Stokes,!J.!&!Schmidt,!G.!(2011).!Race,!Poverty!and!Child!ProtecO tion! Decision! Making.! British# Journal# of# Social# Work,# 41,! 1105O1121.! StrolinOGoltzman,! J.! (2010).! Improving! turnover! in! public! child! welfare:! Outcomes! from! an! organizational! intervention.! Children#and#Youth#Services#Review,#32,!1388O1395.! Sutherland,! A.! (2009).! The! 'scaled! approach'! in! youth! justice.! Fools!rush!in...!Youth#Justice,#9,!44O60.! Tashakkori,! A.! &! Teddlie,! C.! (2003).! The! past! and! future! of! mixed!methods!research:!from!data!triangulation!to!mixed! model! designs.! In! A.! Tashakkori! &! C.! Teddlie! (Eds.),! Hand: book# of# mixed# methods# in# social# and# behavioral# research! (pp.!671O702).!London:!Sage.! Teddlie,!C.!&!Tashakkori,!A.!(2003).!Major!issues!and!controveO ries! inthe! use! of! mixed! methods! in! the! social! and! behaviO oral! sciences.! In! A.! Tashakkori! &! C.! Teddlie! (Eds.),! Hand: book#of#mixed#methods#in#social#&#behavioral#research!(pp.! 3O50).!London:!Sage.! ter! Horst,! W.! (1980).! Algemene# orthopedagogiek:# proeve# van# een#theorie:concept.!Kampen:!Kok.! Thoburn,! J.! (2007).! Globalisation# and# child# welfare:# some# les: sons#from#a#cross:national#study#of#children#in#out:of:home# care.! Retrieved! from! http://oned.gouv.fr/recherches/! J_Thoburn_rapport.pdf.! |369|! !

Thomas,! N.! (2000).! Children,# family# and# the# state:# decision: making#and#child#participation.!London:!MacMillan.! Thorpe,! D.! (1994).! Evaluating# child# protection.! Buckingham:! Open!University!Press.! Tindale,! R.,! Meisenhelder,! H.,! DykemaOEmgblade,! A.,! &! Hogg,! M.!(2003).!Shared!cognition!in!small!groups.!In!M.!Hogg!&! R.! Tindale! (Eds.),! Blackwell# handbook# of# social# psychology:# Group#processes#(pp.!1O30).!Oxford:!Blackwell.! Tittle,!G.,!Harris,!G.,!and!Poertner,!J.!(2000).! Factors#That#Pre: dict# the# Decision# to# Place# a# Child.! Retrieved! from! http://www.cfrc.illinois.edu/pubs/Pdf.files/factorstittle.pdf! Todd,! P.! (2001).! Putting! naturalistic! decision! making! into! the! adaptive! toolbox.! Journal# of# Behavioral# Decision# Making,# 14,!381O383.! Trocmé,!N.,!Knoke,!D.,!Fallon,!B.,!&!MacLaurin,!B.!(2009).!DiffeO rentiating! between! substantiated,! suspected,! and! unsubO stantiated! maltreatment! in! Canada.! Child# Maltreatment,# 14,!4O16.! Van! de! Luitgaarden,! G.! (2009).! EvidenceOBased! Practice! in! Social! Work:! Lessons! from! Judgment! and! DecisionOMaking! Theory.!British#Journal#of#Social#Work,#39,!243O260.! Van! den! Bossche,! P.! (2006).! Minds# in# Teams.# The# influence# of# social# and# cognitive# factors# on# team# learning.! Maastricht:! Datawyse.! Vandamme,! W.! (2005).! Probleemstelling! en! oplossingen.! Een! reactie! vanuit! de! praktijk.! Retrieved! from! http://www.jongerenbegeleiding.be/docs/onderzoekjbover vraagbjbnov05.doc!! Verhellen,! E.! (1985).! Het! decreet! inzake! bijzondere! jeugdbijO stand.!Tussen!twee!stoelen?!Panopticon,#6,!401O409.! Verslag!van!de!hoorzittingen!over!de!integrale!jeugdhulp!en!de! bijzondere!jeugdzorg,!Parl.#St.!Vl.!R.!2005O2006,!nr.!699/1.! |370|! !

! Vervotte,!I.!(2006).!Globaal#Plan#Jeugdzorg.#De#kwetsbaarheid# voorbij...# opnieuw# verbinding# maken.! Retrieved! from! http://wvg.vlaanderen.be/jongerenwelzijn/PDF/GPJ_DOCS/ globaalplan.pdf!! Vinzant,! J.! &! Crothers,! L.! (1996).! StreetOlevel! leadership:! ReO thinking! the! role! of! public! servants! in! contemporary! goO vernance.! The# American# Review# of# Public# Administration,# 26,!457O476.! Vinzant,! J.,! Denhardt,! J.,! &! Crothers,! L.! (1998).! Street:level# leadership:#discretion#and#legitimacy#in#front:line#public#ser: vice.!Washington!DC:!Georgetown!University!Press.! Vlaams! Welzijnsverbond! vzw! (2005).! Vlaams# Welzijnsverbond# vraagt# extra# aandacht# voor# de# jeugdzorg.! Retrieved! from! http://www.vlaamswelzijnsverbond.be/?action=onderdeel &onderdeel=75&titel=Standpunten&jaar=2005&nieuws=14 9! Vranken,! J.,! Campaert,! G.,! De! Boyser,! K.,! Dewilde,! C.,! &! DierO ckx,! D.! (2008).! Armoede# en# sociale# uitsluiting.# Jaarboek# 2008.!Leuven:!Acco.! VRIND! (2011).! Inzetten# op# een# warme# samenleving.! Brussel:! Studiedienst!van!de!Vlaamse!Regering.! Waldfogel,!J.!(1998).!Rethinking!the!paradigm!for!child!protecO tion.!The#future#of#children,#8,!104O119.! Ward,!H.!(2009).!Patterns!of!instability:!Moves!within!the!care! system,!their!reasons,!contexts!and!consequences.!Children# and#Youth#Services#Review,#31,!1113O1118.! Warner,!J.!(2003).!An!initial!assessment!of!the!extent!to!which! risk!factors,!frequently!identified!in!research,!are!taken!into! account!when!assessing!risk!in!child!protection!cases.!Jour: nal#of#Social#Work,#3,!339O363.! Wattam,!C.!(1992).!Making#a#case#in#child#protection.!London:! NSPCC/Longman.! |371|! !

Wattam,! C.! (1997).! Can! filtering! processes! be! rationalised?! In! N.! Parton! (Ed.),! Child# protection# and# family# support:# tensi: ons,#contradictions#and#possibilities!(pp.!109O125).!London:! Routledge.! Wells,!R.!(2006).!Managing!child!welfare!agencies:!What!do!we! know! about! what! works?! Children# and# Youth# Services# Re: view,#28,!1181O1194.! Wells,!S.,!Fluke,!J.,!&!Brown,!C.!(1995).!The!decision!to!investiO gate:!Child!protection!practice!in!12!local!agencies.!Children# and#Youth#Services#Review,#17,!523O546.! Wells,!S.,!Lyons,!P.,!Doueck,!H.,!Brown,!C.,!&!Thomas,!J.!(2004).! Ecological!factors!and!screening!in!child!protective!services.! Children#and#Youth#Services#Review,#26,!981O997.! Wells,!S.,!Stein,!T.,!Fluke,!J.,!&!Downing,!J.!(1989).!Screening!in! Child!Protective!Services.!Social#work,#34,!45O48.! White,! S.,! Hall,! C.,! &! Peckover,! S.! (2009).! The! Descriptive! TyO ranny! of! the! Common! Assessment! Framework:! TechnoloO gies! of! Categorization! and! Professional! Practice! in! Child! Welfare.!British#Journal#of#Social#Work,#39,!1197O1217.! Wilkinson,! S.! (2004).! Focus! group! research.! In! D.! Silverman! (Ed.),! Qualitative# research.# Theory,# method# and# practice! (pp.!177O199).!London:!Sage.! Williams,! G.,! Tonmyr,! L.,! Jack,! S.,! Fallon,! B.,! &! MacMillan,! H.! (2011).! Determinants! of! maltreatment! substantiation! in! a! sample! of! infants! involved! with! the! child! welfare! system.! Children#and#Youth#Services#Review,#33,!1345O1353.! Wilson,!J.!&!Rutherford,!A.!(1989).!Mental!models:!Theory!and! application! in! human! factors.! Human# Factors:# The# Journal# of#the#Human#Factors#and#Ergonomics#Society,#31,!617O634.! Yaniv,! I.! &! Kleinberger,! E.! (2000).! Advice! Taking! in! Decision! Making:!Egocentric!Discounting!and!Reputation!Formation.!

|372|! !

! Organizational#Behavior#and#Human#Decision#Processes,#83,# 260O281.! Yeung,!K.,!Ho,!A.,!Lo,!M.,!&!Chan,!E.!(2010).!Social!Work!Ethical! Decision! Making! in! an! InterODisciplinary! Context.! British# Journal#of#Social#Work,#40,!1573O1590.! Yoo,!J.!&!Brooks,!D.!(2005).!The!role!of!organizational!variables! in!predicting!service!effectiveness:!An!analysis!of!a!multileO vel!model.!Research#on#Social#Work#Practice,#15,!267O277.! Zsambok,! C.! (1997).! Naturalistic! decision! making:! Where! are! we!now?!In!C.!Zsambok!&!G.!Klein!(Eds.),!Naturalistic#deci: sion#making!(pp.!3O16).!New!Jersey:!Lawrence!Erlbaum!AsO sociates.! ! !

!

|373|! !

! !

|374|! !

!

!

BIJLAGEN& !

BIJLAGE!1:!METHODE!FOCUSGROEPEN! Omdat! in! het! beschikbare! cijfermateriaal! onvoldoende! inforO matie! gevonden! kon! worden! over! de! achtergronden! van! de! jongeren!die!instromen!en!omdat!in!de!beleidsdocumenten!de! stijging! van! de! instroom! weinig! uitgediept! werd! naar! wat! dit! betekent! voor! de! praktijken! van! de! BJZ,! werd! nader! onderO zocht!hoe!de!BJZ!de!veranderingen!in!zijn!populatie!beschrijft.! Hiervoor! werd! gebruik! gemaakt! van! de! methode! van! focusO groepen.! Deze! methode! “enables! a! group! of! individuals! to! share! their! views! in! a! nonthreatening! environment,! with! the! goal! of! learning! about! the! factors! that! dictate! a! particular! action!or!attitude”!(Greenbaum,!2000,!p.!6).!Op!een!gestructuO reerde! manier! wordt! veel! ‘in! depth’! informatie! verzameld! bij! een! groep! respondenten! (Migchelbrink,! 2006;! Hagan,! 2007).! De!eigenheid!van!de!methode!van!focusgroepen!is!dat!er!een! groepsdynamiek! ontstaat! (Mortelmans,! 2007;! Hagan,! 2007;! Macnaghten!&!Myers,!2004).!Aangezien!interesse!uitgaat!naar! de!manier!waarop!de!institutie!als!geheel!(en!niet!de!individueO le! hulpverlener)! staat! ten! opzichte! van! de! stijging! van! de! inO stroom,!kan!deze!methode!waardevolle!informatie!opleveren.! In!interactie!met!elkaar!worden!immers,!net!zoals!in!de!sociale! realiteit,! aanvullingen! of! contrastervaringen! aangebracht! en! meningen!gevormd!(Crow!&!Semmens,!2008).!De!methode!van! focusgroepen!kende!de!afgelopen!tien!jaar!een!opmars!binnen! de! sociale! wetenschappen! (Macnaghten! &! Myers,! 2004;! WilO kinson,! 2004).! De! aandacht! voor! het! opzetten! van! focusgroeO pen! in! een! wetenschappelijke! context,! eerder! dan! de! oorO spronkelijk! gangbare! context! van! marktonderzoek,! vindt! ook! haar!weerslag!in!de!methodologische!literatuur!.!Deze!wijst!op! specifieke! richtlijnen! met! betrekking! tot! de! samenstelling! van! focusgroepen! (1),! de! selectie! van! de! deelnemers! (2),! de! conO tactname!(3),!het!verloop!van!de!focusgroep!(4)!en!de!analyse! |375|! !

(5).! De! volgende! paragrafen! geven! aan! hoe! deze! richtlijnen! geconcretiseerd!werden!in!het!voorliggend!onderzoek.!! !

1.!SAMENSTELLING!VAN!DE!FOCUSGROEPEN!! De! samenstelling! van! de! focusgroep! dient! weloverwogen! te! gebeuren!in!functie!van!het!onderwerp!(Hagan,!2007).!Idealiter! bestaat! een! focusgroep! uit! zes! à! twaalf! personen! zodat! alle! deelnemers! maximaal! kunnen! participeren! (Noaks! &! Wincup,! 2004).!Bij!de!selectie!van!de!deelnemers!heeft!men!echter!nog! geen!zicht!op!het!aantal!dat!effectief!zal!komen!opdagen!(Crow! &!Semmens,!2008).!In!dit!onderzoek!werden!dan!ook!10!à!12! personen! aangeschreven! voor! de! focusgroepen! zodat! op! het! einde!van!de!rit!minstens!6!personen!elke!focusgroep!bevolkO ten.!Daarnaast!combineert!men!best!personen!met!een!gelijkO aardige! achtergrond! qua! kennis! en! ervaringen.! Dit! vergemakO kelijkt! het! vinden! van! een! gemeenschappelijke! taal! bij! de! disO cussie!(Crow!&!Semmens,!2008;!Macnaghten!&!Myers,!2004).! Bij! de! selectie! van! de! deelnemers! kregen! personen! met! een! jarenlange!ervaring!in!de!sector!(meer!dan!10!jaar)!de!voorkeur! omdat!ze!een!duidelijker!beeld!hebben!van!de!populatie!‘vroeO ger’! en! ‘nu’.! Deze! personen! werden! naar! gelang! hun! huidige! functie! (of! langst! uitgeoefende! functie)! toegewezen! aan! één! van! de! focusgroepen.! De! focusgroepen! werden! zo! opgesteld! en! bevolkt! dat! een! breed! segment! van! de! beroepsbevolking! van! de! jeugdzorg! bereikt! werd! doch! met! een! accent! op! de! verwijzers!binnen!de!BJZ!die!de!toegangspoort!bewaken!en!de! probleemdefiniëring! mee! vormgeven.! Uiteindelijk! leverde! dit! zes! groepen! op,! namelijk! (1)! consulenten! van! de! CBJ’s,! (2)! consulenten!van!de!sociale!diensten!bij!de!jeugdrechtbank,!(3)! jeugdrechters! en! parketmagistraten,! (4)! en! (5)! hulpverleners! werkzaam! in! een! private! voorziening! en! (6)! beleidsmedewerO kers! waaronder! medewerkers! van! koepelorganisaties.! Er! werO den!twee!focusgroepen!met!hulpverleners!geselecteerd!omdat! dit! de! grootste! beroepsgroep! van! de! BJZ! is.! De! groep! van! de! |376|! !

! jeugdmagistraten!werd!ook!bevraagd,!maar!daar!bleek!het!niet! haalbaar! een! focusgroep! te! organiseren.! De! dataverzameling! werd!wat!deze!groep!betreft!aangepast!na!de!tweede!fase!van! contactname! naar! een! bevraging! door! middel! van! individuele! interviews!(cf.!4.3).!De!selectie!van!de!deelnemers!en!de!conO tactname!verliep!evenwel!voor!alle!beroepsgroepen!hetzelfde.!! !

2.!SELECTIE!VAN!DE!DEELNEMERS! De!selectie!van!de!deelnemers!aan!de!focusgroepen!gebeurde! op! twee! manieren.! Ten! eerste! werden! de! contacten! van! OL3! Jeugddelinquentie!van!het!Leuvens!Instituut!voor!Criminologie! (LINC)!aangewend!om!mogelijke!deelnemers!op!te!sporen.!Het! gevaar! hiervan! is! evenwel! dat! voornamelijk! personen! die! het! LINC! goed! gezind! zijn! en! al! vaker! hun! medewerking! verleenO den,! aangeschreven! worden.! Daarom! werd! ook! een! tweede! spoor! bewandeld! waarbij! via! de! website! van! het! Agentschap! Jongerenwelzijn!de!gegevens!opgespoord!werden!van!de!comiO tés,! sociale! diensten,! regioverantwoordelijken,! voorzieningen,! etc.! De! verantwoordelijken! van! deze! verschillende! diensten! werden!dan!aangeschreven,!vanuit!de!gedachte!dat!deze!menO sen!waarschijnlijk!de!meeste!jaren!ervaring!hebben.!! Omdat! er! meer! diensten! zijn! dan! er! plaatsen! waren! in! de! foO cusgroepen,! was! het! nodig! een! selectie! door! te! voeren.! Het! algemene! uitgangspunt! hierbij! was! om! via! de! geselecteerde! personen!een!zo!goed!mogelijke!vertegenwoordiging!te!bekoO men! van! de! beroepsgroep! in! kwestie.! Er! werd! daarom! rekeO ning! gehouden! met! de! regionale! spreiding! van! de! beroepsO groep,! met! uitzondering! van! de! beleidsmedewerkers! en! koeO pelverenigingen! omdat! deze! meestal! centraal! georganiseerd! zijn.! Alle! provincies! werden! vertegenwoordigd! in! de! focusO groepen.! Voor!de!comités!en!sociale!diensten!volstond!deze!regioselecO tie.!Twee!diensten!per!provincie!werden!aangeschreven.!Voor! |377|! !

de! interviews! met! de! jeugdmagistraten! werd! één! magistraat! per! provincie! geselecteerd.! Tevens! werd! er! aandacht! aan! beO steed!om!zowel!jeugdrechters!als!magistraten!op!parketniveau! te!selecteren.! Bij!de!voorzieningen!was!een!verdere!selectie!noodzakelijk.!Per! provincie! werden! vier! voorzieningen! geselecteerd.! Tot! de! vier! voorzieningen! in! VlaamsOBrabant! behoorde! één! voorziening! die! (ook)! actief! is! in! Brussel.! Daarnaast! werd! ervoor! gezorgd! dat! alle! erkenningscategorieën! vertegenwoordigd! werden.! Er! werd! uitdrukkelijk! voor! gekozen! om! in! elke! provincie! één! OOOC!(Onthaal,!Observatie!en!Oriëntatie!Centrum)!te!selecteO ren!omdat!die,!net!als!de!consulenten,!de!jongere!en!zijn!omO geving! onderzoeken! teneinde! een! advies! van! meest! geschikte! maatregel! te! ontwerpen! (Put,! 2010).! Minder! belang! werd! geO hecht! aan! de! vertegenwoordiging! van! gezinstehuizen! omdat! dit!een!uitdovende!erkenningscategorie!is.!Ook!de!erkenningsO categorie!pleegzorg!werd!niet!weerhouden!door!de!keuze!voor! private! voorzieningen! met! een! geprogrammeerde! capaciteit.! Het! selecteren! van! de! verschillende! categorieën! ! binnen! vier! voorzieningen!heeft!als!gevolg!dat!relatief!grote!voorzieningen! geselecteerd!werden!die!(meestal)!aanbod!hebben!in!verschilO lende!categorieën.!De!selectie!hield!verder!geen!rekening!met! de!projecten!die!de!verschillende!voorzieningen!verzorgen.!! In!de!focusgroep!met!beleidsmedewerkers!en!koepelorganisaO ties! werden! de! drie! koepelorganisaties! (Vlaams! WelzijnsverO bond,! vzw! Jongerenbegeleiding! en! Pluralistisch! Platform! Jeugdzorg)! aangeschreven,! evenals! de! OndersteuningsstrucO tuur! Bijzondere! Jeugdzorg! (OSBJ).! Daarnaast! werden! de! vijf! regioverantwoordelijken! uitgenodigd,! de! directie! van! het! Agentschap! Jongerenwelzijn! en! de! kabinetsmedewerkers! van! de! minister! van! Welzijn,! Volksgezondheid! en! Gezin! die! zich! bezighouden! met! jeugdzorg.! Uiteindelijk! werden! 62! personen! geselecteerd!die!vervolgens!gecontacteerd!werden.!! !

|378|! !

!

3.!CONTACTNAME! Het!is!niet!altijd!eenvoudig!focusgroepen!te!plannen.!De!deelO nemers!hebben!elk!hun!eigen!agenda!en!bovendien!is!het!niet! komen! opdagen! een! frequent! probleem.! Dit! is! te! wijten! aan! het! psychologische! proces! van! ‘verdeling! van! verantwoordeO lijkheden’!dat!het!gevoel!induceert!dat!de!eigen!aanwezigheid! niet!van!doorslaggevend!belang!is!voor!het!goede!verloop!van! het! groepsgesprek.! Voldoende! vaak! (her)bevestigen! van! de! afspraak! waarbij! de! deelnemer! persoonlijk! aangesproken! wordt!(teneinde!zijn!betrokkenheid!te!verhogen)!is!dus!aangeO wezen! om! uitval! te! vermijden.! Daarnaast! is! het! ook! best! om! zich! als! onderzoeker! zo! flexibel! mogelijk! op! te! stellen! bij! het! maken!van!de!afspraak!(Mortelmans,!2007).!! Rekening! houdend! hiermee! verliep! het! contact! steeds! ten! persoonlijke!titel.!Er!kunnen!vier!fases!onderscheiden!worden.! In! een! eerste! fase! (begin! juli! 2008)! werden! de! verschillende! potentiële!deelnemers!via!email!gecontacteerd!met!informatie! over!het!onderzoek!en!een!eerste!oproep!tot!deelname.!HierO op! reageerden! zevenentwintig! personen! positief! tegenover! twee! personen! negatief! (omwille! van! tijdsgebrek).! Eind! juli! 2008! ging! de! tweede! fase! van! start! waarbij! alle! 62! personen! opnieuw!gecontacteerd!werden!en!er!een!voorstel!van!datum! gedaan!werd.!De!34!personen!die!nog!niet!gereageerd!hadden! (al! dan! niet! omwille! van! vakantie),! werden! nogmaals! warm! opgeroepen!om!deel!te!nemen!aan!het!onderzoek.!De!overige! zevenentwintig! werden! uitvoerig! bedankt! voor! hun! interesse.! Voor! elke! focusgroep! werden! vijf! momenten! uitgekozen,! verO spreid! over! twee! dagen,! zodat! het! overzichtelijk! bleef! voor! zowel!de!onderzoekers!als!de!deelnemers!en!zodat!het!mogeO lijke!werd!de!focusgroepen!te!concentreren!in!een!viertal!weO ken.!Degenen!die!niet!via!mail!reageerden,!werden!telefonisch! gecontacteerd.! Na! deze! fase! was! er! nogmaals! een! uitval! te! noteren!van!vier!personen!omwille!van!een!te!drukke!agenda.! Hierbij! speelde! ook! het! feit! dat! de! focusgroepen! in! Leuven! doorgingen!een!belangrijke!rol,!aangezien!dit!een!extra!tijdsinO |379|! !

vestering! vroeg.! Tijdens! de! derde! fase! (half! augustus! 2008)! werden! de! deelnemers! geïnformeerd! over! de! definitieve! daO tum.! Omdat! het! voorstel! van! datum! ongeveer! twee! maanden! voor!de!focusgroepen!gedaan!werd,!bleek!het!relatief!eenvouO dig! om! een! gemeenschappelijk! moment! te! vinden! dat! aan! de! wensen!en!voorkeuren!van!de!deelnemers!voldeed.!Er!werd!in! deze!mail!ook!vermeld!dat!het!mogelijk!was!een!medewerker! af! te! vaardigen! voor! de! focusgroep! op! voorwaarde! dat! die! minstens!tien!jaar!ervaring!had!in!de!sector.!Hierop!werd!door! een! viertal! diensten! ingegaan.! Tot! slot! kreeg! elke! deelnemer! één!à!twee!weken!voor!de!focusgroep!een!mail!met!praktische! informatie! over! het! verloop! van! de! focusgroep! met! de! vraag! hun! aanwezigheid! te! bevestigen.! Voor! zover! dit! niet! via! mail! gebeurde,! werd! telefonisch! contact! opgenomen! met! de! beO trokkenen.! In! deze! fase! gebeurden! een! aantal! lastOminute! afzeggingen,! in! de! ene! focusgroep! al! meer! dan! in! de! andere.! Voornamelijk! in! de! focusgroep! met! de! consulenten! van! de! CBJ’s! vormde! dit! een! probleem.! Wegens! een! te! laag! deelneO mersaantal! diende! de! focusgroep! uitgesteld! te! worden.! Een! nieuwe! datum! werd! relatief! snel! gevonden! en! er! werden! ook! een!aantal!extra!comités!aangeschreven!om!te!voorkomen!dat! last! minute! uitval! opnieuw! tot! uitstel! zou! leiden.! Een! bijkoO mend!probleem!in!deze!fase!was!dat!het!onmogelijk!bleek!om! de!jeugdmagistraten!op!één!moment!samen!te!krijgen.!Er!werd! dan!geopteerd!voor!individuele!interviews!met!de!magistraten! (cf.!4.3)! ! Deze!contactname!leverde!uiteindelijk!vijf!focusgroepen!en!vijf! interviews! met! jeugdmagistraten! op.! De! focusgroep! met! de! consulenten! van! de! CBJ’s! (in! eerste! instantie! uitgesteld)! telde! zeven! deelnemers,! de! focusgroep! met! de! consulenten! van! de! sociale! diensten! acht! deelnemers,! de! focusgroepen! met! de! hulpverleners! respectievelijk! zeven! en! acht! deelnemers! en! de! focusgroep! met! de! beleidsmedewerkers! acht! deelnemers.! Op! 62!vragen!reageerden!dus!43!mensen!positief.!De!uitval!werd! |380|! !

! mede! bepaald! door! het! feit! dat! er! in! eerste! instantie! meer! jeugdmagistraten! aangeschreven! werden! dan! er! interviews! afgenomen!werden.! ! Tabel&1:&Het&verloop&van&het&aantal&aangeschreven&naar&het&aantal&effectieve& deelnemers&aan&de&focusgroepen&en&interviews& & Consulenten& van& de& comités& voor&bijzondere&jeugdzorg& Consulenten& van& de& sociale& diensten&bij&de&jeugdrechtbank& Jeugdmagistraten& Hulpverleners& Beleidsmedewerkers& en& koepelM verenigingen& Totaal&

1e& contact&

2e& contact&

3e& contact&

focusM groep&

10!

10!

8!

7!

11! 8! 20!

10! 8! 19!

10! 5! 18!

8! 5! 15!

13! 62!

13! 60!

13! 54!

8! 43!

! De!43!deelnemers!werden!geselecteerd!omwille!van!een!aanO tal!kenmerken,!namelijk!regionale!spreiding,!aantal!jaren!ervaO ring! en,! voor! de! hulpverleners,! erkenningscategorie.! Alle! proO vincies! waren! vertegenwoordigd! binnen! elke! beroepsgroep,! met! uitzondering! van! de! provincie! Limburg! in! de! focusgroep! met!consulenten!van!de!sociale!diensten.!Het!gemiddeld!aantal! jaren! ervaring! bedroeg! 21,2! jaar.! Twee! deelnemers! stonden! nog!geen!tien!jaar!in!het!vak!(beiden!7!jaar)!maar!werden!wel! toegelaten! omdat! er! binnen! die! (provinciale)! beroepsgroep! niemand!met!meer!ervaring!bereid!was!deel!te!nemen!of!omO dat!die!omwille!van!hun!functie!binnen!de!organisatie!werden! afgevaardigd.!! !

!

|381|! !

Tabel&2:&Aantal&deelnemers&aan&de&focusgroepen&en&interviews&naar&provinM cie& & Comités&bijzondere&jeugdzorg& Sociale& diensten& bij& de& jeugdM rechtbank& Jeugdmagistraten& Hulpverleners& Beleidsmedewerkers& en& koepelM verenigingen&

A’pen& 2!

Limburg& 1!

OMVl& 2!

VlMBr& 1!

WMVl& 1!

3! 1! 3!

O! 1! 4!

2! 1! 3!

1! 1! 2!

2! 1! 3!

nvt!

nvt!

nvt!

nvt!

nvt!

! Voor!de!groep!van!de!hulpverleners!bleek!in!de!gerealiseerde! steekproef!dat!niet!alle!vooropgestelde!erkenningscategorieën! vertegenwoordigd!waren.!In!de!provincie!Antwerpen!kon!geen! OOOC! bereid! gevonden! worden! mee! te! werken.! De! diensten! voor! begeleid! zelfstandig! wonen! werden! niet! vertegenwoorO digd! voor! de! provincies! OostOVlaanderen,! VlaamsOBrabant! en! Brussel!en!WestOVlaanderen.!Binnen!categorie!1!is!er!hierover! echter! wel! kennis! en! expertise! aanwezig! omdat! een! deel! van! hun!capaciteit!gereserveerd!is!voor!deze!werkvorm.!Tijdens!de! focusgroepen!met!de!hulpverleners!bleek!dat!er!in!de!gerealiO seerde!steekproef!een!residentiële!invalshoek!heerste,!hoewel! de! betrachting! was! om! alle! erkenningscategorieën! te! betrekO ken.!Eén!van!de!redenen!hiervoor!zou!kunnen!zijn!dat!de!deelO nemers!er!allen!al!heel!wat!jaren!ervaring!hadden!opzitten!en! dat! ze! dus! hun! expertise! hebben! opgedaan! in! de! periode! dat! men!hoofdzakelijk!residentieel!werkte.! &

|382|! !

&

! Tabel&3:&Deelnemende&voorzieningen&naar&provincie&en&erkenningscategorie*& 1

4

5

6

& & Cat1 & Cat2²& Cat3³& Cat4 & Cat5 & Cat6 & Antwerpen& 1/! x! O! O! O! x! x! & 2/! x! O! O! x! x! x! & 3/! x! x! O! x! O! O! Limburg& 1/! x! O! O! x! x! x! & 2/! O! O! x! O! O! O! & 3/! x! O! O! x! O! O! & 4/! x! O! O! x! O! O! OostMVlaanderen& 1/! x! O! O! x! x! O! & 2/! O! O! x! O! O! O! & 3/! x! O! O! x! O! O! VlaamsMBrabant&&&Brussel& 1/! x! O! O! O! O! O! & 2/! x! O! x! x! x! O! WestMVlaanderen& 1/! x! O! O! x! O! O! & 2/! O! O! x! O! O! O! & 3/! x! O! O! x! x! O! Bron:! Agentschap! Jongerenwelzijn,! Voorzieningenbeleid! O! overzicht! voorzieO ningen,! http://www.wvg.vlaanderen.be/jongerenwelzijn/voorzieningen! beleid/erkenningen.htm![29/07/2008].! *Erkenningscategorie!7,!de!diensten!voor!pleegzorg,!wordt!niet!opgenomen!in! het!overzicht!omdat!geen!enkele!dienst!voor!pleegzorg!geselecteerd!werd.!! 1 Begeleidingstehuizen! 2 Gezinstehuizen! 3 OnthaalO,!oriëntatieO!en!observatiecentra! 4 Dagcentra! 5 Thuisbegeleidingsdiensten! 6 Diensten!voor!begeleid!zelfstandig!wonen!

!

4.! DATAVERZAMELING:! HET! VERLOOP! VAN! DE! FOCUSGROEPEN!EN!DE!INTERVIEWS! De! focusgroepen! werden! gepland! in! oktober! 2008.! De! uitgeO stelde! focusgroep! met! de! consulenten! van! de! comités! vond! plaats! begin! november! 2008! en! de! interviews! met! de! jeugdO magistraten! eind! november/begin! december! 2008.! Het! verO loop! van! de! interviews! wordt! besproken! onder! 4.3.! Eerst! beO spreken!we!de!uitdagingen!en!gevaren!van!focusgroep!onderO

|383|! !

zoek!en!de!manier!waarop!hier!in!voorliggend!onderzoek!werd! op!ingespeeld.!! !

4.1!VALKUILEN!VAN!FOCUSGROEP!ONDERZOEK! Hoewel!de!methode!van!focusgroepen!vaak!gebruikt!wordt,!is! het! geen! eenvoudig! te! hanteren! methode! en! kunnen! er! een! aantal! valkuilen! opduiken,! veelal! eigen! aan! het! groepsgebeuO ren.!We!bundelen!ze!samen!onder!de!rol!van!de!moderator!om! het! groepsproces! in! goede! banen! te! leiden! en! onder! de! beO zorgdheid!om!enige!vergelijkbaarheid!te!garanderen!over!verO schillende!groepsprocessen!heen.!! ! Een!goede!focusgroep!staat!of!valt!met!een!goede!moderator! (Wilkinson,! 2004;! Mortelmans,! 2007).! De! moderator! verenigt! verscheidene! rollen.! Hij! moet! het! gesprek! leiden,! sturen,! op! gang! brengen,! afremmen,! bewaken! dat! alle! onderwerpen! behandeld! worden,! er! voor! zorgen! dat! alle! deelenmers! evenO veel! participeren,! etc.! Een! focusgroep! is! dan! ook! een! meer! complexe!onderneming!dan!een!individueel!interview!(Crow!&! Semmens,!2008).!Een!aantal!vaardigheden!zijn!nodig!om!beide! methodes!tot!een!goed!einde!te!brengen,!met!name!een!goeO de! luisterhouding,! de! capaciteiten! om! door! te! vragen,! om! te! gaan! met! stiltes,! en! dergelijke! (Mortelmans,! 2007),! maar! de! verschillende! rollen! die! de! moderator! moet! vervullen! tijdens! één! focusgroep! vereisen! een! goede! voorbereiding.! Daarnaast! is!het!wenselijk!dat!de!moderator!zich!laat!ondersteunen!door! een! tweede! persoon,! in! dit! onderzoek! de! notulist! genoemd! (Krueger,! 1998).! De! notulist! is! een! extra! paar! ogen! en! oren! voor!de!moderator.!Hij!noteert!exhaustief!welke!onderwerpen! er! in! de! focusgroepen! aan! bod! komen! evenals! belangrijke! citaten.! Hij! is! tevens! verantwoordelijk! voor! de! praktische! eleO menten!van!de!focusgroep.!De!bijstand!van!de!notulist!tijdens! de!focusgroep,!evenals!de!nabespreking!met!de!moderator!van! |384|! !

! de! belangrijkste! thema’s,! moet! de! analyse! van! de! data! na! afO loop!vergemakkelijken.!! Daarnaast!is!het!belangrijk!dat!zowel!de!moderator!als!de!noO tulist!hun!eigen!houding!ten!aanzien!van!het!onderwerp!tussen! haakjes! kunnen! plaatsen.! Moderator! en! notulist! beïnvloeden! vanzelfsprekend! ook! het! groepsproces! (Krueger,! 1998).! Ze! moeten! er! zich! bewust! van! zijn! dat! hun! houding! de! deelneO mers!in!een!bepaalde!richting!kan!sturen.! Een! laatste,! maar! erg! belangrijk,! element! van! de! rol! van! de! moderator! is! het! faciliteren! van! de! participatie! van! alle! deelO nemers.! Of! zoals! Crow! en! Semmens! het! uitdrukken:! “One! of! the! biggest! concerns! about! focus! groups! is! ensuring! an! adeO quate! balance! of! participation”! (2008,! p.! 126).! De! moderator! ontwikkelt!best!strategieën!om!de!stille!deelnemers!te!activeO ren!en!de!dominante!sprekers!af!te!remmen.!! ! De! data! die! tijdens! een! focusgroep! verzameld! worden! zijn! sterk!afhankelijk!van!het!groepsproces.!Dit!vormt!de!eigenheid! van!de!methode!en!is!ook!de!belangrijkste!reden!voor!de!keuze! voor!focusgroepen.!Bij!het!gebruik!van!meerdere!groepen!rond! hetzelfde! topic! is! het! toch! belangrijk! hier! oog! voor! te! hebben! en! manieren! te! bedenken! om! de! vergelijkbaarheid! van! de! antwoorden!over!de!groepen!heen!te!garanderen.! ! In! de! volgende! paragrafen! geven! we! weer! hoe! we! getracht! hebben!deze!valkuilen!in!het!eigen!onderzoek!te!vermijden.!! !!

4.2!CONCREET!VERLOOP! De! focusgroepen! zelf! gingen! door! in! Leuven! in! de! gebouwen! van!de!faculteit!Rechtsgeleerdheid!van!de!KULeuven.!Ze!duurO den! twee! uur.! Voor! aanvang! kregen! alle! deelnemers! dezelfde! |385|! !

informatie! die! erop! gericht! was! het! thema! ‘instroom! in! de! bijzondere! jeugdzorg’! af! te! bakenen.! Deze! afbakening! werd! nogmaals! herhaald! in! het! begin! van! de! focusgroep.! Wanneer! de!deelnemers!toekwamen!op!de!locatie!van!de!focusgroepen! werd!hen!gevraagd!een!korte!vragenlijst!in!te!vullen!over!hun! functie,! de! provincie! waarin! ze! die! uitvoerden! en! hoe! lang! ze! die!al!uitvoerden.!In!sommige!groepen!kenden!de!deelnemers! elkaar!wat!de!dynamiek!en!het!op!gang!komen!van!het!gesprek! sterk!beïnvloedde.!! ! Om!het!verloop!van!de!focusgroepen!zoveel!als!mogelijk!valkuil! vrij! te! maken,! werd! het! onderzoeksteam! aangevuld! met! een! masterstudent.!Op!die!manier!werd!de!taak!van!de!onderzoeO ker! iets! verlicht! en! werd! tegelijkertijd! een! zekere! mate! van! continuïteit!gegarandeerd!bij!de!dataverzameling.!De!studente! analyseerde! in! het! kader! van! haar! masterproef! een! bijvraag! van! het! voorliggende! onderzoek! op! basis! van! de! data! van! de! focusgroepen.!De!strategie!om!studenten,!onder!supervisie,!te! laten! bijspringen! in! het! gevoerde! (doctoraats)onderzoek,! past! in! het! onderzoeksbeleid! van! het! Leuvens! Instituut! voor! CrimiO nologie.!! ! De! focusgroepen! werden! grondig! voorbereid.! Dit! resulteerde! in!een!topiclijst!en!een!draaiboek.!Dezen!vormden!belangrijke! richtlijnen! voor! het! onderzoeksteam! bij! het! afnemen! van! de! focusgroepen.!! Ten! eerste! werd! een! topiclijst! opgesteld.! Omwille! van! het! exO ploratieve! karakter! van! de! focusgroepen! opteerden! we! voor! een! topiclijst,! eerder! dan! een! gestandaardiseerde! vragenlijst.! De! vragen! lagen! dus! niet! op! voorhand! vast.! De! focusgroep! werd!geopend!met!één!à!twee!vaste!‘opwarmOvragen’,!waarin! de! deelnemers! de! groep! konden! aftasten.! Daarna! werd! het! gesprek!gefocust!naar!de!instroom!in!de!BJZ.!Vanuit!deze!breO de!vraagstelling!werd!de!discussie!geopend.!Na!verloop!van!tijd! |386|! !

! of!bij!doorvragen!kwamen!deelaspecten!aan!bod.!Om!goed!te! kunnen! doorvragen! werd! wel! een! lijst! opgesteld! met! onderO werpen! die! in! de! documenten! aan! bod! kwamen! (deze! lijst! werd! na! elke! focusgroep! aangevuld).! Deze! lijst! was! niet! exO haustief.!Omdat!de!focusgroepen!fungeerden!als!een!noodzaO kelijke! aanvulling! op! de! documentanalyse,! leek! het! ons! niet! opportuun! enkel! de! topics! die! aan! bod! kwamen! in! de! docuO mentanalyse! te! bevragen.! Zo! bleef! er! ruimte! over! voor! de! spontane!verhalen!van!de!deelnemers.!! Ten! tweede! werd! een! draaiboek! opgesteld.! Het! draaiboek! bevatte! enerzijds! een! resem! praktische! richtlijnen! over! het! klaarzetten!van!de!focusgroep!en!de!volgorde!van!de!stappen! die! doorlopen! moesten! worden.! Anderzijds! specificeerde! het! draaiboek!welke!rol(len)!de!moderator!en!notulist!dienden!aan! te!nemen!tijdens!de!focusgroep.!Het!bevatte!concrete!tips!om! het!gesprek!op!gang!te!doen!komen,!af!te!remmen,!te!onderO breken,! etcetera! (Krueger,! 1998).! Het! draaiboek! bleek! een! belangrijke! ondersteuning! voor! moderator! en! notulist! bij! het! uitvoeren!van!de!focusgroep.!Bovendien!bevatte!het!draaiboek! ook!richtvragen!die!de!nabespreking!stuurden.! ! Met! behulp! van! deze! instrumenten! werden! de! focusgroepen! grondig!voorbereid,!afgenomen!en!geëvalueerd.!De!instrumenO ten!bleken!erg!nuttig!om!de!houding!evenals!de!analyse!van!de! moderator!en!de!notulist!op!elkaar!af!te!stemmen.!Ze!vormden! een! goede! houvast! bij! het! afnemen! van! de! focusgroepen! en! maakten! de! onderzoekers! zekerder! in! hun! rol! van! moderator! dan! wel! notulist.! De! instrumenten! zijn! uiteraard! niet! zaligmaO kend;! elke! persoon! brengt! zijn! eigen! accenten! aan! en! werpt! zijn! eigen! capaciteiten! in! de! schaal.! Tegelijkertijd! is! ook! elke! groep! anders! en! werkt! niet! alles! voor! elke! groep! evengoed.! Het! vormt! de! eigenheid! van! de! methode! van! focusgroepen,! iets! waar! bij! de! analyse! sterk! rekening! mee! gehouden! werd,! maar!globaal!genomen!evalueerden!de!instrumenten!zo!dat!ze! er!in!slaagden!een!zekere!mate!van!standaardisering!te!creëren! |387|! !

over! de! verschillende! groepen! heen,! zowel! wat! betreft! de! vragen! die! gesteld! werden! als! de! houding! van! moderator! en! notulist.!! !

4.3!HET!VERLOOP!VAN!DE!INTERVIEWS! De! jeugdmagistraten! vormen! een! andere! belangrijke! groep! verwijzers! voor! de! BJZ.! Er! werd! dan! ook! getracht! een! focusO groep! samen! te! stellen! met! jeugdrechters! en! parketmagistraO ten! belast! met! jeugd.! Door! de! geringe! respons! op! de! vraag! naar!bereidheid!tot!deelname,!zelfs!na!meerdere!pogingen,!en! de!onmogelijkheid!om!zelfs!dit!beperkt!aantal!mensen!op!één! moment! rond! de! tafel! te! krijgen,! werd! uiteindelijk! gekozen! voor!individuele!interviews.!Een!interview!bleek!voor!hen!makO kelijker! te! aanvaarden! omdat! ze! op! die! manier! niet! zelf! de! verplaatsing! moeten! maken! en! dus! minder! tijd! verliezen.! Een! oneOtoOone! interview! heeft! ten! opzichte! van! een! focusgroep! wel! een! aantal! nadelen! omdat! er! geen! gemeenschappelijke! discussie! kan! ontstaan! tussen! verschillende! jeugdmagistraten.! Intuïtieve! reacties! kunnen! dan! niet! geduid! worden! door! de! groep! en! wanneer! de! jeugdmagistraat! weinig! tot! geen! items! aandraagt,! kan! hij! niet! gestimuleerd! worden! door! de! ervarinO gen!van!anderen.!De!interviewer!kan!hier!voor!een!deel!fungeO ren! als! klankbord,! op! voorwaarde! dat! hij! voldoende! kennis! heeft! over! het! onderwerp.! Gezien! het! exploratieve! karakter! van!het!onderzoek!is!dit!niet!eenvoudig,!vandaar!ook!de!initiële! voorkeur!voor!focusgroepen.!Er!werd!dan!ook!voor!gekozen!de! interviews! geruime! tijd! na! de! focusgroepen! te! plannen,! zodat! de! voorlopige! resultaten! van! de! dataOanalyse! tegenover! de! ervaringen! van! de! geïnterviewde! jeugdmagistraten! geplaatst! konden!worden.! Er! werden! uiteindelijk! vijf! interviews! afgenomen,! twee! met! parketmagistraten! en! drie! met! jeugdrechters.! Uit! elke! provinO cie!werd!één!jeugdmagistraat!geselecteerd.!Het!interview!zelf! |388|! !

! werd!afgenomen!op!het!kantoor!van!de!jeugdrechter!en!duurO de! één! uur.! De! vragenlijst! werd! in! het! kader! van! circulaire! dataverzameling! aangepast! om! gerichter! data! te! kunnen! verO zamelen.! !

5.!DATAOANALYSE! Om! de! dataverwerking! te! vergemakkelijken! werd! elk! gesprek! digitaal! opgenomen.! Hiervoor! werd! bij! aanvang! toestemming! gevraagd.! Na! afloop! werden! de! gesprekken! woordelijk! uitgeO typt.! Deze! schriftelijke! neerslag! van! de! focusgroepen! en! de! interviews!werd!aan!de!hand!van!het!programma!NVIVO!gecoO deerd! en! geanalyseerd.! De! data! werden! geanalyseerd! in! wisO selwerking!met!bestaande!literatuur!en!theorie.!Op!die!manier! vormde! de! data! een! houvast! voor! verdere! exploratie! van! de! literatuur.! De! analyse! gebeurde,! zowel! wat! de! focusgroepen! als! de! interviews! betreft,! op! groepsniveau.! De! conclusies! zijn! dus!niet!te!herleiden!tot!een!bepaalde!organisatie,!provincie!of! persoon,! maar! worden! enkel! geformuleerd! op! het! niveau! van! de! beroepsgroep! die! betrokken! was! bij! een! bepaalde! focusO groep.!Ook!met!betrekking!tot!de!interviews!met!de!magistraO ten! worden! enkel! uitspraken! gedaan! over! de! volledige! beO vraagde!groep,!hoewel!ze!niet!samen!rond!de!tafel!zaten.!! !

6.!BIBLIOGRAFIE! Crow,!I.!&!Semmens,!N.!(2008).!Researching#criminology.!MaiO denhead:!Open!University!Press.! Greenbaum,! T.! (2000).! Moderating# focus# groups.# A# practical# guide#for#group#facilitation.!Thousand!oaks:!Sage.! Hagan,! F.! (2007).! Essentials# of# research# methods# in# criminal# justice#and#criminology!(2nd!ed.).!Boston:!Pearson.! |389|! !

Kamberelis,!G.!&!Dimitriadis,!G.!(2005).!Focus!groups.!Strategic! articulations!of!pedagogy,!politics!and!inquiry.!In!N.!Denzin! &! Y.! Lincoln! (Eds.),! The# Sage# handbook# of# qualitative# re: search!(3th!ed.)!(pp.!887O907).!London:!Sage.! Krueger,! R.! (1998).! Moderating# focus# groups.! Thousand! Oaks:! Sage.! Macnaghten,!P.!&!Myers,!G.!(2004).!Focus!groups.!In!C.!Seale,! G.! Gobo,! J.! Gubrium,! &! D.! Silverman! (Eds.),! Qualitative# re: search#practice!(pp.!65O79).!London:!Sage.! Migchelbrink,! F.! (2006).! Praktijkgericht# onderzoek# in# zorg# en# welzijn.!Amsterdam:!SWP.! Mortelmans,!D.!(2007).!Handboek#kwalitatieve#onderzoeksme: thoden.!Leuven:!Acco.! Noaks,!L.!&!Wincup,!E.!(2004).!Criminological#research:#under: standing#qualitative#methods.!London:!Sage.! Put,! J.! (2010).! Handboek# jeugdbeschermingsrecht.! Brugge:! die! Keure.! Wilkinson,! S.! (2004).! Focus! group! research.! In! D.! Silverman! (Ed.),! Qualitative! research.# Theory,# method# and# practice! (pp.!177O199).!London:!Sage.! ! !

|390|! !

!

!

BIJLAGE! 2:! CODEBOEK! BESLUITVORMINGSONDERO ZOEK! ! ALGEMENE&DOSSIERGEGEVENS& 1.!

ID_CODE!

Identificatiecode!

!

xx_yyy!

2.!

DAT_IO!

xx!staat!voor!het!nummer!van!de!week!en!yyy!staat! voor!het!nummer!van!het!dossier!volgens!de!volgO orde!van!bespreking!op!het!instroomoverleg! Datum!instroomoverleg!

!

00/00/0000!

3.!

DAT_DA!

Datum!van!instroomoverleg!waarop!melding!beO sproken!wordt! Datum!dossieranalyse!

!

00/00/0000!

Datum!waarop!dossier!geanalyseerd!wordt!

!

!

! 130

DEMOGRAFISCHE&EN&OMGEVINGSKENMERKEN & 4.!

D_GEB_DAT!

Geboortedatum!

!

00/00/0000!

Geboortedatum!van!de!minderjarige!

5.!

D_GESLACHT!

Geslacht!van!de!minderjarige!

!

1.!Vrouwelijk!

!

!

2.!Mannelijk!

!

!

!

6.!

100.!Geen! informatie! D_ORIGINE!

!

0.!nee!

!

!

1.!ja!

!

Indien!ja,!origiO ne!coderen!

Coderen!wanneer!minstens!één!van!de!ouders!een! andere!origine!heeft!dan!de!Belgische.!! 131 lijst!met!numerieke!codes!per!land!van!origine !

Andere!etnische!origine!van!de!minderjarige!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 130

!Voor! de! identificatiegegevens! wordt! gebruik! gemaakt! van! de! categorieën! die!gehanteerd!worden!in!DoMinO,!tenzij!anders!vermeld!in!voetnoot.! 131 !Dezelfde! lijst! werd! ook! gebruikt! in! ander! Vlaams! onderzoek! naar! gerechtelijke!besluitvorming!(o.a.!door!het!NICC).!!

|391|! !

7.!

D_HFDVERBL!

Hoofdverblijfplaats!van!de!minderjarige!

!

1.!Beide!ouders!

!

!

2.!Moeder!

!

!

3.!Moeder!en!partner!

!

!

4.!Vader!

!

!

5.!Vader!en!partner!

!

!

6.!Zelfstandig!

!

!

7.!Opvoedingsfiguur!

!

!

8.!Opvoedingsfiguren!

!

!

9.!Voorziening!

!

8.!

D_SOCNETW!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

9.!

D_OPLNIVEAU!

!

0.!geen!

Ouders!krijgen!bij!opvoeding!steun!uit!het! sociaal!netwerk,!bijvoorbeeld!financiële! hulp,!opvang,…!door!grootouders,!tante,! nonkel,…! Het!huidige!opleidingsniveau!van!de!jongeO re! !

!

1.!lager!onderwijs!

!

!

!

!

2.!buitengewoon!basisO onderwijs! 3.!BSO!(1ste/2de/3de! cyclus)! 4.!TSO!(1ste/2de/3de! cyclus)! 5.!ASO!(1ste/2de/3de! cyclys)! 6.!KSO!(2de/3de!cyclus)!

!

7.!BuSO!

!

!

8.!deeltijds!leren!

!

!

9.!leercontract!

!

!

10.!kleuterklas!

!

!

!

!

11.!kind!is!nog!niet! leerplichtig! 100.!geen!info!

10.!

D_PROB_FIN!

!

1.!Ja!

!

0.!Neen!

Schulden!of!financiële!problemen,!incl! problemen!om!hierdoor!tegemoet!te! komen!aan!de!behoeften!van!de!kinderen,! bijvoorbeeld!ouders!zijn!in!schuldbemiddeO ling,!ouders!kunnen!noodzakelijke!hulpverO lening!niet!zelf!bekostigen,…!

! ! !

|392|! !

! ! ! !

!

! 132

AANMELDERKENMERKEN & 11.!

D_AANMELDER!

Soort!aanmelder!

!

1.!Jongere!

!

!

2.!Cliëntsysteem!

!

!

3.!Parket!

!

!

!

12.!

4.!Overige!professioO neel! D_VERWIJZER!

!

0.!Geen!

!

!

1.!Parket!

!

!

2.!IJH!&!onderwijs!

!

3.!meO disch/psychologisch!

!

4.!Politie!

i.e.!CAW/JAC,!GGZ,!VAPH,!Kind&Gezin,!CLB,! leerkracht,!leerlingenbegeleider! i.e.!GGZ!(tav!ouder),!VAPH!(tav!ouder),! psycholoog,!psychiater,!VK,!huisarts,!zieO kenhuis! !

!

5.!Overige!

bv.!Voogd!nietObegeleide!minderjarige!

13.&

D_REL_PROF_AANM&

Aard!van!de!relatie!tot!de!professionele! aanmelder!

!

14.!

0.!Slechte!verstandO houding! 1.!Goede!verstandhouO ding! D_BETR_HULPV!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

bv.!Consulent!heeft!ervaring!dat!aanmelder! (te)!snel!aan!de!alarmbel!trekt! bv.!Consulent!werkt!graag!samen!met! aanmelder! Betrokken!hulpverlening!in!eerste!lijn.!Er! wordt!melding!gemaakt!van!andere!hulpO verlening!in!het!gezin,!specifiek#met#betrek: king#tot#het#aangemelde#kind!

!

Soort!professionele!verwijzer!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 132

!Voor! de! aanmelderkenmerken! wordt! gebruik! gemaakt! van! de! categorieën! die! gehanteerd! worden! in! DoMinO,! tenzij! anders! vermeld! in! voetnoot.! De! codes! die! in! vet! aangeduid! zijn,! werden! zelf! opgesteld! op! basis! van! de! pilootstudie.!

|393|! !

15.!

D_BER_HULPV_CL!

!

0.!Neen!

Bereidheid!van!de!jongere!om!hulpverlening!in! de!eerste!lijn!te!aanvaarden!(zowel!verderzetten! als!eerst!proberen)! !

!

1.!Ja!

!

16.!

D_BER_HULPV_SYS!

!

0.!Neen!

Bereidheid!van!het!cliëntsysteem!om!hulpverleO ning!in!de!eerste!lijn!te!aanvaarden!(zowel! verderzetten!als!eerst!proberen)! !

!

1.!Ja!

!

!

!

! 133

KINDKENMERKEN & 17.!

MMCS_FYS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

18.!

MMCS_SEKS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

Fysieke!mishandeling!zoals!gedefinieerd!in! MMCS!

Seksueel!misbruik!zoals!gedefinieerd!in!MMCS!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 133

!Voor!de!gegevens!over!de!jongere!wordt!gebruik!gemaakt!van!de!codes!die! gebruikt! werden! in! het! onderzoek! van! English! et! al! (2002),! tenzij! anders! vermeld! in! voetnoot.! De! codes! die! in! vet! aangeduid! zijn,! werden! aan! het! codeboek!toegevoegd.!Enerzijds!werden!een!aantal!factoren!uit!het!codeboek! van! English! et! al.! (2002)! gespiegeld.! De! risicofactoren! bleken,! net! zoals! de! MMCS,!erg!beschuldigend!naar!ouders.!Ze!reveleren!wat!beperkingen!zijn!van! ouders,! maar! veel! minder! wat! beperkingen! van! het! kind! zijn.! Zeker! wanneer! kinderen!wat!ouder!zijn,!kan!dit!de!belangrijkste!problematiek!bij!aanmelding! zijn.! Verder! tonen! beperkingen! van! het! kind! de! impact! van! gedragingen! van! ouders!op!zijn/haar!welbevinden!of!kan!dit!de!inschatting!van!de!ernst!van!de! problematiek! beïnvloeden.! Daarom! worden! de! risicofactoren! met! betrekking! tot!de!ouder!die!ook!teruggevonden!in!de!pilootstudie!met!betrekking!tot!de! jongere! ‘gespiegeld’.! Anderzijds! werden! een! aantal! factoren! toegevoegd! die! wel! uitdrukkelijk! in! de! pilootstudie! aan! bod! kwamen,! maar! niet! in! het! codeboek!teruggevonden!werden.!!

|394|! !

!

!

19.!

MMCS_FTP!

Fysieke!verwaarlozing!O!'failure!to!provide'!zoals! gedefinieerd!in!MMCS!

!

0.!Neen!

!

!

1.!Ja!

!

20.!

MMCS_LOS!

Fysieke!verwaarlozing!O!'lack!of!supervision'!zoals! gedefinieerd!in!MMCS!

!

0.!Neen!

!

!

1.!Ja!

!

21.!

MMCS_EMO!

Emotionele!verwaarlozing!zoals!gedefinieerd!in! MMCS!

!

0.!Neen!

!

!

1.!Ja!

!

22.!

MMCS_MORAL!

Morele!mishandeling!zoals!gedefinieerd!in!MMCS!

!

0.!Neen!

!

!

1.!Ja!

!

23.!

MMCS_SCHOOL!

Schoolse!mishandeling!zoals!gedefinieerd!in! MMCS!

!

0.!Neen!

!

!

1.!Ja!

!

24.!

MMCS_ALC!

DrugsO!en!alcoholmisbruik!(door!opvoedingsfiO guur)!zoals!gedefinieerd!in!MMCS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

Enkel!coderen!bij!huidig!misbruik!

25.&

MMCS_GEDRAG&

!

0.!Neen!

Opstandig!gedrag,!bijvoorbeeld!liegen!en!maniO puleren,!afspraken!niet!nakomen,!thuis!stelen,! verbale!en/of!fysieke!agressie!

!

1.!Ja!

26.&

D_RISK_DRUG_CL&

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

Jongere!gebruikt(e)!drugs!of!heeft!een!alcoholO probleem!

!

!

|395|! !

27.&

D_RISK_MENT_CL&

Jongere!heeft!mentale!problemen!waarvoor! behandeling!door!GGZ!of!psychiatrie!aangeO wezen!is,!bv.!depressie,!krassen,!problematiO sche!rouwverwerking,!anorexia,!zelfmoordO poging,…!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

28.!

D_RISK_GEDRAG_CL !

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

29.&

D_RISK_ONTW_CL&

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

30.&

D_RISK_BEPERK_CL&

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

31.&

D_RISK_HVRAAG_CL&

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

32.!

D_RISK_ONSTABIEL!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

134

Gedragsproblemen!van!jongere.!Enkel#code: ren#wanneer#er#hiervoor#een#diagnose#is!(bv.! ADHD,!antisociale!gedragsstoornis).!Indien! geen!diagnose,!enkel!coderen!als! ‘MMCS_GEDRAG’! Ontwikkelingsachterstand!van!kind:!het!kind! ontwikkelt!minder!snel!dan!kinderen!van! dezelfde!leeftijd.!Gaat!meestal!om!kleine! kinderen,!bv.!kind!zit!onder!curve,!heeft!een! achterstand,...!! Jongere!heeft!een!fysieke!of!mentale!beperO king,!bv.!autisme,!handicap,!chronische! ziekte,…!

Jongere!stelt!hulpvraag.!De!jongere!heeft! een!concrete!vraag/verwachting!over!de! hulpverlening!van!de!BJZ.!Hij!verwijst!bv.! naar!een!concreet!hulpaanbod!(BZW,!thuisO begeleiding)!of!naar!een!concrete!doelstelO ling!(bv.!regels!leren!naleven,!rust!keer!weer! in!gezin)! Onstabiele!leefomstandigheden,!zoals!freO quent!verhuizen,!geen!officieel!adres!hebO ben,!(gevaar!op)!uit!huis!gezet!worden.!Ook! wanneer!jongere!niet!thuis!verblijft!zonder! akkoord!van!de!opvoedingsfiguur!hier!codeO ren.!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 134

!Oorsponkelijk! was! dit! een! brede! code! met! zowel! gedragsproblemen! &! agressie,! MOFOfeiten,! psychiatrie! (cf.! ADHD,! zelfmoordgedachten,! autisme),! middelenmisbruik,!fysieke!beperking!en!ontwikkelingsachterstand.!Gebaseerd! op! pilootstudie! is! deze! code! uitgesplitst,! deels! door! codes! voor! ouders! te! spiegelen!en!deels!door!extra!codes!te!ontwikkelen.!

|396|! !

!

!

33.&

D_RISK_BER_CL&

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

Jongere!is!bereid!tot!medewerking!met!BJZ.! Alleen!coderen!wanneer!er!expliciet!gerapporO teerd!wordt!dat!jongere!akkoord!gaat!met! caseonderzoek!of!verdere!hulpverlening!in!de! BJZ!!

34.&

D_RISK_WEGLOOP&

Jongere!loopt!weg!van!huis!!

!

0.!Neen!

!

!

1.!Ja!

!

35.&

D_SCHOOL_PROBL&

!

1.!Ja!

!

0.!Neen!

!

!

Jongere!heeft!problemen!op!school,!bv.!agresO sief!ten!aanzien!van!leerkrachten!of!medeleerO lingen,!slechte!punten,!gebruikt!drugs!op!school,! spijbelt,…!Voor!spijbelen!enkel!hier!coderen! wanneer!jongere!zelf!rol!heeft!in!spijbelgedrag.! Wanneer!kleine!kinderen!niet!naar!school!gaan! omdat!ouders!er!niet!in!slagen!om!kind!naar! school!te!brengen,!coderen!als!MMCS_SCHOOL! !

135

OUDERKENMERKEN & 36.!

D_RISK_DRUG_SYS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

37.!

D_RISK_IFG!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

Opvoedingsfiguur!gebruikt(e)!drugs!of!heeft!een! alcoholprobleem!

Huiselijk!geweld!tss!volwassenen.!Het!gaat!hier! om!geweld!tussen!partners,!waarbij!één!van! partners!opvoedingsfiguur!is!of!tussen!andere! volwassenen!in!het!gezin!(dus!NIET!geweld! tussen!broers!en!zussen)!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 135

!Voor! de! gegevens! over! ouders! wordt! gebruik! gemaakt! van! de! codes! die! gebruikt! werden! in! het! onderzoek! van! English! et! al! (2002),! tenzij! anders! vermeld!in!voetnoot.!De!codes!die!in!vet!aangeduid!zijn,!werden!zelf!opgesteld! op!basis!van!de!pilootstudie.!Bij!het!coderen!wordt!rekening!gehouden!met!de! belangrijkste! opvoedingsfiguur! voor! het! kind,! ook! al! is! dit! niet! de! biologische! ouder.!!

|397|! !

38.!

D_RISK_MENT_SYS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

39.!

D_RISK_BEPERK_SYS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

40.!

D_RISK_HVRAAG_SYS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

41.!

D_RISK_BROERZUS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

42.!

D_RISK_GESCH!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

43.!

D_RISK_GESCH_ZELF!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

44.!

D_RISK_VECHTSCH!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

45.!

D_RISK_BER_SYS!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

|398|! !

Opvoedingsfiguur!heeft!mentale!probleO men!waarvoor!behandeling!door!GGZ!of! psychiatrie!aangewezen!is,!bv.!depressie,! problematische!rouwverwerking,!zelfO moordpoging,…! Opvoedingsfiguur!heeft!een!fysieke!of! mentale!beperking,!bv.!autisme,!handicap,! chronische!ziekte,…!

Opvoedingsfiguur!stelt!hulpvraag.!De! opvoedingsfiguur!heeft!een!concrete! vraag/verwachting!over!de!hulpverlening! van!de!BJZ.!Hij!verwijst!bv.!naar!een!conO creet!hulpaanbod!(BZW,!thuisbegeleiding)! of!naar!een!concrete!doelstelling!(bv.! regels!leren!naleven,!rust!keer!weer!in! gezin)! Opvoedingsfiguur!stelt!gelijkaardig!proO blematisch!gedrag!naar!andere!kinderen!in! het!gezin!

Het!gezin!is!gekend!in!de!BJZ!omwille!van! eerdere!hulpverlening!voor!aangemelde! jongere,!broers,!zussen,!neefjes!of!nichtjes! –!zowel!op!niveau!van!het!CBJ!als!op! niveau!van!de!jeugdrechtbank.! Opvoedingsfiguur!heeft!zelf!een!verleden! in!de!BJZ!

Er!is!sprake!van!een!echtscheiding!waarbij! de!juridische!strijd!om!hoederecht!en! bezoekregeling!de!bovenhand!neemt!

Opvoedingsfiguur!is!bereid!tot!medewerO king!met!BJZ.!Alleen!coderen!wanneer!er! expliciet!gerapporteerd!wordt!dat!opvoeO dingsfiguur!akkoord!gaat!met!caseonderO zoek!of!verdere!hulpverlening!in!de!BJZ!!

!

46.!

D_RISK_ONBEREIKB!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

47.&

D_RISK_PED_ONMACHT&

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

48.!

D_RISK_REST!

!

0.!Neen!

!

1.!Ja!

!

!

Gezin!is!onbereikbaar!om!intake!te!vervolO ledigen.!Het!is!met!andere!woorden!niet! aanwezig!op!afspraken.!!

Pedagogische!onmacht.!Opvoedingsfiguur! heeft!onvoldoende!mogelijkheden!om!kind! op!te!voeden!en/of!heeft!geen!gezag!over! het!kind,!bv.!“mama!is!heel!zwak,!ze!kan! kind!niet!corrigeren”! Overig!probleemkenmerk!in!dossier,!bv.! recent!overlijden!van!opvoedingsfiguur,! opvoedingsfiguur!heeft!wisselende!partO ners,!opvoedingsfiguur!is!betrokken!in! prostitutie,!opvoedingsfiguur!zit!in!de! gevangenis!of!heeft!een!gerechtelijk! verleden,…! !

BESLUITVORMERKENMERKEN& 49.&

D_BETR_CBJ&

Comité!

!

1.!CBJ!1!

!

!

2.!CBJ!2!

!

50.&

D_TYPE_PROC&

Type!procedure!

!

0.!intake!

!

!

1.!verlengde!aanmelding!

!

!

2.!andere!procedure!

!

3.!PV!

i.e.!aanmeldingen!die!niet!via!intake!of!PV! geëvalueerd!worden.!Dit!is!afhankelijk!van! CBJ,!bv.!uitbreidingen,!hoogdringendO heid,…! !

51.&

D_EVAL_HULPVR_SYS&

!

0.!Geschikte!hulpvraag!

!

1.!Ongeschikte!hulpO vraag!

Evaluatie!hulpvraag!systeem:!de!consulenO ten!evalueren!of!de!hulpvraag!van!de! opvoedingsfiguur!geschikt!is! bv.!“Ik!denk!dat!thuisbegeleiding!of!iets! dergelijks!hier!wel!resultaten!kan!boeken”! bv.!“Hier!kunnen!wij!niets!betekenen”!

|399|! !

52.&

D_EVAL_HULPVR_CL&

Evaluatie!hulpvraag!cliënt:!de!consulenten! evalueren!of!de!hulpvraag!van!de!jongere! geschikt!is! bv.!“Ik!denk!dat!thuisbegeleiding!of!iets! dergelijks!hier!wel!resultaten!kan!boeken”! bv.!“Hier!kunnen!wij!niets!betekenen”!

!

0.!Geschikte!hulpvraag!

!

1.!Ongeschikte!hulpO vraag!

53.&

IO_ALLEN_AANW&

Informatie!van!alle!betrokkenen!

!

0.!Onvolledige!informaO tie!

!

!

1.!Volledige!informatie!

!

!

i.e.!de!belangrijkste!betrokkenen!waren!op! intake!en!hebben!hun!verhaal!kunnen! doen! !

AFHANKELIJKE&VARIABELE& 54.&

IO_GED_INTERPR&

!

1.!POS!dus!caseonderzoek!

!

Bv.!"Hier!zullen!we!toch!eens!moeten!naar!kijken";!"Hier!is!toch!vanalO les!aan!de!hand";!"Wat!een!soep"! 2.!POS!maar!geen!caseonderzoek!

! !

! !

! ! ! !

De!gedeelde!interpretatie!op!het!einde! van!de!discussie!

Bv.!uitspraken!eerste!codeermogelijkheid!met!daaraan!toegevoegd! "maar!ik!denk!niet!dat!wij!hier!iets!kunnen!betekenen";!"maar!hier!is! toch!niet!veel!hulp!geweest;!kunnen!daar!geen!andere!diensten!op! gezet!worden"! 3.!Geen!POS!dus!geen!caseonderzoek! Bv.!"Dit!is!toch!niks!voor!ons";!"Wat!verwachten!die!aanmelders!van! ons,!hier!kunnen!wij!niets!betekenen";!"Die!jongere!zit!toch!al!op!zijn! plek.!Als!zij!als!experts!daar!niets!mee!kunnen,!wat!moeten!wij!daar! dan!mee?"! 4.!Geen!POS!maar!wel!caseonderzoek! Bv.!"Ik!zie!hier!niet!veel!elementen!om!te!zeggen!hier!moeten!we!iets! mee!doen,!maar!misschien!moeten!we!er!toch!maar!eens!naar!kijken"! 5.!Uitstellen!beslissing! ! Bv.!"Dan!moeten!we!hier!misschien!eerst!nog!meer!informatie!over! verzamelen";!"Daar!hebben!ze!niks!over!gezegd,!dus!dan!kunnen!we! misschien!maar!beter!ff!terugbellen!om!te!weten!of!de!kinderen!daar! nu!last!van!hebben"!

|400|! !

!

55.!

IO_BESLISSING!

De!genomen!beslissing!op!het!einde!van! de!discussie!

!

1.!Klasseren!

!

!

2.!Doorverwijzen!

!

!

3.!Caseonderzoek!

!

!

4.!Verlengde!aanmelding/prescreening!

56.&

IO_BESL_DEF&

De!laatst!genomen!beslissing!op!het!einde! van!de!observatieperiode!

!

1.!Klasseren!

!

!

2.!Doorverwijzen!

!

!

3.!Caseonderzoek!

!

!

4.!Verlengde!aanmelding/prescreening!

!

|401|! !