Addendum Social Return op Nota inkoopbeleid 2008 behorende bij raadbesluit van 18 juni 2012
De gemeente Cuijk hecht een grote waarde aan de sociale kant van duurzaam inkopen. Om die reden wordt hierbij een advies gegeven om het inkoopbeleid aan te vullen met deze sociale criteria. Social Return kan worden ingezet in samenwerking met bijvoorbeeld IBN maar ook voor onze eigen ISD biedt dit aspect perspectief, waarbij de overige mogelijkheden niet zonder meer opzij mogen worden geschoven in verband met discriminatie beginselen.
1. Social Return binnen de gemeente cuijk De gemeente Cuijk heeft het begrip duurzaam inkopen voor wat betreft materiaal keuzes en bijvoorbeeld kinderarbeid al vast gesteld in de nota duurzaam inkopen. Daarnaast hecht de gemeente Cuijk ook een grote waarde aan de sociale kant van duurzaam inkopen ook wel Social Return genoemd.
Wat is Social Return. Social Return is het opnemen van sociale voorwaarden, eisen en wensen in inkoop- en aanbestedingstrajecten om werk- of stageplekken te creëren voor mensen die nu langs de kant staan. In onze samenleving vallen nogal wat mensen buiten de boot. Mensen die niet zo makkelijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt.
Wat te bereiken. Door Social Return toe te passen bij aanbestedingsprocedures wil de gemeente Cuijk bereiken dat mensen welke nu aan de zijlijn staan kansen krijgen om weer deel te kunnen nemen aan het arbeidsproces. Met als gevolg dat deze personen zich maatschappelijk gezien weer beter voelen en geen gebruik meer hoeven te maken van de sociale voorzieningen in het kader van de WWB.
Wat is het doel. Doel is dat uitkeringsgerechtigden via een re-integratietraject een dienstverband aangaan bij een van onze leveranciers. Dit is echter niet altijd te realiseren omdat het werk meestel op tijdelijke basis wordt aanbesteed. Een werkervaringsplaats kan dan een optie zijn.
Meetbaarheid van het resultaat. Door te kijken naar het verloop van grote opdrachten en de daarbij opgelegde eis tot inzet van Social Return, kan worden bij gehouden hoeveel mensen er in aanmerking zijn gekomen voor enerzijds een werkplek of wel voor een werkervaringsplaats of dat er door het betreffende bedrijf stage plaatsten beschikbaar zijn gesteld.
2
Samenwerking ISD
De reden dat Social Return goed toepasbaar is binnen de gemeente komt door de samenwerking met ISD, de intergemeentelijke sociale dienst van onder andere Gemeente Cuijk. Door, voor het invullen van sociale werkplekken tijdens de uitvoering van aanbesteden opdrachten, het klantenbestand van ISD aan te wenden, kunnen we een bijdrage leveren aan sociale duurzaamheid.
De samenwerking met ISD houdt in dat, wanneer tijdens een aanbesteding sociale criteria worden toegepast, na gunning van de opdracht ISD samen met de opdrachtnemer gaat bekijken wie van het klantenbestand van ISD geschikt is om in te zetten tijdens de opdracht. ISD zal het proces van werven, begeleiden en evalueren voor rekening nemen. Dit houdt in dat gedurende de gehele contractperiode de opdrachtgever en ISD samenwerken om de overeengekomen plaatsing te realiseren. Mocht ISD geen geschikte kandidaten kunnen leveren dan kan er, volgens onderstaande rangorde, een beroep gedaan worden op: 1. de WW-bestanden van het UWV; 2. de Sw-bestanden van de IBN; 3. de werkgever lost zelf zijn personele behoeften op. ISD onderhoudt de contacten met het UWV en de IBN.
Subsidiemogelijkheden opdrachtnemers en WW uitkeringsgerechtigden. Wanneer we tijdens aanbestedingen gebruik maken van Social Return zijn er verschillende subsidiemogelijkheden om de opdrachtnemers tegemoet te komen. Deze mogelijkheden variëren van werken met behoud van uitkering tot en met vergoeding van het Wettelijk Minimum Loon. Aangezien deze subsidiemogelijkheden per kandidaat en werkgever verschillen zal door ISD, in samenspraak met de opdrachtnemer, per opdracht bekeken worden welke mogelijkheden er zijn. Tijdens deze gespreken wordt tevens bekeken wat de invloed van opdracht is op de positie van de uitkeringsgerechtigde. Dit om te voorkomen dat er ongewenste neveneffecten plaatsvinden zoals een vermindering van de WW of het komen te vervallen van andere rechten na afronding van de eventuele opdracht.
3.
SOCIAL RETURN TOEPASSEN BIJ AANBESTEDINGEN
Zoals aangegeven gaat de gemeente Social Return toepassen bij aanbestedingen. Dit kan op twee manieren. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de verschillende manieren waarop de gemeente Social Return kan toepassen. Voorgesteld wordt om deze manier van sociale duurzaamheid in ieder geval toe te passen vanaf: - € 200.000 bij diensten en leveringen; - € 1.000.000 voor werken. We willen opmerken dat je duurzaamheid in zijn algemeenheid ook bij opdrachten met een lagere opdrachtwaarde mee hoort te nemen. De sociale criteria worden binnen een aanbesteding beschouwd als aanvullende criteria. Aanvullend wil zeggen dat bij min of meer gelijke aanbiedingen de sociale criteria doorslaggevend kunnen zijn. Het stellen van sociale criteria leidt over het algemeen niet tot hogere kosten. Door Social Return op de juiste manier onderdeel te maken van aanbestedingen, krijgt namelijk de economisch meest voordelige inschrijving de opdracht gegund. Dat wil zeggen dat ook het inverdien effect in het kader van de WWB bijvoorbeeld meegewogen dient te worden bij de gunning
Varianten van Social Return bij aanbesteden Voorbeelden waarbinnen de organisatie Social Return aan een aanbesteding kan toevoegen zijn de WMO Hulp in de Huishouding, onderhoud van gebouwen, onderhoud van groenvoorzieningen, schoonmaak, en catering. Wellicht doen in de praktijk andere voorbeelden zich voor en dienen deze ook bekeken te worden. Voor het doorvoeren van Social Return bij een aanbesteding kun je kiezen uit twee varianten. Variant 1: Contracteis (5% regeling) Dit is het opnemen van de contracteis dat 5% van de opdrachtwaarde ingezet wordt voor Social Return. Het percentage van 5% is gekozen omdat dit aansluit bij de landelijke ontwikkelingen en omdat andere gemeenten (Amsterdam/Rotterdam) hier al positieve ervaringen mee geboekt hebben. Wanneer door de aard of omvang van de opdracht 5% niet realistisch is kan gekozen worden voor een ander percentage van de loonsom. Dit geldt bijvoorbeeld voor opdrachten waarbij een groot deel bestaat uit “leveringen” en slechts een klein deel uit “arbeid”. Binnen de Europese richtlijn wordt het toepassen van deze contracteis een bijzondere uitvoeringsvoorwaarde genoemd. Dit betekent dat de opdrachtnemer zich, door het uitbrengen van een offerte, verplicht om 5% of een nader te noemen percentage van de aanneemsom van de opdracht aan te wenden om uitkeringsgerechtigde werkzoekende (klanten van ISD) in te zetten. Als een opdrachtnemer een offerte uitbrengt waarin staat dat hij niet akkoord gaat met de bovengenoemde eis, dan wordt hij uitgesloten van verdere deelname aan de aanbesteding omdat hij niet aan de contractvoorwaarden voldoet.
Variant 2: De sociale paragraaf. Dit houdt in dat er een sociale paragraaf wordt toegevoegd aan de uit te brengen offerte. Deze optie wordt in Europese termen een gunningscriterium genoemd en heeft zodoende invloed op de te behalen totaalscore tijdens de beoordeling van de offertes. De opdrachtnemer wordt gevraagd aan te geven hoeveel plaatsingen hij binnen deze opdracht kan realiseren. De opdrachtnemer dient dit in een plan van aanpak (de sociale paragraaf), dat onderdeel uitmaakt van de offerte, verder toe te lichten. De ingediende offerte van de opdrachtnemer wordt in
zijn totaliteit beoordeeld op prijs, kwaliteit, duurzaamheid, enz. De opdrachtnemer met de beste totaalscore krijgt de opdracht. Er wordt hier dus niet op prijs maar op economisch meest voordelige inschrijving gegund. Zodra de opdracht is gegund, kan het voorstel van de opdrachtnemer direct worden uitgevoerd. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met ISD. Europese wetgeving en Social Return Uiteraard moet de speelruimte voor Social Return, net als voor alle andere aspecten, zodanig worden ingevuld dat dit past binnen de vigerende (Europese) wet- en regelgeving. Het toepassen van sommige vormen van Social Return bij (Europese) aanbestedingen bevinden zich op het grensvlak van het bij wet toelaatbare. Zodoende zal er per opdracht moeten worden gekeken op welke manier Social Return het best is in te passen. De inkoopadviseur kan hierin, samen met de projectleider, een rol vervullen.
Boeteclausule We gaan ervan uit dat de opdrachtnemer er alles aan zal doen om zijn verplichtingen op het gebied van Social Return waar te maken. Toch dienen we in de overeenkomst, voor de zekerheid, een clausule op te nemen waarin wordt aangegeven dat wanneer de opdrachtnemer zijn afspraken niet nakomt, we conform de afspraak, gemaakt bij de onderhandeling/inschrijving, het afgesproken percentage op de eindafrekening in mindering brengen. Het is aan ons en ISD om te voorkomen dat een leverancier op deze manier zijn verplichtingen afkoopt door de voordelen van Social Return duidelijk te maken en te zorgen dat er goede kandidaten beschikbaar zijn.
4.
STARTPROBLEMEN EN EVALUATIE
Social Return is voor de gemeente Cuijk een nieuw onderdeel binnen het duurzaam inkopen. Dit betekent dat er nog weinig ervaring mee is en dat er gewenning nodig zal zijn. Het is zodoende belangrijk om draagvlak te creëren en goede voorbeelden organisatiebreed bekend te maken. De komende jaren willen we gebruiken om bij verschillende aanbestedingen ervaring op te doen met Social Return en om een cultuuromslag te bewerkstelligen, waarbij duurzaamheid als vanzelfsprekend een onderdeel vormt van inkopen en aanbesteden. De komende tijd kan gebruikt worden om het beleid omtrent duurzaamheid te optimaliseren. Duurzaamheid zal de komende tijd op meerdere manieren verder in de organisatie worden geïmplementeerd, zodat we onder andere de doelstelling van 100% duurzaam inkopen in 2015 kunnen halen. In deze notitie is vooral aandacht besteed aan Social Return bij de grotere opdrachten. Dit betekent niet dat het voor kleine ondernemers het niet mogelijk is om aan Social Return te doen. Wel is het zo dat dit op een andere manier vorm zal moeten krijgen, omdat het bedrag vaak niet hoog genoeg is om uitkeringsgerechtigde langere tijd van werk te voorzien. Dat is de reden om te beginnen met de grotere opdrachten en de kleinere opdrachten pas in deze notitie opnemen wanneer er voldoende kennis en ervaring is om hiervoor uitvoerbare varianten vast te leggen.
