Addendum Bij de rapportage “Begraven in Hoogeveen” (Onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen) De informatie in dit addendum vormt een aanvulling op bovenstaande rapportage en moet als integraal onderdeel hiervan worden beschouwd.
Voorlopig besluit college van B&W Op 21 juni jl. heeft het college van B&W ingestemd met de resultaten van het onderzoek naar kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen. Op dat moment heeft ze tevens een voorlopige keuze gemaakt voor het toekomstige beleid. Deze voorlopige keuzes betreffen: 1. Het doorvoeren van de administratieve en organisatorische correcties; 2. Het onderhoudsbudget verlagen met 20%, de opleidingscomponent van de inhuur van Alescon anders toeschrijven dan aan het product Lijkbezorging en een efficiëncykorting van 2% op de vaste kosten doorvoeren; 3. Het temporiseren van de aanleg van het Transcedron door realisatie van één vrijstaande kamer én de poorten; 4. Inbreiden van de begraafplaats Hollandscheveld; 5. Langere uitgiftetermijnen voor particuliere graven en flexibele betalingsmogelijkheden; 6. De in optie 3 beschreven toerekening overheadkosten plaatsen in een bredere gemeentelijke context en discussie hierover in een later stadium laten plaatsvinden; 7. Het onderzoeksrapport en de voorlopige keuzes voorleggen aan de samenleving en daarna een voorstel doen aan de gemeenteraad.
Bewonersavonden Bij de opstart van het onderzoek was de afspraak met de inwoners gemaakt dat, voordat de definitieve keuze van het college aan de gemeenteraad voorgelegd wordt, er een informatieavond gehouden werd en er mogelijk was om te reageren op de voorlopige keuzes. In dit kader heeft wethouder Hiemstra op de bewonersavonden op 30 juni en 6 juli juli de resultaten van het onderzoek gepresenteerd. Beide avonden verliepen in een goede sfeer. De aanwezigden spraken hun waardering uit over de resultaten van het onderzoek en stelden voornamelijk informatieve vragen. De meest gestelde vragen met bijbehorende antwoorden tijdens de bijeenkomsten waren: Wat zijn de belangrijkste gemaakte voorlopige keuzes van het college op basis van het onderzoek? De investeringen kunnen worden teruggebracht, er is geen noodzaak tot het ruimen van bestaande algemene graven op de begraafplaats in Hollandscheveld, de uitgiftetermijn van particuliere graven is naar keuze en rechthebbenden/nabestaanden kunnen flexibel betalen, de opbrengst uit tarieven kan dalen en de bijdrage uit de algemene middelen kan dalen. •
• Voor hoeveel jaar kan ik een graf kopen? Er blijft onderscheid tussen algemene graven en particuliere graven. Algemene graven zijn graven die bij de gemeente in beheer zijn, maar waar iedereen gebruik van kan maken. Een algemeen graf heeft een termijn van 10 jaar die niet kan worden verlengd. Particuliere graven worden uitgegeven voor een periode van minimaal 10 jaar. Dit is vastgelegd in de wet op de lijkbezorging. Een maximale termijn is er niet. Nabestaanden kunnen zelf de duur van het grafrecht bepalen, dus bijvoorbeeld voor 20, 40, 100 of zelfs 150 jaar. Hierbij het altijd mogelijk is na afloop van de termijn het recht, met een minimale termijn van telkens 1 jaar, te verlengen. Ik koop een graf voor tien jaar en verleng hem daarna niet meer, wat gaat er met het graf gebeuren? Na het verlopen van de grafrechttermijn vervallen de rechten aan de gemeente. Zij kan vanaf dat moment bepalen wat er daarna met het graf gebeurt. •
Addendum Onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen
2
• Wat worden de tarieven voor een graf of voor de verlenging van de grafrechten? Dat is nu nog niet te zeggen. In de meerjarenbegroting 2012-2015 worden de tarieven voor 2012 vastgesteld. Dit besluit neemt de gemeenteraad in december. De totale opbrengst uit de tarieven kan dalen, dus zullen per saldo de tarieven ook lager worden. • Kan ik in termijnen betalen? Ja dat kan. Die mogelijkheid wordt in eerste instantie geboden in de flexibiliteit van de uitgiftetermijnen (per jaar verlengen of voor een langere periode ineens). Daarnaast maakt de huidige tarievenverordening het al mogelijk om in drie termijnen te betalen. Dit blijft zo. • Kan ik na de informatieavonden nog reageren op de voorlopige keuzes? Ja. Tot 1 augustus kan er op de voorlopige keuzes van het college worden gereageerd. Het college legt vervolgens in september een voorstel voor aan de gemeenteraad. Ook bij de behandeling in de gemeenteraad kunt u gebruik maken van het spreekrecht. • Voor wie geldt het begraafplaatsenbeleid? Voor alle gemeentelijke begraafplaatsen in de gemeente Hoogeveen. Er wordt op de begraafplaatsen geen onderscheid gemaakt tussen de algemene gedeelten, het Rooms-Katholieke of Islamtische gedeelte. De uitgifte termijnen zijn overal gelijk. De Joodse begraafplaats is in handen van de Joodse gemeenschap en valt hier dus niet onder.
Inspraakreacties De inwoners van de gemeente Hoogeveen zijn vervolgens in de maand juli in de gelegenheid gesteld te reageren op het conceptvoorstel en hebben nieuwe ideeën kunnen aandragen. Hierop zijn onderstaande voorstellen/vragen binnengekomen:
1. Kan ik een graf kopen voor onbepaalde tijd? De afgelopen tijd hebben de inwoners van Hoogeveen regelmatig gevraagd of het mogelijk is graven uit te geven voor onbepaalde tijd of met een eeuwigdurend karakter. Zij geven hiervoor als argument o.a. aan dat de gemeente respect moet hebben voor de overledenen en dus de overledenen moeten laten rusten. Daarnaast geven ze aan dat er in de gemeente ruim voldoende mogelijkheden zijn om begraafplaatsen uit te breiden c.q. nieuw aan te leggen. Reactie en beoordeling Op dit moment is het niet mogelijk een graf voor onbepaalde tijd te kopen. Het uitgeven van graven voor onbepaalde tijd geeft nadelen omdat de consequentie richting de toekomst moeilijk is te overzien en het moeilijk is om de werkelijke lasten gedurende die periode te berekenen. Anderszijds is het de vraag hoeveel er daadwerkelijk gebruik van zal worden gemaakt. In Meppel bestaat de mogelijkheid om een graf voor onbepaalde tijd te kopen wel. Per jaar worden daar circa 2 graven voor onbepaalde tijd uitgegeven. Dit zou ook een argument kunnen zijn om het juist wel mogelijk te maken. Wanneer er voor wordt gekozen om toch aan de wens voor graven van onbepaalde tijd tegemoet te komen, dan zou dat bijvoorbeeld kunnen door het tarief gelijk te stellen met het tarief van een graf voor 100 jaar ineens. In het huidige voorstel kunnen nabestaanden zelf de duur van het grafrecht bepalen, dat kan zijn een lange termijn ineens, of door de termijn van grafrust steeds te verlengen. Door de aanpassing van de uitgiftetermijn (van maximaal 20 jaar naar minimaal 10 jaar) wordt al voorzien in de wens voor langere uitgiftetermijnen. Addendum Onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen
3
2. Wanneer graven niet of onvoldoende onderhouden worden is het dan mogelijk grafstenen te verwijderen? Tijdens de bewonersavonden werd de suggestie gedaan om van de graven die niet of nauwelijks worden onderhouden de grafsteen te verwijderen om zodoende de onderhoudskosten te kunnen drukken en een mooi aangezicht te creëeren. Reactie en beoordeling In het Besluit begraafplaatsen is geregeld dat wanneer de rechthebbende of de gebruiker nalaat de grafbedekking behoorlijk te onderhouden of te herstellen, het college de hiervoor in aanmerking komende beplanting, voorwerpen of zo nodig de gehele grafbedekking kan verwijderen. Bij algemene graven is dit anders, omdat algemene graven worden uitgegeven voor 10 jaar, maar is het ook bij deze graven mogelijk op termijn grafstenen te verwijderen. Wanneer hieraan invulling wordt gegeven zullen de onderhoudskosten afnemen. Deze suggestie is het overwegen waard, maar heeft een relatie met de lijst historische graven. Op het moment dat deze lijst is vastgesteld kan ook invulling worden gegeven aan bovenstaand voorstel.
3. Is het mogelijk 3-diep te begraven? Tijdens de bewonersavonden werd de suggestie gewekt dat het ook mogelijk is 3-diep te begraven. Wanneer dit tot de mogelijkheden behoort dan zou namelijk nog meer gebruik kunnen worden gemaakt van de beschikbare ruimte. Reactie en beoordeling Op dit moment is het op geen enkele begraafplaats in de gemeente Hoogeveen mogelijk 3-diep te begraven. Dit komt door een hoge grondwaterstand en ook door de ligging van de drainage. 3-diep begraven heeft daarnaast een aantal consequenties. Het diepste punt van een 3-diep graf is ruim 2,70 meter, waardoor de arbotechnische eisen steeds hoger worden. Bovendien zullen er diverse investeringen moeten worden gedaan om 3-diep begraven mogelijk te maken (denk bijvoorbeeld aan speciale bekisting). Al met al is dit geen reëele optie.
4. Kunnen algemene graven worden omgezet in particuliere graven? In verband met het feit dat de gemeente voornemens was algemene graven op de begraafplaats Hollandscheveld te ruimen is er een specifieke vraag binnen gekomen van iemand die vraagt of het ook mogelijk is een algemeen graf om te zetten in een particulier graf. Reactie en beoordeling Zoals ook in de rapportage “Begraven in Hoogeveen; onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen” te lezen valt, is het op dit moment niet nodig om algemene graven te ruimen. Op het moment dat hieraan wel invulling wordt gegeven dan wordt er een ruimingsplan opgesteld. Dan zal tevens opnieuw bekeken worden wat er met de algemene graven gebeurt. Dat is nu nog niet te overzien. Tot dat moment blijft het niet mogelijk algemene graven om te zetten in particuliere graven.
5. Is het mogelijk alleen staande gedenkstenen op graven te plaatsen? Om op de onderhoudskosten te besparen wordt geadviseerd enkel staande gedenkstenen op graven te plaatsen. Reactie en beoordeling
Addendum Onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen
4
Wanneer nabestaanden enkel de mogelijkheid krijgen een staande gedenksteen op het graf te plaatsen dan nemen inderdaad de onderhoudskosten af, maar de vrijheid in de monumentkeuze van nabestaanden wordt beperkt. Vanwege het feit dat nabestaanden in het voorgaande begraafplaatsenbeleidtraject juist hebben aangegeven meer ruimte te willen hebben voor de uiting van de rouw, is bovenstaande suggestie nu niet meegenomen. Daar komt bij dat de grootste besparing alleen op de begraafplaats Zevenberg te realiseren is, omdat op alle andere begraafplaatsen in de gemeente reeds veel liggende stenen aanwezig zijn.
6. Is de kostendekkende verhouding 30/70 reëel? De overheid is gehouden om begraafplaatsen in stand te houden en daarmee zijn het algemene voorzieningen die ten laste horen te komen van de algemene middelen. Het spreekt voor zich dat voor de directe kosten van begraven en kosten die direct verband houden met de instandhouding van een graf in tarieven worden verwerkt, maar dat rechtvaardigt zeker geen 30/70 verhouding. Reactie en beoordeling De voorgestelde kostendekkende exploitatie van 30/70 is afkomstig uit een raadsbesluit van 1998. Dit besluit is in 2009 bij de besluitvorming van het hieraan voorafgaande begraafplaatsenbeleid in stand gehouden en deze is ook in het collegeakkoord “Samen naar een nieuw evenwicht” 2010-2014 als uitgangspunt voor het onderzoek geformuleerd. Om deze reden wordt de genoemde kostendekkende exploitatie instant gehouden.
7. Worden alle dubbeldiepe graven ook gebruikt om dubbeldiep te begraven? Tijdens de bewonersavonden werd gesproken over dubbeldiepe graven en latente ruimte. In dit kader werd gevraagd of alle dubbeldiepe graven ook altijd voor dubbeldiepe begraving worden uitgegeven. Op die manier kan latente ruimte worden voorkomen. Reactie en beoordeling Daar waar mogelijk is het momenteel gebruikelijk om dubbeldiepe graven voor dubbeldiepe begraving te gebruiken. In principe worden er straks voor echtparen geen graven naast elkaar uitgegeven, maar wordt er 1 dubbeldiep graf uitgegeven. Dit blijft zo, omdat op deze wijze op de meest efficiënte wijze gebruik wordt gemaakt van de beschikbare ruimte. Het is daarentegen niet de bedoeling dat 2 mensen die elkaar niet kennen samen in 1 dubbeldiep graf worden begraven. De algemene graven daarentegeven worden op enekele diepte uitgegeven. Uitgezonderd begraafplaats Zevenberg is het momenteel op geen enkele begraafplaats in de gemeente mogelijke dubbeldiepe algemene graven uit te geven. Hier is dan dus ook geen sprake van latente ruimte. Op de begraafplaats Zevenberg is het nu nog niet noodzakelijk algemene graven uit te geven. Te zijnder tijd wordt bekeken hoe hier mee wordt omgegaan.
8. Is het bij de uitgifte van dubbeldiepe graven mogelijk enkel het grafrecht en begraafrecht van 1 persoon in rekening te brengen, waarna bij de 2e overledene nog eens voor 1 persoon grafrecht en begraafrecht kan worden betaald? Wanneer het mogelijk is per begrafenis het grafrecht en begraafrecht van 1 persoon te betalen dan worden de kosten voor de nabestaanden meer verspreid. Nu is het zo dat bij de eerst overledene het grafrecht voor 2 personen moet worden betaald en het begraafrecht voor 1 persoon. Bij de 2e overledene wordt dan enkel het begraafrecht van 1 persoon in rekening gebracht.
Addendum Onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen
5
Reactie en beoordeling Uit het oogpunt van goed beheer van begraafplaatsen zijn er een aantal redenen waarom wordt voorgesteld deze methode niet over te nemen: • Wanneer de onderste helft van een dubbeldiep graf wordt verkocht dan is er niemand die zeggenschap heeft over de bovenste helft. Om die reden is het onwenselijk dat iedereen een eigen graf koopt. Feitelijk ben je namelijk alleen rechthebbende van de onderste helft. • Het is onzeker of de bovenste helft van een dubbeldiep graf wordt gebruikt • Het is niet mogelijk graven te reserveren 9. Wordt er een ruimingsprotocol opgesteld? Het verzoek is binnengekomen om een ruimingsprotocol op te stellen met daarin de eisen/voorwaarden opgenomen waaruit respect voor de uniciteit van de stoffelijke resten blijkt. Reactie en beoordeling Het opstellen van een ruimingsprotocol (in de geest van het Apeldoorns protocol) is één van de dingen die na afronding van het onderzoek naar kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen wordt opgepakt.
Conclusie De reacties op de resultaten van het onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen geven na heroverweging geen aanleiding terug te komen op de op 21 juni 2011 gemaakte voorlopige keuzes.
Addendum Onderzoek kostenbesparingen en efficiënter beheer van begraafplaatsen
6
