Actualiteitscollege Oekraïne ‘De Krim: het verloren paradijs’ Emmanuel Waegemans, slavistiek
‘Oekraïne: een moeilijke evenwichtsoefening tussen oost en west’ Lien Verpoest, slavistiek ‘Oekraïne in de context van het nationalisme in Oost-Europa’ Peter Vermeersch, politieke wetenschappen
‘Rusland en de energiebevoorrading van Europa’ Stef Proost, economie
DE KRIM 1783-2014 Emmanuel Waegemans
Catherina II
Standbeeld Catherina II
Potemkin & Catherina II
Potemkin – de prins van Tauris
Recht op vakantie
Kuuroord Krim
GENERAAL VRANGEL
De «Witte Krim» 1920
Oekraïne: Een moeilijke evenwichtsoefening tussen Oost en West Prof. dr. Lien Verpoest Slavistiek en Oost-Europakunde
Structuur • Problemen Oekraïne 1991-2014 • Euromaidan & regimewissel • Annexatie Krim • Volgende stappen?
Problemen bij onafhankelijkheid 1991 1. Grenzen, & nucleaire overdracht & Zwarte Zeevloot
2. Regionalisme en nationalisme
3. Economisch herstel & politieke transitie
1. Grenzen • Verdrag Vriendschap en Samenwerking – 1997
• Krim & Regeling Zwarte Zeevloot: huur
• Nucleaire overdracht: Budapest Memorandum on Security Assurances, 1994 -- > Oekraïne, VS, VK, Rusland
2. Nationalisme en Regionalisme • Russische minderheid: 17,1% - 43% Russischtaligen • Russisch in 2012 regionale taal (>10%)
3. Economisch herstel & politieke transitie: Corruptie • Kuchmagate: directe aanleiding voor Oranje Revolutie • Gongadze – schandaal • Kolchugaradar-schandaal
Aanloop Oranje Revolutie • Janoekovitsj naar voor geschoven als opvolger – dauphin • Vergiftiging Joesjtsjenko
Oranje Revolutie • Grote verontwaardiging onregelmatigheden verkiezingen & nipte zege Janoekovitsj
• Bezetting Maidan, Joesjtsjenko & Timosjenko
EU Euromaidan • Associatieakkoord en Deep & Comprehensive Trade Agreement
• Eastern Partnership top Vilnius, eind november 2013
• Protesten december – januari – februari (rellen) regimewissel
Belangrijkste actoren Arsenij Jatsenioek – Batkivsjtsjina
Yulia Timosjenko BJuTi Batkivsjtsjina
Vitalij Klitsjko Udar - Український демократичний альянс за реформи
Oleh Tyahnybok - Svoboda
Oleh Toertsjinov
Dmytro Jarosh – Pravyj Sektor
Het volk - Euromaidan
De rol van de Europese Unie • 1998: Oekraïens Decreet: EU lidmaatschap middellange termijn • Oranje Revolutie: deur op kier • 2008: Eastern Partnership • 2013: Associatieakkoord & DCFTA • Divergentie economisch beleid - normen & waarden retoriek
De Russische Schaduw Belang Oekraïne vr Rusland
-
Bakermat Russische maatschappij Symboolwaarde – Oost-Slavisch broedervolk Belangrijke pion in Euraziatische integratie-initiatieven Economische waarde Rivaliteit Europa twistpunt
Van Euromaidan naar Interimregime • Nieuw: niet meer balanceren, maar ‘Vybor Za Evropu’: keuze voor Europa
• -
Problemen: Taalwet Rol extreem rechts (Pravyj Sektor) Svoboda als regeringspartij
Grootste probleem: Krim • • • -
Fluisterinvasie ‘вежливые люди’ – ‘beleefde mensen’ Reden voor pro-stem? Historisch Welvaart propaganda
Volgende stappen? • Oost-Oekraïne? Transnistrië? Wit-Rusland?? • Onberekenbaarheid - propaganda-oorlog (neonazi’s & fascisten), Novorossija, Antimaidan, Russia Today - Demonstraties - Provocaties
Belangrijke aandachtspunten Europese Unie
- Normatieve aanpak nut & relativiteit norms & values discours
Verenigde Staten
- Smart sanctions - Contra-propaganda; contraproductief?
Aandachtspunten Oekraïne
- Radicale elementen binnen interimregering - Goede kandidaat voor pro-Russische bevolking in Oekraïne?
Aandachtspunten Rusland
• Legitimiteit niet meer uit EU, RvE, OVSE,.. • Euraziatisch alternatief • Terugplooien op zichzelf: Douane Unie, Euraziatische Economische Gemeenschap, eigen referendum monitoren, …
Nationalisme in Oost-Europa: achtergrond bij de verhouding tussen Rusland en Oekraïne Peter Vermeersch KU Leuven, Faculteit Sociale Wetenschappen LINES (Leuven International and European Studies)
• De huidige politiek van Rusland tegenover Oekraïne: een spectrum van verklaringen
• Nationalisme als driehoeksverhouding tussen ‘nationaliserende staten’, ‘nationale minderheden’ en ‘nationale thuislanden’
Een spectrum van verklaringen voor de inname van de Krim • Geostrategische verklaring (verdediging van militaire • • • •
belangen, veiligheid) Imperialisme (Russisch tsarisme anno 2014) Autocratie (Binnenlandse machtsopbouw) Realisme (Competitie op wereldniveau) Affectieve geopolitiek (Macht als spektakel, emotie, historische daad)
(zie: http://toal.org/2014/03/18/putins-annexation-of-crimeaspeech-annotated/)
“The graves of Russian soldiers whose bravery brought Crimea into the Russian empire are also in Crimea.” “In people’s hearts and minds, Crimea has always been an inseparable part of Russia. This firm conviction is based on truth and justice and was passed from generation to generation, over time, under any circumstances, despite all the dramatic changes our country went through during the entire 20th century.”
“It was only when Crimea ended up as part of a different country that Russia realised that it was not simply robbed, it was plundered.” “I expect that the citizens of Germany will also support the aspiration of the Russians, of historical Russia, to restore unity” “this strategic territory should be part of a strong and stable sovereignty, which today can only be Russian.”
Nationalisme • West-Europa • Oost-Europa: o o
nationalisme nieuwe grenzen
veranderende grenzen nieuw nationalisme
Driehoeksverhouding Nationale minderheden Nationaliserende staten Nationale thuislanden
velden van politieke strijd
(Zie: Rogers Brubaker (1996), Nationalism Reframed: Nationhood and the National Question in the New Europe, Cambridge University Press)
Dynamische driehoeksverhouding • Een nationale minderheid is geen groep van mensen maar een verzameling politieke aanspraken (b.v. in Oekraïne zien lang niet alle Russisch sprekenden zichzelf als etnisch Russisch) • Een nationaliserende staat is geen eenduidig nationalistisch beleid maar een verzameling ‘verhalen’ over het nationale karakter van de staat • Een nationaal thuisland is geen land maar een verzameling politieke aanspraken over het belang van nationale banden overheen staatsgrenzen
Russia and the energy supply of the EU Prof. Stef Proost, economie
Questions • Can Russia hurt EU by cutting off gas supply? • Does it make sense for the EU to boycott Russian gas import?
EU depends strongly on imports
Import dependency • Is more of a problem when The number of potential suppliers is small o High Cost of transport • Gas is more vulnerable than coal or oil because the high costs of transport (pipeline or LNG ship) make it more dependent on nearby sources: mainly Russia o
Distinguish two issues in Russian gas supply to Europe • Problems with interruptions by transit countries Ukraine and Belarus o In 2007, we had sudden price increases by Russia for neighbouring countries from “old” prices to “EU price levels” o These transit countries interrupted supply to EU • Russian interruptions o
Russian Pipelines via Ukraine and Belarus
68
Interruptions by transit countries • Interpreted by many as Russia’s bad behaviour but this is incorrect • Russia reacted by constructing alternative supply lines (“Nord stream” in Baltic sea, South steam is a project on hold) • EU countries in Eastern and Central Europe that depended strongly on Russian imports, started to adapt to adapt their network so that they could also import from the West instead of the East
Can Russia hurt EU by interrupting gas supplies 1? • Yes it can o
o
o
o
A full interruption of 30 % of EU gas supply (=Russia) could mean gas import prices that are 50 to 80% higher for first months and 10 to 20% later EU (+ Norway) will produce more gas itself and switch to coal in electricity production More import from the US via LNG ships is costly and the infrastructure is not ready Largest problem for those “Eastern EU countries” that largely depend on Russian gas (Baltic countries)
Can Russia hurt EU by interrupting gas supplies 2? • Yes it can • But will it? o
o o
Reputation as reliable supplier is important – Russian gas will have to be sold at discounts, “surplus gas” at prices -30% ? Russia will lose 30% of export values for the future It will hurt most its neighbours (Baltic countries, Finland etc) –some of which have a large Russian majority
Does it make sense for the EU to boycott Russian gas import? • Will be costly as there are no easy alternatives in the short term • It could decrease its dependence by putting an import tax on Russian gas imports (forces Russia to decrease its price) - this is better than a maximal share for Russian gas (where Russia can increase its price)
Other factors • Foreign investments (and know how) are important for Russian gas and oil production o This is a more likely Western sanction than gas import boycott • Ukraine depends for 50% on Russian gas – it will try to develop shale gas but this requires foreign investment and this needs some guarantees • Russia could also interrupt oil supplies – but this shock is smaller as it is spread over the whole world (instead of Europe), there are suppliers that can increase their production (Middle East)
Actualiteitscollege Oekraïne ‘De Krim: het verloren paradijs’ Emmanuel Waegemans, slavistiek
‘Oekraïne: een moeilijke evenwichtsoefening tussen oost en west’ Lien Verpoest, slavistiek ‘Oekraïne in de context van het nationalisme in Oost-Europa’ Peter Vermeersch, politieke wetenschappen
‘Rusland en de energiebevoorrading van Europa’ Stef Proost, economie
