Activiteiten collectief financieren: hoe pakt u dat aan?

Activiteiten collectief financieren: hoe pakt u dat aan? Een overzicht van de verschillende mogelijkheden tot het opleggen van een heffing voor collectieve ondernemersactiviteiten

De Kvk Amsterdam staat kritisch tegenover het verplicht stellen van een financiële bijdrage voor collectieve activiteiten van ondernemers. Een besluit daarover moet zeer zorgvuldig genomen worden. Daarbij zijn drie zaken van doorslaggevend belang: 1. ondernemers moeten weten waarvoor ze betalen 2. er moet voldoende draagvlak zijn 3. de bijdrage mag niet leiden tot een verschuiving van lasten van de gemeente naar ondernemers. Om dit te voorkomen moeten hierover vooraf goede afspraken gemaakt worden.

2

Inhoudsopgave

1. Voor een vitaal centrum/bedrijventerrein

4

1.1 Verplichte bijdrage

4

1.2 Medewerking gemeente

5

1.3 Opzet

5

2. Financieringsvormen

6

3. Keuzeschema financiering

8

4. OZB opslag

9

4.1 Voor- en nadelen toepassing OZB-opslag

9

4.2 Veelgestelde vragen

5. Reclamebelasting

10

12

5.1 Voor- en nadelen reclamebelasting

13

5.2 Veelgestelde vragen

13

6. Bedrijven Investeringszone (BIZ)

16

6.1 Voor- en nadelen van het huidige wetsvoorstel

18

6.2 Stand van zaken inwerking treden wet

18

7. Procedure invoeren van een verplichte heffing

20

8. Ondernemersfonds

21

8.1 Open en gesloten ondernemersfondsen

21

8.2 Vorm van het ondernemersfonds

22

8.3 Wie beheert het ondernemersfonds?

22

8.4 Wie kunnen een beroep doen op gelden uit het ondernemersfonds?

22

8.5 Wie controleert het ondernemersfonds?

22

Bijlage 1

Vergelijking tussen diverse gemeentelijke belastingheffingen en bruikbaarheid voor een ondernemersfonds

Bijlage 2

Procedure voor invoering van een verplichte heffing

Intentieverklaring

Een overzicht van de verschillende mogelijkheden tot het opleggen van een verplichte heffing voor collectieve ondernemersactiviteiten

23

26

27

3

1. Voor een vitaal centrum/bedrijventerrein

Collectieve activiteiten,

Gebiedsmanagement is een gezamenlijke

Bij nieuwe bedrijventerreinen of winkel-

inspanning van ondernemers, gemeente

centra kan dit geregeld worden door het

en andere partijen (vastgoedeigenaren en

opnemen van een verplichte jaarlijkse

gebiedsmanagement, zijn

andere direct betrokkenen of financieel

bijdrage in de verkoopvoorwaarden bij

belanghebbenden). Al die partijen dragen

de overdracht van de grond. Of door het

belangrijk voor een vitaal

meestal ook financieel hun steentje bij.

opnemen van een bepaling daarover in de

winkelgebied of bedrijven-

Deze handleiding is echter uitsluitend

huurovereenkomst. In bestaande situaties

gericht op het regelen van de bijdrage van

is dit niet mogelijk zonder instemming

de ondernemers zelf. Daarvoor zijn verschil-

van beide partijen (huurder/verhuurder of

lende oplossingen, waarvan de meest

koper/verkoper).

meestal geregeld via

terrein. Om dergelijke activiteiten tot een succes

gangbare hier worden beschreven. De gemeentelijke taak en verantwoordelijkheid

Voor bestaande situaties is de oplossing nu

te kunnen maken zijn niet

blijven hiermee overeind. Het is dan ook na-

gezocht in een samenwerking tussen on-

drukkelijk niet de bedoeling gemeentelijke

dernemers (verenigingen) en de gemeente.

activiteiten te financieren. Deze handleiding

Bij deze samenwerking wordt gebruik ge-

is een hulpmiddel in het overleg tussen

maakt van de mogelijkheid die gemeenten

ondernemers en gemeente.

hebben om zelfstandig een belasting op te

alleen betrokken ondernemers nodig maar ook investeringen. Deze handleiding

leggen. Vervolgens worden afspraken ge-

1.1 Verplichte bijdrage

maakt over de overdracht van de inkomsten

Veel ondernemersverenigingen zoeken naar

uit deze belasting aan de ondernemers die

mogelijkheden om de kosten van collec-

ze betaald hebben. De opbrengst van zo’n

tieve ondernemersactiviteiten die een groot

verplichte belasting wordt veelal gestort in

bij het beantwoorden van de

draagvlak kennen onder de belanghebben-

een ondernemersfonds (zie hoofdstuk 8).

de ondernemers te verdelen over iedereen

Niet elke belasting komt hiervoor in aan-

vraag ’hoe financieren we

die daarvan profiteert.

merking. We gaan daar later op in.

is bedoeld om ondernemersverenigingen te helpen

dat?’. We brengen op een praktische manier de mogelijkheden in beeld en geven

Let op! Geen automatische overdracht. Inkomsten uit gemeentelijke belastingen vloeien meestal in de pot “algemene middelen”. Gemeenten kunnen vervolgens zelf besluiten wat zij met de ontvangen gelden gaan doen. Worden deze algemene belastingen ingezet om collectieve ondernemers-

per alternatief aan wat de

activiteiten te financieren, dan is het zaak vooraf goede meerjarige afspraken met de

aandachtspunten en de

meerdere jaren schriftelijk vast te leggen.

gemeente te maken over de aanwending van de inkomsten en deze afspraken voor

voor- en nadelen zijn. Dat helpt u bewuste keuzes te

Let op! Geen verschuiving van gemeentelijke taken.

maken.

belasting zal leiden tot een verschuiving van gemeentelijke taken richting de onder-

Bij een groot aantal ondernemers bestaat de vrees dat de inzet van een gemeentelijke nemers. Om dit te voorkomen dienen hierover vooraf met de gemeente afspraken gemaakt te worden.

4

1.2 Medewerking gemeente Voor de inzet van een gemeentelijke heffing of belasting is de medewerking van een gemeente noodzakelijk. Gelukkig zijn steeds meer gemeenten daartoe bereid. Veel gemeenten verbinden daar wel de voorwaarde aan dat zij alleen zaken wil doen/afspraken wil maken met krachtige, professionele ondernemersorganisaties die beschikken over een heldere en duidelijke visie, over voldoende draagvlak en over een krachtig bestuur met voldoende overtuigingskracht. Is zo’n organisatie er (nog) niet, dan moet daar eerst aan worden gewerkt.

1.3 Opzet In deze handleiding brengen we eerst de verschillende alternatieven kort in beeld. Het daaropvolgende keuzeschema stelt u in staat snel te bepalen welke wijze van financiering in uw situatie het beste past, door het beantwoorden van een aantal eenvoudige vragen. De hoofdstukken daarop bespreken de verschillende financieringsvormen. Met de uitkomst van het keuzeschema kan direct worden overgestapt naar het voor u meest geschikte instrument. Is de bijdrage geregeld dan komt de vraag hoe regelen we de overdracht, het beheer en de besteding van de door de gemeente ontvangen gelden. In dat verband besteden we in hoofdstuk 8 aandacht aan het fenomeen ‘ondernemersfonds’: wat is dat en welke vormen zijn mogelijk?


5

2. Financieringsvormen

Als er een beroep wordt gedaan op gemeentelijke

ondernemersheffing kunnen inzetten,

2. Verder bestaat de voorkeur voor een belasting die:

dan moet aan een aantal uitgangspunten

• gebiedsgericht kan worden ingezet,

Wilt u een belasting voor een verplichte

belastingen voor het

voldaan worden:

realiseren van een onderne-

1. Het moet gaan om een belasting:

mersheffing komen daar in principe drie belastingen voor in aanmerking. Dit zijn

bijvoorbeeld per winkelcentrum of bedrijventerrein;

• die alleen aan ondernemers kan worden opgelegd; • die aan alle of nagenoeg alle ondernemers kan worden opgelegd en; • waarvan de gemeente de ontvangen gelden vrij mag besteden.

• de mogelijkheid biedt verschillende tarieven te heffen; • rechtvaardig en eenduidig is; • eenvoudig en goedkoop is uit te voeren, bijvoorbeeld omdat gebruik kan worden gemaakt van bestaande gegevensbestanden.

de OZB (Onroerende Zaak Belastingen die alleen ter bekostiging van

De Onroerende Zaakbelasting (OZB) en de

een bepaald (gemeentelijk) doel mogen

Reclamebelasting voldoen aan bovenstaan-

belasting en de Bedrijven

worden geheven (zoals bijvoorbeeld de

de criteria. Ook de nieuwe ‘Experimenten-

baatbelasting), komen dus niet in aan-

wet BI-zones’ (Bedrijven Investeringszone,

Investeringszone, kortweg

merking.

kortweg BIZ) voldoet daaraan. Zij is speci-

Belasting), de Reclame-

BIZ.

aal bedoeld om een verplichte bijdrage aan ondernemers op te kunnen leggen. De Experimentenwet BI-zones is gebaseerd op ervaringen in het buitenland met zogeheten Business Improvement Districts (BID’s). In Engeland, Duitsland en Amerika functioneren deze BID’s al jaren succesvol. Door de Experimentenwet BI-zones kan een gebied, bijvoorbeeld een bedrijventerrein of een winkelcentrum, worden aangewezen als BI-zone. Aan de binnen deze zone gevestigde bedrijven kan een verplichte heffing worden opgelegd om gezamenlijke activiteiten te betalen. Belangrijke voorwaarde is wel dat uit een stemming moet blijken dat een meerderheid van de gevestigde ondernemers met deze aanwijzing/ heffing instemt.

6

Alternatieven Soms worden de baatbelasting, precariobelasting of toeristenbelasting ook genoemd als mogelijkheid voor een heffing. Om verschillende redenen zijn deze daarvoor minder of niet geschikt: Baatbelasting is een doelbelasting. De inkomsten daaruit mogen uitsluitend worden ingezet om voorzieningen te financieren die door of in opdracht van de gemeente worden gerealiseerd (aanleg van een weg, riolering of het plaatsen van straatmeubilair). Alleen de onroerende zaken die baat hebben bij of profiteren van deze voorzieningen kunnen worden aangeslagen. Baatbelasting kan dus niet worden gebruikt om collectieve activiteiten voor en door ondernemers te financieren. Precariobelasting heeft als nadeel dat alleen ondernemers kunnen worden aangeslagen die gebruik maken van gemeentegrond (voor het uitstallen van goederen, het plaatsen van een terras of het ophangen van een vlag). Niet alle ondernemers maken gebruik van gemeentegrond. Aan het uitgangspunt dat ‘alle ondernemers de belasting aan alle of nagenoeg alle ondernemers kan worden opgelegd ‘ wordt dus niet voldaan. Toeristenbelasting is eveneens gericht op een beperkte groep ondernemers, namelijk alleen in de toeristische sector. Toeristenbelasting kan dus wel worden ingezet als het gaat om de bekostiging van specifieke gemeenschappelijke activiteiten die door en voor het betreffende toeristisch bedrijfsleven zijn ontwikkeld.


7

3. Keuzeschema financiering

Welke wijze van financiering is nu voor u het beste? Dat

Inkomsten uit een verplichte bijdrage worden gestort in een ondernemersfonds.

hangt voor een belangrijk deel af van uw wensen en de

Hiermee worden de collectieve ondernemersactiviteiten betaald. Er bestaan twee

mogelijkheden van de diverse heffingsalternatieven. Met

vormen van ondernemersfondsen.

het volgende keuzeschema bepaalt u snel welk alternatief voor u het meest geschikt is. Achtergrondinformatie over de gangbare alternatieven vindt u in de hoofdstukken hierna.

Voor welk soort ondernemersfonds kiest u?

‘Gesloten’ ondernemersfonds Een gesloten ondernemersfonds biedt niet of nauwelijks vrije ruimte voor nieuwe activiteiten. Voor nieuwe activiteiten moet een extra aanslag worden opgelegd.

‘Open’ ondernemersfonds Een open ondernemersfonds biedt veel ruimte voor onvoorzienbare/nieuwe activiteiten.

Moet de aanslag per afgebakend gebied mogelijk zijn?

Moet de aanslag per afgebakend gebied mogelijk zijn?

Ja

Ja

Nee

Moet tariefdifferentiatie mogelijk zijn?

Moet tariefdifferentiatie mogelijk zijn?

Ja

Ja

Nee

Ja

Nee

Nee

Ja

Nee

Ja

Nee

Ja

Nee

Nee

Moet het aanslaan van eigenaren mogelijk zijn?

Moet het aanslaan van eigenaren mogelijk zijn?

Ja

Nee

Ja

Nee

Ja

Nee

Ja

Nee

Ja

Nee

Ja

Combinatie niet mogelijk Reclamebelasting • kan per afgebakend gebied worden opgelegd • differentiatie is mogelijk • het is niet mogelijk eigenaren aan te slaan

8

Onroerend zaakbelasting • kan niet per afgebakend gebied worden opgelegd • differentiatie is niet mogelijk • het is wel mogelijk eigenaren aan te slaan

Bedrijfsgerichte gebiedsverbetering • kan per afgebakend gebied worden opgelegd • differentiatie is mogelijk • het is niet mogelijk eigenaren aan te slaan

Nee

4. OZB-opslag

De Onroerende Zaakbelasting (OZB) is een belasting

Een voorbeeld daarvan is de gemeente Lei-

voor één enkel winkelcentrum of één

den. Die maakt al een aantal jaren gebruik

enkel bedrijventerrein. Zij geldt altijd

van deze mogelijkheid. Zij heeft op verzoek

voor de gemeente als geheel. Houdt u

die gemeenten in Nederland

van de ondernemers het OZB-tarief voor

kunnen heffen om gemeen-

De extra inkomsten die daaruit voortvloeien

gemaakt tussen woningen en niet-

telijke activiteiten te finan-

stort de gemeente in een fonds dat wordt

woningen. Scholen, theaters, gemeente-

beheerd door de ondernemers. Uit dit on-

lijke instellingen, medische voorzie-

dernemersfonds financieren zij gezamen-

ningen en alle andere niet-woningen

lijke activiteiten.

en niet-bedrijven vallen allemaal onder

cieren. De gemeente bepaalt zelf waaraan zij de inkomsten besteedt. Dit maakt het mogelijk een deel van de

niet-woningen verhoogd met een opslag.

hiermee rekening bij de besluitvorming. 2. Er kan alleen onderscheid worden

de opslag. Binnen de categorie ‘niet-

4.1 Voor- en nadelen toepassing OZB-opslag Aan het gebruik van de OZB-opslag als

woningen’ is het niet mogelijk bepaalde groepen uit te sluiten. 3. Bij de invoering van een OZB-opslag

middel voor een verplichte ondernemers-

moet duidelijk zijn waar de niet-wonin-

inkomsten te gebruiken voor

bijdrage kleven zowel voor- als nadelen.

gen gelegen zijn. Speciale aandacht

de financiering van collec-

Voordelen:

tieve ondernemersactiviteiten. Een aantal gemeenten in Nederland maakt op

vragen de niet-woningen buiten de 1. De OZB biedt de mogelijkheid om zowel

winkelcentra en bedrijventerreinen. Zij profiteren veelal niet of minder van

gebruikers als eigenaren van onroe-

collectieve ondernemersactiviteiten

rende zaken te belasten. Is het de wens

gericht op een specifiek winkelcentrum

om beide in de heffing te betrekken

of bedrijventerrein. Is de groep ver-

dan biedt de OZB-opslag als enige deze

spreide niet-woningen in een gemeente

mogelijkheid.

groot, dan is de OZB-opslag een minder

verzoek van de ondernemers

2. De dekkingsgraad is hoog. Alle eigena-

gebruik van deze mogelijk-

3. Aan het opleggen van een OZB-opslag

ren en gebruikers worden aangeslagen.

geschikt middel. 4. Tariefdifferentiatie is bij de OZB niet mogelijk. U kunt geen onderscheid

heid door een opslag op het

zijn voor de gemeente geringe extra

maken tussen bijvoorbeeld een win-

kosten verbonden. Er kan gebruik

kelharten een aanloopstraat of tussen

OZB-tarief te zetten voor de

worden gemaakt van het WOZ-bestand

een verouderd en een nieuw bedrijven-

categorie niet-woningen en

en de extra aanslag loopt mee met de

terrein. Ook is het niet mogelijk een

normale OZB-aanslag.

verschil te maken tussen kleine en grote

de inkomsten die daaruit voortvloeien over te dragen aan de ondernemers.

panden. De verschillen tussen locaties Nadelen:

en panden komen wel tot uitdrukking

1. Het belangrijkste nadeel van de OZB-

in de waarde van de onroerende zaken.

opslag is dat deze opslag niet gebieds-

Op die manier wordt in enige mate

gericht kan worden ingezet. De OZB-

tegemoetgekomen aan de wens van een

opslag kan dus niet worden toegepast

rechtvaardige verdeling van lasten.


9

5. De OZB biedt niet de mogelijkheid om andere groepen dan gebruikers of eigenaren van onroerende zaken (bijvoorbeeld de ambulante handel) te laten meebetalen. Wilt u dat deze groepen verplicht meebetalen dan is de OZB-opslag niet het juiste middel. 6. Het is de gemeente die uiteindelijk beslist over het instellen van de OZB, over het wel of niet toepassen van een opslag, over de hoogte daarvan en over de besteding van de inkomsten daaruit. Zij bepaalt of ze wel of niet mee wil werken aan het verhogen van het OZB-tarief en stelt daar eventueel voorwaarden aan. Ondernemers zijn dus afhankelijk van de medewerking van de gemeente.

4.2 Veelgestelde vragen Wie betalen OZB-opslag? Afhankelijk van de in gezamenlijkheid (ondernemers en gemeente) gemaakte keuze

Wat zijn de mogelijkheden voor tarief-

Is bij het gebruik van de OZB-opslag sprake

kunnen zowel eigenaren als gebruikers van

differentiatie?

van een rechtvaardige verdeling

onroerende zaken worden aangeslagen.

De OZB biedt alleen de mogelijkheid om per

van kosten?

categorie een verschillend tarief te hante-

Omdat in de WOZ-waarde van een pand

Wat zijn onroerende zaken?

ren. Binnen een categorie is een verder-

onder meer de verschillen in oppervlakte,

Dat zijn:

gaande uitsplitsing, bijvoorbeeld naar

ligging en bruikbaarheid tussen panden tot

a. een gebouwde onroerende zaak;

locatie of functie, niet mogelijk. Het tarief is

uitdrukking komen, is in enige mate sprake

b. een ongebouwde onroerende

voor iedereen die onder dezelfde categorie

van een rechtvaardige verdeling van kos-

zaak;

valt dus gelijk.

ten. Dit geldt zeker voor verschillen tussen

c. delen van een gebouwde onroerende

panden met eenzelfde functie, bijvoorbeeld

zaak die zijn bestemd om als afzonder-

Wat is de heffingsgrondslag van de OZB?

lijk geheel te worden gebruikt (bijvoor-

In de Gemeentewet is vastgelegd dat de

beeld een winkel in een winkelcentrum).

OZB moet worden berekend over de waarde

Wie bepaalt de hoogte van de OZB-opslag?

die de onroerende zaak heeft in het eco-

De gemeenteraad stelt formeel de hoogte

Welke categorieën kunnen worden onder-

nomisch verkeer op de waardepeildatum.

van het OZB-tarief en dus ook de hoogte

scheiden?

Deze waarde wordt bepaald met de uit-

van de eventuele OZB-opslag vast via een

De OZB kent het onderscheid tussen wonin-

gangspunten, zoals opgenomen in de Wet

raadsbesluit. Om de hoogte van de opslag

gen en niet-woningen en tussen gebruikers

Waardering Onroerende Zaken (WOZ). De

te bepalen zal de gemeente zich laten

en niet-gebruikers. Een verdergaand onder-

waardepeildatum ligt één jaar vóór de hef-

leiden door de plannen/ambities van de on-

scheid is niet mogelijk.

fingsdatum en wordt elk jaar vastgesteld.

dernemers. De hoogte van de opslag wordt

10

winkels of cafés.

Wie beslist over de voortzetting van de regeling? Eén van de afspraken die vooraf tussen gemeente en ondernemers moeten worden gemaakt, is welke voorwaarden er gelden voor het beëindigen of voortzetten van de regeling na afloop van de vooraf vastgestelde periode. Doel van deze afspraken is dat voortzetting en beëindiging, maar ook een wijziging van de hoogte van de opslag alleen kunnen plaatsvinden met wederzijdse instemming. Is de OZB-opslag in feite een bezuiniging voor de gemeente? Het is niet de bedoeling dat de gemeente taken die tot haar verantwoordelijkheid behoren, afschuift richting de ondernemers. Over de verdeling van taken en activiteiten moeten daarom vooraf heldere afspraken gemaakt worden die niet door nieuwe dus primair bepaald door de ondernemers

Wie beslist over de besteding van de

verkiezingen en daarmee een nieuwe

en is gebaseerd op:

gelden?

gemeenteraad en college van B&W worden

• de te realiseren ambities;

De gemeente zal de ontvangen gelden

doorkruist. Dit heet een ‘service level

• de te ondernemen activiteiten;

moeten overdragen aan de ondernemers.

agreement’.

• de kosten dan wel de begroting voor

Gemeenten en ondernemers moeten gezamenlijk afspraken maken over de omvang

Wanneer kan een OZB-opslag worden

• de omvang van de groep waarover de

van de inkomsten en over het betalingster-

ingevoerd?

kosten verdeeld moeten worden.

mijn vóórdat de OZB-opslag wordt geïnd. Zo

In het systeem van de OZB zit verankerd dat

Door het proces op deze manier in te vullen,

wordt voor meerdere jaren zekerheid ver-

deze alleen op 1 januari van een jaar kan

bepalen gemeente en ondernemers geza-

kregen over de inkomsten van het fonds. Dit

worden ingevoerd. Het is dus niet mogelijk

menlijk de hoogte van de opslag.

is in het belang van meerjarige activiteiten.

tot invoering daarvan op een ander moment

Na inning en overdracht van de gelden door

over te gaan.

deze activiteiten;

Wordt de opslag ieder jaar aangepast?

de gemeente beslissen de ondernemers

Dit moet in het overleg tussen belangheb-

over de besteding daarvan. Gemeenten

bende partijen worden afgesproken. De

kunnen aan de overdracht wel voorwaarden

voorkeur gaat uit naar een vaste opslag

verbinden. Deze moeten in het voorover-

voor een vooraf afgesproken periode. Na

leg, voor de overdracht al kenbaar worden

afloop van deze periode kan de opslag

gemaakt.

worden aangepast door een evaluatie van de bereikte resultaten en de wensen voor de toekomst. Een overzicht van de verschillende mogelijkheden tot het opleggen van een verplichte heffing voor collectieve ondernemersactiviteiten

11

5. Reclamebelasting

Voor openbare aankondigingen die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg kan de gemeente een reclamebelasting heffen (artikel 227 Gemeentewet). Daarbij gaat het om alle openbare aankondigingen en dus niet alleen reclame. Het tarief kan afhankelijk zijn van de afmetingen van de reclame, maar ook van de locatie. Het maakt niet uit of de reclame zich op eigen terrein bevindt of op of boven gemeentegrond (bijvoorbeeld de straat) is geplaatst.

12

Gemeenten kunnen de inkomsten uit de

groep bedrijven die niet kan worden

daaruit. Zij bepaalt of ze wel of niet mee

reclamebelasting vrij besteden. Deze kan

aangeslagen omdat zij niet beschikken

wil werken aan het gebruik van de re-

bijvoorbeeld geheel of gedeeltelijk in een

over een openbare aankondiging.

clamebelasting als financieringsmiddel

ondernemersfonds worden gestort. Dat ge-

2. De reclamebelasting wordt opgelegd

voor collectieve ondernemersactivitei-

beurt al in een aantal gemeenten in Neder-

aan de eigenaar van een openbare

ten. Ondernemers zijn dus afhankelijk

land. Daar blijkt het een effectief middel te

aankondiging. Meestal is dit de onder-

van de medewerking van de gemeente.

zijn om alle ondernemers mee te laten beta-

nemer die in het betreffende pand zijn

len aan collectieve ondernemersactiviteiten die een groot draagvlak kennen onder de

onderneming uitoefent. Reclamebelasting is dus niet geschikt

5.2 Veelgestelde vragen Wie is belastingplichtig?

ondernemers die door de reclamebelasting

als het ook de bedoeling is dat eigena-

De reclamebelasting wordt geheven van

worden aangeslagen. De inzet daarvan

ren van onroerende zaken meebetalen.

degene van wie, of voor wie een openbare

vraagt echter wel een grondige voorberei-

Zij kunnen alleen worden aangeslagen

aankondiging wordt aangetroffen. Vaak

ding. Vóór de invoering moeten veel vragen

als zij tevens eigenaar zijn van de

is dit degene die de reclame-uiting heeft

genoemde openbare aankondiging.

geplaatst.

worden beantwoord, keuzes gemaakt en afspraken goed vastgelegd.

3. Uitvoeringskosten: om reclamebelasting te kunnen heffen is het nodig

Welke reclame-uitingen worden belast (1)?

5.1 Voor- en nadelen reclamebelasting

openbare aankondigingen te registre-

De naam reclamebelasting is misleidend. In

ren in een bestand en dat bestand bij

principe worden alle openbare aankondigin-

Aan het gebruik van de reclamebelasting

te houden. Hieraan zijn extra kosten

gen belast, ook niet-reclame-uitingen, zoals

verbonden.

de naam van een sporthal of een theater op

als een verplichte heffing voor ondernemers kleven zowel voor- als nadelen.

4. De reclamebelasting kan alleen worden

een gevel. Vooraf moeten afspraken worden

geheven als de openbare aankondiging

gemaakt over welke aankondigingen wel en

Voordelen:

zichtbaar is vanaf de openbare weg. Aan

welke niet onder de reclameheffing vallen.

1. Omdat vrijwel iedere ondernemer over

winkels in een winkelcentrum waarvan

Aandachtspunten zijn onder meer:

één of meer openbare aankondigingen

het binnenterrein geen openbaar gebied

• openbare aankondigingen van de ge-

beschikt, valt het merendeel van de

is en waarvan de reclame vanaf de

ondernemers onder de belasting.

openbare weg niet te zien is, kan geen

2. Reclamebelasting biedt de mogelijkheid om binnen het gebied waarvoor

aanslag worden opgelegd. 5. Onder de reclamebelasting vallen

meente; • reclame bij sportvelden voor zover ze niet gericht zijn op de openbare weg; • tijdelijke aankondigingen van ideële of

de reclamebelasting in het leven wordt

ook de openbare aankondigingen

geroepen verschillende tarieven te han-

van bijvoorbeeld scholen, theaters,

• bewegwijzering van de ANWB;

teren. Hiervoor moet wel een objectieve

gemeentelijke instellingen, medische

• aankondigingen van scholen;

rechtvaardigingsgrond aanwezig zijn.

voorzieningen en dergelijke. Dit kan tot

• aankondigingen van openbare eredien-

onbedoelde effecten leiden. Het is Nadelen:

mogelijk om in de verordening een

1. De reclamebelasting kan alleen worden

bepaling op te nemen die dit soort

geheven als sprake is van een openbare

openbare aankondigingen uitsluit.

aankondiging die zichtbaar is vanaf de

6. Het is de gemeente die uiteindelijk

niet-commerciële aard;

sten van kerk of moskee; • aankondigingen van verkoop, verhuur of verpachting van een onroerende zaak. Welke reclame-uitingen worden belast (2)?

openbare weg. Dat geldt weliswaar voor

beslist over het instellen van de recla-

Niet belast worden openbare aankondigin-

vrijwel ieder bedrijf, maar toch moet

mebelasting, de hoogte daarvan en

gen die niet meer beogen dan degene die

rekening worden gehouden met een

over de aanwending van de inkomsten

zich aan een adres vervoegt de inlichtingen


13

te geven die voor een goede gang van zaken nodig zijn, bijvoorbeeld de openingstijden van een winkel of een klein naambord. Welke reclame-uitingen worden belast (3)? Om te voorkomen dat discussie ontstaat over het al of niet aanwezig zijn van een reclame-uiting op een bepaald moment, moet het moment van opname worden vastgesteld. Het is mogelijk hiervoor een bepaalde datum of een bepaald tijdvak te nemen. Wat te doen met (semi)permanente reclame en wisselende reclame? Het heeft de voorkeur om reclamebelasting te baseren op (semi)permanente reclameuitingen, zoals de bedrijfs-/formulenaam op het bedrijfspand. Wisselende aanduidingen, bijvoorbeeld van (week)aanbiedingen, kunnen sterk in omvang variëren waardoor de hoogte van de aanslag sterk kan variëren. Het betrekken van niet (semi)permanente reclameuitingen maakt de registratie bewerkelijker en vergroot de kans op ontduiking.

heeft langdurig zichtbaar te zijn vanaf de

Betaalt iedere ondernemer hetzelfde

openbare weg.

bedrag?

Worden reclame-uitingen in winkelcentra

De reclamebelasting biedt de ruimte om

of bedrijfsverzamelgebouwen ook belast?

Zijn borden van makelaars ook reclame-

vanwege lokale omstandigheden een

Ja, zolang deze zichtbaar zijn vanaf de

uitingen?

keuze te maken. Het is zowel mogelijk om

openbare weg. De Wegenverkeerswet

Ja, als een pand of stuk grond te koop,

een vast bedrag per ondernemer op te

bepaalt of de binnenruimte van een win-

te huur, verkocht of verhuurd is en een

leggen als een bedrag dat afhankelijk is

kelcentrum of bedrijfsverzamelgebouw als

vermelding heeft van de naam van de

van bijvoorbeeld de oppervlakte van een

openbare weg wordt gezien. Dit verschilt

tussenpersoon, dan is de tussenpersoon

aankondiging, de locatie, een combinatie

per situatie.

belastingplichtig. Hiervan kan ontheffing

van beide of andere factoren.

worden verleend, bijvoorbeeld voor een Worden reclame-uitingen op auto’s bij

periode van drie maanden.

garagebedrijven ook belast?

Hoe worden reclame-uitingen gemeten? Elk oppervlak van het voorwerp wordt

In principe wel maar besloten kan worden

Zijn borden van aannemers bij bouwprojec-

gemeten en uitgedrukt in vierkante meters,

om deze niet onder de belasting te laten

ten ook reclame-uitingen?

naar boven afgerond in hele m2.

vallen tenzij de uiting op de auto het doel

Ja.

14

Wie bepaalt de hoogte van het tarief?

In de aanloop naar de inzet van de reclame-

gen. De gemeente moet dus maatregelen

De gemeenteraad stelt formeel de hoogte

belasting als financieringsmiddel voor de

nemen om dubbel heffen te voorkomen. Als

van het tarief vast in een raadsbesluit.

collectieve ondernemersactiviteiten, zullen

een voorwerp onder beide belastingen zou

Dit besluit komt voort uit overleg tussen

gemeente en ondernemers hierover afspra-

vallen, gaat de reclamebelasting in principe

gemeenten en belanghebbenden over de:

ken moeten maken die niet door nieuwe

voor.

• te realiseren ambities;

verkiezingen kunnen worden doorkruist.

• te ondernemen activiteiten;

Na overdracht van de gelden beslissen de

Tips uit de praktijk : Reclamebelasting

• begroting van te ondernemen

ondernemers over de besteding daarvan.

Beverwijk

Gemeenten kunnen aan de overdracht

KvK Amsterdam heeft in 2009 en 2010 de

wel voorwaarden verbinden. Afspraken

regie gevoerd bij de geplande invoer van

daarover moeten in het vooroverleg worden

reclamebelasting als heffingsinstrument

gemaakt.

voor het ondernemersfonds in het centrum

activiteiten; • omvang van de groep belastingplichtigen; • verdeelsleutel die wordt gehanteerd.

van Beverwijk. De evaluatie leverde tips op Door het proces op deze manier in te vullen,

Wie beslist over de voortzetting van de

voor bij de invoering ervan:

bepalen gemeente en ondernemers geza-

regeling?

• Een convenant tussen ondernemers en

menlijk de hoogte van het tarief.

Eén van de afspraken die vooraf tussen

gemeente is van levensbelang. Maak

gemeente en ondernemers moeten worden

hierin heldere afspraken over behoud

Worden de tarieven van de reclamebelas-

gemaakt is welke voorwaarden er gelden

van taken en inzet van de gemeente

tingen ieder jaar aangepast?

voor het beëindigen of voortzetten van de

op aanvullende activiteiten die uit de

Dit moet in het overleg tussen belangheb-

regeling na afloop van de vooraf vastgestel-

opbrengsten van de reclamebelasting

bende partijen worden afgesproken. De

de periode. Doel van deze afspraken is dat

gefinancierd worden.

voorkeur gaat uit naar een vast tarief voor

voortzetting en beëindiging, maar ook een

een vooraf afgesproken periode. Na afloop

wijziging van de hoogte van de opslag al-

van deze periode kan het tarief worden

leen kunnen plaatsvinden met wederzijdse

aangepast na een evaluatie van de bereikte

instemming.

resultaten en de wensen voor de toekomst.

• Zorg voor een brede vertegenwoordiging van het bedrijfsleven in het bestuur van het ondernemersfonds • Maak vooraf heldere afspraken met de gemeente over het beoogde draagvlak

Kan de gemeente de tarieven van de

Is de reclamebelasting in feite een bezuini-

onder de ondernemers (bijvoorbeeld

reclamebelasting zelfstandig verhogen

ging voor de gemeente?

30% van de heffingsplichtigen moeten

‘ten eigen bate’?

Het is niet de bedoeling dat de gemeente

zich vooraf uitgesproken hebben)

Hierover moeten afspraken worden ge-

taken die tot haar verantwoordelijkheid be-

maakt in het overleg tussen de gemeente

horen, afschuift richting de ondernemers.

en de ondernemers. Deze afspraken moe-

Over de verdeling van taken en activiteiten

ten voorkomen dat de reclamebelasting

moeten daarom vooraf heldere afspraken

een nieuwe melkkoe wordt waarmee de ge-

gemaakt worden die niet door nieuwe

praten over de activiteiten die gefinan-

meente haar eigen inkomsten en daarmee

verkiezingen en daarmee een nieuwe

cierd worden met de opbrengsten uit de

de pot algemene middelen gaat spekken.

gemeenteraad en college van B&W kunnen worden doorkruist.

Wie beslist over de besteding van de

• Beargumenteer de gebiedsafbakening. Uit recente jurisprudentie (Hoorn) blijkt dat willekeur op de loer ligt. • Geef de gemeenteraad ruimte mee te

reclameheffing • Maak in de begroting ruimte voor innings-, en proceskosten (minimaal 15%)

gelden?

Is de reclamebelasting hetzelfde als de

De gemeente zal de ontvangen gelden

precariobelasting?

moeten overdragen aan de ondernemers.

Nee, dit zijn twee verschillende belastin-


15

6. Bedrijven Investeringszone (BIZ)

In landen als de VS, Engeland en Duitsland zijn goede ervaringen opgedaan met Business Improvement Districts (BID’s). De Nederlandse variant van de BID heet Bedrijven Investeringszone (BI-zone). Dit instrument biedt ondernemers de mogelijkheid om het bedrijventerrein of winkelcentrum waar zij gevestigd zijn aan te laten wijzen als BI-zone. Hiermee kunnen ondernemers in dit afgebakend gebied verplicht worden om via een heffing mee te betalen aan gemeenschappelijke activiteiten waarvoor een meerderheid van de ondernemers heeft gekozen. De gemeente int de BI-heffing en draagt de inkomsten over aan de betrokken ondernemers.

16

Uitgangspunten Experimentenwet BI-zones De ‘Experimentenwet BI-zones’ (BIZ) is per 1 mei 2009 ingevoerd. De belangrijkste punten uit deze experimentenwet: 1. Op basis van de Experimentenwet BIZ kan een gemeente op verzoek van

een BIZ-heffing uitspreekt; • De som van de WOZ-waarde van de

de subsidieontvanger (ondernemers) moet een uitvoeringsovereenkomst

voorstanders groter is dan de som van

worden gesloten om te voorkomen dat

de WOZ-waarde van de tegenstanders.

de vereniging tussentijds met haar

11. Het college van B&W onderzoekt de steun onder de bijdrageplichtigen door

activiteiten stopt. 18. In deze uitvoeringsovereenkomst kun-

deze in de gelegenheid te stellen zich

nen ook afspraken worden vastge-

de ondernemers een bepaald gebied

uit te laten over de vastgestelde veror-

legd over het dienstenniveau van de

aanwijzen als BIZ en daarvoor een BIZ-

dening.

gemeente.

heffing in het leven roepen. Hiervoor stelt de gemeente een verordening vast. 2. Gemeenten kunnen niet verplicht worden tot het instellen van een BI-zone. 3. De heffing is bedoeld om de kosten te

12. De opbrengst van de BIZ-belasting

19. Eén jaar na het in werking treden van de

wordt als subsidie verstrekt aan de bij

verordening waarin de aanwijzing als

de verordening aangewezen vereniging

BIZ wordt geregeld kunnen tegenstan-

of stichting. De gemeente mag de kos-

ders het verzoek indienen om de aanwij-

ten voor belastingheffing in mindering

zing als BIZ op te heffen. Een gemeente

bestrijden die zijn verbonden aan acti-

brengen op het uit te keren bedrag.

moet daartoe overgaan indien minimaal

viteiten, gericht op het bevorderen van

13. De vereniging of stichting mag geen

50% van de bijdrageplichtigen hun stem

de leefbaarheid, veiligheid, ruimtelijke

ander doel hebben dan het uitvoeren

kwaliteit of ‘een ander mede publiek

van de activiteiten op basis waarvan de

belang in de openbare ruimte’. Wat dit

heffing is ingesteld.

laatste is, moet de praktijk uitwijzen. De gemeente beoordeelt dit. 4. De bijdrage wordt geheven van de

14. De contributie op jaarbasis voor de vereniging mag niet hoger zijn dan 3 50,-. 15. De raad stelt de regels van de veror-

uitbrengt en minimaal 50% daarvan vóór de opheffing stemt. 20. Wil een gemeente gebruik maken van de mogelijkheden van deze wet, dan moet dat gebeuren binnen twee jaar na het in werking treden van de BIZ (mei

‘gebruiker van een pand’, dat is de

dening vast, inclusief de voorwaarden

2009). Deze periode kan bij konink-

‘bijdrageplichtige’. Is sprake van een

waaronder en de wijze waarop de subsi-

lijk besluit éénmaal met maximaal 24

leegstaand pand dan kan de aanslag

die wordt verstrekt:

maanden worden verlengd;

worden opgelegd aan de eigenaar. 5. De heffingsgrondslag is de WOZ-waarde. 6. Panden kunnen in waardeklassen worden ingedeeld.

• Eén van deze voorwaarden kan zijn dat de uitvoeringskosten van de vereniging bijdrage en niet uit de contributie; • Overige kosten van de vereniging zoals kosten uit de opstartfase, inschrijving

8. De BIZ-heffing kan maximaal voor een

bij de KvK, opstellen van statuten en

periode van vijf jaar worden ingesteld.

dergelijke moeten juist wel worden

Deze periode kan telkens met hoog-

gedekt uit de contributie en niet uit de

stens vijf jaar worden verlengd.

BIZ-bijdrage.

9. De BIZ-heffing kan alleen worden inge-

16. De vereniging zorgt ervoor dat de alge-

steld als daar voldoende steun voor is.

mene ledenvergadering of het bestuur

10. Van voldoende steun is sprake als:

van de stichting jaarlijks een begroting

• Ten minste de helft van de bijdrage-

vaststelt waarover verantwoording

plichtigen aan de peiling deelneemt;

2015.

gefinancierd mogen worden uit de BIZ-

7. Tariefdifferentiatie is mogelijk.

• Daarvan ten minste tweederde zich vóór

21. De wet vervalt met ingang van 1 juli

wordt afgelegd. 17. Tussen de subsidiegever (gemeente) en

Om een verordening vast te kunnen stellen moeten de volgende zaken bekend zijn: • welke vereniging of stichting de activiteiten gaat uitvoeren; • welke activiteiten die vereniging of stichting gaat uitvoeren; • wie de activiteiten gaat uitvoeren; • voor welk gebied: wat is de begrenzing van de BI-zone; • wat de kosten zijn die daarmee samenhangen; • hoe groot het aantal ‘bijdrageplichtigen’ (gebruikers van panden) is;


17

• wat de WOZ-waarde per pand is; • of gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid van het indelen naar waardeklasse en zo ja, welke klassen worden gehanteerd; • of tariefdifferentiatie wordt toegepast

2. De BIZ kan voor elk gebied afzonderlijk worden ingesteld zodat maatwerk mogelijk is; 3. De BIZ biedt de mogelijkheid verschil-

zich vastlegt (dit is niet verplicht); • welke regels en voorwaarden de raad stelt aan het verstrekken van de subsidie. In het proces om tot een BIZ te komen moet een aantal zaken worden geregeld: • het oprichten van een vereniging of stichting; • het opstellen van een meerjarig

heffing worden gefinancierd; • het gaat om een publiek belang in de openbare ruimte: eventuele inpandige

lende tarieven voor verschillende situa-

activiteiten moeten dus een recht-

ties toe te passen.

streekse relatie hebben met een belang

en zo ja welke; • op welk dienstenniveau de gemeente

belang ontbreekt kunnen niet uit de

‘buiten’. Datzelfde geldt voor activiteiNadelen:

ten buiten de zone.

1. Het instellen van een BIZ is aan een groot aantal regels gebonden; 2. Een gemeente kan niet verplicht worden

Kan promotiebeleid er ook onder vallen? Dit hangt af van de beoordeling hoe de

om aan het instellen van een BIZ-rege-

concrete activiteiten die voor promotie

ling mee te werken;

voorzien worden zich verhouden tot een

3. Tegenstanders van de BIZ-regeling

bepaald publiek belang in de openbare

kunnen elk jaar een procedure starten

ruimte. Activiteiten die duidelijk alleen het

om de BIZ-regeling op te heffen;

(commercieel) belang van ondernemers

4. De BIZ-regeling biedt geen mogelijkheid

dienen, kunnen niet uit de heffing worden

om eigenaren van onroerende zaken

betaald. Door in zijn algemeenheid van

beleidsplan, een activiteitenplan en een

of andere belanghebbenden dan de

‘mede publiek belang’ te spreken laat de

begroting;

gebruikers van onroerende zaken in de

wet de raad ruime te beoordelen wat het

heffing te betrekken.

publieke belang in dat geval vraagt.

• het opstellen van een verordening; • het opstellen van een overeenkomst als bedoeld in artikel 4:36 van de

6.2 Veel gestelde vragen

Het voordeel dat de wet de gemeenten en

Algemene wet bestuursrecht;

Voor welke doelen kan een BIZ worden

ondernemers de nodige ruimte op dit punt

opgericht?

laat heeft als inherent nadeel dat twijfel

• het ontwikkelen van een rekenmodule

In de wet is bepaald dat de BIZ-bijdrage be-

mogelijk is of een bepaalde activiteit

Het gaat hier om standaardzaken waarvoor

stemd is voor de financiering van kosten die

toelaatbaar is of niet. Bij twijfel verdient het

modellen kunnen worden ontwikkeld die

verbonden zijn aan activiteiten die gericht

aanbeveling:

als basis dienen voor lokale initiatieven. De

zijn op het bevorderen van de leefbaarheid,

• het verband tussen activiteit en publiek

VNG heeft hiertoe het initiatief genomen.

veiligheid, ruimtelijke kwaliteit of een ander

belang expliciet te benoemen;

mede publiek belang in de openbare ruimte

• zorgvuldig te bezien of het verband

ter bepaling van het tarief.

6.1 Voor- en nadelen Bedrijven Investeringszone

van de zone.

Aan het gebruik van de BIZ als verplichte

Als de activiteiten hier niet op gericht zijn

heffing voor ondernemers kleven zowel

moet er altijd een ander publiek belang zijn.

openbaar en goed kenbaar stuk op te

voor- als nadelen.

De wet laat open welke dat kunnen zijn. Dus

nemen.

daartussen redelijkerwijs voldoende aanwezig is en • de motivering dat dit het geval is in een

de raad bepaalt of een activiteit hieraan Voordelen:

voldoet. Er volgt wel een aantal beperkin-

Hoe is bezwaar en beroep geregeld bij

1. De BIZ-regeling is in het leven geroepen

gen uit de wet:

een BIZ?

• activiteiten die uitsluitend het gezamen-

De Experimentenwet bevat op het punt

om de meeliftersproblematiek aan te

18

pakken en is daar speciaal op afge-

lijke belang van de ondernemers in

van bezwaar en beroep geen bijzondere

stemd;

het gebied dienen omdat een publiek

bepalingen.

Het gewone regime van de Algemene wet

heffing en dito activiteiten die in verorde-

fonds op bedrijventerrein Waarderpolder

bestuursrecht is van toepassing: bezwaar

ning apart benoemd worden. Ook moet de

in Haarlem. Helaas is door onvoldoende

en beroep staan niet open tegen de veror-

draagvlakmeting apart in iedere BI-zone

opkomst voor de draagvlakmeting de BIZ

dening waarbij de BI-zone wordt ingesteld

uitgevoerd worden.

niet ingevoerd. De evaluatie leverde tips op

of tegen het besluit tot inwerkingtreding

voor bij de invoering ervan:

van die verordening. Dat geldt wel tegen

Kun je een raamverordening maken en het

de beschikking waarbij de heffing concreet

instellen van iedere BIZ aan het college

is een heikel punt. Maak het BIZ-gebied

wordt opgelegd.

overdragen?

niet te groot: een meting onder 1000

• Het behalen van het vereiste draagvlak

Het is niet mogelijk dat de raad een soort

ondernemers is onhaalbaar. 650 lijkt

Kan de BIZ ook gemeentebreed worden

algemene raamverordening vaststelt en

met veel inspanning de grens.

opgelegd als het vereiste percentage van

vervolgens het instellen van iedere con-

de ondernemers er aan mee doet?

crete BIZ aan het college overdraagt. Omdat

aanpak om ondernemers te informeren

Aan de omvang van een zone zijn geen wet-

iedere BIZ een ander kostenplaatje, wellicht

over het verschil tussen een (nieuwe)

telijke limieten gesteld. Dus kan een zone

een ander doel en een andere verdeling van

gemeentelijke heffing en een bijdrage

ook de omvang van een hele gemeente

kosten over de ondernemers kent,

aan een ondernmersfonds. Dat inzicht

hebben. Dit ligt voor een BIZ echter minder

is de heffing per BIZ verschillend. De

is nodig om ze mee te krijgen

voor de hand.

belastingwetgeving geeft aan dat alleen de gemeenteraad de heffing kan vaststellen.

Kun je één verordening maken voor alle

• Persoonlijke benadering is de beste

• L aat de VVE van een bedrijfsverzamelgebouw als één stem tellen in de draagvlakpeiling

BI-zones in de gemeente?

Tips uit de praktijk: BIZ Waarderpolder

Dit ligt praktisch gezien niet voor de hand

Haarlem

bedrijven. Vaak zien zij niet direct de

te doen. De Experimentenwet gaat immers

KvK Amsterdam regisseerde in 2009/2010

toegevoegde waarde van een extra

uit van 1 zone, 1 verordening, 1 draagvlak-

de geplande invoering van de BIZ als

heffing

meting. Iedere BIZ kent zijn eigen specifieke

heffingsinstrument voor het ondernemers-

• Zet in op het overtuigen van kleinere


19

7. Procedure invoeren van een verplichte heffing

De Gemeentewet regelt de wijze waarop

beschreven. Gemeenten hebben bij de BIZ

of een BIZ-bijdrage; voor elk van deze drie

een gemeente kan overgaan tot het heffen

veel minder beleidsvrijheid dan bij de OZB-

geldt dat er sprake moet zijn van voldoende

van reclame-belasting of OZB en welke vrij-

opslag en de reclamebelasting.

draagvlak voor een verplichte heffing. Daar

heid zij daarbij heeft. Het is de gemeente-

zal de aandacht dus allereerst op gericht

raad die daarover beslist.

Aan het invoeren van een verplichte heffing

moeten zijn. Als er eenmaal draagvlak is,

De uitvoering kan eventueel worden

gaat een zorgvuldige afweging vooraf. De

wordt de keuze voor één van de drie hef-

opgedragen aan het college van B&W.

heffing is daarbij het sluitstuk en niet het

fingsmogelijkheden waarschijnlijk graag

startmoment. De weg die bewandeld moet

overlaten aan het bestuur van de onder-

De wijze van invoeren van een BI-zone

worden staat in onderstaand stappenplan

nemersvereniging in samenspraak met

wordt niet geregeld in de Gemeentewet,

beschreven. Dit plan is voor alle alterna-

specialisten van de gemeente.

maar in de ‘Experimentenwet BI-zones’.

tieven op hoofdlijnen gelijk. Of het nu gaat

Daarin staat de procedure gedetailleerd

om een OZB-opslag, een reclamebelasting

Stroomschema procedure instelling verplichte heffing

Bepalen doel en ambitie: Actieplan Begroting Draagvlakverwerving Resultaat negatief

Resultaat positief

• Bijstellen voorstel • Herhalen cyclus • Of stoppen

Keuze financiering

Verplicht (zie keuzeschema hoofdstuk 3) • OZB-opslag  hoofdstuk 4 en proces in bijlage 2 • Reclamebelasting  hoofdstuk 5 en proces in bijlage 2 • BIZ  hoofdstuk 6 en proces in bijlage 2

Vrijwillig

In bijlage 2 vindt u een nadere uitwerking van de procedures. Voor meer gedetailleerde informatie kunt u terecht bij uw Kamer van Koophandel.

20

8. Ondernemersfonds

Als er eenmaal is gekozen

Uit dit fonds worden de gezamenlijke

voor een verplichte heffing,

a) gericht zijn op het verbeteren van

bepaalt de gemeente hoe en onder welke voorwaarden de inkomsten daaruit worden overgedragen aan de onder-

ondernemersactiviteiten betaald die: het ondernemersklimaat in de eigen omgeving, en b) de concurrentiepositie van het bedrijventerrein/winkelcentrum kunnen versterken. Het beheer van het ondernemersfonds kan worden opgedragen aan een apart op te

nemers. De meeste gemeen-

richten stichting.

ten roepen daarvoor een

8.1 Open en gesloten ondernemersfondsen

ondernemersfonds in het leven.

Ondernemersfondsen zijn grofweg te verdelen in twee categorieën. Bepalend is op welk moment over de bestedingen uit het fonds wordt beslist: vooraf of achteraf.


21

Vooraf: gesloten fonds

Het fonds kan worden ondergebracht in een

Bij een gesloten fonds wordt ieder jaar

aparte of in een bestaande vereniging of

8.4 Wie kunnen een beroep doen op gelden uit het ondernemersfonds?

gekeken welke activiteiten de ondernemers

stichting. Wordt het fonds ondergebracht in

De verantwoordelijke stichting/onderne-

willen uitvoeren. Deze activiteiten bepalen

een aparte stichting, dan is het mogelijk te

mersvereniging beslist over de besteding

de financieringsbehoefte en die bepaalt op

besluiten tot een ‘personele unie’ waarbij

van de opbrengsten. De daadwerkelijke

zijn beurt de hoogte van de ondernemers-

het bestuur van een ondernemersver-

besteding gebeurt in principe door de

bijdrage. De ondernemersvereniging stelt

eniging ook het bestuur van de onderne-

betrokken ondernemersvereniging(en)

jaarlijks een activiteitenplan op dat wordt

mersfondsstichting is. Het initiatief tot het

zelf of door een uitvoeringsorganisatie die

voorgelegd aan de ondernemers. Gaan zij

oprichten van een aparte stichting ligt bij

daarvoor is opgericht.

akkoord dan wordt het plan uitgevoerd en

de ondernemers.

de hoogte van de bijdrage daarop geba-

8.5 Wie controleert het ondernemersfonds?

nieuwe (onverwachte) activiteiten. Bij elke

8.3 Wie beheert het ondernemersfonds?

nieuwe activiteit moeten de ondernemers

Het fonds wordt beheerd door de verant-

controleert of de opbrengsten goed worden

opnieuw worden geraadpleegd.

woordelijke stichting of ondernemers-

besteed. Daarvoor worden de activiteiten

seerd. Er is niet of nauwelijks ruimte voor

De verantwoordelijke stichting of vereniging

vereniging.

getoetst aan de overeengekomen criteria

Achteraf: open fonds

De ondernemers maken afspraken met

(zie 8.3) en wordt gerapporteerd aan de

Een open ondernemersfonds is flexibeler

de gemeente over de criteria waaraan de

gemeente. Er kan worden afgesproken dat

en biedt mogelijkheden om op nieuwe

besteding van de opbrengsten moeten

er jaarlijks een accountantsverklaring wordt

onverwachte ontwikkelingen in te spelen.

voldoen. De belangrijkste criteria zijn:

afgegeven aan de gemeente. Die houdt zo

De hoogte van de bijdrage is bij een open

• De uitgaven moeten een duidelijk

toezicht op de bestedingen uit het fonds.

fonds gebaseerd op een globaal activitei-

collectief belang dienen van de on-

tenplan en een bedrag voor nieuwe nog niet

dernemers in het betreffende gebied,

nader bepaalde activiteiten. De eisen waar-

bijvoorbeeld promotie, veiligheid en

Heldere afspraken maken

aan activiteiten moeten voldoen om voor

verbetering van het vestigingsklimaat;

Het creëren van een ondernemersfonds

financiering uit het fonds in aanmerking te komen, moeten duidelijk zijn omschreven.

• Een meerderheid van de ondernemers moet daarvan profiteren; • Afhankelijk van de aard van het fonds

dat gevuld wordt met een verplichte heffing, biedt ondernemers de mogelijkheid om collectief zaken op te pakken die kun-

8.2 Vorm van het ondernemersfonds

(open of gesloten) moet voorafgaand

nen bijdragen aan het beter economisch

aan het indienen van een project of

functioneren van het bedrijventerrein of

Bij de BIZ worden vanuit de wet eisen

voorafgaand aan het nieuwe jaar het

gesteld aan de vorm en de activiteiten die

draagvlak onder ondernemers worden

winkelcentrum waar ze gevestigd zijn.

uit een onder-nemersfonds mogen worden

gemeten.

gefinancierd. Voor OZB-opslag en reclamebelasting zijn er geen wettelijke regels.

Een deel van het geld kan worden gereser-

Soms stelt de gemeente wel bepaalde voor-

veerd voor de algemene promotie van een

waarden om waarborgen te creëren voor

bepaalde kern of gebied.

Sommige van deze activiteiten kunnen het werkterrein van de gemeente raken. Om onduidelijkheid te voorkomen over wie wat doet, is het goed vooraf heldere en duidelijke afspraken te maken en vast

het zorgvuldig beheren en uitgeven van de

te leggen in een ‘service level agree-

gelden uit het fonds.

ment’.

22

Bijlage 1 Vergelijking tussen diverse gemeentelijke belastingheffingen en bruikbaarheid voor een ondernemersfonds

Wettelijke basis

Vrijwillige bijdrage

OZB opslag

BIZ heffing

Reclamebelasting

Nvt

Gemeentewet, Titel IV, hoofdstuk XV, gemeentelijke belastingen, artikel

Experimentenwet BI-zones.

Gemeentewet, Titel IV, hoofdstuk XV, gemeentelijke belastingen, artikel 227.

216 – 220h. Doel heffing/belasting

Bepalen partijen zelf.

Inkomsten voor financiering (gemeenschappelijke) activiteiten.

Inkomsten voor collectieve ondernemersactiviteiten.

Regulering van reclameuitingen.

Wanneer kom je in aanmerking voor een aanslag/ bijdrage?

Als je profiteert van gemeenschappelijke activiteiten.

Als je in bezitter of gebruiker bent van een onroerende zaak.

Als je een onroerende zaak in gebruik hebt.

Het hebben van een openbare aankondiging die zichtbaar is vanaf de openbare weg. Het wettelijk begrip ‘openbare aankondiging’ omvat niet alleen reclame maar ook elke tot het publiek gerichte mededeling van commerciële dan wel ideële aard waarmee de aandacht wordt getrokken voor een dienst, een product of een boodschap.

Waarop wordt de hoogte van de aanslag gebaseerd?

Nader te bepalen. Keuze is vrij zoals bedrijfsgrootte, oppervlakte, frontbreedte, aantal werkzame personen et cetera.

WOZ waarde pand.

WOZ waarde pand.

Reclame-uiting zichtbaar vanaf de openbare weg.


23


OZB opslag

BIZ heffing

Reclamebelasting

Kosten bepaling heffingsgrondslag?

Kosten afhankelijk van keuze grondslag.

Voor de heffing moet de WOZ waarde van het onroerend goed in een gemeente bepaald worden. De kosten hiervan komen in mindering op de opbrengst van de OZB.

Geen extra kosten voor de heffing want er kan gebruik worden gemaakt van de vastgestelde WOZ waarde.

Afhankelijk van de gekozen heffingsmaatstaf. Kiest men voor bijvoorbeeld de WOZ waarde, dan zijn daaraan geen extra kosten verbonden. Bij een een nieuwe maatstaf is er wel sprake van extra kosten.

Is beperking tot een bepaald gebied bijvoorbeeld bedrijventerrein of winkelcentrum mogelijk?

Ja

Nee, het gebied kan alleen de gemeente als geheel zijn.

Ja

Ja

Kunnen de belasting- / bijdrageplichtigen vrij gekozen worden?

Ja

Nee, alleen eigenaren en/of gebruikers van zakelijk OG (niet- woningen).

Nee, alleen gebruikers van zakelijk OG. Niet de eigenaren.

Nee, alleen de eigenaar van een openbare aankondiging zichtbaar vanaf de openbare weg.

Kan iedere belang-hebbende worden aangeslagen?

Ja, van iedereen kan een bijdrage worden gevraagd maar niemand is verplicht tot betaling.

Nee, alleen eigenaren en/of gebruikers van onroerende zaken kunnen worden aangeslagen.

Nee, alleen gebruikers van onroerende zaken kunnen worden aangeslagen.

Nee, alleen bedrijven die beschikken over een openbare aankondiging vallen onder de heffing.

Is er een relatie tussen de heffingsgrondslag en belang?

Door een goede keuze kan hiermee rekening worden gehouden.

De heffingsgrondslag ligt vast (WOZ-waarde). Deze waarde reflecteert belang.

De heffingsgrondslag ligt vast (WOZ-waarde). Deze waarde reflecteert belang

Heffingsgrondslag is de reclame-uiting.

Wie bepaalt het tarief?

Ondernemers

Formeel de gemeente, maar met afspraken met de gemeente, moeten de plannen van de ondernemers daarvoor de basis vormen.

Ondernemers bepalen hoogte heffing, gemeente legt vast in verordening.

Formeel gemeente, maar op basis van afspraken met de gemeente, moeten de plannen van de ondernemers daarvoor de basis vormen.

Tariefdifferentiatie mogelijk per gebied?

Ja

Nee, er kan alleen onderscheid gemaakt worden tussen woningen en niet-woningen en tussen gebruikers en eigenaren.

Ja

Ja

Maximum aan tarief/bijdrage?

Nee

Nee, op gemeenteniveau is per 1-1-2008 het maximumtarief geschrapt. Wel geldt een macronorm (2009: 4,99%).

Nee, de plannen bepalen de hoogte van de bijdrage.

Nee, maar naarmate het tarief hoger wordt, wordt de onderbouwing daarvoor belangrijker. Dit vloeit voort uit de achtergrond van de verordening.

Wie beslist over instelling/ wie stelt belasting vast/ wie stelt in werking?

Ondernemersvereniging

Gemeenteraad na positief advies van/namens de belastingplichtigen.

Gemeenteraad na positieve uitkomst stemming onder de belastingplichtigen.


Wie beslist tot opheffing / intrekking?



Gemeenteraad na positieve uitkomst stemming onder de belastingplichtigen met minimale looptijd van 1 jaar.


24


OZB opslag

BIZ heffing

Reclamebelasting

Is een raadpleging onder toekomstige belastingplichtigen verplicht?

Nee

Nee, gemeente kan wel met wens/eis komen voor een raadpleging om het instellen van een verordeningbesluit te kunnen motiveren.

Ja, de wet schrijft een raadpleging voor, bepaalt waaraan deze moet voldoen en wanneer sprake is van een meerderheid.

Nee, gemeente kan wel met wens/eis komen voor een raadpleging om het besluit om de inkomsten door deze verordening voor dit doel te gebruiken te kunnen motiveren.

Betalingsverplichting?

Nee

Ja

Ja

Ja

Wie int bijdrage?


Gemeente

Gemeente

Gemeente

Zijn inkomsten automatisch vanuit de wet geoormerkt*

Nvt

Nee

Ja

Nee

Kunnen gelden aan alle doelen worden besteed?

Ja

Ja

Nee, het moet gaan om bevordering van leefbaarheid, veiligheid, ruimtelijke kwaliteit of een publiek belang. Wat dit is moet nader ingevuld worden.

Ja

Moet vooraf bekend zijn waaraan de inkomsten besteed worden?

Nee

Nee

Ja, heffingshoogte is gebaseerd op het vooraf vastgestelde activiteitenplan. Hiervan kan niet worden afgeweken.

Nee

Beroepsmogelijkheden

Nvt

Niet tegen instelling wel tegen aanslag.

Nee, gaat om democratisch besluit.

Niet tegen instelling wel tegen aanslag.

Modelverordening van VNG aanwezig?

Nvt

Ja

Ja

www.modelverordening.nl

Aandachtspunten

Nvt

Let op continuïteit. Zorg dat er afspraken worden gemaakt voor een langere periode van 4 of 5 jaar.

Let op voorkoming van dubbele belasting én precario én reclamebelasting Let op continuïteit. Zorg dat er afspraken worden gemaakt voor een langere periode van 4 of 5 jaar. Let op voor de positie van semi permanente reclameuitingen.

Voorbeelden

Leiden, Nijmegen.

Den Haag, Hilversum, Rijswijk

Zevenaar, Helmond, Middelburg, Emmen, Haarlem, Bussum

* geoormerkt wil zeggen dat in de wet is bepaald waaraan de ontvangen gelden besteed mogen worden. Besteding aan andere doelen is niet toegestaan Let op: Bedrijfsverzamelgebouwen vormen een bijzondere categorie en verdienen daarom speciale aandacht. Het is de vraag op welke wijze de ondernemers die daar gevestigd zijn in de aanslag betrokken worden? Ieder afzonderlijk of wordt het geheel aan reclame-uitingen als een geheel gezien en worden vervolgens de kosten over de gevestigde ondernemers verdeeld? En zo ja op basis waarvan vind die verdeling dan plaats? Naar rato van het aandeel in het geheel of anders?


25

Bijlage 2 Procedure voor invoering van een verplichte heffing

Dit overzicht toont op hoofdlijnen welke procedures

met het invoeren van een verplichte

• De wijze van overdracht van de geïnde

opslag op het OZB-tarief. Dit is niet ver-

belasting (bijvoorbeeld storten in

plicht, maar de gemeenteraad zou hier-

ondernemersfonds);

moeten worden doorlopen

om kunnen vragen om haar besluit te onderbouwen en verantwoorden. Wordt

belastingplichtigen of zij instemmen

voor het invoeren van een

een raadpleging verlangd, dan dient

met het invoeren van een verplichte

verplichte heffing. Een

vooraf te worden aangegeven wanneer

reclamebelasting. Dit is niet verplicht

sprake is van voldoende draagvlak. Het

maar de gemeenteraad zou hierom kun-

gaat dan om het minimaal noodzakelij-

nen vragen om haar besluit te onder-

ke opkomstpercentage en een minimaal

bouwen en verantwoorden. Wordt een

noodzakelijk percentage voorstemmers;

raadpleging verlangd, dan dient vooraf

6. Besluiten door gemeenteraad over (niet)

te worden aangegeven wanneer sprake

gedetailleerde beschrijving van de afzonderlijke stappen

10. Facultatief: formele raadpleging onder

valt buiten het bestek van

verhogen van het OZB-tarief met de

is van voldoende draagvlak. Het gaat

deze brochure. Wilt u meer

overeengekomen opslag voor gebrui-

dan om het minimaal noodzakelijke

kers en/of eigenaren van niet-woningen

opkomstpercentage en een minimaal

weten, neem dan contact op met uw adviseur van Kamer van Koophandel Amsterdam. Procedure bij OZB-opslag: 1. Ontwikkelen visie, meerjarenbeleidsplan, activiteitenplan, opstellen begroting; 2. Bepalen totale WOZ-waarde belastingplichtige panden (niet-woningen); 3. Vaststellen hoogte opslag OZB-tarief, eventueel rekening houdend met de kosten van inning; 4. Vastleggen in een convenant tussen gemeente en bedrijfsleven van: • Overdracht inkomsten. Daarmee wordt de bestemming van de inkomsten voor dit doel vastgelegd; • De wijze van overdracht van de geïnde belasting (bijvoorbeeld storten in ondernemersfonds); 5. Facultatief: formele raadpleging onder belastingplichtigen of zij instemmen

voor het financieren van een ondernemersfonds.

noodzakelijk percentage voorstemmers; 11. Vaststellen reclamebelastingverordening door de raad.

Procedure bij reclamebelasting: plan, activiteitenplan, opstellen

Wettelijk voorgeschreven procedure bij BIZ:

begroting

1. Afbakening BI-zone;

1. Ontwikkelen visie, meerjarig beleids-

2. Afbakening en vastleggen voor welk gebied de reclamebelasting gaat gelden (begrenzing gebied); 3. Inventarisatie wie potentieel belastingplichtig is; 4. Vaststellen welke openbare aankondigingen eventueel moeten worden vrijgesteld; 5. Vaststellen heffingsgrondslag door de gemeente;

2. Oprichten verplichte aparte BIZ-vereniging of -stichting door ondernemers; 3. Opstellen activiteitenplan en begroting door de ondernemers; 4. Afsluiten uitvoeringsconvenant tussen gemeente en ondernemers; 5. Bepalen totale WOZ-waarde van belastingplichtige panden binnen de BI-zone; 6. Vaststellen BIZ-tarief per eenheid WOZwaarde;

6. Keuze bepalen voor tariefdifferentiatie

7. Opstellen en vaststellen BIZ-verorde-

en eventuele uitwerking daarvan;

ning door gemeente met gemaakte

7. Bepalen tarief of tarieven, eventueel re-

keuzes en verzamelde gegevens;

kening houdend met de inningskosten;

8. Raadplegen (verplicht) belastingplichti-

8. Opstellen reclamebelastingverordening

ge ondernemers door de gemeente over

met uitkomsten punt 6 en 7; 9. Vastleggen in een convenant tussen gemeente en bedrijfsleven van: • Overdracht (oormerken) inkomsten;

de vraag of de BIZ-verordening (niet) in werking moet treden; 9. Nemen invoeringsbesluit bij voldoende draagvlak door de raad (het halen van de wettelijk voorgeschreven norm).

26

Intentieverklaring oprichting ondernemersfonds

De partijen Ondernemersvereniging X, gemeente Y en Kamer van Koophandel Amsterdam

Overwegende dat • Partijen groot voorstander zijn van gebiedsmanagement. Ondernemers dragen zelf bij aan een kwaliteitsverbetering van de bedrijfsomgeving en zo aan een aantrekkelijk ondernemersklimaat . • Partijen van mening zijn dat het instellen van een ondernemersfonds bijdraagt aan de continuïteit van gebiedsmanagement . Het legt een brede structurele financiële basis voor gebiedsmanagementactiviteiten. • Partijen van mening zijn dat een ondernemersfonds een fonds is van en voor ondernemers, waarbij ook de medewerking van de gemeente noodzakelijk is. • Kamer van Koophandel Amsterdam procesmanagementcapaciteit en deskundigheid ter beschikking wil stellen om het ondernemersfonds tot stand te brengen.

Spreken de intentie uit dat • Het op te richten ondernemersfonds:

-

- een door bovengenoemde partijen gezamenlijke vastgestelde activiteiten zal dienen

een door bovengenoemde partijen gezamenlijk vastgestelde ambitie zal dienen

• Partijen zich zullen inspannen om:

-

- een gezamenlijk activiteitenplan te ontwikkelen, waarvoor het ondernemersfonds zal dienen

een gezamenlijke ambitie en doelstelling te definiëren voor een afgebakend gebied

- overeenstemming te bereiken over de financieringsconstructie voor het ondernemersfonds

- overeenstemming te bereiken over de aansturing van het ondernemersfonds (organisatiestructuur)

- de haalbaarheid van ambitie en plan te toetsen bij de individuele ondernemers in het afgebakende gebied

• De gemeente zal zich inspannen voor een adequate ambtelijke begeleiding en een voortvarende bestuurlijke besluitvorming • De ondernemersvereniging zal zich inspannen voor het verkrijgen van een zo breed mogelijk draagvlak bij de in het werkingsgebied gevestigde ondernemers • KvK Amsterdam pakt de regierol in opmaat naar het op te richten ondernemersfonds. Door het ondertekenen van de intentieverklaring committeren partijen zich aan het leveren van gezamenlijke inspanningen om een ondernemersfonds voor benoemde activiteiten te realiseren. Ondertekend door de volgende partijen en in drievoud opgemaakt, Namens het gemeentebestuur van X

Namens ondernemersvereniging Y

Namens Kamer van Koophandel Amsterdam

Datum: Plaats:


27

Kom naar de Kamer van Koophandel als u vragen heeft over: • Vergunningen, diploma’s en registraties • Markt • Huisvesting • Personeel • Rechtsvormen • Financiën • Belastingen en administratie • Rechtsvormen • Financiën • Belastingen en administratie • Verzekeringen

Vraag ook naar onze andere producten • Handelsregister op www.kvk.nl: snel meer weten over uw zakenrelaties • Adressen via internet: zelf up-to-date adressenbestanden selecteren • Handelsnaamonderzoek: bestaat uw nieuwe bedrijfsnaam al?

Activiteiten collectief financieren: hoe pakt u dat aan?

Recommend Documents