ABN AMRO TURBO’S Goed voorbereid actief beleggen.
Nederland
3
ABN AMRO Turbo’s
20
ABN AMRO Turbo’s op aandelen en indices
27
ABN AMRO Turbo’s op valuta’s
34
ABN AMRO Turbo’s op obligaties
41
ABN AMRO Turbo’s op grondstoffen
1
ABN AMRO Turbo’s zijn inmiddels een bekend begrip in de financiële wereld. En nog altijd is de populariteit van Turbo’s groeiende. De Turbo dankt dit succes aan de aantrekkelijke combinatie van een hoog winstpotentieel, een transparante prijsvorming en een goede liquiditeit. Bovendien heeft u de keuze uit een ruim assortiment van onderliggende waarden, zodat u met Turbo’s altijd kunt inspelen op wereldwijde marktontwikkelingen.
3
Voor wie is de Turbo geschikt? De ervaren en actieve belegger die kennis heeft van beleggen en begrijpt dat veranderingen in onderliggende waarden door het gebruik van een hefboom, een groot effect hebben op de waarde van de Turbo; De ervaren en actieve belegger die bereid is het risico te lopen zijn gehele inleg te verliezen; De ervaren en actieve belegger die graag actief inspeelt op beursontwikkelingen en met gebruik van een hefboom daar extra van wil profiteren.
Voor wie is de Turbo niet geschikt? De belegger die belegt op de lange termijn en niet zoekt naar korte termijn rendement; De belegger die geen kennis van hefboomproducten heeft; De belegger die op zoek is naar een belegging met gedeeltelijke of gehele bescherming van de inleg en niet bereid is de gehele inleg te verliezen.
4
Beleggen in Turbo’s.
Is de Turbo iets voor u?
De Turbo van ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) is een beleggingsproduct waarmee
Turbo’s zijn risicovolle beleggings-
u met een hefboom kunt inspelen op een door u verwachte koersbeweging van een
producten en daardoor alleen
onderliggende waarde. Met Turbo’s kunt u profiteren van zowel koersstijgingen als
geschikt voor ervaren en actieve
koersdalingen. Verwacht u een stijging van de onderliggende waarde, dan koopt u een
beleggers die bereid zijn het risico te
Turbo Long. Maar als u een daling verwacht, dan kiest u voor een Turbo Short. Door de
lopen zijn gehele inleg te verliezen.
hefboomwerking is het mogelijk om met een Turbo extra rendement te behalen ten
Door de ingebouwde hefboom kunnen
opzichte van een directe belegging in de onderliggende waarde.
Turbo’s procentueel gezien snel sterk in waarde dalen. Het stop loss-niveau
Turbo‘s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. Komt uw verwachting niet uit, dan zorgt het stop loss-niveau ervoor dat het verlies wordt beperkt tot uw inleg. Als het stop lossniveau wordt bereikt, zal de Turbo automatisch worden beëindigd en van de beurs worden gehaald. Afhankelijk van de afwikkeling ontvangt u dan een eventuele restwaarde.
zorgt er echter voor dat u nooit meer dan uw inleg kunt verliezen. Voordat u in Turbo’s belegt is het van belang dat u de kenmerken en
Waarin kunt u met Turbo’s beleggen?
risico’s van dit product volledig begrijpt. Op basis van uw kennis, ervaring en beleggersprofiel moet u
Turbo‘s worden aangeboden op verschillende onderliggende waarden. Het actuele
zorgvuldig afwegen of Turbo’s voor
aanbod kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. U wordt als belegger in een Turbo dus
u geschikt zijn.
geen rechthebbende op de onderliggende waarde zelf en u kunt daarom geen aanspraak maken op de rechten die aan de onderliggende waarde zijn verbonden.
Deze brochure is alleen ter informatie en is geen aanbieding van, of een uit-
Turbo’s nader bekeken.
nodiging tot het investeren in Turbo’s. Lees voor een uitgebreide beschrijving van de risico’s het basisprospectus,
Waarde van een Turbo. De waarde van de Turbo wordt als volgt berekend: Waarde Turbo Long
=
Koers onderliggende waarde – Financieringsniveau
Waarde Turbo Short
=
Financieringsniveau – Koers onderliggende waarde
Om de waardevorming van de Turbo te begrijpen, volgt nu de uitleg van de diverse prijscomponenten.
(bestaande uit het bassisprospectus en eventuele supplementen), de definitieve voorwaarden en de actuele informatie. Al deze documenten kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. Belangrijke kenmerken van Turbo’s • Mogelijkheid om versneld in te
Ratio.
spelen op zowel koersstijgingen als
In bepaalde gevallen moet u daarnaast rekening houden met de ratio. Sommige
koersdalingen.
onderliggende waarden worden uitgedrukt in duizendtallen (zoals bij de Dow Jones Industrial Average ) of juist in tienden (zoals bij de euro/dollar). Om ervoor te zorgen SM
dat u gemakkelijk in Turbo’s met dergelijke onderliggende waarden kunt beleggen, wordt op deze Turbo’s een ratio toegepast. De ratio geeft aan hoeveel Turbo’s u normaal gesproken zou moeten kopen om één keer in de onderliggende waarde te kunnen beleggen. Zo heeft de Dow Jones Turbo bijvoorbeeld een ratio van 100.
• Groot winst- en verliespotentieel door de hefboomwerking. • Niet meer verliezen dan uw inleg door het ingebouwde stop loss-niveau. • Eenvoudig verhandelbaar via Euronext Amsterdam. • Mogelijke uitgekeerde dividenden worden direct verwerkt in het financierings- en het stop lossniveau. • Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. 5
Wisselkoers. Ook kan het zijn dat u bij de waardebepaling van een Turbo rekening moet houden met het wisselkoerseffect. Hoewel de Turbo’s van ABN AMRO in euro genoteerd staan, kan de onderliggende waarde in een andere valuta noteren. Als de valuta van de onderliggende waarde stijgt ten opzichte van de euro kan dit een positief effect hebben
Algemene Turbo Ratios Onderliggende Waarde
Ratio
EUR/USD
0.01
EUR/GBP
0.01
AEX Index®
10
Dow Jones Industrial IndexSM
100
op de waarde van de Turbo. Een daling van de valuta van de onderliggende waarde kan
Philips
1
een negatief effect hebben.
Google
10
Brent
1
Wanneer rekening moet worden gehouden met de ratio en het wisselkoerseffect, kunt u de waarde van een Turbo als volgt berekenen: Waarde Turbo Long
=
Waarde Turbo Short
=
(Koers onderliggende waarde – Financieringsniveau)
Figuur 1. Overzicht van algemene Turbo ratio’s. Meer informatie over de ratio van een specifieke onderliggende waarde vindt u op abnamromarkets.nl/turbo
(Ratio x Wisselkoers) (Financieringsniveau – Koers onderliggende waarde) (Ratio x Wisselkoers)
Stel u wilt de waarde berekenen van een Turbo Short op de Dow Jones Industrial AverageSM. Deze index noteert in duizenden
Hefboom. De waarde van de Turbo stijgt en daalt procentueel harder dan een directe belegging in de onderliggende waarde. De hefboom ontstaat doordat u maar een gedeelte van de onderliggende waarde hoeft te voldoen. Het andere gedeelte komt voor rekening van ABN AMRO. De hefboom geeft aan hoeveel sneller deTurbo beweegt ten opzichte van de onderliggende waarde. Hierbij geldt: hoe hoger de hefboom, hoe sneller de Turbo reageert op een verandering in de koers van de onderliggende waarde, zowel positief als negatief. Koopt u bijvoorbeeld een Turbo Long met een ratio van 1 en een hefboom van 5, dan betekent dit dat uw Turbo met 5% in waarde zal stijgen voor iedere 1% stijging in de koers van de onderliggende waarde. Bij een Turbo Short werkt het precies andersom. Een Turbo Short met een hefboom van 5 zal met 5% in waarde stijgen voor
en in dollar. In de waardeberekening moet u daarom rekening houden met de ratio en het wisselkoerseffect. De koers van de index noteert op 5.000 punten en heeft een ratio van 100. De Turbo Long heeft een financieringsniveau van 6.000 en de huidige euro/dollar-wisselkoers is 1,25. De waarde van de Turbo Short is op dat moment 8 euro [(6.000 – 5.000) / (100 x 1,25)].
iedere 1% daling in de koers van de onderliggende waarde. Bij een belegging in de onderliggende waarden heeft u vaak de keuze uit Turbo’s met verschillende hefbomen. Hierdoor heeft u de mogelijkheid het risico en het mogelijke rendement af te stemmen op uw beleggingsvisie en -behoefte. Elke Turbo heeft zijn eigen hefboom.
Rendement
De hefboom is afhankelijk van de koers van de onderliggende waarde op het moment van
60%
aankoop van de Turbo (referentiekoers) en van het financieringsniveau: 40%
Hefboom Turbo Long
=
Hefboom Turbo Short
=
Referentiekoers onderliggende waarde (Referentiekoers onderliggende waarde – Financieringsniveau) Referentiekoers onderliggende waarde (Financieringsniveau – Referentiekoers onderliggende waarde)
De hefboom van een Turbo wordt pas op het moment van aankoop vastgelegd. Dit komt
20% 0% -20% -40%
doordat de referentiekoers van de onderliggende waarde fluctueert. De hefboom van een eenmaal aangekochte Turbo wordt aangepast als het financieringsniveau wezelijk verandert.
Koers
-60%
Turbo Long Hefboom 10 Turbo Long Hefboom 5 Onderliggende waarde
Figuur 2. Voorbeeld hefboomwerking van twee fictieve Turbo’s Long met een hefboom van vijf en tien ten opzichte van een onderliggende waarde.
6
Financieringsniveau. Turbo Long.
Waarde ontwikkeling van de Turbo als de onderliggende waarde stijgt met 3 euro
Wanneer u een stijging in de koers van de onderliggende waarde verwacht, dan koopt u een
+60%
Turbo Long. Een Turbo Long is in die zin te vergelijken met het kopen van de onderliggende waarde. ABN AMRO neemt in dit geval een deel van de aankoop van de onderliggende waarde voor haar rekening. Dit deel is het financieringsniveau. De term financieringsniveau wordt gebruikt om het
€8,€5,-
niveau aan te geven, waarover de financieringskosten voor een Turbo Long worden berekend. Hefboom = 3
Hierover betaalt u indirect rente, ook wel financieringskosten genoemd. De term financieringsniveau wordt gebruikt om het niveau aan te duiden waarover de financieringskosten voor een
€10,- €18,-
€10,- €15,-
Turbo Long en de financieringsopbrengsten van de Turbo Short worden berekend. Financieringskosten Turbo Long: Voor een longpositie betaalt u 2% kosten op jaarbasis over het financieringsniveau, plus de Overnight Londen Interbank Offered Rate (‘Overnight Libor’). Meer informatie over de Overnight Libor kunt u op bbalibor.com vinden. De financieringskosten worden op dagbasis verrekend in het financieringsniveau. De actuele financieringskosten vindt u terug op de productpagina van de Turbo onder de tab ‘Kenmerken’. Turbo Short.
+20% Waarde Turbo
Onderliggende waarde
Financieringsniveau
Figuur 3. Voorbeeld hefboomwerking van een fictieve Turbo Long met een hefboom van 3.
Als u een daling verwacht in de koers van de onderliggende waarde, dan koopt u een Turbo Short. In dit geval neemt ABN AMRO de shortpositie in de onderliggende waarde geheel voor haar rekening. Als belegger moet u een bedrag inleggen om het risico van de shortpositie af te dekken als de koers van de onderliggende waarde stijgt. Dit bedrag is gelijk aan de waarde
€5,-
€3,-
van de Turbo Short op het moment van aankoop. Over de opbrengst van de verkoop van de onderliggende waarde en uw inleg ontvangt u de overnight LIBOR, ook wel financieringsopbrengsten genoemd.
€10,-
€12,-
Financieringsopbrengsten Turbo Short: Voor een shortpositie betaalt u 2% kosten op jaarbasis over het financieringsniveau, en ontvangt u de Overnight Libor. De financieringskosten of opbrengsten worden op dagbasis verrekend in het financieringsniveau. De actuele financieringskosten of opbrengsten vindt u
Waarde Turbo
terug op de productpagina van de Turbo onder de tab ‘Kenmerken’.
Financieringsniveau
De hoogte van het financieringsniveau is van invloed op de waarde van een Turbo. Zo kan een verhoogd financieringsniveau voor een Turbo Long, in gelijkblijvende marktomstandigheden,
Figuur 4. Voorbeeld van een verhoging van het financieringsniveau op de waarde van een fictieve Turbo Long.
leiden tot lagere waarde van de Turbo. Bij een Turbo Short is het tegenovergestelde het geval. Het financieringsniveau van een door u aangekochte Turbo kan door elk van de volgende factoren veranderen: Stop loss-niveau. Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde afloopdatum, maar elke Turbo heeft een stop loss-niveau. Zodra het stop loss-niveau wordt bereikt, wordt de Turbo direct beëindigd en van de beurs gehaald. U ontvangt dan een eventuele restwaarde. De waarde van uw Turbo kan nooit negatief worden. In het slechtste geval is de restwaarde van een Turbo nul en verliest u uw gehele inleg. Bij een Turbo Long ligt het stop loss-niveau net boven het financieringsniveau. Bij een Turbo Short ligt het stop loss-niveau juist net onder het financieringsniveau. Het actuele stop lossniveau kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. 7
Het stop loss-niveau wordt eens per maand aangepast aan het actuele financieringsniveau.
Wat gebeurt er als een Turbo het
Bij Turbo’s op individuele aandelen en indices wordt het stop loss-niveau ook voor beursopening
stop loss-niveau bereikt buiten de
op ex-dividenddata aangepast. Bij Turbo’s met een future als onderliggende waarde kan het
officiële stop loss tijden? Bijvoorbeeld
stop loss-niveau worden aangepast wanneer de future wordt doorgerold.
Amerikaanse onderliggende waarden, zoals een Turbo op het aandeel Apple.
Turbo’s kunnen het stop loss-niveau bereiken op het moment dat de onderliggende waarde
Deze Turbo kan zijn stop loss-niveau
verhandelbaar is. Sommige onderliggende waarden worden verhandeld op beurzen in andere
officieel bereiken tussen 15.30 uur en
tijdzones. De Turbo’s op deze onderliggende waarden kunnen hun stop loss-niveau ook bereiken
22.00 uur Central European Time (CET),
op tijden dat u niet in deze Turbo’s kunt handelen. Bij een aantal onderliggende waarden, zoals de
de Turbo op Apple is verhandelbaar
AEX-index , is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling
van 09.05 uur tot 18.30 uur (CET).
®
biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Voor de AEX-index® loopt de slotveiling tot 17:35 uur. Ook tijdens deze slotveiling kan
Als de Turbo buiten deze tijden (15:30
een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
uur en 22:00 uur (CET) het stop lossniveau bereikt, dan wordt de handel in
De kans dat het stop loss-niveau wordt bereikt is voor ABN AMRO Turbo’s op grondstoffen
de Turbo tijdelijk stopgezet. Mocht het
en op obligaties beperkt van 09:00 uur tot 20:00 uur Central European Time (CET). Toch is
onderliggende aandeel, bijvoorbeeld
het mogelijk dat u, door de handelstijden van de Turbo, niet altijd op het stop loss-niveau
bij een Turbo long, weer gaan stijgen
kunt inspelen. Daarnaast wordt voor ABN AMRO Turbo’s op grondstoffen en op valuta’s de
en komt de waarde van de Turbo boven
midprijs (midden tussen de bied- en laatprijs) van de onderliggende waarde gebruikt voor het
zijn stop loss-niveau uit, dan wordt de
monitoren en vaststellen van het stop loss-niveau.
handel in de Turbo weer hervat. Als bij beursopening officieel wordt vastgesteld
Een compleet overzicht van de handelstijden en stop loss-tijden van alle ABN AMRO Turbo’s
dat de Turbo het stop loss-niveau heeft
kunt u op abnamromarkets.nl/handelstijden vinden.
bereikt, dan wordt de Turbo afgewikkeld.
Restwaarde.
Slotveiling
Wanneer de koers van de onderliggende waarde van een Turbo het stop loss-niveau bereikt of overschrijdt, wordt de Turbo binnen 48 uur afgewikkeld. Afhankelijk van de liquiditeit van de onderliggende waarde en de marktomstandigheden van dat moment, is het mogelijk dat de afwikkeling van de Turbo op verschillende tijdstippen en tegen verschillende koersen plaatsvindt. De restwaarde is een gemiddelde van deze transacties. Is de opbrengst van de transacties hoger dan het financieringsniveau dan wordt een restwaarde uitgekeerd. Negatieve restwaarden worden met u op nul afgewikkeld, waardoor eventuele verliezen beperkt worden tot maximaal uw inleg. Elk verlies hoger dan uw inleg komt ten laste van ABN AMRO. De betaling van de eventuele restwaarde wordt na afwikkeling van de positie volledig automatisch verwerkt en vindt in het algemeen binnen vier tot vijf werkdagen na afwikkelingen van positie plaats. Indien de Turbotransactie heeft plaatsgevonden via een ABN AMRO beleggingsrekening, kunt u in de meeste gevallen al de volgende dag beschikken over
Bij een aantal onderliggende waarden zoals de AEX-index®, is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Voor de AEX-index® loopt de slotveiling tot 17.35 uur CET. Ook tijdens deze slotveiling kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
de restwaarde. Meer informatie over de terugbetaling van de restwaarde kunt u op de website vinden.
8
Schematische weergave Turbo Long en Turbo Short. Voorbeeld
Turbo Long
Waarde aandeel
Turbo Short
Schematische weergave Turbo Long en Turbo Short 30 27,50
Turbo Long Waarde Turbo
€ 5,00
Financieringsniveau
€ 20,00
Stop loss-niveau
€ 22,50
Waarde aandeel
€ 25,00
25 22,50 20
15
10
Turbo Short Waarde Turbo
€ 5,00
Financieringsniveau
€ 30,00
Stop loss-niveau
€ 27,50
5
Legenda
■ Fin Niveau ■ Waarde aandeel ■ Waarde Turbo ---- Stop loss-niveau ■ Mogelijke restwaarde
Corporate Actions. Gedurende de looptijd van een Turbo is het mogelijk dat er op een onderliggend aandeel van de Turbo een corporate action plaatsvindt, zoals een aandelensplitsing of aandelenemissie. Om de intrinsieke waarde van een Turbo neutraal te houden voor de corporate action, zal het financieringsniveau van de Turbo opnieuw worden berekend. Op basis van het dan geldende financieringsniveau zal ook het stop loss-niveau van de Turbo worden aangepast. Het effect van dividend. Sommige onderliggende waarden van Turbo’s keren dividend uit. Een dividenduitkering heeft – onder gelijkblijvende marktomstandigheden –, een evenredige verlaging in de koers van de onderliggende waarde tot gevolg. Om de waarde van een Turbo dividendneutraal te houden worden ontvangen dividenden – na aftrek van eventuele belastingen – voor beursopening op de dag dat de onderliggende waarde ex-dividend gaat in mindering gebracht op het financieringsniveau en stop loss-niveau. Voor Turbo’s op indices wordt het financieringsniveau naar beneden aangepast met het netto ontvangen dividend, gecorrigeerd voor de weging van het uitkerende aandeel in de index. Een aanpassing van het financieringsniveau kan ook een aanpassing van het stop loss-niveau tot gevolg hebben. Let op: Als er dividend wordt uitgekeerd, kan de koers van de onderliggende waarde door marktomstandigheden toch neutraal blijven of stijgen. Dit zal een positief effect hebben op de waarde van een Turbo Long en een negatief effect op de waarde van een Turbo Short.
9
Stel u bezit een Turbo Long met een financieringsniveau van 10 euro. De onderliggende waarde van de Turbo Long noteert op 15 euro en keert een netto dividend uit van 1 euro. Om de waarde van de Turbo dividendneutraal te houden wordt het financieringsniveau van de Turbo voor beursopening op de ex-dividenddatum verlaagd met het netto uitgekeerde dividend: Onderliggende waarde
Financieringsniveau
Waarde Turbo
Voor dividend
15
10
5
Ex-dividend
14
9
5
Het effect van termijncontracten (futures). Daarnaast bestaan er Turbo’s waarvan de onderliggende waarde een termijncontract is, zoals bij sommige grondstoffen. Deze contracten, ook wel futures genoemd, worden uitgegeven met verschillende afloopdata op basis van een futureprijs in plaats van een spotprijs. De spotprijs is de prijs voor directe levering van de onderliggende waarde. De futureprijs is de prijs voor toekomstige levering van de onderliggende waarde. Naarmate de expiratie van de future dichterbij komt wordt het verschil tussen de futureprijs en de spotprijs in principe kleiner. Echter, fluctuaties in de spotprijs of de futurecurve kunnen leiden tot grotere verschillen tussen de spotprijs en futureprijs. Als een futureprijs hoger noteert dan de spotprijs spreken we van contango. Een contangosituatie kan een aantal mogelijke oorzaken hebben, waaronder kosten voor opslag, verzekering en financiering of onzekerheid over de toekomstige voorraden. De omgekeerde situatie van contango is backwardation. In dat geval noteert de futureprijs lager dan de spotprijs. Dit komt bijvoorbeeld voor in geval van schaarste, of wanneer er een grote vraag naar onmiddellijke levering van de onderliggende grondstof is, dan wel wanneer veel investeerders verwachten dat de vraag naar de onderliggende grondstof of de schaarste in de toekomst zal verminderen. Futures brengen op de afloopdatum een verplichting tot levering met zich mee. Om fysieke levering te voorkomen, wordt de futurepositie in de regel vóór het aflopen van het termijncontract doorgerold. Doorrollen is het sluiten van een open positie en tegelijkertijd het openen van een vergelijkbare positie in een langer lopende future. Door eventuele prijsverschillen tussen de futures van verschillende looptijden is het mogelijk dat na het doorrollen van de future het financieringsniveau van een Turbo op de future wordt aangepast. Of de prijsverschillen positief of negatief zijn hangt af van de vorm van de futurecurve (contango of backwardation) en of de belegger inspeelt op een stijging (met een Turbo Long) of een daling (met een Turbo Short). Stel u bezit een Turbo Long met een financieringsniveau van 10 euro en een onderliggend futurecontract met een koers van 15 euro. Om de Turbo te laten voortbestaan en fysieke levering van de onderliggende waarde te voorkomen, wordt de futurepositie vóór het aflopen van het futurecontract doorgerold naar de eerstvolgende liquide termijncontract. Het nieuwe futurecontract heeft een koers van 16 euro. Het koersverschil van 1 euro wordt bij het financieringsniveau opgeteld. Hierdoor heeft het doorrollen van de future geen invloed op de waarde van de Turbo. Onderliggende waarde
Financieringsniveau
Waarde Turbo
Aflopend future contract
15
10
5
Nieuw future contract
16
11
5 10
Actuele informatie over het financieringsniveau van iedere Turbo vindt u op abnamromarkets.nl/turbo
Scenario-analyse. Onderstaande scenario’s illustreren de werking van de Turbo en zijn bedoeld als nadere
In de scenario’s is geen rekening
uitleg. Als uitgangspunt is een fictieve Turbo Long genomen op de Dow Jones Industrial
gehouden met transactiekosten,
AverageSM. Aan deze scenario’s kunnen geen rechten worden ontleend. In de scenario-
financieringskosten of opbrengsten,
analyse wordt de volgende formule toegepast om de waarde van de Turbo Long te
de bied- laatprijs en dividend. De
berekenen:
scenario‘s zijn gebaseerd op aannames en zijn ter illustratie opgenomen. Deze
Waarde Turbo Long
=
(Koers onderliggende waarde – Financieringsniveau) (Ratio x Wisselkoers)
Aangenomen wordt: koers onderliggende waarde
11.000 punten
financieringsniveau
10.000 punten
stop loss-niveau
10.200 punten
euro/dollar-wisselkoers
1,25
ratio
100
waarde Turbo Long
EUR 8
hefboom Turbo Long
11
zullen in werkelijkheid onderhevig zijn aan veranderingen. Aan deze scenario‘s kunnen geen rechten worden ontleend.
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Scenario 1: Stijgende koers. De Dow Jones Industrial AverageSM stijgt met 400 punten van 11.000 naar 11.400, een stijging van 3,64%. De waarde van de Turbo Long stijgt naar 11,20 euro [(11.400 - 10.000) / (100 x 1,25)], een procentuele stijging van maar liefst 40%, gelijk aan 11 maal de stijging van de index. Scenario 2: Gelijkblijvende koers. De Dow Jones Industrial AverageSM blijft gelijk op 11.000 punten. Zolang het financieringsniveau op 10.000 punten blijft staan en geen veranderingen in de wisselkoers plaatsvinden, is de waarde van de Turbo Long gelijk aan 8 euro. Scenario 3: Dalende koers zonder dat het stop loss-niveau bereikt wordt. De Dow Jones Industrial AverageSM daalt met 300 punten naar 10.700, een daling van 2,73%. De waarde van de Turbo daalt naar 5,60 euro [(10.700 - 10.000) / (100 x 1,25)], een procentuele daling van 30%, gelijk aan 11 maal de daling van de index. Dit betekent een verlies van 2,40 euro. Het stop loss-niveau is niet bereikt. De Turbo blijft gewoon verhandelbaar. Scenario 4: Dalende koers waarbij het stop loss-niveau bereikt wordt en restwaarde wordt uitbetaald. De Dow Jones Industrial AverageSM daalt met 800 punten naar 10.200. De Turbo heeft het stop loss-niveau bereikt en wordt daarom beëindigd en van de beurs gehaald. De positie
11
in de index wordt afgewikkeld. De bank verkoopt de positie tegen een gemiddelde koers van 10.150, een daling van 7,73% ten opzichte van de startwaarde. De restwaarde van de Turbo bedraagt 1,20 euro [(10.150 - 10.000) / (100 x 1,25)], een procentuele daling van 85%, gelijk aan 11 maal de daling van de index. Er resulteert een verlies van 6,80 euro. Scenario 5: Dalende koers waarbij het stop loss-niveau bereikt wordt en er geen restwaarde wordt uitbetaald. De Dow Jones Industrial AverageSM daalt met 800 punten naar 10.200. De Turbo heeft het stop loss-niveau bereikt en wordt daarom beëindigd en van de beurs gehaald. De positie in de index wordt afgewikkeld. De bank verkoopt de positie tegen een gemiddelde koers van 9.995. Deze koers ligt onder het financieringsniveau. Er wordt daarom geen restwaarde uitgekeerd. Er resulteert een verlies van 8 euro per Turbo. Elk verlies hoger dan uw inleg komt ten laste van ABN AMRO. In dit scenario lijdt de bank een verlies van 4 eurocent [(9.995 - 10.000) / (100 x 1,25)] per Turbo.
Turbo’s herkennen. U kunt ABN AMRO Turbo’s altijd herkennen aan de ISIN-code. Deze code kunt u vinden op abnamromarkets.nl/turbo en deze blijft gedurende de gehele looptijd van een Turbo hetzelfde. Verder geeft de naam van een Turbo aan op welke onderliggende waarde deze is uitgegeven en of het een Turbo Long of Turbo Short is. Het stop loss-niveau speelt een belangrijke rol in de naamgeving van Turbo’s. Op rekeningafschriften en Internet Bankieren van ABN AMRO én op verschillende websites wordt het stop loss-niveau vermeld in de naam van een Turbo. Een Turbo Long op de AEX-index® met een stop loss-niveau van bijvoorbeeld 340 wordt de ‘AEX Turbo Long 340’ genoemd. Dit wordt afgekort als ‘AEX TL 340’ of ‘ABN AEX TL 340’. ‘ABN’ staat voor ABN AMRO en ‘TL’ geeft aan dat het een Turbo Long betreft. Turbo Short wordt afgekort met ‘TS’. Wanneer het stop loss-niveau van een Turbo verandert, wordt ook de naam aangepast. Als bij de genoemde Turbo, de ABN AEX TL 340, het stop loss-niveau bijvoorbeeld 341 wordt, dan zal de naam van de Turbo veranderen in ABN AEX TL 341.
Verhandelbaarheid. De meeste Turbo’s zijn verhandelbaar van 08.00 uur tot 18.30 uur Central European Time (‘CET’) via Euronext Amsterdam. Let op, een aantal onderliggende waarden hebben afwijkende handelstijden, u kunt deze op abnamromarkets.nl/handelstijden vinden. Goldman Sachs International (Goldman Sachs) is liquidity provider voor ABN AMRO Turbo’s. Dat wil zeggen dat Goldman Sachs, voor ABN AMRO, onder normale marktomstandigheden bereid is om ABN AMRO Turbo’s te kopen en te verkopen. U bent daardoor niet afhankelijk van andere beleggers die Turbo’s willen kopen of verkopen. De prijs waarvoor de liquidity provider bereid is een Turbo te kopen (de prijs waarop u verkoopt) wordt de ‘biedprijs’ genoemd en de prijs waarvoor de liquidity provider bereid is een Turbo te verkopen (de prijs waarop u aankoopt) wordt de ‘laatprijs’ genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijs wordt de ‘spread’ genoemd. In bepaalde gevallen zijn
12
aandelen of indices minder goed of helemaal niet verhandelbaar. In dergelijke gevallen kan voor de prijsbepaling van de Turbo gebruik worden gemaakt van een andere onderliggende waarde, zoals een termijncontract (future) op de onderliggende waarde. Het is mogelijk dat de prijs van de Turbo op dat moment afwijkt van de waarde van de Turbo. Dit geldt voor alle duidelijkheid alleen voor het vaststellen van bied- en laatprijzen en is niet van toepassing voor de vraag of een Turbo zijn stop-loss niveau heeft bereikt. Om te bepalen of en wanneer een Turbo zijn stop-loss niveau bereikt, wordt altijd uitsluitend gekeken naar de prijs of koers van de daadwerkelijke onderliggende waarde. Daarnaast geldt dat Turbo’s callable beleggingsinstrumenten zijn. U kunt als dit wenselijk is, de Turbo beëindigen tegen de intrinsieke waarde van de Turbo. Deze waarde wordt bepaald aan de hand van de slotkoers van de onderliggende waarde van de Turbo. Als u de Turbo wenst te beëindigen en het bericht tot het uitoefenen van dit recht (de notice) voor 11:00 uur (CET) door de bewaarnemer (custodian) wordt ontvangen1, zal de intrinsieke waarde worden bepaald aan de hand van de slotprijs van de onderliggende waarde van de Turbo van die dag. De procedure en richtlijnen met betrekking tot het uitoefenen van uw recht op vroegtijdige beëindiging kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. Ook ABN AMRO kan onder bijzondere omstandigheden de Turbo beëindigen, bijvoorbeeld als marktomstandigheden of gewijzigde wet- en regelgeving daar aanleiding voor geven. Beperkte verhandelbaarheid. De liquidity provider geeft onder normale marktomstandigheden bied- en laatprijzen af voor een Turbo. Hierdoor kunt u Turbo’s kopen en verkopen. Belangrijk is te weten dat de verhandelbaarheid in een Turbo minder liquide is dan in de onderliggende waarde. Voor de verhandelbaarheid van de Turbo kunnen beperkingen gelden. Onder bepaalde omstandigheden kan het voorkomen dat de liquidity provider geen bied- en laatprijzen afgeeft en dat u de Turbo niet kunt kopen of verkopen. U loopt dan een liquiditeitsrisico. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, er extreme marktomstandigheden zijn, of bij een storing in het handelssysteem van de liquidity provider of van Euronext Amsterdam. Verder accepteert u het risico dat door een mogelijk beperkte verhandelbaarheid van de Turbo, u tijdelijk en misschien tot het stop loss-niveau wordt bereikt de Turbo moet aanhouden waarbij er sprake kan zijn van koersrisico. Lees voor meer informatie over de verhandelbaarheid en de mogelijkheid van vervroegde beëindiging van Turbo’s het basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. Deze documenten zijn verkrijgbaar via abnamromarkets.nl/turbo
Risico‘s. Turbo’s zijn risicovolle beleggingsproducten en daardoor alleen geschikt voor ervaren en actieve beleggers met een hoog niveau van risicoacceptatie. Voordat u in Turbo’s belegt is het van belang dat u de kenmerken, werking en risico’s van dit product volledig begrijpt. Ook moet u zorgvuldig afwegen of Turbo’s voor u geschikt zijn gezien uw ervaring en beleggingsprofiel. Uw beleggingsadviseur kan u informeren over de karakteristieken van Turbo’s en adviseert u graag over de wijze waarop dit product in uw portefeuille past. Deze brochure is alleen ter informatie en is geen aanbieding van of een uitnodiging tot het investeren in Turbo’s. De volgende alinea’s geven slechts een overzicht van
1
De bank waar u uw effectenrekening aanhoudt zal zorgdragen voor verzending van de notice aan de custodian.
13
de belangrijkste risico’s. Lees voor een uitgebreide beschrijving van de risico’s het basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden.
Extra risico’s bij beleggen met een hoge hefboom
Deze documenten kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. Bij Turbo’s met een hoge hefboom Koersrisico.
ligt het stop loss-niveau dicht bij de
De waarde van een Turbo is afhankelijk van de koersontwikkeling van de onderliggende
huidige koers van de onderliggende
waarde. Een daling in de koers van de onderliggende waarde heeft een negatief effect
waarde. Naast het extra risico dat
op de waarde van de Turbo Long. Andersom geldt dat een stijging in de koers van de
een belegger loopt doordat deze hoge
onderliggende waarde een negatief effect heeft op de waarde van de Turbo Short. Turbo’s
hefboom het negatieve rendement
op onderliggende waarden met een hoge volatiliteit* lopen een verhoogd koersrisico.
versterkt als uw visie niet uitkomt, betekent dit dat de kans dat het stop
Hefboomrisico.
loss-niveau wordt bereikt, groter is.
Een belegging in Turbo’s is door de hefboom risicovoller dan een directe belegging in
Deze kans neemt toe naarmate u een
de onderliggende waarde. De hefboom zorgt er voor dat uw Turbo sneller in waarde
positie langer vasthoudt. Wanneer het
kan dalen dan de koers van de onderliggende waarde. Daarbij geldt ook: hoe hoger de
stop loss-niveau bereikt wordt kan er
hefboom, hoe dichter het stop loss-niveau bij de koers van de onderliggende waarde zal
bij Turbo’s een restwaarde zijn, maar
liggen. Het stop loss-niveau van een Turbo met een hoge hefboom kan daardoor eerder
deze kan ook nul zijn. Uw resultaat zal
worden bereikt dan een Turbo met een lage hefboom.
altijd negatief zijn als het stop lossniveau bereikt wordt. Dit betekent dat
Stop loss-risico.
de kans dat u een negatief rendement
Het stop loss-niveau kan wijzigen en daardoor dichter bij de koers van de onderliggende
behaalt bij een Turbo met een hoge
waarde komen. U loopt hierdoor het risico dat de koers van de onderliggende waarde
hefboom hoger is dan bij een lage hef-
het stop loss-niveau sneller raakt. Bij gelijkblijvende marktomstandigheden zullen het
boom, en bovendien neemt deze kans
financieringsniveau en het stop loss-niveau dagelijks toenemen omdat de kosten op
toe naarmate u deze positie langer
dagelijkse basis worden verrekend. Hierdoor komen het financieringsniveau en het stop
aanhoudt. Turbo’s met een hoge hef-
loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde. Van een Turbo waarvan
boom zijn dan ook alleen geschikt voor
de onderliggende waarde niet op Euronext Amsterdam wordt verhandeld, zoals de Dow
ervaren, actieve beleggers met een
Jones Industrial AverageSM, kan de onderliggende waarde het stop loss-niveau ook
korte termijn horizon.
buiten de handelsuren van Euronext Amsterdam bereiken. Zodra de koers van de onderliggende waarde het stop loss-niveau raakt wordt de Turbo automatisch beëindigd. U verliest in dat geval uw gehele inleg. Wisselkoersrisico. Als de onderliggende waarde in buitenlandse valuta is genoteerd, moet u rekening houden met wisselkoersrisico. Een daling van de valuta van de onderliggende waarde ten opzichte van de euro kan een negatief effect hebben op de waarde van de Turbo. Renterisico.
*Volatiliteit Volatiliteit geeft de mate van beweeglijkheid van de onderliggende waarde aan. Een stijging in de beweeglijkheid van de onderliggende waarde heeft een hogere volatiliteitswaarde tot gevolg.
Met een Turbo Long loopt u met een hogere marktrente een verhoogd renterisico. Een hogere marktrente heeft hogere financieringskosten tot gevolg. Dit kan een negatief effect hebben op de waarde van de Turbo Long. In een situatie waarin de rente laag is, kan het bij een Turbo Short voorkomen dat u rente moet betalen. In dit geval zal een belegging in de Turbo Short financieringskosten met zich meebrengen in plaats van financieringsopbrengsten te genereren.
14
Liquiditeitsrisico. ABN AMRO en Goldman Sachs streven ernaar dat er tijdens beursuren bied- en laatprijzen worden afgegeven voor alle Turbo’s. Bij storingen in het handelssysteem van Goldman Sachs, Euronext Amsterdam of de beurs waar de onderliggende waarde wordt verhandeld, kan het voorkomen dat de handel in Turbo’s tijdens beursuren wordt stilgelegd. Dit kan een negatieve invloed hebben op de koers van de Turbo. ABN AMRO en Goldman Sachs zijn in een dergelijke situatie niet aansprakelijk als hierdoor schade wordt opgelopen. Risico van vroegtijdige beëindiging (callability). De belegger dient zich ervan bewust te zijn dat ABN AMRO gerechtigd is een Turbo onder bepaalde marktomstandigheden vroegtijdig te beëindigen. Deze situatie kan zich voordoen indien het niet langer mogelijk is om posities in de onderliggende waarde in te nemen of omdat ABN AMRO de risico’s niet langer kan afdekken met haar hedging tegenpartij (hedging counterparty)1. Het risico van vroegtijdige beëindiging kan zich ook voordoen bij wijziging in wet- en regelgeving. De afwikkeling van de positie in een Turbo kan op meerdere manieren plaatsvinden, afhankelijk van de oorzaak van de vroegtijdige beëindiging. Kredietrisico. U loopt kredietrisico op ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN AMRO’) als uitgevende instelling van de Turbo’s. Dit betekent dat u in geval van insolventie van ABN AMRO mogelijk minder terugkrijgt dan de waarde van de Turbo, of in het slechtste geval uw gehele inleg verliest. De meest actuele creditrating van ABN AMRO kunt u via Investor Relations/ Financial-disclosures/index.html (investor presentation) vinden. Tegengestelde belangen. ABN AMRO en Goldman Sachs kunnen bepaalde posities innemen met betrekking tot onderliggende waarden van Turbo’s. Dit kunnen zij doen om de handel in bepaalde Turbo’s mogelijk te maken, om risico’s met betrekking tot Turbo’s af te dekken of vanwege andere bancaire activiteiten. Deze transacties kunnen een negatieve invloed hebben op de koers van de onderliggende waarde van Turbo’s. Hedgerisico. Indien een Turbo wordt gebruikt om een positie af te dekken (hedgen), kan er een hedgerisico optreden. Zo is een hedge onder andere niet meer effectief op het moment dat het stop loss-niveau wordt bereikt omdat in dat geval de Turbo wordt beëindigd. Om de hedge te behouden zal dan een nieuwe Turbo moeten worden gekocht, anders wordt vanaf dat moment volledig risico over de af te dekken positie gelopen. Daarnaast kan een hedgerisico zich voordoen omdat de waarde van de Turbo wordt beïnvloed door financieringskosten of -opbrengsten of door verschillen in bied- en laatprijzen van de Turbo.
1
De hedging counterparty is steeds dezelfde partij als de partij die in de definitieve voorwaarden is aangewezen als de berekeningsagent (calculation agent), tenzij in de definitieve voorwaarden een andere hedging counterparty is gespecificeerd.
15
16
Kosten. Financieringskosten. De financieringskosten en -opbrengsten worden elke ochtend bij u in rekening gebracht door het financieringsniveau voor de opening van de beurs met het rentebedrag aan te passen. Koopt en verkoopt u de Turbo op dezelfde dag? Dan betaalt of ontvangt u geen financieringskosten of financieringsopbrengsten. De financieringskosten zijn gebaseerd op de Overnight Londen Interbank Offered Rate (Overnight LIBOR) van de lokale valuta van de onderliggende waarde – met uitzondering van Turbo’s die een termijncontract als onderliggende waarde hebben. De LIBOR rente wordt dagelijks vastgesteld door de British Bankers’ Association. Historische LIBOR rentes kunt u vinden op bbalibor.com De financieringskosten voor een Turbo Long zijn gelijk aan Overnight LIBOR + 2,00%. De financieringsopbrengsten voor een Turbo Short zijn gelijk aan Overnight LIBOR – 2,00%. Als de LIBOR rente laag is, is het toch mogelijk dat er financieringskosten aan de Turbo Short zijn verbonden. Bij niet-Europese onderliggende waarden kan de LIBOR rente lager of hoger zijn dan bij Europese onderliggende waarden. Ook is het mogelijk dat er voor sommige onderliggende waarden een andere rente wordt gehanteerd dan de LIBOR rente. Door de karakteristieken van futures zijn de financieringskosten van zowel Turbo’s Long als Turbo’s Short op futures 2,00%. Op abnamromarkets.nl/turbo worden de actuele financieringskosten of -opbrengsten per Turbo aangegeven. Aan- en verkoop- en overige kosten. Bij het beleggen in de Turbo moet u rekening houden met eventuele verschillen tussen bied- en laatprijzen. Deze zijn afhankelijk van de liquiditeit van de onderliggende waarde. De bandbreedte tussen een bied- en laatprijs wordt ook wel de spread genoemd. De maximale bandbreedte voor een specifieke Turbo vindt u terug in de definitieve voorwaarden onder ‘Maximum Spread’. Als u een betaalrekening heeft geopend bij ABN AMRO, is het openen van een ABN AMRO effectenrekening kosteloos. Bij andere financiële instellingen kunnen hier kosten aan verbonden zijn. De tarieven voor bijvoorbeeld het bewaarloon voor de beleggingsportefeuille zoals met u is overeengekomen. Als u uw beleggingsportefeuille niet bij ABN AMRO Bank aanhoudt, zijn de kosten afhankelijk van uw bank of adviseur. Informatie over belastingen. Over een belegging in een Turbo kunnen belastingen verschuldigd zijn die niet via ABN AMRO Bank N.V. worden geïnd. De behandeling van die belastingen is afhankelijk van: De hoogte van uw belegging in Turbo’s; De omvang van uw overige vermogen; en Uw persoonlijke situatie. Raadpleeg hiervoor de Belastingdienst of uw belastingadviseur.
17
Actuele informatie. Uw adviseur kan u verder informeren over de kenmerken van Turbo’s. Hij bespreekt ook graag met u hoe Turbo’s aansluiten op uw persoonlijke situatie en beleggingsdoelstellingen. Deze brochure bevat algemene informatie over de Turbo’s van ABN AMRO. Op abnamromarkets.nl kunt u het actuele aanbod en de kenmerken van de ABN AMRO Turbo vinden. Ook vindt u hier de meest actuele informatie die van belang is voor Turbo’s. De meest actuele informatie over de kredietwaardigheid van ABN AMRO Bank N.V. kunt u op abnamro.com via Investor Relations/Financial-disclosures/index.html (investor presentation) vinden. U kunt Turbo’s aan- en verkopen via Internet Bankieren, via de beleggingslijn (0900 - 9215, lokaal tarief) en via uw bankkantoor. Prospectus. Deze brochure is alleen bedoeld voor het verschaffen van algemene productinformatie. Voordat u beslist om te beleggen in de Turbo, moet u, behalve deze algemene brochure, het basisprospectus (plus eventuele supplementen) en de definitieve voorwaarden lezen. U kunt het basisprospectus ‘Structured Products Programme - Base Prospectus Relating to Turbos, dated 28 june 2013’ vinden op abnamromarkets.nl onder het tabblad Turbo’s.
18
Het basisprospectus en de definitieve voorwaarden (het ‘Prospectus‘) van de ABN AMRO Turbo* (de ‘Turbo’) zijn verkrijgbaar bij: ABN AMRO Markets (HQ7180), Postbus 283, 1000 AE Amsterdam. Tel 0900-ABN1234 (0900-2261234), web: abnamromarkets.nl, emailadres:
[email protected]. ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN AMRO‘) is de uitgevende instelling en lead manager van de Turbo. Het aanbod van de Turbo vindt uitsluitend plaats op basis van het Prospectus. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico‘s verbonden aan dit product en moeten weloverwogen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot dit product, zo nodig in overleg met hun eigen adviseurs, waarbij in aanmerking moet worden genomen of dit product past binnen hun eigen beleggingsbeleid. De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/ of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. ABN AMRO is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [‘US Persons’ in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/ of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Deze brochure is geproduceerd op 17 juli 2012. Review datum 31 maart 2014. ‘AEX®’ and ‘AEX-index®’ are registered trademarks of Euronext N.V. or its subsidiaries ‘Dow Jones®’, and ‘Dow Jones Industrial AverageSM’ are service marks of Dow Jones & Company, Inc. * De naam TURBO® wordt gebruikt in licentie van de rechthebbende van de geregistreerde handelsnaam.
ABN AMRO TURBO’S OP AANDELEN EN INDICES Goed voorbereid actief beleggen.
Nederland
Beleggen in Turbo’s.
Turbo’s iets voor u?
De Turbo van ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) is een beleggingsproduct waarmee
Turbo’s zijn risicovolle beleggingspro-
u met een hefboom kunt inspelen op een door u verwachte koersbeweging van een
ducten en daardoor alleen geschikt
onderliggende waarde. Met Turbo’s kunt u profiteren van zowel koersstijgingen als
voor ervaren en actieve beleggers
koersdalingen. Verwacht u een stijging van de onderliggende waarde, dan koopt u
die bereid zijn het risico te lopen
een Turbo Long. Maar als u een daling verwacht, dan kiest u voor een Turbo Short.
de gehele inleg te verliezen. Door
Met Turbo’s op aandelen en indices kunt u inspelen op een verwachte koersontwikkeling
de ingebouwde hefboom kunnen
van verschillende soorten aandelen en aandelenindices. U kunt Turbo’s op aandelen
Turbo’s procentueel gezien sterk
en indices ook gebruiken om een eventueel koersrisico in een bestaande aandelen-
in waarde dalen. Het stop loss-niveau
portefeuille af te dekken.
zorgt er echter voor dat u nooit meer dan uw inleg kunt verliezen.
Turbo‘s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. Komt uw verwachting niet uit, dan zorgt het stop loss-niveau ervoor dat het verlies wordt beperkt tot uw inleg. Als het stop loss-
Voordat u in Turbo’s belegt, is het van
niveau wordt bereikt, zal de Turbo automatisch worden beëindigd en van de beurs
belang dat u de kenmerken en risico’s
worden gehaald. Afhankelijk van de afwikkeling ontvangt u dan een eventuele restwaarde.
van dit product volledig begrijpt. Op basis van uw kennis, ervaring en
Waarin kunt u met Turbo‘s op aandelen en indices beleggen? Het actuele aanbod kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. U wordt als belegger in een Turbo geen rechthebbende op de onderliggende waarde zelf en u kunt daarom geen aanspraak maken op de rechten die aan de onderliggende waarde zijn verbonden.
Turbo’s op aandelen en indices nader bekeken.
risicoprofiel moet u zorgvuldig afwegen of Turbo’s voor u geschikt zijn. Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s en is geen aanbieding van, of een uitnodiging tot het investeren in Turbo’s. Lees voor een uitgebreide beschrijving
Een aandeel.
van de risico’s het basisprospectus,
Een aandeel is een (verhandelbaar) waardepapier dat een belang in het kapitaal van een
(bestaande uit het basisprospectus en
vennootschap vertegenwoordigt. De beurswaarde, of koers, van een aandeel is de
eventuele supplementen), de definitieve
waarde van het aandeel dat op de aandelenbeurs op basis van vraag en aanbod tot stand
voorwaarden en de actuele informatie.
komt. Hierbij spelen zowel het algehele beursklimaat als de prestaties van de onder-
Al deze documenten kunt u op
liggende onderneming een belangrijke rol. Financiële cijfers, toekomstverwachtingen en
abnamromarkets.nl/turbo vinden.
ander nieuws over de onderneming kunnen de koers van een aandeel positief of negatief beïnvloeden. Als het algehele beursklimaat negatief is, kan dit ook de aandelenkoers van een goed presterende onderneming beïnvloeden. Een index. Een aandelenindex is een samenstelling van een gewogen gemiddelde van aandelen van verschillende ondernemingen die op een aandelenbeurs verhandelbaar zijn. Vaak bestaat een index uit het gewogen gemiddelde van de koersen van de aandelen van de grootste ondernemingen gemeten naar marktkapitalisatie. Een voorbeeld hiervan is de AEX-index® in Amsterdam. Daarnaast is het mogelijk dat indices het gewogen gemiddelde weergeven van de koersen van een bepaalde sector of thema.
Belangrijke kenmerken van Turbo’s • Mogelijkheid om versneld in te spelen op zowel koersstijgingen als koersdalingen. • Groot winst- en verliespotentieel door de hefboomwerking. • Niet meer verliezen dan uw inleg door het ingebouwde stop lossniveau. • Eenvoudig verhandelbaar via Euronext Amsterdam. • Mogelijke uitgekeerde dividenden worden direct verwerkt in het financierings- en het stop loss-niveau. • Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. 21
Corporate actions. Gedurende de looptijd van een Turbo is het mogelijk dat er op een onderliggend aandeel van de Turbo een corporate action plaatsvindt, zoals een aandelensplitsing of aandelenemissie. Om de intrinsieke waarde van een Turbo neutraal te houden voor de corporate action, zal het financieringsniveau van de Turbo opnieuw worden berekend. Op basis van het dan geldende financieringsniveau zal ook het stop loss-niveau van de Turbo worden aangepast.
Het dividend-effect. Sommige onderliggende waarden van Turbo’s keren dividend uit. Een dividenduitkering heeft – onder gelijkblijvende marktomstandigheden – een evenredige verlaging in de koers van de onderliggende waarde tot gevolg. Om de waarde van een Turbo dividendneutraal te houden worden ontvangen dividenden – na aftrek van eventuele belastingen – voor beursopening op de dag dat de onderliggende waarde ex-dividend gaat, in mindering gebracht op het financieringsniveau. Voor Turbo’s op aandelen indices wordt het financieringsniveau naar beneden aangepast met het netto ontvangen dividend, gecorrigeerd voor de weging van het uitkerende aandeel in de index. Op basis van het dan geldende financieringsniveau kan ook het stop loss-niveau van de Turbo worden aangepast. Let op: Als er dividend wordt uitgekeerd, kan de koers van de onderliggende waarde door marktomstandigheden toch neutraal blijven of stijgen. Dit zal een positief effect hebben op de waarde van een Turbo Long en een negatief effect op de waarde van een Turbo Short. Dividend-effect Turbo Long. Stel u bezit een Turbo Long met een financieringsniveau van 10 euro en een stop lossniveau van 11 euro. De onderliggende waarde van de Turbo Long noteert op 15 euro en keert een netto dividend uit van 1 euro. Om de waarde van de Turbo Long dividendneutraal te houden wordt het financieringsniveau van de Turbo Long voor beursopening op de ex-dividenddatum verlaagd met het netto uitgekeerde dividend. Daarnaast wordt het stop loss-niveau aangepast op basis van het dan geldende financieringsniveau: Onderliggende waarde
Financieringsniveau
Stop loss-niveau
Waarde Turbo Long
Voor dividend
15
10
11
5
Ex-dividend
14
9
9,90
5
Dividend-effect Turbo Short. Stel u bezit een Turbo Short met een financieringsniveau van 20 euro en een stop lossniveau van 18 euro. De onderliggende waarde van de Turbo Short noteert op 15 euro en keert een netto dividend uit van 1 euro. Om de waarde van de Turbo Short dividendneutraal te houden wordt het financieringsniveau van de Turbo Short voor beursopening op de ex-dividenddatum verlaagd met het netto uitgekeerde dividend. Daarnaast wordt het stop loss-niveau aangepast op basis van het dan geldende financieringsniveau: Onderliggende waarde
Financieringsniveau
Stop loss-niveau
Waarde Turbo Short
Voor dividend
15
20
18
5
Ex-dividend
14
19
17,10
5
22
Afdekken van koersrisico in uw portefeuille. Onzekerheid in de financiële markt benadrukt voor beleggers het belang van risicobeheersing.
Let op, uw koersrisico is enkel
Een goede spreiding van een portefeuille staat hierbij voorop. Daarnaast kunt u gebruikmaken
afgedekt tot het punt dat het stop
van Turbo’s Short op aandelen en indices om eventueel koersrisico in uw bestaande
loss-niveau wordt bereikt. Ook moet
aandelenportefeuille af te dekken. Een Turbo Short zal namelijk in waarde stijgen wanneer de
u er rekening mee houden dat u met
koers van de onderliggende waarde daalt.
eventuele wijzigingen in de door u afgedekte positie ook uw Turbopositie
Om de werking van Turbo’s als afdekkinginstrument te verduidelijken, geven wij een
moet aanpassen.
scenarioanalyse. In de scenarioanalyse wordt de volgende formule toegepast om de
Daarnaast willen wij u erop wijzen dat
waarde van de Turbo Short te berekenen: Waarde Turbo Short
financieringskosten of -opbrengsten
(Financieringsniveau – Koers onderliggende waarde)
=
(Ratio x Wisselkoers)
van invloed kunnen zijn op de totale waarde van de portefeuille.
Stel, u heeft een gespreide Nederlandse aandelenportefeuille ter waarde van 25.000
De waarde van uw belegging kan
euro. De aandelenportefeuille volgt het koersverloop van de AEX-index en u wilt deze
fluctueren. In het verleden behaalde
afdekken tegen een mogelijke koersdaling. Om het risico van koersdalingen in een
resultaten bieden geen garantie voor
dergelijke aandelenportefeuille af te dekken, kan gebruik worden gemaakt van Turbo’s
de toekomst.
®
Short op de AEXindex . De Turbo Short op de AEX-index zal namelijk in waarde stijgen ®
®
wanneer de koers van de AEX-index® daalt. Om te bepalen hoeveel Turbo’s Short u nodig heeft om uw aandelenportefeuille af te dekken tegen mogelijke koersdalingen kunt u de volgende formule gebruiken: Aantal Turbo’s
= (Af te dekken bedrag / koers onderliggende waarde) x ratio
Als de AEX-index® op 270 punten noteert, heeft u 926 Turbo’s Short op de AEX-index® nodig om uw aandelenportefeuille ter waarde van 25.000 euro af te dekken: = (25.000 / 270) x 10 = 9261 Let op: het aantal Turbo’s dat nodig is om een aandelenportefeuille af te dekken is onafhankelijk van de gekozen hefboom of het gekozen stop loss-niveau. Als u kiest voor een Turbo met een hoge hefboom zal uw investering kleiner zijn dan bij een lage hefboom. Het risico dat het stop loss-niveau wordt bereikt, is bij een hoge hefboom groter. Als het stop loss-niveau wordt bereikt, is uw aandelenportefeuille niet langer afgedekt. Bij een Turbo met een lage hefboom is het risico dat het stop loss-niveau wordt bereikt kleiner dan bij een Turbo met een hogere hefboom, maar zal de investering om een aandelenportefeuille af te dekken hoger uitvallen. 1 Het aantal benodigde Turbo’s moet altijd naar boven worden afgerond.
23
Het bedrag dat u moet investeren om uw positie af te dekken, is te berekenen door het aantal benodigde Turbo’s te vermenigvuldigen met de waarde van de door u geselecteerde Turbo. Stel dat u in dit geval gebruik maakt van een ABN AMRO Turbo Short. Deze Turbo heeft de volgende kenmerken: Koers AEX-index®
270 punten
Financieringsniveau
310 punten
Stop loss-niveau
300 punten
Ratio
10
Waarde Turbo Short
EUR 4
De investering benodigd voor het afdekken van deze portefeuille bedraagt in dit geval dus 3.704 euro (926 x 4). Uw totale portefeuille zal er dan als volgt uit komen te zien: Waarde aandelenportefeuille
EUR 25.000
Waarde Turbopositie
EUR 3.704
Totaal
EUR 28.704
Scenario 1: AEX-index® daalt met 10%. Stel dat de AEX-index® daalt met 10% van 270 punten naar 243 punten. De waarde van uw aandelenportefeuille zal dan met 10% (2.500 euro) afnemen van 25.000 euro naar 22.500 euro. Deze waardedaling zal echter grotendeels worden gecompenseerd door de waardestijging van uw Turbopositie. De waarde van uw Turbo stijgt namelijk van 4 euro naar 6,70 euro [= (310 – 243) / 10]. Uw totale portefeuille zal er dan als volgt uit komen te zien: Waarde aandelenportefeuille
EUR 22.500 (=25.000 – 10%)
Waarde Turbopositie
EUR 6.204,20(=926 Turbo’s x 6,70)
Totaal
EUR 28.704,202
Scenario 2: AEX-index® stijgt met 10%. Stel nu dat de AEX-index® met 10% stijgt van 270 punten naar 297 punten. Uw aandelenportefeuille zal in dat geval met 10% (2.500 euro) toenemen van 25.000 euro naar 27.500 euro. Echter, deze stijging zal teniet worden gedaan door de waardedaling in uw Turbopositie. De waarde van de Turbo daalt namelijk van 4 euro naar 1,30 euro
In de scenario’s is geen rekening
[=(310 – 297) / 10]. In dat geval zal uw totale portefeuille er als volgt uit komen te zien:
gehouden met transactiekosten, financieringskosten of -opbrengsten
Waarde aandelenportefeuille
EUR 27.500 (=25.000 +10%)
Waarde Turbopositie
EUR 1.203,80 (=926 Turbo’s x 1,30)
Totaal
EUR 28.703,803
en bied- en laatprijs. De scenario’s zijn gebaseerd op aannames en zijn ter illustratie opgenomen. Deze scenario’s zullen in werkelijkheid onderhevig zijn aan veranderingen. Aan deze scenario’s
2 Afwijking 0,20 euro door afronding van aantal benodigde Turbo’s. 3 Afwijking van -0,20 euro door afronding van aantal benodigde Turbo’s.
kunnen geen rechten worden ontleend.
24
Door een hedgepositie aan te gaan met een Turbo Short op de AEX-index® bent u beschermd tegen een daling van de AEX-index®. Mocht de AEX-index® toch stijgen, dan zult u hiervan niet mee profiteren.
Het stop loss-niveau. Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde afloopdatum, maar elke Turbo heeft een stop
Wat gebeurt er als een Turbo het
loss-niveau. Zodra het stop loss-niveau wordt bereikt, wordt de Turbo direct beëindigd en
stop loss-niveau bereikt buiten de
van de beurs gehaald. U ontvangt dan een eventuele restwaarde. De waarde van uw
officiële stop loss tijden? Bijvoorbeeld
Turbo kan nooit negatief worden. In het slechtste geval is de restwaarde van een Turbo
Amerikaanse onderliggende waarden,
nul en verliest u uw gehele inleg.
zoals een Turbo op het aandeel Apple.
Bij een Turbo Long ligt het stop loss-niveau net boven het financieringsniveau. Bij een Turbo Short ligt het stop loss-niveau juist net onder het financieringsniveau. Het actuele stop loss-niveau kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. Het stop loss-niveau wordt eens per maand aangepast aan het actuele financieringsniveau. Bij Turbo’s op individuele aandelen en indices wordt het stop loss-niveau ook voor beursopening op ex-dividenddata aangepast. Turbo’s kunnen het stop loss-niveau bereiken op het moment dat de onderliggende waarde verhandelbaar is. Sommige onderliggende waarden worden verhandeld op beurzen in andere tijdzones. De Turbo’s op deze onderliggende waarden kunnen hun stop loss-niveau ook bereiken op tijden dat u niet in deze Turbo’s kunt handelen. Bij een aantal onderliggende waarden, zoals de AEX-index®, is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Voor de AEX-index® loopt de slotveiling tot
Deze Turbo kan zijn stop loss-niveau officieel bereiken tussen 15.30 uur en 22.00 uur Central European Time (CET), de Turbo op Apple is verhandelbaar van 09.05 uur tot 18.30 uur (CET). Als de Turbo buiten deze tijden (15:30 uur en 22:00 uur (CET) het stop loss-niveau bereikt, dan wordt de handel in de Turbo tijdelijk stopgezet. Mocht het onderliggende aandeel, bijvoorbeeld bij een Turbo long, weer gaan stijgen en komt de waarde van de Turbo boven zijn stop loss-niveau uit, dan wordt de handel in de Turbo
17:35 uur. Ook tijdens deze slotveiling kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
weer hervat. Als bij beursopening
Een compleet overzicht van de handelstijden en stop losstijden van alle ABN AMRO
Turbo het stop loss-niveau heeft
Turbo’s kunt u op abnamromarkets.nl/handelstijden vinden.
bereikt, dan wordt de Turbo
officieel wordt vastgesteld dat de
afgewikkeld.
Wisselkoerseffect en ratio.
Slotveiling
Ook kan het zijn dat u bij de waardebepaling van een Turbo rekening moet houden met het
wisselkoerseffect. Hoewel de Turbo’s van ABN AMRO in euro genoteerd staan, kunnen
Bij een aantal onderliggende waarden
sommige aandelen en indices in een andere valuta noteren. Als de valuta van de onder-
zoals de AEX-index®, is er sprake van
liggende waarde stijgt ten opzichte van de euro kan dit een positief effect hebben op de
een slotveiling, ook wel closing auction
waarde van de Turbo. Een daling van de valuta van de onderliggende waarde kan een
genoemd. Deze slotveiling biedt
negatief effect hebben.
professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag
In bepaalde gevallen moet u daarnaast ook rekening houden met een ratio. De ratio geeft
af te wikkelen.
aan hoeveel Turbo’s u normaal gesproken zou moeten kopen om één keer in het
Voor de AEX-index® loopt de slotveiling
onderliggende aandeel te kunnen beleggen.
tot 17.35 uur CET. Ook tijdens deze
Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s. Lees voor aankoop de algemene brochure, het basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. Deze documenten en de meest actuele informatie kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
slotveiling kan een Turbo het stop lossniveau bereiken.
25
Het basisprospectus en de definitieve voorwaarden (het ‘Prospectus‘) van de ABN AMRO Turbo* (de ‘Turbo’) zijn verkrijgbaar bij: ABN AMRO Markets (HQ7180), Postbus 283, 1000 AE Amsterdam. Tel 0900-ABN1234 (0900-2261234), web: abnamromarkets.nl, emailadres:
[email protected] ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN AMRO‘) is de uitgevende instelling en lead manager van de Turbo. Het aanbod van de Turbo vindt uitsluitend plaats op basis van het Prospectus. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico‘s verbonden aan dit product en moeten weloverwogen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot dit product, zo nodig in overleg met hun eigen adviseurs, waarbij in aanmerking moet worden genomen of dit product past binnen hun eigen beleggingsbeleid. De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. ABN AMRO is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [‘US Persons’ in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Deze brochure is geproduceerd op 1 november 2011 review 8 april 2014. ‘AEX®’ and ‘AEX-index®’ are registered trademarks of Euronext N.V. or its subsidiaries * De naam TURBO® wordt gebruikt in licentie van de rechthebbende van de geregistreerde handelsnaam.
ABN AMRO TURBO’S OP VALUTA’S Goed voorbereid actief beleggen.
Nederland
Beleggen in Turbo’s. De Turbo van ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) is een beleggingsproduct waarmee u met een hefboom kunt inspelen op een door u verwachte koersbeweging van een onderliggende waarde. Met Turbo’s kunt u profiteren van zowel koersstijgingen als koersdalingen. Verwacht u een stijging van de onderliggende waarde, dan koopt u een Turbo Long. Maar als u een daling verwacht, dan kiest u voor een Turbo Short. Met Turbo’s op valuta’s kunt u inspelen op de koersontwikkeling van één valuta ten opzichte van een andere valuta. U kunt Turbo’s op valuta’s ook gebruiken om eventueel wisselkoersrisico in een bestaande portefeuille af te dekken.
Turbo’s iets voor u? Turbo’s zijn risicovolle beleggingsproducten en daardoor alleen geschikt voor ervaren en actieve beleggers die bereid zijn het risico te lopen de gehele inleg te verliezen. Door de ingebouwde hefboom kunnen Turbo’s procentueel gezien sterk in waarde dalen. Het stop loss-niveau zorgt er echter voor dat u nooit meer
Turbo‘s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. Komt uw verwachting niet uit, dan
dan uw inleg kunt verliezen.
zorgt het stop loss-niveau ervoor dat het verlies wordt beperkt tot uw inleg. Als het stop lossniveau wordt bereikt, zal de Turbo automatisch worden beëindigd en van de beurs worden
Voordat u in Turbo’s belegt, is het van
gehaald. Afhankelijk van de afwikkeling ontvangt u dan een eventuele restwaarde.
belang dat u de kenmerken en risico’s van dit product volledig begrijpt.
Waarin kunt u met Turbo‘s op valuta’s beleggen? Het actuele aanbod kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. U wordt als belegger in een Turbo geen rechthebbende op de onderliggende waarde zelf en u kunt daarom geen aanspraak maken op de rechten die aan de onderliggende waarde zijn verbonden.
Turbo’s op valuta’s nader bekeken. ABN AMRO Turbo’s op valuta’s kunt u kopen wanneer u een waardestijging van één valuta ten opzichte van een andere valuta verwacht, maar ook wanneer u (onverwachte) wisselkoersschommelingen in uw huidige portefeuille wilt afdekken. Wisselkoersen. Met Turbo’s op valuta’s kunt u speculeren op wisselkoersen. Een wisselkoers is de prijs van een valuta uitgedrukt in de waarde van een andere valuta. De handel in valuta‘s vindt dan ook altijd plaats in paren. Hierbij geldt dat de eerste valuta de ‘basisvaluta’ vormt en de
Op basis van uw kennis, ervaring en risicoprofiel moet u zorgvuldig afwegen of Turbo’s voor u geschikt zijn. Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s en is geen aanbieding van, of een uitnodiging tot het investeren in Turbo’s. Lees voor een uitgebreide beschrijving van de risico’s het basisprospectus, (bestaande uit het basisprospectus en eventuele supplementen), de definitieve voorwaarden en de actuele informatie. Al deze documenten kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
tweede valuta de ‘quotevaluta’. Bijvoorbeeld: in het valutapaar EUR/USD vormt de euro de basisvaluta en de Amerikaanse dollar de quotevaluta. De koers waartegen EUR/USD verhandeld wordt geeft het aantal Amerikaanse dollars weer dat met één euro kan worden gekocht. Een wisselkoers van bijvoorbeeld EUR/USD 1,25 betekent dat 1 euro evenveel waard is als 1,25 dollar. Andersom betekent dit ook dat 1 dollar een waarde heeft van 80 eurocent. Turbo Long en Turbo Short. Wanneer u belegt in Turbo‘s op valuta‘s moet u er rekening mee te houden dat u gelijktijdige long- en shortpositie inneemt op een valutapaar. U gaat bijvoorbeeld uit van een stijging van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro. Automatisch verwacht u dan een daling van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De long- of shortpositie wordt bepaald door de verwachte ontwikkeling van de basisvaluta. Verwacht u een stijging in de basisvaluta, dan kunt u daarvan profiteren met een Turbo Long. In de EUR/USD wisselkoers, is de euro de basisvaluta. Om te profiteren van een verwachte stijging van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar koopt u daarom een Turbo Long op de EUR/USD wisselkoers.
Belangrijke kenmerken van Turbo’s • Mogelijkheid om versneld in te spelen op zowel koersstijgingen als koersdalingen. • Groot winst- en verliespotentieel door de hefboomwerking. • Niet meer verliezen dan uw inleg door het ingebouwde stop lossniveau. • Eenvoudig verhandelbaar via Euronext Amsterdam. • Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum.
Verwacht u daarentegen een daling van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar, dan kunt u daarvan profiteren met een Turbo Short op de EUR/USD wisselkoers.
28
Financieringskosten bij beleggen in Turbo’s op valuta’s. Doordat u met een Turbo op valuta’s als het ware een gelijktijdige long- en shortpositie inneemt op een valutapaar, heeft u ook te maken met twee rentepercentages; u betaalt financieringskosten voor de longpositie en ontvangt financieringsopbrengsten voor de shortpositie. Heeft u bijvoorbeeld een Turbo Long op de EUR/USD wisselkoers dan betaalt u financieringskosten voor de longpositie in euro en ontvangt u in het algemeen financieringsopbrengsten over de shortpositie in Amerikaanse dollar. Het saldo van de financieringsrentes wordt op dagbasis verrekend in het financieringsniveau van de Turbo.
Afdekken van valutarisico in uw portefeuille. Wanneer u een buitenlandse valuta in uw portefeuille heeft, kunt u met Turbo’s op valuta’s het risico van een eventuele waardedaling van deze valuta ten opzichte van een andere valuta afdekken (hedgen). Om de werking van Turbo’s als afdekkinginstrument te verduidelijken, geven wij een scenarioanalyse. In de scenario-analyse wordt de volgende formule toegepast om de waarde van de Turbo Long te berekenen: Waarde Turbo Long
=
(Koers onderliggende waarde – Financieringsniveau) (Ratio x Wisselkoers)
Stel, u hebt een Amerikaans dollarbelang van 100.000 in uw aandelenportefeuille en u verwacht een waardedaling van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro. Om ervoor te zorgen dat uw portefeuille is afgedekt tegen dit valutarisico, kunt u gebruik maken van een Turbo Long op de EUR/USD wisselkoers. Deze Turbo zal namelijk in waarde stijgen wanneer de euro in waarde stijgt ten opzichte van de Amerikaanse dollar. In dit voorbeeld heeft de Turbo Long de volgende specificaties: Euro/dollar-wisselkoers
1,25
Financieringsniveau
1,20
Stop loss-niveau
1,224
Ratio
0,01
Waarde Turbo Long
EUR 4
Om mogelijk valutarisico in uw bestaande portefeuille af te dekken, moet u eerst vaststellen hoeveel Turbo’s u nodig heeft. Het aantal benodigde Turbo’s Long om uw portefeuille af te dekken tegen een waardedaling van de Amerikaanse dollar is als volgt te berekenen:
Let op, uw wisselkoersrisico is afgedekt tot het punt dat het stop
Aantal Turbo’s
= (Af te dekken bedrag / financieringsniveau) x ratio = (100.000 / 1,20) x 0,01 = 834
Het aantal benodigde Turbo’s is dus afhankelijk van het financieringsniveau en de ratio van
loss-niveau wordt bereikt. Ook moet u er rekening mee houden dat u met eventuele wijzigingen in de door u afgedekte positie ook uw Turbopositie moet aanpassen. Daarnaast willen wij
de door u gekozen Turbo. Het bedrag dat u moet investeren om uw positie af te dekken, is
u erop wijzen dat financieringskosten
vervolgens te berekenen door het aantal benodigde Turbo’s te vermenigvuldigen met de
of -opbrengsten van invloed kunnen
waarde van de gekozen Turbo. De investering benodigd voor het afdekken van het valutarisico
zijn op de totale waarde van de
voor deze portefeuille bedraagt: 834 x 4 = 3.336 euro.
portefeuille. 29
De totale portefeuille zal er als volgt uit komen te zien: Amerikaans dollar belang Waarde positie in USD
100.000
Waarde positie in EUR
80.000
De waarde van uw belegging kan Turbo investering
Totale waarde portefeuille 100.000
3.336
fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
83.336
Scenario 1: de Amerikaanse dollar daalt in waarde. Wanneer de Amerikaanse dollar in waarde daalt ten opzichte van de euro betekent dit in feite dat de Amerikaanse dollar goedkoper wordt. U kunt dan met één euro meer Amerikaanse dollars kopen en dus met één Amerikaanse dollar minder euro’s kopen. Wanneer de EUR/USD wisselkoers bijvoorbeeld stijgt van 1,25 naar 1,30 zal de waarde van uw Amerikaans dollarbelang in euro’s in principe met 3.077 euro afnemen. Dit bedrag komt tot stand door de oorspronkelijke waardepositie in euro te verminderen met de nieuwe waardepositie in euro (80.000 - (100.000 / 1,30) = 3.077 euro). Deze waardedaling zal echter worden gecompenseerd door een waardestijging van uw Turbo Long van 4 euro naar 7,69 euro [(1,30 - 1,20) / (0,01 x 1,30)], waardoor de waarde van uw Turbo positie met 3.077 euro toeneemt tot 6.413 euro: Waarde Turbo Positie
= aantal Turbo’s x waarde Turbo = 834 x [(1,30 -1,20) / (0,01 x 1,30)] = 834 x 7,69 = 6.413 euro
Door de waardestijging van uw Turbo’s Long op de EUR/USD zal de totale waarde van uw portefeuille ongewijzigd blijven: Amerikaans dollar belang
Waarde van Turbo belegging
Totale waarde portefeuille
Waarde positie in USD
100.000
Waarde positie EUR in (beginsituatie)
80.000
3.336
83.336
Waarde positie EUR in (scenario 1)
76.923
6.413
83.336
-/- 3.077
3.077
Verschil in EUR
100.000
0
Scenario 2: de waarde van de Amerikaanse dollar stijgt.
In de scenario’s is geen rekening
Wanneer de Amerikaanse dollar in waarde stijgt ten opzichte van de euro betekent dit in feite
gehouden met transactiekosten,
dat de dollar duurder wordt. U kunt dan met één euro minder dollars kopen en dus met één
financieringskosten of -opbrengsten
dollar meer euro’s kopen.
en bied- en laatprijs. De scenario’s zijn gebaseerd op
Wanneer de EUR/USD wisselkoers bijvoorbeeld daalt van 1,25 naar 1,23 zal de waarde van uw Amerikaanse dollar belang in euro’s in principe met 1.301 euro toenemen. Dit bedrag komt tot stand door de oorspronkelijke waardepositie in euro te verminderen met de nieuwe waardepositie in euro (80.000 - (100.000 / 1,23) = -1.301 euro). Echter, door uw Turbo Long positie op de EUR/USD wisselkoers, zal de waardestijging van uw dollarpositie niet doorwerken in uw gehele portefeuille. De waarde van uw Turbo positie zal namelijk met 1.301 euro afnemen
aannames en zijn ter illustratie opgenomen. Deze scenario’s zullen in werkelijkheid onderhevig zijn aan veranderingen. Aan deze scenario’s kunnen geen rechten worden ontleend.
naar 2.035 euro:
30
Waarde Turbo Positie
= aantal Turbo’s x waarde Turbo = 834 x [(1,23 -1,20) / (0,01 x 1,23)] = 834 x 2,44 = 2.035 euro
Door de waardedaling van uw Turbo Long op de EUR/USD zal de totale waarde van uw portefeuille ongewijzigd blijven, ondanks de stijging in de waarde van uw dollarpositie:
Amerikaans dollar belang
Waarde van Turbo belegging
Totale waarde portefeuille
Waarde positie in USD
100.000
Waarde positie EUR in (beginsituatie)
80.000
3.336
83.336
Waarde positie EUR in (scenario 2)
81.301
2.035
83.336
1.301
-/- 1.301
Verschil in EUR
100.000
0
Door een hedgepositie aan te gaan met een EUR/USD Turbo Long bent u beschermd tegen een daling van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro. Mocht de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro toch stijgen, dan zult u hiervan niet mee profiteren.
Het stop loss-niveau. Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde afloopdatum, maar elke Turbo heeft een stop
Wat gebeurt er als een Turbo het
loss-niveau. Zodra het stop loss-niveau wordt bereikt, wordt de Turbo direct beëindigd
stop loss-niveau bereikt buiten de
en van de beurs gehaald. U ontvangt dan een eventuele restwaarde. De waarde van uw
officiële stop loss tijden? Bijvoorbeeld
Turbo kan nooit negatief worden. In het slechtste geval is de restwaarde van een Turbo
Amerikaanse onderliggende waarden,
nul en verliest u uw gehele inleg.
zoals een Turbo op het aandeel Apple.
Bij een Turbo Long ligt het stop loss-niveau net boven het financieringsniveau. Bij een Turbo Short ligt het stop loss-niveau juist net onder het financieringsniveau. Het actuele stop loss-niveau kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. Het stop loss-niveau wordt eens per maand aangepast aan het actuele financieringsniveau. Turbo’s kunnen het stop loss-niveau bereiken op het moment dat de onderliggende waarde verhandelbaar is. Sommige onderliggende waarden worden verhandeld op beurzen in andere tijdzones. De Turbo’s op deze onderliggende waarden kunnen hun stop loss-niveau ook bereiken op tijden dat u niet in deze Turbo’s kunt handelen. Bij een aantal onderliggende waarden, is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af
Deze Turbo kan zijn stop loss-niveau officieel bereiken tussen 15.30 uur en 22.00 uur Central European Time (CET), de Turbo op het aandeel Apple is verhandelbaar van 09.05 uur tot 18.30 uur (CET). Als de Turbo buiten deze tijden (15:30 uur en 22:00 uur (CET) het stop loss-niveau bereikt, dan wordt de handel in de Turbo tijdelijk stopgezet. Mocht het onderliggende aandeel, bijvoorbeeld bij een Turbo long, weer
te wikkelen.
gaan stijgen en komt de waarde van de
Een compleet overzicht van de handelstijden en stop loss-tijden van alle ABN AMRO Turbo’s
dan wordt de handel in de Turbo weer
kunt u op abnamromarkets.nl/handelstijden vinden.
Turbo boven zijn stop loss-niveau uit, hervat. Als bij beursopening officieel wordt vastgesteld dat de Turbo het stop loss-niveau heeft bereikt, dan wordt de Turbo afgewikkeld. 31
Wisselkoerseffect en ratio. ABN AMRO Turbo’s noteren in euro. De euro noteert echter nooit als quotevaluta in een
Slotveiling Bij een aantal onderliggende waarden
valutapaar. Bij Turbo’s op valuta’s moet u rekening houden met een wisselkoerseffect.
is er sprake van een slotveiling,
In bepaalde gevallen moet u daarnaast rekening houden met een ratio. De ratio geeft aan
Deze slotveiling biedt professionele
ook wel closing auction genoemd.
hoeveel Turbo’s u normaal gesproken zou moeten kopen om één keer in de onderliggende
handelaren de gelegenheid om hun
wisselkoers te kunnen beleggen.
laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Ook tijdens deze slotveiling kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s. Lees voor aankoop de algemene brochure, het basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. Deze documenten en de meest actuele informatie kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
32
Het basisprospectus en de definitieve voorwaarden (het ‘Prospectus‘) van de ABN AMRO Turbo* (de ‘Turbo’) zijn verkrijgbaar bij: ABN AMRO Markets (HQ7180), Postbus 283, 1000 AE Amsterdam. Tel 0900-ABN1234 (0900-2261234), web: abnamromarkets.nl, emailadres:
[email protected] ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN AMRO‘) is de uitgevende instelling en lead manager van de Turbo. Het aanbod van de Turbo vindt uitsluitend plaats op basis van het Prospectus. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico‘s verbonden aan dit product en moeten weloverwogen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot dit product, zo nodig in overleg met hun eigen adviseurs, waarbij in aanmerking moet worden genomen of dit product past binnen hun eigen beleggingsbeleid. De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/ of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. ABN AMRO is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [‘US Persons’ in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Deze brochure is geproduceerd op 1 november 2011 review 3 april 2014. * De naam TURBO® wordt gebruikt in licentie van de rechthebbende van de geregistreerde handelsnaam.
ABN AMRO TURBO’S OP OBLIGATIES Goed voorbereid actief beleggen.
Nederland
Beleggen in Turbo’s.
Turbo’s iets voor u?
De Turbo van ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) is een beleggingsproduct waarmee
Turbo’s zijn risicovolle beleggingspro-
u met een hefboom kunt inspelen op een door u verwachte koersbeweging van een
ducten en daardoor alleen geschikt
onderliggende waarde. Met Turbo’s kunt u profiteren van zowel koersstijgingen als
voor ervaren en actieve beleggers
koersdalingen. Verwacht u een stijging van de onderliggende waarde, dan koopt u een
die bereid zijn het risico te lopen
Turbo Long. Maar als u een daling verwacht, dan kiest u voor een Turbo Short. Met
de gehele inleg te verliezen. Door
Turbo’s op obligaties (future) kunt u inspelen op een door u verwachte koersontwikkeling
de ingebouwde hefboom kunnen
van een obligatiefuture. U kunt Turbo‘s op obligaties (future) ook gebruiken om eventueel
Turbo’s procentueel gezien sterk
renterisico in een bestaande obligatieportefeuille af te dekken. Turbo‘s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. Komt uw verwachting niet uit, dan zorgt het stop loss-niveau ervoor dat het verlies wordt beperkt tot uw inleg. Als het stop loss-niveau wordt bereikt, zal de Turbo automatisch worden beëindigd en van de beurs worden gehaald. Afhankelijk van de afwikkeling ontvangt u dan een eventuele restwaarde.
Waarin kunt u met Turbo‘s op obligaties beleggen?
in waarde dalen. Het stop loss-niveau zorgt er echter voor dat u nooit meer dan uw inleg kunt verliezen. Voordat u in Turbo’s belegt, is het van belang dat u de kenmerken en risico’s van dit product volledig begrijpt. Op basis van uw kennis, ervaring en risicoprofiel moet u zorgvuldig afwegen
Het actuele aanbod kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. U wordt als belegger in een
of Turbo’s voor u geschikt zijn.
Turbo geen rechthebbende op de onderliggende waarde zelf en u kunt daarom geen aanspraak maken op de rechten die aan de onderliggende waarde zijn verbonden.
Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO
Turbo’s op obligaties nader bekeken. Wanneer u belegt in Turbo’s op obligaties moet u zich van een aantal belangrijke kenmerken
Turbo’s en is geen aanbieding van, of een uitnodiging tot het investeren in Turbo’s. Lees voor een uitgebreide
bewust zijn. Door de specifieke eigenschappen van de obligatiemarkt is de dynamiek
beschrijving van de risico’s het basis-
van Turbo’s op obligaties anders dan, bijvoorbeeld, Turbo’s met aandelen als onderliggende
prospectus, (bestaande uit het basis-
waarde. Zo bewegen obligatiekoersen in tegengestelde richting van de marktrente. Turbo‘s
prospectus en eventuele supplementen),
op obligaties hebben termijncontracten als onderliggende waarde. Dit is in plaats van op de
de definitieve voorwaarden en de actuele
onderliggende obligatie zelf. Een termijncontract, ook wel future genoemd, is een afspraak
informatie. Al deze documenten kunt u
tussen twee partijen om in de toekomst een onderliggende waarde te leveren tegen een
op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
afgesproken prijs. Naast de kenmerken van de obligatiemarkt moet u met Turbo‘s op obligaties dus ook rekening houden met de specifieke kenmerken van termijncontracten. Ook noteren een aantal obligatiekoersen in een andere valuta, terwijl de ABN AMRO Turbo’s op obligaties, in euro noteren.
Belangrijke kenmerken van Turbo’s • Mogelijkheid om versneld in te spelen op zowel koersstijgingen als
De obligatiefuture. Een obligatie is een verhandelbaar schuldbewijs dat op basis van een spotkoers wordt verhandeld op een obligatiemarkt. Turbo’s op obligaties hebben als onderliggende waarde
koersdalingen. • Groot winst- en verliespotentieel door de hefboomwerking.
een obligatiefuture. De koersontwikkeling van de obligatiefuture is gekoppeld aan de koers
• Niet meer verliezen dan uw inleg
van een vooraf geselecteerd aantal obligaties die voldoen aan vastgestelde voorwaarden.
door het ingebouwde stop loss-
Maar één van deze geselecteerde obligaties, namelijk de goedkoopst leverbare, bepaalt de
niveau.
koers van de obligatiefuture.
• Eenvoudig verhandelbaar via Euronext Amsterdam.
Rente en Duration. Beleggen in Turbo’s op obligatiefutures kent twee basisregels:
• Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum.
1. Wanneer de rente stijgt, dan daalt de koers van een obligatiefuture. U kunt hier op inspelen
35
met een Turbo Short. Andersom geldt ook: wanneer de rente daalt, dan stijgt de koers van een 2. Hoe langer de looptijd van de obligatiefuture, des te hoger de rentegevoeligheid (duration) en hoe meer de koers van de obligatiefuture, en dus de koers van de Turbo, reageert op schommelingen in de rente.
FUTUREPRIJS
obligatiefuture. U kunt hier op inspelen met een Turbo Long.
Juni
Belangrijk is daarbij het onderscheid tussen de ‘korte‘ en de ‘lange‘ rente. Onder korte rente
Maart
valt de rente op leningen met een looptijd tot ongeveer 2 jaar. Met betrekking tot de rente op leningen met een langere looptijd spreken we van lange rente. De korte rente beweegt vaak anders dan de lange rente en is doorgaans lager. De korte rente, ook wel geldmarktrente genoemd, wordt vooral beïnvloed door beslissingen van de centrale bank. De lange rente, ook wel kapitaalmarktrente genoemd, wordt beïnvloed door macro-economische factoren,
Spotprijs
zoals inflatieverwachtingen.
TIJD
Figuur 1. Futurecurve in contango: futureprijzen noteren hoger dan de spotprijs. Na verloop van tijd zal de futureprijs dalen richting de spotprijs.
Contango en Backwardation. Futurecontracten zijn beschikbaar met diverse looptijden. Afhankelijk van de
FUTUREPRIJS
afloopdata. Deze kunnen verschillende prijzen hebben. Wanneer de futureprijzen en afloopdata in een grafiek tegen elkaar worden afgezet ontstaat de futurecurve. Juni
Met het dichterbij komen van de einddatum van de future (expiratie) wordt het verschil
FUTUREPRIJS
onderliggende obligatie worden er futurecontracten uitgegeven met verschillende Spotprijs
tussen de futureprijs en de spotprijs kleiner. Maar beweging in spotprijs Maart of de futurecurve
kunnen leiden tot grotere verschillen tussen de spotprijs en futureprijs. Als een futureprijs hoger noteert dan de spotprijs spreken we van contango. Een Contango situatie voor
Maart
obligatiefutures kan voorkomen bij een verwachte daling in de kapitaalmarktrente, bijvoorbeeld als gevolg van verminderde economische groei. Voor een Turbo Short heeft
Juni
een contango situatie over het algemeen een positief effect omdat men dan uitgaat van Spotprijs
een daling in de futureprijs richting de spotprijs. Als een futureprijs lager noteert TIJD dan de spotprijs spreken we van backwardation. Backwardation is de omgekeerde situatie
van contango. Bij obligatiefutures kan dit voorkomen bij een verwachte stijging in de kapitaalmarktrente, bijvoorbeeld als gevolg van hoge inflatie. Een rentestijging heeft namelijk een daling in de koers van de obligatie tot gevolg. Voor een Turbo Long heeft de backwardation situatie over het algemeen een positief effect omdat men dan uitgaat van
TIJD
Figuur 2. Futurecurve in backwardation: futureprijzen noteren lager dan de spotprijs. Na verloop van tijd zal de futureprijs stijgen richting de spotprijs.
een stijging in de futureprijs richting de spotprijs.
Het effect van doorrollen. Turbo’s hebben geen vaste looptijd, futures wel. De meeste futures op Duitse staatsobligaties, zoals de Bund future, lopen bijvoorbeeld jaarlijks af in maart, juni, september en december. Om de Turbo te laten voortbestaan wordt de onderliggende obligatiefuture van de Turbo vóór de ‘First Notice Day’1 doorgerold door de futurepositie te verkopen en de eerstvolgende meest liquide future te kopen. De eventuele doorroldatum van de future kunt u vinden bij de kenmerken van de betreffende Turbo op abnamromarkets.nl/turbo
1
De First Notice Day is de eerste dag waarop de koper van een future verplicht kan worden om de onderliggende waarde te kopen. Afhankelijk van de liquiditeit van de onderliggende waarde wordt de future een aantal dagen, met een minimum van vijf werkdagen, voor de First Notice Day doorgerold.
36
Door eventuele prijsverschillen tussen de futures van verschillende looptijden is het mogelijk dat na het doorrollen van de future zowel het financieringsniveau als het stop loss-niveau van een Turbo op de future wordt aangepast. Of de prijsverschillen positief of negatief zijn hangt af van de vorm van de futurecurve (contango of backwardation) en of de belegger inspeelt op een stijging (met een Turbo Long) of een daling (met een Turbo Short). Voorbeeld: doorrollen van de obligatiefuture. Om de waarde van een Turbo op een obligatie neutraal te houden, is het mogelijk dat zowel
De waarde van uw belegging kan
het financieringsniveau als het stop loss-niveau van een Turbo op de future na het doorrollen
fluctueren. In het verleden behaalde
wordt aangepast met het eventuele prijsverschil tussen futures van verschillende looptijden.
resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Stel u bezit een Turbo Long op de Bund future waarvan de future wordt doorgerold naar de volgende afloopdatum. De Turbo Long heeft de volgende specificaties: Koers aflopend futurecontract
130
Financieringsniveau
120
Stop loss-niveau
123
Ratio
1
Waarde Turbo Long
10
Scenario 1: Turbo op de Bund future in contango. De futurecurve van de Bund bevindt zich in contango. Het nieuwe futurecontract heeft een koers van 133 euro. Het koersverschil van 3 euro wordt bij het financieringsniveau opgeteld, zodat het doorrollen in principe geen invloed heeft op de waarde van de Turbo. Vervolgens wordt ook het stop loss-niveau aangepast. De nieuwe specificaties voor de Turbo Long op de Bund future zijn dan als volgt: Koers nieuw futurecontract
133
Financieringsniveau
123
Stop loss-niveau
126
Ratio
1
Waarde Turbo Long
10
Scenario 2: Turbo of de Bund future in backwardation. De futurecurve van de Bund bevindt zich in backwardation. Het nieuwe futurecontract
In de scenario’s is geen rekening
heeft een koers van 128 euro. Het koersverschil van 2 euro wordt in mindering gebracht
gehouden met transactiekosten,
op het financieringsniveau, zodat het doorrollen van het futurecontract in principe geen
financieringskosten of -opbrengsten
invloed heeft op de waarde van de Turbo. Vervolgens wordt ook het stop loss-niveau
en bied- en laatprijs.
aangepast. De nieuw specificaties voor de Turbo Long op de Bund future zijn dan als volgt:
De scenario’s zijn gebaseerd op aannames en zijn ter illustratie
Koers nieuw futurecontract
128
Financieringsniveau
118
Stop loss-niveau
121
Ratio
1
Waarde Turbo Long
10
opgenomen. Deze scenario’s zullen in werkelijkheid onderhevig zijn aan veranderingen. Aan deze scenario’s kunnen geen rechten worden ontleend.
37
Afdekken van renterisico in uw portefeuille. Obligaties en obligatiefutures bewegen in tegengestelde richting van de rente. Een dalende rente leidt bijvoorbeeld tot een stijging in de koers van de obligatie(future) terwijl een stijgende rente leidt tot een daling in de koers van de obligatie(future). Een rentestijging heeft daardoor een negatief effect op de waarde van een bestaande obligatieportefeuille. Om het risico van rentestijgingen in een bestaande obligatieportefeuille af te dekken (hedgen) kan gebruik worden gemaakt van Turbo’s Short op obligatiefutures. De Turbo Short zal namelijk in waarde stijgen wanneer de koers van de obligatiefuture daalt (als gevolg van bijvoorbeeld een rentestijging). Om te bepalen hoeveel Turbo’s u nodig heeft om een obligatieportefeuille af te dekken kunt u de volgende formule gebruiken: Aantal Turbo’s
=
(Duration portefeuille x Waarde portefeuille) (Duration obligatiefuture x Koers obligatiefuture)
Het effect van een rentebeweging op de koers van een obligatie(future) wordt weergegeven door de duration. In het algemeen geldt dat om een portefeuille af te dekken een Turbo gekozen wordt waarvan de duration van de onderliggende obligatiefuture in in de buurt ligt van de duration van de portefeuille. Hoe langer de looptijd van de onderliggende obligatiefuture, hoe hoger de duration. Het aantal Turbo’s dat nodig is om een obligatieportefeuille af te dekken is onafhankelijk van de gekozen hefboom of het gekozen stop loss-niveau. Als u kiest voor een Turbo met een hoge hefboom zal u investering kleiner zijn dan bij een Turbo met een lage hefboom. Het risico dat het stop loss-niveau wordt bereikt, is bij een hoge hefboom groter. Als het stop loss-niveau wordt bereikt, is uw obligatieportefeuille niet langer afgedekt. Bij een Turbo met een lage hefboom is het risico dat het stop loss-niveau wordt bereikt kleiner dan bij een Turbo met een hogere hefboom, maar zal de investering om een obligatieportefeuille af te dekken hoger uitvallen. Stel dat u een obligatieportefeuille van 100.000 euro met een duration van 6 wilt afdekken met behulp van Turbo’s Short op de Bund future. Wanneer de Bund future een duration heeft van 7 en een koers van 130, heeft u 659 Turbo’s nodig om uw obligatieportefeuille af te dekken [(6 x 100.000) / (7 x 130)].
Let op, uw renterisico is enkel afgedekt tot het punt dat het stop loss-niveau wordt bereikt. Ook moet u er rekening mee houden dat u met eventuele wijzigingen in de door u afgedekte positie ook uw Turbopositie moet aanpassen. Daarnaast willen wij u erop wijzen dat financieringskosten of -opbrengsten van invloed kunnen zijn op de totale waarde van uw portefeuille. Als u gebruik maakt van Turbo‘s Short om renterisico op een bestaande obligatieportefeuille af te dekken, is het mogelijk dat men door verschillende durations misschien geen perfecte duration hedge kan afsluiten. Ook moet u er rekening mee houden dat de kredietopslag van de af te dekken obligatieportefeuille anders kan bewegen dan de obligatiefuture
Door een hedgepositie aan te gaan met een Turbo Short op een obligatiefuture bent u beschermd tegen een waardedaling van een bestaande obligatieportefeuille als gevolg van een rentestijging. Als de bestaande obligatieportefeuille in waarde stijgt als gevolg van een rentedaling, dan zult u hiervan niet mee profiteren.
waar de Turbo op gebaseerd is.
38
Het stop loss-niveau. Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde afloopdatum, maar elke Turbo heeft een stop lossniveau. Zodra het stop loss-niveau wordt bereikt, wordt de Turbo direct beëindigd en van de beurs gehaald. U ontvangt dan een eventuele restwaarde. De waarde van uw Turbo kan nooit negatief worden. In het slechtste geval is de restwaarde van een Turbo nul en verliest u uw gehele inleg. Bij een Turbo Long ligt het stop loss-niveau net boven het financieringsniveau. Bij een Turbo Short ligt het stop loss-niveau juist net onder het financieringsniveau. Het actuele stop loss-niveau kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. Het stop loss-niveau wordt eens per maand aangepast aan het actuele financieringsniveau. Bij Turbo’s met een future als onderliggende waarde kan het stop loss-niveau worden aangepast wanneer de future wordt doorgerold. Turbo’s kunnen het stop loss-niveau bereiken op het moment dat de onderliggende waarde verhandelbaar is. Sommige onderliggende waarden worden verhandeld op beurzen in andere tijdzones. De Turbo’s op deze onderliggende waarden kunnen hun stop loss-niveau ook bereiken op tijden dat u niet in deze Turbo’s kunt handelen. Bij een aantal onderliggende waarden, is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Voor de AEX-index® loopt de slotveiling tot 17:35 uur. Ook tijdens deze slotveiling kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
Wat gebeurt er als een Turbo het stop loss-niveau bereikt buiten de officiële stop loss tijden? Bijvoorbeeld Amerikaanse onderliggende waarden, zoals een Turbo op het aandeel Apple. Deze Turbo kan zijn stop loss-niveau officieel bereiken tussen 15.30 uur en 22.00 uur Central European Time (CET), de Turbo op het aandeel Apple is verhandelbaar van 09.05 uur tot 18.30 uur (CET). Als de Turbo buiten deze tijden (15:30 uur en 22:00 uur (CET) het stop loss-niveau bereikt, dan wordt de handel in de Turbo tijdelijk stopgezet. Mocht het onderliggende aandeel, bijvoorbeeld bij een Turbo long, weer gaan stijgen en komt de waarde van de Turbo boven zijn stop loss-niveau
De kans dat het stop loss-niveau wordt bereikt voor ABN AMRO Turbo’s op obligaties is beperkt van 09:00 uur tot 20:00 uur Central European Time (CET). Toch is het mogelijk dat u, door de handelstijden van de Turbo, niet altijd op het stop loss-niveau kunt inspelen. Een compleet overzicht van de handelstijden en stop loss-tijden van alle ABN AMRO Turbo’s kunt u op abnamromarkets.nl/handelstijden vinden.
Wisselkoerseffect en ratio. Ook kan het zijn dat u bij de waardebepaling van een Turbo rekening moet houden met het wisselkoerseffect. Hoewel de Turbo’s van ABN AMRO in euro genoteerd staan, kunnen sommige obligaties in een andere valuta noteren. Als de valuta van de onderliggende waarde stijgt ten opzichte van de euro kan dit een positief effect hebben op de waarde van de Turbo. Een daling van de valuta van de onderliggende waarde kan een negatief effect hebben.
uit, dan wordt de handel in de Turbo weer hervat. Als bij beursopening officieel wordt vastgesteld dat de Turbo het stop loss-niveau heeft bereikt, dan wordt de Turbo afgewikkeld.
Slotveiling Bij een aantal onderliggende waarden is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Ook tijdens deze slotveiling
In bepaalde gevallen moet u daarnaast ook rekening houden met een ratio. De ratio geeft aan hoeveel Turbo’s u normaal gesproken zou moeten kopen om één keer in het onderliggende aandeel te kunnen beleggen.
kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s. Lees voor aankoop de algemene brochure, het basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. Deze documenten en de meest actuele informatie kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
39
Het basisprospectus en de definitieve voorwaarden (het ‘Prospectus‘) van de ABN AMRO Turbo* (de ‘Turbo’) zijn verkrijgbaar bij: ABN AMRO Markets (HQ7180), Postbus 283, 1000 AE Amsterdam. Tel 0900-ABN1234 (0900-2261234), web: abnamromarkets.nl, emailadres:
[email protected] ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN AMRO‘) is de uitgevende instelling en lead manager van de Turbo. Het aanbod van de Turbo vindt uitsluitend plaats op basis van het Prospectus. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico‘s verbonden aan dit product en moeten weloverwogen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot dit product, zo nodig in overleg met hun eigen adviseurs, waarbij in aanmerking moet worden genomen of dit product past binnen hun eigen beleggingsbeleid. De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. ABN AMRO is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [‘US Persons’ in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Deze brochure is geproduceerd op 17 juli 2012 review 3 april 2014. * De naam TURBO® wordt gebruikt in licentie van de rechthebbende van de geregistreerde handelsnaam.
ABN AMRO TURBO’S OP GRONDSTOFFEN Goed voorbereid actief beleggen.
Nederland
Beleggen in Turbo’s.
Turbo’s iets voor u?
De Turbo van ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) is een beleggingsproduct waarmee
Turbo’s zijn risicovolle beleggings-
u met een hefboom kunt inspelen op een door u verwachte koersbewegingen van
producten en daardoor alleen geschikt
een onderliggende waarde. Met Turbo’s kunt u profiteren van zowel koersstijgingen
voor ervaren en actieve beleggers
als koersdalingen. Verwacht u een stijging van de onderliggende waarde, dan
die bereid zijn het risico te lopen
koopt u een Turbo Long. Maar als u een daling verwacht, dan kiest u voor een Turbo
de gehele inleg te verliezen. Door
Short. Met Turbo’s op grondstoffen kunt u inspelen op de koersontwikkeling van de
de ingebouwde hefboom kunnen
prijzen van verschillende soorten grondstoffen, zoals edelmetalen, energie- en
Turbo’s procentueel gezien sterk
landbouwproducten. U kunt Turbo’s op grondstoffen ook gebruiken om risico’s van
in waarde dalen. Het stop loss-niveau
eventuele fluctuaties in grondstofprijzen af te dekken. Turbo‘s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum. Komt uw verwachting niet uit, dan zorgt het stop loss-niveau ervoor dat het verlies wordt beperkt tot uw inleg. Als het stop loss-niveau wordt bereikt, zal de Turbo automatisch worden beëindigd en van de beurs worden gehaald. Afhankelijk van de afwikkeling ontvangt u dan een eventuele restwaarde. Turbo’s op grondstoffen hebben vrijwel altijd de future van de grondstof als onderliggende waarde. Turbo’s op edelmetalen vormen hierop een uitzondering: deze zijn altijd gebaseerd op de spotprijs van de onderliggende waarde.
Turbo’s op grondstoffen nader bekeken. Wanneer u belegt in Turbo’s op grondstoffen moet u zich van een aantal belangrijke kenmerken bewust zijn. Zo hebben Turbo‘s op grondstoffen vaak termijncontracten (futures) op de grondstof als onderliggende waarde in plaats van de fysieke grondstof zelf. Een future is een afspraak tussen twee partijen om in de toekomst een onderliggende waarde te leveren tegen een afgesproken prijs. Veel grondstofprijzen noteren in Amerikaanse dollars, maar ABN AMRO Turbo dus ook die op grondstoffen noteren in euro’s. Spotprijs en Futureprijs. De spotprijs is de prijs voor fysieke levering van een onderliggende waarde. Beleggingen in edelmetalen zijn vaak gebaseerd op de spotprijs. Echter, voor veel andere grondstoffen is
zorgt er echter voor dat u nooit meer dan uw inleg kunt verliezen. Voordat u in Turbo’s belegt, is het van belang dat u de kenmerken en risico’s van dit product volledig begrijpt. Op basis van uw kennis, ervaring en risicoprofiel moet u zorgvuldig afwegen of Turbo’s voor u geschikt zijn. Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s en is geen aanbieding van, of een uitnodiging tot het investeren in Turbo’s. Lees voor een uitgebreide beschrijving van de risico’s het basisprospectus, (bestaande uit het basisprospectus en eventuele supplementen), de definitieve voorwaarden en de actuele informatie. Al deze documenten kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
fysieke levering van de onderliggende waarde vaak lastig en niet wenselijk. Beleggen in grondstoffen gebeurt daarom vaak op basis van futures. De futureprijs is de prijs voor toekomstige levering van de onderliggende waarde Door te beleggen in de future en deze op tijd te verkopen of door te rollen, kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Hierdoor kan toch worden ingespeeld op koersontwikkelingen van een grondstof zonder dat de belegger zelf de grondstof hoeft te bezitten.
Belangrijke kenmerken van Turbo’s • Mogelijkheid om versneld in te spelen op zowel koersstijgingen als koersdalingen. • Groot winst- en verliespotentieel door de hefboomwerking. • Niet meer verliezen dan uw inleg door het ingebouwde stop lossniveau. • Eenvoudig verhandelbaar via Euronext Amsterdam. • Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde einddatum.
42
Contango en Backwardation. Futurecontracten zijn beschikbaar met diverse looptijden. Afhankelijk van de onderliggende grondstof worden er futurecontracten uitgegeven met verschillende afloopdata in een grafiek tegen elkaar worden afgezet ontstaat de futurecurve. Met het dichterbij komen van de einddatum van de future (expiratie) wordt het verschil tussen de futureprijs en de spotprijs kleiner. Maar bewegingen in de spotprijs of in de
FUTUREPRIJS
afloopdata. Deze hebben vaak verschillende prijzen. Wanneer de futureprijzen en
Juni
futurecurve kunnen leiden tot grotere verschillen tussen de spotprijs en de futureprijs.
Maart
Als een futureprijs hoger noteert dan de spotprijs spreken we van contango. Een Contango situatie kan een aantal mogelijke oorzaken hebben, waaronder kosten voor opslag, verzekering en financiering, of onzekerheid over de toekomstige voorraden. Als een futureprijs lager noteert dan de spotprijs spreken we van backwardation. Backwardation is de omgekeerde situatie van contango. Dit komt bijvoorbeeld voor in
Spotprijs
geval van schaarste, of wanneer er een grote vraag naar onmiddellijke levering van de
TIJD
onderliggende grondstof is. Maar ook wanneer veel investeerders verwachten dat de
Figuur 1. Futurecurve in contango: futureprijzen noteren hoger dan de spotprijs. Na verloop van tijd zal de futureprijs dalen richting de spotprijs.
vraag naar de onderliggende grondstof of de schaarste in de toekomst zal verminderen. Voor een Turbo Long heeft de backwardation situatie over het algemeen een positief effect omdat de markt dan uitgaat van een stijging in de futureprijs richting de spotprijs. heeft voor een Turbo Short. In dat geval zal de onderliggende future namelijk dalen richting de spotprijs.
Het effect van doorrollen.
Juni
FUTUREPRIJS
FUTUREPRIJS
Andersom geldt dat een contango situatie over het algemeen juist een positief effect Spotprijs
Maart
Turbo’s hebben geen vaste looptijd, futures wel. Daarbij brengen futures op de
Maart
afloopdatum een verplichting tot levering met zich mee. Om een Turbo op een future te laten voortbestaan en fysieke levering van de onderliggende grondstof te voorkomen,
Juni
wordt de futurepositie automatisch vóór de First Notice Day doorgerold. Dit gebeurt Spotprijs 1
door de futurepositie te verkopen en de eerstvolgende meest liquide future teTIJD kopen. De doorroldatum van de future kunt u vinden bij de kenmerken van de betreffende Turbo op abnamromarkets.nl/turbo Door eventuele prijsverschillen tussen de futures van verschillende looptijden is het mogelijk dat na het doorrollen van de future zowel het financieringsniveau als het stop
TIJD
Figuur 2. Futurecurve in backwardation: futureprijzen noteren lager dan de spotprijs. Na verloop van tijd zal de futureprijs stijgen richting de spotprijs.
loss-niveau van een Turbo op de future wordt aangepast. Hierdoor heeft het doorrollen van de future in het algemeen geen invloed op de waarde van de Turbo. Of de prijsverschillen, en dus de aanpassingen op het financierings- en stop loss-niveau, positief of negatief zijn hangt af van de vorm van de futurecurve (contango of backwardation). Voorbeeld: het doorrollen van de grondstoffen future. Om de waarde van Turbo’s op grondstoffen neutraal te houden, is het mogelijk dat zowel het financieringsniveau als het stop loss-niveau van een Turbo op de future na het doorrollen wordt aangepast met het eventuele prijsverschil tussen futures met verschillende looptijden.
1
De First Notice Day is de eerste dag waarop de koper van een future verplicht kan worden om de onderliggende waarde te kopen. Afhankelijk van de liquiditeit van de onderliggende waarde wordt de future een aantal dagen, met een minimum van vijf werkdagen, voor de First Notice Day doorgerold.
43
Scenario 1: Turbo Long op de Tarwe future in contango. Stel u bezit een Turbo Long op de Tarwe future waarvan het onderliggende futurecontract wordt doorgerold naar het volgende futurecontract. De Turbo Long heeft de volgende specificaties: Koers aflopend futurecontract
USD 7,20
Financieringsniveau
USD 6,00
Stop loss-niveau
USD 6,60
Euro/dollar-wisselkoers Ratio Waarde Turbo Long
1,35 1,00 EUR 0,89
De futurecurve bevindt zich in een contango. Het nieuwe futurecontract heeft een koers van 7,50 dollar. Het koersverschil van 30 dollarcent wordt bij het financieringsniveau opgeteld, zodat het doorrollen in principe geen invloed heeft op de waarde van de Turbo. Vervolgens wordt ook het stop loss-niveau aangepast. De nieuwe specificaties voor de Turbo Long op de Tarwe future zijn dan als volgt: Koers nieuw futurecontract
USD 7,50
Financieringsniveau
USD 6,30
Stop loss-niveau
USD 6,90
Euro/dollar-wisselkoers Ratio Waarde Turbo Long
1,35 1,00 EUR 0,89
Scenario 2: Turbo Long op de Koffie future in backwardation. Stel u bezit een Turbo Long op de Koffie future waarvan het onderliggende futurecontract wordt doorgerold naar het volgende futurecontract. De Turbo Long heeft de volgende specificaties: Koers aflopend futurecontract
USD 2,12
Financieringsniveau
USD 1,80
Stop loss-niveau
USD 1,90
Euro/dollar-wisselkoers Ratio Waarde Turbo Long
1,35 0,10 EUR 2,37
De futurecurve bevindt zich in een backwardation. Het nieuwe futurecontract heeft een
In de scenario’s is geen rekening gehouden
koers van 2,08 dollar. Het koersverschil van 4 dollarcent wordt in mindering gebracht op het
met transactiekosten, financieringskosten
financieringsniveau, zodat het doorrollen in principe geen invloed heeft op de waarde van
of -opbrengsten, en het verschil tussen de
de Turbo. Vervolgens wordt ook het stop loss-niveau aangepast. De nieuwe specificaties
bied- en laatprijs. De scenario’s zijn
voor de Turbo Long op de Koffie future zijn dan als volgt:
gebaseerd op aannames en zijn ter illustratie opgenomen. Deze zullen in werkelijkheid
Koers nieuw futurecontract
USD 2,08
onderhevig zijn aan veranderingen. Aan
Financieringsniveau
USD 1,76
deze scenario‘s kunnen geen rechten
Stop loss-niveau
USD 1,86
worden ontleend.
Euro/dollar-wisselkoers
1,35
Ratio
0,10
Waarde Turbo Long
EUR 2,37 44
45
Het afdekken van grondstofprijzen. Turbo’s op grondstoffen kunt u gebruiken om de risico’s van bewegingen in grondstofprijzen af te dekken. Wilt u zich als afnemer van grondstoffen indekken tegen een mogelijke prijsstijging, dan kunt u gebruik maken van een Turbo Long. Een Turbo Long zal namelijk in waarde stijgen wanneer de prijs van de onderliggende grondstof stijgt. Als producent van grondstoffen kunt u zich indekken tegen eventuele prijsdalingen door middel van een Turbo Short. De Turbo Short zal namelijk in waarde stijgen wanneer de prijs van de onderliggende grondstof daalt. Om de werking van Turbo’s als afdekkinginstrument te verduidelijken, geven wij een scenario-analyse voor zowel afnemers als producenten van grondstoffen. In de scenarioanalyse worden de volgende formules toegepast om de waarde van de Turbo te berekenen:
Waarde Turbo Long
=
Waarde Turbo Short
=
(Koers onderliggende waarde – Financieringsniveau) (Ratio x Wisselkoers) (Financieringsniveau – Koers onderliggende waarde) (Ratio x Wisselkoers)
Afnemer van grondstoffen: afdekken van prijsstijgingen met Turbo’s Long. Stel u bent een afnemer van Tarwe en u wilt zich voor 1.000 ton Tarwe (ongeveer 36.744 bushels) indekken tegen een mogelijke prijsstijging. U kunt hiervoor gebruik maken van Turbo’s Long op Tarwe, met als onderliggende waarde het futurecontract van één bushel Tarwe van de Chicago Board of Trade (CBOT). Deze Turbo zal namelijk in waarde stijgen wanneer de futureprijs van CBOT Tarwe stijgt. In dit voorbeeld heeft de Turbo Long de volgende specificaties:
Let op, voor beide Turbo’s, zowel Turbo long als Turbo short, geldt dat uw prijsrisico op
Prijs per Bushel CBOT Tarwe
USD 8,435
grondstoffen enkel is afgedekt tot het punt
Financieringsniveau
USD 5,33
dat het stop loss-niveau wordt bereikt.
Stop loss-niveau
USD 5,83
Met eventuele wijzigingen in de door u
Ratio
1
afgedekte positie moet u ook uw Turbo
Euro/dollar-wisselkoers
1,35
positie aanpassen. Als u gebruik maakt van
Waarde Turbo Long
EUR 2,30
Turbo’s op grondstoffen om grondstofprijzen af te dekken, moet u daarnaast rekening
Om het prijsrisico af te dekken moet u eerst vaststellen hoeveel Turbo’s u nodig heeft. De
houden met de correlatie tussen de grondstof
Turbo Long op Tarwe wordt uitgegeven per bushel. Om 36.744 bushels af te dekken moet
die u wilt afdekken en de onderliggende
u daarom 36.744 Turbo’s aanschaffen. Het bedrag dat u moet investeren om uw risico af te
grondstof(future) waar de Turbo op
dekken is vervolgens te berekenen door het aantal benodigde Turbo’s te vermenigvuldigen
gebaseerd is. Ten slotte wijzen wij u erop
met de waarde van de Turbo. De investering voor het afdekken van 1.000 ton Tarwe
dat de wisselkoers en financieringskosten
bedraagt in dit geval: 36.744 x 2,30 = 84.511,20 euro.
of -opbrengsten van invloed kunnen zijn op de waarde positie van uw Turbo en de effectiviteit van uw afdekking.
46
Scenario 1: prijs per bushel stijgt naar USD 9,677 De prijs per bushel Tarwe stijgt met bijna 15% naar 9,677 Amerikaanse dollar. Uitgaande van een euro/dollar-wisselkoers van 1,35 zal een aankoop van 1.000 ton tarwe door de 15% prijsstijging 33.804,48 euro hoger uitvallen. De hogere kosten van de aankoop worden echter gecompenseerd door een waardestijging van 33.804,48 euro in uw Turbo Long positie: Verandering Turbo Positie
= (aantal Turbo’s x waarde Turbo) - startwaarde = [36.744 x ((9,677 – 5,33) / ( 1 x 1,35))] – 84.511,20 = (36.744 x 3,22) – 84.511,20 = 33.804,48 euro
Scenario 2: prijs per bushel daalt naar USD 7,166 De prijs per bushel Tarwe daalt met bijna 18% naar 7,166 Amerikaanse dollar. Uitgaande van een euro/dollar-wisselkoers van 1,35 zal een aankoop van 1.000 ton tarwe door de prijsdaling 34.539,36 euro lager uitvallen. Maar het prijsvoordeel dat u kunt behalen met de fysieke aankoop van Tarwe wordt tenietgedaan door een waardedaling van 34.539,36 euro in uw Turbo Long positie: Verandering Turbo Positie
= (aantal Turbo’s x waarde Turbo) - startwaarde = [36.744 x ((7,166 – 5,33) / ( 1 x 1,35))] – 84.511,20 = (36.744 x 1,36) – 84.511,20 = - 34.539,36 euro
Zolang het stop loss-niveau van de Turbo niet is geraakt kunt u op elk moment besluiten om de Turbopositie te verkopen. De behaalde winst op de Turbopositie zal de hogere lasten van de fysieke aankoop van Tarwe grotendeels compenseren. Als de lasten van de fysieke aankoop van Tarwe lager uitvallen, dan zult u door de waardedaling van uw Turbopositie hiervan niet mee profiteren. Producenten van grondstoffen: prijsdalingen afdekken met Turbo’s Short. Stel u bent een producent van Tarwe en u wilt zich voor 5.000 ton Tarwe (ongeveer 183.716 bushels) indekken tegen een mogelijke prijsdaling. U kunt hiervoor gebruik maken van Turbo’s Short op Tarwe, met als onderliggende waarde het futurecontract van één bushel Tarwe van de Chicago Board of Trade (CBOT). Deze Turbo zal namelijk in waarde stijgen wanneer de futureprijs van CBOT Tarwe daalt. In dit voorbeeld heeft de Turbo Short de volgende specificaties: Bushel CBOT Tarwe
USD 8,435
Financieringsniveau
USD 12,026
Stop loss-niveau
USD 10,823
Ratio
1
Euro/dollar-wisselkoers
1,35
Waarde Turbo Short
EUR 2,66
47
Om het prijsrisico af te dekken moet u eerst vaststellen hoeveel Turbo’s u nodig heeft.
Let op: Bij grondstoffen komt het voor dat
De Turbo Long op Tarwe wordt uitgegeven per bushel. Om 183.716 bushels af te dekken
de onderliggende waarde een bepaalde
moet u daarom 183.716 Turbo’s aanschaffen. Het bedrag dat u moet investeren om uw
contract size heeft, bijvoorbeeld: aantal
risico af te dekken is vervolgens te berekenen door het aantal benodigde Turbo’s te
bushels of barrels.
vermenigvuldigen met de waarde van de Turbo. De investering voor het afdekken van 5.000 ton Tarwe bedraagt in dit geval: 183.716 x 2,66 = 488.684,56 euro. Scenario 1: prijs per bushel daalt naar USD 7,166 De prijs per bushel Tarwe daalt met bijna 18% naar 7,166 Amerikaanse dollar. Uitgaande van een euro/dollar-wisselkoers van 1,35 zal de verkoop van 5.000 ton tarwe door de prijsdaling 172.693,04 euro lager uitvallen. Dit verlies wordt echter gecompenseerd door de waardestijging van 172.693,04 euro in uw Turbo Short positie: Verandering Turbo Positie
= (aantal Turbo’s x waarde Turbo) - startwaarde = [183.716 x ((12,026 – 7,166) / ( 1 x 1,35))] – 488.684,56 = (183.716 x 1,36) – 488.684,56 = 172.693,04 euro
Scenario 2: prijs per bushel stijgt naar USD 9,677 De prijs per bushel Tarwe stijgt met bijna 15% naar 9,677 Amerikaanse dollar. Uitgaande van een euro/dollar-wisselkoers van 1,35 zal de verkoopopbrengst van 5.000 ton tarwe door de 15% prijsstijging 169.018,72 euro hoger uitvallen. De hogere verkoopopbrengsten worden echter tenietgedaan door een waardedaling van 169.018,72 euro in uw Turbo Short positie:
Verandering Turbo Positie
= (aantal Turbo’s x waarde Turbo) - startwaarde = [183.716 x ((12.026 – 9.677) / ( 1 x 1,35))] – 488.684,56 = (183.716 x 1,74) – 84.511,20 = -169.018,72 euro
Zolang het stop loss-niveau van de Turbo niet is geraakt kunt u op elk moment besluiten om de Turbopositie te verkopen. De behaalde winst op de Turbopositie zal de lagere inkomsten van de fysieke verkoop van Tarwe grotendeels compenseren. Mochten de inkomsten van de fysieke verkoop van Tarwe hoger uitvallen, dan zult u door de waardedaling van uw Turbopositie hiervan niet mee profiteren.
48
Het stop loss-niveau. Turbo’s hebben geen vooraf vastgestelde afloopdatum, maar elke Turbo heeft een stop
Wat gebeurt er als een Turbo het
loss-niveau. Zodra het stop loss-niveau wordt bereikt, wordt de Turbo direct beëindigd
stop loss-niveau bereikt buiten de
en van de beurs gehaald. U ontvangt dan een eventuele restwaarde. De waarde van uw
officiële stop loss tijden? Bijvoorbeeld
Turbo kan nooit negatief worden. In het slechtste geval is de restwaarde van een Turbo
Amerikaanse onderliggende waarden,
nul en verliest u uw gehele inleg. Bij een Turbo Long ligt het stop loss-niveau net boven
zoals een Turbo op het aandeel Apple.
het financieringsniveau. Bij een Turbo Short ligt het stop loss-niveau juist net onder het
Deze Turbo kan zijn stop loss-niveau
financieringsniveau. Het actuele stop loss-niveau kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden.
officieel bereiken tussen 15.30 uur en
Het stop loss-niveau wordt eens per maand aangepast aan het actuele financieringsniveau. Bij Turbo’s met een future als onderliggende waarde kan het stop loss-niveau worden aangepast wanneer de future wordt doorgerold. Turbo’s kunnen het stop loss-niveau bereiken op het moment dat de onderliggende waarde verhandelbaar is. Sommige onderliggende waarden worden verhandeld op beurzen in andere tijdzones. De Turbo’s op deze onderliggende waarden kunnen hun stop lossniveau ook bereiken op tijden dat u niet in deze Turbo’s kunt handelen. Bij een aantal onderliggende waarden, is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun laatste transacties voor die dag af te wikkelen. Voor de AEX-index® loopt de slotveiling tot 17:35 uur. Ook tijdens deze slotveiling kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken. De kans dat het stop loss-niveau wordt bereikt is voor ABN AMRO Turbo’s op grondstoffen en op obligaties beperkt van 09:00 uur tot 20:00 uur Central European Time (CET). Toch is het mogelijk dat u, door de handelstijden van de Turbo, niet altijd op het stop loss-niveau kunt inspelen. Daarnaast wordt voor ABN AMRO Turbo’s op grondstoffen en op valuta’s de
22.00 uur Central European Time (CET), de Turbo op Apple is verhandelbaar van 09.05 uur tot 18.30 uur (CET). Als de Turbo buiten deze tijden (15:30 uur en 22:00 uur (CET) het stop loss-niveau bereikt, dan wordt de handel in de Turbo tijdelijk stopgezet. Mocht het onderliggende aandeel, bijvoorbeeld bij een Turbo long, weer gaan stijgen en komt de waarde van de Turbo boven zijn stop loss-niveau uit, dan wordt de handel in de Turbo weer hervat. Als bij beursopening officieel wordt vastgesteld dat de Turbo het stop loss-niveau heeft bereikt, dan wordt de Turbo afgewikkeld.
midprijs (midden tussen de bied- en laatprijs) van de onderliggende waarde gebruikt voor het monitoren en vaststellen van het stop loss-niveau. Een compleet overzicht van de handelstijden en stop loss-tijden van alle ABN AMRO Turbo’s kunt u op abnamromarkets.nl/handelstijden vinden.
Wisselkoerseffect en ratio.
Slotveiling Bij een aantal onderliggende waarden is er sprake van een slotveiling, ook wel closing auction genoemd. Deze slotveiling biedt professionele handelaren de gelegenheid om hun
ABN AMRO Turbo’s noteren in euro. Maar grondstoffen noteren vaak in Amerikaanse
laatste transacties voor die dag af te
dollar of dollarcent2. Bij Turbo’s op grondstoffen moet u dus rekening houden met het
wikkelen. Ook tijdens deze slotveiling
wisselkoerseffect. Als de Amerikaanse dollar stijgt ten opzichte van de euro, dan kan dit een positief effect hebben op de waarde van de Turbo. Een daling van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro kan een negatief effect hebben.
kan een Turbo het stop loss-niveau bereiken.
In bepaalde gevallen moet u ook rekening houden met de ratio. De ratio geeft aan hoeveel Turbo’s u normaal gesproken zou moeten kopen om één keer in de onderliggende grondstof te kunnen beleggen. Deze brochure is een aanvulling op de algemene brochure over ABN AMRO Turbo’s. Lees voor aankoop de algemene brochure, het basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. Deze documenten en de meest actuele informatie kunt u op abnamromarkets.nl/turbo vinden. 2
Bekijk welke wisselkoers en ratio van toepassing zijn op uw Turbo bij de kenmerken van uw Turbo op abnamromarkets.nl/turbo
49
Het basisprospectus en de definitieve voorwaarden (het ‘Prospectus‘) van de ABN AMRO Turbo* (de ‘Turbo’) zijn verkrijgbaar bij: ABN AMRO Markets (HQ7180), Postbus 283, 1000 AE Amsterdam. Tel 0900-ABN1234 (0900-2261234), web: abnamromarkets.nl, emailadres:
[email protected] ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN AMRO‘) is de uitgevende instelling en lead manager van de Turbo. Het aanbod van de Turbo vindt uitsluitend plaats op basis van het Prospectus. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico‘s verbonden aan dit product en moeten weloverwogen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot dit product, zo nodig in overleg met hun eigen adviseurs, waarbij in aanmerking moet worden genomen of dit product past binnen hun eigen beleggingsbeleid. De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/ of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. ABN AMRO is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [‘US Persons’ in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Deze brochure is geproduceerd op 17 juli 2012 review 25 maart 2014. * De naam TURBO® wordt gebruikt in licentie van de rechthebbende van de geregistreerde handelsnaam.
