AB. SBOG Samenwerkende Bonden van Ouderen in Gelderland Deken dr. Mulderstraat 6d 6681 AB Bemmel

Jaarverslag 2014

SBOG Samenwerkende Bonden van Ouderen in Gelderland Deken dr. Mulderstraat 6d 6681 AB Bemmel 0481 453680 www.sbog.nl [email protected]

Kenmerk: 2015-05-19 TW/AB 1

Inhoudsopgave

pagina

1. Voorwoord

3

2. Leeswijzer

4

3. Wat is de SBOG

5

4. Producten SBOG

9

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7

Vrijwillige Ouderenadviseurs Ouderenondersteuning Belastingproject Scholing en informatievoorziening Sociale media & belangenbehartiging Themagroep Wonen, Welzijn en Zorg Themagroep Verkeer en Vervoer Regionale Samenwerkende Bonden van Ouderen

8 10 12 15 17 19 22

5. Samenstelling bestuur, thema-, project- , werkgroepen en personeelsleden

2

Voorwoord Dames en heren, Het is mij een genoegen om u hierbij aan te bieden het jaarverslag van de SBOG over het jaar 2014. 2014 was wederom een bijzonder jaar. Enerzijds kan worden teruggekeken op een succesvol jaar met tal van activiteiten die direct of indirect een bijdrage leveren aan de zelfstandigheid en maatschappelijke deelname van ouderen in Gelderland. Vele honderden vrijwilligers, verbonden aan de SBOG, hebben hieraan hun waardevolle bijdrage geleverd. Ook was er ruimte voor nieuwe ontwikkelingen, zoals de voorbereidingen op het project “Het Nieuwe Oud” dat bedoeld is om jonge senioren bewust voor te bereiden op het ouder worden. Anderzijds hebben wij eind 2014 helaas afscheid moeten nemen van de ANBO bestuursleden Van Welsum en Tazelaar omdat deze bond bestuurlijk geen deel meer wil uitmaken van enig geformaliseerd samenwerkingsverband zoals de SBOG. Door het bestuur van de SBOG is, in verband hiermee, gesproken over de vraag hoe de activiteiten van de SBOG zo goed mogelijk kunnen worden voortgezet. Uitgangspunt is en blijft dat de SBOG zich (conform de statuten en de afspraken met de Provincie) blijft richten op alle ouderen in Gelderland. Er wordt door de SBOG geen groepering uitgesloten, dus ook de ANBO leden niet. Daarom zal de SBOG in 2015 al haar activiteiten blijven aanbieden aan alle plaatselijke afdelingen van de drie bonden van ouderen. Van de PCOB en de KBO Gelderland zijn inmiddels berichten ontvangen dat de deelname aan het bestuur van de SBOG zal worden voorgezet tot en met 2016. Eind 2016 zal ook de huidige subsidie periode van de Provincie eindigen. Voor de periode 2017 en latere jaren is momenteel geen zekerheid over continuering van (een deel van) de subsidie. Als vervolg op voornoemde ontwikkelingen is een aanvang gemaakt met de strategische heroriëntatie van de SBOG. Deze oriëntatie is erop gericht na te gaan of de SBOG (een deel van) de taken zelfstandig kan voortzetten of zou kunnen onderbrengen bij een andere organisatie. Volgens de huidige planning zal eind 2015 duidelijk zijn wat het standpunt van de Provincie is over vervolgsubsidiëring van de SBOG en zal de strategische her oriëntatie zijn afgerond. Op grond daarvan zal een besluit over de toekomst van de SBOG worden genomen dat in 2016 zal worden geëffectueerd. Al werkende wordt steeds opnieuw duidelijk hoe belangrijk en waardevol de SBOG is. Uniek in creativiteit, commitment, uithoudingsvermogen en gedrevenheid van iedereen. De drive is en blijft om de belangen van alle ouderen in Gelderland te blijven behartigen. Hartelijk dank aan alle vrijwilligers en medewerkers die samen in 2014 bereikt hebben wat te lezen staat in dit jaarverslag. Veel leesplezier, Marian Grandia-Feddema, voorzitter

3

2. Leeswijzer De opzet van dit jaarverslag is vergelijkbaar met dat van 2013. Ook voor 2014 is uitgegaan van het jaarplan van de SBOG en de daarin opgenomen vraaggerichte producten. Een en ander conform het door de Provincie Gelderland voorgeschreven format. Achtereenvolgens komen aan de orde: 1) De beschrijving van wat de SBOG doet, hoe de organisatie is opgebouwd en functioneert (hoofdstuk 3). 2) De beschrijving van de zeven producten van de SBOG, de gerealiseerde effecten en onze conclusies daarbij. Deze conclusies hebben ook betrekking op de activiteiten in 2015. Tevens is per product opgenomen de gerealiseerde ureninzet en de exploitatiekosten (hoofdstuk 4). Voor een totaaloverzicht van de financiële resultaten over 2014 verwijzen wij u naar de jaarrekening. 3) Overzicht van de samenstelling van Bestuur, Thema-, Project- en werkgroepen alsmede de personeelsleden van de SBOG per 31 december 2014.

4

3. Wat is de SBOG? SBOG staat voor de statutaire naam Samenwerkende Bonden van Ouderen in Gelderland en is het samenwerkingsverband van de seniorenbonden in Gelderland. De SBOG is geregistreerd bij Kamer van Koophandel Centraal Gelderland onder nummer 09110246 Visie en doelstelling: De SBOG wil het welzijn van alle senioren in Gelderland bevorderen. Welzijn voor senioren betekent in dezen, dat senioren zelf de regie over hun leven hebben en houden, in een inspirerende omgeving, in relatie met anderen en het liefst in de eigen, vertrouwde woonomgeving. Voor het welbevinden van senioren is het nodig dat er voldoende, toegankelijk, vraag gestuurd en samenhangend aanbod is op de volgende vijf essentiële levensdomeinen: lichaam en geest, sociale relaties, materiële zekerheid, arbeid en presteren en normen en waarden. De SBOG heeft de volgende doelstellingen: Stimuleren van een integraal, toegankelijk en voldoende aanbod van voorzieningen voor senioren op het gebied van wonen, welzijn, zorg en mobiliteit. Behoud en bevorderen van stuurkracht van de senioren om zelf de regie over hun leven te voeren. Stimuleren van volwaardige maatschappelijke participatie van senioren. Werkwijze: De SBOG is een vrijwilligersorganisatie, ondersteund door een klein professioneel bureau. De organisatie heeft een bestuur bestaande uit vertegenwoordigers van de ouderenbonden met een onafhankelijk voorzitter. Deskundige vrijwilligers houden zich bezig met verschillende thema’s, zoals Verkeer en Vervoer, Ouderenadvisering en Wonen, Welzijn & Zorg. Zij signaleren trends, inventariseren problemen, verzamelen kennis en denken na over beleid op vele terreinen. De overdracht van informatie speelt een belangrijke rol. De SBOG realiseert dit onder meer door het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten en het opleiden en bijscholen van vrijwilligers, waaronder vrijwillige ouderenadviseurs en belastinginvulhulpen. Door het werven, scholen en bijscholen van vrijwilligers wordt voorzien in de maatschappelijke behoefte aan meer en goed geschoolde vrijwilligers zodat vele (kwetsbare) ouderen ondersteuning ontvangen. Daarnaast brengt de SBOG op regionaal niveau (de Regionale Samenwerkende Bonden van Ouderen, de RSBO’s) de vraag en aandachtspunten in beeld zodat zij afdelingen van ouderenbonden kunnen bijstaan in hun lokale belangenbehartiging. De werkzaamheden van de SBOG worden goeddeels gefinancierd door de Provincie Gelderland. Beleidsthema’s Thema 1 Ouderenadvisering Binnen het thema ouderenadvisering houden vrijwilligers zich bezig met het werven, scholen en begeleiden van zowel Vrijwillige Ouderenadviseurs, Belastinginvulhulpen alsmede vrijwilligers Sociale media & belangenbehartiging. 5

De werkzaamheden zijn verdeeld over drie projectgroepen. Elke projectgroep werkt –binnen de beleidslijnen van de SBOG- zo zelfstandig mogelijk en participeert ook in provinciale of landelijke netwerken. Zo nemen leden van de projectgroep VOA deel aan het landelijk overleg van provinciale coördinatoren en maakt het belastingproject deel uit van de belastingservice Ouderenbonden. Deze belastingservice Ouderenbonden werkt nauw samen met de Belastingdienst. Thema 2 Wonen, Welzijn en Zorg De SBOG heeft een themagroep Wonen, Welzijn en Zorg. Vrijwilligers in deze themagroep volgen de beleidsontwikkelingen op de gebieden Wonen, Welzijn en Zorg lichten de achterban van de SBOG voor over deze ontwikkelingen. Anderzijds heeft deze themagroep een signaalfunctie, waarbij signalen uit de regio kunnen worden vertaald in concrete acties op lokaal niveau of beleidsadviezen op regionaal/provinciaal niveau. Vrijwilligers houden zich bezig met het aanwakkeren van de Bewustwording rondom Wonen en Welzijn bij senioren zelf. Thema 3 Verkeer en Vervoer Vrijwilligers binnen de SBOG houden zich bezig met de thema’s Verkeer en Vervoer: Verkeer Hierin staat de veiligheid van senioren in stad en dorp voorop. Er wordt aandacht besteed aan verkeersveiligheidscursussen voor senioren, veiligheid van oversteekplaatsen, de kwaliteit van voeten fietspaden etc. Vervoer Hier is aandacht voor de privatisering van het openbaar vervoer, het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV), de Wet personenvervoer 2000 en deskundigheidsbevordering voor deelnemers in klankbordgroepen en consumentenpanels. Daarnaast zijn er vrijwilligers actief binnen Verkeer en Vervoersprojecten. Zo is er het project Toegankelijkheid stations. Vrijwilligers controleren de toegankelijkheid van stations aan regionale spoorverbindingen in Gelderland. Hun bevindingen worden gepubliceerd in een rapport. Het blijft niet bij onderzoek: de onderzochte stations worden blijvend gecontroleerd en de bevindingen hiervan worden overlegd met gemeenten, NS en ProRail. Regionaal Samenwerkende Bonden van Ouderen De RSBO’s zijn ontstaan door een samenwerking tussen de lokale afdelingen uit de regio. RSBO’s hebben een overlegplatform, coördinatiecommissie of stuurgroep, dit verschilt per RSBO. Een aantal RSBO’s heeft ook werkgroepen of klankbordgroepen die zich specialiseren in een bepaald thema, zoals bijvoorbeeld vervoer, wonen of Wmo. Achterhoek Werkgebied:Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oude IJsselstreek, Oost Gelre, Winterswij Noord Veluwe Werkgebied: Putten, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Elburg, Oldebroek Oost Veluwe Werkgebied: Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde, Voorst, Zutphen, Lochem, Hattem Rijn~IJssel Werkgebied: Arnhem, Lingewaard, Overbetuwe, Rheden, Rozendaal, Zevenaar, Westervoort, Rijnwaarden, Duiven, Doesburg 6

Rivierenland Werkgebied: Beuningen, Buren, Culemborg, Druten, Geldermalsen, Lingewaal, Maasdriel, Nederbetuwe, Neerijnen, Tiel, WestMaas en Waal, Wijchen, Zaltbommel West Veluwe Vallei Werkgebied: Barneveld, Ede, Scherpenzeel, Veenendaal, Wageningen, Renkum, Nijkerk Rijk van Nijmegen Werkgebied: Nijmegen, Ubbergen, Groesbeek, Mook en Middelaar, Millingen aan de Rijn, Heumen, Beuningen, Ewijk, Wijchen

Kerncijfers: Ouderen: In Gelderland wonen momenteel ongeveer 700.000 50-plussers (waarvan ruim 300.000 65plussers). Ongeveer 10% van deze ouderen is lid van een ouderenbond. In Gelderland zijn er 177 afdelingen van ouderenbonden. SBOG: Via de SBOG zijn ongeveer 750 vrijwilligers actief. Hiervan zijn er 120 actief binnen de verschillende thema- en projectgroepen. Daarnaast zijn er 260 Vrijwillige Ouderenadviseurs en 350 Belastinginvulhulpen actief in Gelderland. Kantoor Bedrijfsadres:

Telefoon: Website: Emailadres: Facebook: Twitter:

Deken Dr. Mulderstraat 6d 6681 AB Bemmel 0481-453680 www.sbog.nl [email protected] www.facebook.com/sbog.gelderland www.twitter.com/sbog1

7

4. Producten SBOG 4.1 Vrijwillige Ouderenadviseurs (VOA’s) 1. Productnaam: Vrijwillige Ouderen Adviseurs (VOA’s) 2. Contactpersoon: Theo Wennekes 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten volgens begroting: acht uur per week beleidsondersteuning , vier uur per week secretariële ondersteuning en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totale ureninzet conform begroting: 728 uur. Gerealiseerde ureninzet: 750. Exploitatiekosten volgens begroting: € 17.000,- (te weten € 8.500,- huisvestingskosten en € 8.500,- organisatiekosten). Gerealiseerde exploitatiekosten: € 14.158,4. Beoogd effect: Door de werkzaamheden van de VOA’s wordt de zelfstandigheid en maatschappelijke participatie van 6000 ouderen bevorderd of hersteld. 5. Beoogd resultaat: 1. Door gerichte werving van de Ouderenbonden blijft het aantal opgeleide VOA’s (260) tenminste op peil. 2. De door de Ouderenbonden voorgedragen leden zijn opgeleid tot volwaardige vrijwillige ouderenadviseurs. Tenminste twee cursussen per jaar van elk 12 deelnemers. De cursus bestaat uit 7 dagdelen, waaronder een terugkomdag. 3. De kennis van de 260 al opgeleide VOA’s blijft up to date door individuele begeleiding, twee terugkomdagen, een studiedag en een themadag. Daarnaast wordt er samengewerkt met beroeps ouderenadviseurs. 4. Het aantal van 15 vrijwillige docenten- voa’s is op peil gebleven. Tenminste twee docenten per jaar hebben de docentenopleiding succesvol afgesloten. Zij leveren tevens een bijdrage aan het actualiseren van de cursusinformatie. Docenten zijn up to date bijgeschoold. 5. De projectgroep VOA’s stuurt adequaat het project aan. Acht vergaderingen per jaar. 6. Jaarlijks zijn circa 6000 ouderen geadviseerd en geholpen door de VOA’s. 6. Omschrijving activiteiten: 1. Gerichte wervingsactie onder de leden van de drie bonden van ouderen. 2. Twee cursussen per jaar. 3. Individuele begeleiding, terugkomdagen, een themadag en een studiedag voor de VOA’s. 4. Werving van kandidaat docenten onder VOA’s , twee docenten vergaderingen en een docenten studiedag. 5. Vergaderingen van de projectgroep. 6. Individuele hulp- en dienstverlening door en voor ouderen. 7. Beleidsthema: Kwetsbare groepen ouderen.

8

8. Activiteitensoort: Het verbeteren van de eigen regie van kwetsbare ouderen in een complexe samenleving. 9. Opdrachtgever / 10. betrokken partners: Dit project wordt -voor het onderdeel VOA- onder verantwoordelijkheid van de betreffende projectgroep van de SBOG uitgevoerd. Bij de uitvoering van het project wordt samengewerkt met de provinciale- en plaatselijke Bonden van Ouderen en welzijnsorganisaties met beroeps ouderenadviseurs. Tevens wordt samengewerkt met Zorgbelang en Spectrum met elan. De opleiding tot docent- VOA valt onder de verantwoordelijkheid van de Unie KBO en de PCOB. De samenwerking bestaat hier uit het aanleveren van kandidaat docenten door de SBOG en de opvang en begeleiding daarna door de projectgroep van de SBOG. 11.Gerealiseerde activiteiten In 2014 zijn er drie groepen (een meer dan gepland) van cursisten opgeleid van in totaal 34 personen. Hierdoor kon het aantal opgeleide VOA’s op peil blijven en zelfs iets uitbreiden. Twee groepen van cursisten kwamen voort uit de diverse plaatselijke afdelingen van de Bonden van Ouderen. Een groep van cursisten bestond uit vrijwilligers vanuit drie welzijnsorganisaties. Tevens zijn er twee bijscholingsochtenden geweest (ruim 90 bezoekers per ochtend) voor VOA’s om de kennis van zaken up to date te houden. Bij deze ochtenden waren ook beroeps ouderenadviseurs aanwezig. Tijdens de bijeenkomsten is uitvoerig ingegaan op de toekomstige taak van de VOA’s gegeven de ontwikkelingen in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. In 2014 heeft een VOA met succes de opleiding tot Docent Ouderenadvisering (DOA) kunnen afronden en daarna, samen met een andere docent, ook al een eerste cursusgroep kunnen begeleiden. Tot slot is te melden dat de projectgroep-VOA en het Docentenoverleg zijn samengevoegd om daarmee de docenten meer te betrekken bij het beleid en de (inhoudelijke) ontwikkelingen van de VOA werkzaamheden. 12.Effecten 93 van de 260 VOA’s hebben de jaarlijkse enquête ingevuld. Door deze groep is geregistreerd dat 2003 personen gebruik hebben gemaakt van de dienstverlening van deze VOA’s. De verdeling is als volgt: Aantal cliënten:

man ≤ 75 jaar man ≥ 75 jaar vrouw ≤ 75 jaar vrouw ≥ 75 jaar Totaal

350 503 409 741 2003

Aantal contacten per onderwerp: Zorgvoorziening / zorgtoeslag Wonen / woonaanpassingen /huurtoeslag Mobiliteit / openbaar vervoer Sociale contacten / vrijetijdsbesteding Eenzaamheidsproblematiek Huiselijk geweld

368 272 143 201 148

3 9

Ondersteuning bij eigen administratie Financiële regelingen Hulp bij belastingaangifte (als VOA) Preventief huisbezoek / 75+ bezoek Anders Totaal

435

218 824

315 116 3043

13.Conclusies 2014 was voor het VOA project, vergelijkbaar met voorgaande jaren, een succesvol jaar. Wel zijn de taken van de VOA’s andere accenten gaan krijgen. Dit heeft te maken met de steeds grotere groep ouderen die langer zelfstandig zal moeten functioneren. Gezien deze ontwikkeling is het te verwachten dat er een grotere groep ouderen ontstaat die kwetsbaar is en extra ondersteuning nodig heeft gedurende een lange periode. In 2014 is daarom een aanvullend cursusaanbod ontwikkeld dat in 2015 zal worden aangeboden aan de DOA’s en VOA’s zodat zij goed zijn voorbereid op deze aanvullende taak.

4.2

Ouderenondersteuning Belastingproject

1. Productnaam: Ouderenondersteuning Belastingproject. 2. Contactpersoon: Mariska van den Corput 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten conform begroting: acht uur per week beleidsondersteuning, zes uur per week secretariële ondersteuning en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totale ureninzet conform begroting: 832 uur. Gerealiseerde uren 2014: 897. Begroting exploitatiekosten: € 9.000,- Realisatie exploitatiekosten: € 14.620,-. Er is ruim € 5.000,meer uitgegeven dan begroot. Dit is te verklaren doordat er extra werkzaamheden zijn uitgevoerd. In verband hiermee is ook € 2.130,- extra subsidie verkregen van Unie KBO. 4. Beoogd effect: Ruim 20.000 ouderen in Gelderland zijn geholpen bij hun aangifte inkomstenbelasting en toeslagen waardoor zij beter regie kunnen voeren over hun eigen leven. 5. Beoogd resultaat: 1. Werving en opleiding van minimaal 20 nieuwe belastinginvullers met name in gebieden waar deze belastinginvullers nog niet aanwezig zijn (zg. ‘witte vlekken’). 2. De 330 Belastinginvullers in Gelderland zijn bijgeschoold zodat zij ouderen in Gelderland kunnen helpen bij het invullen van de belastingaangifte IB2014. 3. De Regionaal begeleiders zijn geïnstrueerd om de belastinginvullers te ondersteunen bij hun werkzaamheden. 4. De Projectgroep Belasting coördineert het project en is provinciaal coördinator voor het Landelijke project Belastingservice ouderenbonden. 5. Kwaliteitsverbetering van de belastinginvullers is geborgd. 6. 20.000 belastingformulieren zijn tijdig en correct ingevuld. 10

6. Omschrijven activiteiten 2014: 1. Werving kandidaat belastinginvullers onder afdelingen van ouderenbonden Gelderland; speciaal verzoek naar zg. ‘witte vlekken’. 2. Terugkomdag organiseren voor de belastinginvullers. 3. 25 scholingsdagen organiseren en cursusmateriaal verzorgen. 4. Instructiebijeenkomsten, individuele begeleiding. 5. Zes vergaderingen per jaar voor de leden van de projectgroep en vier vergaderingen van het landelijk projectteam. 6. Kwaliteitsmeting aan de hand van oefenopgaven; zo nodig extra ondersteuning. 7. Invullen belastingformulieren. 7. Beleidsthema: Dit project draagt bij aan het verbeteren van de eigen regie van kwetsbare groepen in een complexere samenleving (Kwetsbare groepen). 8. Activiteitensoort: (bij)scholing, voorlichting en verwerken financiële gegevens. 9. Opdrachtgever / 10. Betrokken partners: Landelijk projectteam Belastingservice ouderenbonden. 11. Gerealiseerde activiteiten: In 2014 zijn 35 nieuwe belastinginvullers geworven; 12 van hen zijn in de eerste fase afgevallen; 23 zijn doorgegaan. 14 van hen zijn starters, 9 zijn zogenaamde zij-instromers. Zij-instromers zijn goede invullers afkomstig uit CNV of FNV, Belastingdienst of van een accountantskantoor. De 23 starters hebben in 2014 twee startersdagen gevolgd. Op startersdag 1 werd algemene informatie gegeven over de SBOG, Belastingservice en de aangiftecampagne IB2014. Op deze dag waren 15 starters aanwezig (opkomstpercentage: 65%). In november 2014 volgde de tweede startersdag (15 beginners verdeeld over twee cursusdagen), de startende zij-instromers waren hier van gevrijwaard en volgden na aanmelding meteen de gevorderdencursus. De jaarlijkse bijscholing voor de gevorderde belastinginvullers (in 2014 waren dat er 311) is uitgevoerd in januari/februari 2014 met een opkomstpercentage van 92%. De cursisten waren verdeeld over 21 cursusgroepen. In 2014 was de respons op het invoeren van de registratie 72%. De registraties over belastingjaar 2013, ingevuld in voorjaar 2014, toonden aan dat 225 belastinginvullers 9.148 ouderen hebben geholpen. Van de ouderen die zijn ondersteund is 70% lid van een ouderenbond, 15% was geen lid. Van 15% van de cliënten is niet bekend of zij lid zijn van een ouderenbond (niet aangegeven op het registratieformulier). Volgens het landelijk projectteam Belastingservice ouderenbonden zijn t/m augustus 2014 door de Belastingregio’s Oost (kantoor Doetinchem) en Rivierenland (kantoren Arnhem, Nijmegen, Apeldoorn) ruim 14.000 cliënten geholpen door de invullers van de Belastingservice ouderenbonden. De Regionaal Begeleiders en correctoren van oefenopgaven zijn middels een bijeenkomst geïnstrueerd m.b.t. hun werkzaamheden. In 2014 waren zes regio’s voorzien van een Regionaal Begeleider. Op 6 november is een terugkomdag georganiseerd voor alle Gelderse belastinginvullers. Op deze dag is informatie verstrekt over de Belastingservice, aangifteprogramma IB2014 en is dieper ingegaan (middels workshops) op o.a. fiscale aspecten van partnerschap, toeslagen, Duitse rente en IB & 11

computervaardigheden. De terugkomdag is bezocht door bijna 210 invullers en werd gewaardeerd met een 7,6. Eind 2014 is een vragenlijst opgesteld voor de invullers over de behoefte aan ondersteuning in het computergebruik bij het invullen/opsturen van de belastingaangiften. Begin 2015 worden de vragenlijsten uitgedeeld op de cursusdagen. De Projectgroep Belasting coördineerde het project en is provinciaal coördinator voor het Landelijke project Belastingservice ouderenbonden. In 2014 heeft de projectgroep Belasting vijf keer vergaderd. Afgevaardigden van de projectgroep namen deel aan drie vergaderingen van het landelijk projectteam. 12. Effecten: In 2014 zijn 311 belastinginvulhulpen (bij)geschoold om ouderen te ondersteunen bij de belastingaangifte. Om deel te kunnen nemen aan de cursus dienden invullers oefenopgaven te maken wat tot een kwaliteitsverbetering bij de invullers heeft geleid (en opschoning van het adressenbestand). De extra startersdag werd zeer positief beoordeeld door de aanwezigen. Naast een kennismaking en algemene informatie werden de starters beter voorbereid op de tweede startersdag. De dag leidde tevens tot een betere selectie onder de aanmelders; zij die n.a.v. de eerste startersdag inzagen dat het niet voldoende aansloot bij hun verwachtingen, vielen af. Voorheen stopten starters in een later stadium en was de investering groter. Op de terugkomdag werden de invullers geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen t.a.v. de belastingcampagne IB2014. Ruim 85% waardeerde deze dag als uitstekend tot goed. In 2014 werden ruim 14.000 ouderen in Gelderland ondersteund bij het invullen van hun belastingformulier door de belastinginvullers. Deze gegevens komen van de Belastingdienst. 13. Conclusies: Ondersteuning van ouderen bij de belastingaangifte is een laagdrempelige vorm van ondersteuning voor met name kwetsbare ouderen. Gezien het aantal ouderen in Gelderland dat daar gebruik van maakt, blijkt dit een effectieve manier om ouderen te helpen bij het voeren van de eigen regie. De ingezette kwaliteitsverbetering onder de belastinginvullers, waaronder een extra startersdag en een terugkomdag voor alle invullers, leidt tot beter opgeleide en bijgeschoolde invullers zodat de service die geboden wordt aan de ouderen ook betrouwbaar is.

4.3 scholing en informatievoorziening 1. Productnaam: Scholing en informatievoorziening 2. Contactpersoon: Maria Smits 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten: vier uur per week beleidsondersteuning, twee uur per week secretariële ondersteuning en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totaalconform begroting: 416 uur per jaar. Gerealiseerde uren: 366. Exploitatiekosten conform begroting: €8000,- (te weten € 2000,- huisvestingskosten en € 6.000,organisatiekosten). Gerealiseerde exploitatiekosten: € 7.068,12

Het feit dat de kosten lager zijn uitgevallen dan begroot, heeft te maken met het feit dat er voor één van de scholingsdagen is samengewerkt met een landelijk programma, waardoor geen sprekerskosten betaald werden. 4. Beoogd effecten: Afdelingsbesturen en vrijwilligers van de SBOG hebben kennis van actuele, voor ouderen belangrijke beleidsthema’s en kunnen op lokaal niveau de belangen van ouderen goed behartigen. 5. Beoogd resultaat: 1. Minimaal vier scholingsbijeenkomsten voor afdelingsbesturen van ouderenbonden in Gelderland per jaar (bezocht door minimaal zestig deelnemers per bijeenkomst) 2. De SBOG is met actuele onderwerpen op minimaal twee informatiemarkten aanwezig 3. Afdelingsbesturen van ouderenbonden en vrijwilligers verbonden aan de SBOG (o.a. de vrijwillige ouderenadviseurs en belastinginvulhulpen) zijn op de hoogte van voor hen belangrijke beleidsthema’s en ontwikkelingen, o.a. door de digitale nieuwsbrief van de SBOG (minimaal vier keer per jaar) waar hier aandacht voor wordt gevraagd. 6. Omschrijving activiteiten: 1. Organiseren scholingsochtenden voor afdelingsbesturen van ouderenbonden/vrijwilligers van de SBOG 2. Het verspreiden van actuele informatie onder afdelingsbesturen van ouderenbonden, vrijwilligers van de SBOG, vrijwillige ouderenadviseurs en belastinginvulhulpen middels drukwerk, website, sociale media 3. Het verspreiden van actuele informatie middels digitale nieuwsbrief en website onder afdelingsbesturen, vrijwilligers verbonden aan de SBOG en ongebonden ouderen. 7. Beleidsthema: Scholing en informatievoorziening draagt bij aan het bevorderen van eigen regie van kwetsbare groepen in een complexe samenleving. Vrijwilligers zijn in staat om voor ouderen belangrijke thema’s te agenderen bij gemeenten, welzijnsorganisaties en zorginstellingen. Ook levert scholing en informatievoorziening een bijdrage aan het stimuleren van actief burgerschap. 8. Activiteitensoort: Scholing en kennisuitwisseling 9. en 10. Betrokken partners: Voor dit project is samenwerking gezocht met verschillende partners. Met name worden hier genoemd: Veilig Verkeer Nederland, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Seniorweb, Zorgbelang e.a. 11. Gerealiseerde activiteiten 2014 De SBOG organiseerde in 2014 vier scholingsochtenden voor afdelingsbesturen van ouderenbonden in Gelderland. De thema’s van deze ochtenden waren: - Veilig op de (elektrische) fiets - Langer zelfstandig thuis wonen - De digitale overheid - De veranderingen in de langdurige zorg per 2015 13

De scholingsochtenden zijn per keer door meer dan 60 afdelingsbestuurders bezocht en werden gewaardeerd met gemiddeld een 7,5. In 2014 is de meeste informatie door de SBOG digitaal verspreid (met een uitzondering voor geïnteresseerden zonder e-mailadres). Verslagen van vergaderingen en bijeenkomsten werden per mail verspreid onder alle aanwezigen en in het geval van de regionale bijeenkomsten ook nog naar alle afdelingen in de regio. Ook werden deze verslagen op de website van de SBOG geplaatst. In 2014 is de nieuwe website van de SBOG in gebruik genomen. Er is voor gekozen de website zo eenvoudig mogelijk te houden, zodat het een voor de bezoekers overzichtelijke site is en tegelijkertijd voor de medewerkers eenvoudig te beheren. Op de website staat de agenda van de SBOG, evenals verslagen van vergaderingen van themagroepen en RSBO’s en verslagen van bijeenkomsten. Daarnaast wordt de website gebruikt om voor ouderen belangrijke informatie van derden te verspreiden. De digitale nieuwsbrief van de SBOG verscheen in 2014 drie keer. Dat is minder dan de vier keer die was beoogd. Een andere verdeling van beschikbare tijd moet er voor zorgen dat de doelstelling van vier keer per jaar in 2015 wel zal worden gehaald. De SBOG was aanwezig op twee informatiemarkten/seniorenbeurzen waar informatie over de SBOG en de voor ouderen belangrijke thema’s werd verspreid. 12. Effect Afdelingen van ouderenbonden zijn door het deelnemen aan scholingsochtenden bijgeschoold over een aantal actuele thema’s die betrekking hebben op belangenbehartiging voor en door senioren. Hierdoor zijn zij in staat geweest om lokaal bepaalde thema’s op te pakken en zich in te zetten voor de belangen van ouderen op dit gebied. Gezien de over het algemeen hoge opkomst op de scholingsochtenden en de positieve beoordeling hiervan mag ervan worden uitgegaan dat de SBOG met haar scholingsochtenden voorziet in een behoefte. Zeer regelmatig vormen de thema’s die door de SBOG op een scholingsochtend behandeld zijn, op een later tijdstip het onderwerp van een lokale bijeenkomst (georganiseerd door een plaatselijke afdeling van een bond). Soms wordt de door de SBOG georganiseerde scholingsbijeenkomst lokaal herhaald. Een andere keer wordt voor een meer lokale invulling gekozen (bijvoorbeeld door te kiezen voor lokale sprekers over het betreffende onderwerp, of door het lokale bestuur te vragen bepaald beleid toe te lichten). De SBOG vindt het een zeer goede ontwikkeling dat deze actuele, voor de ouderen belangrijke thema’s op lokaal niveau besproken worden, en biedt dan ook haar ondersteuning aan bij het organiseren van dit soort lokale bijeenkomsten. In 2015 zal nog meer de nadruk komen te liggen op het bieden van lokale ondersteuning. Het effect van de schriftelijke en digitale informatievoorziening op het handelen van afdelingen van ouderenbonden in Gelderland is moeilijk meetbaar. Door de vele reacties en vragen richting SBOG mag men er van uitgaan dat de informatievoorziening aansluit bij de behoefte van vrijwilligers en daarmee een belangrijke bijdrage levert aan de toerusting van deze groep. Daarnaast worden met grote regelmaat door de SBOG opgestelde informatiestukken opgenomen in nieuwsbrieven van lokale afdelingen.

14

13. Conclusie De Scholingsochtenden zijn een aantrekkelijk middel voor afdelingsbestuurders om zich voor te laten lichten/bij te scholen over maatschappelijke ontwikkelingen. De thema’s voor deze ochtenden moeten actueel zijn en aansluiten bij de dagelijkse praktijk van afdelingsbestuurders. Belangrijk is de maatschappelijke ontwikkelingen en het gevoerde overheidsbeleid helder en eenvoudig te belichten, en daarnaast ook concrete aanknopingspunten te bieden die afdelingsbestuurders lokaal op kunnen nemen en om kunnen zetten in concrete activiteiten t.b.v. de belangenbehartiging voor senioren. Met name dit laatste punt wordt door bezoekers aan de scholingsochtenden noodzakelijk geacht. Navolging van de scholingsochtenden op lokaal niveau lijkt een belangrijke indicator te zijn voor het aansluiten bij bestaande behoeften aan informatie over bepaalde thema’s bij ouderen.

4.4 Sociale media & belangenbehartiging 1. Productnaam: Sociale Media & belangenbehartiging (SM&B) 2. Contactpersoon: Mariska Roelofs en Theo Wennekes 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten conform begroting: zes uur per week projectuitvoering, twee uur per week projectleiding en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totale ureninzet conform begroting: 520 uur. Realisatie uren 2014: 562 Begroting exploitatiekosten: € 4.000,-. Realisatie exploitatiekosten: € 7.887,De overschrijding van het begrote budget komt door het inhuren van externe medewerkers. De meerkosten zijn ten laste gebracht aan de extra beschikbaar gestelde projectsubsidie. 4. Beoogd effect: Ouderen in Gelderland zijn bekend met Sociale Media, weten hoe deze te gebruiken in het dagelijks leven en hoe deze in te zetten voor het behartigen van hun belangen. Tevens weten ouderen waar ze terecht kunnen met al hun vragen over Sociale Media. 5. Beoogd resultaat: Vijftien vrijwilligers zijn opgeleid tot Docent Sociale Media en zijn in de provincie op verschillende plaatsen actief door hun kennis te delen met ouderen. In de provincie Gelderland zijn zes informatiepunten waar ouderen terecht kunnen met al hun vragen over Sociale Media of zelf een cursus Sociale Media & Belangenbehartiging kunnen volgen. 6. Omschrijving activiteiten: Opzetten van zes regionale Sociale media-steunpunten en hier bekendheid aan geven. 7. Beleidsthema: Het product Sociale Media & Belangenbehartiging draagt bij aan het verbeteren van de eigen regie van kwetsbare burgers in een complexe samenleving. Daarnaast schept dit product mogelijkheden voor actief burgerschap, door ouderen toegang te verschaffen tot nieuwe communicatievormen.

15

8. Activiteitensoort: Deskundigheidsbevordering 9/10. Opdrachtgever/betrokken partners: Voor het product Sociale Media & Belangenbehartiging wordt nauw samengewerkt met de Rijnbrinkgroep (voorheen: Gelderse Biblioservice). Contact zal worden gezocht met lokale bibliotheken. 11. Gerealiseerde activiteiten Er zijn in Groesbeek, Aalten, Terborg, Culemborg, Arnhem en Apeldoorn informatiebijeenkomsten Sociale media gegeven. Deze bijeenkomsten werden door ruim 200 personen bezocht. Vervolgens zijn hier zes basiscursussen Sociale Media & Belangenbehartiging uit voortgekomen. Twee van deze cursussen worden gestart in 2015. Aan de cursussen hebben 58 personen deelgenomen. Van deze groep zullen er in 2015 vijf personen worden opgeleid tot Docent SM&B. In deze cursussen wordt samengewerkt met de Rijnbrinkgroep. Daarnaast is deze organisatie van belang voor het leggen van verbindingen met de lokale bibliotheken. Als vervolg op de cursussen worden er op korte termijn internet/tabletcafés geopend in verschillende lokale bibliotheken. In Terborg en Aalten gaat men nog een stap verder door het samenwerken met de lokale belasting invulhulpen van de verschillende bonden. Tijdens de dag van eenzaamheid 2014 (georganiseerd door de Provincie Gelderland), net als in 2013, heeft de SBOG en de Rijnbrinkgroep tijd en ruimte gekregen om voorlichting te geven en een workshop te organiseren over de verschillende vormen van Sociale Media. Centraal stond hierbij de bewustwording van de mogelijkheden van de verschillende vormen van Sociale Media bij het omgaan met of het tegengaan van eenzaamheid. 12. Effecten Door de basiscursus Sociale Media & Belangenbehartiging te volgen zijn de betrokken vrijwilligers in staat een account aan te maken en Sociale Media in te zetten voor het onderhouden en uitbreiden van sociale contacten, mede ten behoeve van belangenbehartiging . Tevens is er door de cursussen meer bewustzijn ontwikkeld over (de omgang met) de veiligheid op de Sociale Media netwerken. Bijkomend voordeel is dat de deelnemers aan de cursus ook enigszins zijn voorbereid op de “digitale snelweg”. 13. Conclusies Sociale Media wordt door de doelgroep soms nog argwanend bekeken. Van belang is het om deze argwaan om te buigen naar een meer positieve kijk op hoe Sociale Media adequaat ingezet kan worden bij belangenbehartiging en bij het in stand houden of uitbreiden van een sociaal netwerk. Bij het vervolg op dit project zal zowel de basiscursus en de opleiding tot docent Sociale Media & Belangenbehartiging worden geëvalueerd en worden aangepast, om daarmee het project voor de komende jaren te borgen. Naast het aanleren van vaardigheden is ook het regelmatig oefenen nodig om vaardigheden bij te houden. Daarnaast is het wenselijk om de eerste docenten SM&B concreet te ondersteunen bij de opzet en invulling van de cursussen die door deze vrijwilligers worden gegeven.

16

4.5 Themagroep Wonen, Welzijn en Zorg

1. Productnaam: Themagroep Wonen, Welzijn en Zorg 2. Contactpersonen: Mariska van den Corput 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten: vier uur per week beleidsondersteuning, twee uur per week secretariële ondersteuning en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totale ureninzet conform begroting: 416. Realisatie uren 2014: 520 uur. De meer gerealiseerde uren zijn te verklaren door de extra ondersteuning aan de startende projectgroepen die in 2014 actief aan de slag gingen. Begroting exploitatiekosten: € 6.000,-. Realisatie exploitatiekosten: € 4.553,-. De gerealiseerde kosten zijn minder omdat projectgroep 1 en 2 (zie hieronder) deels hebben samengewerkt; het aanbod van projectgroep 1 kon getest worden tijdens de bijeenkomst van projectgroep 2. Daardoor was er geen extra bijeenkomst nodig. 4. Beoogd effect: Belangenbehartigers en ouderen zijn op de hoogte van actuele ontwikkelingen op het gebied van Wonen (zo lang mogelijk zelfstandig wonen), Welzijn (o.a. zelfredzaamheid en preventie) en Zorg (o.a. AWBZ, mantelzorg en eerstelijnszorg) en zijn hiermee gesprekspartners van gemeenten en welzijnsorganisaties. 5. Beoogd resultaat: 1. Belangenbehartigers en ouderen zijn op lokaal niveau geadviseerd over bewustwording, zelfredzaamheid en leefstijl op de onderwerpen wonen , welzijn en gezondheid. 2. Minimaal 60 belangenbehartigers zijn geïnformeerd over een actueel onderwerp (scholingsochtend). 3. Belangenbehartigers en ouderen zijn op de hoogte van de effecten, knelpunten en mogelijkheden van het scheiden van Wonen en Zorg. 6. Omschrijven activiteiten 2014: De leden van de themagroep zijn onderverdeeld in de volgende projectgroepen: Projectgroep 1: Bewustwording gezondheid en wonen t.a.v. senioren; In deze projectgroep wordt ingegaan op het bevorderen van de bewustwording, zelfredzaamheid en leefstijl van ouderen. Denk daarbij aan Kwetsbare ouderen, Preventie Eerstelijnszorg en Langer zelfstandig wonen (m.n. Opplussen en Domotica). Projectgroep 2: Organiseren van (minimaal 1) jaarlijkse informatieve bijeenkomst(en) over een actueel onderwerp. Leden van deze projectgroep gaan concreet aan de slag met de organisatie van een scholingsochtend voor afdelingsbesturen en eventueel andere geïnteresseerden. Deze projectgroep werkt daarbij samen met ‘Scholing en informatievoorziening’ van de SBOG. Een deel van het budget wordt ook aan het budget van ‘Scholing en informatievoorziening’ van de SBOG ontleend. Projectgroep 3: Scheiden Wonen-Zorg Deze projectgroep volgt nauwgezet de ontwikkelingen en gevolgen van het scheiden van Wonen-Zorg. Wat betekent dit voor de Gelderse ouderen? Wat kunnen de ouderenbonden doen om kleine woon-zorg eenheden van de grond te krijgen? Zij probeert hiertoe concrete 17

handvatten/suggesties aan te bieden. Ook Mantelzorg valt onder de taak van deze projectgroep. De projectgroepen vergaderen los van de themagroep. 7. Beleidsthema: Gezondheid en Zorg: preventieprogramma’s voor ouderen en versterken transmurale zorg en Ehealth. Kwetsbare groepen: aanpakken van sociaal isolement en het verbeteren van de eigen regie. Actief burgerschap: agenderen van nieuwe relatie tussen de professional en mantelzorger/vrijwilliger en betere positie van de mantelzorger en vrijwilliger. Belangenbehartiging 8. Activiteitensoort: Kennisontwikkeling, kennisuitwisseling, voorlichting, onderzoek en projectuitvoering. 9. Opdrachtgever /10. Betrokken partners: Provinciale relevante organisaties zoals Zorgbelang, Spectrum e.a. 11. Gerealiseerde activiteiten: De themagroep Wonen, Welzijn en Zorg is in 2014 vier keer bijeen geweest om o.a. uit te wisselen over relevante woon-, welzijn- en zorg-gerelateerde onderwerpen. De themagroep is in drie projectgroepen aan de slag gegaan met een concreet thema. De projectgroepen vergaderden los van de themagroep. In projectgroep 1: Bewustwording gezondheid en wonen t.a.v. senioren, is een aanbod ontwikkeld geënt op het bestaande aanbod ‘bewustwording wonen’. Dit aanbod is uitgebreid met ‘veiligheid’ en heeft geleid tot de voorlichting ’Woon- en Veiligheidstest’. In 2014 zijn twee voorlichtingen gegeven en is aan twee afdelingen van ouderenbonden informatie verstrekt over het aanbod. Projectgroep 2: heeft de scholingsochtend op 12 mei 2014 inhoudelijk gevuld, deze ging over ‘langer zelfstandig thuis wonen’. De aanwezigen werden geïnformeerd over wat het betekende dat de zorgzwaartepakketten 1 t/m 5 zijn vervallen. Daarnaast werd het aanbod gepresenteerd van projectgroep 1: voorlichting bewustwording dat ouderen langer zelfstandig thuis moeten blijven wonen en hoe men zich daarop kan voorbereiden. De scholingsochtend werd bezocht door ruim 100 bezoekers en werd gewaardeerd met een 7. Deze projectgroep werkte daarbij samen met ‘Scholing en informatievoorziening’ van de SBOG. De projectgroep 3: Scheiden Wonen-Zorg, volgde in 2014 nauwgezet de ontwikkelingen en gevolgen van het scheiden van Wonen-Zorg. De eind 2013 geformuleerde tips en aanbevelingen ten aanzien van de (komende) ontwikkelingen van het scheiden van wonen en zorg, zijn begin 2014 naar alle afdelingsbesturen gestuurd. N.a.v. deze flyer zijn er drie voorlichtingen gegeven bij afdelingen over het scheiden van wonen en zorg. Daarnaast heeft deze projectgroep de Woonvisies bij Gelderse gemeenten opgevraagd en gerangschikt. In 2015 wordt hier een vervolg aan gegeven. De Themagroep Wonen, Welzijn & Zorg heeft in 2014 als klankbordgroep gefungeerd ten behoeve van de voorbereidingen op het project ‘Het Nieuwe Oud’.

18

12. Effecten: De themagroep Wonen, Welzijn en Zorg is op de hoogte van actuele informatie rondom ontwikkelingen op deze terreinen, zowel landelijk als Provinciaal en was daarmee ook in 2014 een aanspreekpunt voor de ouderenbonden in Gelderland. Projectgroep 1 en 3 hebben in 2014 in totaal vijf voorlichtingen gegeven die zeer positief werden ontvangen. De aanwezigen zijn bewust gemaakt van de gevolgen van het langer zelfstandig thuis wonen en hoe men zich daar beter op kan voorbereiden. Daarnaast zijn zij geïnformeerd over de gevolgen van het scheiden van Wonen en Zorg voor ouderen. De informatie zal verder verspreid worden onder leden van de betreffende afdelingen. Ruim 100 ouderen zijn middels een bijeenkomst geïnformeerd over ‘langer zelfstandig thuis wonen’. De positieve reacties op deze bijeenkomst gevent aan dat het onderwerp aansloot bij de behoefte van de belangenbehartigers. 13. Conclusies: De themagroep Wonen, Welzijn en Zorg heeft in 2014 het in 2013 ontwikkelde aanbod kunnen uitdragen naar haar achterban. Dit leidde tot positieve reacties. Belangenbehartigers informeren over de veranderingen in wonen, welzijn en zorg, en hoe zich daar op voor te bereiden, zal de komende jaren een belangrijk doel blijven van de themagroep. Ook het signaleren van knelpunten in de veranderingen blijft een belangrijk doel. In 2015 zal de themagroep aan de slag gaan met het thema Mantelzorg.

4.6 Themagroep Verkeer en Vervoer 1. Productnaam: Themagroep Verkeer en Vervoer 2. Contactpersoon: Maria Smits 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten conform begroting: zes uur per week beleidsondersteuning, drie uur per week secretariële ondersteuning en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totaal: 11 uur per week = 572 uur per jaar. Gerealiseerde uren: 548. Exploitatiekosten: € 6000,- (te weten € 1.500,- huisvestingskosten en € 4.500,organisatiekosten). Gerealiseerde exploitatiekosten: €6392,4. Beoogd effect: 1. Leden van de themagroep en betrokken ouderen die regelmatig scholing ontvangen m.b.t. Verkeer/verkeersveiligheid en Vervoer zijn op de hoogte van actuele ontwikkelingen en zijn hiermee gesprekspartner van vervoerders en overheden. 2. Voorzieningen m.b.t. verkeer en vervoer zijn ook voor kwetsbare groepen bereikbaar en toegankelijk. Ouderen hebben kennis van verkeersregels en inzicht in het eigen verkeersgedrag. 5. Beoogd resultaat: 1. Zes vertegenwoordigers van ouderen hebben zitting in consumentenpanels en openbaar vervoer platforms (Gebruikersgroepen Regiotaxi, Regionaal Overleg Consumentenorganisaties Openbaar Vervoer) . 2. Minimaal één bijeenkomsten voor afdelingsbesturen van ouderenbonden over een actueel thema m.b.t. verkeer/verkeersveiligheid en vervoer (minimaal veertig deelnemers). 19

3. Tien vrijwilligers van de themagroep Verkeer en Vervoer komen negen maal per jaar bijeen om actuele ontwikkelingen op het gebied van verkeer en vervoer door te nemen, de voortgang van lopende projecten te evalueren zo nodig bij te sturen, ad-hoc verzoeken beoordelen op algemeen belang voor ouderen en zo nodig actie te ondernemen. 4. Stations aan regionale lijnen in Gelderland zijn twee keer per jaar gecontroleerd op veiligheid en toegankelijkheid door contactpersonen uit de omgeving van de stations (vrijwilligers). 5. Twee keer per jaar is er overleg tussen vrijwilligers en vertegenwoordigers van vervoerders in de provincie. 6. Er vindt – indien nodig - overleg plaats over stations/stationsgebieden tussen gemeentelijke overheden en organisaties en vrijwilligers van de ouderenbonden/seniorenraden.

6. Activiteiten: 1. Faciliteren (beleidsmatig en secretarieel) overleg over Verkeer en Vervoer voor ouderen in Gelderland met verantwoordelijke organisaties als NS, ProRail, gemeenten en Provincie Gelderland 2. Faciliteren vertegenwoordiging ouderen in consumentenpanels/overlegorganen rondom Verkeer en Vervoer 3. Organiseren scholingsdagen voor afdelingsbesturen over voor ouderen actuele thema’s m.b.t. Verkeer en Vervoer 4. Faciliteiten en opzetten van onderzoek naar de veiligheid en toegankelijkheid van stations aan de regionale spoorlijnen in Gelderland 7. Beleidsthema: De activiteiten van de Themagroep Verkeer en Vervoer dragen bij aan het bevorderen van de eigen regie van kwetsbare groepen in een complexere samenleving, onder andere door het agenderen van dringende thema’s bij gemeenten, welzijns- en zorginstellingen. Daarnaast leveren de activiteiten een bijdragen aan de ontwikkeling van multifunctionaliteit van voorzieningen en de versterking van de samenwerking tussen overheden, maatschappelijke organisaties en lokale belangengroepen. Ook wat betreft belangenbehartiging speelt de Themagroep Verkeer en Vervoer een cruciale rol voor ouderen, door vertegenwoordiging in consumentenpanels. 8. Activiteitensoort: Kennisuitwisseling, kennisoverdracht, signalering, deskundigheidsbevordering, kennisontwikkeling (onderzoek). 9. en 10. Opdrachtgever / Betrokken partijen: Er is in 2014 opnieuw samengewerkt met vervoerders in de provincie Gelderland zoals Regio NS, Arriva en Syntus, evenals met ProRail en NS Stations. Verder wordt samengewerkt met consumentenorganisaties en OV-platforms als het ROCOV en gebruikersgroepen van de Regiotaxi. Veilig Verkeer Nederland was in 2014 wederom een belangrijke samenwerkingspartner: naast het gezamenlijk organiseren van een bijeenkomst, was de SBOG intermediair tussen lokale afdelingsbesturen en Veilig verkeer Nederland, waardoor er lokaal veel voorlichtingen over verkeersveiligheid voor senioren georganiseerd konden worden. 11. Gerealiseerde activiteiten: De Themagroep Verkeer en Vervoer van de SBOG is in 2014 negen keer bij elkaar gekomen om te vergaderen over de lopende activiteiten van de (leden van de) themagroep. 20

Daarnaast organiseerde de themagroep een bijeenkomst voor afdelingsbesturen met als thema: Veilig op de (elektrische) fiets. Op deze bijeenkomst waren ongeveer zeventig afdelingsbestuurders aanwezig. Ook leverde de themagroep Verkeer en Vervoer een grote bijdrage aan het verspreiden van het aanbod van Veilig Verkeer Nederland en speelde zij een intermediërende rol in het tot stand komen van informatiebijeenkomsten van VVN op lokaal niveau. In 2014 verscheen het rapport van de SBOG naar de toegankelijkheid van de stations aan de spoorlijn tussen Arnhem en Zutphen. Dit rapport is in februari 2014 gepresenteerd en overhandigd aan Mw Bieze, Gedeputeerde voor verkeer en vervoer in de Provincie Gelderland. Het rapport is verspreid onder afdelingsbesturen van ouderenbonden in de gemeenten waar de betreffende stations liggen, de betreffende gemeenten zelf, NS-stations en Pro Rail en aan overige belangstellenden. Daarnaast is aan het einde van 2014 een start gemaakt met het onderzoek naar de stations aan de spoorlijn tussen Amersfoort en Zwolle. In Oost Gelderland en het Rivierengebied zijn vrijwilligers van de SBOG twee maal bijeengekomen om de laatste stand van zaken m.b.t. de stations in deze regio’s te bespreken. Resultaten uit deze bijeenkomsten zijn meegenomen in het halfjaarlijkse overleg met NS en ProRail dat door vrijwilligers van de SBOG wordt gevoerd. Ook stations in de Stedendriehoek (rapport verscheen in 2012) en regio Nijmegen zijn meerdere malen bezocht en de resultaten hiervan zijn besproken in hetzelfde overleg. In 2014 was het tien jaar geleden dat de SBOG startte met het doen van onderzoek naar de toegankelijkheid voor de oudere en minder valide reizigers van stations. Dit werd gevierd met een bijeenkomst waar naast de betrokken vrijwilligers ook de samenwerkingspartners werden uitgenodigd. Medewerkers van ProRail en NS, vertegenwoordigers van de provincie en exgedeputeerde van de Provincie waren aanwezig op deze feestelijke bijeenkomst, waar het belang van goede samenwerking en de waarde van vrijwillige inzet centraal stonden. Tot slot nam een viertal vrijwilligers van de SBOG zitting in het ROCOV, waarbij zij de senioren in Gelderland vertegenwoordigen. Daarnaast nam een drietal vrijwilligers zitting in de gebruikersgroepen van de Regiotaxi en vertegenwoordigde hier de oudere reiziger. 12. Effect Door op de hoogte te zijn van de laatste ontwikkelingen op het gebied van Verkeer en Vervoer was de themagroep van de SBOG een aanspreekpunt voor ouderen en afdelingsbesturen van ouderenbonden in Gelderland voor dit thema. Dat zij als zodanig ook bekend zijn bij de achterban kan worden afgeleid uit de hoeveelheid vragen en suggesties die de themagroep ook in 2014 weer ontving. De scholingsbijeenkomst is zeer druk bezocht en gewaardeerd met een 7,5, wat er op duidt dat de SBOG een voor senioren belangrijk thema onder de aandacht heeft gebracht en de doelgroep naar behoefte heeft kunnen informeren. Naar aanleiding van deze scholingsbijeenkomst zijn er verschillende verzoeken binnengekomen bij de SBOG voor een gelijksoortige bijeenkomst op lokaal niveau. Naast het verbinden van lokale afdelingen met Veilig Verkeer Nederland, heeft de SBOG toegezegd in 2015 op twee plaatsen te ondersteunen bij het opzetten van een lokale scholingsbijeenkomst over ‘veilig op de (elektrische) fiets’. Het verschijnen van het rapport naar de toegankelijkheid van de stations aan de spoorlijn tussen Arnhem en Zutphen is niet onopgemerkt gebleven, zowel de lokale pers als de 21

Provinciale politiek heeft er aandacht aan geschonken. De resultaten van het onderzoek zijn door de SBOG verspreid onder belanghebbenden en de verwachting is dat het rapport door mensen te informeren een bijdrage kan leveren aan de (betere) toegankelijkheid van de betreffende stations. Door het monitoren van de stations in de Stedendriehoek en Oost en Zuid Gelderland en het doorgeven van resultaten hiervan aan gemeenten en Pro Rail en NS, wordt een bijdrage geleverd aan het goed toegankelijk maken en houden van deze stations voor minder valide reizigers (waaronder veel ouderen). Tijdens de bijeenkomst ‘Tien jaar stationsonderzoek’ werd van verschillende zijden waardering uitgesproken voor de inzet van de vrijwilligers van de SBOG, en de wens en intentie geuit om de samenwerking tussen NS, Pro Rail, Provincie en SBOG op deze succesvolle wijze te continueren. Vertegenwoordiging in consumentenorganisaties als het ROCOV en gebruikersgroepen van de Regiotaxi borgt de inbreng van de oudere reiziger en draagt bij aan verbetering van de omstandigheden in het openbaar vervoer voor deze groep. 13. Conclusie Informatie over verkeer en vervoer wordt door de themagroep wijd vertakt uitgezet in de Provincie Gelderland en wordt op verschillende niveaus ontvangen. Dit is een belangrijke voorwaarde voor het functioneren van deze groep. Zij is immers ook weer afhankelijk van inbreng van ouderen uit de gehele provincie. Het vertakte netwerk rondom de themagroep vraagt uiteraard onderhoud, en veel wordt geïnvesteerd en zal geïnvesteerd moeten blijven worden in het aangaan en onderhouden van contacten en het zoeken van samenwerking met andere partijen in het werkveld van het Openbaar Vervoer. Blijvende aandacht zal er moeten zijn voor de toegankelijkheid van het Openbaar Vervoer. Vervoer is een belangrijke pijler onder langer zelfstandig wonen en zal daarom de komende jaren onverminderd op de agenda van uitwisselings- en scholingsbijeenkomsten moeten staan. De vrijwillige inzet van ouderen voor de SBOG in het onderzoek naar de toegankelijkheid van stations in Gelderland, is van grote waarde voor partijen die betrokken zijn bij stations en openbaar vervoer in Gelderland. De SBOG is met een beperkt budget in staat om de toegankelijkheid in kaart te brengen en te monitoren, maar dit vergt wel een centrale coördinatie. Hier zal de komende jaren aandacht en tijd voor nodig blijven.

4.7 Regionale Samenwerkende Bonden van Ouderen in Gelderland (RSBO’s) 1. Productnaam: Regionale Samenwerkende Bonden van Ouderen in Gelderland (RSBO’s) 2. Contactpersonen: Mariska van den Corput, Maria Smits en Theo Wennekes. 3. Ureninzet en exploitatiekosten: Ureninzet beroepskrachten: tien uur per week beleidsondersteuning, drie uur per week secretariële ondersteuning en twee uur per week administratieve ondersteuning. Totale ureninzet conform begroting: 780 uur. Realisatie uren 2014: 818 uur. Begroting exploitatiekosten (alle RSBO’s): € 6.000,-. Realisatie exploitatiekosten: € 6.299,-. 22

4. Beoogd effect: Afdelingsbesturen van ouderenbonden in Gelderland zijn toegerust om de belangen van ouderen te behartigen op lokaal of regionaal niveau. 5. Beoogd resultaat: 1. Afdelingsbesturen van ouderenbonden uit de zeven regio’s (Noord-Veluwe, Oost Veluwe, West Veluwe Vallei, Rijn IJssel, Achterhoek, Rijk van Nijmegen en Rivierenland) worden op verzoek ondersteund door beroepskrachten en vrijwilligers van de SBOG. Bijvoorbeeld bij het opzetten van een informatiebijeenkomst/voorlichting aan de achterban. 2. Eén maal per jaar organiseert de SBOG een informatiebijeenkomst voor afdelingsbesturen uit de regio (gemiddeld veertig bezoekers) over een voor ouderen actueel beleidsonderwerp. 6. Omschrijven activiteiten 2014: 1. Signaleren van behoefte aan ondersteuning vanuit afdelingsbesturen; 2. Vertalen van terugkerende signalen naar specifiek aanbod die provincie-breed uitgezet wordt. 3. Organiseren regionale informatiebijeenkomsten over actuele beleidsthema’s voor afdelingsbesturen van ouderenbonden. 7. Beleidsthema: Regionaal werken levert een bijdrage aan het verbeteren van de eigen regie van kwetsbare groepen, o.a. door het agenderen van belangrijke thema’s, het stimuleren van kennisuitwisseling en kennisontwikkeling voor gemeenten, welzijns- en zorginstellingen (Kwetsbare groepen). Regionaal werken bevordert tevens actief burgerschap. 8. Activiteitensoort: Signalering, scholing en kennisoverdracht. 9. Opdrachtgever/ 10. Betrokken partners: Bij de uitvoering van dit project wordt zo veel mogelijk samengewerkt met maatschappelijke organisaties als Zorgbelang Gelderland en LOC. Ook wordt samengewerkt met regionale partners, zoals gemeenten en lokale/regionale belangenorganisaties. 11, 12 en 13. Gerealiseerde activiteiten, effecten en conclusies RSBO’s: RSBO Achterhoek Gerealiseerde activiteiten: De RSBO Achterhoek kwam in 2014 vier keer bijeen voor overleg. Er zijn voorbereidingen getroffen voor een informatieve bijeenkomst voor afgevaardigden van ouderen in de Wmo-raden in november 2014. Deze bijeenkomst werd samen met Zorgbelang Gelderland georganiseerd en zou ingaan op de raadpleging van de achterban. Deze bijeenkomst is helaas afgelast vanwege het uitvallen van een inleider en de te geringe aanmeldingen. De RSBO Achterhoek werkt samen met Zorgbelang Gelderland en LOC in het Achterhoeks Netwerk. In 2014 zijn door hen twee informatiebijeenkomsten georganiseerd voor de achterban van de drie organisaties. In maart 2014 over Sociaal isolement in de Achterhoek. Er werd o.a. informatie gegeven door de GGD Noord- en Oost-Gelderland over het voorkomen van sociaal isolement en door middel van het presenteren van een “maatjesproject”. In oktober werd een bijeenkomst georganiseerd over ‘Zorgen voor elkaar; hoe doe je dat?’ Hierbij gaven Movisie en de Vrijwilligerscentrale Deventer respectievelijk inleidingen over ‘Wmo 2015 en 23

inspirerende voorbeelden van Zorgen voor Elkaar’ en ‘Inzet van mantelzorgers en vrijwilligers – wat mag je verwachten?’. Respectievelijk waren hier 150 en 180 personen aanwezig vanuit diverse organisaties: zorgorganisaties, gemeenten, beleidsambtenaren, kaderleden van ouderenbonden, leden van cliëntenraden, vrijwillige ouderenadviseurs, beroeps ouderenadviseurs e.a. De bijeenkomsten werden gewaardeerd met een ruime 7. Effecten: De RSBO Achterhoek heeft in 2014 elkaar op de hoogte kunnen brengen van de ontwikkelingen in de diverse gemeenten op de voor ouderen relevante onderwerpen. Knelpunten maar ook goed werkende beleidslijnen geven leden van de RSBO input om binnen de eigen gemeente zaken aan de orde te stellen en de gemeente hierbij te adviseren. De bijeenkomsten van het Achterhoeks Netwerk worden al jaren goed bezocht en beoordeeld. In 2014 zijn gemiddeld 165 mensen uit de achterbanorganisaties geïnformeerd over de omvang van sociaal isolement in de Achterhoek en op welke manier deze kwetsbare burgers geholpen kunnen worden. Daarnaast heeft de achterban informatie ontvangen hoe de ‘civil society’ praktisch vorm kan krijgen. De bijeenkomsten van het Achterhoeks netwerk bieden ook een mogelijkheid om te netwerken en verbinding tot stand te brengen. Conclusies: RSBO Achterhoek is in 2014 efficiënter omgegaan met haar tijd; er werden vier vergaderingen gepland waarbij uitwisseling, signalering van knelpunten (en mogelijke actiepunten) en organisatie van informatieve bijeenkomsten voor de achterban centraal stonden. Het Achterhoeks netwerk voorziet in een duidelijke behoefte; gezien de grote opkomst op deze bijeenkomsten en zal voorlopig op dezelfde voet doorgaan. RSBO Noord en Oost Veluwe Gerealiseerde activiteiten: RSBO Noord en Oost Veluwe heeft in 2014 vier keer overleg gevoerd waarbij uitwisseling en de organisatie van een informatieve bijeenkomst centraal stonden. Deze informatieve bijeenkomst vond plaats op 15 april in Hattem en werd georganiseerd in samenwerking met Zorgbelang. Op deze bijeenkomst met als titel ‘De toekomst van het ouderenbeleid’, is voorlichting gegeven over de actuele stand van zaken m.b.t. de decentralisatie van bepaalde functies uit de AWBZ naar de WMO. Daarnaast werden ervaringen t.a.v. de transities vanuit de perspectieven van gemeente, ouderenbond, Wmo-raad en zorgaanbieder uitgewisseld. Op de bijeenkomst waren 60 mensen aanwezig die een waardering gaven van gemiddeld 7,8. Effecten: De aan de RSBO Noord en Oost Veluwe deelnemende afdelingen uit de regio zijn op de hoogte van elkaars handelen en de regionale ontwikkelingen t.a.v. voor ouderen relevante onderwerpen. Op de informatiebijeenkomst zijn ouderenbonden, Wmo-raden en ambtenaren geïnformeerd over de stand van zaken rondom de transities en heeft men elkaars standpunten gehoord. Conclusies: RSBO Noord en Oost Veluwe bestaat uit vertegenwoordigers uit de twee regio’s Noord Veluwe en Oost Veluwe. De in 2013 gestarte samenvoeging heeft geleid tot meer inbreng en aanwezigheid (op bijeenkomsten) van de achterban uit Noord Veluwe. 24

Een goede opkomst is belangrijk voor het effectief verspreiden van informatie en het optimaal gebruik kunnen maken van de mogelijkheid tot kennisuitwisseling. RSBO Rijk van Nijmegen In 2014 is de RSBO Rijk van Nijmegen niet bijeen geweest en zijn er geen activiteiten verricht. De achterban in de regio Rijk van Nijmegen wordt uitgenodigd en geïnformeerd op bijeenkomsten van RSBO Rijn IJssel. Zie verder onder RSBO Rijn IJssel. RSBO Rijn IJssel Gerealiseerde activiteiten: De RSBO Rijn IJssel kwam in 2014 drie maal bijeen voor kennisuitwisseling. Daarnaast organiseerde de RSBO Rijn IJssel één bijeenkomst. Deze bijeenkomst werd georganiseerd i.s.m. Zorgbelang en had als thema: Levensvragen. De bijeenkomst was informatief van aard: wat zijn levensvragen, hoe herkent men ze en hoe gaat men er mee om? Er waren ruim vijftig bezoekers (afdelingsbesturen van ouderenbonden uit de regio Rijn IJssel en Wmo-raden uit deze regio). Daarnaast was er aandacht voor twee lokale initiatieven rondom Levensvragen: de Levensvraagbaak in Arnhem en het Centrum voor Ontmoeting in Levensvragen in Nijmegen. Voor deze bijeenkomst zijn ook de afdelingsbesturen van ouderenbonden uit de regio Nijmegen uitgenodigd, evenals de vrijwillige ouderenadviseurs uit beide regio’s. Er waren ruim vijftig bezoekers op deze bijeenkomst en de inhoud werd zeer hoog gewaardeerd. Effecten: Door binnen de RSBO uit te wisselen en informatie hierover te verspreiden zijn afdelingen uit de regio op de hoogte van elkaars handelen en de regionale ontwikkelingen. Daarnaast is er aandacht voor de regionale (politieke) ontwikkelingen die van belang zijn voor de in het gebied wonende ouderen. Door het organiseren van bijeenkomsten wordt informatie verspreid, als wel informatie uit de regio gehoord en gesignaleerd. Door hoge opkomsten bij de bijeenkomsten wordt de informatie goed verspreid en kan men verwachten dat men een goede afspiegeling van de ouderen in deze regio ontvangt. Afdelingsbesturen van ouderenbonden uit de regio Rijn IJssel (en Rijk van Nijmegen) hebben kennis kunnen maken met het begrip ‘Levensvragen’ en met elkaar kunnen uitwisselen over hun ervaringen hiermee. De hoge opkomst verondersteld dat een groot aantal afdelingsbesturen als wel Wmo-raden uit de regio geïnspireerd zijn geraakt om zelf met dit thema verder aan de slag te gaan. De SBOG hoopt uiteraard dat hiermee een bijdrage is geleverd aan welzijn van ouderen in de participatiemaatschappij, waarbij aandacht en zorg voor elkaar een belangrijke rol speelt. Conclusie: De hoge opkomst tijdens bijeenkomsten en de grote waardering voor deze bijeenkomsten lijken er op te wijzen dat RSBO Rijn IJssel voorziet in een behoefte van de regionale afdelingsbesturen (en wellicht ook Wmo-raden). RSBO Rijn IJssel wil in 2015 doorgaan op dezelfde voet, samenwerking met andere partijen (met name Zorgbelang) handhaven

.

25

RSBO Rivierenland Gerealiseerde activiteiten: De coördinatiecommissie van de RSBO Rivierenland (RSBO R) is in 2014 vier keer bijeen geweest. Zij heeft o.a. de rapportage ‘Onderzoek wonen en zorg regio Rivierenland‘ en het concept ‘Regionale visie en thema’s wonen en zorg regio Rivierenland’ behandeld. De visie en thema’s zijn in grote lijnen als uitgangspunt gekozen voor het toekomstig beleid van de samenwerkende gemeenten in Rivierenland. N.a.v. deze stukken is in oktober een bijeenkomst georganiseerd voor de achterban. Op deze bijeenkomst, met als thema ‘Wonen en Zorg anno 2020 in Rivierenland’, is ingegaan op wat er gaat veranderen in de regio op het gebied van wonen en zorg en wat dit betekent voor de in de regio wonende ouderen. 31 personen waren aanwezig en waardeerden de bijeenkomst met een 7,3. In februari heeft de RSBO Rivierenland actie ondernomen naar Regiotaxi Gelderland om het 0900 nummer aan te passen in een kosteloos 0800 nummer. Er is ook contact geweest met het Reizigerspanel Rivierenland hierover. In november heeft de RSBO Rivierenland een schrijven gestuurd naar haar achterban met het verzoek knelpunten aan te leveren als het gaat om Wonen, Welzijn, Zorg en Vervoer t.a.v. ouderen in Rivierenland. Effecten: Door het uitwisselen van kennis en signalen zijn de deelnemende afdelingen aan de RSBO R geïnformeerd over elkaars werkzaamheden en zaken die leven bij de achterban. Op de bijeenkomst voor de achterban zijn de aanwezigen geïnformeerd over het beleid van de samenwerkende gemeenten in de regio ten aanzien van Wonen en Zorg voor ouderen. De actie naar Regiotaxi Gelderland heeft niet geleid tot een aanpassing van het te gebruiken telefoonnummer door klanten. Wel is het commerciële telefoontarief vervangen door het lokale tarief. Ook is contact gelegd met het Reizigerspanel Rivierenland waar een afgevaardigde van de RSBO aan kan gaan deelnemen. Op het benaderen van de achterban zijn drie reacties gekomen. De RSBO Rivierenland gaat in 2015 hiermee aan de slag. Conclusies: De RSBO Rivierenland heeft in 2014 vier keer vergadert en is efficiënter omgegaan met de beschikbare tijd en middelen. Ook is zij meer in contact getreden met de achterban om knelpunten te signaleren en behoeften te peilen. RSBO West Veluwe Vallei Gerealiseerde activiteiten: De RSBO West Veluwe Vallei is in 2014 twee keer bij elkaar gekomen om informatie en kennis uit te wisselen. De RSBO WVV kiest ervoor geen bijeenkomsten te organiseren voor haar achterban; zij functioneren als uitwisselingsplatform. In januari en november is een overleg geweest met de cliëntenraad van de Gelderse Vallei over de uitkomst van een onderzoek naar seniorvriendelijkheid van ziekenhuizen waarbij de Gelderse Vallei slecht uit de bus kwam. Inzet is dat de Raad van Bestuur samen met cliëntenraad een traject uit zet om tot een betere dienstverlening te komen. Afgesproken is dat er een structureel overleg tussen cliëntenraad en RSBO plaats zal vinden minimaal eens per jaar. Effecten: Door de onderlinge informatie-uitwisseling binnen de RSBO West Veluwe Vallei zijn afdelingen ook in 2014 op de hoogte van elkaars handelen. 26

Naar aanleiding van het gesprek met de RSBO West Veluwe Vallei melden de vertegenwoordigers van de Cliëntenraad dat de ouderenzorg inmiddels de volle aandacht heeft van het ziekenhuis, ook van de Raad van Bestuur. Er zijn een stuurgroep en een werkgroep ingesteld voor het omgaan met kwetsbare ouderen. Volgens de Cliëntenraad wordt in het ziekenhuis volop gewerkt aan steeds verdergaande verbeteringen. Hierbij is ook aandacht voor verbetering van de “ketenzorg” (afstemming ziekenhuis, huisarts, zorginstelling) waarop de vorige keer relatief veel aanmerkingen waren. De vertegenwoordigers van de RSBO hebben de indruk dat de zorg in het ziekenhuis Gelderse Vallei verbeterd is. Zij hebben eind 2014 vrijwel alleen positieve signalen en ervaringen opgevangen. Conclusies: De RSBO West Veluwe Vallei zal op dezelfde voet verdergaan en zo nodig andere organisaties benaderen om hun van kennis te voorzien.

27

5. Samenstelling bestuur, Thema-, project- en werkgroepen alsmede personeelsleden per 31-12-2014

Bestuur Mw. M.C.L. Mw. G.J.M. Dhr. J.F. van Dhr. Th.B. van Dhr. J.

Grandia-Feddema Kempen-van Dommelen . Laar Pomeren Vermeulen

DOESBURG NIJMEGEN APELDOORN ZEVENAAR VUREN

KBO PCOB KBO PCOB

Vervangers Bestuur Dhr. A.

Meijer

NUNSPEET

PCOB

Medewerkers Dhr. Th.L.M. Mw. A. Mw. A.K.A. Mw. M.C.A.P. v/d Mw. M.I.P. Mw. M.

Wennekes dir. Aalbers-Gorter Boerma-Hoekstra Corput Roelofs-van Angelen Smits

UTRECHT ARNHEM ARNHEM NIJMEGEN ELST ARNHEM

onafhankelijk voorzitter secretaris

penningmeester

directeur secretariaat secretariaat beleidsmedewerker projectmedewerker beleidsmedewerker

Themagroep 1 Wonen, Welzijn en Zorg (MvdC) Dhr. A. Goudswaard vz Mw. C.C.A. Vermaak vice vz Dhr. G.B.N. Wolters Mw. M. Bieshaar Mw. T. Bremmers Mw. C.A.M. Burger, " de Eikenberg" Dhr. L.J. de Coninck Dhr. A.J.G. Dingemans Mw. C.J.F. Mak-Okon Dhr. A.J.H. Nijborg Dhr. F.B. Tromp

NIJKERKERVEEN LIENDEN DOESBURG VUREN APELDOORN BEEKBERGEN DOESBURG NIJMEGEN ZUTPHEN RHEDEN NIJMEGEN

PCOB ANBO KBO ANBO KBO ANBO PCOB ANBO ANBO ANBO KBO

Themagroep 2 Verkeer en Vervoer (MS) Dhr. A. Meijer vz. Dhr. A.J. Olthaar secr. Dhr. J.A.M. Janssen Dhr. T.B. Koning Dhr. H. Kuiper Dhr. A.J. Nossent Dhr. H. Parmentier Dhr. J. van Swam Dhr. G.A.J. Vink (adviseur) Dhr. R. Vreekamp Dhr. van der Welle Mw. T. Wieland

NUNSPEET VORDEN BORCULO HEVEADORP APELDOORN HATTEM ZEVENAAR BEUNINGEN BEUNINGEN SPIJK BARNEVELD BEEK UBBERGEN

PCOB PCOB ANBO ANBO PCOB ANBO KBO KBO KBO ANBO PCOB KBO

PG Scholing Verkeer (MS) Dhr. A.J. Nossent Dhr. A.J. Olthaar Dhr. G.A.J. Vink

HATTEM VORDEN BEUNINGEN

ANBO PCOB KBO

28

PG Verkeersveiligheid (MS) Dhr. H. Kuiper Dhr. A. Arendonk

vz

PG Toegankelijkheid Stationsonderzoek Dhr. J. Holtslag Dhr. H. Kuiper Dhr. H.J. Parmentier Dhr. D. Westra

APELDOORN HEUKELUM

PCOB PCOB

HALL APELDOORN ZEVENAAR APELDOORN

ANBO PCOB KBO _

PG Vrijwillige Ouderenadviseurs - agendacommissie (TW) Dhr. J.M. Groot DIDAM Dhr. A.Th.J. Hakvoort LICHTENVOORDE Mw. T.J. Udo-van Helden vz a.i. AALTEN

KBO KBO KBO

PG Vrijwillige Ouderenadviseurs - docenten (TW) Mw. J. Bruning Mw. C. Bullens Dhr. H.W Gerrits Mw. M. van Hiele Kamp-Ratering Mw. I. v.d. Dhr. H.H.J. Kroes

LICHTENVOORDE EWIJK WIJCHEN SPIJK ULFT ZUTPHEN

KBO KBO KBO ANBO KBO PCOB

PG Social Media & Belangenbehartiging (MR/TW) Dhr. J.H. Holtslag Dhr. F. Rappange Dhr. W. Sikking

HALL ARNHEM WINTERSWIJK

ANBO KBO PCOB

PG Overlegplatform RSBO's (TW/MR) Dhr. S. van de Pol Mw. C. Egbring-van de Werf Dhr. D.J. Gussinklo Dhr. J.F. van Laar Dhr. J. Laffeber Dhr. B.N. Nijdeken Dhr. F.B. Tromp Mw. J.H.B. Vreekamp

EDE NUNSPEET SINDEREN APELDOORN TIEL ARNHEM NIJMEGEN SPIJK

ANBO KBO PCOB PCOB ANBO PCOB KBO ANBO

PG Belastinginvulhulpen (MvdC) Dhr. J.J. Th.A. Elbers vz Dhr. D.N. Blankenstein Dhr. N. Brouwer Dhr. C. Horsman Dhr. Th.P.H. Sanders

WINSSEN DOESBURG WAGENINGEN GELDERMALSEN WIJCHEN

KBO ANBO PCOB PCOB KBO

PG Het Nieuwe Oud (TW) Dhr. E. van der Kuip Dhr. G.B.N. Wolters

SPIJK DOESBURG

ANBO KBO

RSBO Achterhoek (MvdC) Dhr. D. Gussinklo vz Mw. J.M.Th. Adema- te Brake Dhr. J. Janssen Dhr. W.J.J. Lukassen Dhr. A.F. Midden Dhr. H. Nijkamp

SINDEREN LIEVELDE BORCULO WEHL HENGELO AALTEN

ANBO KBO ANBO KBO PCOB ANBO

29

Dhr.

J.

LOIL

ANBO

RSBO Oost Veluwe (MS) Dhr. J.F. van Laar vz Dhr. Th. Engelen Dhr. G. Fiks Dhr. H. Guichelaar Dhr. J. Holtslag Dhr. A. van de Kamer Dhr. E. van Kraaij Mw. C.J.F. Mak-Okon Dhr. E.J. van 't Riet

APELDOORN ZUTPHEN HATTEN HATTEM HALL EPE HEERDE ZUTPHEN APELDOORN

PCOB KBO PCOB PCOB ANBO PCOB ANBO ANBO PCOB/CAO

RSBO Noord Veluwe (MS) Mw. C. Egbring-van de Werf

NUNSPEET

KBO

RSBO Rijk van Nijmegen (MvdC) Dhr. F.B. Tromp Dhr. A.J.G. Dingemans

vz

NIJMEGEN NIJMEGEN

KBO ANBO

vz

ARNHEM ELST DOESBURG BEMMEL ARNHEM WESTERVOORT ARNHEM DUIVEN BEMMEL

PCOB KBO KBO KBO KBO KBO PCOB ANBO KBO

vz

TIEL TIEL BENEDEN LEEUWEN TIEL METEREN WADENOIJEN SPIJK

ANBO PCOB KBO KBO PCOB ANBO ANBO

vz

EDE WAGENINGEN BARNEVELD BARNEVELD RENKUM VOORTHUIZEN

ANBO ANBO ANBO PCOB PCOB PCOB

RSBO Rijn~IJssel (MS) Dhr. B.N. Dhr. G.A. Mw. R. Mw. G. Dhr. G. van Mw. G. van der Dhr. S. Dhr. B. van der Mw. A.M.F.

Willemsen

Nijdeken Daam Elferink Laarberg Rheemen Sluijs-Uffing Trapman Waard Wijers-Nowee

RSBO Rivierenland (MvdC) Dhr. J. Laffeber Dhr. J. van den Akker Mw. C.A.D. v.d. Hurk-Buijks Dhr. N. Knubben Dhr. J.H.B. Maas Mw. G.J. Vermeulen Mw. J.H.B. Vreekamp RSBO West Veluwe Vallei (MvdC) Dhr. S. van de Pol Dhr. B.M. Brouwer Dhr. B.G. Boelens Dhr. G. Schaap Dhr. M.L. Tegelaar a.i. Dhr. K. Vroegindeweij

Toegankelijkheid Stationsonderzoek Contactpersonen Oost Gelderland Dhr. W.H. Arends WEHL Dhr. P. ten Boom DOETINCHEM Dhr. G.R. Dijkstra VARSSEVELD Dhr. E.R. Kempka DINXPERLO Dhr. B. Megens LICHTENVOORDE Dhr. A.J. Olthaar VORDEN Dhr. H.J. Parmentier ZEVENAAR Dhr. A.J. Reuvekamp WINTERSWIJK

ANBO PCOB KBO KBO

30

Mw. Mw. Dhr.

H. I. H.T.

Spieksma Stigter Swienink

DIDAM RUURLO WESTERVOORT

Toegankelijkheid Stationsonderzoek Contactpersonen Oost Veluwe Dhr. J. Holtslag HALL Dhr. H. Kuiper APELDOORN Mw. C.J.F. Mak-Okon ZUTPHEN Dhr. A.J. Olthaar VORDEN Dhr. D. Westra APELDOORN

ANBO

ANBO PCOB ANBO PCOB _

Toegankelijkheid Stationsonderzoek Contactpersonen West Veluwe Vallei (MS) Dhr. A.J. Nossent HATTEM ANBO Dhr. G.E. Latuasan WAGENINGEN ANBO Mw. A. Slaa-de Jong WAGENINGEN PCOB Dhr. J.M. v.d. Spek EDE Toegankelijkheid Stationsonderzoek Contactpersonen Zuid Gelderland (MS) Mw. Y. Kirchner CULEMBORG Dhr. J. Klokman TIEL PCOB Dhr. J.T. Maas METEREN PCOB Dhr. Marlisa WIJCHEN BIH Regionale begeleiders (MvdC, MR) Dhr. D.N. Blankenstein Dhr. N.J. Brouwer Dhr. H.J.M. Hopman Dhr. J. Visser Dhr. M.A.T. Willemse

DOESBURG WAGENINGEN HERNEN HATTEM WIJCHEN

ANBO PCOB KBO PCOB KBO

BIH Studiebegeleiders (MvdC, MR) Dhr. D.N. Blankenstein Dhr. N.J. Brouwer Dhr. H.J.A. Eijkelkamp Dhr. J.J.Th.A. Elbers Dhr. C. Horsman Dhr. Th.P.H. Sanders

DOESBURG WAGENINGEN AALTEN WINSSEN GELDERMALSEN WIJCHEN

ANBO PCOB KBO KBO PCOB KBO

BIH ondersteuning nakijken oefenopgaven (MvdC, MR) Dhr. N.J. Brouwer WAGENINGEN Mw. H.H.M. Creemers OVERASSELT Dhr. J.J.Th.A. Elbers WINSSEN Dhr. H. Gorter VAASSEN Dhr. H.J.M. Hopman HERNEN Dhr. G. Pouwels GROESBEEK Dhr. J.J.M. Raben SILVOLDE Dhr. Th.P.H. Sanders WIJCHEN Dhr. J. Visser HATTEM Dhr. M.A.T. Willemse WIJCHEN

PCOB KBO KBO PCOB KBO KBO KBO KBO PCOB KBO

31