AANVRAAGTEMPLATE: EXPRESSION OF INTEREST INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN (FASE 1) Versie - november 2015
Lees ook de handleiding op: http://www.agentschapinnoverenenondernemen.be/clusters.html
Uiterste indieningsdatum: dinsdag 15 december 2015 om 12u.
Een projectaanvraag voor een Innovatief Bedrijfsnetwerk wordt elektronisch ingediend, inclusief verplichte intentiebrieven. De elektronische versie van de aanvraag wordt in pdf of als worddocument, bij voorkeur via email, verstuurd naar
[email protected] of kan ook op cd-rom aangeleverd worden. De mailgrootte is beperkt tot 10 MB en het verzenden van de e-mail gebeurt volledig onder de verantwoordelijkheid van de aanvrager. De ondertekende intentieverklaringen dienen ingescand en als pdf bezorgd te worden.
IWT – Innovatieve bedrijfsnetwerken Ellipsgebouw Koning Albert II-laan 35, bus 16 B-1030 Brussel
[email protected]
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
1
Opmaak en samenstelling van de Expression of Interest Aanvragers van een Expression of Interest (EoI) dienen op basis van een korte beschrijving een aantal aspecten van het projectvoorstel te beschrijven. Het is niet de bedoeling dat alle aspecten van een projectaanvraag in detail uitgewerkt worden. In het volledig uitgewerkte projectvoorstel zal uitgebreidere informatie gevraagd worden. De praktische indieningsmodaliteiten en de tijdslijn voor de oproep innovatieve bedrijfsnetwerken zijn beschreven in de handleiding. Een aanvrager dient gemandateerd te zijn door minstens 10 Vlaamse bedrijven. Deze mandatering gebeurt typisch via de intentiebrieven door een representatieve groep van bedrijven1. Alle intentiebrieven worden ondertekend bij deze aanvraag toegevoegd. De ondertekening gebeurt door een persoon die gemachtigd is om voor het bedrijf contractuele verbintenissen aan te gaan. De gevraagde informatie zal gebruikt worden als basis voor het gesprek in het kader van de 1 ste selectiefase om de meest kansrijke projectvoorstellen te selecteren die in de 2de fase een volledige aanvraag kunnen indienen. Naast de algemene inlichtingen (I.) en de projectinformatie (II.) wordt in deze EoI ook gevraagd om de informatie overzichtelijk samen te vatten gebruik makend van een canvas (III.), dat voor publicatiedoeleinden gebruikt zal worden.
Het gebruik van deze aanvraagtemplate is verplicht. De inhoudelijke toelichting van de EoI (deel II. Projectinformatie) omvat maximum 5 A4 pagina’s met lettertype Calibri minimaal size 11 (of equivalent) en redelijke interlinie en marges. De projectbeschrijving wordt in het Nederlands opgesteld.
1
Aandachtspunten met betrekking tot de inhoud van de intentiebrieven zijn terug te vinden in de Handleiding Innovatieve Bedrijfsnetwerken in paragraaf 5.2.1.
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
2
I. Projectinformatie Dit deel bevat de inhoudelijke informatie die zal gebruikt worden voor de selectie van de voorstellen die doorgaan naar de tweede fase. Probeer zo volledig mogelijk de gevraagde informatie weer te geven (binnen het maximum aantal pagina’s). VOORTRAJECT IoTBE VZW is een Belgische onafhankelijke non-profit organisatie die alle IoT-expertise in België samenbrengt. Naast talrijke opleidingen, workshop & masterclasses, bieden we ook een open innovatie platform aan waar hoogtechnologische bedrijven, researchinstellingen, de industrie en dienstensector samenwerken rond nieuwe innovatieve oplossingen. Via een expertisecentrum bieden we bedrijven uit de industrie of dienstensector strategisch en technologisch advies en begeleiding aan voor hun IoT-innovaties. Naast Smart Factory, Smart Cities en Smart Buildings wenst IoTBE zich de komende jaren te focussen op Smart Retail. Een samenwerking met Comeos werd opgezet om dichter bij de vraag te staan uit de retail en om zo sneller tot innovatie te komen. “Digital” is in korte tijd uitgegroeid tot een item waar we niet meer omheen kunnen. Steeds meer aankopen gebeuren online waar we ook een sterke toename van aankopen via mobile devices waarnemen. Het aankoopproces (customer journey) wordt complexer door het toenemende aantal kanalen. Informeren, kopen of betalen kan via verschillende kanalen wat de integratie van die kanalen (omnichannel) een grootse uitdaging is voor retailers. Als we kijken naar België (Comeos, 2015), zien we dat al 64% van de bevolking online aangekocht heeft. In 2011 was dat nog 45%. De totale omzet was in 2014 1,91 miljard euro, een stijging van 25,66%. Ondanks de stijging hangen we toch achterop in Europa (Comeos 2014); EU-28 2,4% van bbp, West-Europa 3,4%, in België 1%. De websites waar het meest aangekocht wordt door Belgen zijn respectievelijk bol.com, amazon.fr en zalando.be en de top 3 van cross-border aankopen in volgorde zijn Frankrijk, Nederland en Duitsland. (cross-border e-commerce across the EU, GFK Belgium, september 2015) Europa is zeker niet de meest vooruitstrevende regio, vooral Azië en Noord-Amerika blinken uit. Het zijn dan ook de landen uit die regio die vooruitlopen in de ontwikkeling en adoptie van innovatie. Het is voor Vlaamse handelaars dan ook belangrijk om die markten in het oog te houden.
NOODZAAK Vlaamse retailers worden overspoeld door nieuwe winkelcentra, buitenlandse webshops en virtuele marktplaatsen (winkelcentra). Daarenboven lijden lokale retailers ook meer en meer onder het fenomeen ‘showrooming’. Hierbij test de consument het gewenste product uit in een fysieke winkel om het daarna online aan gunstiger voorwaarden te kopen bij een (buitenlandse) concurrent. Maar ondanks de huidige digitalisering van retail blijft het fysieke contact met de klant en diens ervaringsbeleving van cruciaal belang voor klantenbinding en de uiteindelijke in-store conversie. Het blijvend belang van deze fysieke aanwezigheid onderkennen ook de grote online spelers die op hun beurt steeds meer fysieke winkels opstarten.
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
3
Nieuwe trends zoals social selling, responsive store, etc. en nieuwe technologieën zoals indoor tracking, mobile payments, augmented reality, interactive digital signage, etc. komen om de hoek kijken. De retail wereld is volop in beweging. Zowel op e-commerce vlak als in-store wordt door de grote buitenlandse online spelers continue geëxperimenteerd met nieuwe concepten. Bovendien beschikken ze over de middelen om snel te kunnen schakelen bij nieuwe ontwikkelingen. Het tradionele retailconcept staat op de helling met een leegloop van handelspanden in de stadsen dorpskernen als gevolg. De ervaringsbeleving, die sinds de opkomst van e-commerce niet is veranderd, dient aangepast te worden aan de noden van de ‘gedigitaliseerde’ klant. Momenteel proberen klassieke winkels en ketens hun klantenbestand te behouden door omni-channel te werken, maar deze werelden zijn nog steeds gescheiden en worden in het beste geval gezien als complementair. Door het uitblijven van e-commerce successen heeft de Vlaamse retail ook heel wat terrein verloren ondanks de soms hoge investeringen in een online verhaal. Met een gecoördineerde, geïntegreerde & collaboratieve clusterwerking, wil Smart Retail Flanders, het tij keren en de concurrentie positie van de Vlaamse retailers verhogen. Het initiatief ‘ECommerce Platform’ van minister Alexander De Croo, om reactief de Belgische e-commerce op gelijk niveau te brengen met de buitenlande e-commerce spelers, wordt hierbij als vertrekpunt opgenomen in een programma ter realisatie van een transitie naar een geïntegreerde en kanaalagnostische waarde propositie voor de consument met als doelstelling de conversie-graad in-store te verhogen en tegelijkertijd de operationele processen te optimaliseren. De schaaleffecten bereikt door open innovatie en collaboratie en nieuwe retailconcepten staan hierbij centraal. Hiertoe zal de cluster alle stakeholders - de retailsector, stadsbesturen, high-tech retail solutions providers en research - samenbrengen in een open innovatie platform. De hele value chain van retailers moet hierbij worden geanalyseerd alsook de customer journey en de resultaten daarvan moeten door technologische ondersteuning tot een intelligent en schaalbaar voorstel leiden voor retailers en alle actoren die hierbij betrokken zijn. De inzetbaarheid van nieuwe Internet of Things georiënteerde oplossingen zal een belangrijke rol innemen in de realisatie van de cluster doelstellingen. Door het open innovatie platform en de activiteiten van de Smart Retail Flanders cluster, zullen de retail solution providers de noden van de sector uit eerste bron ontvangen en de nodige feedback verkrijgen zodoende de nieuwe state-ofthe-art oplossingen te bouwen en/of bestaande oplossingen uit te breiden. Het is ook de ambitie van de Smart Retail Flanders cluster, om de technologische expertise in Vlaanderen te transformeren in een internationale voortrekkersrol inzake smart retail oplossingen. De doelstellingen van de cluster zijn:
De concurrentiële positie van de Vlaamse retailers ten opzichte van de internationale retailers verhogen en internationale ontwikkelingen op de voet volgen en integreren in de cluster activiteiten.
De rendabiliteit van brick-retailing verhogen zodoende de terugkeer van retailers in de stads- en dorpskern te stimuleren.
Door geïntegreerde pre-shop, shop & post-shop processen, de conversie graad bij retailers verhogen, ongeacht of de shopping experience online of in-store (offline) start of eindigt.
Het stimuleren van smart retail research & open innovatie met speciale aandacht voor de betaalbaarheid, gebruiksgemak, integratie mogelijkheden en conformiteit met de privacy wetgeving.
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
4
Faciliteren in het verenigen van de krachten van de huidige e-commerce initiatieven en IoT initiatieven, met gemeenschappelijk doel om Vlaanderen in de koppositie te brengen van slimme, groei-georiënteerde retail oplossingen.
Inzetten op brede verspreiding, via het betrekken van de toonaangevende sectororganisaties, media-partners en innovatie-platformen.
Bestaande en nieuwe technieken, ter verhoging van de marge per m2 winkelruimte (instore) en per klik (online), verspreiden en toegankelijk maken voor kleine retailers.
Voortwerkend op de doelstellingen van het “E-Commerce Platform” om tegen 2020: o
70% van de retailers met een omni-channel oplossing (e-commerce site & fysieke winkel) die minstens de eerste stap genomen hebben om online technieken ook instore (offline) toe te passen
o
waarvan 40% een volledige geïntegreerde consumer profilering hebben.
50 nieuwe kleine smart retail solution KMO’s tegen 2020.
10 nieuwe middelgrote retail solution KMO’s tegen 2020.
Het stimuleren van het gebruik van consistente en uniforme smart city service API’s zodoende de integratiekost voor de retailers te verlagen.
De Smart Retail Flanders cluster werkt een verticale IoT toepassing voor de retail uit waarbij de retail zelf zeer nauw betrokken wordt. Dit is complementair met de meer generalistische, technologischegeoriënteerde aanpak van IoTBE VZW, waarbij de werking enkel gefocused is op IoT solution providers. REPRESENTATIVITEIT De hoofdactoren bestaan enerzijds uit retail bedrijven, zowel groot als klein, die de uitdaging willen aangaan om een (internationale) voortrekkersrol te nemen met betrekking tot smart retail om zo hun marktpositie te verbeteren, en anderzijds uit technologie bedrijven die oplossingen aanbieden toepasbaar in de retail. Deze technologie bedrijven omvatten big data specialisten, data scientists, security experts, hardware designers, integratoren, etc. Ondersteunde actoren zijn de overheden & stadsbesturen, onderzoeksinstellingen, sector organisaties, marketing bedrijven, banken, logistieke bedrijven, etc. om uitdagingen en innovatie in de specifieke domeinen mee te integreren in de smart retail oplossingen. SAMENWERKING 1: Retailers ondersteunen bij de succesvolle transformatie naar “digitale” consumer experience Probleemstelling: de shopping experience is nog steeds zoals die was voor de opkomst van ecommerce en niet aangepast aan de nieuwe manier van winkelen van de klant.
Organiseren van 3 awareness sessies rond Smart Retail per jaar
Opstellen van een maturiteitsmodel om de kwaliteit van Smart Retail implementaties te evalueren
Identificeren van de pijnpunten bij zowel retailers als consumenten met betrekking tot het veranderende koopgedrag, vertrekkende van resultaten uit reeds gedane enquêtes of inteviews, aangevuld met nieuwe onderzoeken.
Pijnpunten voorleggen aan technology solution providers via focus groepen, waarin ook retailers opgenomen worden, om opportuniteiten te ‘spotten’ in het online, pre-shop, instore & post-shop gebeuren.
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
5
Nieuwe business modellen opstellen met de nadruk op het verbeteren, optimaliseren en moderniseren van customer relationships met de consument, en het uitbouwen van key partnerships binnen de cluster om dit te verwezenlijken.
Richtlijnen opstellen rond privacy regels & wetgeving voor interne governance, zowel voor de retailer om na te gaan of een oplossing dat hij kiest daaraan voldoet, als voor de solution provider om oplossingen te bouwen die daaraan voldoen.
2: Retailers inzicht geven in het digitaal optimaliseren van de in-store retail business processen Probleemstelling: de uitbouw van de customer experience moet samengaan met de optimalisatie van de interne bedrijfsprocessen. Dit moet de rendabiliteit van de fysieke store verhogen.
Richtlijnen en gefaseerde implementatie traject voor de integratie van digitale concepten (vb. digitale betalingen, shopping basket, aanbevelingen, signage) in de fysieke winkel ter stimulatie van de conversie-graad, die ook toepasbaar zijn wanneer de winkel gesloten is.
Opzetten en ondersteunen van proeftuinen waarin nieuwe business modellen, concepten en technologieën worden uitgetest inzake setup, gebruik & ontvangst door de consument (enquêtes, feedback in apps).
De ontwikkeling van efficiëntie meetstaven van nieuwe kanaal-agnostische consumenten benaderingen en de evaluatie ervan in proeftuinen.
Samen met de cluster bedrijven gespecialiseerd in logistiek en warehousing, het bevoorraden en de voorraadbeheer optimaliseren voor de retailers waarbij uiteindelijk zo weinig mogelijk in de winkel zelf aanwezig moet zijn en de vrijgekomen ruimte dus efficiënter kan gebruikt worden.
Op van de resultaten uit de proeftuinen worden guidelines ter bevordering van de interoperabiliteit tussen verschillende in-store retail oplossingen en de gebruiksvriendelijkheid ervan opgesteld.
Winkelpersoneel is key in de shopping experience van de klant. Een gedegen opleidings- & begeleidingstraject is dan ook cruciaal: o
Hoe omgaan met de ‘gedigitaliseerde’ klant om een omni-experience aan te bieden
o
Hoe in-store conversie faciliteren en stimuleren
o
Hoe werken met nieuwe technologieën in een smart retail store
3: Verticale & horizontale integratie. Probleemstelling: voor een volledige value chain optimalisatie is enerzijds een horizontale alignering tussen retailers en anderzijds verticale alignering met externe stakeholders nodig .
Opzetten van een communicatieplatform tussen de stadsbesturen, retailers, consumenten, service providers en research voor de optimale alignering van Open Data & Smart City initiatieven (e.g. smart retail street, smart parking, smart transport/traffic) met retail initiatieven.
Begeleiding & coördinatie van standaardisering van digital smart city services zodoende de integratie kost tussen smart retail oplossingen en deze externe systemen te minimaliseren. Hierbij zal er een nauwe samenwerking opgezet worden tussen de solution providers uit de cluster en bestaande Open Data initiatieven en stadsbesturen.
Analyseren en initiëren van geografische cross retailer samenwerkingsplatformen, zoals o.a. smart retail street, met speciale aandacht voor de laagdrempeligheid naar de kleine retail
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
6
toe. Daarbij bestaande business modellen uitbreiden met cross-selling, up-selling, cross shop lead generation, etc. voor de retailers in de samenwerkingsgroep.
Ontwikkeling & evaluatie van smart supply chain oplossingen om het last mile probleem te verhelpen. Hiertoe zal een thinktank opgezet worden met het stadsbesturen, distributiesector, de retail en technology bedrijven.
4: Open innovatie platform met internationale uitstraling. Probleemstelling: het stimuleren, initiëren en ondersteunen om blijvend te innoveren. Vlaanderen moet niet enkel een leiderspositie innemen, maar deze ook behouden
Kennisdeling door de organisatie van conferenties, TEDx sessies en beurzen waarbij door de cluster leden laatste onderzoek kan gepresenteerd worden, geïmplementeerde cases kunnen gedemonstreerd worden en oplossingen kunnen voorgesteld worden.
Het opzetten van een kennis- & collaboratieplatform waarbij de cluster instaat:
voor de disseminatie van white papers, onderzoeksresultaten, nieuwe technologieën & producten, ervaringen van retailers & consumenten, etc.
als match-maker en facilitator bij innovatietrajecten.
de nationale en internationale promotie van smart retail toepassingen.
Certificatieprogramma & label opstellen voor leveranciers van retail oplossingen, die zal dienen als garantie voor de retailers omtrent onder meer veiligheid, privacy & openheid.
Vlaamse solution providers ondersteunen bij het betreden van de internationale markt met hun smart retail oplossingen via economische missies en opvolgen van internationale calls & projecten
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
7
II.
Samenvattend canvas
Noodzaak voor steun
Waarom is een cluster nodig? - Innovatie schaaleffecten creëren door open innovatie platform tussen alle smart retail stakeholders. Wat wil men realiseren met de clusterwerking (concrete doelstellingen)? - Ondersteunen bij de succesvolle transformatie naar “digitale” consumer experience - Digitaal optimaliseren van de in-store retail business processen - Open innovatie platform met internationale uitstraling Positionering t.o.v. bestaande clusters, initiatieven en/of activiteiten? - Smart Retail Flanders is een logisch vervolg op het "ECommerce Platform" opgezet door onder meer Alexander De Croo
Competitiviteitsverbetering
Welke competitiviteitsverhoging wordt beoogd? Concurrentiële positie van Vlaamse retailers t.o.v. internationale spelers. Conversiegraad in-store en online verhogen. Rendabiliteit van retail processen verhogen State-of-the-art smart retail solutions
Representativiteit
Welke bedrijven (of afdelingen) en andere organisaties worden betrokken? Zijn ze representatief? Primaire actoren: retailers, big data specialisten, data scientists, security experts, hardware designers, IoT solution providers, integratoren Ondersteunde actoren: overheden & stadsbesturen, onderzoeksinstellingen, sector organisaties, marketing bedrijven, banken, logistieke bedrijven
Samenwerking
Aanpak/activiteiten? Hoe wordt duurzame samenwerking tussen leden, i.h.b. tussen bedrijven tot stand gebracht? Bewustmaking van het belang van smart retail & ondersteuning bij de transformatie naar “digitale” consumer experience. Digitaal optimaliseren van de in-store retail business processen Externe verticale & horizontale integratie van de retail processen. Open innovatie platform met internationale uitstraling d.m.v. conferenties, workshops,
Voortraject
Welk voortraject werd doorlopen? Hoe zijn de gemeenschappelijke noden/opportuniteiten tot uiting gekomen? Welke actoren werden hierbij betrokken? De technologische opportuniteiten in retail en de retail vraagstukken & bezorgdheden zijn tot uiting gekomen door enerzijds: Dagdagelijkse werking van IoTBE, Comeos en vragen uit de resp. sectoren. Voorgaande onderzoek over online aankopen en adoptiegraad van smart retail. ‘E-Commerce Platform” initiatief Internationale evoluties.
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
Organisatie/werking Nvt (fase 2) Opvolging Nvt (fase 2)
8
Aanvraagtemplate EoI – 1e oproep INNOVATIEVE BEDRIJFSNETWERKEN
9