Kopie aan Statencommissie RM Datum 9 oktober 2008
Aan het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant
Van R.C. Heesen Directie Ruimtelijke Ontwikkeling en Handhaving Bijlage
Onderwerp Advisering over het concept ontwerp provinciaal Waterplan Noord-Brabant 2010-2015
1 Telefoon (073) 681 2415 Email / website
[email protected]
[email protected] www.pocbrabant.nl (per 1-12-2008)
Geacht college, In onze vergadering van 9 oktober 2008 hebben wij uw adviesaanvraag betreffende het concept ontwerp provinciaal Waterplan Noord-Brabant 2010-2015 behandeld. Het plan is pas op 3 oktober 2008 aan de leden van onze commissie toegezonden, waardoor er voor de commissie weinig tijd resteerde voor een goede inhoudelijke voorbereiding van de gevraagde advisering. Daarnaast zijn niet alle bij het plan behorende stukken aan de commissie voorgelegd. De commissie zal dan ook geen formeel advies uitbrengen, maar volstaat met het uitbrengen van een algemene reactie op hoofdlijnen en een weergave van de standpunten van de in de commissie zitting hebbende leden. Wij stellen het op prijs om uw college in een later stadium van de planvorming van het provinciaal Waterplan alsnog te adviseren. Wij verzoeken u om ons de adviesaanvraag en bijbehorende stukken dan wel tijdig toe te zenden. Reactie op hoofdlijnen De commissie kan op hoofdlijnen instemmen met het voorgelegde concept ontwerp provinciaal Waterplan 2010-2015.
Met het voorliggende concept ontwerp plan wordt een goede eerste stap gezet om te komen tot een definitief plan. De commissie is van mening dat het ambitieniveau van het plan nadere aandacht vraagt. Zij geeft u in overweging om te bezien in hoeverre met oog voor sociaal-maatschappelijke, maar ook de economische effecten, in relatie tot de Europese Kaderrichtlijn Water, gekomen kan worden tot een voldoende hoog ambitieniveau.
Hoogachtend,
drs. F.C.H. Slangen, voorzitter van de Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant,
Reactie Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant op het concept ontwerp provinciaal Waterplan
2
Bijlage
Overzicht op hoofdlijnen van de reacties leden in de Provinciale omgevingscommissie Noord-Brabant Ministerie van VROM en V&W Er is met instemming kennis genomen van het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan. Het is een helder en bondig beschreven plan. Het verdient aanbeveling om nadrukkelijk te bezien of het provinciaal Waterplan voldoende solide in elkaar zit om voor wat betreft de ruimtelijke componenten als structuurvisie onder de Wro te dienen. Het ambitieniveau voor wat betreft de ontwikkeling van ecologische verbindingszones langs de kanalen is, gelet op het aantal meters dat hier mee is gemoeid, nogal aan de hoge kant. Er dient besef te zijn voor het feit dat er druk zal komen te staan op dit ambitieniveau, omdat er sprake is van een aanzienlijke ruimtedruk vanwege allerlei ontwikkelingen rond de grote Brabantse kanalen. Op basis van de Waterwet wordt Rijkswaterstaat straks volwaardig waterbeheerder. In het provinciaal Waterplan is niet altijd duidelijk wanneer alleen de waterschappen bedoeld worden en wanneer de waterbeheerder, dus ook Rijkswaterstaat. Het is belangrijk dat Rijkswaterstaat consequent genoemd wordt, indien er sprake is van een rol voor haar. In de Provinciale Waterverordening dienen de functiegerichte normen te worden uitgewerkt. Er dient rekening te worden gehouden met de al vastgelegde functiegerichte normen, bijvoorbeeld op Rijksniveau. Hier zou op kunnen worden aangehaakt, zonder dat dit opnieuw ontwikkeld hoeft te worden. Ministerie van LNV Strategie verdrogingsaanpak en grondwatergebruik; onduidelijk is of door het voorgestelde beleid het plafond van 40 milj. m3/j niet alsnog wordt overschreden en hoe bestaand en nieuw vergunningenbeleid wordt gesaldeerd. Verder is onduidelijk of er juist in het kader van duurzaam waterbeheer geen noodzaak is tot verlaging van het plafond van 40milj. m3/j ‘te ontrekken water’. De strategie voor dit voorgestelde onderdeel van het waterplan gaat uit van een gunstige ontwikkeling inzake het efficiënt gebruik van het bestaande vergunde grondwater. De argumentatielijn is daarbij dat hierdoor ruime ontstaat voor het afgeven van nieuwe vergunningen tot aan het plafond van 40 miljoen m3/j. Er is sprake van een saldering, met het risico dat er meer wordt onttrekken. Deze benadering gaat voorbij aan een notie dat in het kader van duurzaam grondwaterbeheer sprake kan zijn van vermindering van de totale hoeveelheid te ontrekken water. EHS en natte natuurparels; maak geen onderscheid tussen N2000 en EHS. Voer voor alle natuurgebieden (EHS) Reactie Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant op het concept ontwerp provinciaal Waterplan
3
-
-
-
een wateranalyse uit zoals die voor de N2000gebieden is bedoeld. Om de natuurdoelen te realiseren kan het voorgestelde beleid inzake het peilbeheer in natuurgebieden en aangrenzende gebieden tot conflicten leiden omdat er geen vernatting in de aanliggende landbouwgronden mag optreden. Het heroverwegen van het waterbeleid door voor alle natuurgebieden een watersysteemanalyse uit te voeren om te bepalen hoe het juiste waterpeil moet worden bereikt is een goed hulpmiddel inzicht te krijgen in consequenties en maatregelen. Waterkader beheerplannen N2000; neem het waterkader beheerplannen N2000 duidelijk op in waterplan. Het is nu niet duidelijk in hoeverre het waterkader beheerplannen N2000 is opgenomen in het ontwerp waterplan. Waterkwaliteit; Inzet op groene/blauwe diensten en ecosysteemdiensten is beleid waarvoor provincie (mede-) verantwoordelijk blijft en relatie heeft met waterkwaliteit. De verbetering van de waterkwaliteit, ic KRW, wordt primair bij het Rijk, waterschap en gemeenten gelegd. De provincie ziet voor haar geen actieve rol of bijdrage weggelegd voor het verbeteren van de (grond-)waterkwaliteit. Uitzondering hierop vormt o.a. de maatregel bufferstroken (mest- en spuitvrije zones). Het is wenselijk inzet op dit onderdeel te bestendigen zomogelijk in combinatie met groen/blauwe diensten of ecosysteemdiensten (functionele agrobiodiversiteit). Termijnen; Het is noodzakelijk 1 op 1 aan te sluiten bij de bestuurlijke afspraken die zijn gemaakt in de trajecten als ILG, N2000. Verschrijvingen in jaartallen werkt verwarrend.
Sector milieu Er is teleurstelling over het ambitieniveau van het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan. Dit vooral ten aanzien de waterkwaliteit en waterlichamen. Door de gekozen systematiek in het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water discussie, wordt het natuur- en milieubelang vanwege een angst om afgerekend te worden in Brussel wel heel erg ver naar de achtergrond geschoven. Eén van de hoofddoelstellingen in de Europese Kaderrichtlijn Water is dat er niet afgewenteld mag worden. Het voorliggende Waterplan zegt hier nauwelijks iets over. Het is jammer dat er naast de aandacht die er is voor het wijstverschijnsel in OostBrabant, er geen aandacht is voor de kwelproblematiek in de rest van de provincie. In het plan wordt onvoldoende aandacht gegeven aan de verdrogingsproblematiek. Het is buitengewoon prematuur om de geringe winst die op dit terrein in de afgelopen jaren is geboekt, nu al voor een gedeelte te gaan verjubelen door verruimingen toe te staan voor grondwaterwinningen voor de industrie en de landbouw. Het afschaffen van de grondwaterheffing voor een laagwaardig doel als beregening, betekent ook minder financiën, die ingezet kunnen worden voor maatregelen ter vermindering van de verdroging. Het klimaatbeleid is wat mager in het plan opgenomen. Het verdient aanbeveling om rekening te houden met de recentelijk verschenen rapporten (onder andere het advies van de Deltacommissie) over dit onderwerp en de hierin voorgestelde maatregelen. Het is niet duidelijk wat in de structuurvisie de provinciale belangen zullen zijn, en hoe deze geborgd zullen worden richting waterschappen.
Reactie Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant op het concept ontwerp provinciaal Waterplan
4
Sector natuur Het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan ademt een nogal bescheiden ambitieniveau uit. Zo zijn er in deze provincie nogal wat waterlopen die een Goede Ecologische Toestand (GET) verdienen, zeker na het herstel van de watersystemen, dat in de afgelopen tien jaar tot stand is gebracht. Er is in zekere mate sprake van een teruggang ten opzichte van de doelstellingen van het vigerende provinciale waterhuishoudingsplan. De resultaatsverplichting ten aanzien van de aanpak van natte natuurparels op basis van het Akkoord van Cork dient onderdeel te zijn van het Waterplan. Het verdient aanbeveling om de planologische doorwerking op basis van de Wet ruimtelijke ordening nader te omschrijven. Er dient voldoende aandacht te zijn voor de toename van het aantal kleine onttrekkingen (bronneringen, saneringen, binnenstedelijke waterwinningen). Nader onderzoek door de provincie naar onder andere de omvang van deze kleine onttrekkingen verdient aanbeveling, en zo nodig dient hiervoor beleid geformuleerd te worden. Er dient meer aandacht te zijn voor het randenbeheer. Hierdoor kan niet alleen de waterkwaliteit verhoogd worden, maar wordt ook bijgedragen aan de verhoging van de ecologische winst. Sector ruimtelijk erfgoed In het plan wordt gestreefd naar integrale oplossingen. Een integrale aanpak staat echter op gespannen voet met de op een aantal onderdelen voorgenomen sectorale uitvoering. In het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan dient meer aandacht te zijn voor het erfgoed en de cultuurhistorie. Er zijn bijvoorbeeld voor waterschappen en Rijkswaterstaat als waterbeheerder voldoende aanknopingspunten om cultuurhistorie te koppelen aan de wateropgave. Sector mobiliteit Het verdient aanbeveling om (in het uitvoeringsplan) aandacht te schenken aan de recreatieve toervaart. De relatie tussen recreatieve toervaart en zwemwater dient nadrukkelijk aandacht te krijgen. Er dient aandacht te zijn voor beleid voor viswater. Sector toerisme en recreatie Het verdient aanbeveling om (in het uitvoeringsplan) aandacht te schenken aan de toerisme en recreatie. Er zijn meer vormen van recreatie op het water als alleen zwemmen. Het plan heeft een wel heel sterk technocratisch karakter en staat vol met afkortingen. Het plan komt dan ook weinig uitdagend en inspirerend over. Het is belangrijk dat er een provinciaal beleid wordt geformuleerd op het gebied van koude - warmte opslag (KWO). Sector land- en tuinbouw Het plan heeft een realistisch ambitieniveau. Dit is belangrijk omdat een realistisch ambitieniveau een goed uitgangspunt is om te komen tot uitvoering van beleid. Het is belangrijk dat terughoudend omgegaan wordt met het inzetten van dwangmaatregelen om bepaalde beleidsdoelstellingen te bereiken. Doelstellingen kunnen vaak beter bereikt worden via de minnelijke weg of door het voeren van een stimuleringsbeleid. De Brabantse land- en tuinbouw is een stevige waterverbruiker. De sector heeft zich Reactie Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant op het concept ontwerp provinciaal Waterplan
5
echter de laatste jaren via allerlei acties nadrukkelijk ingezet om te komen tot een vermindering van het waterverbruik. Het verdient aanbeveling om te bezien in hoeverre deze acties vanuit de sector tot resultaten hebben geleid. Openbare Drinkwaterbedrijven Met het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan wordt een goede eerste stap gezet om te komen tot een inhoudelijk volwassen plan. Het is belangrijk dat de diepe watervoerende pakketten gereserveerd blijven voor de drinkwatervoorziening. Het moet daarnaast in voorkomende gevallen afweegbaar zijn, bijvoorbeeld als er sprake is van een te slechte kwaliteit van het grondwater in de ondiepere lagen, om daar waar noodzakelijk tot een verdieping te komen. Op basis van het voorliggende plan dient Brabant Water binnen één jaar na vaststelling van dit plan te komen tot een provinciedekkend Masterplan om het laagwaardig gebruik van grondwater in deze provincie verminderen. Hieraan wordt het verwachtingspatroon verbonden dat de drinkwatersector hierin zal slagen. Het betekent echter een forse inspanningsverplichting voor de drinkwatersector. Brabant Water wil de uitdaging graag aan, maar er moeten binnen het planstelsel wel mogelijkheden worden geboden om dit te kunnen realiseren. Nu wordt voorgenomen om tot afschaffing van de grondwaterheffing te komen voor het laagwaardig gebruik door de landbouwsector, is het moeilijk te begrijpen en te verdedigen om de grondwaterheffing voor het meest hoogwaardige gebruik, zijnde de drinkwatervoorziening, wel in tact te laten. Er dient aandacht te zijn voor de problematiek van de kleine onttrekkingen (< 10m3 per uur). Op dit moment ontbreekt het aan elke vorm van regelgeving (geen vergunning, geen registratie). Gelet op de enorme toename van deze kleine onttrekkingen, is het belangrijk dat er hiervoor beleid geformuleerd wordt Kamers van Koophandel in Noord-Brabant Met het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan wordt een goede eerste stap gezet om te komen tot een inhoudelijk volwassen plan. De relatie tussen de verdroging en alle aspecten die dit veroorzaken, wordt in het plan gemist. In het plan wordt sterk benadrukt dat grondwaterwinningen de hoofdoorzaak van de verdroging is. Uit diverse onderzoeksrapporten blijkt echter dat er meerdere oorzaken zijn, en dat er alternatieven zijn om iets aan verdroging te doen. Het verdient aanbeveling om ook naar deze alternatieven, zoals waterretentie en vertraging van de waterafvoer, te kijken. Het is belangrijk dat aangegeven wordt wat het plan voor de Brabantse samenleving betekent. In verband hiermee wordt voorgesteld om een economische effectrapportage op te stellen. Noord-Brabantse Waterschapsbond De waterschappen zijn partner in de (water)keten. Het is belangrijk om deze keten in tact te laten. De waterschappen in Noord-Brabant hebben in dit verband ook een aantal gebiedsprocessen doorlopen met de betrokken partners in het veld. Het is dan ook zaak om het voorliggende concept provinciaal Waterplan niet te zien als een geïsoleerd plan, waar naar believen alles in kan worden veranderd. In het plan wordt op een aantal onderdelen een fors ambitieniveau uitgesproken. Hierbij wordt gedoeld op de opgaven op het gebied van de vernatting, de natte natuurparels, herstel van vennen, reiniging van waterbodems en de ecologische verbindingszones. De niet - waterlichamen zijn wat mager in het plan beschreven. Het verdient aanbeveling om ze wat beter te beschrijven en hiervoor striktere normen te stellen. Reactie Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant op het concept ontwerp provinciaal Waterplan
6
-
-
Het is belangrijk dat er in het kader van de provinciale structuurvisie voldoende ondersteunende voorzieningen (planologische randvoorwaarden) worden geboden voor wat betreft de ruimtelijke reserveringen. De nieuwe Waterwet voorziet in een overdracht van bepaalde taken op het gebied van grondwater van provincie naar waterschappen. Het is van belang dat het vigerende provinciale beleid bij deze overgang gehandhaafd blijft. De waterschappen zullen in overleg met betrokken partijen in het veld bezien of tot een aanpassing van beleid moet worden gekomen. Hierbij zal nadrukkelijk gekeken worden naar een interactie tussen oppervlakte- en grondwater.
Verenging Brabantse Gemeenten Het is belangrijk dat het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan een Wroproof instrument is. Het is van belang wat de doorwerking van dit plan naar waterschappen en gemeenten is. Ook is van belang waar de gemeenten straks met de Wro-instrumenten op kunnen worden aangesproken. De samenwerking in de keten tussen de verschillende partijen op regionaal niveau is op een aantal gebieden al heel vergevorderd en heeft geleid tot een aantal afspraken. In het voorliggende plan heeft deze bestaande samenwerking op regionaal niveau onvoldoende aandacht. Het is erg goed dat de Telos-driehoek als uitgangspunt wordt genomen voor de opzet van het plan. Er dient aandacht te zijn voor het functioneel gebruik van (grond)water in het kader van energiebeheer. Dit gebruik kan gekoppeld worden aan klimaat- en /of energiedoelstellingen. Het verdient aanbeveling om hiervoor beleid te formuleren. Het realiseren van ecologische verbindingszones is voor veel gemeenten een enorme opgave. Het is belangrijk dat er duidelijkheid verschaft wordt of er hiertoe ook voor de periode na 2010 financiële middelen beschikbaar worden gesteld. De sanering van de diepere grondwaterverontreiniging, die effect heeft op onder andere het oppervlaktewater, vraagt nadrukkelijk aandacht. Dit is een probleem dat de gemeenten niet alleen kunnen oplossen. Het is van belang dat er hiertoe, ook gelet op de financiële consequenties, een plan van aanpak wordt opgesteld. In het voorliggende Waterplan zijn hiertoe onvoldoende aanzetten opgenomen. Het verdient aanbeveling om rekening te houden met de recentelijk verschenen rapporten ter zake (onder andere het advies van de Deltacommissie) en de hierin voorgestelde maatregelen. In het voorliggende concept ontwerp provinciaal Waterplan dient er meer aandacht te zijn voor het erfgoed en de cultuurhistorie.
Reactie Provinciale Omgevingscommissie Noord-Brabant op het concept ontwerp provinciaal Waterplan
7
