Aan de wandel in Handel (ont)haast vanzelfsprekend
De slogan: ‘Aan de Wandel in Handel’ heeft iets in zich van het intrappen van een open deur. Iedereen die het kerkdorp Handel kent, heeft het beeld voor ogen van een groene oase in een typisch Brabantse entourage Loop er doorheen en je zult ongemerkt je pas vertragen. Er is zoveel te zien… een rijke, vrome historie in een afwisselend landschap, met kleinschalige natuurelementen in bonte samenhang. Befaamd is het processiepark in het hart van het bedevaartsoord. Maar niet alleen pelgrims mogen in Handel heil verwachten. Ook minder devote dagjesmensen worden gezegend in overvloed. Ontvang de stuifzandruggen, bekend als ‘De Handelse Bergen’. Met de Mariabomen in hun midden. Onderga buurtschap Kranerijt. Plas ‘De Rooye Asch’ is niet alleen de zomerse magneet voor verkoeling zoekende jongeren op vrijersvoeten, ook de volwassen natuurliefhebber kan er zijn hartje ophalen aan ruimte en rust. Een skiër achter een motorboot mag de
pret niet drukken, hij of zij levert eerder een zwierig schouwspel op. Natuur Educatie Centrum ‘De Specht’ - in het oude gebied Strijbosch - dingt naar de gunst van de liefhebber van alles wat groeit en bloeit. De mooiste bloemenweiden van de regio zijn in Handel te vinden. Aan weerszijden van de Landmeerse Loop liggen de domeinen van Kluis en Wijst. Groene grensgevallen… dat zeker. Maar wel - uit wandelaaroogpunt - danig interessant. De Landmeerse Uitloop is overigens de verse naam voor een opgewaardeerd overgangsgebied tussen Padua en Natuureducatie
Centrum De Specht. Aan de Wandel in Handel neemt er graag een loopje met u. De Stichting Handelse Bossen weet wat de wandelaar wenst. Ze heeft onlangs 6 (zes!) traditionele wandelroutes nieuw leven ingeblazen. De trajecten zijn - met veel oog voor landschappelijke waarden en aanwezig natuurschoon - heroverwogen en van een duidelijke markering voorzien. Met behulp van de onvolprezen vrijwilligers van Wandelvereniging Z.U.Th. (Zonder Uitvallers Thuis) zijn 220 bewegwijzeringspalen geslagen en 32 wandelsluizen opgericht. De staanders van Europees hardhout kregen spitse punten mee in felle kleuren. Zo zijn er goed te onderscheiden sporen ontstaan: De Oranje Route voert u - globaal gezien - door Kranerijt en omgeving. De Witte Route stelt u in staat te ontdekken dat Handel z’n eigen kampenlandschap heeft. De Rode Route voert langs de genoemde Mariabomen. De Gele Route laat u de resten van de Handelse zandverstuiving zien. De Blauwe Route gaat langs het water van de Rooye Plas. De Groene Route tenslotte loopt over Padua en achter De Wijst door. Twee routes doen de gulle gronden van educatiecentrum De Specht aan. In alle seizoenen een lust voor het oog. In deze tijd van een kwakkelende economie probeer je elkaar te versterken. De Stichtingen Handelse Bossen en de Specht profiteren van elkanders sterke punten. Voor een bankje en een drankje verwijst men graag naar de Handelse horeca en andere recreatieve ondernemers. Je hoeft tenslotte het wiel niet telkens opnieuw en afzonderlijk van elkaar uit te vinden. De sponsors van Aan de Wandel in Handel vind u op de lijst van goed gedrag elders in dit boekje. Aan de Blauwe en de Rode Route treft u op Kapel-
weg 33 een van de jongste aanwinsten op gebied van leerzame verpozing in Handel, namelijk het Bloemenbelevingscentrum De Heerenvelden. Het was de plek waar op zondag 1 juli 2012 om 13.30 uur het voltallige college van B&W te gast was om zowel het Bloemenbelevingscentrum alsmede het project ‘Aan de Wandel in Handel’ feestelijk te lanceren. Het deed deugd dat bestuurders zich persoonlijk op de hoogte kwamen stellen van ontwikkelingen die zich in het buitengebied voordoen. De wandelende hakken die Handel aandoen zijn gebaat bij grijze hersencellen gekoppeld aan een groen gehoor… Echte wandelaars hebben hun ogen niet in hun zak. Die hebben allang gezien dat frisse wandelpaden en wandelpalen zijn opgedoken en maken er dankbaar gebruik van. Prima! Fietsroutes en wandelroutes hoeven elkaar niet te bijten. Ze zijn zoveel mogelijk uit elkaar gehouden. Met een beetje goede wil over en weer kan iedereen vooruit. De wandelroutes slingeren - los van elkaar - door het Handelse landschap. Soms treffen ze elkaar en trekken ze een eindje met elkaar op. Dat vergt van de wandelaar annex puzzelaar hier en daar onderscheidend vermogen. Spannend! Geef uw ogen goed de kost. Echt mis lopen is eigenlijk onmogelijk. Overal heeft Handel zijn charmes die met elkaar op natuurlijke wijze in verbinding staan. Het is waar… u treft palen met geverfde koppen in 6 kleuren aan. De dominante kleur tijdens elke wandeling is echter het bronsgroen van het aanwezige eikenhout, andere houtsoorten niet te na gesproken. Maak gebruik van het kaartje in het midden van deze brochure. Het plezier in het wandelen schuilt in uw binnenste. Zet alle sluizen open.
Aan de Wandel in Handel kan een weldaad betekenen voor lichaam en geest.
De Aanloop U staat op het punt een van de zes ‘Aan De Wandel In Handel’ trajecten te gaan afleggen. De startpunten van de routes zijn geconcentreerd in het centrum van Handel, dus in de onmiddellijke omgeving van de kerk. Het zestal routes is herkenbaar aan houten palen of lantaarnpalen voorzien van in kleur uitgevoerde koppen of ringen. Op enkele palen zijn meerdere kleuren aangebracht (parallelle trajectdelen). Richt je op de kleur die je aan het volgen bent. Raadpleeg het kaartje elders in deze brochure. De houten palen hebben een spitse kop. Dat wil zeggen dat de uiterste paalpunt de te volgen koers aangeeft. Veel ontspannen wandelgenot toegewenst.
De Achtergrond Het project ‘Aan De Wandel In Handel’ maakt deel uit van de herinrichting van het platteland, ook wel reconstructie genoemd. Op tal van plaatsen in Gemert-Bakel komen nieuwe natuurgebieden tot stand, krijgen waterlopen de ruimte, blijven woonkernen leefbaar en kan landbouw zich ontwikkelen op duurzame locaties.
Samen dragen alle projecten bij aan een vitaal, mooi en schoon platteland voor inwoners en recreanten. Aan de uitvoering werken overheden, maatschappelijke organisaties en particulieren mee, onder regie van de provincie Noord-Brabant. In de regio waar u gaat wandelen zijn zij samengebracht in de hechte reconstructiecommissie De Peel.
De Aanbeveling Goede wijn behoeft geen krans. Een wandelaar het wandelen aanraden is als het aanprijzen van het zwanenmeer aan een zwaan. U bent in uw element en u volgt uw natuur. Proficiat! Dat u uw oog op Handel heeft laten vallen is een kiene keuze. Het dorp heeft een eigen gezicht met vele gelaatstrekken. Al wandelend ontdekt u de nuances. Handel is een kern waar pit in zit, die als woonplaats dient voor vele natuurvrijwilligers. Zij zijn op vele fronten bezig het aanwezige natuurschoon te beschermen en te versterken. ‘Aan De Wandel In Handel’ is een goed voorbeeld van wat noeste samenwerking vermag. Laten we hooien als de lucht blauw is.
De beschikbare routes... van kort naar lang De gele route: 3 kilometer en 770 meter. Beginnend bij het processiepark in de kern van Handel, voert de gele route u al snel tussen de karakteristieke witte huisjes aan Haveltweg en Mariahofke door, langs en via de zogenaamde “Bossen van Ponjé” (vernoemd naar de eigenaar) naar een open gebied dat bekend staat als ‘De Duitse Meester’. Centraal staat een voormalige boerderij die dezelfde naam draagt. Deze passeert u wanneer u de lange laan afloopt, de weg oversteekt en arriveert bij de Ossenkapel (1890) die u tot een korte rustpauze zal noden. Het monumentje is gebouwd ter nagedachtenis aan de legende van de ossen die weigerden ter plekke te stoppen en doortrokken naar de locatie waar door een herder anno 1220 een Mariabeeldje in een doornstruik is gevonden. Tijdens de bouw van de kapel die op de vindplaats werd opgericht, ontsprong spontaan een bron die samen met het beeldje de kiem vormt van Handel als bedevaartsoord en centrum van Mariaverering. Als u, verkwikt door de aanblik van de kapel, de gele route volgt, voert het pad u weldra door de Handelse Bergen. Dit zijn de restanten van de zandverstuiving die de zuidzijde van Handel siert. Temidden van de glooiingen groeiden de eens zo fiere Mariabomen, waarvan er helaas een ter ziele is.
De rode route: 3 kilometer en 860 meter Opnieuw is het centrum van Handel het uitgangspunt. U slaat de Kapelweg in en loopt - evenwijdig aan het processiepark (wat u overigens op eigen gelegenheid gerust kunt bezoeken) en subiet ontwaart u aan de rechterkant van de weg het piepjong Bloembelevingscentrum De Heerevelden. Een dankbare pleisterplaats, al vroeg op de route. Het is mogelijk naar hartelust bloemen te plukken. Het verzamelde boeket kunt u voor het gemak na afloop van uw wandeling ophalen. U bent dan inmiddels wel aan een versnapering toe. We lopen op de zaken vooruit. Gebruikmakend van de
Eikenwalweg doen we de Heerevelden aan. Op enige afstand zien we het oude kapucijnenklooster in al zijn glorieuze eenvoud neerhurken in het veld. Weet dat daar heden ten dagen de biologische tuin De Weijst floreert, alwaar u onbespoten seizoensgroente en fruit kunt kopen. Steek schielijk de weg over en sta spoedig stil bij Natuuredukatie Centrum De Specht. Een juweeltje van natuurpresentatie. U mag er vrij rondneuzen. Als u geluk heeft is het bezoekerspaviljoen open. Stappend over de stuifzandruggen van de Handelse Bergen rondt u de Mariabomen en keert u terug op uw eerste schreden. De speelweide aan het eind van de tocht is extra leuk als u wat kinderen bij u hebt.
De blauwe route: 4 kilometer en 790 meter De blauwe route gaat voor een deel over de breukrand (onderdeel van de Peelrandbreuk) die zorgt voor de slenk- en de horsttekening in de Handelse bodem. Het geoefende oog zal de typische bijbehorende kenmerken (bijvoorbeeld kwelwater) waarnemen. Als u het startpunt in het centrum van Handel achter u laat, wijst het blauw u naar de Bloemenweide van Ponjé aan de Haveltweg, een van de rijkste uit de regio. Een lust voor het oog, vooral als u in de hoogtijdagen van de bloei het perceel passeert. Een strook met spelt (oude graansoort) is veilig gesteld. U bent een steenworp verwijderd van de Rooye Plas, veel te mooi om blauw-blauw te laten. Een omtrekkende beweging is nooit weg. Het voormalig knuppelbruggetje over het moeras/dras biotoop is een planken bruggetje geworden. Wat een weidse blik, met soms oeverzwaluwen of soms oeverklevers (zwemmers) in beeld. Langs een kruisbeeld (hoe kan het ook anders in Brabant) en bij de hondenclub achterom, belanden we - met gebruikmaking van de Gagelweg / Oude Dompt - bij Bloemenbelevingscentrum De Heerevelden. Wat daar allemaal te beleven valt bent u uitgenodigd om op eigen initiatief te onderzoeken. U zult versteld staan van de kleurrijke mogelijkheden.
De witte route: 7 kilometer en 150 meter (Op het kaartje is de Witte Route zwart aangegeven, vanwege het broodnodige contrast). Een serieus stukje flaneren, die witte. Vanuit het centrum van Handel via het Mariahofke schampen we de bossen van Ponjé en gaan via de vroegere bezittingen van de Duitse Orde (Heren van Gemert) naar de legendarische Ossekapel. Die trekdieren vertikten het daar in vroeger jaren stil te blijven staan. Ze roken waarschijnlijk het water van de Mariabron. Met duvel en geweld bolderden zij naar de heilige plaats waar in Handel tot op de dag van vandaag vanuit alle windstreken de pelgrims samenstromen. Hier - in een aan de kerk gekoppelde kapel - staat het miraculeus Mariabeeldje opgesteld. Handel is in het trotse bezit van kampenlandschap (met hakhoutwallen omgeven akkergebieden). Dat ziet u wanneer we over Bremweg naar de Peeldijk opschuiven. Wat vind u van de poel in de vorm van een kikkervisje die u tegenkomt? De Peelse Loopweg is de oude weg van Gemert naar Handel. Even doorstappen. We kruisen buurt-
schap Kranerijt, volgen de Onze Lieve Vrouwe Steeg , steken de Pelgrimsweg over en arriveren bij het Mierenbos en het Cock en Mies Bos, weldadig gezinde groenpioniers zaliger. Het Vogelkijkpad is een bezienswaardigheid. Een verrekijker is geen overbodige luxe. Rust even uit op het Lambèrbankje en zie hoe Huize Padua de horizon beheerst. De Landmeerse Uitloop: een fijne wijze om Handel terug te vinden.
De groene route: 7 kilometer en 460 meter Deze kun je het beste bij De Specht beginnen. Motormuizen hebben hun intrek genomen in Hoeve Strijbosch (1420), de oudste hoeve van Handel. Bij de Pater Petrusstraat slaan we af naar het centrum van Handel, angs het processiepark af (een aanrader!) bereiken we de Kapelweg. Via een stuk met bloemen en struiken vinden we het neoklassiek kasteeltje dat oud-burgemeester De Bekker ooit door leerlingen van de ambachtschool liet bouwen. Een vrij jonge pad voert naar de Gagelweg waar Versantvoort zijn tenten heeft opgeslagen. Zijn vakantiewoningen zul je bedoelen! U mag dit lustoord vrij betreden. U treft
er een pleisterplaats voor dagjesmensen waar u al picknickend gebruik van kunt maken. Er zijn lakenvelders (koeien met wit middenlijf ) en hoogstamfruitbomen. Kiest u voor midgetgolf of boerengolf? Een kinderspeelbos is slim gecombineerd met een vogelwandelpad. Via Kapelweg en grindpad gaat het langs het knusse kampeererf ‘t Veldje van Bert en Annette Vissers af naar de plas achter Padua waar de oeverzwaluw het rijk alleen heeft. Over Padua - langs de oevers de Landmeerse Loop - gaat het bij museum De Oude Kluis naar de andere kant van de straat, alwaar de oudste beuk van Handel pronkt. Als u over u schouder kijkt ziet u het oude klooster van de paters Kapucijnen. Net als hun Paduaanse buren - de broeders Penitenten - destijds sober levende franciscanen. Waar kennen we die van? De Landmeerse Uitloop en Natuurcentrum De Specht ontfermen zich over u. Maak kennis met het (wethouder) Brouwersbrugske en het Lambèrbankje. Bewonder bloemen… te veel om op te noemen. Een heerlijkheid!
De oranje route: 9 kilometer en 970 meter Baas boven baas… de langste route uit de reeks. Een onvervalst
rondje om het dorp Handel, Begin bij De Specht aan de Strijboscheweg en vergeet niet Hoeve Strijbosch (de oudste hoeve van Handel) een blik waardig te keuren. Klaar? Over! De Heereveldseweg komt uit bij de Eikenwalweg. Die sluit aan op de Kapelweg en voert naar de Oude Domptweg. In vroeger dagen was de directe omgeving een ontginningsgebied waar gewone mensen hun metselzand vandaan haalden. Ook het land van de patrijs en de fazant… beide bedreigde diersoorten. Via de Haveltweg gaat het binnendoor naar de Duitse Meester om uit te komen bij de Ossekapel. De geschiedenis van dat monument valt ter plekke te lezen. Door middel van de Bremweg en zijn Kampenlandkenmerken (hakhoutwallen en besloten landbouwpercelen) komt de Peeldijk in zicht, de verbindingsweg tussen Handel en Elsendorp. Steek voorzichtig de Handelseweg over, de weg Gemert - Handel, en stroop bij Pelgrimsrust de Peelse Loop af. Die heeft door wijs beleid zijn oorspronkelijke grilligheid terug gekregen. Watervogels, plantensoorten en insecten te over. Hopelijk zullen toekomstige economische ontwikkelingen de bekoringen van deze waterloop niet in gevaar brengen…
Check voor meer info de website www.HeerlijckVrij.nl en klik op Heerlijck Groen VVV Heerlijck Vrij Gemert-Bakel Ridderplein 49 5421 CX Gemert T (0492) 366606 Deze wandelfolder is mede mogelijk gemaakt door Groen Fatsoen… Dat Moet Je Doen, Stichting Handelse Bossen (initiatiefnemer wandelroutes), Wandelsportvereniging Z.U.Th (Zonder Uitvallers Thuis), Stichting Brabants Landschap, Bloemenbelevingscentrum De Heerevelden, Vakantieboerderij ‘t Hallehuis, Vakantiehuizen B & B familie Versantvoort, Hotel Handelia, Biologische Tuin De Weijst, Kampeererf ‘t Veldje = Bert en Annette Visser, Nationale Postcode Loterij. IDOP: Provincie Noord Brabant, S.R.E., Gemeente Gemert-Bakel. Foto’s:
RJ Foto- videoproducties Gemert
Teksten:
Lambèr Vughts
